DOI: 10.22041/ijbme.2012.

13169

Iranian Journal of Biomedical Engineering 5 (2012) 313 -332

Novel Methods For Elastography of Soft Tissue Using Ultrasound Waves

M. H. Moradi1 , M. S. Manuchehri2 ,R. IraniRad3

1
Department of Biomedical Engineering, AmirKabir University of Technology
mhmoradi@aut.ac.ir
2
Department of Biomedical Engineering, AmirKabir University of Technology
3
Tehran Gastroenterology and Hepatology Center

_______________________________________________________________________________________
Abstract

During the centuries, palpation has always been a crucial procedure in diagnosing the diseases. At first,
these procedures were invasive, but nowadays numerous attempts by the name of elastographyhave been
madeforreaching to noninvasive methods. Elastography s basic datais tissue s relative displacement which
is tracked by ultrasound waves. First in these systems in order to attain the displacement s gradient, an
image of tissue is taken and then it is compared to image of that same tissue after applying a small
mechanical impulse into it. Mechanical strain is calculated by estimating the displacement s gradient and
demonstrated as an image with gray levels named elastogram (strain s image) .Based on how the
mechanical vibration is given, ultrasound-elastography will separate into four categories as follows: static,
dynamic, shear-wave and passive elastography. In static-elastography, the force is applied manually by the
clinician and therefore it depends on operator s skill and cannot be considerable. In dynamic type the
movement of tissue is constantly provided by an external vibrator, so in order to prevent the interference of
impulses we must use a rapid imaging system that eventually will cost extra expense and unavailability.
Shear-wave elastography which currently is the most common method used in elastography systems,has an
external vibratorLike dynamic method, but due to momentary impulses, it skips the problem of impulse
interference. In passive method, physiologic movements of body will be given to tissue as itsvibration. This
technique is hypothetical yet.

Keywords: Tissue Stiffness; Transient Elastography; Static Elastography; Shear Wave; RF Signal Processing

Corresponding author
Address: Mohammad Hasan Moradi, Department of Biomedical Engineering, AmirKabir University of Technology, Hafez St., Tehran, I.R.Iran
Tel: +98 21 6495655
Fax: +98 21 6495655
E-mail: mhmoradi@aut.ac.ir

© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org

‫‪DOI: 10.22041/ijbme.2012.13169‬‬

‫‪٣١٣‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬دوره ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن‪332-313 ،1390‬‬

‫روشﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺮم ﺑﺎ اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت‬

‫‪3‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﻣﺮادي‪،∗1‬ﻣﺤﻤﺪﺳﺠﺎد ﻣﻨﻮﭼﻬﺮي‪،2‬رﺿﺎ اﻳﺮاﻧﻲ راد‬

‫‪ 1‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫‪mhmoradi@aut.ac.ir‬‬
‫‪ 2‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫‪3‬ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺸﺎوره ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﮔﻮارش و ﻛﺒﺪ ﺗﻬﺮان‬

‫____________________________________________________________________________________‬
‫ﭼﻜﻴﺪه‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻴﺰان ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از روشﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ ﺑﻮده وﻟﻲ اﻣﺮوزه‬
‫ﺗﻼشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻏﻴﺮﺗﻬﺎﺟﻤﻲ‪،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬داده ﭘﺎﻳﻪاي ﻛﻪ در‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺎﻓﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت رﺻﺪﻣﻲﺷﻮد‪.‬در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻴﺪان ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ از ﺑﺎﻓﺖ اﺻﻠﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﻪ از ﻫﻤﺎن ﺑﺎﻓﺖ ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل اﻧﺪﻛﻲ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺮﻧﺶ )اﺳﺘﺮﻳﻦ( ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮادﻳﺎن ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻴﺪان ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺑﺎ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﻛﻪ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮام )ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺮﻧﺶ( ﻧﺎم دارد‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺤﻮه اﻳﺠﺎد ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫در ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺎ اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﺔ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪ ،‬ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ و ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻮع اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺮو ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻬﺎرت ﭘﺰﺷﻚ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در‬
‫ﻧﻮع دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻓﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻤﺘﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺪاﺧﻞ ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻓﻮق ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﻲ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻ را در ﭘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ‬
‫ﺑﺮ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روش ﻏﺎﻟﺐ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ روش دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ داراي‬
‫ﻟﺮزاﻧﻨﺪه ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻮده وﻟﻲ ﭼﻮن ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﺤﻈﻪاي اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺪاﺧﻞ ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت را ﻧﺪارد‪ .‬در روش ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل‪،‬از‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺪن ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺮو ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬اﻳﻦ روش در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪواژﮔﺎن‪ :‬ﺳﻔﺘﻲ ﺳﻨﺠﻲ)اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ(؛ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ؛اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا؛ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ؛ﭘﺮدازش ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي‪RF‬‬

‫٭‬
‫ﻋﻬﺪهدار ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻲ‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪة ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﺗﻠﻔﻦ‪ ، 0216495655 :‬دورﻧﮕﺎر‪ ، 0216495655 :‬ﭘﻴﺎم ﻧﮕﺎر‪mhmoradi@aut.ac.ir :‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫ﻣﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫‪٣١۴‬‬

