Professional Documents
Culture Documents
Zatrzymanie Osoby Jako Srodek Przymusu D Cyma-Konska NR 92 - 1
Zatrzymanie Osoby Jako Srodek Przymusu D Cyma-Konska NR 92 - 1
92
MATERIAŁY DYDAKTYCZNE
Dorota Cyma-Końska
ZATRZYMANIE OSOBY
JAKO ŚRODEK PRZYMUSU
Spis treści
Wstęp ......................................................................................................................................... 5
Bibliografia ............................................................................................................................. 27
3
Zakład Służby Prewencyjnej
4
a
WSTĘP
5
Zakład Służby Prewencyjnej
6
a
7
Zakład Służby Prewencyjnej
Aby właściwie określić rodzaj zatrzymania, należy wyjaśnić cel każdego z nich. Celem
zatrzymanie procesowego jest ochrona prawidłowości toku postępowania karnego, postępowa-
nia w sprawach o wykroczenia oraz postępowania w sprawach nieletnich.
Celem zatrzymania prewencyjnego jest ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego,
ochrona życia lub zdrowia ludzkiego, a także mienia.
Celem zatrzymania penitencjarnego jest zabezpieczenia prawidłowego toku postępowa-
nia wykonawczego, tj. realizacji orzeczonej wobec osoby kary pozbawienia wolności lub kary
aresztu.
Poniżej scharakteryzowano rodzaje zatrzymań, zaczynając od zatrzymania procesowego.
Zatrzymanie właściwe
1
Konstytucja RP, art. 31 – „Wolność człowieka podlega ochronie prawnej”, art. 41 – „Każdemu zapewnia się
nietykalność osobistą i wolność osobistą. Pozbawienie lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na
zasadach i w trybie określonym w ustawie”.
2
Art. 189 kk – „Kto pozbawia człowieka wolności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
3
Art. 231 kk – „Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając
obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności od
roku do lat 10.
9
Zakład Służby Prewencyjnej
Czas zatrzymania jest ściśle określony przez Konstytucję RP4. Każde zachowanie wy-
kraczające poza ten rygor powoduje delikt konstytucyjny i nie może w żaden sposób podlegać
usprawiedliwieniu.
Mając na uwadze obowiązujące przepisy, Policja ma prawo zatrzymać osobę
(w zatrzymaniu procesowym) na czas do 48 godzin5. W tym okresie przeprowadza czynności,
które uprawdopodabniają fakt popełnienia przestępstwa. Mając na uwadze czas zatrzymania,
osobę zatrzymaną należy zwolnić:
–– gdy ustanie przyczyna zatrzymania,
–– jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez Policję osoba zatrzymana przekaza-
na nie zostanie do dyspozycji sądu z wnioskiem o zastosowanie środka zapobiegawczego
w postaci tymczasowego aresztowania,
–– na polecenie sądu lub prokuratora,
–– jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania osoby zatrzymanej do dyspozycji sądu nie doręczy
się jej postanowienia sądu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania,
–– jeżeli z opinii lekarza wynika, że zatrzymanie może spowodować dla osoby zagrożenie jej
życia lub zdrowia (w takiej sytuacji o zaistniałym fakcie należy powiadomić prokuratora,
który podejmuje stosowną decyzję co do dalszego toku postępowania).
Zwolnienie osoby zatrzymanej powinno nastąpić przed upływem 48 godziny zatrzyma-
nia, chyba że sąd zastosował tymczasowe aresztowanie.
Czas zatrzymania liczy się od momentu faktycznego pozbawienia osoby wolności.
W przypadku ujęcia obywatelskiego czas zatrzymania liczy się od chwili przekazania osoby
w ręce Policji.
4
Art. 41 pkt 3 Konstytucji RP – „Każdy zatrzymany powinien być niezwłocznie w sposób zrozumiały dla
niego poinformowany o przyczynach zatrzymania. Powinien on być w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania
przekazany do dyspozycji sądu. Zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania
do dyspozycji sądu nie zostanie mu doręczone postanowienie sądu o tymczasowym aresztowaniu wraz
z przedstawionymi zarzutami”.
