Antropologia kulturowa

Edward Hall Ukryty Wymiar

[Przyciągnij uwagę czytelnika interesującym cytatem z dokumentu lub podaj w tym miejscu kluczową kwestię. Aby umieścić to
pole w dowolnym miejscu strony, wystarczy je przeciągnąć.]

1. Przestrzeń trwała
Podstawowy sposób organizowania działalności indywidulanej i grupowej. Zarówno zmaterializowane jak i
niewidoczne wzorce, które kierują zachowaniem człowieka. Przykład: budowle, topografia miast, wnętrze
domu, „rutyna”,
Odseparowanie miejsca pracy od domu – inna osobowość w każdym z tych miejsc
Związek pomiędzy przestrzenią trwałą, a osobowością i kulturą (kuchnia)
Poczucie właściwej orientacji w przestrzeni sięga u człowieka dość głęboko. Umiejętność ta jest ostatecznie
spleciona ze zdolnością do przeżycia i ze zdrowiem psychicznym. Dezorientacja w przestrzeni to tyle co
psychoza. Różnica pomiędzy działaniem z szybkim refleksem, a koniecznością zatrzymania się i
zastanowienia w nagle powstałej sytuacji może oznaczać różnicę między życiem, a śmiercią.
Przestrzeń trwała stanowi coś w rodzaju formy odlewniczej, modelującej większą część ludzkich zachowań.
Jedna z wielu podstawowych różnic między kulturami: dokonują one wyrażania odmiennych anatomicznych
i behawioralnych cech ludzkiego organizmu. Dlatego istotne jest, aby zapożyczenia międzykulturowe ulegały
adaptacji.

2. Przestrzeń na pół trwała

Przestrzenie odspołecznienie: skłaniają ludzi do trzymania się od siebie z
daleka
Przestrzenie dospołecznione: skłaniają ludzi do skupiania się razem
[Robert Sommer] Stolik o powierzchni 90x180cm dla 6osób. Możliwość 6
różnych dystansów i tyleż orientacji jednego ciała w stosunku do innego.
(obrazek)
Ludzie bardzo osobiście odbierają porządkowanie przestrzeni i sprzętów.
Dystans w poprzek sprzyja jedynie: a) rozmowom określonego typu; b)
między ludźmi pozostającymi względem siebie w określonej relacji; c) w
ściśle określonym otoczeniu kulturowym.
To co jest odspołecznione w jednej kulturze, może okazać się dospołecznionym w innej.
Przestrzeń odspołeczna nie musi być bezwzględnie zła, a przestrzeń dospołeczna uniwersalnie dobra.
Naprawdę pożądane: taka elastyczność i zgodność pomiędzy projektem, a funkcją, aby istniała rozmaitość
przestrzeni i aby ludzie mogli być wciągani do towarzystwa w zależności od pragnień i nastrojów.
Struktura przestrzeni pół trwałej może wywierać głęboki wpływ na zachowanie, a wpływ ten można zmierzyć.
To co w jednej kulturze jest przestrzenią trwałą, w innej może być pół trwałą.

3. Przestrzeń nieformalna
Najbardziej znacząca dla jednostki ludzkiej, gdyż obejmuje dystanse jakie utrzymujemy między sobą.
Przestrzeń ta nie została wyraźnie skodyfikowana.
Antropologia kulturowa

