VODOVOD ZGRADA

ZADATAK 1.

Za unutrašnju vodovodnu mrežu prema datoj shemi treba odrediti:

a. Dimenzije unutrašnje vodovodne mreže, koje obezbeđuju normalno snabdevanje vodom svih
točećih mesta u objektu, ako je na mestu priključka (čvor R) raspoloživi pritisak u uličnoj
vodovodnoj mreži 3,5 bara
b. Osnovne karakteristike pumpnog agregata za slučaj da se mreža snabdeva vodom iz bunara,
koji se nalazi u čvoru R. Minimalni nivo vode u bunaru je na 5,0 m ispod čvora R
c. Potrebnu količinu 3,5 % hlornog preparata (u litrima) za dezinfekciju unutrašnje vodovodne
mreže

A. DIMENZIJE UNUTRAŠNJE VODOVODNE MREŽE

1. Dozvoljeni pad pijezometarske linije

KPR = KCR + hRn − h vod

w = 0,00 + 3,50 ⋅ 10 − 0,50 ⋅ 10 = 30,00 m

Usvojeno: h vod
w = 0,2 − 0,5 bara

2. Kritični potrošač

- veš mašina (najudaljeniji potrošač, najviši potrošač po koti pijezometra)

h gVM = 2,0 + 3,5 + 0,8 = 6,30 m

Raspoloživi pritisak za rad (PRILOG - TABELA 5) : h nVM = 1,00 bar

KPVM = KC R + h gVM + h nVM = 0,00 + 6,30 + 1,00 ⋅ 10 = 16,30 m

L R − VM = 25 + 2,0 + 6,0 + 3,5 + 2,0 + 2,0 + 0,8 = 41,3 m

Dozvoljeni gubitak na deonici od priključka R do veš mašine

h Rw− WC = KPR − KPVM = 30,0 − 16,3 = 13,7 m

Pad pijezometarske linije

h Rw− WC 13,7
J VM = = = 0,33
L R − VM 41,3
 - WC vodokotlić (najviši potrošač po položaju)

h gWC = 2,0 + 3,5 + 1,9 = 7,40 m

Raspoloživi pritisak za rad (PRILOG - TABELA 5) : h nVM = 0,50 bar

KPWC = KCR + h gWC + hnWC = 0,00 + 7,40 + 0,50 ⋅ 10 = 12,40 m

L R − WC = 25 + 2,0 + 3,5 + 1,5 + 2,0 + 1,9 = 35,9 m

Dozvoljeni gubitak na deonici od priključka R do WC vodokotlića

hRw− WC = KPR − KPVM = 30,0 − 12,4 = 17,6 m

Pad pijezometarske linije

hRw− WC 17,6
J WC = = = 0,49
L R − WC 35,9

Kritični potrošač je veš mašina

J doz = min( J VM , J WC ) = J VM = 0,33

3. Dimenzionisanje razvodne mreže

Dimenzionisanje razvodne mreže od kritičnog potrošača do čvora R:

Dužina Ukupno Prečnik cevi Stvarni pad Gubitak

Deonica
deonice opterećenje pijezo. linije energije
od - do
L (m) (JO) ∅ (mm) J (m/m’) Δhw (m)
VM - L 2,8 0,50 13 0,39 1,092
L-3 2,0 1,00 13 0,78 1,560
3-1 9,5 2,00 20 0,33 3,135
1-R 27,0 3,75 25 0,19 5,130
Σhw = 10,917

Σh w = 10,92 m < h w,doz. = 13,70 m

Dimenzionisanje razvodne mreže od WC do čvora R:

Dužina Ukupno Prečnik cevi Stvarni pad Gubitak

Deonica
deonice opterećenje pijezo. linije energije
od - do
L (m) (JO) ∅ (mm) J (m/m’) Δhw (m)
WC - L 3,9 0,25 13 0,39 1,521
L-2 1,5 0,75 13 0,58 0,870
2-1 3,5 1,75 13 1,38 4,830
1-R 27,0 3,75 25 0,19 5,130
Σhw = 12,351

Σh w = 12,35 m < h w,doz. = 17,60 m

 Sve ostale deonice, odnosno priključne vertikale za točeća mesta, imaju prečnik prema
standardima (PRILOG - TABELA 5).

B. Karakteristike pumpnog agregata

Merodavni proticaj za dimenzionisanje:

Q = 0,25 ⋅ ΣJO = 0,25 ⋅ 3,75 = 0,48 l/s

Obzirom da deonica od nivoa vode u bunaru do čvora R ima isto opterećenje od, kao i deonica
1-R, ona će imati isti prečnik ∅ 25 i stvarni pad pijezometarske linije 0,19 m/m’ kao deonica 1-
R.

