JQUMS, Vol.12, No.

3, Autumn 2008 32

The effect of education on level of knowledge towards the role and consumption
of folic acid supplement in pregnancy
Z Safdari* F Ghodsi**

* Instructor of nursing and midwifery Faculty, Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran
** Midwifery graduate from nursing and midwifery faculty, Qazvin University of Medical Sciences, Qazvin, Iran

”Abstract
Background: Folic acid is one of the most important vitamins for women at reproductive age and
especially pre-conception and during pregnancy.
Objective: this study was to assess the effect of education on level of knowledge regarding the role
and consumption of folic acid supplement in pregnant women.
Methods: This was an interventional study in which 126 pregnant women referred to health centers
in Qazvin during 2006-2007 were included. Health centers were selected by cluster sampling and
the study population chosen randomly. Data were collected through a two-stage interview using a
questionnaire. Initially, a questionnaire was completed by interview followed by a15-minute face to
face education session and further re-filling of the same questionnaire two weeks later. Data were
analyzed using T test, chi square test, and Fisher’s exact test.
Findings: Based on results of present study, the level of knowledge on folic acid consumption
among study population was demonstrated to be good (4%), moderate (57.1%), and poor (38.9%)
pre-education which changed to 57.1%, 40.5% and 2.4% post-education, respectively. There was a
significant difference between the level of knowledge pre- and post-education, statistically
(P<0/000). Consumption of folic acid by pregnant women was found to be around 84.1% before
education which rose to 96% after education program with a statistically significant difference pre-
and post-education (P= 0/003).
Conclusion: According to data found in our study, midwifes, medics, and health care workers are
recommended to follow a given educational package in which the promotion of knowledge on
folic acid supplement consumption and its advantages in reproductive age particularly in pregnant
women is targeted.

Keywords: Education, Folic acid, Pregnant Women

Corresponding Address: Nursing and midwifery faculty, Qazvin University of Medical Sciences, Shahid Bahonar Ave,
Qazvin, Iran
Email: z safdari@qums.ac.ir
Tel: +98 281-2237268
Received: 2007/09/29
Accepted: 2008/06/09
 ‫‪٣٣‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻗﺰوﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺎل دوازدﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪) 3‬ﭘﻲدرﭘﻲ ‪ ،(48‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1387‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﺑﺮ ﻣﻴﺰان آﮔﺎﻫﻲ از ﻧﻘﺶ ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ و ﻣﺼﺮف آن در زﻧﺎن ﺑﺎردار‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻗﺪﺳﻲ **‬ ‫زﻳﻨﺖ ﺻﻔﺪري*‬

‫* ﻣﺮﺑﻲ و ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻗﺰوﻳﻦ‬
‫** داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﻪ رﺷﺘﻪ ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻗﺰوﻳﻦ‬

‫‪Email: zsafdari@qums.ac.ir‬‬ ‫آدرس ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻗﺰوﻳﻦ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ ‪0281 -2237268‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش‪87/3/20 :‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ‪86/7/9 :‬‬
‫”ﭼﻜﻴﺪه‬
‫زﻣﻴﻨﻪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از وﻳﺘﺎﻣﻴﻦﻫﺎي ﺿﺮوري ﺑﺮاي زﻧﺎن در ﺳﻨﻴﻦ ﺑﺎروري ﺑﻪ ﺧﺼﻮص دوران ﻗﺒﻞ از ﺑﺎرداري و ﻃﻲ اﻳﻦ دوران‪ ،‬اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﺑﺮ ﻣﻴﺰان آﮔﺎﻫﻲ از ﻧﻘﺶ ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ و ﻣﺼﺮف آن در زﻧﺎن ﺑﺎردار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪاي ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1385-86‬ﺑﺮ روي ‪ 126‬زن ﺑﺎردار ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺑـﻪ ﻣﺮاﻛـﺰ ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ درﻣـﺎﻧﻲ و ﭘﺎﻳﮕـﺎهﻫـﺎي‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻗﺰوﻳﻦ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮاﻛﺰ و ﭘﺎﻳﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي ﺧﻮﺷﻪاي و اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬روش ﮔـﺮدآوري‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و اﺑﺰار آن ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ اﻋﺘﺒﺎر ﻋﻠﻤﻲ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ از روش اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺤﺘﻮا و ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ اﻋﺘﻤـﺎد ﻋﻠﻤـﻲ آن از آزﻣـﻮن‬
‫ﻣﺠﺪد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ در دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم و ﺑﻌﺪ از ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﻫﺮﻳﻚ از اﻓـﺮاد در ﻳـﻚ ﺟﻠـﺴﻪ آﻣﻮزﺷـﻲ ﭼﻬـﺮه ﺑـﻪ ﭼﻬـﺮه ﺑـﻪ ﻣـﺪت‬
‫‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و دو ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﻫﻤﺎن ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬دادهﻫﺎ ﺑﺎ آزﻣﻮنﻫﺎي آﻣﺎري ﺗـﻲ‪ ،‬ﻣﺠـﺬور ﻛـﺎي و ﻓﻴـﺸﺮ ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﻗﺒﻞ از آﻣﻮزش ‪ 57/1% ،4%‬و ‪ 38/9 %‬زﻧﺎن ﺑﺎردار ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ آﮔﺎﻫﻲ ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺿﻌﻴﻒ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آﻣﻮزش ﺑـﻪ ‪ 40/5% ،57/1%‬و‬
‫‪ 2/4 %‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺖ و اﻳﻦ اﺧﺘﻼف از ﻧﻈﺮ آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد )‪ (p< 0/000‬ﻗﺒﻞ از آﻣﻮزش‪ 84/1%‬زﻧﺎن ﺑﺎردار ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴـﻚ را ﻣﺼـﺮف ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آﻣـﻮزش ﺑﻪ‪ 96 %‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ و اﻳﻦ اﺧﺘﻼف از ﻧﻈﺮ آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد )‪.(p= 0/003‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‪ :‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳـﺶ ﻣﻴﺰان آﮔﺎﻫﻲ از اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴـﻚ و ﻓﻮاﻳﺪ آن ﺗﻮﺳﻂ زﻧﺎن در ﺳﻨﻴﻦ ﺑﺎروري ﺑﻪ ﺧـﺼﻮص زﻧﺎن‬
‫ﺑﺎردار‪ ،‬آﻣﻮزش ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻣﺎﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺰﺷﻜﺎن و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺧﺎﻧﻮاده ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ‪ :‬آﻣﻮزش‪ ،‬اﺳﻴﺪﻓﻮﻟﻴﻚ‪ ،‬زﻧﺎن ﺑﺎردار‬

‫ﺟﻔﺖ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن ﺳﻠﻮلﻫـﺎي ﻗﺮﻣـﺰ‬
‫ﺧﻮﻧﻲ ﻣﺎدر ﻧﻘﺶ دارد و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻳـﻚ ﻣـﺎه‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺑﺎرداري و ﻃﻲ ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ اول ﺑﺎرداري ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‬
‫از ﻧﻘــﺎﻳﺺ ﻣﻐــﺰي و ﻃﻨــﺎب ﻧﺨــﺎﻋﻲ در ﻫﻨﮕــﺎم ﺗﻮﻟــﺪ‬
‫ﭘﻴﺶﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺎﻳﺺ ﻟﻮﻟﻪ ﻋﺼﺒﻲ ﻫـﺮ ﺳـﺎﻟﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬
‫‪ 4000‬ﺣـﺎﻣﻠﮕﻲ را در اﻳــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه ﺗﺤــﺖ ﺗــﺄﺛﻴﺮ ﻗــﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫـﺪ‪3).‬و‪ (4‬ﻛﻤﺒـﻮد اﺳـﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴـﻚ در ﺑـﺮوز ﺑـﺴﻴﺎري از‬
‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﻫﻤﭽﻮن آﺗﺮواﺳﻜﻠﺮوزﻳﺲ‪ ،‬ﺳﻜﺘﻪ ﻗﻠﺒـﻲ‪ ،‬ﭘـﻮﻛﻲ‬
‫اﺳﺘﺨﻮان‪ ،‬ﻛﺎﻧﺴﺮ ﺳﺮوﻳﻜﺲ و ﻛﻮﻟﻮن‪ ،‬ﺷﻜﺎف ﻛـﺎم و ﻟـﺐ‪،‬‬
‫از دﺳــﺖ رﻓــﺘﻦ ﺷــﻨﻮاﻳﻲ و اﻟﺒﺘــﻪ ﻧﻘــﺎﻳﺺ ﻟﻮﻟــﻪ ﻋــﺼﺒﻲ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺳﺰاﻳﻲ را اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺎن ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻛﻢ ﺧﻮﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫”ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬
‫اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ ﻳﺎ وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ ‪ B9‬ﻛـﻪ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮانﻫـﺎي‬