5
Art. 248 § 1 kpk – „Zatrzymanego należy natychmiast zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli
w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji
sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania (…)”.
10
a
Zatrzymanym jest osoba, wobec której Policja z przyczyn procesowych lub pozaproceso-
wych zastosowała przymus w postaci zatrzymania. Zatrzymany ma obowiązek wykonywania
poleceń organu dokonującego zatrzymania. W przypadku niedostosowania się do poleceń po-
licjant ma prawo do zastosowania środków przymusu bezpośredniego zgodnie z obowiązują-
cymi przepisami.
Do praw osoby zatrzymanej zalicza się:
–– natychmiastowe uzyskanie informacji o przyczynie i podstawie zatrzymania,
–– poinformowanie o przysługujących jej prawach i obowiązkach,
–– możliwość złożenia w terminie 7 dni zażalenia do sądu na zatrzymanie,
–– żądanie powiadomienia przez Policję osoby najbliższej lub innej wskazanej przez siebie,
zakładu pracy lub szkoły, a w przypadku zatrzymania żołnierza Wojska Polskiego powiado-
mienia jego dowódcy o zatrzymaniu,
–– traktowanie jej w sposób humanitarny z poszanowaniem godności i praw człowieka,
–– żądanie niezwłocznego kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym i bezpośredniej z nim
rozmowy,
–– otrzymanie kopii protokołu zatrzymania,
–– żądanie zbadania przez lekarza,
–– otrzymanie odszkodowania w przypadku bezprawnego zatrzymania.
11
Zakład Służby Prewencyjnej
12
a korupcji
3. Przyczyny
VI. Czynności
podobne do zatrzymania
13
Zakład Służby Prewencyjnej
10
Art. 40 – „Osoby w stanie nietrzeźwości, które swoim zachowaniem dają powód do zgorszenia w miejscu
publicznym lub w zakładzie pracy, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo
zagrażają życiu lub zdrowiu innych osób, mogą zostać doprowadzone do izby wytrzeźwień, zakładu opieki
zdrowotnej lub innej właściwej placówki utworzonej lub wskazanej przez jednostkę samorządu terytorialnego
albo do miejsca zamieszkania lub pobytu”.
14
a
VII. Dokumentowanie
czynności zatrzymania
15
Zakład Służby Prewencyjnej
Załącznik nr 1
ZAPOZNAŁEM SIĘ
.........................................................................
(znak sprawy)
....................................................
(pieczęć i podpis przełożonego)
........................................................................
PROTOKÓŁ ZATRZYMANIA OSOBY (nazwa jednostki organizacyjnej Policji prowadzącej sprawę)
...............................................................................
(imię i nazwisko osoby zatrzymanej)
na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 2a lub/i 3* ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687, z późn. zm.).
Zatrzymany(a) ..........................................................................................................................................................
(imię i nazwisko) (nazwisko rodowe)
s./c. ...........................................................................................................................................................................
(nazwisko rodowe matki)
zam. w ......................................................................................................................................................................
(adres)
zajęcie ......................................................................................................................................................................
(rodzaj wykonywanej pracy, uczeń, student, emeryt, bezrobotny itp., określenie pracodawcy, szkoły, uczelni)
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
16
VII. Dokumentowanie aczynności zatrzymania
Oświadczenie zatrzymanego
Zostałem(am) pouczony(a) o przysługującym mi na mocy art. 244 § 2, 245, 246 § 1 i 2, 612 § 2 kpk* prawie:
wniesienia do Sądu ............................... w ......................................... w terminie 7 dni zatrzymania zażalenia,
w którym mogę się domagać zbadania zasadności, legalności (nie dotyczy osoby, o której mowa w art. 15
ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji) oraz prawidłowości zatrzymania, żądania powiadomienia
o zatrzymaniu osoby najbliższej, pracodawcy, uczelni lub szkoły, kontaktu z adwokatem i bezpośredniej z nim
rozmowy w obecności policjanta (nie dotyczy osoby, o której mowa w art. 15 ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia 6 kwietnia
1990 r. o Policji), nawiązania kontaktu z urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym, oraz
na podstawie art. 15 ust. 7 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji o prawie złożenia zażalenia do miejscowo
właściwego prokuratura na sposób przeprowadzenia zatrzymania
.....................................................................