Geodetska visina kritičnog točećeg mesta, veš mašine, za slučaj da se mreža snabdeva vodom
iz bunara:

h gVM = 5,0 + 2,0 + 3,5 + 0,8 = 11,30 m

Gubitak pritiska na deonici od nivoa vode u bunaru do čvora R:

hBw−R = J ⋅ L = 0,19 ⋅ 5,0 = 0,95 m

Manometarska visina dizanja:

Hm = h gVM + hBw−R + Σh w + h vod VM

w + hn = 11,30 + 0,95 + 10,92 + 0,5 ⋅ 10 + 1,00 ⋅ 10 = 38,17 m

Nominalna snaga pumpnog agregata:

Q ⋅ Hm 0,48 ⋅ 38,17
No = = = 0,30 kW
102 ⋅ η 102 ⋅ 0,6

Potrebna snaga pumpnog agregata:

N = No ⋅ a = 0,26 ⋅ 1,3 = 0,39 kW

C. Potrebna količina hlornog preparata za dezinfekciju unutrašnje vodovodne mreže

1. Zapremina vode u cevima unutrašnje mreže

D 2 ⋅ π 0,013 2 ⋅ π
FØ13 = = = 0,000132 m 2
4 4

L Ø13 = 1,9 + 2,0 + 0,8 + 1,5 + 0,8 + 1,0 + 3,5 + 0,6 + 1,5 + 0,8 + 2,0 + 0,8 + 2,0 = 19,2 m

VØ13 = FØ13 ⋅ L Ø13 = 0,000132 ⋅ 19,2 = 0,00253 m 3

D 2 ⋅ π 0,020 2 ⋅ π
FØ20 = = = 0,000314 m 2
4 4

L Ø20 = 3,5 + 6,0 = 9,5 m

 VØ20 = FØ20 ⋅ L Ø20 = 0,000314 ⋅ 9,5 = 0,00298 m 3

D 2 ⋅ π 0,025 2 ⋅ π
FØ25 = = = 0,000617 m 2
4 4
L Ø25 = 2,0 + 25,0 = 27,0 m

VØ25 = FØ25 ⋅ L Ø25 = 0,000617 ⋅ 27,0 = 0,01666 m 3

V = VØ13 + VØ20 + VØ25 = 0,00253 + 0,00298 + 0,01666 = 0,02217 m 3 = 22,17 l

2. Potrebna količina hlornog preparata

Dezinfekcija vodovodne mreže hlornim rastvorom

d = 50 mg/l Cl2

Potrebnu količinu 3,5 % hlornog preparata za dezinfekciju unutrašnje vodovodne mreže:

V ⋅d 22,17 ⋅ 50
D= ⋅ 10 −3 = ⋅ 10 −3 = 31,67 cm 3 hlornog preparata
C 3,5
100

odnosno

D = 31,67 ⋅ 10 −3 = 0,0317 l hlornog preparata

ZADATAK 2.

Upotrebom tabele Brix-a dimenzionisati dvorišnu razvodnu mrežu granatog oblika koja se
povezuje na uličnu vodovodnu mrežu u kojoj je raspoloživi pritisak 3,7 bara. Ostali podaci
prema skici.
Objekat: A - 12 dvosobnih ; B - 15 trosobnih ; C - 10 dvosobnih stanova.

REŠENJE:

1. Deonične protoke

Potrebe za vodom za dvosoban stan:

L kom. 1 1 ⋅ 0,50 = 0,50 JO

S kom. 1 1 ⋅ 1,00 = 1,00 JO
WC kom. 1 1 ⋅ 0,25 = 0,25 JO
K kom. 1 1 ⋅ 1,00 = 1,00 JO
VM kom. 1 1 ⋅ 0,50 = 0,50 JO
ΣJO = 3,25 JO

Potrebe za vodom za trosoban stan:

L kom. 2 2 ⋅ 0,50 = 1,00 JO

S kom. 1 1 ⋅ 1,00 = 1,00 JO
WC kom. 2 2 ⋅ 0,25 = 0,50 JO
K kom. 1 1 ⋅ 1,00 = 1,00 JO
VM kom. 1 1 ⋅ 0,50 = 0,50 JO
ΣJO = 4,00 JO

Ukupne potrebe za vodom pojedinih objekata:

ΣJO A = 12 ⋅ 3,25 = 39,0 JO Q A = 0,25 ⋅ ΣJO A = 0,25 ⋅ 39,0 = 1,561 l/s

ΣJO B = 15 ⋅ 4,00 = 60,0 JO Q B = 0,25 ⋅ ΣJO B = 0,25 ⋅ 60,0 = 1,936 l/s

ΣJO C = 10 ⋅ 3,25 = 32,5 JO Q C = 0,25 ⋅ ΣJO C = 0,25 ⋅ 32,5 = 1,425 l/s

Deonične protoke:

qC−2 = ΣJO C = 32,5 JO

 qB−2 = ΣJO B = 60,0 JO

q A −1 = ΣJO A = 39,0 JO

q 2−1 = qC−2 + qB−2 = 32,5 + 60,0 = 92,5 JO

q1−R = qC−2 + qB−2 + q A −1 = 32,5 + 60,0 + 39,0 = 131,5 JO

2. Dozvoljeni pad pijezometarske linije

Kota pijezometra u čvoru R:

KPR = KC + h n = 280 + 3,7 ⋅ 10 = 317 m

Padovi pijezometarske linije za pojedine deonice:

317 − 312
JR − A = = 0,02632
190

317 − 310
JR −B = = 0,02414
290

317 − 311
JR−C = = 0,01714
350

Merodavni dozvoljeni pad pijezometarske linije:

Jdoz = min( JR− A , JR−B , JR−C ) = JR−C = 0,01714

Dozvoljeni gubici u mreži:

h w,doz. = KPR − KPC = 317 − 311 = 6,0 m

3. Dimenzionisanje razvodne mreže

Dimenzionisanje razvodne mreže od livenih cevi od kritičnog potrošača do čvora R prema

tabeli Brix-a (PRILOG - TABELA 8):

Dužina Ukupno Prečnik cevi Stvarni pad Gubitak

Deonica
deonice opterećenje pijezo. linije energije
od - do
L (m) (JO) ∅ (mm) J (m/m’) Δhw (m)
C-2 120 32,5 70 0,01 1,20
2-1 80 92,5 70 0,01 0,80
1-R 150 131,5 70 0,02 3,00
Σhw = 5,00

Σh w = 5,00 m < h w,doz. = 6,00 m

Stvarna kota pijezometra u čvoru 1:

KP1 = KPR − JR−1 ⋅ L R−1 = 317 − 0,02 ⋅ 150 = 314 m

Dozvoljeni pad pijezometarske linije na deonici 1-A:

314 − 312
J1− A = = 0,05
40

Iz tabele Brix-a (PRILOG - TABELA 8) za q1− A = 39,0 JO i J1− A = 0,05 očitano

∅ 70 mm , Jstv = 0,01

Stvarna kota pijezometra u čvoru 2:

KP2 = KP1 − J1−2 ⋅ L 1−2 = 314 − 0,01 ⋅ 80 = 313,2 m

Dozvoljeni pad pijezometarske linije na deonici 2-B:

313,2 − 310,0
J 2−B = = 0,053
60

Iz tabele Brix-a (PRILOG - TABELA 8) za q2−B = 60,0 JO i J1− A = 0,053 očitano

∅ 70 mm , Jstv = 0,02
ZADATAK 3.

Odrediti minimalni potreban raspoloživi pritisak (u barima) u uličnoj vodovodnoj mreži, tako da
točeće mesto, tuš ∅ 20 mm, iznad čvora 4 unutrašnje vodovodne mreže, prema skici, normalno
radi, ako je:
- kota terena na mestu priključka R 230 m
- dubina ukopavanja vodovodne mreže 1,20 m
- položaj točećeg mesta, tuša ∅ 20 mm, iznad čvora 4 na 5,50 m
- vertikalna cev od čvora 4 do točećeg mesta je prečnika priključka točećeg mesta, tuša.
Odrediti osnovne karakteristike pumpnog agregata za slučaj da se ova mreža snabdeva vodom iz
bunara, koji se nalazi u čvoru R. Minimalni nivo vode u bunaru je na 4,0 m ispod čvora R.

REŠENJE:

1. Minimalni potreban raspoloživi pritisak u uličnoj vodovodnoj mreži

Opterećenje tuša ∅ 20 mm (PRILOG - TABELA 5):

2,5 JO

Geodetska visina tuša ∅ 20 mm iznad čvora 4:

h TM
g = 2,0 + 3,0 + 5,5 = 10,5 m

Gubitak pritiska u mreži od čvora R do tuša ∅ 20 mm iznad čvora 4 prema tabeli Brix-a
(PRILOG - TABELA 8):

Dužina Ukupno Prečnik cevi Stvarni pad Gubitak

Deonica
deonice opterećenje pijezo. linije energije
od - do
L (m) (JO) ∅ (mm) J (m/m’) Δhw (m)
T-4 5,5 2,5 20 0,41 2,26
4-3 3,0 5,5 20 0,90 2,70
3-2 5,0 7,0 25 0,34 1,70
2-1 5,0 9,5 25 0,46 2,30
1-R 10,0 14,5 32 0,19 1,85
Σhw = 10,81