‫ﻓﻮﻟﻴﻨﻴـــﻚ اﺳـــﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻮﻻﺳـــﻴﻦ و ﭘﺘﺮوﻳـــﻞ ﮔﻠﻮﺗﺎﻣﻴـــﻚ‬
‫اﺳــﻴﺪ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد ﺟــﺰء ﺿــﺮوري ﺑــﺮاي ﺳــﺎﺧﺖ‬
‫اﺳﻴﺪﻧﻮﻛﻠﺌﻴﻚ آدﻧﻴﻦ و ﺗﻴﺎﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ‪DNA‬‬
‫)‪(1‬‬
‫و ﻛﺮوﻣﻮزومﻫﺎ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ ﻳﻜﻲ از وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦﻫـﺎي ﺿـﺮوري و ﻣﻬـﻢ‬
‫ﺑﺮاي زﻧﺎن در ﺳﻨﻴﻦ ﺑﺎروري ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در دوران ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺑــﺎرداري و ﻃــﻲ اﻳــﻦ دوران اﺳــﺖ‪ (2).‬ﻣــﺼﺮف روزاﻧــﻪ‬
‫‪ 400‬ﻣﻴﻜﺮوﮔـﺮم اﺳـﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴـﻚ ﻗﺒـﻞ از ﺣـﺎﻣﻠﮕﻲ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺸﻮر آﻣﺮﻳﻜـﺎ از ﺳـﺎل ‪ 1992‬و‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﻛﻨﺘﺮل و ﭘـﻴﺶﮔﻴـﺮي از ﺑﻴﻤـﺎريﻫـﺎ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪3).‬و‪ (4‬اﻳﻦ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ در ﺗﻤﺎم ﺗﻘﺴﻴﻢﻫﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺟﻨـﻴﻦ‪،‬‬
 ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﺑﺮ ﻣﻴﺰان آﮔﺎﻫﻲ از ﻧﻘﺶ ﻣﻜﻤﻞ ‪ /...‬ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻔﺪري و ﻫﻤﻜﺎر‬
‫ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻮاد اﺑﺘﺪاﻳﻲ را داﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﺧـﺎﻧﻮاده آﻧﻬـﺎ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺧﻮاﻧـﺪن ﺑـﻮد‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ روش ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺣﻀﻮري و در ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪاي‬
‫ﻛﻪ در ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺶ‬
‫اول ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓـﺮدي زﻧـﺎن ﺑـﺎردار‪،‬‬
‫ﺑﺨﺶ دوم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ آﻧﺎن در ﻣﻮرد ﻧﻘﺶ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ‬
‫و ﺑﺨﺶ ﺳﻮم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻜﻤﻞ اﺳـﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴـﻚ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﻋﻠﻤﻲ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ از روش اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺤﺘـﻮا‬
‫و ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﻋﺘﻤﺎد ﻋﻠﻤﻲ از آزﻣﻮن ﻣﺠﺪد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺳﺆالﻫﺎي آزﻣﻮن اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﺮد ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ در ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪاي ﺑﻪ ﻫﺮﻳﻚ از اﻓﺮاد ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻣـﻮرد اﺳـﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴـﻚ و ﻓﻮاﻳـﺪ ﻣـﺼﺮف آن ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﭼﻬﺮه ﺑﻪ ﭼﻬﺮه آﻣﻮزش داده ﺷـﺪ و در اﻧﺘﻬـﺎ ﻳـﻚ‬
‫ﭘﻤﻔﻠﺖ ﻛﻪ ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت آﻣﻮزش داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺮاد‬
‫داده ﺷﺪ‪ .‬آزﻣﻮن دوم دو ﻫﻔﺘﻪ ﭘـﺲ از اﺗﻤـﺎم آﻣـﻮزش ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺣﻀﻮري ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎر ﺳﻨﺠﺶ ﻣﺼﺮف اﺳـﻴﺪ‬
‫ﻓﻮﻟﻴــﻚ ﻗﺒــﻞ و ﺑﻌــﺪ از آﻣــﻮزش از ﻃﺮﻳــﻖ ﭘﺎﺳــﺦﻫــﺎ‬
‫)ﺑﻠﻲ و ﺧﻴﺮ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎر ﺳﻨﺠﺶ ﺳﻄﺢ آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‬
‫ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﺻﺤﻴﺤﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺆالﻫﺎ داده ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺑــﺮ ﺣــﺴﺐ ﻧــﻮع ﺳــﺆال داراي اﻣﺘﻴﺎزﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ‬
‫)ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 17‬اﻣﺘﻴﺎز( ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺟﻤﻊ اﻣﺘﻴﺎزﻫـﺎ و ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر‪ ،‬ﺳـﻄﺢ آﮔﺎﻫـﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳــﻪ ﺳــﻄﺢ ﺧــﻮب )‪ 12‬و ﺑــﺎﻻﺗﺮ(‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳــﻂ )‪ (6-12‬و‬
