Ενότητα 6 : Ετερόπτωτοι – Ομοιόπτωτοι Προσδιορισμοί

Οι ετερόπτωτοι προσδιορισμοί απαντούν συνήθως σε γενική πτώση και

δηλώνουν:

         την κτήση (→ γενική κτητική): Ο υπολογιστής του αδερφού μου

         το υποκείμενο ενός ρηματικού ουσιαστικού (→ γενική υποκειμενική): Η
παραίτηση του υπουργού
         το αντικείμενο (→ γενική αντικειμενική): Ο φρουρός του στρατοπέδου
         τον χρόνο (→ γενική του χρόνου): Η τέχνη του Μεσοπολέμου
         τον τόπο (→ γενική του τόπου): Τα ντοματάκια της Σαντορίνης
         την ιδιότητα (→ γενική της ιδιότητας): Τα ζώα  του δάσους
         το περιεχόμενο (→ γενική του περιεχομένου): Δοχείο λαδιού
         το σύνολο (→ γενική διαιρετική): Το 1ο κεφάλαιο  του βιβλίου
         την αιτία (→ γενική της αιτίας): Ο πόνος του αποχωρισμού
         την ύλη (→ γενική της ύλης): Κουφώματα αλουμινίου
         το σκοπό (→ γενική του σκοπού): Γυαλιά ηλίου
         την καταγωγή (→ γενική της καταγωγής): Η κόρη του Γιάννη
         τον δημιουργό (→ γενική του δημιουργού): Ο πίνακας του Θεοτοκόπουλου

 Ετερόπτωτοι  προσδιορισμοί σε αιτιατική πτώση, δηλώνουν:

         την αναφορά (→ αιτιατική της αναφοράς): σαράντα μέτρα  βάθος

         την ποσότητα (→ αιτιατική της ποσότητας): λιμουζίνα δέκα μέτρα
         το αντικείμενο (→ αιτιατική αντικειμενική): προσοχή τα χέρια σας

1.Τι δηλώνουν στις παρακάτω προτάσεις οι υπογραμμισμένοι ετερόπτωτοι

προσδιορισμοί;

1. Το μέλι της Καλύμνου είναι εξαίσιο.

2. Τα ρούχα του πατέρα είναι καινούρια.
3. Αγόρασες τα παπούτσια του γάμου;
4. Τον αρρώστησε ο πόνος της ξενιτιάς.
5. Αγόρασε ένα αυτοκίνητο τριών μέτρων.
6. Τα έργα της νύχτας τα βλέπει η μέρα και γελά.
7. Τα ντοματάκια της Σαντορίνης είναι πασίγνωστα.
8. Γυαλιά ηλίου αγόρασεε;
9. Στο σπίτι μου έβαλα κουφώματα αλουμινίου.
10. Τα μάτια της Ελένης
11. Τα πουλιά της θάλασσας
12. Η αποθήκη του καπνού
13. Οι πέντε σελίδες του βιβλίου
14. Το σφύριγμα του ανέμου
15. Οι φρουροί της πατρίδας
16. Η πίκρα του χωρισμού

2
 17. Τα ρούχα του γάμου
18. Είναι άξιος της τύχης του
19. Δε βρήκαμε κανέναν όμοιό του
20. Είναι ένοχος φόνου
21. Ο Κώστας είναι μικρότερός μου

2.Στις παρακάτω φράσεις/προτάσεις να εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε τους

ομοιόπτωτους  προσδιορισμούς που είναι Παράθεση ή Επεξήγηση:

·       Σήμερα λείπει ο Γεωργιάδης, ο καθηγητής Χημείας.

·       Σε λίγο αντικρύσαμε τον Όλυμπο, το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας.
·       Από τον αφρό της θάλασσας βγήκε η θεά της ομορφιάς, η Αφροδίτη.
·       Οι επιστήμονες κατέχουν τη σκέψη, ένα δυνατό όπλο.
·       Περάσαμε το ποτάμι της Μακεδονίας, τον Αξιό.
·       Σημαίνει κι η Αγια-Σοφιά, το μέγα μοναστήρι.
·       Ήρθε και ο άλλος αδελφός μου, ο Πέτρος.