Minimalni potreban pritisak za rad tuša ∅ 20 mm

hnTM = 0,5 bara

 Gubitak na vodomeru:

h vod
w = 0,2 − 0,5 bara

Usvajam:

h vod
w = 0,5 bara

Minimalni potreban raspoloživi pritisak u uličnoj vodovodnoj mreži

hRn = h TM vod TM
g + Σh w + h w + h n = 10,5 + 10,81 + 0,5 ⋅ 10 + 0,5 ⋅ 10 = 31,31 m = 3,14 bara

2. Karakteristike pumpnog agregata za slučaj da se mreža snabdeva vodom iz bunara

Obzirom da deonica od nivoa vode u bunaru do čvora R ima isto opterećenje od 14,5 JO, kao i
deonica 1-R, ona će imati prečnik ∅ 32 i stvarni pad pijezometarske linije 0,19 m/m’ kao
deonica 1-R.

Merodavni proticaj za dimenzionisanje:

Q = 0,25 ⋅ ΣJO = 0,25 ⋅ 14,5 = 0,95 l/s

Geodetska visina tuša ∅ 20 mm iznad čvora 4 za slučaj da se mreža snabdeva vodom iz

bunara:

h TM
g = 4,0 + 2,0 + 3,0 + 5,5 = 14,5 m

Gubitak pritiska na deonici od nivoa vode u bunaru do tuša ∅ 20 mm iznad čvora 4:

hBw−R = J ⋅ L = 0,19 ⋅ 4,0 = 0,76 m

Manometarska visina dizanja:

B −R
Hm = h TM
g + hw + Σh w + h vod TM
w + hn = 14,50 + 0,76 + 10,81 + 0,5 ⋅ 10 + 0,5 ⋅ 10 = 36,07 m

Nominalna snaga pumpnog agregata:

Q ⋅ Hm 0,95 ⋅ 36,07
No = = = 0,56 kW
102 ⋅ η 102 ⋅ 0,6

Potrebna snaga pumpnog agregata:

N = No ⋅ a = 0,56 ⋅ 1,3 = 0,73 kW

ZADATAK 4.

U okviru nadgradnje objekta (još dve etaže sa istim rešenjem u osnovi kao postojeći objekat;
etažna visina 2,5 m), izvršena je dogradnja i unutrašnje vodovodne i kanalizacione mreže.
Potrebno je:
a. Proveriti istravnost usvojenih prečnika postojeće i novo izvedene vodovodne mreže od čeličnih
pocinkovanih cevi (za podatke prema skici) i izvršiti eventualnu korekciju dimenzija. Prečnik
postojeće vodovodne vertikale je ∅ 32 mm, a dorađene vodovodne vertikale ∅ 20 mm.

REŠENJE:

1. Raspoloživi pritisak u uličnoj vodovodnoj mreži

Usvojeno: h vod
w = 0,5 bara

KPA = KC A + hnA − h vod

w = 0,00 + 3,00 ⋅ 10 − 0,50 ⋅ 10 = 25,00 m

2. Kritični potrošač

Najudaljeniji i najviši potrošač je veš mašina na II spratu

h gVM = 2,0 + 2,5 + 2,5 + 0,8 = 7,80 m

KPVM = KC R + h gVM + hnVM = 0,00 + 7,80 + 1,00 ⋅ 10 = 17,80 m

L A − VM = 10 + 2,0 + 2,0 + 2,5 + 2,5 + 2,0 + 1,0 + 1,5 + 1,2 + 0,8 = 25,5 m

Dozvoljeni gubici u mreži:

h Aw− VM = KPA − KPVM = 25,0 − 17,8 = 7,2 m

Aksonometrijska shema vodovodne mreže
 h Aw− WC 7,2
J VM = = = 0,28
L A − VM 25,5

Dozvoljeni pad pijezometarske linije:

Jdoz = min( J1 , J2, ..., Jn ) = J VM = 0,28

Kritični potrošač je veš mašina na II spratu.

3. Kontrola ispravnosti usvojenih prečnika

Kontrola ispravnosti usvojenih prečnika od kritičnog potrošača do čvora A:

Dužina Ukupno Prečnik cevi Stvarni pad Gubitak

Deonica
deonice opterećenje pijezo. linije energije
od - do
L (m) (JO) ∅ (mm) J (m/m’) Δhw (m)
VM - 6 2,0 0,50 13 0,39 0,780
6-5 1,5 1,00 13 0,78 1,170
5-4 2,0 2,00 13 1,57 3,140
4-3 1,0 2,25 13 1,77 1,770
3-2 2,5 3,25 20 0,53 1,325
2-1 2,5 6,50 20 1,07 2,675
1-A 14,0 9,75 32 0,13 1,820
Σhw = 12,680

Σh w = 12,68 m > h doz

w = 7,20 m

Postojeći i novoprojektovani prečnici ne zadovoljavaju.