‫ﺿــﻌﻴﻒ )‪ 6‬و ﻛﻤﺘــﺮ( ﻃﺒﻘــﻪﺑﻨــﺪي ﺷــﺪ‪ .‬ﻧﺤــﻮه ﻣــﺼﺮف‬
‫اﺳﻴﺪﻓﻮﻟﻴﻚ ﭘﺲ از آﻣﻮزش ﺗﺎ زﻣﺎن اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن دوم ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺧﻮب ) ﻣﺼﺮف ﺑﻪ ﻣﺪت دو ﻫﻔﺘﻪ ﻛﺎﻣﻞ(‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬
‫) ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﺗﺎ دو ﻫﻔﺘﻪ( و ﺿـﻌﻴﻒ ) ﻳـﻚ ﻫﻔﺘـﻪ و ﻛﻤﺘـﺮ(‬
‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷـﺪ‪ .‬ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫آﻣﺎر ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و آزﻣﻮنﻫﺎي ﻣﺠﺬور ﻛـﺎي‪ ،‬ﻓﻴـﺸﺮ و ﺗـﻲ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺮم اﻓـﺰار ‪ SPSS‬اﻧﺠـﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺪاﺷــﺘﻲ‪ -‬درﻣــﺎﻧﻲ و ﭘﺎﻳﮕــﺎهﻫــﺎي ﺑﻬﺪاﺷــﺘﻲ ﻣﺮاﺟﻌــﻪ‬
‫”ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪:‬‬
‫اﻛﺜــﺮ زﻧــﺎن ﺑــﺎردار )‪ 51/6‬درﺻــﺪ( در ﮔــﺮوه ﺳــﻨﻲ‬
‫ﻛﻢﺗـﺮ از ‪ 25‬ﺳـﺎل و ﻛـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻣﻴـﺰان )‪ 6/3‬درﺻـﺪ( در‬
‫‪٣٤‬‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺮه اﻛﻼﻣﭙﺴﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟـﺪ زودرس و اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻴـﺰان‬
‫ﺧﻮنرﻳﺰي ﺑﻌﺪ از زاﻳﻤﺎن‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺷـﻴﻮع ﺳـﻘﻂ ﺧـﻮد ﺑـﻪ‬
‫ﺧــﻮدي‪ ،‬زاﻳﻤــﺎن زودرس‪ ،‬وزن ﭘــﺎﻳﻴﻦ ﻫﻨﮕــﺎم ﺗﻮﻟــﺪ و‬
‫)‪5‬و‪(6‬‬
‫ﻣﺮگﻫﺎي ﺟﻨﻴﻨﻲ دﭼﺎر ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎردار ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ از ﻣﺰاﻳﺎي اﺳـﺘﻔﺎده از آن راﺑﻄـﻪ دارد ﻋﻠـﻲرﻏـﻢ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ‪ ،‬زﻧﺎن از ﻣﺰاﻳﺎي آن آﮔـﺎﻫﻲ ﻧﺪارﻧـﺪ و‬
‫)‪(7‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف در آﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﻴـﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺼﺮف اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ در ﺳﻨﻴﻦ ﺑـﺎروري از‬
‫‪ 40‬درﺻﺪ در ﺳــﺎل ‪ 2004‬ﺑـﻪ ‪ 33‬درﺻـﺪ در ﺳــﺎل ‪2005‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آﮔﺎﻫـﻲ زﻧﺎن از اﺳـــﻴﺪ‬
‫ﻓﻮﻟﻴـﻚ در ﻫﻤﺎن ﺳﺎلﻫﺎ از ‪ 78‬درﺻـﺪ ‪ 84‬درﺻـﺪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ (3).‬اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ در‬
‫ﺧﺼﻮص ﻣﺼﺮف ﻓﻮﻟﻴﻚ اﺳﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﺶ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺧﻄـﺮ ﺣـﺎﻣﻠﮕﻲ در ﻛﺎروﻟﻴﻨـﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ‬
‫ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮﻟﺘﻲ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮي اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺎه ﻗﺒﻞ از ﺣﺎﻣﻠﮕﻲ از ‪ 24/4‬درﺻﺪ در ﺳﺎل ‪ 1997‬ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪود ‪ 30‬درﺻﺪ در ﺳﺎل ‪ 2002‬اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬وﻟـﻲ از‬
‫ﻫــﺪف ﺑﻬﺪاﺷــﺖ ﻣﻠــﻲ ﺗــﺎ ﺳــﺎل ‪ 2010‬ﻛــﻪ ﻣــﺼﺮف‬
‫‪ 400‬ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮم اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ در ‪ 80‬درﺻـﺪ زﻧـﺎن ﺳـﻨﻴﻦ‬
‫)‪(2‬‬
‫ﺑﺎروري )‪15‬ﺗﺎ‪ 44‬ﺳﺎﻟﻪ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﻗﺒﻞ و ﺣﻴﻦ ﺑـﺎرداري ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻـﺖ‬
‫ﺟﻬــﺖ ارﺗﻘــﺎي ﺳــﻄﺢ آﮔــﺎﻫﻲ زﻧــﺎن درﺑــﺎره ﻣﺰاﻳــﺎي‬
‫اﺳﻴﺪﻓﻮﻟﻴﻚ اﺳﺖ‪ (8).‬ﻟﺬا‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑـﺎ ﻫـﺪف ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﺑﺮ ﻣﻴـﺰان آﮔـﺎﻫﻲ از ﻧﻘـﺶ ﻣﻜﻤـﻞ اﺳﻴــﺪ‬
‫ﻓﻮﻟﻴﻚ و ﻣﺼﺮف آن در زﻧﺎن ﺑﺎردار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫”ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣﺪاﺧﻠـﻪاي در ﺳـﺎل ‪ 1385-86‬ﺑـﺮ روي‬
‫‪ 126‬زن ﺑﺎردار ﻛﻪ ﻃﻲ ‪ 14‬ﻫﻔﺘﻪ اول ﺑﺎرداري ﺑـﻪ ﻣﺮاﻛـﺰ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴـﺮي ﺧﻮﺷـﻪ اي و‬
