Objasnite način provođenja kontrole kvaliteta za profesionalne asocijacije

zemlje članice IFACa!

Kontrola kvaliteta revizije na nivou profesionalne asocijacije zemlje članice IFACa

Članstvo nacionalnih profesionalnih asocijacija računovođa i revizora u lFACu obavezuje svaku članicu
da, pored ostalih „standardnih obaveza članica“, uspostavi obavezni program obezbjeđenja sistema
kvaliteta revizije (Uvod —tačka 2, Stav o članskim obavezama 1: Obezbjeđenje kvaliteta). Ta obaveza se
minimalno odnosi na one revizorske firme, unutar nacionalne profesionalne asocijacije („organizacije
članice“), koje vrše reviziju finansijskih izvještaja kotiranih pravnih lica. Pored toga, članska obaveza koja
se odnosi na obezbjeđenje kvaliteta revizije zahtijeva da organizacija članica utvrdi i objavi kriterijume u
odnosu na koje se procjenjuje da li bi ostale revizije finansijskih izvještaja trebalo da budu obuhvaćene
programom obezbjeđenja kontrole kvaliteta revizije. Navedeni stav i zahtjev IFACa se zasniva na
većoj ,javnoj“ odgovornosti revizije finansijskih izvještaja kotiranih kompanija, ali, naravno, ne
zanemaruje potrebu da i sve druge revizije treba da budu visokokvalitetetne, te ostavlja prostor da se i
druge revizije koje zadovolje kriterijume koje utvrdi organizacija članica budu obuhvaćene programom
obezbjeđenja kvaliteta revizije. IFAC smatra da je poželjno da sve profesionalne računovodstvene usluge
treba da budu obuhvaćene programom obezbjeđenja kvaliteta revizije, te preporučuJe članicama da
razmotre proširenje obima ovog programa u tom smislu (Uvod tačka 3).

Ukoliko su neki od zahtjeva vezano za obezbjeđenje kvaliteta revizije utvrđenih članskom obavezom 1. u
nekoj zemlji u nadležnosti vlade, regulatornih ili drugih nadležnih organa, obaveza organizacije članide
IFACa iz te zemlje je da „uloži sve svoje napore“, odnosno sve što je u datim okolnostima razumno, da:

- one kojima su takve funkcije povjerene podstakne u sprovođenju zahtjeva koje utvrđuje
relevantni stav o obavezi obezbjeđenja kvaliteta,
- ako je to prikladno, pomogne im u sprovođenju povjerenih funkcija,
- prati i provjerava aktivnosti pregleda koji vrše „drugi“ i efektivnost tog dijela Programa
obezbjeđenja kvaliteta revizije,
- uspostavi dopunski program obezbjeđenja kvaliteta revizije ili preduzme druge aktivnosti kako bi
se obuhvatili oni zahtjevi iz relevantnog stava IFACa o obezbjeđenju kvaliteta, koji nisu
obuhvaćeni programom koji realizuje vlada, regulatorni ili drugi nadležni organi, ukoliko je to
neophodno u cilju zaštite interesa javnosti.

U funkciji realizacije Programa obezbjeđenja kvaliteta revizije organizacija članica treba da usvoji i objavi
standarde za kontrolu kvaliteta i smjernice koje od revizorskih firmi zahtijevaju da provode sistem
kontrole kvaliteta u skladu sa osnovnim principima i postupcima utvrđenim u MSKK 1. Pri tome je
odgovornost za provođenje tih pravila i postupaka kontrole kvaliteta na svakoj pojedinačnoj revizorskoj
firmi, dok je odgovornost organizacije članice da kroz uspostavljeni program vrši nadzor nad
pridržavanjem tih pravila i postupaka, kako bi se obezbijedilo da svi njeni članovi pružaju
visokokvalitetne usluge revizije, čime jača povjerenje u profesiju, odnosno u krajnjem u fer prikaz
revidovanih finansijskih izvještaja. Za uspješno provođenje Programa kontrole kvaliteta organizacija
članica treba da svojim članovima (revizorskim firmama) pruži odgovarajuću pomoć radi razumijevanja
ciljeva i provođenja i održavanja odgovarajućih sistema kontrole kvaliteta njihovih usluga, prije svega,
kroz odgovarajuće smjernice vezano za programe kontunuiranog profesionalnog usavršavanja (KPU), ili
realizacijom programa KPU, ukoliko njeni članovi ne mogu to samostalno uraditi, kao i kroz pružanje
smjernica vezano za provođenje efikasnih internih kontrola.