4. Promena dimenzija razvodne mreže

Dimenzionisanje razvodne mreže od kritičnog potrošača do čvora A:

Dužina Ukupno Prečnik cevi Stvarni pad Gubitak

Deonica
deonice opterećenje pijezo. linije energije
od - do
L (m) (JO) ∅ (mm) J (m/m’) Δhw (m)
VM - 6 2.00 0.50 13 0.39 0.780
6-5 1.50 1.00 13 0.78 1.170
5-4 2.00 2.00 20 0.33 0.660
4-3 1.00 2.25 20 0.41 0.410
3-2 2.50 3.25 20 0.53 1.325
2-1 2.50 6.50 32 0.08 0.200
1-A 14.00 9.75 32 0.13 1.820
Σhw = 6,365
Σh w = 6,37 m < h doz
w = 7,20 m

Korekcija prečnika mora biti izvršena na sledećim deonicama:

- na delu novoprojektovane vertikale (deonica 2-1) prečnik ∅20 se zamenjuje
prečnikom ∅32
- na novo projektovanim horizontalnim ograncima (deonica 3-2, 4-3 i 5-4) prečnik
∅13 se zamenjuje prečnikom ∅20
KANALIZACIJA ZGRADA
ZADATAK 1.

Na jednovodni krov širine 20 m i dužine 45 m može da se sruči pljusak intenziteta 3,5 mm/min.
Odrediti dimenzije polukružnog limenog oluka za prihvatanje vode sa krova, ako se ista evakuiše i
sa 3 olučne vertikale postavljene na međusobno istom odstojanju, po dužini krova. Pad oluka
prema olučnoj vertikali je 0,9 %.

REŠENJE:
45 m

F/3 F/3 F/3

20 m

1 1

OV1 i=0.9% 1 i=0.9% OV2 i=0.9% 1 i=0.9% OV3

D. KOLIČINA ATMOSFERSKIH VODA

Površina celog krova

F = 20 ⋅ 45 = 900 m2

Za krov sa crepom (PRILOG - TABELA 10): ψ = 0,90

Količina atmosferske vode koja se evakuiše sa celog krova

3,5 ⋅ 10 −3
Q = f ⋅ i ⋅ ψ = 900 ⋅ ⋅ 0,9 ⋅ 10 3 = 47,25 l/s
60

Površina krova sa koje se atmosferske vode evakuišu jednom olučnom vertikalom

F 900
f= = = 300 m2
3 3

Količina atmosferske vode koja se evakuiše jednom olučnom vertikalom

3,5 ⋅ 10 −3
q = f ⋅ i ⋅ ψ = 300 ⋅ ⋅ 0,9 ⋅ 103 = 15,75 l/s
60

E. Dimenzionisanje oluka

Vrši se prema osnovnim jednačinama hidraulike.

Za oluk od pocinkovanog lima (PRILOG - TABELA 1): r = 0,06

I. pretpostavka: D = ∅ 100 mm

D2 ⋅ π 0,12 ⋅ π
A= = = 0,0039 m2
8 8

D 0,1
R= = = 0,025
4 4

87 ⋅ R 87 ⋅ 0,025
C= = = 63,07
r+ R 0,06 + 0,025

0,9
v = C ⋅ R ⋅ J = 63,07 ⋅ 0,025 ⋅ = 0,95 m/s
100

Q = A ⋅ V = 0,0039 ⋅ 0,95 = 0,0037 m3 / s = 3,71 l/s

Q = 3,71 l/s < q = 15,7 l/s - Pretpostavljeni prečnik D = ∅ 100 mm ne odgovara

II. pretpostavka: D = ∅ 200 mm

D 2 ⋅ π 0,2 2 ⋅ π
A= = = 0,0157 m 2
8 8

D 0,2
R= = = 0,05
4 4

Usvojeno: r = 0,06

87 ⋅ R 87 ⋅ 0,05
C= = = 68,59
r+ R 0,06 + 0,05

0,9
v = C ⋅ R ⋅ J = 68,59 ⋅ 0,05 ⋅ = 1,46 m/s
100

Q = A ⋅ V = 0,0157 ⋅ 1,46 = 0,0229 m 3 / s = 22,9 l/s

Q = 22,9 l/s > q = 15,7 l/s - Pretpostavljeni prečnik D = ∅ 200 mm odgovara

ZADATAK 2.

