Dolnośląski Konkurs Polonistyczny ETAP SZKOLNY

zDolny Ślązak 19 października 2020 r.

dla uczniów szkół podstawowych godz. 10.00
w roku szkolnym 2020/2021
czas trwania 45 minut
Kuratorium Oświaty we Wrocławiu • Dolnośląski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu

Uczestnik konkursu (wpisz czytelnie, drukowanymi literami)

Nazwisko Imię

Szkoła Klasa

1. W zadaniach od 1 do 20 zakreśl znakiem X właściwą odpowiedź.

2. W razie pomyłki otocz błędnie zaznaczoną odpowiedź kółkiem i jeszcze raz zaznacz poprawną odpowiedź.
3. Odpowiedzi z zadań od 1 do 20 przenieś do tabelki.
4. W zadaniach od 21 do 26 należy uzupełnić odpowiedzi zgodnie z instrukcją podaną w treści zadań.
5. Dolne wiersze w tabelkach wypełnia osoba sprawdzająca.
6. Za każdą poprawną odpowiedź w zadaniach od 1 do 20 możesz otrzymać 1 punkt. Przy pozostałych zadaniach
zapisano możliwą do zdobycia liczbę punktów . Maksymalna liczba punktów do zdobycia wynosi 30.

Powodzenia!

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A
B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D

21 22 23 24 25 26

Suma punktów ____________

Podpis sprawdzającego ___________________________________

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2020/2021, JĘZYK POLSKI – etap szkolny
1
Zbigniew Herbert
Stary Prometeusz

Stary Prometeusz
pisze pamiętniki.
Próbuje w nich wyjaśnić
miejsce bohatera w systemie konieczności,
pogodzić sprzeczne ze sobą pojęcie
bytu i losu…

Ogień buzuje wesoło na kominku,

w kuchni krząta się żona – egzaltowana dziewczyna,
która nie mogła urodzić mu syna, ale pociesza się,
że i tak przejdzie do historii.
Przygotowanie do kolacji na którą ma przyjść
miejscowy proboszcz i aptekarz
najbliższy teraz przyjaciel
Prometeusza.

Ogień buzuje na kominku,

na ścianie wypchany orzeł i list dziękczynny tyrana Kaukazu,
któremu dzięki wynalazkowi Prometeusza
udało się spalić zbuntowane miasto.
Prometeusz śmieje się cicho.
Jest to teraz jedyny sposób
wyrażenia niezgody na świat.
Zbigniew Herbert, Stary Prometeusz [w:] Pan Cogito, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1996, s. 60

Przeczytaj uważnie wiersz Zbigniewa Herberta, by poprawnie odpowiedzieć na pytania z nim związane.

1. Główną formą wypowiedzi w micie jest

A. opis.
B. dialog.
C. opowiadanie
D. charakterystyka.

2. W wierszu Zbigniewa Herberta występują bezpośrednie nawiązania do opowieści mitologicznej. Zaznacz

odpowiedni szereg skojarzeń.
A. ogień, orzeł, Kaukaz
B. tyran, los, aptekarz
C. proboszcz, żona, byt
D. pamiętnik, bunt, kominek

3. Określenie prometejski oznacza czyn

A. haniebny.
B. buntowniczy.
C. bezsensowny.
D. niedokończony.

4. Wiersz Zbigniewa Herbert jest przykładem

A. negacji mitu o Prometeuszu.
B. analizy mitu o Prometeuszu.
C. streszczenia mitu o Prometeuszu.
D. interpretacji opowieści mitologicznej o Prometeuszu.

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2020/2021, JĘZYK POLSKI – etap szkolny
2
5. Jak rozumieć zamykające wiersz współczesnego poety stwierdzenie, że Prometeuszowi pozostał jedynie cichy
śmiech?
A. Prometeusz zrozumiał, że jego bunt i poświęcenie były daremne.
B. Prometeusz pogodził się ze swoim spokojnym życiem u boku żony.
C. Prometeusz ma satysfakcję z powodu otrzymania listu od tyrana Kaukazu.
D. Prometeusz nie godzi się ze swoim losem i przyjmuje postawę buntowniczą.

6. W wierszu Stary Prometeusz tyran Kaukazu ironicznie dziękował Prometeuszowi za

A. zabicie groźnego orła.
B. podarowanie ludziom ognia.
C. małżeństwo z jego egzaltowaną córką.
D. spisanie historii ludzkości w pamiętnikach.

7. W pierwszej zwrotce wiersza jest mowa o sprzeczności dwóch pojęć: bytu i losu. Zaznacz parę wyrazów, które
są odpowiednikami losu.
A. dola, egzystencja
B. przeznaczenie, życie
C. fatum, przeznaczenie
D. egzystencja, opatrzność

8. Czemu służy konfrontacja mitu o Prometeuszu z rzeczywistością współczesną poecie?

A. Kompromitacji postawy prometejskiej.
B. Pokazaniu, że nie warto rezygnować ze swoich idei.
C. Wskazaniu wartości, które powinny być ważne dla współczesnych.
D. Podkreśleniu, że współczesny świat pełen jest bohaterów podobnych do mitologicznego.