‫ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺗـﺼﺎدﻓﻲ و ﭘـﺲ از اﺧـﺬ رﺿـﺎﻳﺖ آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ وارد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻋﻘـﺐ ﻣﺎﻧـﺪﮔﻲ ذﻫﻨـﻲ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪،‬‬
 ‫‪٣٥‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻗﺰوﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺎل دوازدﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪) 3‬ﭘﻲدرﭘﻲ ‪ ،(48‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1387‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﻓﺮاواﻧﻲ زﻧﺎن ﺑﺎردار ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺼﺮف ﻣﻜﻤﻞ‬ ‫ﮔﺮوه ﺳﻨﻲ ﺑـﻴﺶﺗـﺮ از ‪ 35‬ﺳـﺎل ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻴﺶﺗـﺮ زﻧـﺎن‬
‫اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از آﻣﻮزش‬ ‫ﺑــﺎردار )‪ 34/9‬درﺻــﺪ( دﻳﭙﻠﻤــﻪ و ﻛــﻢﺗــﺮﻳﻦ ﻣﻴــﺰان‬
‫) ‪0/8‬درﺻــﺪ( ﺑــﻲﺳــﻮاد ﺑﻮدﻧــﺪ‪ 84/9 .‬و ‪ 15/1‬درﺻــﺪ‬
‫ﺑﻌﺪ از آﻣﻮزش‬ ‫ﻗﺒﻞ از آﻣﻮزش‬ ‫ﻣﺼﺮف‬
‫ﻣﻜﻤﻞ‬ ‫زﻧــﺎن ﺑــﺎردار ﺑــﻪ ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺧﺎﻧــﻪدار و ﺷــﺎﻏﻞ ﺑﻮدﻧــﺪ‪ .‬اﻛﺜــﺮ‬
‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫زﻧــﺎن )‪ 56/3‬درﺻــﺪ( در اوﻟــﻴﻦ ﺣــﺎﻣﻠﮕﻲ و ﻛــﻢﺗــﺮﻳﻦ‬
‫اﺳﻴﺪﻓﻮﻟﻴﻚ‬
‫‪96‬‬ ‫‪121‬‬ ‫‪84/1‬‬ ‫‪106‬‬ ‫ﺑﻠﻲ‬ ‫آﻧﻬﺎ )‪ 14/3‬درﺻـﺪ( در ﺣـﺎﻣﻠﮕﻲ ﺳـﻮم ﻳـﺎ ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪15/9‬‬ ‫‪20‬‬ ‫ﺧﻴﺮ‬ ‫اﻛﺜــﺮ ﻫﻤــﺴﺮان )‪ 24/8‬درﺻــﺪ( ﺗﺤــﺼﻴﻼت راﻫﻨﻤــﺎﻳﻲ و‬
‫‪100‬‬ ‫‪126‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪126‬‬ ‫ﺟﻤﻊ‬ ‫)‪ 45/2‬درﺻــﺪ( ﺷــﻐﻞ آزاد داﺷــﺘﻨﺪ و ﻛــﻢﺗــﺮﻳﻦ آﻧــﺎن‬
‫‪p=0/003‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﻮن‬ ‫)‪ 0/8‬درﺻﺪ( ﺑﻲﺳﻮاد ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ زﻧﺎن ﺑﺎردار) ‪ 52/38‬درﺻـﺪ( اﻃﻼﻋـﺎت ﻻزم در‬
‫ﺑﻌﺪ از آﻣﻮزش‪ ،‬ﺑﻴﺶﺗﺮ زﻧﺎن ﺑـﺎردار )‪ 77‬درﺻـﺪ( داراي‬
‫ﻣﻮرد اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ را از ﻣﺎﻣﺎ ﻛﺴﺐ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﻣﺼﺮف ﺧﻮب)اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺮص اﺳﻴﺪﻓﻮﻟﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﺪت‬
‫ﻗﺒﻞ از آﻣﻮزش ‪ 57/1‬درﺻﺪ زﻧﺎن ﺑﺎردار آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺘﻮﺳـﻂ‬
‫دو ﻫﻔﺘﻪ ﻛﺎﻣـﻞ( ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﻧﺤـﻮه ﻣـﺼﺮف در ‪ 17/5‬درﺻـﺪ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آﻣـﻮزش ‪ 57/1‬درﺻـﺪ آﮔـﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ )ﻣﺼﺮف ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﺗـﺎ دو ﻫﻔﺘـﻪ( و در ‪ 1/6‬درﺻـﺪ‬
‫ﺧــﻮب و ﺗﻨﻬــﺎ ‪ 2/4‬درﺻــﺪ آﮔــﺎﻫﻲ ﺿــﻌﻴﻒ داﺷــﺘﻨﺪ‬
‫ﻣﻮارد‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ )ﻣﺼﺮف ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ و ﻛﻤﺘﺮ( ﺑﻮد و ‪ 4‬درﺻـﺪ‬
‫)ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪.(1‬‬
‫زﻧﺎن ﻋﺪم ﻣﺼﺮف ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ را داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﻓﺮاواﻧﻲ زﻧﺎن ﺑﺎردار ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﺰان آﮔﺎﻫﻲ از‬
‫”ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪:‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ آﻣﻮزش‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ آﮔﺎﻫﻲ زﻧـﺎن ﺑـﺎردار در ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻘﺶ اﺳﻴﺪﻓﻮﻟﻴﻚ ﻗﺒﻞ از آﻣﻮزش در ﺣـﺪ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺑـﻮد و‬ ‫ﻣﻴﺰان آﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﻌﺪ از آﻣﻮزش‬ ‫ﻗﺒﻞ از آﻣﻮزش‬
‫اﻓﺮاد ﻛﻤﻲ داراي آﮔﺎﻫﻲ ﺧـﻮب ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬ ‫از ﻧﻘﺶ اﺳﻴﺪ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﻮﺗﺰج و ﻫﻤﻜﺎران اﺳـﺖ‪ (9).‬آﮔـﺎﻫﻲ ﻛـﻢ ﻗﺒـﻞ از‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﻓﻮﻟﻴﻚ‬
‫آﻣﻮزش در زﻧﺎن ﺑﺎردار ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺑـﻮدن‬ ‫‪57/1‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺧﻮب‬
‫آﮔــﺎﻫﻲ ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﺑﻬﺪاﺷــﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻤﺒــﻮد اﻣﻜﺎﻧــﺎت‪ ،‬ﻓــﻀﺎ و‬