Kroz ulicu dužine 100 m čiji je podužni pad nivelete 7 % treba projektovati kanalizacionu mrežu
∅250 mm od PVC cevi, tako da pad kanala bude u granicama dozvoljenim za dati prečnik cevi.
Odrediti:
d. propusnu moć kanala za gornje uslove ako je stepen punjenja 50 %
e. broj i ukupnu dubinu kontrolnih okana na projektovanoj mreži ako dubina kanala varira od 2,0
do 4,0 m

REŠENJE:

5. Pad dna kanala

1 1
Jmin = ⋅ 100 = ⋅ 100 = 0,4 %
D[mm] 250

1 1
Jmax = ⋅ 100 = ⋅ 100 = 4,0 %
D[cm] 25

Usvojeno: J = Jmax = 4,0 %

6. Propusna moć kanala ako je stepen punjenja 50 %

D2 ⋅ π 0,25 2 ⋅ π
F50% = = = 0,0245 m2
8 8

D 0,25
R50% = = = 0,0625
4 4

Usvojeno: r = 0,06

87 ⋅ R 87 ⋅ 0,0625
C50% = = = 70,16
r+ R 0,06 + 0,0625

4
v 50% = C ⋅ R ⋅ J = 70,16 ⋅ 0,0625 ⋅ = 3,5 m/s
100

Q50% = F ⋅ V = 0,0245 ⋅ 3,5 = 0,08575 m3 / s = 85,75 l/s

7. Broj i ukupna dubina kontrolnih okana na projektovanoj mreži

Rastojanje kontrolnih okana

lmax = 200 ⋅ D = 200 ⋅ 0,25 = 50 m

Usvojeno: l1 = lmax = 50 m

Broj kontrolnih okana:

L 100
n= +1= +1= 3
l1 50
Skica postavljanja kontrolnih okana:

Iz sličnosti trouglova sledi da je:

h 2 − h1'
l1 = ⋅ 100
Jt − Jk

Odnosno:

l1 ⋅ ( Jt − Jk ) 50 ⋅ (7 − 4)
h2 = + h1' = + 2,0 = 3,5 m
100 100

Obzirom da je:

l2 = L − l1 = 100 − 50 = 50 m

Sledi da je:

h3 = h2 = 3,5 m

Ukupna dužina kontrolnih okana je:

Σh = h1 + h2 + h3 = 2 + 3,5 + 3,5 = 9,0 m

ZADATAK 3.

Za individualni stambeni objekat P+1 sa istim rasporedom sanitarnih uređaja u prizemlju i na

spratu (prema skici R = 1 : 100) odrediti:
a. Položaj i dimenzije kanalizacionih vertikala.
b. Proveriti propusnu moć usvojenih kanalizacionih vertikala.
c. Dimenzije dvorišnog odvoda koji prihvata otpadne vode iz objekta i atmosferske padavine
intenziteta 3,5 mm/min, koje se slivaju sa krova i dvorišne površine od 300 m2 (40 % beton, 60
% travnate površine), tako da visina punjenja ne bude veća od 70 %.
d. Stepen ispunjenosti otpadnom vodom (po osnovu propusne moći) i stanje u dvorišnom odvodu,
u periodu kada nema padavina i kada se njime evakuišu samo otpadne vode iz objekta.

REŠENJE:

a. POLOŽAJ I DIMENZIJE KANALIZACIONIH VERTIKALA

Zbog velikog rastojanja sanitarnih čvorova usvajaju se dve kanalizacione vertikale KV1 I KV2,
za svaki sanitarni čvor po jedna.
Kanalizaciona vertikala u sanitarnom čvoru se postavlja na zidu kod sanitarnog objekta koji ima
najveće opterećenje. Za obadva sanitarna čvora u ovom zadatku to je WC šolja čije je
opterećenje 6 EJ (prema PRILOGU – TABELA 9), pa se kanalizacione vertikale KV1 i KV2 u
obadva sanitarna čvora postavljaju u uglu prostorije, na zidu kod WC šolje, kako je to prikazano
na skici.
Dimenzije kanalizacione vertikale ne smeju biti manje od 50 mm, odnosno od najvećeg
prečnika izliva priključenih sanitarnih objekata. Za obadva sanitarna čvora u ovom zadatku
najveći prečnik izliva ima WC šolja i to ∅ 100 (prema PRILOGU – TABELA 9).
Prema tome usvajaju se kanalizacione vertikale od livenog gvožđa (LG) dimenzija:
KV1 LG ∅ 100
KV2 LG ∅ 100
 KV1 Ø100

KV2 Ø100

Položaj kanalizacionih vertikala

b. KONTROLA PROPUSNE MOĆI KANALIZACIONIH VERTIKALA

Usvaja se veza kanalizacionih vertikala sa horizontalnim ograncima pod pravim uglom (preka
prave račve).
Maksimalna propusna moć kanalizacione vertikale ∅ 100, sa priključkom horizontalnog
ogranka preko prave račve (PRILOG – TABELA 11) :
- deonično: ΣEJdoz = 144 EJ
- ukupno: ΣEJdoz = 256 EJ

