Books ‘BUT PHA DIEM THI ~ ¢ yA Nc UVAN, SACHHOC.COM |. Gs () = re)MUC LUC Loinei dau 7 ‘B§t mi phuang phép gidp biit phé diém thi mon Ngtt van ° PHAN 1: ON TAP TIENG VIET 2 Titoai - cum ter 23 Nghia cia tin céc lop ta xét theo quan hé vé nghia 33 Cécbign phap tu tirtirvung 36 Cac thanh phn cau 44 Phan loai céu a7 Lin két cfc cau trong doan van 31 Cac bién phap tu tied phap. 53 ‘Céc phutong cham h6i thoai 54 Cich din tructiép, cich dn gidn tiép 55 Nghia tung minh va ham y 56 Ning trudng hop dé nhdm lén trong Tiéng Viet 57 PHAN 2: HUGNG DAR LAR VAN = A. Hudng dan viet doan van 59 |. Khai niém doan van 59 Yeu edu 46 vél mot doan van 59 M.Céc kiéu doan van thuéng ap 60 8.thuéng din viée bai van 63 LNhong yeu cSu edn dat ca mét bal vin 63 I. Cac bude viét mot bai van 63 UL BI kip vigt van hay IV. NhGing I6i cén tran 66 ‘67. Van nghi luge |.Tim hiéu chung vé van nghi tuan LNghi lugn x8 ht Nghi lugin vé mot sy vige, hign tugng dat séng Nght lugn vé m@t vin d6 tu tutng dao It Nghi lugn vé mét vain dé dit ra trong van ban vin hoc ML. Ngbi lugn van hoc Nghi luan vé mét doan trich hoc mét tac phdm vin hoc Nghi lugn vé mot nban vat van hoc Nghi lugn vé mét tinh huding truyén, Nghi lugn vé mét y kién hogc mot nhgn dinh van hoc 'Nghi lugn vé mét khia canh ndi dung cia téc phém vin hoc Kiéu bai so sénh PHAN 3: ON TAP CAC VAN BAN PHAN 4: DAP AN THAM KHAO Phong céch Hé Chi Minh ‘Bau tranh cho mét thé gidi hda binh Tuyén b6 thé aidi vé su séing con; quyén duoc bao ve vva phat trién cia tré em CChuyén nguéi con gai Nam Xuong Chuyén cu trong phd Chia Trinh Hoang Lé nhat théng chi Truyén Kigu 87 29 98 99 103 oe 68 69 70 2 75 8 7 at at a2 83 84 86 173 Sapan 1% 178Chi em Thiiy Kigu Canh ngay xuan Kigu é du Noung Bich Luc Van Tien cutu Kigu Nguyét Nga Béng chi BAI tho v8 tidu Ai xe khong kinh oan thuyén dénh cd Bép Wa hdc hat ru nding em bé l6n trén tung me Anh tring Lang Lang 1 Sa Pa Chiéc luge nga Ban vé doc sich Tiéng néi ca vin nghé Chusn bj hanh trang vao thé ki méi Mira xuan nho nhé Viéng tang Bac Sang thu Noi v6i con Bén qué Nhiing ngot sao xa x6iCac em than mént Tinh trang chung ca nhiing ban hoc sinh sg mén Vain hign nay chinh la kh6ng 6iét phai hoc nhang gi, bt déu tirdau, nhiing cau héi, dang bai thuéng gap 1a g). Ben canh a6, nhiéu ban cé kién thuic nén tang kha chdc & nung van chua mgt ln duge diém 8 vi kindng yéu, thuong xuyén bi co phé “chua biét cdch lam/ chufa nhén dign ding kiéu bai”. Vay, NgU van c6 phai la mon hoc kh6? Thue ra la khong! Chi la cdc ern chuia biét cach hoc thong minh, higu qua. Thdu hiéu nhiing khé khan d6, cdc tac gla ca TKBooks da bin soan 06 sich gidp céc em 6n thi higu qué nhéit trong thei gian ngén nha. i ee poner te : ooo 0 © © ©0660 00 1. BUT PHA DIEM THI VAO 10 MON NGO'VAN i lu6ng din cach at muc tiéu, 6 tinh on te p * Chia sé nhiing phutong phdp hoc Van va bi kip lam bal dat diém cao; } + Rén kinding lam 3 kiéu bai nghi lugn xa héi, 6 kiéu bai nghi ludn vn hoc: + Gitp em hé théng hoa va ndm chic todn 66 kién thiic Tiéng Viet THCS; nccoemamomecet + Cung cfip va huéng dén tré 16% chi tiét bg hon 470 cdu héi doc hiéu cde | van bén trong tam trong chuang trink Nad van 9, dm bdo ding cd tric | dé thithat; + Gi6ithiéu vét hudng din lam 100 dé ngh} ludn xa hoi va nghi lugn van hoc. | 2. BO BE BUT PHA DIEM THI VAO 10 MON NGO VAN + Khoanh viing kién thiic trong tam, nhiing kiéu bai thuéng gdp dé én thi | tring ach; + Bat mi bt kip viét van dng va hay, Idy aiém cao; + Gici thieu 60 aéchinh thc vao 6p 10cia cdc tinh, thanh ph6 trong cd nud; + Co hung dén giai dé chi tiét; + Cénhat ki theo d6i két qué hoc tap hang ngay.KEM THEO BO SACH NAY LA BO QUA TANG “KHUNG?: > 10 bai gidng online trén app TkBooks; eBook so-a6 tu duy va tai liu tham Kho kde: > aucc tham gia group hé tr hoe tap min phitrén Facebook; Due gidi dap thac mac vé hoc tdp tric tiép véi tdc gid trén fanpage Hoc van thong minh x ‘nha tal lisa hoe top sy mbt hittps://wwew.facebook.com/ ‘ee eon ne! Bing quén ri ban hocvanthongminh/ be vde cing hoe nial V6i sy du tu nghiém tuc cho bé séch nay, ching t6i tin ring, day s& {@ chia khéa mé ra thanh céng cho céc em trong ki thi quan trong sp téi. ‘Chic céc em but phé moi gidi han dé cham tdi giée mo! TBooks rét mong nhan dugc g6p ¥ cla quy déc gid Aé bé sdeh Auge hoan thign hon trong cc lan tél ban, Céc tee gidede aac ad Eve os) eae NS RZ Tit klbrn 16) da thet gian on thi; Tang gp 2 3lan higu qué; Hoc ki-higu su -mhd lau - van dung tot. Nao, chung ta cing tim hiéu ngay bay gir net‘Muc tiéu la truding, l6p, la diém sé ma céc em muén dat dugc. Vidu: Muc tiéu da em 16 thi a8 lp 10 Vain, trutma THPT X, dat 8 diém mén Van, 7 diém mén Todi, Tai sae phai xéc dinh myc tiéu? B6i muc tiéu la dich d&n, co muc tiéu ching ta sé: > C6 dong lye phan déu, rén luyén; > Xac dinh duoc minh cin hoc gi, hoc nhu thé nao, trong tam & da Gn rén luyén nhiing ki nang nao aé dat duoc muc tigu 46, | Céich xde dinh myc tiéu | | > Muc tidy cang cy thé, 6 rang cang dé dat duoc. __® Muctiéukhéng dugc thép hon kha ning hign talclaem,cting khdng | | nen qui xa vei ee khong bj cim gide“qus ta thidu ttn, | | Muc tiéu nén dat cao hon kha nang hién tal khoang 30-50%, | | Vidu: | ~Khd nang hién taiem dat 5,0 diém, em cé thé dat muc tiéu la 7-8 aiém. ' ~Khd nding hign tai em dat 7,0 diém, em cé thé dat muc tiéu ld 8-9 diém, | | Hay vide myc tiéu cia em theo bing dui day va viét ra mot t oidy that | ep, dén lén trude ban hoc; lu né lai trong dign thoi, trang nhdt cuén vémén Nail van va séch gido khoa cla em_ hay bat ctfnai nao em thich, | Viéc nay sé gitp em duy tri duge muc tigu, wn | kh6ng lang quén va“danh roi"nd. 10i enemies mm emia Kha nang hign tai Chia nhé myc tiéu Chi c6 muc ti8u thoi chya di. Céc em cén biét chia nhé myc tieu theo tting giai doan dé hoan thanh myc tigu lon. 6 cau chuyén vé hai cé gai cing nhau théu tranh chirthap 6 mot 6c quan cd phé kha yen tinh. Mt co théu rét nhanh,cdn cB kiactichéc ch6c lai k@u len: “Chi cua em r6ir6i, chi go gilim em véit” Car thé, 3 ~4 18n lién tiép. Co chi lién bao em: “Ai bdo em xdu chi dai lam gi, khi théu hay may phdi xau chi via phai thoi! Bung tham fam xau chi dai ma khé theu lam, chisé bj ri lién tuc, mat céng hon nila 46". Vige xBu chi may va cing nihus vide dt myc tiéu cho minh. Mun dat dug nhiing myc tidy dai han, trudchét em phi xac dinh cho minh nhGing myc tiéu ngan han, cy thé trong tuong lal gan trudc mét. Nhu’ thé, em sé dé hinh dung va co | kha ning dat dugc hon la 48 ra qué nhiéu muc tiu voi céi dich xa voi | khéng dinh lugng duge. : Hay dt myc tiéu cy thé cho tling théng, ting tudn, ting ngay, cac em nhé! Vidu: Tai this hai +Hoc Todn: 1 gid. + Hoc Vin: 1 gic, Trong dé: hoc thue tong ‘bai tha ‘Béng chi" 30 phit, 6n bai ca 30 phut. "> Duy tn myc tiéu, khéng ti ba, Va dng quén nhiing nguyen tac dui day! > Hoc dau dn day, hoc dau chic day, khong doi dén luc thi moi On bal, > Cam két chuza hoan thanh muc tiéu chuta dings. > Tong két két qué thyc hign theo tusn, theo théng va cé su digu chinh ké hoach cho phis hop véi myc ti MUR mee Meech mT lier tt betel BE thi vao Ip 10 & céc tinh thudng kiém tra kign thiéc trong pham vi céc van ban thudc sich gido khoa Ngtrvin 9 nhung dol hoi van dung dugc Kin thie Tiéng Viet, Tap lam van ty suét 9 nm hoc. BOI khi c6 dé sirdung céc van ban thuéc cic lép 6, 7,8 hoc ngoal sch giéo khoa nhung thuéng 98P & phn doc hiéu chu khéng phai phn nghi lugn van hoc, Ngoai ra, che em ¢6 vén s6ing, vén kién thiic x8 hoi phong phi dé lam bai van nghi lun xa HG a. Nhding kién thu cén ném ving ~ Kin thife van hoe sit khdi quét chung vé nén vin hoc Viét Nam; céc giat doan phat trién va dc diém cia van hoc trong tting giai doan dé. ~ Vé cdc the gid + Ghi nhé tiéu sit (nam sinh, nim mat, ten that, qué hong, gia din). + Sunghiép van hoc: dac diém sang tac (vé dé tai, ndi dung, nghé thuat), hong cach séng tac, cdc tac pham tiéu biéu, +Vitrl,déng g6p cia tac gia trong nén van hoc hay mét giai doan vin hoc cuthé,-Vé mét van ban: Tusy ‘Tom tat cét truyén; ac diém nhan vat; chi tiét teu biéu Kign thie chung: Trirtinh ‘Thudc long van ban 48 6 dan ching fam bai nghj lan van hoc; nm duge mach cdm xtic, céc tin higu nghé thust. - Xudt xi, ho’n