Predmet Programa kontrole kvaliteta organizacije članice može biti revizorska firma ili parner(i).
Naglasak je, dakle, ili na kontroli aktivnosti vezano za funkcionisanje sistema kontrole kvaliteta firme, ili
na kontroli aktivnosti koje su direktno vezane za partnera(e), iako su navedeni aspekti sistema kontrole
kvaliteta neraskidivo povezani i moraju se uspostavljati i posmatrati u interakciji. Organizacija članica
treba da objavi Program obezbjeđenja kvaliteta revizije i povezanih usluga koje pružaju njeni članovi.
Tim programom se, pored ostalog, utvrđuje:

- izbor revizorskih firmi i partnera za pregled,

- ciklus ili učestalost pregleda,
- postupci tima za obezbjeđenje sistema kvaliteta revizije (vezano za pregled sistema kontrole
kvaliteta revizije, pregled radne dokumentacije konkretnih angažmana koji su predmet pregleda
i diskusiju sa odgovarajućim osobljem revizorske firme koja je predmet pregleda), i
- dokumentovanje provedenih pregleda, u funkciji konačnog izvještaja i dokaza da je pregled
izvršen u skladu sa smjernicama koje je utvrdila organizacija članica.

Pri tome bi ciklus pregleda revizorskih firmi koje vrše reviziju finansi jsk i h izvještaja kotiranih kompanija
trebalo da bude svake tri godine, dok bi ciklus pregleda partnera takvih firmi trebalo da se bazira na
(pr)ocjeni kvaliteha i efikasnosti programa njihove interne kontrole.

Za provođenje Programa organizacija članica treba da formira kompetentan tim obezbjeđenje kvaliteta
revizije. Članovi tog tima treba da imaju stručno obrazovanje i iskustvo i posebnu obuku iz oblasti
obezbjeđenja kontrole kvaliteta, što se mora verifikovati odgovarajućim sertifikatom, zasnovanim na
potrebnim kvalifikacijama koje utvrđuje organizacija članica. Veličina i strukturatima treba biti
prilagođena potrebama organizacije članice i njenih članova. Za svaki pojedidinačni pregled se imenuje
„vođa“ ili šef tima, koji je odgovoran za:

(1) provođenje postupaka kontrole sistema kontrole kvaliteta revizije datog člana,

(2) dostavljanje zaključaka tima revizorskoj firmi koja se „kontroliše“ i

(3) pripremanje izvještaja o izvršenom pregledu i konačnim zaključcima.

Kroz uspostavljenje i rad tima za obezbjeđenje sistema kontrole kvaliteta revizije, organizacija članica i
članovi tima treba da razmotre i obezbijede poštovanje etičkih zahtjeva, prije svega, u pogledu
nepristrasnosti šefa i svakog od članova tima. Pri tome nisu dozvoljeni recipročni pregledi među
revizorskim firmama. S obzirom na to da je pregledom fokusiranim na kvalitet pojedinačnih revizorskih
angažmana neminovno obuhvaćena njihova radna dokumentacija, MSKK 1 oslobađa revizorsku firmu
koja je predmet kontrole pravila čuvanja poslovne tajne klijenta vezano za radnu dokumentaciju prema
članovima tima, ali su, naravno, članovi tima obavezni da se pridržavaju pravila povjerljivosti, koja važe
za revizore angažovane na reviziji finansijskih izvještaja.