Količina otpadne vode koju prihvata KV1 sa jednog sprata (PRILOG – TABELA 9) :
- veš mašina kom. 1 x 1,50 EJ = 1,50 EJ
- umivaonik kom. 1 x 1,00 EJ = 1,00 EJ
- sudopera kom. 1 x 1,50 EJ = 1,50 EJ
- WC kom. 1 x 6,00 EJ = 6,00 EJ

- ukupno ΣEJ = 10,00 EJ

Prema tome opterećenje kanalizacione vertikale KV1 iznosi:

- deonično ΣEJstv = 10 EJ
- ukupno ΣEJstv = 2 x 10,00 EJdoz = 20 EJ

Kontrola propusne moći kanalizacione vertikale KV1:

- deonično ΣEJstv = 10 EJ < ΣEJdoz = 144 EJ
- ukupno ΣEJstv = 20 EJ < ΣEJdoz = 256 EJ
 Količina otpadne vode koju prihvata KV2 sa jednog sprata (PRILOG – TABELA 9) :
- umivaonik kom. 1 x 1,00 EJ = 1,00 EJ
- WC kom. 1 x 6,00 EJ = 6,00 EJ
- kada kom. 1 x 3,00 EJ = 3,00 EJ

- ukupno ΣEJ = 10,00 EJ

Prema tome opterećenje kanalizacione vertikale KV2 iznosi:

- deonično ΣEJstv = 10 EJ
- ukupno ΣEJstv = 2 x 10,00 EJdoz = 20 EJ

Kontrola propusne moći kanalizacione vertikale KV2:

- deonično ΣEJstv = 10 EJ < ΣEJdoz = 144 EJ
- ukupno ΣEJstv = 20 EJ < ΣEJdoz = 256 EJ

c. DIMENZIJE DVORIŠNOG ODVODA

Ukupno opterećenje za ceo objekat

∑ EJ = ∑ EJKV1 + ∑ EJKV 2 = 20 + 20 = 40,00 EJ

Količina otpadnih voda iz objekta

qk = 0,25 ⋅ ∑ EJ = 0,25 ⋅ 40,00 = 10,00 l/s

Površine sa kojih se evakuiše atmosferska voda i usvojeni koeficijenti oticanja (PRILOG –
TABELA 10) :

krov: fK = 7,5 ⋅ 7,5 = 56,25 m 2 ψK = 0,90

beton: fB = 0,4 ⋅ 300 = 120 m 2 ψB = 0,90

trava: fT = 0,6 ⋅ 300 = 180 m 2 ψT = 0,15

Količina atmosferske vode koja se evakuiše:

3
3,5 ⋅ 10 −3
qa = i ⋅ ∑ f ⋅ψ
1
i i =
60
⋅ (56,25 ⋅ 0,90 + 120 ⋅ 0,90 + 180 ⋅ 0,15 ) ⋅ 10 3 = 10,82 l/s

Ukupna količina vode pri minimalnom opterećenju - u sušnom periodu

Q s = qk = 10,00 l/s

Ukupna količina vode pri maksimalnom opterećenju - u kišnom periodu

Q k = qk + q a = 10,00 + 10,82 = 20,82 l/s

Iz dijagrama stanja u cevima (PRILOG – SLIKA 10):

H QH
= 0,70 → = 0,85
D QD
Potrebna propusna moć glavnog odvodnog cevovoda

QH 20,82
QD = = = 24,50 l/s
0,85 0,85

Usvojeno: J = 2,00 %

Iz dijagrama za keramičke cevi (PRILOG – SLIKA 11)

QD = 24,50 l/s
→ ∅ 200 mm , QD = 45 l/s , VD = 1,5 m/s
J = 20,00 %0

Stepen iskorišćenosti kapaciteta glavnog odvoda u sušnom periodu:

Q H 20,82
= = 0,46
Q D 45,00

Stanje u glavnom odvodu (PRILOG – SLIKA 10):

Q H 20,82 H H
= = 0,46 → = = 0,48 → H = 0,48 ⋅ 20,00 = 9,6 cm
Q D 45,00 D 20,0

Q H 20,82 VH V
= = 0,46 → = H = 0,98 → VH = 0,98 ⋅ 1,50 = 1,47 l/s
Q D 45,00 VD 1,50
ZADATAK 4.