‫ﻛﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮم ﻛﺮدن ﻣﺤﻠﻲ از ﺑﺎﻓﺖ‬ ‫‪-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫آﺳﻴﺐ دﻳﺪه و در ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن آن از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ‬ ‫ﺧﻮاص ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻧﺮم ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ اﺟﺰاء‬
‫ﮔﺮﻣﺎﻳﻴﺎﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژي ﻻزم ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺑﺶ اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ آن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺷﺪه‪،‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﻳﻦ روش در درﻣﺎن ﺳﻔﺘﻲ‬ ‫ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻨﻴﺎدي و اﺟﺰاي راﺑﻂ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ آﺳﻴﺐ‪-‬‬
‫ﺣﺎد ﺑﺎﻓﺖ رﺣﻢ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺗﻮﻣﻮرﻫﺎي ﺧﻮشﺧﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﺑﺎﻓﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻐﺰ و ﺳﺮﻃﺎن ﭘﺮوﺳﺘﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺑﺎﻓﺖﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺠﺎد ﺗﻮﻣﻮرﻫﺎي‬
‫‪ -‬ﺗﺨﻤﻴﻦ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮآﺳﻮن‪ ،5‬ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ‬ ‫ﺳﺮﻃﺎﻧﻲ ﺳﺒﺐ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ و‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ؛ از اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺮم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺳﻔﺘﻲ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺮﺳﻴﻢ اﺟﺰاي ﺑﺎﻓﺖ درﻳﻚ اﻧﺪام ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﺮاﻳﻴﻚ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ و ﺷﻜﻞ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻌﻴﻦ؛ اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺑﺎﻻ‬ ‫ﻫﻨﺪﺳﻲ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻴﺴﺮ ﺷﺪه وﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺮاﻳﺒﺎﻓﺖ ﻛﻠﻴﻪ و ﭘﺮوﺳﺘﺎت اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻳﻚ ﻣﺤﺮك‬
‫ﺗﺮﺳﻴﻢﻫﺎ راﻳﺞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ در ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻴﺮ ﻛﺮده‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي‬
‫‪ -‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ﻛﺸﺶ ﭘﻠﻪاي ﻣﻮﺟﻮد در‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖﻫﺎي داﺧﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺑﺎﻓﺖ آﺷﻜﺎرﺳﺎزي‬
‫ﻣﺎﻫﻴﭽﻪﻫﺎي ﺑﻄﻨﻲ در ﻃﻮل ﺳﻴﻜﻞ ﻗﻠﺒﻲ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪،‬ﻣﻲﺗﻮان از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري‬
‫‪6‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮام ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺸﺶ را از ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ﻋﻀﻠﻪ ﻗﻠﺐ ﺗﺎ‬ ‫ﻓﺮاﺻﻮت‪ ،‬ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري‬
‫ﺣﻔﺮه ﺑﻄﻨﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻗﻄﺒﻲﺷﺪﮔﻲﻫﺎي ﻛﺸﺶﻫﺎي‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ و ﺣﺘﻲ روشﻫﺎي ﻧﻮري‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪروش ﻫﻤﺪوﺳﻲ‬
‫اﻧﻘﺒﺎﺿﻲ )ﻣﺜﺒﺖ( و اﻧﺒﺴﺎﻃﻲ )ﻣﻨﻔﻲ( ﻛﻪ در ﻟﺤﻈﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﻧﻮري‪ 1‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﻳﺎﺑﻲ ﺣﺮﻛﺖﻫﺎي‬
‫ﺳﻴﻜﻞ ﻗﻠﺒﻲ و در ﻃﻮل دﻳﻮاره ﺑﻄﻨﻲ ﻣﺮﺗﺒﺎً در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺰﺋﻲ در ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻ را ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﮔﺰﻳﺪهاي از‬
‫ﮔﻴﺮي اﺳﺖ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي روش اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪-‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻏﺪد ﻣﺘﺮاﻛﻢ در ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻧﺮم ﻣﺎﻧﻨﺪﺑﺎﻓﺖ ﺳﻴﻨﻪ‬
‫‪-1-1‬ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ‬
‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ﺗﻤﺎﻳﺰﺑﻴﻦ ﻏﺪدﺧﻮشﺧﻴﻢ و ﺑﺪﺧﻴﻢ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬
‫ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻛﻤﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ و اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ؛ اﺑﻌﺎد ﻏﺪه ﺧﻮشﺧﻴﻢ در ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬
‫ﻳﺎﻧﮓ‪ 7‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺰرگﺗﺮو درﺗﺼﺎوﻳﺮاﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻏﺪه ﺑﺪﺧﻴﻢ ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺼﺎدق اﺳﺖ ]‪[1‬‬
‫‪ -‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮاد ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ارﺗﺠﺎﻋﻲ‪2‬؛ﺑﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي از ﺑﺎﻓﺖ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫داراي ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﺑﻮده و ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺎﻟﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -6‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺟﺴﻢ ﺳﻠﺐ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺧﺎرﺟﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آب ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻊ درون ﺑﺎﻓﺘﻲ اﺷﺒﺎع ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻐﺰ‪،‬‬
‫‪8‬‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪،6‬ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ )‪ (S‬از ﺧﺎرج ﺑﻪ‬ ‫ﻏﻀﺮوف‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮان‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ و ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻧﺮم ﻣﺘﻮرم‪،3‬‬
‫ﺑﺎﻓﺖ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ‪ (e) 9‬در ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ازاي ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬ ‫‪ -‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻨﺎﻃﻖ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه در ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺮاي روش‬
‫ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻛﻤﺘﺮي در آن اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ‬ ‫اﻋﻤﺎل اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪت ﺑﺎﻻ‪4‬؛ اﻳﻦ روش ﻳﻜﺮاه‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪Coherent light techniques‬‬ ‫‪Poroelastic‬‬ ‫‪Edema‬‬ ‫)‪High-intensity focused ultrasound (HIFU‬‬ ‫‪Poisson's ratio‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Epicardium‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪Young’s modulus‬‬ ‫‪Stress‬‬ ‫‪Strain‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫‪٣١۵‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬دوره ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن‪332-313 ،1390‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ و ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در )‪ (1‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ و ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫‪-2-1‬اﻧﻮاع ﻣﻮج ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺤﺮﻳﻚ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ از ﻳﻚ ﻓﺸﺮدﮔﻲ‬ ‫‪S‬‬
‫=‪E‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﭘﺎﻟﺲ ﮔﺬراﻳﺎ ﻣﻤﺘﺪ‪،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ و‬ ‫‪e‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ )‪ (E‬ﻣﻴﺰان ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ‬
‫اﻧﺘﺸﺎر اﻣﻮاج ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ در ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﻮاج را ﻣﻲﺗﻮان‬
‫را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ‬
‫ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺰان ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد]‪.[2‬‬
‫اﻣﻮاج ﻓﺸﺮدﮔﻲ‪ :‬اﻳﻦ اﻣﻮاج از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻻﻳﻪﻫﺎي ﻓﺸﺮده‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﺎﻟﻢ و ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻜﺴﺎن‬
‫ﻣﺘﻮاﻟﻲ و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻدر ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ آنﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺣﺮﻛﺖ اﻳﻦ ﻣﻮج ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1500‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻧﻮع ﺑﺎﻓﺖ و در ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ اﻣﻮاج ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺗﻔﺮق در ﺑﺎﻓﺖاﻳﺠﺎد ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﮔﺰارش ﺷﺪه در ﻣﺮاﺟﻊ ]‪ [3, 4‬در ﺟﺪول‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻓﺮاﺻﻮت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫‪ 1‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ در ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬
‫اﻣﻮاج ﺑﺮﺷﻲ‪:‬ﺳﺮﻋﺖ اﻳﻦ اﻣﻮاج ﻛﻤﺘﺮ از اﻣﻮاج ﻓﺸﺮدﮔﻲ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ‬
‫ﺑﻮده و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻤﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦ ﻻﻳﻪ‪-‬‬ ‫ﭼﮕﺎﻟﻴﺒﺮ‬
‫اﻧﻮاع ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺮم‬ ‫)‪ (E‬ﺑﺮ‬
‫ﻫﺎي ﺑﺎﻓﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﻮاج ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ در ﺣﺪود ‪ 1‬ﺗﺎ‬ ‫ﺣﺴﺐ ‪kg m 3‬‬
‫ﺣﺴﺐ‪kPa‬‬
‫‪ 10‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ در ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﭼﺮﺑﻲ در‬
‫ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮج‬ ‫‪18 -24‬‬
‫ﺣﺪ ﻧﺮﻣﺎل‬
‫ﺑﺮﺷﻲ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ‬
‫داراي ﻏﺪه‬ ‫‪28 –66‬‬
‫و ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺗﻮﺳﻂ )‪ (2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪١٠‬‬
‫ﻓﻴﺒﺮوز‬
‫‪E=3ρc2‬‬ ‫)‪(2‬‬ ‫ﺳﻴﻨﻪ‬ ‫‪96-244‬‬
‫ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫‪kg m 3‬‬ ‫‪ ρ‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬ ‫‪١١‬‬
‫ﻛﺎرﺳﻴﻨﻮﻣﺎ‬
‫‪3‬‬
‫‪ ،(1000 kg‬ﺑﺎ‬ ‫‪m‬‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ )‬
‫)ﺳﺮﻃﺎﻧﻲ‬ ‫‪22-560‬‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮج ﻣﻲﺗﻮان ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ و‬
‫ﺑﺪﺧﻴﻢ(‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻣﻴﺰان ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﺿﺎﻳﻌﻪ‬ ‫‪1000-/+ %8‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺮ ﻣﻮج‬ ‫‪55 - 63‬‬
‫ﻗﺪاﻣﻲ ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫)ﭼﮕﺎﻟﻲ آب(‬
‫ﺑﺮﺷﻲ در ﺑﺎﻓﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر راه ﻛﺎرﻫﺎي‬ ‫ﺿﺎﻳﻌﻪ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪62 - 71‬‬
‫ﺧﻠﻔﻲ ﻧﺮﻣﺎل‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ اﻧﻮاع روشﻫﺎي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﺮوﺳﺘﺎت‬
‫‪BPH‬‬ ‫‪36 - 41‬‬
‫ﺑﺮ روي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺎ اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺰاﻳﺎ و‬ ‫ﻛﺎرﺳﻴﻨﻮﻣﺎ‬
‫ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻫﺮ روش را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬ ‫)ﺳﺮﻃﺎﻧﻲ‬ ‫‪96 - 241‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روﺷﻲ ﻛﺎرا و ﻣﺘﺪاول ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺑﺪﺧﻴﻢ(‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻧﺤﻮه ﭘﺮدازش ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي رادﻳﻮﻳﻲ در ﻛﺎرﺑﺮد‬ ‫ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫‪0/4 – 6‬‬
‫ﺑﺎﻓﺖ ﻛﺒﺪ‬ ‫‪١٢‬‬
‫ﺳﻔﺘﻲ ﺳﻨﺠﻲ و دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺎﻳﺒﺮواﺳﻜﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار‬ ‫ﺳﻴﺮوز‬ ‫‪15 - 100‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪Fibrous‬‬ ‫‪Carcinoma‬‬ ‫‪Cirrhosis‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫ﻣﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻋﺪد ﻳﺎ درﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻴﺮوي‬
‫‪14‬‬
‫ﻓﺮاﺻﻮت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬ ‫ﻓﺸﺮده ﻛﻨﻨﺪه ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻮﻳﻨﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از دو ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت و‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -7‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ و ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﻓﺮاﺻﻮت]‪.[5‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪7‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪،‬در اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ B mode‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در روش اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪(2‬ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻳﻚ روش ﻛﻴﻔﻲ‬
‫ارزﻳﺎﺑﻴﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻜﺮارﭘﺬﻳﺮي ﻛﻢ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ اﭘﺮاﺗﻮر و ﻋﺪم‬
‫وﺟﻮد اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻤﻲ از ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬از ﻣﻌﺎﻳﺐ‬
‫اﺻﻠﻲ اﻳﻦ روش اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬روش اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺑﺮاي ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺪن ﻃﺮاﺣﻲ و ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده درﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪-2-2‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬
‫در اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ از ﻳﻚ ﻟﺮزش ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻚ‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺎﻓﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ اﻣﻮاج اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه از ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ‬
‫ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ در‬
‫‪13‬‬
‫‪Shear wave‬‬
‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬
‫‪٣١۶‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرادر اﻧﺘﻬﺎي ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫‪-2‬روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ راهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻨﺎﺧﺖ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي‬
‫ﻣﺎﻛﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان روش اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ را ﺑﻪ ﺳﻪ‬
‫دﺳﺘﻪ زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪:‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻓﺮاﺻﻮت‬ ‫‪-1‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬ ‫‪-2‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻧﻮري‬ ‫‪-3‬‬
‫در اداﻣﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬روش اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫ﻓﺮاﺻﻮت ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬روشﻫﺎي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺤﻮه اﻳﺠﺎد ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ در ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﻮع‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‬ ‫‪-1‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬ ‫‪-2‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل‬ ‫‪-3‬‬
‫‪13‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ‬ ‫‪-4‬‬
‫‪-2-1‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از راﻳﺞﺗﺮﻳﻨﺮوشﻫﺎي‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ارﺗﺠﺎﻋﻲ از ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻳﻚ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎﻓﺖ در‬
‫ﻫﺮ ﻋﻤﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﻘﺪار ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻫﺮ ﺟﺰء از ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ آن ﺗﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺤﺮﻳﻚ وﻛﺮﻧﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﻓﺖ در آن ﻧﻘﻄﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎﻓﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺮوب ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﺮاي آنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دورﺗﺮﻧﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮع اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ دﻗﻴﻖ و ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﻋﺘﻤﺎد از ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺮز ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻧﺮخ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺮي از ﺧﺎﺻﻴﺖ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ روش از ﻧﻈﺮ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎري ﻣﺸﻜﻞ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا اﺧﺘﻼﻻت راﻳﺠﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر زﻳﺎد ﺑﻪ ﻣﺒﺪل ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺟﺮم و‬
‫اﻳﺠﺎد ﻧﻮﻳﺰ در ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ‬
‫‪14‬‬
‫‪Scanner‬‬
 ‫‪٣١٧‬‬
‫روش ﻛﻤﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ‪ ،MRI‬داراي‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -9‬ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل]‪[8‬‬
‫‪-2-4‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ‬
‫ﻳﻜﻲ از روشﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ در ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاص ارﺗﺠﺎﻋﻲ‬
‫ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺮم‪ ،‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﺗﻮﻟﻴﺪ و آﻧﺎﻟﻴﺰ اﻣﻮاج ﮔﺬراي ﺑﺮﺷﻲ در ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﺷﺎﺧﺼﻲ ﻛﻴﻔﻲ و زﻣﺎن ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻋﺪم واﺑﺴﺘﮕﻲ‬
‫آن ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻬﺎرت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در روش اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ‪،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ازﺗﺤﺮﻳﻚ ﻟﺮزﺷﻲ ﮔﺬرا‪،‬ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮج‬
‫ﺑﺮﺷﻲ در ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ‬
‫اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت ﻗﺎﺑﻞ رﻫﮕﻴﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮج‬
‫ﺑﺮﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ارﺗﺠﺎع ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ از ﻃﺮﻳﻖ راﺑﻄﻪ)‪(2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﺗﻨﻬﺎ روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﻛﻤﻲ و زﻣﺎن ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻮده و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﻠﻲ از ﺑﺎﻓﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ روش‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻻﻳﻲ در ﺣﻮزه ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎ اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ وﻓﺮاﺻﻮت ﺷﻜﻞ ‪ 10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﭘﺬﻳﺮي ﺗﺼﺎوﻳﺮ در ﺣﺪود‬