(podpis zatrzymanego(ej))
Po pouczeniu zatrzymany(a) oświadczył(a), co następuje: ......................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Oświadczenie osoby w związku z zatrzymaniem: ....................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Oświadczenia zatrzymanego(ej) o stanie zdrowia, z uwzględnieniem opisu i przyczyn ewentualnych obrażeń:
...................................................................................................................................................................................
O zatrzymaniu osoby, o której mowa w art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, zawiadomiono:
Prokuratora ............................................................................. w ...............................................................................
w dniu ......................................... o godzinie ......................... telefonicznie, przekazując ponadto kopię protokołu.
(dzień, miesiąc, rok) (godzina, minuta)
Zatrzymanego(ą) .........................................................................................................................................................
zwolniono/przekazano do dyspozycji Sądu* ...................................... w ...................................................................
w dniu ....................................................... o godzinie ........................................ ................................................
(dzień, miesiąc, rok) (godzina, minuta) (pozycja książki zatrzymań)
........................................................................... ...........................................................................
(podpis osoby przybranej, tłumacza, protokolanta) (podpis policjanta)
* Niepotrzebne skreślić.
17
Zakład Służby Prewencyjnej
Załącznik nr 2
ZAPOZNAŁEM SIĘ Znak sprawy
umieścić nieletniego w policyjnej izbie dziecka w:*
RSD
...............................................................
Ds.
...............................................................
(data oraz godzina, imienna pieczątka i podpis osoby uprawnionej)
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
Zatrzymania dokonano z następujących przyczyn:
.....................................................................................................................................................................................
(szczegółowo opisać przyczyny zatrzymania z podaniem o popełnieniu jakiego czynu karalnego podejrzewa się nieletniego oraz określić
.....................................................................................................................................................................................
przesłanki: uzasadnionej obawy ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów czynu albo faktu, że nie można ustalić tożsamości
.....................................................................................................................................................................................
nieletniego, bądź opisać okoliczności zatrzymania nieletniego będącego w trakcie samowolnego pobytu poza schroniskiem dla nieletnich
.....................................................................................................................................................................................
lub zakładem poprawczym z podaniem ich nazwy i adresu, w innych przypadkach – nazwę, sygnaturę i datę decyzji oraz nazwę organu, który ją wydał)
.....................................................................................................................................................................................
Zatrzymany(a) pouczony(a) o przysługującym mu (jej) na mocy art. 38 § 1; 40 § 2 ustawy, art. 245 k.p.k.,
612 § 2 k.p.k. prawie wniesienia zażalenia na zatrzymanie do sędziego rodzinnego*, sądu rodzinnego* właściwego
według miejsca zamieszkania lub pobytu nieletniego, prawie żądania: powiadomienia o zatrzymaniu szkoły
lub zakładu pracy, umożliwienia nawiązania w dostępnej formie kontaktu z adwokatem i bezpośredniej z nim
rozmowy, nawiązania kontaktu z urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym oświadczył(a),
co następuje:
.....................................................................................................................................................................................
Oświadczenie zatrzymanego(ej) o stanie zdrowia: ....................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
18
VII. Dokumentowanie aczynności zatrzymania
* Niepotrzebne skreślić.
19
Zakład Służby Prewencyjnej
Załącznik nr 3
ZAPOZNAŁEM SIĘ
................................................................................................
(nazwa i numer rejestru albo znak sprawy)
....................................................................................................
(imię i nazwisko osoby zatrzymanej) g g m m d d m m r r r r
na podstawie:
art. 75 § 2, 244 § 1, 247 § 1, 285 § 2* kpk
art. 45 § 1, 52* kpow
art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji
art. 40 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach
.....................................................................................................................................................................................
(miejsce czynności – adres lub inne określenie miejsca zatrzymania albo nazwa jednostki Policji)
..................................................................................................... z ............................................................................
(stopień, imię i nazwisko) (nazwa jednostki Policji)
....................................................................................................
(miejsce sporządzenia protokołu) g g m m d d m m r r r r
zatrzymał .................................................................................................................................................................................