‫‪40/5‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪57/1‬‬ ‫‪72‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻳﺎ ﻛﻤﺒﻮد وﻗﺖ ﺟﻬﺖ ارﺗﺒﺎط ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫‪2/4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪38/9‬‬ ‫‪49‬‬ ‫ﺿﻌﻴﻒ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﺮاﻗﺒﻴﻦ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻬـﺖ درﻳﺎﻓـﺖ‬
‫‪100‬‬ ‫‪126‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪126‬‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آﻣـﻮزش آﮔـﺎﻫﻲ زﻧـﺎن ﺑـﺎردار در ﻣـﻮرد اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤﺮه آﮔﺎﻫﻲ زﻧﺎن از ﻧﻘﺶ اﺳﻴﺪﻓﻮﻟﻴﻚ ﻗﺒـــﻞ‬
‫اﺳﻴﺪﻓﻮﻟﻴﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪﻫـﺎ‬ ‫از آﻣــﻮزش ‪ 6/99 ±3/25‬ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ از آﻣـﻮزش ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ دارد‪ (10-13).‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛـﻪ درﺻـﺪ‬ ‫‪ 12/95±3/06‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ و اﻳﻦ اﺧﺘﻼف از ﻧﻈﺮ آﻣﺎري‬
‫ﺑﺎﻻﻳﻲ از زﻧﺎن ﭘﺲ از آﻣـﻮزش ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اﺳـﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴـﻚ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲداري ﺑﻮد )‪.(p<0/000‬‬
‫آﮔﺎﻫﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻴﻦ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ و آﻣﻮزش راﺑﻄﻪ‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪﻓﻮﻟﻴﻚ ﻗﺒﻞ از آﻣﻮزش و‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ وﺟـﻮد دارد‪ (14).‬ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﻛـﺎﻣﺮواﻣﻨﺶ ﻧﻴـﺰ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬ ‫ﺑﻌﺪ از آﻣـﻮزش ﻧﻴـﺰ اﺧـﺘﻼف ﻣﻌﻨــﻲداري وﺟـﻮد داﺷـﺖ‬
‫)‪(15‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ را ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬ ‫)‪) (p=0/003‬ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪.(2‬‬
 ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﺑﺮ ﻣﻴﺰان آﮔﺎﻫﻲ از ﻧﻘﺶ ﻣﻜﻤﻞ ‪ /...‬ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻔﺪري و ﻫﻤﻜﺎر‬ ‫‪٣٦‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﺮاﻗﺒﻴﻦ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ﻣﺎﻣﺎﻫـﺎ و ﭘﺰﺷـﻜﺎن در ﻣـﻮرد‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣـﺼﺮف ﻣﻜﻤـﻞ اﺳـﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴـﻚ ﻗﺒـﻞ از‬
‫اﺛﺮات و ﻣﺰاﻳﺎي آن ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ زﻧﺎن ﺑﻴﺶﺗﺮ‬ ‫آﻣــﻮزش در ﺣــﺪ ﻣﻄﻠــﻮﺑﻲ ﻧﺒــﻮد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﮔﺠﺮﮔﻴــﺎ و‬
‫از اﻳﻦ ﻣﻜﻤﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ (8).‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي در ﺷﻬﺮ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎران ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ‪ 75/3‬درﺻﺪ ﺣـﺎﻣﻠﮕﻲﻫـﺎ در ﻛﺮاواﺳـﻲ‬
‫ﻛﺎروﻟﻴﻨــﺎي ﺷــﻤﺎﻟﻲ ﻧــﺸﺎن داد ﻛــﻪ اﻛﺜﺮﻳــــﺖ ﻣــﺎدران‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﺗﻨﻬـﺎ ‪ 14/41‬درﺻـﺪ ﻛـﻞ‬
‫) ‪ 70/8‬درﺻــﺪ( اﻃﻼﻋــﺎت ﺧــﻮد را از ﻛﺎرﻛﻨــﺎن ﻣﺮاﻛــﺰ‬ ‫ﺧــﺎﻧﻢﻫــﺎ اﺳــﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴــﻚ را ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣﻨﺎﺳــﺐ درﻳﺎﻓــﺖ‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ (2).‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮع ﻧـﺴﺒﺘﺎً‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ (16).‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘـﻮﺗﺰج و ﻫﻤﻜـﺎران ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﻻي ﻧﻘﺎﻳﺺ ﻟﻮﻟﻪ ﻋﺼﺒﻲ در ﻧـﻮزادان ﻣﺘﻮﻟـﺪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻛـﻢ‬ ‫‪ 7‬درﺻﺪ زﻧﺎن اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ را ‪ 4‬ﻫﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎرداري و در‬
‫ﺧﻮﻧﻲ در ﺑﻴﻦ زﻧﺎن ﺳﻨﻴﻦ ﺑﺎروري‪ ،‬زاﻳﻤﺎن زودرس و ﺗﻮﻟـﺪ‬ ‫‪ 3‬ﻫﻔﺘﻪ اول ﺣﺎﻣﻠﮕﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ (9).‬ﻛﺎﻣﺮواﻣﻨﺶ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧـــﻮزادان ﻛـــﻢ وزن و ﻧﻘـــﺶ ﻣـــﺼﺮف ﺑـــﻪ ﻣﻮﻗـــﻊ‬ ‫ﻧــﺸﺎن داد ‪ 56/9‬درﺻــﺪ زﻧــﺎن از ﻣﻜﻤــﻞ اﺳــﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴــﻚ‬