‫ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺑﻮده و ﻧﺮخ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ زﻣﺎن ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺳﻜﻦ ﻛﺮدن ﻛﻞ ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ را ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺎﻧﺘﻮمﻫﺎي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﺪه ﻛﻪ داراي ﺿﺮاﻳﺐ‬
‫ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد]‪.[9‬‬
‫‪15‬‬
‫‪Magnetic Resonance‬‬
‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬
‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬دوره ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن‪332-313 ،1390‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‪ 15‬ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﻢ و‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻏﻴﺮ زﻣﺎن ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ MRI‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ]‪.[6‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ :8‬ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ‪) .‬ﺷﻜﻞ ﭼﭗ( ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎﻓﺖ‪) ،‬ﺷﻜﻞ راﺳﺖ( ﺗﺼﻮﻳﺮ ارﺗﺠﺎع ﺑﺎﻓﺖ‬
‫‪16‬‬
‫‪-2-3‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﮔﻮﻧﻪاي از اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ درون‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ 17‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻨﺒﻊ ﻓﻌﺎل ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دراﻳﻦ روش ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﻘﺒﺎض ﻣﺎﻫﻴﭽﻪﻫﺎي اﺳﻜﻠﺘﻲ‬
‫ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻧﻮﻳﺰ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺎﻫﻴﭽﻪﻫﺎي ﻣﻨﻘﺒﺾ ﺷﺪه ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي‬
‫ﻗﺮار داده ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﭘﻮﺳﺖ ﺛﺒﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺪازه‬
‫ﮔﻴﺮﻳﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻳﻚ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺠﺎزي درون ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻴﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ]‪ . [7‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﺮك ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬اﻳﻦ روش ارزان‪ ،‬ﻏﻴﺮﺗﻬﺎﺟﻤﻲ‬
‫و در دﺳﺘﺮس ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮدن روش اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ ﻫﺮ دو ﺟﻔﺖ‬
‫ﺳﻨﺴﻮر دارد؛ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺗﺮاﻛﻤﻲ ﻛﻪ از‬
‫روشﻫﺎي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻓﻌﺎل ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد)ﺷﻜﻞ‬
‫‪.(9‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪Passive‬‬ ‫‪In vivo‬‬
 ‫ﻣﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬از ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﺑﺮداري ‪B mode‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻮج اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از روشﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ‪ 19‬ﻗﺎﺑﻞ دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ زﻣﺎن رﺳﻴﺪن‬
‫ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﻚ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﻫﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮج ﻋﺒﻮري از اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫﺎي ‪ TTP20‬و‬
‫‪ RST21‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬در اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ‪ TTP‬زﻣﺎن رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﻴﻚ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻧﺒﻲ از ﻣﺤﻮر اﺻﻠﻲ رﺳﻢ ﺷﺪه‬
‫و ﻳﻚ ﺧﻂ رﮔﺮﺳﻴﻮن‪ 22‬ﺑﻪ آن ﺑﺮازاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋﻜﺲ ﺷﻴﺐ‬
‫اﻳﻦ ﺧﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﻪ ﻧﻮﻳﺰ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ]‪. [10‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ARFI‬از ﻳﻚ ﭘﺎﻟﺲ ﺻﻮﺗﻲ ﺑﺎ دوره ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪ 100‬ﻣﻴﻜﺮوﺛﺎﻧﻴﻪ و ﺷﺪت ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪ 2/67‬ﻣﮕﺎﻫﺮﺗﺰ ﺑﺮاي‬
‫اﻳﺠﺎد ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﺑﺎﻓﺖ در ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻴﻜﺮون اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ از ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺼﺎوﻳﺮ ارﺗﺠﺎع ‪2‬ﺑﻌﺪي‬
‫‪23‬‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮرا ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد‪ .‬در ﻫﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﻳﻚ ﭘﺮﺗﻮ‬
‫دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﺎﻻ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ارﺳﺎل ﺷﺪه و ﭘﺲ از آن ﺗﻌﺪادي ﭘﺮﺗﻮ ﺑﺮاي دﻧﺒﺎل‬
‫ﻛﺮدن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺗﻜﺮار ‪ 5632‬ﻫﺮﺗﺰ در‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎن ‪ 4‬ﻣﻴﻠﻲ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻓﺖ ﮔﺴﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫]‪ .[11‬ﻣﺰﻳﺖ اﻳﻦ روش در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن آن و ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺿﺎﻓﻲ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺮاﺻﻮت‪،‬ﻣﻲﺗﻮان‬
‫از اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ارﺗﺠﺎع ﺑﺎﻓﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‬
‫]‪.[12‬‬
‫ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺎﻧﻊ از اﻧﺠﺎم ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري زﻣﺎن ﺣﻘﻴﻘﻲ در‬
‫‪ARFI‬ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل و ﭘﺮدازش‬
‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﺮخ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺮداري و ﻣﺸﻜﻼت اﻳﻤﻨﻲ ﺣﺮارﺗﻲ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺮﻳﻊ در ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫‪18‬‬
‫‪Acoustic Radiation Force Induced‬‬
‫‪21‬‬
‫‪Random Sum Transformation‬‬
‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬
‫‪٣١٨‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -10‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ از اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﻓﺮاﺻﻮت از ﻓﺎﻧﺘﻮﻣﻲ ﺑﺎ ﺟﺴﻢ ﺳﺨﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺮم اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪ دو روش ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫)اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا( وﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازﺗﺸﻌﺸﻊ ﺻﻮﺗﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺻﻮﺗﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮده و ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻜﺮون ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﺑﺎﻓﺖ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ‬
‫ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ اﻧﺘﺸﺎر از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﻗﻮيﺗﺮ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮان ﻣﻮج ﺻﻮﺗﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﺑﺪن و ﻳﺎ‬
‫ﮔﺮم ﺷﺪن ﭘﺮوب روﺑﺮو ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺗﻼشﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺮوبﻫﺎي ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺻﻮﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺿﻤﻦ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﻮان ﻣﻮج ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺗﻮان ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ دو روش ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻣﻮج‬
‫ﺑﺮﺷﻲ در ﺑﺎﻓﺖ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺻﻮﺗﻲ‬
‫‪(ARFI) 18‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ‪ ARFI‬ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺮداري اﺳﺖ ﻛﻪ در‬
‫ﻃﻲ آن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاص ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻮج‬
‫ﺻﻮﺗﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺮﻛﺰي ‪ 2/67‬ﻣﮕﺎﻫﺮﺗﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺮك‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻓﺖ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﺤﻠﻲ در ﺑﺎﻓﺖ‬
‫‪19‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪Correlation based‬‬ ‫‪Time To Peak‬‬
‫‪22‬‬ ‫‪23‬‬
‫‪Regression‬‬ ‫‪Beam‬‬
 ‫‪٣١٩‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮجﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد‬
‫ﻓﺮاﺻﻮت ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺳﺮﻋﺖ در‬
‫ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻖ ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 65‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮي زﻳﺮ ﭘﻮﺳﺖ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد]‪.[14, 15‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺰاﻳﺎي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻚﻫﺎي‬ ‫از‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﭘﺮدازشﻫﺎﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫وﮔﺬرااﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚﻫﺎﭼﻮن ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﺗﺪاﺧﻞ ﻧﻜﺮده و در ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻓﻘﻂ ﺳﻴﮕﻨﺎل‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ از ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎن اﻋﻤﺎل‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه در ﺣﺪود‪ 10‬ﻣﻴـﻠﻲ ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﻛـﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -11‬ﺑﻠﻮك دﻳﺎﮔﺮام اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﺮزش ﺗﻮﻟﻴﺪي داراي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﻫﺮﺗﺰ و‬
‫داﻣﻨﻪ ﺣﺮﻛﺖ ‪ 0/3‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮي اﺳﺖ]‪. [16‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺘﻌﺪدي از ﻗﺒﻴﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫ﻟﺮزش‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﻲ اﻧﺮژي ﻧﻴﺮوي اﻋﻤﺎﻟﻲ و ﻳﻚ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ دﻗﻴﻖ و ﺗﻜﺮار ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ؛ از اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺮزش ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻠﻮك دﻳﺎﮔﺮام‬
‫اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا درﺷﻜﻞ ‪11‬‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺮزش ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و داﻣﻨﻪ ﻟﺮزش‬
‫ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻳﻚ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﺎرا ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻫﺪاف‬
‫‪24‬‬
‫‪Vibrator‬‬
‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬
‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬دوره ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن‪332-313 ،1390‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺮخ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺮداري اﺣﺴﺎس ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺮارت در ﺑﺎﻓﺖ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻓﺘﺎدن ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻴﻤﺎر‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ روش ‪ ARFI‬ﻫﻨﻮز ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﻏﺬا‬
‫و داروي ﻛﺸﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ )‪ (FDA‬ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ]‪.[13‬‬
‫‪-2-4-2‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺮوب ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻣﺒﺪل‬
‫ﻓﺮاﺻﻮت ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻣﺤﻮر ﻳﻚ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه‪ 24‬ﻗﺮار دارد ﻣﺠﻬﺰ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻟﺮزاﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﺮزش‬
‫ﺑﺎ داﻣﻨﻪ ﻣﻼﻳﻢ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻟﺮزش در ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در ﻣﻘﺎﻃﻊ‬
‫ﻋﺮﺿﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺮ ﻣﻮج ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﮕﻨﺎل‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻي ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﻋﺪم ﺗﻜﺮار ﻣﺠﺪد آن‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮدﺗﺨﻤﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا‪،‬داراي اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺑﺎ روشﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻓﺮاﺻﻮت ﻓﻮق ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎﻓﺖ در اﺛﺮ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد]‪.[6‬‬
‫ﻳﻜﻲ از اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﺨﺖاﻓﺰاري اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻳﻚ آراﻳﻪ ﻣﺒﺪل ﻓﺮاﺻﻮت ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪ 6/5‬ﻣﮕﺎﻫﺮﺗﺰ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮان از ﻳﻚ ‪ A/D‬ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪50‬‬
‫ﻣﮕﺎﻫﺮﺗﺰ و دﻗﺖ ‪ 12‬ﺑﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﺤﺮﻳﻚ‬
‫ﮔﺬرا از ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﭘﻠﻪاي‪ 25‬ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﭘﺮوب ﻓﺮاﺻﻮت اﺳﺘﻔﺎده‬
‫‪25‬‬
‫‪Step motor‬‬
 ‫ﻣﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫‪٣٢٠‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﺧﻄﻮط اﺳﻜﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪن‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪،‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫داﻣﻨﻪ ﻟﺮزش ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺳﻦ ﺑﻴﻤﺎر‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺮداري ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ داﻣﻨﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻋﻤﻖ ﻧﻔﻮذ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ در آﻳﺪ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻟﺮزش ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮو ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از اﻳﺠﺎد‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻛﻮﭼﻜﻲ در ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ‬
‫از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺛﺒﺖ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺎ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮﻣﻮارد ﻓﻮق‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫‪25‬‬
‫ﻛﻤﻲ ﺳﺎزي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از روش دوﭘﻠﺮ‬ ‫ﻟﺮزش ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﻮد ﺗﺎ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﺮزش اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫روش‪،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ از ﺳﺮﻋﺖ ذرات ﺑﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻣﻮج‬ ‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺷﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺸﺘﻪ وﻧﺤﻮه ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در ﺑﺎﻓﺖ را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﺷﻜﻞ ‪12‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي‬ ‫‪-2-5‬ﻟﺰوم ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺑﺎﻻ‬
‫از ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻮج ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪن ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬اﻣﻮاج ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ‬
‫ﺑﻴﻦ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺿﺮاﻳﺐ ارﺗﺠﺎع ‪ 1‬ﺗﺎ‬
‫‪ 300‬ﻛﻴﻠﻮ ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦرو‬
‫‪1 50‬‬ ‫اﻳﻦ اﻣﻮاج در ﻣﺪت زﻣﺎن ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲﺛﺎﻧﻴﻪ )ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﺛﺎﻧﻴﻪ( ﻣﺴﺎﻓﺘﻲ ﺑﻴﻦ ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 6‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ را ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‪-‬‬
‫ﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻣﺪرن ﺗﻨﻬﺎ ‪ 50‬ﺗﺎ ‪ 60‬ﻓﺮﻳﻢ ﺗﺼﻮﻳﺮ در ﻫﺮ‬
‫ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در ﻣﺪت زﻣﺎن‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﻓﺮﻳﻢ )در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ( از‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -12‬ﻧﺤﻮه ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎرف ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري‬
‫ﺟﺴﻢ ﺳﺨﺖﺗﺮ )ﺑﺎ رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ]‪.[10‬‬ ‫ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪن ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در ﻫﺮ ﭘﻴﻜﺴﻞ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪن ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺘﻲ در‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ذرات و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازاﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫﺎي ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺣﺪود ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﻓﺮﻳﻢ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺪود‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﺷﻜﻞ ‪،13‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﺸﺎر در‬
‫‪ 100‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ اﻣﻮاج‬
‫ﺑﺎﻓﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﺻﻮت اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺮخ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري و ﺗﻌﺪاد ﺧﻄﻮط‬
‫اﺳﻜﻦ در ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺘﻮان ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﭘﺮدازﺷﻲ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺧﻂ اﺳﻜﻦ را ﭘﺮدازش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﮔﻠﻮﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﺮدازش ﺗﺼﺎوﻳﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -13‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در ﺟﺴﻤﻲ ﺑﺎﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت از ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ]‪.[10‬‬ ‫در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﺳﻂ‬