3. Τι δηλώνουν οι υπογραμμισμένες λέξεις-φράσεις;

1) Η ταβέρνα του μπαρμπα – Γιάννη 

2) Φοράει γραβάτα της μόδας .
3) Εργάζεται σε αποθήκη καπνού .
4) Διάβασε πέντε κεφάλαια του βιβλίου που της χάρισαν .
5) Ακούγεται το σφύριγμα του ανέμου .
6) Οι στρατιώτες είναι οι φρουροί της πατρίδας.
7) Τον τσάκισε η πίκρα του χωρισμού.
8) Παράγγειλε τα ρούχα του γάμου .
9) Η ναυμαχία του Ναβαρίνου .
10) Ήταν ένα δώρο χιλίων ευρώ, αγορασμένο από ακριβό κατάστημα.
11) Ο αδελφός της Μαρίας .
12) Έφαγα νόστιμο κεφαλοτύρι Μυτιλήνης .
13) Εδώ είσαι σκλάβα του πασά.
14) Διάβασα την “Ιλιάδα” του Όμηρου 
15) Όταν σήμανε η καμπάνα, έπεσαν οι ίσκιοι του δειλινού.
16) Πήρε αναρρωτική άδεια τριών μηνών .

4. Ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί: παράθεση-επεξήγηση

• Η Άνοιξη, η πανέμορφη θεά, δεν ήταν δυνατόν να μην τον συγκλονίζει.

• Αυτά να θυμάσαι, τα λόγια που σου έλεγα όταν ήσουν μικρός.
• Στον πόλεμο έχασε όλα τα υπάρχοντά του, σπίτι, ζώα, κτήματα.
• Έτσι σε θέλω, να μην χάνεις ποτέ το θάρρος σου.
• Ένα μόνο φοβούνται, μην το μάθει ο πατέρας του.
• Ο Ηρόδοτος, ο πατέρας της ιστορίας.
• Ο εθνικός μας ποιητής, ο Διονύσιος Σολωμός.

2
 • Εκείνος, ένα ήσυχο ανθρωπάκι, δε διαμαρτυρήθηκε.
• Είδα το συμμαθητή μου, τον Κυριάκο.
• Ο Σωτήρης, ο απουσιολόγος, δεν ήρθε σήμερα.
• Παντρεύτηκε η Σοφία, η δασκάλα.
• Είναι της μαθήτριας, της Ειρήνης.
• Ένα μόνο ήθελαν από εμένα, να γίνω γιατρός.

5. Ετερόπτωτοι προσδιορισμοί.

• Ήρθε ο γιος της Ελένης.

• Ο αδερφός της Μαρίας πήγε στρατιώτης.
• Είναι φύλακας σε αποθήκη ξυλείας.
• Βραβεύτηκαν τρεις μαθητές της τάξης.
• Βγήκε η απόφαση του δικαστηρίου.
• Εκείνος ήταν ένοχος φόνου.
• Τα τετράδια της Ειρήνης είναι καθαρά.
• Δουλεύει σε αποθήκη υφασμάτων.
• Η υποδοχή των νικητών έγινε με επισημότητα.
• Οι φρουροί των συνόρων υπηρετούν την πατρίδα.
• Τον βασάνιζε ο φόβος της αποτυχίας

6.Υπογραμμίσετε και αναγνωρίσετε τους ομοιόπτωτους και ετερόπτωτους

ονοματικούς προσδιορισμούς: 

   1) Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο κυβερνήτης της Ελλάδας, γεννήθηκε στην Κέρκυρα.

    2) Οι κλέφτες, τ’ απαντήσανε, οι Κολοκοτρωναίοι.

    3) Σας είπα όλη την αλήθεια. 

    4) Δύο μεγάλοι θεοί, ο Ποσειδώνας κι ο Πλούτωνας, ήσαν αδελφοί του Δία.

    5) Τα μάτια της Ελένης είναι φοβισμένα.

    6) Η χαρά της επιτυχίας ήταν μεγάλη.

    7) Η λύπη του αποχωρισμού ήταν ζωγραφισμένη στο πρόσωπό της.

    8) Ο επιμελητής της τάξης ήταν ασυνεπής.

    9) Η απόφαση των δικαστών ήταν δίκαιη.

  10) Ο πολυταξιδεμένος καπετάνιος γοήτευε τα παιδιά της γειτονιάς με τις ιστορίες

του.

2
2