Nakon provedenog postupka nadzora sistema kontrole kvaliteta, šef tima treba za sačini i revizorskoj
firmi koja je bila predmet „kontrole“ dostavi pisani izvještaj koji treba da sadrži:

- smjernice na osnovu kojih je pregled izvršen (utvrđene MSKK 1),

- zaključke o uspostavljenom sistemu kontrole kvaliteta i njegovom funkcionisanju u smislu
razumnog uvjerenja da su ispoštovani profesionalni standardi i primjenljivi regulagorni i pravni
zahtjevi, ukoliko je predmet pregleda bila revizorska firma, ili zaključak da su ispoštovani zahtjevi
sistema kontrole kvaliteta koji se odnose na partnera(e), ukoliko je predmet nadzora bio
partner(i),
- zaključke o oblastima u kojima profesionalni standardi i primjenljivi regulatorni i pravni zahtjevi
nisu ispoštovani na odgovarajući način i preporuke za poboljšanja.

Revizorska firma koja je bila predmet „kontrole“ treba da u propisanom roku dostavi šefu tima pismeni
odgovor vezano za zaključke i preporuke date u „nacrtu“ izvještaja, uključujući i planirane aktivnosti i
vremenski okvir za njihovu primjenu.

Pored navedenog, organizacija članica treba da sačini i javno objavi godišnji izvještaj o rezultatima
provođenja Programa obezbjeđenja sistema kvaliteta revizije i da takav izvještaj dostavi i regulatornim
organima na njihov zahtjev.

Suština pregleda sistema kontrole kvaliteta revizorskih firmi (ili ponašanja partera u tom domenu) koji
vrše timovi organizacije članice, jeste da su to kolegijalni ili prijateljski pregledi ili kontrole (peer
review)1. To je jako važno jer takvi pregledi ne bi trebalo da stvaraju odnose nepovjerenja i „pritiska“
eksternog kontrolora, uključujući i potencijalnu sankciju zasnovanu na zakonskom ili sličnom ovlaštenju.
Osnovna svrha ovakvog programa obezbjeđenja kontrole kvaliteta nije „treniranje regulatorne
strogoće“, nego uvid u stanje sistema kontrole kvaliteta i njegovo poboljšanje, što je istovremeno i
nesporno interes i svake pojedinačne revizorske firme i njihove profesionalne organizacije. Međutim, to
ne znači da organizacija članica ne treba imati i nema mogućnost korektivnih mjera, kako u pogledu
sistema, tako i u pogledu primjene pravila i postupaka kontrole kvaliteta, ukoliko za poboljšanjima
postoji potreba. Organizacija članica, odnosno njeno tijelo na koje su prenesena odgovarajuća
ovlaštenja, razmatra zaključke svakog pojedinačnog pregleda, uključujući i obrazloženja firme koja je bila
predmet pregleda, ukoliko su zaključci Izvještaja nezadovoljavajući, kao i predložene korektivne
aktivnosti šefa tima koji je vršio „kontrolu“ ili pregled. Korektivne aktivnosti, zavisno od nalaza i
zaključaka, mogu biti:

- korektivne aktivnosti vezano za pojedine angažovane revizore,

- dodatni uslovi i obaveze vezano za KPU,
1
Ovakav pristup pregledu i kontroli se zasniva na maksimi da niko ne može uspješno nadzirati i kontrolisati reviziju,
ukoliko i sam nije revizor.
 - češći ili specijalni pregledi sistema kontrole kvaliteta kod date revizorske firme.

Pored korektivnih, organizacija članica može razmotriti i različite oblike disciplinskih mjera prema
članovima (revizorskim firmama, partnerima i revizorima), kao što su: opomene, novčane kazne,
suspenzija ili brisanje iz članstva, a ako je profesionalna asocijacija nadležna za izdavanje licenci, moguća
kazna je i oduzimanje licence, odnosno zabrana revizorskim firmama ili revizorima da vrše reviziju
finansijskih izvještaja.