‫ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ در ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮارد ﻣـﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده‪ ،‬وﻟﻲ ‪ 43/1‬درﺻـﺪ آﻧﻬﺎ اﺻــﻼً اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ‬
‫اﻳــﻦ ﭘــﮋوﻫﺶ ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ در اﺧﺘﻴــﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰان‬ ‫ﻣﺼـﺮف ﻧﻜـﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ (15).‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻣﺼﺮف ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ‪ -‬درﻣﺎﻧﻲ ﻛﺸﻮر ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ اﺟـﺮاي‬ ‫و ﺻﺤﻴﺢ زﻧﺎن از ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﺑـﺮوز ﻋـﻮارض‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ از ﻣﺰاﻳﺎ و ﻧﻘﺶ آن در ﺳﻼﻣﺘﻲ آﻧﻬﺎ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧـﺸﺎن‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻤﺒﻮد اﺳﻴﺪﻓﻮﻟﻴﻚ در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﻴﺶﮔﻴﺮي ﺑﻪ‬ ‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺮشﻫﺎ و دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﻳـﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ آﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎﻣﺎﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺳـﻨﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ زﻧـﺎن در‬ ‫وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿـﺮ ﻧـﺸﺎن داد‬
‫ارﺗﺒــﺎط ﻫــﺴﺘﻨﺪ و در آﻣــﻮزش ﺑﻬﺪاﺷــﺖ و ﺑﻴﻤﺎرﻳــﺎﺑﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺼﺮف ﻣﻜﻤـﻞ اﺳـﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴـﻚ در ﻗﺒـﻞ و ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﭼــﺸﻤﮕﻴﺮي در ﻣــﺪارس‪ ،‬داﻧــﺸﮕﺎهﻫــﺎ‪،‬‬ ‫آﻣﻮزش اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲداري وﺟﻮد دارد و آﻣـﻮزش ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳـﺘﺎﻳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﺼﺮف ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻛـﺎﻣﺮواﻣﻨﺶ ﻧﻴـﺰ اﺧـﺘﻼف‬
‫ﭼــﺸﻤﮕﻴﺮي دارﻧــﺪ‪ ،‬ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ از ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﭘــﮋوﻫﺶ در‬ ‫ﻣﻌﻨﻲداري را ﺑﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ ﻗﺒﻞ و‬
‫)‪(15‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪ از آﻣﻮزش ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد‪ ،‬آﻣـﻮزش در اﻓـﺰاﻳﺶ آﮔـﺎﻫﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ دارد؛‬ ‫در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﻴﻦ ﻣﺸﺨـﺼﺎت ﻓـﺮدي و ﻣﻴـﺰان‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪاي ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﻗﺸﺮ‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻌﺪ از آﻣﻮزش و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﻣﺼﺮف ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻛﻢﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎن ارﺗﺒﺎط ﻗﻮي ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬در اﻣـﺮ‬ ‫ﻓﻮﻟﻴﻚ و اﻛﺜﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ارﺗﺒﺎط آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲداري دﻳﺪه ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫آﻣﻮزش و اﻓﺰاﻳﺶ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﻳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﮔﻮﻳﺎي ﺗﺄﺛﻴﺮ و اﻫﻤﻴﺖ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و‬
‫ﭼﻬﺮه ﺑﻪ ﭼﻬﺮه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻋﻮاﻣﻞ را ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻗـﺮار‬
‫”ﻣﺮاﺟﻊ‪:‬‬ ‫داده و ﻣﻮﺟﺐ ارﺗﻘﺎء ﻣﻴﺰان آﮔﺎﻫﻲ در ﻣـﻮرد ﻣﻜﻤـﻞ اﺳـﻴﺪ‬
‫‪1. Larsen RH. Folic Acid (summaries of the‬‬ ‫ﻓﻮﻟﻴﻚ و ﻣﺼﺮف آن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪latest research concerning folic acid).‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻛﺜﺮ زﻧﺎن ﺑـﺎردار‪ ،‬ﻗﺒـﻞ‬