(imię i nazwisko) (nazwisko rodowe)
s./c. ............................................................................................................................................................................................
(nazwisko rodowe matki)
...................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................
Przyczyna(y) zatrzymania ..........................................................................................................................................
(szczegółowo opisać przyczynę zatrzymania, ponadto w przypadku podejrzenia popełnienia
.....................................................................................................................................................................................
przestępstwa lub wykroczenia dokładnie je określić i podać kwalifikację prawną)
.....................................................................................................................................................................................
20
VII. Dokumentowanie aczynności zatrzymania
Oświadczenie zatrzymanego
Zostałem(am) pouczony(a) o przysługującym mi na mocy art. 244 § 2, 245, 246 § 1 i 2, 248, 612 § 2 kpk,
art. 46 § 1 i 4 i 47 § 1 i 2 kpow, art. 40 ust. 3a i ust. 6 pkt 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi* prawie: wniesienia do sądu ...................................................... w .................................................
w terminie 7 dni od zatrzymania zażalenia, w którym mogę się domagać zbadania zasadności, legalności oraz
prawidłowości zatrzymania, żądania powiadomienia o zatrzymaniu osoby najbliższej lub innej osoby, praco-
dawcy lub szkoły, kontaktu z adwokatem/radcą prawnym* i bezpośredniej z nim rozmowy, nawiązania kontaktu
z urzędem konsularnym lub przedstawicielem dyplomatycznym.
.....................................................................................
g g m m d d m m r r r r (podpis zatrzymanego(ej))
Zatrzymanego(ą) .........................................................................................................................................................
zwolniono/przekazano do dyspozycji Sądu* .................................................... w .....................................................
..........................................................................................................
g g m m d d m m r r r r (pozycja książki zatrzymań)
.............................................................................
(podpis policjanta)
* niepotrzebne skreślić.
postawić znak x w odpowiedniej kratce albo postawić znak x w odpowiedniej kratce i uzupełnić treść
21
Zakład Służby Prewencyjnej
Załącznik nr 4
.....................................................................................................................................................................................
(stopień, imię i nazwisko, nr identyfikacyjny policjanta doprowadzającego, nazwa jednostki Policji)
.....................................................................................................................................................................................
działając na mocy art. 40 ust. 1–3b ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 14, poz. 1231, z późn. zm.) dokonał w dniu ................... o godzinie .......... doprowadzenia
w celu wytrzeźwienia do ...................................................... w ..................................................................................
(miejsce doprowadzenia) (nazwa miejscowości)
zam. .......................................................................................................................................................................... ,
zatrudniony(na)* .........................................................................................................................................................
Rysopis ...............................................................................................................................................................................
(wpisać cechy rysopisowe doprowadzonej w razie braku dokumentów – wzrost, kolor oczu, znaki szczególne)
................................................................................................................................................................................
doprowadzonego(ej)* w celu wytrzeźwienia w czasie interwencji i transportu, oraz ogólnie określić przedmioty przez niego posiadane
w chwili doprowadzenia)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Odstąpiono od doprowadzenia do miejsca zamieszkania lub pobytu z powodu:
braku informacji na temat adresu miejsca zamieszkania lub pobytu,
agresywnego zachowania się doprowadzonego,
opinii lekarza badającego na miejscu interwencji,
sprzeciwu członków rodziny lub współmieszkańców,
innych przyczyn ....................................................................................................................................................
(podać jakie)
22
VII. Dokumentowanie aczynności zatrzymania
Istnieje obawa, że osoba nietrzeźwa jest w stanie zagrażającym życiu i zdrowiu (śpiączka, brak kontaktu,
widoczne ślady obrażeń ciała itp.) – data i godzina przeprowadzenia badania lekarskiego na miejscu
przeprowadzonej interwencji, zalecenia lekarza co do możliwości przewiezienia tej osoby przy wykorzystaniu
policyjnych środków transportu ............................................................................................................................
Nie stwierdzono okoliczności wskazujących na zagrożenie życia i zdrowia osoby nietrzeźwej.
Wynik badań na obecność w wydychanym powietrzu mg alkoholu w 1 dm3 lub stężeniu alkoholu w ‰ (jeżeli
osobę doprowadzono do jednostki Policji) ...........................................