‫‪25‬‬
‫‪Doppler‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫‪٣٢١‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬دوره ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن‪332-313 ،1390‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺒﺪلﻫﺎي ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در ﭘﺮوب ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-3‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺨﺖ اﻓﺰاري‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﺒﺪل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﺗﺤﺮﻳﻚ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ‬
‫‪-3-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪه ﺗﺤﺮﻳﻚ‬ ‫در ﺑﺎﻓﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﻏﻠﺐ از ﻟﺮزاﻧﻨﺪهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل آن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ از‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺮوب ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﺮاي ارﺳﺎل و درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻴﮕﻨﺎل و ﻳﻚ‬
‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻟﺮزاﻧﻨﺪهﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ‪ Bruel & kajer‬اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﭘﺮوب اﺣﺘﻴﺎج اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل‪-‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺮﻛﺰي اﻳﻦ ﻣﺤﺮﻛﺒﻴﻦ ‪ 50‬ﺗﺎ ‪200‬ﻫﺮﺗﺰ‬ ‫ﻫﺎي درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺒﺪل آﻧﺎﻟﻮگ ﺑﻪ دﻳﺠﻴﺘﺎل‪،‬‬
‫اﺳﺖ]‪.[18‬‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل دﻳﺠﻴﺘﺎل ﺷﺪه و در ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ذﺧﻴﺮه و‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺒﺪل ﻓﺮاﺻﻮت در‬ ‫ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪14‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺪل ﻓﺮاﺻﻮت‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ آراﻳﻪ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺳﺮ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه ﻧﺼﺐ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-3-1‬ﻣﺒﺪل ﻓﺮاﺻﻮت‬
‫ﭘﺮوبﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫داراي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺮﻛﺰي در ﺑﺎزه ‪ 3/5‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﻣﮕﺎﻫﺮﺗﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺧﻄﻮط ‪RF‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺗﻜﺮار ﺑﻴﻦ ‪ 500‬ﺗﺎ‬
‫‪2000‬ﻫﺮﺗﺰ ﺛﺒﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺗﻜﺮار ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻋﺒﻮر‬
‫ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ﻓﺮاﺻﻮت ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬زﻣﺎن‬ ‫‪m s 1500‬‬ ‫‪ 7.5cm‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺻﻮت‬
‫ﻋﺒﻮر ﻓﺮاﺻﻮت ‪100µs‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺌﻮري‪،‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -14‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﻚ ﻣﺒﺪل ﻓﺮاﺻﻮت‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﺳﺮ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه]‪. [18‬‬ ‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﺮخ ﺗﻜﺮار ‪ 10000‬ﺧﻂ ‪ RF‬ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ آزﻣﺎﻳﺸﻲ از ﻳﻚ ﻣﺒﺪل ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﺎ‬
‫‪-4‬ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺮوب ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻗﻄﺮ ‪ ،7.3mm‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ 34.5mm‬و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺮﻛﺰي‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﭘﺮوب از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ‬ ‫‪ 5MHz‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ]‪.[17‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺟﺰاي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺪل ﻓﺮاﺻﻮت و‬ ‫در ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ دﻳﮕﺮ‪،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻮارد ﻓﻮق‪ ،‬از‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در‬ ‫ﻳﻚ آراﻳﻪ ﻓﺮاﺻﻮت دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺣﺮﻛﺖ در‬
‫ﭘﺮوب دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه درﺷﻜﻞ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻋﺮض ﻣﺤﻴﻂ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ]‪.[18‬‬
‫‪ 14‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺎده از ﭘﺮوب اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ اﺳﺖ]‪.[2‬‬
‫ﭘﺮوب داراي ﺳﺨﺖ اﻓﺰار ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﺳﺨﺖ اﻓﺰار‬ ‫‪-3-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺒﺖ داده‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺟﺰاي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺒﺖ داده‪،‬از ﻳﻚ راﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺒﺪل آﻧﺎﻟﻮگ‬
‫زﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻳﺠﻴﺘﺎل )‪ (PCI Express‬ﺑﺎ دﻗﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ‪ 14‬ﺑﻴﺖ و‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ‪ 50‬ﻣﮕﺎﻫﺮﺗﺰ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﻣﺒﺪل آﻧﺎﻟﻮگ ﺑﻪ دﻳﺠﻴﺘﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫ﻣﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫‪٣٢٢‬‬

