Zagadnienia do sprawdzianu: Nowożytność

 Zadanie będzie wymagało znajomości zasad unii lubelskiej (jaki to typ unii, które sprawy
i instytucje były wspólne dla Litwy i Korony, a które odrębne). Podr. s 79-80.
 Zadanie sprawdzające znajomość etapów kształtowania się ustroju demokracji
szlacheckiej (od 1. konstytucji Nihil novi, 2. poprzez ruch egzekucyjny, 3. ustawodawstwo
sejmu konwokacyjnego po 4. ostatnie reformy za Stefana Batorego). Podr. s. 1., 2. 78-79,
3. 81-82, 4. 101)
 Zadanie sprawdzające znajomość władców polski w epoce nowożytnej. Będą podane daty
panowania władców od Aleksandra Jagiellończyka do Stanisława Augusta
Poniatowskiego oraz władcy – trzeba będzie przyporządkować władców do dat
panowania, a także przyporządkować władców do dynastii, z których pochodzili (Podr. s.
78, 79, 82, 109).
 Zadanie sprawdzające znajomość zasad ustroju demokracji szlacheckiej w XVI w. Podane
będą kompetencje i uprawnienia, jakie należały do dwóch głównych organów władzy w
Rzeczypospolitej szlacheckiej: króla i sejmu. Trzeba będzie je odpowiednio
przyporządkować. Podr. s. 82.
 Zadanie sprawdzające znajomość panowania Wettinów w Polsce: będzie zawierało kilka
stwierdzeń charakteryzujących sytuację wewnętrzną i międzynarodową Rzeczypospolitej
w tym czasie – trzeba będzie wskazać, które nie pasują do czasów panowania Augusta II i
Augusta III (1697-1763). Podr. s. 113.
 Zadanie sprawdzające znajomość reform Sejmu Wielkiego: będzie kilka stwierdzeń
dotyczących postanowień ustrojowych zawartych w Konstytucji 3 Maja (typ i zasady
ustroju, zasada obsadzania tronu, organy władzy wykonawczej i ustawodawczej, prawa
stanów) – trzeba będzie zaznaczyć, które są prawdziwe, a które fałszywe. Podr. s. 117.
 Zadanie typu na dopełnienie informacji: albo objaśnić pojęcie, albo do objaśnienia
dopisać termin. Pojęcia, terminy, zjawiska występujące w podręczniku zaznaczone
pogrubioną czcionką (np. magnateria, gołota, folwark, elekcja viritim, elekcja vivente
rege, artykuły henrykowskie, pacta conventa, unia brzeska, dyzunici, unici, wojsko
kwarciane, piechota wybraniecka, konfederacja warszawska, ugoda sandomierska,
konfederacja barska, konfederacja targowicka, prawa kardynalne, stronnictwo
patriotyczne, stronnictwo hetmańskie, Bracia Polscy, kaptury, konwokacja (sejm
konwokacyjny, Nihil novi, interrex, Virtuti Militari, liberum veto). Jedno z dwóch
najwyżej punktowanych zadań!
 Zadanie sprawdzające znajomość polityki zagranicznej Rzeczypospolitej w XVI w. Będą
podane wydarzenia związane z tym zagadnieniem oraz daty – trzeba będzie je połączyć
(np. I wojna północna, czyli wojna o Dominium Maris Baltici, wojna z Zakonem
Krzyżackim zakończona traktatem krakowskim i hołdem pruskim, układ Jagiellonów z
Habsburgami w Wiedniu, trzy wyprawy Batorego przeciwko Moskwie, bitwa pod
Mohaczem, bitwa pod Obertynem, bitwa pod Orszą, układ w Wilnie z Gotardem
Kettlerem, rozejm w jamie Zapolskim, pokój w Szczecinie i rozejm polsko-moskiewski
1570) Podr. s 97-102 i mapa s. 100.
 Zadanie sprawdzające znajomość kryzysu ustroju demokracji szlacheckiej w XVII wieku i
przerodzenia się go w system oligarchiczno-klientalny. Forma: zdania typu prawda –
fałsz. Podr. s. 83-84.
 Zadanie typu prawda – fałsz sprawdzające wiedzę o gospodarce oraz reformacji i
kontrreformacji w Rzeczypospolitej (np. które wyznania protestanckie cieszyły
największą popularnością na ziemiach państwa polsko-litewskiego, na czym polegała
specyfika polskiej reformacji, dlaczego w XVII w. zwyciężyła kontrreformacja, jakie były
konsekwencje dominacji modelu gospodarki opartej na produkcji folwarcznej, co
szlachcie dawały przywileje: warcki z 1423 r. i piotrkowski z 1496 r. Podr. s. 87, 88-89,
91, 92-93)
 Zadanie sprawdzające znajomość chronologii wydarzeń w XVIII w. Będzie podanych
kilka wydarzeń z czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego: trzeba będzie
wskazać najwcześniejsze i najpóźniejsze.
 Zadanie sprawdzające znajomość wojen toczonych przez Rzeczpospolitą w XVII w. oraz
wybitnych hetmanów polskich. Tabela, w której będą podani polscy hetmani (Stanisław
Żółkiewski, Jan Karol Chodkiewicz, Stanisław Koniecpolski, Jerzy Sebastian Lubomirski,
Stefan Czarniecki i Jan Sobieski). Pod tabelą będą podane: daty, miejsca bitew oraz
przeciwnicy, z którymi stoczono bitwy (Rosjanie, Szwedzi, Rosjanie + Kozacy, Rosjanie
+ Szwedzi, Kozacy + Tatarzy, Turcy, Tatarzy + Mołdawianie). Trzeba do każdego
hetmana przyporządkować właściwe bitwy, daty, przeciwnika w danej bitwie, a także
wpisać w ostatniej kolumnie, jaki był wynik bitwy: kto zwyciężył. Podr. s. 105-110, w
przypadku Czarnieckiego – s. 24. To zadanie jest wysoko punktowane!
 Zadanie sprawdzające straty i nabytki terytorialne Rzeczypospolitej w XVII w. w wyniku
wojen ze Szwecją, Moskwą (Rosją) i Turcją oraz traktatów je kończących. Dotyczy to:
rozejmu w Mitawie 1622, rozejmu w Altmarku 1629, rozejmu w Sztumskiej Wsi 1635,
rozejmu w Dywilinie 1619, traktatów welawsko-bydgoskich 1657, traktatu w Buczaczu
1672 i pokoju z Moskwą w 1667/1686, pokoju karłowickiego 1699.