cnh sing téc; -Thé ogi va dc trung ctia thé loai d6; ~ Loi d& th, ¥ nghia nhan 4 (néu c6); ~ Bé tai, cho dé; ~ Két cfu (bé cue); ~ Gia tr] ndi dung, gid tr) nghe thuat. Kich Nam duge xung d6t va tinh huéng kich, cdc hanh déng kich, ngén ngit Adi thoai, dic diém cia cdc nhan vat. Luu ¥: Hoc sinh kha gidi cn ném ving nhGing diém giéng va khéc nhau gifa van ban v6i cdc van ban khac cling dé tai thé loai/ trao luu/.... - Vé phn Tiéng Viet: ~ Cu tao tu (tir dan, tir phiic, tir ghép, tla); -Tirloai; - Nghia ctia ti Tu:nhigu nghia va hién tugng chuyén nghia cia ti ig _~Tud6ng nghia, tetra ngha; tw déng am; “Trung ti-wyng; ~Cac -Thugt nga, nn phép tu tir tit yng (so sénh, nhan héa, n dy, hodn dy, 'néi qué, néi gidm néi trénh, diép ngut, chai ch~ Phan loai cau theo céu tao gt phap: cdu don, cau ghép; ~ Bién déi cdu: cau rit gon, céu dic biét, cou me rong thanh phén, cau bi dong; ~ Phan loai cau theo muc dich n6i (cau trin thudt, cdu nghi van, cau cu khién, cau cém than); = Cau pha dinh; cau ~ Cac thanh phan cau: + Thanh phén chinh (chi: ng, vi ngt) + Thanh phén phy (trang gi, khei ngiy ~ Cac thanh phén bit lgp (tinh thal, cim thén, goi - dép, phu chi); ~L6i dan truc tip, ldi din gidn tiép; ~ Céc bign phép tu tirvé cau (let ké, do ngu, cau héi tu tt, digp ngi); ~ Nghia tudng minh, ham y. ~Thé nao la doan van? Boan . -Lién két céc cau trong doan vin (vé ndi dung, vé hinh thite) van - Cac kiéu lap lugn trong doan van (dién dich, quy nap, t6ng ~ Phan — hgp, méc xich, song hanh,...) ~ Lin két céc doan trong van ban; ~ Céc phuong thiic biéu dat (ty sy, miéu ta, biéu cém, thuyét minh, nghiluan, hanh chinh - céng wy); Van ban Cée phuong cham hgi thal (vé chat, vé Iuong, phuiong cham quan hé, Phuong cham cach thu, phuang cham lich sy). Hoc sinh gidi, hoc sinh thi chuyén Van cn ndm chdc thém kién thttc Wluan van hoe (ban chat, chic nang ca vin hoc: dic trung ciia van hoc: qué trinh sng tao, tip nhan van ban vin hoc,...) “a aeeeeeemeeeenammetieimseammene eee b. Nhiing ki nang cn c6 Kehi fam bai thi Ki nang phan tich 6, lap dan y; -Kinang lap luan, phan bign van dé; ~ Ki nding khai quai, téng hop, dénh gid vn a6; - Kindng tgo lip vin ban (sip xp cécy theo b6 cuc hop ll lién két che phn, ac doan trang van ban, viét ding theo yéu céuvé n6i dung, hinh thie cla 8 bai); - Kinng dign dat (diing tt, dt cau, chinh ta... 3. VIEC BOC LA RAT QUAN TRONG “Th3t vay! Bat néu khdng doc, em s® khong nhé day di, chinh xdc Auge gi dung, nhGng chi tiés, ti’ngd, hinh anh dc sfc trong van ban; khé cm nhan duicc cai hay, cai dep, su sing tg0 cla téc gla va khé rung dong, d6ng cam véI nhding ty tuéng, tinh cm duge git gam trong tac phim. Ti d6, bai viét ca em dé tré nén séo rng, thigu ste thuyét phyc. Tuy nhién, doc cting cén c6 “chién thuat” va myc tiéu cu thé. Duél day la mét trong nhéing phuang phép doc higu qua. Em hay ther van dung va xem suf khac biét so vai vige chi doc mét lin duy nhat nhé! Véi vn ban ty sv, céc em can biét ndi dung chinh, tom tat duge vin ban, tra lei duoc cdc | cau hol: Van ban od ning nbsan vat nev? Caw chuyén dién ra & du, khi nao? Dién bién ra sao? Kétqua? Cam nhan ban déu vé nhan vat?, -Véi van ban tri tinh, can nfm dugc nhan vat trit tinh a2, mech cim xic va néi dung cia vin ban. | | | nhanhLan2 = Cam nhan n@i dung, ¥ nghia cla vin ban va | doc ay dt, | phat hién nhiing tin hi@u nghé thuat dic sfc | timi. {k&t edu, mach cam xéic, tinh huéng, bién phap ‘utd, van, nhip, glong diéu,...) |- Gach cha ne chan | real duge cB cau h ming than vat due miéu té nhu thé nao vé ngoei natauan | hinp, hanh dong, tam trang, tinh cach, sé phan? | trong. + Nghé thudt miéu té nhan vat? + Vighia cia vain ban fa gi? 3,4,5/Nhaptam |- Thugc long van bin tha hoe nhiing cu, hon, héa | nhing doan dac sac trong vin ban tesu, | than vao han vat. Luu y: Cac em cén cé s6 hode vi soan dé ghi chép nhanh nhang ¥ tuéng, ‘cam nh§n cia ban than vé van ban qua méi lin dac (hoa ghi van tt tren séch), chac chin em s& hoc ugc nhiéu hon néu chi doc mot lén, Vidu: {Khong c6 kin, r6ixe khong 6 den ) ( -Dlep ngli “khong co" va phép ligt) Khong cé muixe, thing xe cé.xute || Ke kh hoa r6 nét hon hinh anh e. cchiéc xe bj tan phé, bién dang dén Xe vin chay vi mién Nam phia trudc: lo ‘trui vi bom dan ké thu, nhén | Chicdin trong xe co m6 trditim. ‘man nhting khé khan ngay cang (Gai tho vé tidy a6i xe khéng kinh | |chéng ch&t ca -ngudi linh noi | = Pham Tién Duae) | feign trutng. > “Trdi_tim” la binh anh hon du tuong trung cho tinh yéu nude, ¥ ‘chi chin du giai phong mién Nam_ ) (eta nhang aguas tinh ii xe.‘4, GHI CHEP N PHAI BIET CACH Cac em nén 3 loal ve: v sogn bel trate khi dén lop, vésghi chép lop va vétai gu méréng. Ve soan bai truéc khi dén I6p: tré 1di cc cu hél huéng dn hoc bai trong séch giéo khoa hoc ghi chép cm nhgn cia minh vé van ban. \Vé ghi chép 6 Ip nén chia thanh 2 et véi ti Ié va ndi dung nhu sau Cau héi + Méréng 1. Bai tho viet vé dé tai gi? (G6 tai quen thudc: Nho (Héng Nguyén), Bai tho vé tiéu ai xe khong kinh (Pham Tién Dust), Khodng trot - hé bom (Lam Thi MY Dal.) 2. BO cyc cla bai tho? NOI dung cia ting phan? B6ng cht NOi dung cén dat - D8 tai: nguéi ~ C63 phén ting véi 3 doan tho: +Boan 1:Co sé hinh thanh tinh déng chi, + Boan 2: Biéu hin va stic manh cia tinh déng chi. +-Boan 3: Bidu tung dep v8 tinh déng chi. Yau céu: ghi chép ngn gon, sach sé, Khoa hoc, ‘Gach ghi chép nhu trén gidp em tign theo doi bai, «at dé 6n bi (6n cé dinh huéng theo cu héi cu thé) va hat la m6 rong duge nhigu kign thuc, tu ligu hap dn, cé.gid tr.‘ign, han dinh vé tac gid, ) van ban, nhan vat ~— =) { Nhung cau/doan/bai cing \ chaae , (ding lam dé. chung khi } \ wietvansértthouc net) Oe coeds ter at ole Serer ate fers Theo nghién cu cia céc nha hoa hoc, bd néo con ngué ghi nhs fink anh t6t hon fa nhdng con cha. Nhung duéng nét, mau séc va tt kha (ohing ti, cur titagén nhung quan trong, bao qust néi dung cia ca cau, 8 doan) sé gidp céc em hoc nhanh va nhé lau han, Sod6 tu duy, connie, skatenote ld nhing phuong phép hoc bing hinh anh rat ign dai va hidu qua ign nay. Mgt qua tang thd vi kem theo cuén séch ny li. cic 6 tu duy mindmap trén app TKBooks. Cécem hy tham Khao trén app r3i ty ve so a riéng minh nhé! Hoc ma choi, choi ma hoc, that thu gin phai khong nao?i ' } i i | | i AR Lek) cna WTA [eR 6.1. Luygn vide Vice viét ma bai cho bai vin phan tich tac phém “Qué huwong” cla Té Hanh, Bude 1, Viét lin 1: md bai tryc tiép, khoang 3-4 cau. Bu6e 2, Viet lin 2: md bai gian tiép, khoang 7 cau. Buéc 3. Ty nhan xét va ling nghe g6p ¥: Vu, nhuge diém celia ting Goan? Céch viét nao hay hon? Nhiing lai can’ kha phuc vé chinh ta, dién dat, ng phép,.? Bude 4. Viét lai cho hoan chin. 6.2. Doc thatnhiéa ‘Doc sich nghién ctu, phé binh cia céc tac gid Ly tin; doc van mu; tap chi; doc cdc tac phdm vain hoc... du rét tot néu céc em tap trung hoc hel cée vin dé sau: > Hoc cich dt vain dé, dln dét vin dé; > Hoc cach lap luan (din dich, quy nap,.); > Hoc céch dua dln ching, phan tich dn chung; Hoc cach tich y, tach doan vin, trién khai y, chuyén y, chuyén doan; > Hoc céch ding tt, dat cau; > Hoc cach khai quat, t6ng hgp, dénh glé van dé; Noi cach khaic doc ciing céin c6 “chién thudt’ va muc tiéu céc em nhé!6.3. Quan sat va lide tuéng ‘Mu6n viét duge van hay, bai viét phai két hgp nhiéu phuong thi biéu et (ul su, migu 88, biéu cam. thuyét minh, nghi lugn). Trong a, mnidu ta, Diu cam la phuong thuc rét quan trong va duige st: dung thuong xuyén, Mun migu t8 16t, cic em Iai cn hoc céch quan sat ti mi va ¢6 su lign he, lién tuéng, 6.4. Van dung fan dung ¢ tu ety Vigcvan dung cac phép tu tisé khién bai viét cia céc em sinh dong, hp an hon, noi dung biéu dat dug nhén manh, kha séu hon. Nhing phép tu {8 d8 van dung nht la so sénh, nhan héa, én du, hodn du, digp ng ke, Céc em than mént Mot trong nhiing phuong phép on luyén tuyét vai nhat cho cdc ki thi {8 luyen d8. Bay la céch hoc vé cing higu qua, dude chia sé tirrét nhiéu thé hé truéc, nhat la cdc anh chi thi khoa Cacem nén bat du tuyén dé thi thirkhi da hocxong toan bé kién thitc co ban, tn sut tnt 1 481 tugn 1 va lién tuc it nhét 3 thang trudc khi th Luyen a6 thi thu s@ gitip céc em: > Nam bat duge cu tric 48 thi, xu