‫اﺟﺰاي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﭘﺮوب ‪:‬‬

‫‪ -‬ﻟﺮزاﻧﻨﺪه‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻣﻮج‬
‫‪ -‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺗﺼﺎل ‪ :‬ادوات ﻻزم ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل دﻗﻴﻖ ﺑﺎزوي‬
‫‪ -‬ﺣﺴﮕﺮ ﺷﺘﺎب ‪ :‬ﺑﺮاي اﻃﻼع از ﺧﺮوﺟﻲ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه و ﺑﺴﺘﻦ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -15‬ﻧﻤﺎي اﻧﻔﺠﺎري از ﭘﺮوب ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه]‪[2‬‬
‫ﻣﺤﺪوده ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 50‬ﻫﺮﺗﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﺮﻳﻚ در‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺮوب در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪ وﺟﻮدﻣﻲآورد‪.‬‬
‫‪-4-1‬ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺮوب‬
‫ﻳﻜﻲ از اﺧﺘﻼﻻت ﻣﻬﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﻚ ﭘﺮوب‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻓﺖ و ﻟﺮزاﻧﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﺪاﺧﻞﻫﺎ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺻﺤﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت و ﺳﺎدﮔﻲ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪه ﺷﻮد‪ .‬دو دﻳﺪﮔﺎه در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮوب ﺑﺎ وزن ﻛﻢ اﺳﺖ؛ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻢ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﺻﻮرت وارد ﺷﺪن ﻧﻴﺮو‪ ،‬ﻟﺮزشﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬و دﻳﮕﺮي ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﭘﺮوب ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ؛ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﺎﻫﺶ ﻟﺮزشﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺴﺘﮕﻲ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﺮوب ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺎذب‬
‫ﻟﺮزشﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﺠﻬﺰ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﭼﻬﺎر روش ﺑﺮاي ﺟﺬب ﻟﺮزش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزش‪ ،‬ﺟﺬب ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻟﺮزش‪،‬‬
‫ﺟﺬب ﻧﻴﻤﻪ ﻓﻌﺎل ﻟﺮزش‪ ،‬ﺟﺬب ﻓﻌﺎل ﻟﺮزش؛ در روش اول‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺟﺬب ﻟﺮزش از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻓﻨﺮ‪-‬ﻣﻴﺮاﮔﺮ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺤﺮﻳﻚ و‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺒﺖ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ) !‪Error‬‬
‫‪-Reference source not found.‬اﻟﻒ(‪ .‬ﺑﺮاي روش‬
‫ﺟﺬب ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻟﺮزش‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ روش ﻗﺒﻞ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪3‬ﮔﺎﻧﻪي‬
‫ﺟﺮم‪-‬ﻓﻨﺮ‪-‬ﻣﻴﺮاﮔﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد ) ‪Error! Reference‬‬
‫ﺑﺮﺷﻲ در ﺑﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﺤﺮك ﻟﺮزاﻧﻨﺪه و ﭘﺮوب ﻓﺮاﺻﻮت‬
‫‪ -‬ﺑﺪﻧﻪ ﭘﺮوب‬
‫اﺟﺰاي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﺮوب ‪:‬‬
‫ﺣﻠﻘﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺮزش‬
‫‪ -‬ﺣﺴﮕﺮ ﻓﺸﺎر ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻓﺸﺎر دﺳﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺮ‬
‫‪ -‬ﻣﺪارات ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ‪ :‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﺰان ﻟﺮزش ﻟﺮزاﻧﻨﺪه‬
‫‪ -‬ﻣﺪارات راه اﻧﺪاز‬
‫‪-‬ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻟﺮزاﻧﻨﺪه و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺮاﺻﻮت ‪ :‬وﺟﻮد‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻗﻄﻊ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه و ﺷﺮوع ﺛﺒﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺪاﺧﻞ دو ﺳﻴﮕﻨﺎل و اﻳﺠﺎد ﻧﻮﻳﺰ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺮوب دﺳﺘﮕﺎه اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ در ﺷﻜﻞ‬
‫‪15‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ‪ c‬و ‪ d‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ و ﻫﺴﺘﻪ آﻫﻨﺮﺑﺎﻳﻲ ﺑﺎزوي ﻋﺎﻣﻞ اوﻟﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزوي ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﺟﺎذب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺑﺮ روي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﻳﺎ ﺑﺨﺶ ‪ e‬ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﺨﺶ ﻫﺴﺘﻪ آﻫﻨﺮﺑﺎﻳﻲ آن ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ‪f‬ﻧﺎم ﮔﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺮك ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺴﺘﻪ‬
‫آﻫﻨﺮﺑﺎﻳﻲ ﺑﺎزوي ﻋﺎﻣﻞ در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﺟﺮم ﺟﺎذب اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻫﺴﺘﻪ آﻫﻨﺮﺑﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺟﺮم ﺟﺎذب ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﺮم‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎذب رﻓﻊ ﺷﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﺮوب وزن ﻛﻤﺘﺮي‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ‪ g‬ﻳﻜﻲ از دو ﻓﻨﺮ ﺟﺎذب اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ از‬
‫ﻣﻴﺮاﮔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ؛ زﻳﺮا اﺻﻄﻜﺎك ﻛﻮﻟﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﻫﺴﺘﻪ‬
‫آﻫﻨﺮﺑﺎﻳﻲ و ﺷﺎﺳﻲ‪ 26‬و ﺑﻴﻦ ﻣﻴﻠﻪﻫﺎ و ﺑﻮش ﻓﻠﺰي ﻧﻘﺶ ﻣﻴﺮاﮔﺮ را‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ‪ b‬و ‪ h‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮ ﺧﻄﻲ ‪27‬و ﺷﺘﺎب ﺳﻨﺞ‬
‫ﭘﻴﺰواﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‪ 28‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺘﺎب ﺳﻨﺞ ﺑﺮ روي ﺟﺮم ﺟﺎذب ﻛﻪ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻪ آﻫﻨﺮﺑﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮد و ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎزﺧﻮرد‪ 29‬را ﺑﺮاي‬
‫اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﺟﺬب ﻟﺮزش ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي‬
‫راه اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺎزوي ﻋﺎﻣﻞ اوﻟﻴﻪ و در واﻗﻊ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫‪26‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪29‬‬

‫‪Housing‬‬ ‫‪Linear Potentiometer‬‬ ‫‪Piezoelectric‬‬ ‫‪Feedback‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫‪٣٢٣‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬دوره ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن‪332-313 ،1390‬‬

‫‪-source not found.‬ب(‪ .‬روش ﺟﺬب ﻧﻴﻤﻪ ﻓﻌﺎل ﻟﺮزش ﺑﺎ‬

‫داﺷﺘﻦ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺸﺨﺼﺎت روش ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻨﺮ و ﻣﻴﺮاﮔﺮ را دارا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ) ‪Error! Reference‬‬
‫‪-source not found.‬ج(‪.‬ﺑﺮاي روش ﺟﺬب ﻓﻌﺎل ﻟﺮزش‪،‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎزوي ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ 3‬ﮔﺎﻧﻪي ﺟﺮم‪ -‬ﻓﻨﺮ‪ -‬ﻣﻴﺮاﮔﺮ اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد )‪-Error! Reference source not found.‬‬
‫د(‪.‬روش ﺟﺬب ﻓﻌﺎل ﻟﺮزش ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﺷﺘﻦ ﺑﺎزوي ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻨﺜﻲ ﻛﺮدن ﻟﺮزشﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﻴﺎز‬
‫دارد؛ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ روش ﺑﺎ روش ﻧﻴﻤﻪ ﻓﻌﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺎذبﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ دو روش اﺧﻴﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺬف ﻟﺮزشﻫﺎ‬
‫در رﻧﺞ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ وﺳﻴﻊﺗﺮي را ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ دو روش اﺑﺘﺪاﻳﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-16‬ﭼﻬﺎر روش ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻮﻳﺰ]‪[2‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ در‬
‫ﻣﺤﺪوده ‪ 50-10‬ﻫﺮﺗﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻓﻘﻂ روشﻫﺎي ﺟﺬب‬
‫ﻓﻌﺎل و ﻧﻴﻤﻪ ﻓﻌﺎل ﻟﺮزش‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ‐١٧‬ﺑﻠﻮﮎ ﺩﻳﺎﮔﺮﺍﻡ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮﻟﻲ]‪[2‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺪوده ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬

‫‪-4-2‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮ‬
‫ﺟﺎروب ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﻤﻪ ﻓﻌﺎل اﻳﻦ ﻧﻴﺎز را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺎذب ﻟﺮزش ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﺮ روي ﭘﺮوب ﻃﺮاﺣﻲ‬ ‫اﻳﻦ روش ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﻟﺮزش را ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ وﺟﻮد ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺣﺴﮕﺮ‪ ،‬ﻛﻤﻴﻨﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺗﺸﺪﻳﺪ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻴﺮاﻳﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ؛ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻛﻨﺘﺮلﮔﺮ ‪PI‬‬ ‫ذاﺗﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺟﺬب ﻟﺮزشﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺘﺎب ﺟﺮم ﺟﺎذب اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ؛ ﺑﻪ وﻳﮋه در اﻳﻦ روش اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻛﻪ ﭘﺮوب ﺳﺎﻳﺰ‬
‫ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺎ ﺑﺎزﺧﻮرد ﺷﺘﺎب در )‪ (3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﻲ دارد‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻟﺰوم وﺟﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻟﺮزش را در ﭘﺮوب اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در اداﻣﻪ‬
‫&‬ ‫&‬
‫‪Fc = K p x a′′ + K i x a′‬‬ ‫)‪(3‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫ﻣﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫‪٣٢۴‬‬

‫‪ ، +jω‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻬﺮه ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ و اﻧﺘﮕﺮاﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻄﺎﺑﻖ)‪ (7‬و‬ ‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ Kp‬و ‪ Ki‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﻬﺮه ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ‬
‫)‪(8‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫و اﻧﺘﮕﺮاﻟﻲ ﺑﻮده و ‪ xa‬ﻫﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺟﺮم ﺟﺎذب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫‪R (k a ω 2 − m a ) − Lca‬‬ ‫)‪(7‬‬ ‫داﺷﺘﻦ ﻧﻴﺮو ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺮم ﺟﺎذب‬
‫= ‪Kp‬‬
‫‪Kf‬‬ ‫در )‪ (4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪L (k a − m aω ) + Rc a + K f K b‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪(8‬‬ ‫&‬ ‫&‬ ‫&‬ ‫&‬
‫‪m a x a′′ + c a x a′ + k a x a = K p x a′′ + K i x a′‬‬ ‫)‪(4‬‬
‫= ‪Ki‬‬
‫‪Kf‬‬

‫از راﺑﻄﻪ )‪ (4‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻻﭘﻼس ﮔﺮﻓﺘﻪ و راﺑﻄﻪ )‪(5‬را ﺑﺪﺳﺖ‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در رواﺑﻂ )‪ (7‬و )‪ (8‬دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻲآورﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺎﻻ ﮔﺬر را ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ Kp‬و ‪ Ki‬ﻧﺎدﻳﺪه‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫‪m as 2 + cas + k a = K p s 2 + K i s‬‬ ‫)‪(5‬‬
‫‪ Kp‬و ‪ Ki‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ رﻳﺸﻪﻫﺎي‬
‫‪-4-3‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺟﺎذب‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ روي ﻣﺤﻮر ﻣﻮﻫﻮﻣﻲ ‪ at + jω‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ؛ در اﻳﻦ‬

‫ﭘﺲ از ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ دﻗﻴﻖ ‪ ka ،ma‬و ‪ ba‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺻﻮرت‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺎذب ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪه در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪ω‬‬

‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ ma‬ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮازو و ﻣﻘﺎدﻳﺮ‪ ka‬و ‪ba‬از‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻟﺮزشﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺒﻞ را در اﻳﻦ‬

‫ﻃﺮﻳﻖ آزﻣﺎﻳﺶ ﻟﺮزش ﺑﺮ روي ﺟﺮم ﺟﺎذب اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه‬ ‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺣﺬف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق در ‪ s = + jω‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬

‫و ﺷﺘﺎب ﺳﻨﺞ ﻣﻘﺪار ﺷﺘﺎب را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض‬ ‫‪ Kp‬و ‪ Ki‬ﺑﻪ ﺻﻮرت)‪(6‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Ka‬‬ ‫)‪(6‬‬
‫ﻟﺮزش‬ ‫ﺳﻴﮕﻨﺎل‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫‪k p = ma −‬‬ ‫‪, K i = ca‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ) ‪x (t ) = Ae -ξωnt sin(ωd t + ϕ‬‬
‫آن ) ‪ ωn = (k m‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻃﺒﻴﻌﻲ و ‪ ζ‬ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻴﺮاﻳﻲ و‬
‫‪ ωd‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻧﻮﺳﺎن ﻣﻴﺮا اﺳﺖ؛ دو ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﻳﻌﻨﻲ ‪ωn‬‬
‫و ‪ ζ‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻄﺎﺑﻖ دادن ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻟﺮزﺷﻲ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺻﻄﻜﺎك ﻛﻠﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺴﺘﻪ آﻫﻨﺮﺑﺎﻳﻲ‬
‫در ﺷﺎﺳﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﺷﺪه و ﻣﻘﺪار ‪ca‬از ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺧﻄﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺑﻮدن اﺻﻄﻜﺎك‪ ca ،‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫ﺗﺴﺖ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ آن را‪cad‬ﻧﺎم ﮔﺬاري‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ‪ca‬در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ دﻟﺨﻮاه ‪ ، ω‬از‬
‫راﺑﻄﻪ )‪(9‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ωd‬‬
‫= ‪ca‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪ω ad‬‬
‫ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮلﮔﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪،‬اﺑﺘﺪا در ﺣﻀﻮر‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺎذب ﻓﻌﺎل و ﺳﭙﺲ ﺑﺪون آن ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه و ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي در ﺷﻜﻞ ‪ 18‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪30‬‬
‫‪Butterworth‬‬
‫اﮔﺮ از ﺑﺎزوي ﻋﺎﻣﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻫﻤﺎن وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎزوي ﻋﺎﻣﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد‪.‬ﺷﻜﻞ ‪12‬ﺑﻠﻮك دﻳﺎﮔﺮام ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺟﺎذب ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎزوي ﻋﺎﻣﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﺳﺖ را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ‪ L‬و ‪ R‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪوﻛﺘﺎﻧﺲ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪،‬‬
‫‪ ،Kf‬ﺛﺎﺑﺖ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﻴﺮو و ‪ Kb‬ﺛﺎﺑﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬
‫ﺑﺎزوي ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﺮﻋﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺘﺎب‪،‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺎﻻ ﮔﺬر ﺑﺎﺗﺮورث‪ 30‬درﺟﻪ ﻳﻚ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻗﻄﻊ‬
‫‪ 0/5‬ﻫﺮﺗﺰ ﻗﺮار داده و ﺳﭙﺲ اﻧﺘﮕﺮال ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ؛ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ‬
‫دادهﻫﺎي از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ در اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺘﺎب را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﻢ‪.‬‬
‫)‪(9‬‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻟﺮزش در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪،ω‬‬
‫‪ Kp‬و ‪ Ki‬ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ رﻳﺸﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺴﺘﻪ روي ﻣﺤﻮر ‪ at + jω‬ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ و اﻧﺘﺨﺎب ﻗﻄﺐﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ در‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫‪٣٢۵‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬دوره ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن‪332-313 ،1390‬‬