U okviru nadgradnje objekta (još dve etaže sa istim rešenjem u osnovi kao postojeći objekat;
etažna visina 2,5 m), izvršena je dogradnja i unutrašnje vodovodne i kanalizacione mreže.
Potrebno je:
a. Odrediti dimenzije kanalizacione i ventilacione vertikale za ceo objekat.
b. Proveriti da li glavni odvodni cevovod iz objekta prečnika ∅ 150, izveden pd PVC cevi u padu 2
%, može da prihvati otpadne vode iz objekta posle dogradnje i atmosferske padavine
intenziteta 3,5 mm/min, koje se slivaju sa krova i dvorišne površine od 300 m2 (40 % beton, 60
% travnate površine).
c. Definisati stepen ispunjenosti otpadnom vodom (po osnovu propusne moći) i stanje u glavnom
odvodnom cevovodu, u periodu kada nema padavina i kada se njime evakuišu samo otpadne
vode iz objekta.
d. Definisati stepen ispunjenosti otpadnom vodom (po osnovu propusne moći) i stanje u glavnom
odvodnom cevovodu, u periodu kada ima padavina i kada se njime evakuišu i otpadne vode iz
objekta i atmosferske padavine sa krova i dvorišne površine.

REŠENJE:

1. Stvarno opterećenje kanalizacione vertikale

- veš mašina kom. 3 x 1,50 EJ = 4,50 EJ

- umivaonik kom. 3 x 1,00 EJ = 3,00 EJ
- sudopera kom. 3 x 1,50 EJ = 4,50 EJ
- WC kom. 3 x 6,00 EJ = 18,00 EJ
- kada kom. 3 x 3,00 EJ = 9,00 EJ

- ukupno ΣEJ = 39,00 EJ

2. Dimenzije kanalizacione i ventilacione vertikale za ceo objekat

Usvojena kanalizaciona i ventilaciona vertikala: ∅ 100

Maksimalna propusna moć kanalizacione vertikale ∅ 100, sa priključkom horizontalnog

ogranka preko prave račve:
 deonično: 144 EJ
ukupno: 256 EJ

Pošto je maksimalna propusna moć usvojene kanalizacione vertikale veća od stvarnog

opterećenja, usvojene dimenzije zadovoljavaju.

3. Količina otpadnih voda iz objekta

qk = 0,25 ⋅ ∑ EJ = 0,25 ⋅ 39,00 = 9,75 l/s

4. Količina atmosferskih voda

Površine sa kojih se evakuiše atmosferska voda:

fK = 10 ⋅ 15 = 150 m 2

fB = 0,4 ⋅ 300 = 120 m 2

fT = 0,6 ⋅ 300 = 180 m 2

Usvojeni koeficijenti oticanja:

ψK = 0,90

ψB = 0,90

ψT = 0,15

Ukupna količina atmosferske vode koja se evakuiše:

3 3,5 ⋅ 10 −3
q a = i ⋅ ∑ fi ⋅ ψ i = ⋅ (150 ⋅ 0,90 + 120 ⋅ 0,90 + 180 ⋅ 0,15 ) ⋅ 10 3 = 15,75 l/s
1 60

5. Ukupna količina vode u sušnom periodu

Q s = qk = 9,75 l/s

6. Ukupna količina vode u kišnom periodu

Q k = qk + qa = 9,75 + 15,75 = 25,50 l/s

7. Propusna moć glavnog odvodnog cevovoda PVC ∅ 150

D 2 ⋅ π 0,15 2 ⋅ π
F= = = 0,0176 m 2
4 4

D 0,15
R= = = 0,0375 m
4 4

Usvojeno: r = 0,06

87 ⋅ R 87 ⋅ 0,0375
C= = = 66,42
r+ R 0,06 + 0,0375
 2,0
V = C ⋅ R ⋅ J = 66,42 ⋅ 0,0375 ⋅ = 1,82 m/s
100

Q o = F ⋅ V = 0,0176 ⋅ 1,82 = 0,0320 m 3 / s = 32,0 l/s

8. Stepen iskorišćenosti kapaciteta i stanje u glavnom odvodu u sušnom periodu

QH = Q s = 9,75 l/s

QD = Q o = 32,00 l/s

VD = Vo = 1,82 l/s

Stepen iskorišćenosti kapaciteta:

QH 9,75
= = 0,30
Q D 32,00

Iz dijagrama:

H H
= = 0,38 H = 0,38 ⋅ 15,0 = 5,7 cm
D 15,0
VH V
= H = 0,88 VH = 0,88 ⋅ 1,82 = 1,60 m/s
VD 1,82

9. Stepen iskorišćenosti kapaciteta i stanje u glavnom odvodu u kišnom periodu

QH = Q k = 25,50 l/s

QD = Q o = 32,00 l/s

VD = Vo = 1,82 l/s

Stepen iskorišćenosti kapaciteta:

Q H 25,50
= = 0,79
Q D 32,00

Iz dijagrama:

H H
= = 0,68 H = 0,68 ⋅ 15,0 = 10,2 cm
D 15,0
VH V
= H = 1,10 VH = 1,10 ⋅ 1,82 = 2,00 m/s
VD 1,82