9. Wypchany orzeł w wierszu Zbigniewa Herberta jest symbolem

A. władzy absolutnej.
B. siły fizycznej bohatera wiersza.
C. zaprzepaszczonych szans na zwycięstwo.
D. przeszłości naznaczonej cierpieniem za obronę wartości.

10. Orła, który wyjadał Prometeuszowi wątrobę, zastrzelił

A. Zeus.
B. Apollo.
C. Hermes.
D. Herkules.

11. Osoba egzaltowana jest

A. zamknięta w sobie.
B. przewrażliwiona na swoim punkcie.
C. przesadnie wyraża swoje myśli i uczucia.
D. wyraża emocje w sposób jednoznaczny.

12. Zwrot egzaltowana dziewczyna jest w wierszu Zbigniewa Herberta

A. peryfrazą.
B. epitetem.
C. hiperbolą.
D. porównaniem.

13. Tytaniczny wysiłek jest

A. niewielki.
B. daremny.
C. olbrzymi.
D. nieopłacalny.

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2020/2021, JĘZYK POLSKI – etap szkolny
3
14. Ogień prometejski jest symbolem
A. niepohamowanej radości.
B. siły dającej zdolności twórcze.
C. trudnego do ugaszenie pożaru.
D. zagłady ludzkości za popełnione grzechy.

15. Kazimierz Wierzyński napisał o Prometeuszu: I cokolwiek się stanie, co jeszcze zawini -/Wytrwa przy swoim
ogniu. Ogień oznacza w tym cytacie
A. los niezależny od decyzji człowieka.
B. pogodzenie z własnym cierpieniem.
C. konsekwencję w podjętym działaniu.
D. bunt przeciwko narzuconym autorytetom.

16. Wyraz teraz jest

A. zaimkiem.
B. partykułą.
C. przyimkiem.
D. przysłówkiem.

17. Wiersz Zbigniewa Herberta Stary Prometeusz należy do liryki

A. maski.
B. pośredniej.
C. inwokacyjnej
D. bezpośredniej.

18. Zbigniew Herbert jest autorem myśli: Ignorancja ma skrzydła orła i wzrok sowy. Antonimem słowa ignorancja jest
A. głupota.
B. erudycja.
C. niewiedza.
D. kołtuneria.

19. Zwrot dolewać oliwy do ognia oznacza

A. podsycać trwającą kłótnię.
B. przezwyciężać czyjąś słabość.
C. ograniczać możliwości twórcze.
D. mobilizować do szybkiego działania.

20. Podkreślone wyrazy w zdaniu: Prometeusz, buntując się przeciwko bogom i uszczęśliwiając ludzkość, naraził
się na surową karę to imiesłowy
A. przymiotnikowe bierne.
B. przymiotnikowe czynne.
C. przysłówkowe uprzednie.
D. przysłówkowe współczesne.

21. Przekształć w podanym wypowiedzeniu zdanie podrzędne dopełnieniowe na dopełnienie. (0-1)

Goście Prometeusza słyszeli, jak buzuje ogień.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………............................

22. Przekształć zdanie podrzędnie złożone przydawkowe w zdanie pojedyncze, w którym przydawka jest
wyrażona imiesłowem przymiotnikowym. (0-1)

Wiersz, który nawiązuje do mitu o Prometeuszu, podejmuje problematykę etyczną.

……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2020/2021, JĘZYK POLSKI – etap szkolny
4
23. W podanym ciągu podkreśl wszystkie wyrazy odmienne. (0-1)

aptekarz stary spalić cicho jedyny tak

24. Uzupełnij brakujące treści w tabeli. (0-2)

Związek
Znaczenie w mitologii Znaczenie przenośne
frazeologiczny

Kłębek nici podarowany Tezeuszowi, aby

Nić Ariadny
mógł wydostać się z labiryntu Minotaura.

Praca wymagająca trudu,

Syzyfowa praca
a nieprzynosząca efektów.

25. Oceń prawdziwość podanych niżej stwierdzeń na temat Prometeusza. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe,
albo F, jeśli jest fałszywe. (0-2)

1. Wyjednał od bogów ogień dla ludzi. P F

2. Nazywany jest dobroczyńcą ludzkości. P F
3. Uwolnił ludzi od bezwzględnego Minotaura. P F
4. Został skazany przez Zeusa na wieczne cierpienie. P F

26. Określ typy okoliczników w podanych zdaniach. Odpowiedzi umieść w nawiasach. (0-3)

A. W kuchni sprząta żona – egzaltowana dziewczyna. (okolicznik ……………………………….)

B. Ogień buzuje wesoło. (okolicznik …………………………………….)

C. Prometeusz pisze pamiętniki z potrzeby serca. (okolicznik …………………………………….)

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2020/2021, JĘZYK POLSKI – etap szkolny
5