huéng ra dé: Khoanh ving dug trong tam kign thuc va nhiang cau hei thutng gp: > Trau d6i ki nang lam bai, trinh bay khoa hoc, sach dep; > Lam quen vol tam I thi cus phan bé thai gian hgp li > Rat kinh nghigm, hidu ré ste minh &€ bS sung kién thu con thiéu, khac phyc diém yéu va chon trudng vita stic, 2( NGUYEN TACLUYEN DE | > Tuan tha yéu cu vé thoi gian nhurmét bai thi that; > Chon kh6ng gian yén tinh dé lim bai; > Tat dién thoal, gap méy tinh lai va n6i “khong” voi tat 4 cdc loal ‘ailigu lign quan; > Ren thdi quen phan tich 46, lap dan ¥ trude khi viét 48 viét co dinh huéng, dung huéng, khong xa 48, lac dé, lp J, thidu y.. | > So sanh bai lam voi dap an, ty chm diém va rat kinh nghiém, Qe ee Nao, bay gid, ching ta cing 6n lai kién thite nhé? aae est SRR ae arene tees Ca ars eon cee es Sn) SS een re eRe py Ben ee ar te hy1. Danb ti, cum danh tur a) Danh tit © Khai niém: Danh tirla nhiing tirchi ngué, vat, hién tugng, khal nim, © Chic vy trong ca ~ Danb tisthuéing lam chi ngtrctia cau. Vi dy: H@ Nila thi 46 cila nuéc Viet Nam. ~ Danh tircting 6 thé lim vi ngtt néu true n6 co th" Vidy:Me t6i a bac si. © Phan logis ~ C6 2 loai danh ti: + Danh tw chi don vj la danh tit goi tén cdc don vi dung dé tinh dém, do lueng su vat. Trong 66 ¢6 danh tirchi don vj ty nhién (con, bong...), danh titchi don vi quy de (met, ki-lé-gam,...). + Danh ti chi su vat néu tén ting loai hose tung cé thé ngubi, vat, hién ‘tugng, khai nigm, Trong 46, c6 2 loai fa danh tirchung va danh tr riéng. Dan tirchung la tén goi chung cita mot loal su vat nao a6 (ban ghé; cay ci, hoaqué,.:.). Danh tir riéng ta tén goi riéng cia mdi ngudi, méi vat, mdi dja phuong,... (Son Tung, Ha N6i...) 2B+ Phal viét hoa ten réng ca nguét, vat, dla phugng, Vidy: Nguyen Du, HaN6),.. Ten nude ngoal, néu_phién 4m thong qua am Han viet thi viét hhoa chat cai dau cbaméitiéng (Hoa Ky, Th Lan...); nu phién Sm truc {iép theo cich doc cua ngudi Viet th viét hoa chit ci fu cla mbi be Bhan tao thanh tén rng va gia cc Am tet trong mot 6, phan phaicé déu gach n6i (My-an-ma, Mé-xi-cd,...) *Tén co quan, t6 chic, cic gidi thudng, danh hiéu, hudn, chuong,... thi + Wiéthoa chit cai du ca mdi bo phén tgo thanh tén d6 (8 Gido duc vet B40 t90, Nha gido wu ti...) 1b) Cum danh ter & Khai nim: Cum danh tira t8 hop do danh ti va mot sé tirngat phy thudc n6 tao thanh, hoat déng trong céu nhurdanh tit © Cau tao: (auras Ulece) igre Ea ae nee2, Bong tit -Cym dong ti a} Bong tet © Khai niém: ong tila nhung tu chi hoat dong, trang thai cua sy vat. © Chife vy trong cau: -Bong tirthueng lam vingiciia cBu. Vi du: Bay chim hot iu lo khap khu vue. - Cing ¢6 Kthi dong ti lam chd nga’ cba cau. Khi d6, Ong td khng thé di kom céc tit 44, sé, dang, cing, van, hay, ding, che, Vidy: Lao déng la vinh quang. © Phan loal: C6 2 loat = Png tinh thd doi hi c6 dng tir kha di kém. Vi dy: Toi dimh di Ha N6i mét chuyén, -6ng tirchi hanh déng, trang thdi: khéng di hoi dong tis khac i ken. \Vidy: Con bé buéin, chay vut di trong sungéngang coda moi gues. b. Cum dong tit = Khai nigm: Cum dong ti fa t6 hgp do dong ti va mot s6 tr nger phy thudc né tao thanh, hoat déng trong cau nhu déng ti. Cau tao: pu true (PT) free) , ety i tee Cue 5 Khia, Sea a va cr) Vi du: hay/ditna/ wing PT OT PS 2a. Tinh ter Senn nigm:Tinh tla nhing tir chi dac dim, tinh chat coa su vat, hanh ng, trang thai, © Chife vy trong cau: Tinh tis c6 thé lam vi ngictia céu nung kha nang lam vj ngit cia tinh tit han ché hon d6ng tir, Vi du: Hoa héng dé ruc, hoa ctic vang wom, © Phan toai “Tinh tt chi ac dim tuang 46% (c6 thé két hop véi tir ch! mic 46) Vi du: trong xanh, cao ién, ~Tinh ti chi de digi tuyée ai (khong thé két hop vor ti cht miuic a6) Vidy: trong vdt, cao vit. 5. Cum tinh tir 6 tao than, hoat dong trong cau nhutinh tis, © Cau tao: ena) Gerad a te ears) ena aimee alr) 2%4. Daitir © Khai nigm ‘ai tirla tir duing dé tr ngudi, sy vat, hoat Gong, tinh chit... dugc néi dén trong mot ngif cdnh nha dinh cia Idi néi hoac ding dé hoi C6 thé dam nhiém cac val t ngdt phdp nhu chi nat, vi ngtt trong céu hay phy ngit cua danh tu, cia dong tis, ca tinh ti. ‘Luu j: Bai ti'e6 kha nang thay thé cho titloai nao thi cé thé gidrnhiing chute vu ging nhu tir loal dy. © Phan loai Ones aee) 2 chalga Sect naateg La Trong a6: - Bai tW dé tr dung dé: + Trd ngudi (dai ti xung hé), sy vat: t6i, tao, t6, chuing t6i, chting tao, ching 16, may, chiing meiy, né,hdry... y, kia, ndy, no, dy, nd... +116 $6 lugng: bay, bay nhiéu,... +T16 hoat dng, tinh chat, su vide: vy thé. ~ Bai ti dé hai dung dé: + HOi vé ngudi, sy vat: ai, cai gi,... + HOi vé sé luong: bao nhiéu,. mdy,... + HOi vé hoat dong, tinh chat, su 75. Quan hé tir © Khai nig Quan he ti ding dé biéu thi céc ¥ nghia quan hé nhuséhdu, so sinh, nhan us... gia cc bo phan cla ciu hay gita céu véi cau tiong doan vin © Chitenang Lien két cdc ti, cic cum ti hay céc cau, céc doan vin véi nhau. Vidu: Anh v6i #61 d6ingué xa la Tirphuong tréi ching hen quen nhau (®6ng chi~ Chinh Haw) © tatu ys Mot s6 quan he ta thuéng di lién voi nhau trong cée chu ghép, chi méi Quan hé gitta cbc vé cau: ~ Cap quan hé ti chi nguyén nhin - két qua: vi/béi/do/ ta... nen... (CaP quan hé ti chi digu kign, gid thigt~ kt qué: NEw hé/ gi ‘ma/ng6 nha thi ~ CAP quan he ti chi sytuang phan: tuy... nhung/ma... Cap quan hétirchl su tang tin: Khéng nhiing/ khong chi/chdng nhang... ma cdn...; cap tithe ting cang... cing... vita. da 6. SB ut © Khai nia, 56 Ui 18 nhling tu chi sé iugng va s6 the ty cia su vat. © Chic vai trona cer Thuding lam phy ngv trong cum danh tt. Cu thé: ~ $6 tir chi s6 long thudng ating trudedanh tt, i du: mét béng hoa, haicdi bdnh,... ~ $6 ti chi ther ty thuéng ding sau danh tir. 28Vidu: hang thitnhdt hang thithai... Chi y: Cin phan biét s6 tar vi nhGing danh ti chi dan v] gan vas ¥ ghia 56 lugng nhu doi, céip, td, ches... @ Phan loai 7. Lugng tit ‘© Khai nigm: Lugng tila nhiing tu chi Iuonng it hay nhiéu cla sy vat. © Chie vu -Thuéng lam phy ngi trong cum danh ti (ahiing hee sinh, cdc lbp...) = C6 thé lam thanh phn cu (CN - VN}. Vi du: Tatcd déu im lang. © Phan loai eviti = [huang dung dau ¢ phan phy trudc trong cum danh tu. - Hai lugng tit e6 thé di lién véi nhau dé chi téng thé. Vi du: Kited nhimg hoc sinh dat gidi déu duc khen thudng. 2Chi © Khai niém GhIRHI nhing trang a8 A816 vao suvat, nh xéc dinh vit ce suvat trong khéng gian hos thas gian, © Chitcwy ~ Chitirthudng lam phy ngittrong cum danh ti Nadal ra chi tiecdn c6 thé lam chi ngit hod trang git trong cau. 2. Phe tie © Khai nigm Pho tla nhng tu chuyén a kém vét dong tis tinh tid b sung y nghia cho ching, © Phan loa Loai Vidu Pho ter chi thas gian 48, sé, dang, vita, mét,. Pho tis chi mic dé rat, hol, kid. Pho tirchlsytigp dién,tuongty cing, cén, fac vn... Pho tirchi su phui dinh khéng, chua, chéng,... Phé tir chi sy cu khién hay, ding, ché,... | Pho tichi mute a6 qué, lim, | Pho tir chi kha nang duge Pho tirchi két qua va hudng 1en, mat, ra,... 30P toctgt = Teg tila nhang tirchuyén di kém mot ti ngCttrong céu dé nhan manh hoac biéu thi thai d6 danh gid su vat, su vide duge néi dén 6 ti ng 46. © Chives tramp chun ‘Trost khong dam nhik sm chuic vy cu php trong cau ma duge st dung dé biéu thi mot 56 y nghia tinh thai nhu thai do, su danh gis © Phan fogi Deas EEE © Kistner Than ti la nhiing tir dling dé boc 16 cém xuc cia nguei noi hodc ding dé oi dap. © Phan toa eo hmny Than ti thuéng ‘diing dau cau, 6 khi n6é dude tach ra thanh mot cau dac biet. a12. Tinh thai tie © hai nigm Tinh thai tila nhiing ty duge them vao cau dé eéu tao caus nghi vin, edu ‘Su khign, cau cam than va dé bi6u thi cdc sdc thai tinh can ‘cla ngudi ni, © Phan loaiNGHIA CUA TU; CAC LOP TU XET THEO QUAN HE VE NGHIA 4.Tudéng am ‘Tir déng 4m la nhiing ter c6 céch phat am ging nhau nhung nghia khac xa nhau. Vi du: hon dd - dé béng. + dé (1) (hon dd): mbt loai chét rén, thudng thanh ting tang, ting hon. + dé (2) (44 béng): chi hoat dng dua nhanh chan va hat manh lam cho vat vang ra xa. 2. TW 6ng nghia © Khai nim Tu déng nghia la nhing tircé nghia ging nhau hose gén giéng nhau. © Phan loai 33S.TWtrai nghia Tied nghia la nhing ticé nghta tréinguge nhou Vidu:lén >< xuéng. xa ><.d6, nng >< lanh, 4.Tiinhiéunghia Luu ¥: Gita nghia gc va nghia chuyén phai es chung métnét nghia nao a6, © Vidu: Ban tayem ngon ching thon dai (Xuan Quynh) Réi ten tay bi tay bau Vay nhuém bin, éo nhudm néu bén mua, TY "tay" trong “tay bt tay bdu" mang ghia chuyén, chi m6t b6 phan moc ra ei than cia cay bi, cay béuy, cting c6 chic Rng leo, bim, 5. Hign tugng chuyén nghia cita tir © Khai nigm ® Céc phuong thi chuyén nghia Fa UYE? Mahia theo phuong thie fin dy fs chuyéin a6 te lién tuéna, so sinh nhiing 46ituong duge gol tén, «Chay nghia theo phuong thie hosn du a chuyén 6 ten gol dua trén 61 quan hé gn gti gta céc 6 twemg duce gol tén,| | 6. Thuat ngi © Khai nig: Thuat noi! la nhiing tir biéu thi khéi niém khoa hoc, cong nghé, thuéng dugc ding trong céc van ban khoa hoc, cong nghé, © Bac diém ~ Vé nguyén tc, trong mét linh vuc khoa hoc, céng nghé nhét dinh, mdi ‘thudt ngw chi biéu thi mot khai nigm, va nguge lai, méi kha niém chi dude biéu thi bing mot thuat agi. ~Thuat ngi khong ¢6 tinh biéu cam, Vidus + Cc ty ham s6, phuong trinh, bdt phuang trinh, bat dng thidc, d6 thi thude Tinh vc Todn hoc. + Cac tit wer dia I, nquén lye, tai nguyén thién nhién thudc linh vac Bla li. 7.Trvong tivyung Truéng ti vung la tp hgp cia nhing tit chung it nhst mét nét nghia. Vidy: ++ mua, ndng aio, sdim,chép,... thudctrubng tt: vung chi céc hién tugng tunhién, ‘+ Sdch,vé, bat, mu phn, béng,... thudc truéng tt vuing chi dé dang hoc tp. 35Leake Serta) TUTUVUNG 1.Sesénh Khai nigm cu hinh 36 So san la d6i chiéu hal hay nhiéu sy vét,su-vige ma gida ching CO nhiing nét tuong dng, nh lam tang sic gg hinh, got cém cho Iai van, A su'vat, su vie dugc so sanh. B- suvat, su vige ding d& so sénh, 12. hu, bao nhieu... bby nhieu... &titngi so sénh, eting 6 khi bi andi. Luu ye, Bo thé ls su vat — su vat, ngudi ~nguti, svat —nguti, ai tru tugng - cai cu thé, Vidu: Cong cha nhu nui Thdi Son, Nohia.me nhur nude trong nguén chéy ra, (Ca dao) Trong A (c6ng cha, nghia me) fa cai tru tueng, 8 (nd Thai ‘Son, nuéc trong nguén) la cai cy thé, a) Ala/nhuB. Vidu: Trdng tron nhurcdi dia Lalting ma khéng roi, (Tran Bang Khoa) ‘A trding; B di dia; tit ngi 30 sinh: nhus dc diém 30 sénhy tron, Tac dung: gol té sy tron tria cia trang, khign hinh anh tring 1 nn that gn gil,b) Bao nbigu A by nhiéuB Minh di minh lai nbd minh Nguén bao nhiéw mud, nghica tinh béy nhiéu. (16 Hu) + : nuéc; 8: nghia tinh; tir ngut so san: bao nhieu... bdy nhieu, ‘Tac dung: khng dinh tinh cdm sau ning gida nhdng cén bo! céch mang mién xudi voi déng bao Viet Bac ©) So sinh hon kém -Titngifso sn: thua, kém, chdng bang, chua bang,... Con di tram nd ngan khe Chua béng muén ndi tdi té long bam. (T6 Hau) 2. Nhan héa Khai nigm ac han hoa Nhan héa la goi hos ta con vat, dé vat, cdy c6i,.. bang nhiing tir git vén duge dung dé goi hoc t& con ngud lam cho thé giéi loai vat, cay céi, d6 vit... tre nén gan gai véi con ngudt; biéu thi duge nhiing suy nghi, tinh cém cia con nguai. a) Diing nhiing tit vin goi ngudi dé goi sy vat Vidu: Bac Giun dao dat subt ngay Tua nay chét dui6i béng cay sau nh. (Trén Bang Khoa) b) Tro chuyén véi vat nhu véi nguai Vidy: Trau gita bio trau nay Tréu ra ngodi rung trdu cay véi ta. (Cadao) 73.findy Khai nigm Chu tao kigu andy 38 ©) Diing nhiing tit vén chi hoat déng, tinh céch cia nguei aé chi hoat dng, tinh céch cia vat Vidu: ai tr6ng lang im Nahiéng dau trén gid Cha thay ching em NG mnting wal quai (Thanh Hao) An dy la bin php tu tu goi ten su vit, hign tung nay bing tén S¥vat,hign tugng khéc ma gia chiing cé nét tuong déng (ging hau) nham tang stic ggi hinh, ggi cdm cho su din dat A (gidng nhau) 8 («ust hién) (bi én at, ngudsi doc phai suy ra) a) An du hinh thtic- giéng nhau vé hinh thie Vidu: ‘du tuéng hia Iu lap lee dom béng. (Nguyén Du) Tac gia viet “Ida hvu" béi hoa lu dd nhu Ida. Cach viét lam cho cau tho dep hon, giau inh anh hon, khién ngudi doc hinh dung hoa Iyu nhu dnh Ita dé bap bing, b) Andy cach thitc-giéng: nhau vé céch thiéc thuchién hanh dong Vidu: An qué nhé ké tréng cay. (Tuc nga “An qué” chl sy huéng thy, “tréng cay" chi vige tao nén thanh quaLata y: Hinh anh én du mang t6i cho ching ta mét bai hoc y nghia: khi duge hung nhiing diéu tét dep, hy nhé tdi cdng lao cia ngué 43 tg0 nén thanh qui d6. Béng thd, cch néi gn du cén khign cds tucngiftré nén cé hinh anh, cy thé, sinh déng va dé higu, An dy pham chat- gidng nhau vé phm chat Vidu: Ngay ngay mat tréi di qua trén iding Thdy mot mat tri trong Kang rat a6, (Win Phuong) “Mat tr61” trong cau the thi hai la mot hinh anh an dy dy sng tg0. Vién Phuong da ngém so sénh Béc H6 véi “mat tro” bai néu @t trds ty nhién dem lai anh séng, su’séng cho van vat thi Bac fa nguei dem lai anh séng ty do cho dan téc Vigt Nam. Bac cing vi ai va bat tirnhu mat wai trén cao. Phép &n du da lam r& céng lao to ldn, su vi dai va bat ti ctia Bac. Qua d6, nha tho di khéo Iéo boc 10 tm long kinh yéu va bit on vé han déi véi Bac. Nha d6, cau tho ‘cing thém phén cé dong, ham sic 4) An du chuyén di cam gidc- chuyén tifcam nhan bang giac quan nay sang cém nhgn bang gic quan khac Vidu: 4 nghe rét mut ludn trong gid ‘86 vang nguet sang nhiing chuyén do. (Xuan Dieu) Ret muGt la cal ngudi ta chi cém nhan dust bing xie gide nhung Xuan Digu cb cach néi that dc bigt: ‘nghe rét muét ludn trong gi’, kin con gié nhu'cé hinh hai, cé hoat dong, dé nguds doc cim nhan "8 nét hon bude di ca thet gian. Qua dé, ta cing thay duoc sunhay ‘im, tinh t6 cia nha the trong viée cim nhén thé gid xung quanh. Cén phan biét an du tu tirva én dy tu vung. + An du tu tic6 tinh Jam thei, tinh cé thé, ttc la séng tao riéng ca mdi gud va phai Gat trong ting van cénh cu thé dé kham pha y nghia ctia n6. ‘An dy tu tit khong duge ghi nhan trong tirdién. 39Vi dy: “Mat trot” trong cau tha “Thay mét matt trai trong Kding rét 46" chi Bac H6,cén trong tho Nguyén Khoa Biém - “Mat tre ctia me em ndm trén lung” chiem cual, + An dy ti vung la céch néi quen thudc, phé bién, cach néi chung cila xd luc ghi nhan trong tir dién, khong cb hoac it cé glé tri tu tt 6 chai, mai dit, tay ghé, tay by, tay bau, 4. Hoan dy nar M08" du la bign php tu tir go ten survat, hign tugng nay bang iam 12" C88 MOt SU Vat, hign tugng khac cb quan hé gn gil véi nd {#™ pynim lam ting ste got inh, go cdr cho su dibn dat céu A (quanhégéngiivéinhau) == B tao (wus hign) (bin di, ngudi doc phai suy ra) 2) Lay b6 phan 48 chi toan thé Vidu: Ci a Ban tay ta farm nen tat ca a C6 ste ngubi s6i dd cling thanh com. hoan ‘ 5 i (Hoang Trung Thong) 40 “Ban tay” chi con ngui, con nguds cé y chi, c6 stic lao dong va su cham chi. bh) Ly vat chite dung dé goi vat bj chia dung Vidu: Visa0 Tidi Bd néing an tinh, ‘hdc mai tén nguéi H6 Chi Minh? (76 Hu) “Trdi D6t" chi tét cd moi ngudi tren thé gi6i.©) Ly dau higu sy vat a6 gol sy vat Vidu! ‘Ao cham da budi phan li Cairn tay nhau biét ndi gi hém nay... (16 Haw) ‘ho cham’ la trang phuc dc trung ctia déng bao Viet Bac, c6 ¥ ghia chi déng bao Viet Bac. d) Lay ci cy thé 48 goi cdi tritu tugng Vidu: Mot cy lam chang nén non ‘Ba céy chym lai nén han nit cao. (Ca dao) “Mot” chi cé nhan. “Ba” chi sé nhiéu, tap thé, 5. iép ng hai Dip ngit ia bién php tu ti lap lai nhiéu lan mot tu, met cum te nlgm hodc mot cdu true cau lam tang cudng higu qua dign dat: nhan anh, tao &n tugng, got ign tudng, cém xtic... va tgo nhip digu cho cau hay doan vin ban. Cie 2) Diep ngit cach quing Vidys BuGn trong cita bé chiéu hom, Thuyén aithdp thodng cdnh bud xa xa? x ‘Budn tréng ngon nude méi sa, 4 Hoa tréi man mac biét la vé dau? : ‘Bu6n trong not 6 rdu rd Chain méy mét dat mét mau xanh xanh, Bu6n tréna gié cuén mat duénh, ‘Am dim tiéng s6ng kéu quanh ghé ngéi. (Nguyén Du)b) Digp néi tiép Vidu: Mai sau Moisau Mai say Sétxanh, tré mai xanh mau tre xanh... (Nauyén Duy) ©) Digp vong Vidy Canh khuya nhuvé nquéi chuangd Chua naiivito néinuéenha. (H6 Chi Minh) 6. Chet cht © Khai nigm ‘Choi chatla bien phap tu tir loi dung dae sic vé dm, vé nghta ca tungadé ‘20 sac thai di dém, hai hu6c.... lam cau van hép din va tha vi. Vidu: Ba gid di cho Céu Béng, Xem mét que bi ldy chéng loi chang. Thay 661 gI¢0 qué néiréng, Lg) thic6 lai nhuing reing chang con, (Ca dao) Loi(1): tot 40(2), (3): phén thit bao git? xung quanh chan ring © Cac I6i choi che thutng gp: ~ Ding tirngttdéng am; ~ Dung I6inéi tral am (gén am); ~ Ding céch digp am; ~ Ding 16i 6 lai ~ Ding tirngértréi nghia, déng nghia, gén nghia, aChoi chit duge sit dung trong cudc séng hang ngay, thu’ng trong vin tho, dac biét la trong van the trae phting, trong cau d6i, cau d6,... 