‫‪International Health News. Available at:‬‬
‫از آﻣﻮزش‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ در ﻣﻮرد اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﻣﺎ و‬
‫‪http:// www. yourhealthbase.com.2005‬‬
‫‪Accessed: in 2007/ May/ 17‬‬
‫ﭘﺰﺷﻚ ﻛﺴﺐ ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﻟـﻮﻳﻦ و ﻫﻤﻜـﺎران ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ‬
‫‪2. N.C.PRAMS FACT SHEET Feb 2005.‬‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﻴﻦ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ در‬
‫‪Folic Acid Awareness: 2002 N.C. Pregnancy‬‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛـﻪ ﺑـﻴﺶﺗـﺮ‬
‫‪Risk Assessment Monitoring System‬‬ ‫زﻧﺎن ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ اﻫﻤﻴـﺖ و ﻣﺰاﻳـﺎي ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي‬
‫‪(PRAMS).Available at:‬‬
‫اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ را از ﻣﺮاﻗﺒﻴﻦ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ و در ﺻـﻮرﺗﻲ‬
 ٣٧ 1387 ‫ ﭘﺎﻳﻴﺰ‬،(48 ‫ )ﭘﻲدرﭘﻲ‬3 ‫ ﺷﻤﺎره‬،‫ ﺳﺎل دوازدﻫﻢ‬،‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻗﺰوﻳﻦ‬
http://www.schs.state.nc.us/SCHS/prams/pdf
/FolicAcidAwareness2005. Accessed in:
2007 May 17
3. CDC. Use of dietary supplements
containing folic acid among of childbearing
age…United state. MMWR 2005;
54(38):955-8. Available at:
http://www.cdc.gov Accessed in: 2007 May /
17
4. Cunningham FG, et al. Williams’s
Obstetrics. 22sted New York: McGraw - Hill,
2005, 218
5. Paradox P, Leveno KG, Bloom SL, Folic
acid encyclopedia of nursing and allied
health. Available at: http://www.
Findarticles.com Accessed in: 2007/Sep/23
6. Sifakis SA; Pharmakides, G. Anemia in
Pregnancey Annals of the New York
academy of sciences.2000; 900:125-36
7. Morin VI, Mondor M, Wilson RD, et al.
Knowledge on periconceptional use of folic
acid in women of British Columbia. Fetal
Diagn Ther 2001 Mar-Apr; 16(2): 111-5
8. Levin NH, Lyon Daniel K, Mulinare J.
Folic acid and perconceptional care. Prim
Care Updute Ob Gyns 2001 Mar; 8(2): 78-81
9. Potzsch S, Hoyer-Schuschke J, Seelig M,
Steinbicker V.Know ledge among Young
People about folic acid and its importance
during pregnancy. J Appl Gene. 2006; 47(2):
187-90
10. Johnson PA, Stadler DD, Feldkamp M,
Webber B. Impact of an educational
seminar on high school students knowledge
of folic acid supplementation and its role in
the prevention of birth defects. J Am Diet
Assoc 2002 Mar; 102 (3 suppl): S 78-81
11. LYnch SM. Assessment of student
pharmacists' knowledge concerning folic
acid and prevention of birth defects
demonstrates a need for further education. J
Nutr 2002 Mar; 132(3): 439-42
12. Watson MJ, Watson LF, Bell RJ, et al. A
randomized community intervention trial to
increase awareness and knowledge of the
role of preiconceptional folate in women of
child - bearing age. Health Expect. 1999
Dec; 2(4); 255-65
13. Byrne J, Carolan S, Arcement R, et al.
An intervention study to increae
knowledge and use of folic acid among
relatives in neural tube defect -
affected families in Washington, D.C. Birth
Defects Res A Clin Mol Teratol 2005 Jun;
73(6):424-9
14. Wu DY, Brat G,Milla G, Kim J.
Knowledge and use of folic acid for
Prevention of birth defects amongst
Honduran Women. Reprod Toxicol 2007
Jun; 23(4): 600-6
‫ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﺑﺮ ﻣﻴﺰان آﮔـﺎﻫﻲ‬.‫ ﻛﺎﻣﺮواﻣﻨﺶ م‬.15
‫و ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻜﻤﻞ اﺳﻴﺪ ﻓﻮﻟﻴﻚ در زﻧﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ‬
‫ ﻣﺠﻠـﻪ‬.1381 ‫ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺪاﺷـﺘﻲ درﻣـﺎﻧﻲ ﻛﺮﻣﺎﻧـﺸﺎه ﺳـﺎل‬
،‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان‬
31-8 :(21 ‫ )ﺷﻤﺎره‬10 ‫؛ ﺳﺎل‬1383
16. Gjergia R, Stipoljev F, Hafner T, et al.
Knowledge and use of folic acid in Croatian
pregnant women-a need for health care
education initiative. Repord Toxicol.
Available at: http:// www.pubmed.com
Accessed in: 2005/ Aug/25