Chodzi o następujące ziemie: Inflanty, ziemię smoleńską, czernihowską i siewierską,

Prusy Książęce, Podole, Bracławszczyznę i prawobrzeżną kijowszczyzna oraz
lewobrzeżną kijowszyznę. Podr. s. 99, 105, 107, 108, 109 i mapa s. 111.

 Zadanie sprawdzające znajomość stanowiska dwóch polskich szkół historycznych:

warszawskiej i krakowskiej w kwestii przyczyn upadku Rzeczypospolitej w wyniku
rozbiorów. Zadanie będzie zawierało kilka stwierdzeń tłumaczących, co było przyczyną
upadku Polski pod koniec XVIII wieku oraz nazwiska historyków z krakowskiej i
warszawskiej szkoły historycznej. Trzeba będzie przyporządkować historyków i
twierdzenia do właściwej szkoły. Podr. s. 124-125.
 Zadanie sprawdzające znajomość najważniejszych postaci z historii polski w epoce
nowożytnej (w podr. pogrubioną czcionką), zwłaszcza w czasach Stanisława Augusta
Poniatowskiego. Do krótkich opisów trzeba będzie przyporządkować postaci (np. S.
Hozjusz, J. Zamoyski, S. Konarski, F. Zabłocki, A. Naruszewicz, I Krasicki, B. Belotto,
M. Bacciarelli, H. Kołłątaj, I. Potocki, S. Rzewuski, S. Szczęsny Potocki, S Małachowski,
J. U. Niemcewicz, Pułaski, T. Rejtan, W. Bogusławski. P. Skarga).
 Zadanie będzie sprawdzało znajomość dwóch największy rokoszy w XVII w.:
sandomierskiego i rokoszu Lubomirskiego. Będą podane daty rokoszy i trzeba będzie do
nich przyporządkować informacje dotyczące przywódców, przyczyn, bitew oraz wyniku
każdego z rokoszy. Podr. s.83.
 Trzeba też znać bitwy z wojny w obronie Konstytucji 3 Maja i z powstania
kościuszkowskiego. Podr. s. 117-118 i 119.

Czego nie ma:

− Poglądy Monteskiusza, Woltera, Diderota i Rousseau na temat przyczyn upadku
Polski oraz pierwszych polskich historyków: Naruszewicza i Lelewa (s. 121-124).
− Przyczyny reformacji w Polsce i wyznania występujące w Polsce przed reformacją (s.
92)
− Informacje o przemianach gospodarczych w Europie (s. 86 z wyjątkiem pojęcia
folwarku), o roli gospodarczej Gdańska (s. 87) i odbudowie w XVIII w (s 89).