76 ke La sip xép néi tiép hang loat tithay cum tif cling logt dé di&n ta day a, s8u sc hon nhéng khia canh khéc nhau cia thyc té hay tu tudng, tinh cam, Vidu: Hang ngay, viéc an uéing cha Nguei cing rat dam bac, véi ning mén an dan toc khong chait cu ki, nhu’ cd Kho, rau ludc, dua ghém, ca mu6i, chdo hoa. (U8 Anh Tra) 2. Hoi qué Noi qu la phép tu tir phong dai mee d6, quy mo, tinh chat cia sy vat, hien tugng dugc miéu té dé nhdn manh, gay dn tugng, tang stic biéu cam. Vidu: “Cécanh dy ¢6 nhiing cdi ng nhom c6 thé thu cd trai dt vdo tim mab.” (Whang ng6i sao xa x6i-Lé Minh Khue) 3. NSi glam, nétivénh - Néi giém néi tranh fa mot bign phdp tutu ding céch dign dat té ni, uyén chuyén, nham trénnh gy cm giéc qua dau budn, ghé so, nang né; trénh ‘thé tye, thigu lich sy. Vidu: Bdcndm trong gidcngd binh yen Gita mét vang tréng sang diu hién. (Vién Phuong) Bac da mat nhung vai Vién Phuong, Bac chi dang yén gidc ngi. Cach néi glam néi trénh vita lam giam cm gidéc mat mat, dau'thuong, vira bt tu héa Nguoi va thé hign long yéu kinh lén lao cla nhan dan Viet Nam danh cho Bac, 3Trang ( ‘Thanh phén chinh ‘Thanh phén biét Ip ~ Chii nga (CN) néu lén chi thé cita dc diém, 6 dén trong cau; thudng la danh tidal ti, = Viingt (VN) néu lén Bac dim, hanh dong, trang thai ‘duge néi dén trong cau; thytng la dong ti tinh tit Vidu: C6 a6V/trévé nha. cN ow. 2, Thanh phan phy hanh dong, trang thai duge I... ea 661 tugng ~ Chi théi gian dign ra su vige duge néi dén trong cau. ae Vidu: Chiéu nay toinghihoc, oe ~ Chi noi chén, dla diém ditn a su viée dugc n6idén trong cu hodc cuss Vi du: cau) ‘Tién sin truéng, cdc ban hoc sinh dang choi diva rét vuivé.Khéi nga 3. Thanh ph Thanh ‘phn tinh ‘thai ‘Thanh ‘phan cam thén = Chi muc dich tia sy vige duge néi dén trong cau. Vi dy: 88 tra thanh ca si.c6 tén tudi, anh dy da phdi trai qua nhiéu néim kh luyén. ~ Chi phuong tign/ cach thc cla déi tugng hoac su vie éuge néi dén trong cau. Vi dy: Nhétphuong phdp so-dé tuduy, t61 da 6n bai rt nhanh ‘chéng va hiéu qua. ~ Chi nguyén nhan cia sy vigc duge néi dén trong cau. Vidu: idm, t6i phai hay chuyén bay di Sai Gon. Thudng diing truée chil ngit, néu lén dé ti Guge noi dén trong cu. Vidy: Béi véi chinh nha hoa si vé bao gid cing la mot viéc kho hoc, gian nan. (Nguyén Thanh Long) “Thé hign cdch nhin nh§n, dénh gia cia ngudi néi véi sy vibe dugc néi dén trong céu. Vidys Hinh nhut thu da vé. (Hitu Thinh) Roe 1 tam Ii ciia nguési néi (vul, budn, mig. aién, naac nhién,. Vidu: Chao 6, thu dé dén roi sao Thu truéc vita qua mdi dé nao! (Ché Lan Vien) 4sThanh Phén goi- Thanh phan phy cha ~ Ding dé tae lap, duy tri quan he giao tiép, Vidy: Nay, té bdo! -Qi, cdu dinh bao t6-gi ther ~86 sung mot s6 chi tit cho néi dung chinh cia edu, ~ Thuéng nim trong hai dau ngodc dan hodc gita 2 déu gach ngang, hal déu phéy hod gitta mét déu gach gang va mot du phy. Cing c6 khi thanh phin phy chu nim sau du hai cham. Vidus C6 be nha bén (coi nges, cing vio du kich! (Giang Nam)Theo muc dich nét iu Ding dé ké, dé ta, nhan xét vé sy vat, sy vige, (rd thu 54 higu nhan bidt: thudmg cb du chém & cudi cb Vid: Chiing 661 trong mgt hang duéi chan cao aiém. (Le Minh khue) Cau Dung dé hai, néu len diéu chu r6 vé su vat, su vigc,.. va cin Aghi van“ dugc gisi dap. - Dau higu nhén bigt: +Két thic bing du cham hai, +.C6 chiia cac ti ngit nghi vin: ai, gi,nde, sao, Vidu: =A, thy hdi con nhé] Thé con dng hé ai? (Kim Lan) cau - Ding dé duia ra ménh lénh, dé nghi, yeu céu, Khuyén bdo Bu khién voi ngudi khac. - Dau higu nhan biét: + Thuding két thiic bing dau cham than hogc dau cham. +.Cé chila cdc ti ngtt céu khin: hay, dling, ch Vidus Ding thes dai, hay vom vai ma séing, Bun duéi chdn nhung nding 6 trén déu. (Danh ngén) ar~ Ding dé béc Io tryc tip cam xtic cia ngudi néi - Dau hiéu nhan biét: + Thuéng két thiic bing dau chém than. + Cé chtia cAc tir ngtt cam than: 6), chao 6i, tro i, 6, o,.. Vidus ‘Tid, chi con 6. nam phitt (Nguyén Thanh Long) 2.Theo cu tao ngiphip Cau don; © © Cau dom la céu chi cé mot két céu CN - VN. bién a3 cau Vidy: Hoa dao /aa.né. CN OWN © Bign ai cau a) Caurét gon ~ Lacdu dugc céu tao theo mé hinh CN-VN nhung dug luge bé mot hod mét s6 thanh phén. Vi du: - Chiu nay, may gid cau dén traong? ~ 2gitk (luge bé ca chu ngirva vingt) b) Caumé rong thanh phan ~ La cauicé nhiéuhon mot cum CN -VN, trong 46 06 mot két cu CN -VN lam néng eét cén cée cum CN - VN cdn lai Lam thanh phan cu hodc thanh phén cum tie Vidu: Cay xodi dng t6i tréng / giésra dé hoa. Nn VN ~Cach mé rng cau: + Bign chi nguithanh 1 cum CN VN. + Bign vingurthanh 1 cum CN-VN.‘Caughép Vi du: Chiée do nay rt dep! © Chiéedo me mua cho em du nam hoc / rat dep! © Chiéc do nay / mau sac va kiéu ding rdt dep! + Bién phy ngif trong cym danh tt, cym dong tis, cum tinh turthanh mot cum CN - VN, Vi dy: Duti géc cdy, ba ké chuyén cho em nghe. © Dui gc cy 6ng tring ndrm xus,/ ba ké chuyén cho em nghe. © Dudigdc cay/ em nghe ba ké chuyén. © La cau c6 hai két cdu CN- VN tre lén, khong bao chife nhauu. © Phan toal: a) Cau ghép ding lap La cau ghép c6 cdc vé binh ding véi nhau vé nghia, Vi dy: Ch6 sita,// meo keu. b) Céu ghép chinh phy = La cau ghép c6 cdc vé khong binh dng voi nhau vé nghia, 6 vé chinh va vé phu, v6 phu bé sung ynghia cho vé chinh. Vi du: Tuy Lan chua gianh dugc huy chuong Vang nhung ban Gy cing dé c6 géing hét ste = Cac vé cia cau ghép chinh phy thudng duge lién két voi rnhau bing (cp) quan hé tt Cac kiéu quan hé thudng gap gitta cic vé ctia cau ghép chinh phy: ++ Quan hé nguy@n nhan - két qua: Vi - nén, boi ~ én, do ~ neh. + Quan ha diéu kign/gia thiét- k6t quid: Néu- thi, gid - ti, + Quan hé tuong phan: Tuy -nhung, mde du - nhung, + Quan hé ts ing tin: Khéng nhiing ~ ma cdn, cang — céng, 0+ Quan hé Iya chon: hay, hode + Quan he tigp n6i: 6, sowd6, vie th. + Quan he dng thai: vie — vera + Quan hé giai thich: vi, bei. Cau @ La cau khéng dugc cdu tao theo mé hinh CN VN) ac big Vi du: Bacd adi. (L8 Minh Khue) © Téc dung ~ Néu len théi gian, dia dim din ra sy viée duge néi én trong van ban; ~ Ligt ke, thong béo su tén tal cua su vat = Bbc I6 cm xtc; -Goi- dap. ién tugng; 3.Chupha dink, Gu phi dinh i chu cé nhtng ti nga phat inh (khtng,chua, chang, )dung 6 thong bo, xc nhan khong c6 sy vee, tinh chat, quan he nao 46 hose phan bac méty kién, mot nhan dinh, Vidu: 710% khéng mua. 4. Cau chs dng vi cau bi dong ~ Cau chit dong la cau 6 chu ng chi ngues, vat thuc hign mot hoat dong huéng vao ngues, vit khéc (chi chi thé cie hoat déng), Vidu: Anh dura 66 hoa cho cb gai, ~ Cau bj dong la cau ¢6 chi natt chi nguéi, vt duge hogt dény cia Aguot, vvat kh huéng vao (chi di tugng cia hoat dng), Vi du: C6 gai dug tang m6tb6 hoa that dep, 50i LIEN KET CAC CAU TRONG DOAN VAN 1. Lien két vé n@i dung | ~ Lin két v8 chil dé la céc cau trong doan vin déu xeay quanh, huéng vio | mét chi dé nhét dinh. két logic: cic cau trong doan van duge sp xép theo mét trinh ty hop ion ke Phép lap. z $ 2 Phép déng ghia, trai nghia lién tuéng ) Phép néi_ La phép lién két ding cc tirngit c6 tac dung néi dé lién két cc cBu trong doan van. Vidue Ban dém chting t6i dugc ngo. Nhung may dém nay thi chiu. (Le Minh Khue) Phép lap La cich lap lai mét yéu té ngén nga, énhiing cdu khac nhau inhi lign két cdc cu véi nhau. stPhép thé Phép nghia, tréi nghia valign tuéng 52 Vidu: Tre gid lang, gitt nue, gitr mdi nha tranh, gid ding lia chin, _ Tre hi sinh dé bd0 ve con ngubi. Tre anh hing lao déng! Tre anh ‘hang chién edu! (Thép Méiy (Tre lap lai b6n lan, 6 c& bon cau van.) ~ Phép thé la cach thay nhiing tir ngit & cau trude bing nhing ti ngti cé ¥ nghia tuong duang (cing chi su ‘vat ban dau) &céu sau nhim tao tinh lién két gidta cdc ph4n van ban ‘chia chung. ~ C6 2 loai phuong tien ding trong phép thé la dai tit va tir: gt déng nghia, + ThE bang ti'déng nghia Vidu: ‘"Truyén Kigu" la mot kigttdc cia Nguyén Du. Ong