‫ﺟﺎذب ﻓﻌﺎل ﻟﺮزش‪ ،‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ﭘﺲ از ‪ 5‬ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﺗﻀﻌﻴﻔﻲ در ﺣﺪ‬ ‫ﭘﺮوب ﺑﻪ آرﻧﺞ دﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﻔﺘﻲ ‪ 100‬ﻧﻴﻮﺗﻮن ﺑﺮ ﻣﺘﺮ و ﻣﻴﺮاﻳﻲ ‪2‬‬
‫‪db70‬داﺷﺖ]‪.[2‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ و ﺟﺬب ﻟﺮزشﻫﺎ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪ -2‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ در اﺑﻌﺎد ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ‪ .‬در ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺛﺎﺑﺖ‪،‬‬
‫اﺑﻌﺎد دﺳﺘﮕﺎه ﻟﺮزاﻧﻨﺪه ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﻴﺮوي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ .‬ﻟﺮزاﻧﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ داراي ﻗﻄﻌﺎت‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻌﺪد ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺷﺪه و‬
‫ﻛﺎر ﻃﺮاﺣﻲ را دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ اوﻟﻴﻪ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه در ﺷﻜﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ : 19‬ﻃﺮاﺣﻲ اوﻟﻴﻪ وﻳﺒﺮاﺗﻮر ﺑﺮاي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ : 18‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺣﺮﻛﺖ ﭘﺮوب‪ ،‬ﺑﺎ )ب( و ﺑﺪون )اﻟﻒ( ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺟﺎذب ﻟﺮزش‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ‪ 10‬و داﻣﻨﻪ ‪ 1‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ‬
‫دوﻣﻴﻦ ﺟﺰء ﭘﺮوب‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺗﺼﺎل وﻳﺒﺮاﺗﻮر ﺑﻪ ﭘﺮوب ﺛﺒﺖ‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ RF‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪﻟﺮزاﻧﻨﺪه‬ ‫ﭘﺮوب ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ را وارد ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺮاﺻﻮت ﻧﺤﻮه اﻧﺘﺸﺎر‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه و در ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا اﺳﺖ در اداﻣﻪ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻣﻮج ﺗﺤﺮﻳﻚ را در ﺑﺎﻓﺖ رﺻﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزوي ﻟﺮزاﻧﻨﺪه و ﭘﺮوب ﻓﺮاﺻﻮت در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار داده‬
‫‪-4-4‬ﭘﺮوب ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺷﻜﻞ ‪ 20‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت‬
‫و ﺿﻌﻒ آنﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ -1‬اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد ﻟﺮزش در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ﺑﺎﻻ و در ﺣﺪود‬
‫‪ 100‬ﻫﺮﺗﺰ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﺘﺤﺮك ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮﺛﺮ‪ .‬وﺟﻮد‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻟﺮزش در‬
‫ﺷﻜﻞ‪ : 20‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ ﭘﺮوب ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ روشﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻮق ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت‬
‫ﻣﺘﺪاول دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ‪ 4-1‬ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻮد ﻟﺮزاﻧﻨﺪه و ﭘﺮوب ﻓﺮاﺻﻮت‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫ﻣﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫‪٣٢۶‬‬

‫اﺳﺖ ]‪.[20‬ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن دﻗﺖ ﺗﺨﻤﻴﻦﻫﺎﻣﻲﺗﻮان از‬ ‫در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻟﺮزشﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫روشﻫﺎي درون ﻳﺎﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﺪف‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮﻳﺰ در ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ‪ ،‬روشﻫﺎي دﻳﮕﺮﻳﺎز ﻗﺒﻴﻞ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻴﻒ ﺗﻮان‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺒﺖ را ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن از ﺑﺎزوي‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻛﻪ ﺑﺪون ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﻛﺮﻧﺶ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬ ‫وﻳﺒﺮاﺗﻮر ﻣﺠﺰاﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮﻳﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﭘﺎﻳﻪ‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻮق‪ ،‬ﭘﺮوب ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﺎ ﻳﻚ واﺳﻄﻪ ﺑﻪ‬
‫درﻓﺮﻳﻢﻫﺎي ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﻓﺸﺮدﮔﻲ و ﺳﭙﺲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺎز اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺪﻧﻪ ﻟﺮزاﻧﻨﺪه ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و ﻟﺮزش ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزوي ﻟﺮزاﻧﻨﺪه‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻛﻤﻴﻨﻪ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻟﺮزش ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻛﺮدن آن‪ ،‬روشﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ وﻳﻮﻟﺖ و‬ ‫ﺷﺪه و ﻟﺮزش ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻪ ﭘﺮوب ﻓﺮاﺻﻮت اﻋﻤﺎل‬
‫روشﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺗﻤﺎﻣﻲ روشﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬از‬
‫‪31‬‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ‪RF‬در ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي‪ A mode‬و ‪modeB‬اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫‪-5‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﮕﻨﺎل رادﻳﻮﻳﻲ)‪(RF‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ]‪[5‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪RF‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر‬
‫از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﺪ ذاﺗﻲ‪ 35‬ﺳﻴﮕﻨﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺤﺖ ﻛﺎر و ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﻳﺠﺎد‬
‫ﺷﺪه در آن ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻓﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬ ‫در‬ ‫ﺳﻴﮕﻨﺎل‪RF‬‬ ‫‪-5-1‬ﭘﺮدازش‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي روش‪ ،‬داده ‪ RF‬ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ روشﻫﺎي رﻫﮕﻴﺮي ﻟﻜﻪ‪ 32‬و‬
‫در ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ﻓﺮاﺻﻮت ﻳﻚ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻧﻮع اﻧﺘﺸﺎر‬ ‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‪ 33‬ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫‪34‬‬
‫ﻓﺮاﺻﻮت ﭘﻴﺶ و ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺮدﮔﻲ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪه‬ ‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮام‬ ‫آﻣﺪه‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻛﺮﻧﺶ‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ در ﺷﻜﻞ ‪22‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﺷﻜﻞ ‪21‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻳﻜﻲ از اﺟﺰاي ﺑﺎﻓﺖ داراي ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺳﺨﺘﻲ‪ 36‬ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻄﺢ آن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺰاء ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻧﺮم ﺗﺮ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎور درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺷﻜﻞ ‪ 22‬ﭘﻨﺠﺮه ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺮداري‪ ،‬در ﺑﺎزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻪ داراي ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﻲ اﻧﺪﻛﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺣﺮﻛﺖ داده ﺷﺪه و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮاي ﻛﻞ ﻃﻮل ﺧﻂ‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ RF‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ از راﺑﻄﻪ)‪(10‬‬ ‫ﺷﻜﻞ‪ -21‬اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺮدﮔﻲ و ﺛﺒﺖ ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ RF‬در ﺣﺎﻟﺖ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ]‪[19‬‬
‫) ‪det( t‬‬ ‫)‪(10‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن روشﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ‬
‫= ‪strain‬‬
‫‪T‬‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺳﻔﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻓﺮاﺻﻮت‬
‫)‪del(t‬ﺗﺄﺧﻴﺮ زﻣﺎﻧﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه و ‪ T‬ﺟﺪاﻳﻲ اوﻟﻴﻪ ﺑﻴﻦ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ و در اﻧﺘﻬﺎ روش ﻛﺎر دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺎﻳﺒﺮواﺳﻜﻦ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﭘﻨﺠﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ دﻳﺪ ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان روش ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان روش ﻣﻌﻤﻮل در ﭘﺮدازشﻫﺎي اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ داﻧﺴﺖ؛ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي داﻣﻨﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ و ﻳﺎ ﻓﺎز آن‬

‫‪40‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪42‬‬

‫‪complex cross correlation‬‬ ‫‪pattern matching‬‬ ‫‪up Sampling‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫‪٣٢٧‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬دوره ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن‪332-313 ،1390‬‬

‫دادهﻫﺎي ‪ RF‬در ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‬

‫و ﺗﺎﺑﻊ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از درون ﻳﺎﺑﻲ دو‬
‫ﺑﻌﺪي ﺳﻬﻤﻲ ﮔﻮن اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ از‬
‫ﭘﻮش ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ RF‬در ﻃﻮل ﺗﻜﺮار اول و از داده ‪ RF‬ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻜﺮارﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 4 .‬ﺗﻜﺮار ﺑﺮاي ﻃﻮل‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -22‬ﺷﻤﺎﻳﻲ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ در ﺑﺎﻓﺖ از روش‬
‫ﭘﻨﺠﺮه ﭘﻴﺶ از اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ﻃﻮلﻫﺎي ‪ 50 ،100 ،200‬و ‪25‬‬ ‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ]‪[19‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد]‪ .[22‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ از‬ ‫‪-5-2‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل اﺟﺰاء‬
‫روش ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود ﺑﺮاي ﺑﺎزﺳﺎزي ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺪود‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮزي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﻓﺎﻧﺘﻮﻣﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻣﺪل اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﺳﻴﻨﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن از ﻳﻚ ﻓﺎﻧﺘﻮم ﺑﺮ‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺗﻨﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺻﻔﺤﻪاي دو ﺑﻌﺪي اﻋﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﻪ آﮔﺎر‪ 37‬و ژﻻﺗﻴﻦ ﺑﺎ دو ﻫﺪف ﺳﺨﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﻮازن ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ)‪ (11‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫]‪ .[21‬ﻓﺎﻧﺘﻮم در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و‬
‫)‪(11‬‬
‫‪∇.σ = 0‬‬ ‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻛﺮﻧﺶ‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ σ‬ﺗﻨﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ارﺗﺠﺎﻋﻲ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ از اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺧﻄﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺎده ﻫﻤﮕﺮا‪ 38‬داﺧﻞ اﺟﺰاء ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫از ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت)‪ (12‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻜﻮس و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺗﻮزﻳﻊ ﺿﺮﻳﺐ ارﺗﺠﺎﻋﻲ‬
‫‪E‬‬ ‫‪Eυ‬‬ ‫)‪(4‬‬
‫=‪σ‬‬ ‫‪ε+‬‬ ‫) ‪tr (ε‬‬
‫‪1+υ‬‬ ‫) ‪(1 + υ )(1 − 2υ‬‬ ‫از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻓﺮاﺻﻮت و آﻧﺎﻟﻴﺰ اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد در‬
‫‪ ε‬ﺗﻨﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ tr ،‬اﭘﺮاﺗﻮر ﺗﺮﻳﺲ‪ I ،‬ﺗﻨﺶ ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬ ‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺟﺴﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫واﺣﺪ‪E ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ و ‪ υ‬ﻛﺴﺮ ﭘﻮاﺳﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫ﻓﺎﻧﺘﻮم اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دو ﻣﺤﻠﻮل ژﻻﺗﻴﻦ و آﮔﺎر‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﻴﻦ اﺟﺰاء ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ژل ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ در آب ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺳﺘﺮﻳﻦ ﮔﺮﻳﻦ ﻻﮔﺮاﻧﮋ‪ 39‬ﺑﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮده و‬ ‫ﺳﺨﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‪،‬ﻣﻘﺪار ﻏﻠﻈﺖ آﮔﺎر ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﺮ ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ)‪(13‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ %8‬از وزن ﻣﺤﻠﻮل ژﻻﺗﻴﻦ‪ %1 ،‬آﮔﺎر و‬