➢ Dynamizm przestrzeni
Odbieramy ludzi jako bliskich lub dalekich, ale nie zawsze jesteśmy w stanie wyraźnie wskazać przyczynę.
Posługując się samym sobą jako czynnikiem kontrolującym i rejestrującym zmienność form na wejściu
sensorycznym, możemy wyznać główne punkty postrzegania odległości. W ten sposób da się ostatecznie
wyznaczyć kolejne, odrębne elementy tworzące sferę intymną, indywidualną, społeczną i publiczną. Każdy
z tych dystansów ma fazę dalszą i bliższą. Zmieniają się jednak one wraz ze zmianą pewnych czynników
osobowościowych i środowiskowych.
> Dystans intymny
Brak lub obecność wrażenia ciepła ciała drugiej osoby wyznacza granicę pomiędzy przestrzenią intymną, a
nieintymną.
Obecność drugiej osoby jest czymś niewątpliwym, a czasami nawet przytłaczającym wskutek przeciążenia
wejść sensorycznych. Widok (często zniekształcony), zapach, ciepło czyjegoś ciała, głos i wyczuwanie
oddechu – wszystko to razem sygnalizuje oczywisty kontakt z innym ciałem.
> Dystans intymny – faza bliższa [do 15cm]
W nim kochamy się i walczymy, pocieszamy i chronimy. W świadomości obu jednostek przeważa kontakt
fizyczny albo wysokie prawdopodobieństwo fizycznego zbliżenia. Istotna rola zapachu i wyczuwania
ludzkiego ciepła. W fazie maksymalnego kontaktu komunikują się ze sobą mięśnie i skóra. Postrzeganie
przestrzeni oraz głos nie mają prawie żadnego znaczenia.
> Dystans intymny – faza dalsza [od 15 do 45cm]
Głowa, uda i miednica nie wchodzą już w łatwy kontakt, ręce mogą jednak sięgać i chwytać za kończyny,.
Głowa postrzegana jest w większych rozmiarach, a jej rysy są zniekształcone. Posługując się głosem
najczęściej używamy szeptu, wyczuwalny jest zapach i ciepło czyjegoś oddechu, nawet jeśli nie jest on
skierowany na naszą twarz.
W przypadku tłoku (np. autobus) ludzie nie starają się nie stykać ze sobą- np. maksymalnie się unieruchamiają
i odsuwają tułowie lub kończyny. W windach ręce trzymają przy swoim boku bądź łapią się za uchwyty aby
utrzymać równowagę. Wzrok tkwi nieruchomo w nieokreślonej przestrzeni i niewskazane jest aby wpatrywać
się w kogoś.
> Dystans indywidualny (osobniczy)
Odległość, która trwale oddziela pomiędzy sobą poszczególne jednostki i nie wprowadza między nimi
kontaktu. Niewielka strefa ochronna bądź też otoczka izolująca daną jednostkę od innych.
> Dystans indywidualny – faza bliższa [ od 45 do 75cm]
Inną jednostkę można trzymać i obejmować. Znikają zaburzenia wizualne w postrzeganiu rysów twarzy-
można zaobserwować szczegóły bez zniekształceń. Widać trójwymiarowość przedmiotów. Postrzegane
przedmioty mają głębię, namacalność i formę.
> Dystans indywidualny – faza dalsza [od 75cm do 1,2m]
Jednostki są „na wyciągnięcie ręki”. Dystans ten rozciąga się od momentu, gdy jest się już za strefą łatwego
dotyku, do momentu, gdy ludzie wyprostowawszy ramiona mogą zetknąć się palcami. Granica fizycznej
dominacji.
Antropologia kulturowa
Można rozmawiać o interesujących oraz dotykających nas osobiście tematach. Głowę postrzega się w
normalnym rozmiarze oraz wyraźne rysy drugiej jednostki. Ruchy rąk są postrzegalne, ale nie da się policzyć
palców. Poziom głosu jest umiarkowany. Nie wyczuwa się ciepła ciała drugiej osoby.
> Dystans społeczny
Granica dominacji. Nie widzimy dokładnych szczegółów twarzy, nie stykamy się i nie spodziewamy się
zetknąć z inną jednostką, chyba, że specjalnie będziemy się o to starać. Poziom głosu jest normalny.
> Dystans społeczny – faza bliższa [od 1,2 do 2,1m]
Z odległości 1,2 metra dostrzegamy głowę, ramiona i górną część ciała; z odległości 2,1 metra wzrok obejmuje
całą postać. Przy tym dystansie załatwia się wszelkie sprawy nieosobiste, faza bliższa zakłada jednak
ściślejszy kontakt niż faza dalsza.
> Dystans społeczny – faza dalsza [od 2,1 do 3,6m]
Odległość: „stań tak abym mógł Cię obejrzeć”. Rozmowy towarzyskie i zawodowe prowadzone w tej fazie
mają charakter bardziej formalny niż w fazie bliższej. Nie dostrzega się już drobnych szczegółów twarzy.
Aby utrzymać rozmowę istotne jest utrzymanie kontaktu wizualnego. Głos jest wyraźnie mocniejszy, można
słyszeć go z daleko. Podniesiony głos lub krzyk może stwarzać wrażenie redukowanie dystansu społecznego
do intymnego.
Taka odległość pozwala spokojnie kontynuować pracę w czyjejś obecność i nie być nieuprzejmym.
Wykorzystywana aby oddzielić się i odosobnić od innych.
> Dystans publiczny
Nie zakłada zaangażowania, pojawia się wiele istotnych zmian sensorycznych.
> Dystans publiczny – faza bliższa [od 3,6 do 7,5m]
Pojawia się podświadoma forma reakcji ucieczki. Głos jest donośny, ale nie wykorzystuje się jego pełnej siły.
Jednostki zaczynają bardziej dbać o dobór słów i budowę zdania, pojawiają się również zmiany gramatyczne
i syntaktyczne. „styl formalny – teksty wymagają uprzedniego zaplanowania” Wzrok obejmuje całą twarz,
drobne szczegóły są niedostrzegalne. Od 4,8m ciało traci trójwymiarowość i staje się płaskie. Nie rozróżnia
się koloru oczu.
> Dystans publiczny – faza dalsza [> 7,5m]
Ważne osobistości oddziela się dystansem 10m. Głos oraz wszystko inne powinno być odpowiednio
wzmocnione i wyolbrzymione. Ważną rolę zaczynają pełnić gestykulacja oraz pozycja ciała. „styl oziębły-
przeznaczony dla tych, którzy mają pozostać nieznajomymi” Postać widzimy wraz z tłem.

4. Uwagi końcowe
W naturze wszystkich zwierząt, nie wyłączając ludzi, tkwi pewien typ zachowania zwanego terytorialnością.
Posługują się oni różnorakimi zmysłami, za pomocą których różnicują przestrzeń i odległość. Wybór dystansu
zależy od relacji, więzi łączącej tych, którzy się kontaktują, od tego co czują i co robią.