ld mot nha tha l6n cia dan t6c, mot. danh nhan vn héa thé gidi. (Ong = Nguyén Du) + Thé bang doit Vidu: Chiéu chi nhdt, t6i dura hoc tro lp chi nhiém aén thém bao: tang. Chiing t6 ra rétthich thi! (Ching = ‘hoc tr Iép chi nhiém) ~ Cau sau ding céc tir ngit ding nghia, wai nghia hose ‘cing {rudng lién tuéng vér tir ngU da €6 & cau tras. Vidu: Gan.déng dn. Cét bay mi Gi qué len, qua xung hung ‘sdnh cv khd chdy.Lé bay logn xa. (L8 Minh Khué) © Cac tit duge gach chan cing trudng lién tuéng.CAC BIEN PHAP TU TU CU PHAP 1, pao ngt ‘Bao ngitla bign phap tu tithay d6itrat ty céu tgo ngi phép thang thusng ‘qa cu, nham nhén man y, nhén manh dc diém cia d6i tugng va lam ‘Bu tho, cau van thém sinh dong, agi cam, hai héa vé am than... vidu: Lom khomn dst ni: tu vai ches dc dc bén s6ng: cho mdy nha. (Ba Huyén Thanh Quan) ‘Cach n6i théng thuéing la “vai chu tiéu lom khom duéi ni “may nha cho ldc 6c bn song” nhung ki téc gid viét déo hal ti lay “lom khom; “lic dic” Ven déu cau tho va thay d6i trét ty trong cum danh ti, cm giéc hoang ving, cé lieu, .. eang duge t6 dim, 2. Cau hditu ti La bign phap tu tie dt cau hai nhuing khong di hdi cau tra lai ma nham m@t myc dich khéc (khang Ginh, phd dinh, b6c 6 cm xtc.) Vidys Thud con the ngay hai budi dén trang Yeu qué hurong qua tung trang sch nhé Aibéo chan trdu la khé? Toima mang nghe chim het trén cao. (Giang Nam) (Cu hai mang tinh phi dinh, dé nhdn manh mét ki nigm dep ciia tuéi tho. 53ergata etn Phuong cham véluang Phugng cham vé chat Phuong chim quan he cham cach thie Phuong cham lich sy 54 Ki glao tigp, cn n6i c6 ni dung; néi dung cba lei noi phai dung voi yéu cau ca giao tiép, khang thita, khong thiéu, Trong giao tiép, ding néi nhding diéu ma minh khong, tin Ia ding hay khéng cé bing chting xac thu, Trong giao tiép cén néi ating vao 4é tai giao tip, trénh néilac dé, Khi giao tigp cn néi ngdn gon, ranh mach; trénh cdch néi mohé. Khi giao tlép cn té nhj va ton trong nguéi khac.| Ge Werieses eke). What ils ach dn tructiép = La nhc lai nguyén vin 16i néi hay ¥ nghi cia ngués hoc nhan vat. ~ Dau higu nhan biét: loi dln tru tiép ating sau dau hai cham va duge dat trong déu ngodc kép. Vidu: Ay thé la mot hém, bac Idi phdi than hanh lén tram chdu, Chau néi: a them" Ir (Nguyén Thanh Long) La thuat lai loi ndi hay y nghi cla ngudi hoc nhan vat, 6 diéu chinh cho thich hap. ~ Loi dan gidn tiép khong dat trong déu ngoac kép. Vidu: Hat rang: ed bac bién Béng ling, Ga thu bién B6ng nhu‘dodn thoi ém ngdy dét bién mudn luéna séng. ‘én. dei lus ta, doan cd ai! (Huy Cén) 3555, DOMAIN eh Rt Nghia tugng minh Hamy 3 phan théng bio dugc din dat truc tigp bling tiy ngtr trong céu. Vi du C6 gido dén. Ca ldp ating dy chao. (C8U“CO gido den." Ké lal vibe € gido dén lop, ~ La phan thong bao tuy khéng disc dién dat truc tép bing ttingi trong cau nhung ¢é thé suy ra tirnhiing ti ngit dy. ~ BE hiéu dugc ham ¥ ctia céu, phai dat cbu trong tinh huéing giao tiép cu thé, Vids Gid tray ba, cd lip dang thi nhau dua nghich, cubs ha hd. Nam ti ddu chay vao hét lin: =Cégido dén r6il Ca lop dot nhien im bet, ai vé chd nd, Cau" C6 gido aén réit"& ham y nhéc mol nguei vé ché va gitrerat tu.pei tem enn DE NHAM LAN TRONG TIENG VIET 1 Tamhiéu nghia va tit déng am TUBONG AM Nghia ciia cae tir nhiéu nghia ci déng amkhscxa | quan dén nhau. nnhau, khong ido | Vo: dung d- duing quan dénnhou. | 81; mia ngot- noi ngot VD: Con asta - 0 dutng, ban ghé- ban bac 2. An du va hon dy Céu tric gidng nhau ———+ 8 a— Lay A dé goi B, gitta A va B cé méi quan hé voi nhau, lam cho Iai ndi c6 stic oi hinh, gol cam hon. Anbu ( HOAN DU | Ava Bcé quan hé < d ‘Ava Bcé quan hé déng. ‘twang | gan gti, hay ai tién | véinhau, \ 57Dau higu nhan biét: Neen ease ‘thudng ding sau cic Ww en “Ve "86 v6r Slar/natchén/nguyén ing true tu this nhin/myc dich/phusoing ~ Néu lén dé tai duge N6i dén trong cau. VD: Quyén sdch nay, t6i doc nhiéu In réi. tign, céch thie cho cau. VD: Hom nay, téidi hoc. 4. Cau dc bidt va cau rit gon CAU BAC BIET cAU ROT GON ~ Khong duge edu tao ~ Dug cdu t20 theo mo theomé hinh CN-VN. hinh CN - VN nén 6 thé ~ Khéng cé kha nang : 2é¢ din duge céc thanh kehdi phuc CN- VIN. IS. phan cau, Vo: “ee ~ C6 thé khoi phuc thanh id, Mua, Nao ning, phan bj luge bd dia vio gitcinh, VD: - May giéscau dihoc? -2gid. (rat gon c C-V), 5, Cau don mé rong thinh phén va edu ghép CAUBON CAU GHEP, M@RONGTHANH PHAN, Cau tao: Cu tao: C-V(C-v) C1-V1,C2-v2 hoc ¢ (C-V)-V (Céc v8 ¢6 quan he (Cac cum C-V c6 quan he} ngang hang hofc bao ham nhau) chinh - phy) 58| HUONG DAN LAM VANHUONG DAN VIET DOAN VAN 1. KHAINIEM DOAN VAN ‘oan van la mot phn cia van ban, duoc tinh tirché viét hoa li ddu dong 6m ch6 cham xuéng dong, thé hign mét ngi dung nado ad. N.YEU CAU 861 V6 MOT DOAN VAN oan van phat cé tinh tron ven vé n6i dung va hoan chinh vé hinh thi, ~ Tinh tron ven vé ndi dung: doan van phil thé hign duge mot vin d8 hose ‘mot khia canh no a6 cia vin dé va cdc cau trong doan dé huding vé ngi dung 46, * Sithoan chinh vé hinh thie: + Bat déu tirchd viét hoa lai déu dang dén ché chim xuéng dong, + Cc c&u trong doan vin phai c6 tinh lién két. Vidu: Van Tien; "Duong Ts-Ha Mau’: cb va lang yeu nub, y chiens ‘muéc nhu"Chay aids “Van € nghia siCén Gude “Tha dieu Trung Binh... va trayén tho dai “NguTiéu y thudt vén dap? {SGK Nat van 9 ~Tap 1, trang 112, NXB Giso duc Viét Nam, nam 2016) 60‘Nnanxét: “Noi dung cla doan van: Lam sing té vj tri cla Nouyén Binh Chiéu trong nén van hoc Viet Nam ~ 6ng [a “mOt nha tho lén’ ~ Sylign két gia céc cau trong doan van: |4-Cay 1 la cu cha dé, cAccdu con Iai néu din chuing lam sang t8 cau chu dé, 4+ Phép thé: “Ong” (cu 2) thay cho “Nguyén Binh Chiéu” (cau 1). “+ Phép lien tudng: “nha tho” ~ “dng vain chuong" ~“truyén tho dar. in. CAC KIEU DOAN VAN THUONG GAP 1. Dién dich ‘Doan van dién dich: cau chii dé (ki higu 18 ©)I8 cau dau doan, cic cu dn lai lam sang t6 cu chi a8. Vi dy: Boc sdch khéng cbt dy nhiéu, quan trong_nhit la phai chon cho tinh, doc cho KLIN6u doc doc 10 quyén sch khong quan . trong, khéng bang dem thai gian,siiclucdtoc Minh Goan win dén dich Toquyén dy ma doc mét quyén that sy’ cé gid tr. Néu doc dug mudi quyén sch ma chi lu6t qua, khong bang chi ldy mét quyén ma doc musi in, (Chu Quang Tiém) 2.Quy nap oan van quy nap: céu chi dé n’im & cudi doan, cdc cu trudc lam 5 n6i dung ctia ciu chi dé, Vidu: Vaio khodng 1948 1949, pho Pha Xuan & ph6 Ricx6 dn Auge, ding thai cé pho ong MY, phd Ti Pha Tu, pho Tau Bay (bay gid da don thanh cila higu) va mét thang niiama Me hinh doan van quy nap ta khéng ké hét. Nhung phd nao hinh nhur cng chi cé mét thei. Vi thé, nhiéu higu va nhiéu génh pha c6 tiéng bay gid nam nga 6 trén danh vong. “1ahiéy han m.don thanh cita hang 165th) kém, 3. Téing - phan -hep thi (ting ngon Ha N6i Va Bang) ‘M6 hinh dogn van tng phan hop ~ Doan van t6ng - phan - hop: clu chi dé nim 8 déu va cus doan, cic cau con ll lam sing t8 cdu chi 48. Cau chi dé & cu6i doan pha ang cao, mé rng néi dung cua cau chi dé thi nhat. Vidu: id la tt a Va vei cube s6ng tt d6 vet, chiing ta sé céng dé dang chiem nghiém vé ban than va cde yéut6 tinh than hanh phic nhiéu han nia. Trang web “Minimal & ism less 's future” ca Nhat Ban dé dia ra dinh nghia vé. ngué séng t6i gidn la nguoi nguéixung quanh, i A i khong chi di bé nhang a6 vat thia thal macon trénh xa.nhang suy nghia du aa (Sng t6igian —xu huéng cia thet dal mes, Kenh 14, 07/05/2017) eEee VALS y TRA iL. NHONG YEU CAU CAN DAT CUA MOT BAIVAN © Véhinh thie Bai van phai dy du 3 phn: mé bai, than bai, két bai; Tach ¥ hap li, git cécy, cdc doan phai cé su lién két chat ché vé n6i dung va hin thc; -Dign dat trOi chay, mach lac; khong mac I8i chinh ta; khong tdy xéa, trinh bay sach 38, © VEngi dung ~Bai lam duing néi dung yéu céu, khong xa dé, lac dé; ~Biy, cacy duge trién khal 16 rang, logic chat che. k. CAC BUGC VIET MOT BAL VAN BuGc 1: PI ~Xéc dinh yéu céu cia dé (gach chan ter ng quan trong); ~Xéc dinh pham vi kién thie; ~ Xe dinh nhuing thao téc nghi lugn cén vén dung, trong dé thao tac nao la ‘chinh (giai thich, chting minh, phan tich, so sénh,..)