Doprowadzony nie wyraził zgody na przeprowadzenie badania, stan nietrzeźwości stwierdzono na podstawie
występujących symptomów upojenia alkoholowego, takich zwłaszcza jak: silna woń alkoholu, bełkotliwa
mowa, chwiejny krok, zaburzenia równowagi* lub inne ......................................................................................
(opisać jakie)
................................................................................................................................................................................
Dyspozycja dla dyrektora izby wytrzeźwień lub kierownika innej placówki albo komendanta jednostki Policji
odpowiadającego za funkcjonowanie policyjnego pomieszczenia dla osób zatrzymanych co do dalszego
postępowania z osobą po jej wytrzeźwieniu ................................................................................................................
(np. wręczyć wezwanie do obowiązkowego stawienia się do jednostki Policji,
.....................................................................................................................................................................................
przed zwolnieniem zawiadomić właściwą jednostkę lub komórkę organizacyjną Policji)
Decyzja kierownika izby wytrzeźwień lub kierownika placówki/komendanta jednostki Policji lub osoby prze nich
upoważnionej*:
o przyjęciu osoby doprowadzonej w celu wytrzeźwienia,
o odmowie przyjęcia (wskazania lekarza, brak przesłanek prawnych do przyjęcia, pisemny wniosek członka
najbliższej rodziny osoby doprowadzonej lub jej opiekuna prawnego, brak wolnych miejsc*)
.....................................................................................................................................................
(podpis dyrektora izby wytrzeźwień/kierownika placówki/komendanta jednostki Policji lub *osoby upoważnionej)
...............................................................................
(podpis osoby doprowadzonej w celu wytrzeźwienia)
Osobę doprowadzoną zwolniono na podstawie decyzji komendanta jednostki Policji lub upoważnionego
pracownika w dniu ....................................... r. o godz. ...........................
na podstawie badania zawartości alkoholu w organizmie,
na podstawie opinii lekarza,
na pisemny wniosek rodziców małoletniej osoby lub innych opiekunów prawnych,
po upływie 24 godzin od chwili faktycznego jej zatrzymania.
* niepotrzebne skreślić.
postawić znak x w odpowiedniej kratce albo postawić znak x w odpowiedniej kratce i uzupełnić treść
23
Zakład Służby Prewencyjnej
Załącznik nr 5
....................................................................................
(oznaczenie prokuratury)
ZARZĄDZENIE
o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu
osoby podejrzanej
Dnia ...................................................................
.....................................................................................................................................................................................
(imię, nazwisko, stanowisko)
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
zarządził
*) niepotrzebne skreślić
24
VII. Dokumentowanie aczynności zatrzymania
UZASADNIENIE
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
..............................................................................
(podpis prokuratora)
Pouczenie:
Na powyższe zarządzenie zatrzymanemu przysługuje zażalenie do Sądu Rejonowego
w ..................................................................................................................................................................................
właściwego ze względu na miejsce zatrzymania lub prowadzenia postępowania (art. 247 § 2 w zw. z art. 246 § 1
i 2 kpk) w terminie zawitym 7 dni od daty zatrzymania.
Wniesienie zażalenia po tym terminie jest bezskuteczne (art. 122 i 460 kpk).
Zażalenie wnosi się za pośrednictwem prokuratora, który wydał zarządzenie.
..............................................................................
(data i podpis)
25
Zakład Służby Prewencyjnej
Załącznik nr 6
Oznaczenie Sądu
Do Komendy Rejonowej Policji
.............................................
Data ......................................
.............................................
Sygn. akt ..............................
(dokładny adres)
Pan(ni) .........................................................................................................................
zamieszkał....... w .........................................................................................................
oskarżonego
jako w sprawie .................................................................................
świadka
Osobie przymusowo doprowadzonej należy okazać niniejszy nakaz.
Pieczęć Sędzia
(podpis) .........................................
26
a
Bibliografia
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483,
z późn. zm.).
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoho-
lizmowi (Dz. U. z 2012 r. poz. 1356).
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2010 r.
Nr 33, poz. 178, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555,
z późn. zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.).
27