11.

SINIF
ELEMENTLERİN
YÜKSELTGENME
BASAMAKLARI

Kimya Adası

➡ Elementler .......................... olmak için bileşik oluştururlar.

SO2, H2O, NaCl, CO3, K3P ...

➡ B
ir elementin aldığı ya da verdiği elektron sayısına ..........................
adı verilir.
➡ Y
ükseltgenme basamağı yerine .......................... , .......................... veya
.......................... kavramları da kullanılır.
➡ F
akat kovalent bağlı bileşiklerdeki atomlar için ..........................
kullanılmaz.
➡ E
lementlerin yükseltgenme basamaklarını belirlemek için uygulanan
kuralları inceleyelim.

www.youtube.com/kimyaadasi
 KURALLAR

1) Bir atomun atomik veya moleküler halde değerliği ..........................'dir.

Na, K, Cl2, O3, H2

2) H
idrojen metaller ile .......................... , ametaller ve anyonlar ile
.......................... yüküne sahiptir.
LiH, CaH2, HCl, H2SO4, NH3

3) A
lkali metaller .................................................... bileşiklerinde ..........................
yükünü alırlar.
NaBr, K2SO4, Li3PO4

Kimya Adası

4) Toprak alkali metaller .................................................... bileşiklerinde

.......................... yükünü alırlar.
MgCl2, CaBr2, BaSO4

5) Toprak metalleri bileşiklerde .......................... değerini alırlar.

Al2O3, BH3

6) 4A grubu elementleri .......................... arasındaki yükleri alabilirler.

5A grubu elementleri .......................... arasındaki yükleri alabilirler.

www.youtube.com/kimyaadasi
7) 6A grubundan S bileşiklerinde .......................... yüklerini alabilir.
Oksijen genellikle .......................... yükünü alır.
OF2 bileşiğindeki yükü..........................'dir.
Peroksitlerdeki yükü ..........................'dir.

Na+ Mg+2
O-2
..........................
O2-2
..........................

8) 7 A grubundaki elementler .......................... bileşiklerinde .......................... arasındaki

yüklerini alırlar.
Flor sadece .......................... yükünü alır.

Kimya Adası

9) B
ir bileşikte atomların değerleri toplamı .......................... , iyonlarda ise
.......................... eşittir.

UYGULAMALAR
Aşağıdaki altı çizili olan elementlerin yükseltgenme basamaklarını bulalım.

a) H2SO4

b) KMnO4

www.youtube.com/kimyaadasi
c) MgCO3

d) C2O4-2

e) HNO3

f) NH4+

Kimya Adası

NOT
Bazı durumlarda yükseltgenme basamağını bilebilmek için önemli
iyonları bilmek gerekmektedir.

SO4-2 .......................... PO4-3 ..........................

NO3- .......................... CO3-2 ..........................

OH- .......................... NH4+ ..........................

Örneğin; Fe2(CO3)3 bileşiğinde C elementinin yükseltgenme

basamağını bulalım.

www.youtube.com/kimyaadasi
 ÖRNEK
Aşağıda verilen bileşiklerdeki atomların yükleri için iyon yükü
kavramı kullanılmaz?
A) MgCl2 B) K2O C) NaBr D) Al2S3 E) CO

Kimya Adası

ÖRNEK
I. NaClO3
II. MgCl2
III. ClO–
Yukarıdaki verilen taneciklerdeki klor (Cl) atomlarının yükseltgenme basamakları
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? (11Na, 12Mg, 8O)

I II III

A) + 5 –1 +1

B) + 3 –2 –1

C) + 5 –2 +3

D) + 5 –1 –1

E) + 3 –1 +1

www.youtube.com/kimyaadasi
 ÖRNEK

İyon sayısı İyonik bağlı bir bileşiğin suda çözünmesi sırasında

3a Can suya verdiği iyon sayıları grafikteki gibidir.
Buna göre,
2a XO 4
m I. Bileşiğin formülü Ca3(XO4)2 dir.
II. m değeri –3 'tür.
III. Bileşikteki X'in yükseltgenme basamağı +5'tir.
0 Zaman yargılardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

Kimya Adası

ÖRNEK
Bir maddenin yanmaması için oluşturduğu bileşikte en yüksek yükseltgenme
basamağına ulaşmış olması gerekir.
Buna göre aşağıdaki bileşiklerden hangisi yanar?
A) CO2 B) P2O5 C) SO3 D) Cl2O7 E) N2O4

www.youtube.com/kimyaadasi