- an tich dé Buse: dany © Vic lap dan y la rt quan trong, cén thiét, nhu hoa tiéu dén dudng cho guE viét di ding dudng, khéng lac duiting, khéng di dudng ving, khéng Bilap lai quaing dudng da di, lam mat thai gian, kém higu qua. ~ Mé bai: tra lI cho cau hdi"Viin dé can nghy ludn fa gi? ~ Than bal: tra 161 cho cic cau héiVdn dé dé cé nhiing dic diém, tinh chat ‘mo hay dugc trién khai nhu thé nao trong tac phim (lam sang t8)? Tée gid 8 tinh bay van dé 46 théng qua nhing yéu t6 nghé thudt ndo? Tai sao lal cyuta ra véin dé a6? ¥ nghia, tém quan trong cila véin dé 46 la gi?” ~ Két bal dinh gid khai quat lai van a6, ma rng, nang cao vin dé: lién he thyc té va nit ra bai hoc cho ban than, © Yeucéu ~ Dan ¥ phi xéc lép duoc nhimg lun diém, uan ci, judn ching, > Xéc dinh duoc dau a y chinh, ¥ ph. ~ Sép x€p cic theo trinh hop I:chinh truée, phy sau hay phu truéc, chinh sau? Budde 3: Vist bai (bam st dan y trén} Buc 4: Boc t9i toan bai, soat Idi va sita 1Si (neu 6) Vit mot bai vn ngén trinh bay cdm nhdn ctia em vé doan thes sau: Khéng c6 kinh,réixe khong dén, Khéng ¢é muixe, thing xe c6 xude, Xe vin chay vi mién Nam phia tribe: Chi cdn trong xe c6 més trdi tim. (Bai tho vétiéu dbixe Khong kinh ~ Pham Tidn Dust) Qua d6, em cé suy nghi gi vé tréch nhigm cia thé hé tr hom nay trong vige xy dung va bio v8 Té quéic? PHANTICH DE Yeu céu nghi luan: + Bic sic vé noi dung, nghé thuat ce khé cui baiBal tho vé tiéu aor xekhong kink’ +t Tréch nhigm ca thé he tré hom nay trang viée xay dung va bio ve Té quéc. ~Pham vi kién thu: + Cn c6 kign thi vé tc glé Pham Tién Dust, vé bai tho“Bai tho vé tu 01 xe khéng kink’, mot s6 téc phém cing thai dat ho’ ciing dé tai 'nguei linh (®6ng chi~ Chinh Hau). 6“| Kién thu vé x8 hi tinh hinh phat tein Kinh té, chinh tr). dt nude ign nay. Ae thao tac nghi lugn: phan tich, ching minh, so sénh, LAP DANY a) Mabai ~Gidithigu tac gi, tac pham, khé tha, -Gi6i thigu van dé nghj ludn: suy nghi gi vé trach nhigm ca thé he tré hom nay trong viéc xay dung va bao ve TS quéc. b) Than bai = Khdiquét Bai tho khachga 2hinh anh -hinh anh nhiing chiéc xe khong kinh va nhiing ngudi linh 14 xe Trung Son. Trong a6, nhiing chiée xe kkhng kinh la cai phong nén nham to dam ve dep ctia ngueilinh. = Cim nhan vé doan tho: 4 Hai cau dau: Dip ngti "khdng co" va phép ligt ké di nhén manh su ‘thigu thén, gian khé chéng chat; qua 46 khac hoa hinh anh nhiing chiée xe bj bign dang dén trotryi vi bom dan ké thi, «+ Hai cu sau: Hinh anh hon dy “trdi tim” va céc tu “vd, “chi edn” thé hign tinh yéu nuéc, long quyét tam, khdt vong giai phéng mién Nam, théng nhét dat nuéc cla nhiing nguot linh lai xe Trung Son. ++ Sy di lgp gia vat chdt va tinh thén, gitta cai ‘c6" va cai “khéng c6".. cng t6 am thém sy‘s6i néi, nhiét huyét cla nhiing ngudlinh tra, © Bat phépta thyc két hop hai héa véi chu nghia anh hing cach mang a tao nen hinh tugng ngudt linh that dep. Ho tiéu biéu cho vé dep cua thé hé tré Viet Nam, la biéu tugng cla chi nghia anh hung céch mang ‘thd chéng Mi -Tréch nhigm ca thé hé tré hom nay trong viee xay dung va bdo ve TS quéc 65+ Hoc tap, trau di tr thifc,rén luyn sic kde, trang bi nhiing ki nang in thigt dé hoi nhap voi thé gisi; + Chim chi lao donig, g6p phén xay dung, phat trién dst nue; + Quang ba hinh anh va vin héa dn t6c ra thé gidi; + Tinh tdo truée am mu chéng pha cia céc thé lye thi dich; + Sdn sang lén dung du tranh bao ve @ét nuéc kiiT6 quéc gol tn. OKét bai Lién hé, rat ra bai hoc cho ban than, tt. BI KEP VIET VAN HAY. ~ Boc ki dé phan tich d€ bing céch gach chan nhting ti ng quan trong. ~ Winh bay sach s@, trénh gach x6a, cht viet to, 6 rang, ~ Tr lbi ngn gon, di thing vio van a, nh&t la & phan Tiéng Viet. ~ Bai dé lam truéc, bai khé lam sau, lam dau chéc a, trénh tap trung qua nhigu thoi gian vao bai khd. - Khi vigt bai van: + Lap dan y trudc khi viét bai, + Nén trién khai cic theo kiéu doan vin din dich hog tng - phan — hop. ++ Nén trign khai todn bal vin theo hung: khdi quét — cu thé -khai quat. + Bal vannghi luén van hocnén di tircéc tin hieunghé thut dén noi dung, kkhéng téch réi2 yéu t6 n6i dung va nghé thust hoc b8 qua nhiing dc sic nghé thuat. + Téch cu, téch Goan hgp Ii; <6 sy din dat chuyéin y, chuyén Goan. + Dn ching chinh xac. * ThE hign duge quan diém cia bin than mot céch 6 rang, quan diém pha hat quan trong toan bai ~Nén danh 5 10 phiit dé sodt 16i cua toan bai thi, trénh sal sot.IV. HONG LOt CAN TRANE, Sai chinh ta, dung sai tt, dat cau sai nad php; ding tt’ ngt chua chun myc, thiéu lich sy hay ding ngon ngunéi trong bai van viet, ~ Bai vit lac dé, xa dé. - Bal viét khong di bé cyc 3 phan hoae “dau voi dudi chudt’, “ddu Ngo minh $6” ~ Thigu y, sip xép ¥ lon x6n. ~Trich dn chting sai hoa dua ra dan chting nhung khong phan tich, lam. cho bai van c6 chi tinh liét ke, n6i dung hdi hgt, khong co A sau, khong co cam xd. = Khong khai thac cic yu t6 nghé thuat.Meet ae {THM HIEU CHUNG VE VAN NGHI LUAN 1.Thé nao [a van nghi lan? Van nghi lun la kigu bat dugc viét ra nhaim xc lip cho ngudi doc, ngué nighe mot tu tuéng, quan diém ndo 46. Ning tutuéng, quan diém tronc bai van nghi luan phai huéng ti giai quyét nhimg vén dé dat ra trong do s6ng thi méic6 y nghia. ~ Céc kehai nig lin quan: ludn diém, ludn cd, lap luén, + Ludn diém la tu tung, quan diém dugc néu ra trong bai viét; + ludn ci/la nhiting If le, dn chting dé lam sang t6 luan diém, + Ldp ludn Ia c&ch s8p xép he théng luan cc hgp Il, chat ché dé lam sing t8 {wan diém, Cac dn chiing va Iilé 6 thé duge phdi hop tinh bay bing nhiéu ch nhut: quy nap, dién dich, suy I, so sénh, phan tich, tng hap,... 2. Cae thao téc lp Iudn trong van nghi haan Phan tich La chia nhé d6i tugng dé hiéu ban chat cua nd, Giaithich Lavan dung tri thiéc, hiéu biét dé lam ré khai niém, Chiing minh” La vin dung dan chiing,Iilé dé lam sing t8 van dé. Binh Iuan La dénh gid, nhan xét, ban bac vé van a8,43.08n y cha mot bal van nghj luan Mabai | -Néu van dé nghiluan. Khai quit it ké ra cdc lugn diém 1, 2,3, ~Trién Khai lun digm 1 + Luan ci + Lugn ce? -Trién Khai lun diém 2 + Luan cit Thin PAL an ct2 ~Trién khai luan dim n + Luan cir + Luan cu? 1 ag 6 2kiéu bai nghi luan la nghi luan xa hdi va nghi luan van hoc. WONGHELUAN XA HO} Khai niém: Nghi lugn xa hi la kiéu bai ban bac, danh gia, phan tich gitp “ngWel doc, nguoi nghe hiéu ding, hiéu séu, higu rong vé mot vin dé xa ‘Ad, chi 16 vn dé dy ding/sai, cA/mel, t6t/xéu; déng thai gidp ngudi doc, ‘Agu nghe cé nh§n thic duing, thai do ding, hanh dong ding d6i véi vin 8 dang dugc ban cyéu biét vé vin aé a; + Xéc dinh 16 thai d9, inh cém, han dong ding dn khi di dien véi van dé ~ Nhitng yeu céu dé lam t6t bai nghi luan x8 hoi + Cokién thc, higu bigt sau sicvé vin a6, ch ti sdch vd, hién thuc dei sén ¥ trai nghiém ca ban than; +Nam chac cdc buéc lam bai: + Lip luan chat ché, Ile ré rang, dién dat mach lac, din chung tieu biéu, 2. Cach tam 3 kidu bai nghj iuan x8 hot 2-4; Noh lun vé moe su'vigc, hién tuong ai sng tinh duc tré em; “Tinh trang gian lan trong thi cd, hoc chay, hoc vet, hoc tu. ~ Vo 6 tal nan giao théng: tinh trang vi pham lust Glao théng,... ~ Benh “nghién” Facebook; “nghién* game, b) Céch lam bai Imeee 1 Mabai | - Neu vin dé ngh ivan, ‘Than bal | -Giaithich van dé (ndu can); prepa hn va thc trang ea van 68 guy me, nh chit, phat tin cba vin a4), ~Nauyén nha (ch quan, khéch quan); | ~ Hu quay tic dung cia vn a; Giai psp; ~Me/rong vind, rita bi hoc nhén thc van cn ~ Khang dinh lai van aé, dénh gid tam quan ‘trong cla van Kétbai | dé ao, ~Lign hé ban than,‘2¢ bai Anh (chi) hay tinh bay suy nghi etia minh vé léi sng buéng tha cla mét s6 thanh nién trong xa hoi hién nay bang mot bai vin rngan khOng qué 400 ti © Mabai L6is6ng buéng tha & mot s6 thanh nién dang la mot van 4é kha phic nhdi trong xa hi hién nay, cén duce sy quan tam cita gla dinh va toan x8 hd @ Than bai ~ Giai thich: L6i sing buéng tha Ia Idi song di chéch, di ngugc voi nhong gid ti chudin myc ctia x8 he, biéu hién cu thé 6 vig ludi bigng lao déng, thich hudng thy, sa vao nhéing thé vui truy lac, vi pham phap luat nhurma ty, cO bac, mai dam, dua xe trai phép, cudp giat, nao phé thai... lim anh hung dén stic khée, tinh thén; dé lai nhigu hu qua cho x8 hoi -Thyc trang +M6t bO phn khéng nhé than nién dang theo Idi s6ng nay va tao thanh xu hudng manh ma. + Céc vu vi pharm phdp lugt nhu mua ban dam, sit dyng ma ty, dua xe trdi phép ma toi pham la thanh nién dang ngay cang gia ting. = Nguyén nb + Bat nguén ti céi ndi giéo duc cla gia dinh: Cha me, anh chi ciing sng budng tha hod gia dinh khéng hanh phtic; gia dinh thé g, khéng quan ‘tm kip thot hoc qué nudng chiéu khién con cai a. + Do bj ban ba ri1r8, loi kéo. +Do anh huéng cia ldi sng phuong Tay. + Nha truding va xd hol chua cé nhiing bin phép giéo duc at manh, +¥ thd ban than - nguyén nhan chinh: ludt biéng, thich huéng thy; nhan {hic non kém, khéng ¢6 ban linh, dé bi dy dé hoac mac cam, buéng xudi khong 69 chi, Hau qua + Anh huéng toi suc khde, mat kiém soat hanh vi,c6 thé dn ti pham phap. n+T@ nan xé hoi gia tng. + Anh hung t6i sy phat trién cia tuong lai dat nuéc. -Giai phap + Can sy chung tay ctia gia dinh ~ nha truéng — xa hoi a8 cé sy quan tam thudng xuyén, kip thai va nghiém khac: bd me, anh chi danh thai gian ‘cham séc, lang nghe tam tu nguyén vong cila con cai nhiéu hon; nha trudng, x4 hdi nén t6 chic cic budi xé-mi-na, cdc hoat dOng tinh nguyén, ac lop ki nang s6ng dé dinh hudng cho ho Ii séng lanh mani én nghiém tri cc hanh vi sal tri + MBi thanh nién cén ¢6 ¥ thie s6ng ep, cé Ii tuding, c6 trdch nig voi ban than, gia dinh, xa hoi. ~ Bai hoc: Cin séng c6 myc tiéu, séng dep, trau déi nhgn thie, ban lin va Kinng 46 trénh xa 16 song buéng tha. -Maréng vin dé + Bén can nhiing thanh nién séng buéng tha vin con nhiéu ban tré sng 6 ¥ chi, c6 ban inh, + Khéng chi thanh nién ma moi la tudi @éu phai tranh xa I6l sng buéng tha, @ Ket bai ~ Khang dinh cn trénh xa va lén an 16i séng buéng tha. ~ Lién hé ban than, 2.2. Nghi luan vé mét vin dé tw tudng, deo Hf a) Nhiing vn dé thudng gp Van dé nhan thu: ituéng, muc dich séng, nghé nghiép, ude mo,.. “Vain 8 vé dao dic, tam h6n, tinh céich: ing yéu nudc, long nhan 4i, vj tha, bao dung, d6 Iuong; tinh trung thyc, ding cém, chim chi, cin cu, thai 66 hoa nha, khiém t6n; théi ich ki, ba hoa, vu Io, ~ Van d6 vé céc quan hé gia dinh: tinh mau tu, tinh phy td, tinh anh em... Van dé vé cc quan he x8 h@i: tinh déng bao, tinh thay tro, tinh ban... ~ Vn d€ vé céch ting xt, d6i nhan xi thé cua con ngudi trong cube séng, hap lust nb) Cach lam bai ~Néu vin dé nghiluan. | - Giai thich vn d& nghi luan (bém sat ting, giai thich nghia den, nghia bong ctia tirnge 48 rit ra vén dé nghi lan); | ~ Ban ludn va lam séng té van dé; | -Banh gia, mé rong van a6 | Than bai | + Khang dinh tinh dting/ sai, céc mat tréi/ phai cla vin 48, | phan a; | | + Phé phan, bac bé nhiing bi | trong cudeséng. iu hign sai léch dang xdy ra 4 ~ Bai hoc: Rutt ra bai hoc nhan thc va hanh dong. = Khang dinh lai van dé, danh gid tm quan trong cia vn | kétbai | dé do. | ‘Dé bai: Vigt mot bal vin ngn khong mot trang gidy thi bay td suy nghi cua em vé céu danh ng6n sau: “Ld khen giéng nhu met tré: ban ‘céng cho di, moi sy’chung quanh ban cang tod sng’ Gory © Mebai Gi6i thiéu van dé nghi ludn: vai trd cua 1di khen trong cudc séng. @ Than bai +Giai thich + Lai khen Ia Idi ghi nan, dong vien, khich I tinh thén cla ngudi kha khi ho lam duac diéu gi dé t6t dep. + Mat trai la thién thé téa ra nh séng tuol vui, 4m 4p cho van vat, mang lal '8¥ s6ng cho muén loai. B© “161 khen gi6ng nhutmdt tt: ban cémg cho dl, mois’chung quanh ban ang tod séing’ Bing l6in6i so sinh giau hinh anh, edu n6i dé khSng inh vai ne 2h tong cla la khen trong cudc séng - glip cho moi ngudi cém théy hhanh phic hon va n8 lye nhiéu hon, ~ Ban lugn vé val trd cia Idi khen trong cude séng . LG khen cé tc dung tigp thém su ty tin, ty ho cho ngués khdc, dé ho biét ho dang di ddng huéng va nén duy tr, tiép tuc Tang su hung phi, tip thém ong luc a8 nguel khdc tip tue c6 ging vva gat hal nhiéu thanh cong hon nia, * La1 khen chiing t vigc lam cla ho duge quan tam, dugc theo déi. Ho sé «im thay hanh phic, théy minh khong don dc va muén c6 ging nhigu hon, | Néusuiné luc va think qua khéng duge ghi nhin va ghi nhin kip thet co thé lam nguds ta buén ti, nén chi, cim thay su c6 ging cia minh khong co gid tri hodc tré nén ty tiva dé budng xuéi, (Hoc sinh idy vidu cy thé) © Khuyén khich nhiing Iai dong vin, hen nggi kip thot, ding ic, ding Aguél, ding vide. ~ Banh gid, mérong vin dé * la khen khéng diac gi tao, néu khong sé gay ra chting “Bo tuéng" cho awel diac khen. Bigu dé khién ho khéng tién b6 duc, tham chi con dé bi vép nga, that bai. * Lol khen khong chi danh cho nguss thanh cng ma con cé cho nhiing gue dit chua thanh cong nhung da cé sy'¢6 ging va tién bé hon chinh ho etia ngay hom qua + Ben canh lai khen, cuge séng van rét cin nhiing lai gop ¥ chan thanh, mang tinh chat xay dung 8 gidp mdi ngudi khéc phuc diém yéu, hoan thign minh hon. © Ket bai ‘bi hee: Bung tié klém 1 khen nhung cling ding lam dng va néi nhGing Ie khen so r6ng; cén biét phan bige dau li khen that, dau fa nhdng ft séo rng, ~Lign hé bain than, 74Tac phém van hoc véi ban chat fa sy phan dnh hign thyc dat séng, <6 thé chia dung nhiing sy vige, hin tuong nhiie nhéi trong x8 h6i va ggi len inhig suy ngm vé mot tu tuéng dao diie,I6i séng nao a6. = Vige phat hign van dé cén nghi ludn, xem xét no thudc kiéu bai nghi wan vésu vie, hign tugng di séng hay kiéu nghi lugn vé tu tuéng, dao Ii la rat quan trong. Phat hign ding kiéu bai méi di diing huéng, néu khéng sé bi lac 0, sai a, b) Cach fam bai ~ Gidi thigu ngn gon vé van ban. fob = Chi ra van dé nghi luan. ~~ Giai thich: + Vin &6 nghi luan dugc ggi lén qua nhiing tty ngi/ chi tiét/ sy vigc nao cia vin ban? anal Gia thich vin a nghj uan. - Xem xét vin dé dat ra trong van ban thudc dang bai nghi Juan xa hdi nao r6i 4p dung “cong thifc’ lam cla dang bai dé. éepay_"Kh8N9 din a vn dé inh gd im quan trong cha vin 6 a6, Lin hé ban than, Law y: Mot *bién thé” eda kigu bal nay [A dé bai dua ra mot buic tranh, biéu 46, hinh anh, yéu cdu hoc sinh bay t6 suy nghT vé van aé dat ra tir biic tranh, biéu dé hodc hinh anh do. ~ Buc 1: Hoc sinh cing phan tich bic tranh, biéu 46, hinh anh dé dé rit ra thong digp, = Bude 2: Ap dung cdch lam cia mét trong hai kiéu bai 6 trén. 75©) Gidi dé mau 6 bais Boe cu chuyén sau: Chuyén ké, mét danh tuéng cé6 Ién di ngang qua truéng hoc cit ca minh, lién ghé vao tham. Ong gap lai nguei thay ting day minh hdi 1nh6 va kinh cén thua: ~ Thuta thdy, thdy con nhécon khéng? Con I... Nguti thay gido gia hoding hét: ~ Thua nad, nga. ~ Thu thdy, voi thdy, con van 1a dita hoc tré ca. Con cé duige nhiing thamh céng hom nay la nhissu gido duc cia thay nady neo... (Nga van 9, tap Em hay viét mot bai van ngan bay t6 suy nghi cua em vé nbn gui qua cu chuyén trén, ~ Gidi thigu naan gon vé ndi dung cau chuyén, Neu van 48 nghj ludn: long biét an thay c6 gio, I6i séng nghia tinh, 76@ Than bai -Giai thich + Vin 48 46 dug thé hién qua thai 46 “kinh edn” va lai néi cia vi danh ‘tuGng: céch xuing hé “con"— “thdy” rit & phép, “thu théy, vi thdy, con vain dita hoc tré.c0, Con cé dugcnhting thanh cong hom nay la nhd su gido duc cal thdy ngay ndo...° + Long biét on la mét tinh cdm dep, xudt phat tir sy'ton trong, quy mén mot ngubi nado dé da cé cong gitip 48 hoc cé anh hudng tich cuc véi minh. -Banluan +Vi sao phai biét on thay c6 gido? Vi thay c6 la ngudi day dé, chi bao cho. ‘chung ta nhiéu digu hay, ci vé kign thuc va Ki nang, b6i duéng pham chat go dtc dé chiing ta tré thanh nguoi c6 ich; thay c6 la ngubi truyén cm fing, dng lyc cho ta thuc hign nhiing ude mo. + NhGing thai d6, viéc lam thé hién su biét on théy cd: hoc tap t6t, nghe Ie thay c6 day bao; biét quan tim théy c diing muc, ghi nhé céng an, tran trong cong stic va tinh yu thuiong cla nhting ngudsi da day bao minh; phn du trd thanh nhiing ngudi tir, «6 ich cho xa hoi dé dén dap cong cn thay cé. - Banh gid, mé rong vin dé ++ Nhuvay, long biét on thay cé la mét déng lye quan trong gidp mdi ngudt tién bd han trong hoc tap va cube séng. +86 cling la mét phd chat cén cé dméi hoc sinh, bai “Khéng thdy a6 may am nén ++ Phé phan nhding truéng hop cé biéu hién thiéu ton trong théy cb, tham, hiv on, vO 8. = BBI hye: “Khang thdy a5 may iam nén” — phai ludn biét on thay €6, tré thanh nguii cd ich. oKét bai ~ Khing dinh lai y nghia cau chuyén. Lin he ban than, dinh huéng hanh dng. 7