‫=‪ε‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫[‬
‫‪∇u + (∇u ) T + (∇u ) T ∇u‬‬ ‫)‪(13‬‬ ‫‪ %1‬ژل ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ در آب ﺟﻮش ﺣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺎﻧﺘﻮم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﺎﺑﻴﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮار داده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ و‬
‫‪ u‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻓﺎﻧﺘﻮم را دارد‪.‬‬
‫روش ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ‬
‫دادهﻫﺎي ‪ RF‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﭘﺮوب آراﻳﻪاي ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺳﺨﺘﻲ اﻫﺪاف ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﻧﺘﻮم و ﺳﺨﺘﻲ‬
‫ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﻓﺎﻧﺘﻮم ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺛﺒﺖ و ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻓﺖ اﻃﺮاف ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺸﺎري‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺗﻨﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ در ﺗﻜﺮار اول ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻓﺎﻧﺘﻮم ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه و ﻣﺎﺑﻘﻲ‬
‫واﺣﺪ)‪ (E=1‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺮ‬
‫ﺣﺎﻻت ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮزي و ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫اﺳﺎس راﺑﻄﻪ)‪(14‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﭘﻨﺠﺮه دوﺑﻌﺪي از‬
‫‪37‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪39‬‬
‫‪Agar‬‬ ‫‪Isotropic‬‬ ‫‪Green-Lagrange Strain‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫ﻣﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫‪٣٢٨‬‬

‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻴﺰان ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه‬ ‫‪σ yk − υσ xk‬‬ ‫)‪(14‬‬
‫= ‪E k +1‬‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺮﻧﺶﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه و ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد‬ ‫‪ε‬‬ ‫‪data‬‬
‫‪y‬‬

‫اﺳﺖ]‪.[23‬‬ ‫‪ σ xk‬و ‪ σ yk‬ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﻣﺤﻮري ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻨﺶ‬

‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﻠﻮﺳﻮ اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود ﻗﺎﺑﻞ‬
‫‪ -‬درون ﻳﺎﺑﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻛﻮ ﺑﻪ روشﻫﺎي درون‬ ‫روش ﺗﺤﻠﻴﻞ دادﮔﺎن در ﻳﻚ ﺑﻌﺪ و ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا‪،‬‬
‫ﻳﺎﺑﻲ ﭼﻨﺪﺟﻤﻠﻪاي ﻳﺎ ‪Spline‬‬ ‫در اداﻣﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪-5-3-1‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ )ﻳﻚ ﺑﻌﺪي( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫‪-5-3‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﮕﻨﺎل در ﻳﻚ ﺑﻌﺪ‬
‫روش ردﻳﺎﺑﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫از آن ﺟﺎ ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺸﺎر‪،‬ﭘﺮﺗﻮي ﻓﺮاﺻﻮت داراي‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻛﻮي‬ ‫اﮔﺮ ‪ S1‬ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻛﻮي ﻣﺮﺟﻊ و ‪S2‬‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﺤﻮري‬
‫ﺗﺄﺧﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و )‪ f(t‬ﺗﺎﺑﻊ درون ﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه از ‪S1‬ﻓﺮض ﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻜﻲ از ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ S2‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦﮔﺮﻫﺎي ﻳﻚ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺗﺨﻤﻴﻦﮔﺮﻫﺎي ﺗﺄﺧﻴﺮ‬
‫‪S1‬راﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻣﻘﺪار ‪ t‬ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ)‪ (15‬ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫ﻧﺎم دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦﮔﺮﻫﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ﺑﺎزﺗﺎﺑﺶ را‬
‫آورد‪.‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺒﺪل اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫) ‪f (t ) = S 2 (i‬‬
‫)‪(15‬‬ ‫ﺷﻴﻔﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺷﻴﻔﺖ ﻓﺎز ﺑﻴﻦ دﻧﺒﺎﻟﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ‬
‫دﻗﺖ و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ردﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ درك اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦﮔﺮﻫﺎي ﺗﺄﺧﻴﺮﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﺳﻴﮕﻨﺎل‬
‫ﭼﻨﺪﺟﻤﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﺮﺟﻊ وﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ)‪ envelope،RF‬و‪(In-phase‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آن دروﻧﻴﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺟﺮاي اﻳﻦ‬ ‫و ﻓﻀﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد)زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﺎز و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ( دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ اﻏﻠﺐ از ‪ Spline‬ﻫﺎي ﻣﻜﻌﺒﻲ ﺑﺮاي درون ﻳﺎﺑﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦﮔﺮﻫﺎ اﺑﺘﺪا ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻮن ﺑﻪ‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﺮﺟﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﻴﺎده ﻛﺮدن اﻳﻦ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﻴﭻ ﭘﻨﺠﺮهاي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ)‪ (16‬ﻳﻚ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روشﻫﺎ از روش ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬
‫راﺑﻄﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻞ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‬ ‫‪۴٠‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ‪ RF‬ﺑﺎزﺗﺎب ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه‬
‫اﺳﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ و ﻣﻴﻨﻴﻤﻢ در ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻄﺎﺑﻖ‬
‫‪f (iT + t ) = f i (t ) = ai t + bit + ci t + d‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪(16‬‬ ‫‪۴١‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﻳﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦﮔﺮﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ‬ ‫اﻟﮕﻮ‬
‫ﺷﻜﻞ ﺳﻴﮕﻨﺎل در ﻳﻚ ﭘﻨﺠﺮه ﻣﻌﻴﻦ در ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫‪ ci ،bi،ai‬و‪ di‬ﺿﺮاﻳﺐ ﭼﻨﺪﺟﻤﻠﻪاي ‪ Spline‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪i‬ام‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻟﮕﻮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻳﻚ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ S2‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﺮﺟﻊ درون ﻳﺎﺑﻲ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺷﺒﻴﻪﺗﺮﻳﻦ اﻟﮕﻮ ﺑﻪ اﻟﮕﻮي ﻣﺮﺟﻊ در ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي اﻛﻮي‬
‫ﺷﺪه ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺳﻴﮕﻨﺎل‬
‫ﺑﺎزﺗﺎﺑﺶ ﺷﺪه ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻄﺎﺑﻖ اﻟﮕﻮ وﺟﻮد‬
‫ﻳﻚ ﺗﺄﺧﻴﺮﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن اﻳﻦ ﺗﺄﺧﻴﺮﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫دارد ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪام از آنﻫﺎﻣﺼﺎﻟﺤﻪاي ﺑﻴﻦ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ و دﻗﺖ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺒﺪل را ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪ .‬درﺷﻜﻞ ‪ 23‬ﻧﺤﻮه‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﺮﺟﻊ ﻧﺸﺎن‬
‫ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬روشﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻦ ﺧﻄﺎ‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪42‬‬
‫‪ -‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬
‫‪ -‬درون ﻳﺎﺑﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻄﺎﺑﻖ اﻟﮕﻮ‬

‫‪40‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪42‬‬

‫‪complex cross correlation‬‬ ‫‪pattern matching‬‬ ‫‪up Sampling‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫‪٣٢٩‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬دوره ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن‪332-313 ،1390‬‬

‫ﻣﺮﺟﻊ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪه و ﻳﺎ در ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺗﺄﺧﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﻚ ﻋﺒﻮر از‬

‫ﺻﻔﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ آن ﮔﺎه اﻳﻦ ﺗﻨﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮرده‬
‫و ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺧﻄﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫آﻣﺪه‪،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه و ﺣﺬف ﺷﺪه را‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل در‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ دو ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮ ﺟﻬﺸﻲ ﻣﺜﺒﺖ و ﺑﺰرگ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮ ﺟﺪﻳﺪ و در‬
‫ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺟﻬﺶ ﺑﺰرگ و ﻣﻨﻔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -23‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ردﻳﺎﺑﻲ‬
‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن ﻳﻚ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻓﺮﻣﻮل‬
‫در اﻳﻨﺤﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻳﻚ ﭘﻨﺠﺮه‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ)‪(20‬اﺻﻼح‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﺷﺪ؛ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺗﺄﺧﻴﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺠﺰا‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫)‪∆ ( j ) = Z 1 ( j + n ) − Z 2 ( j + m‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫)‪(20‬‬

‫‪-5-3-2‬اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي‪Spline‬‬

‫‪ n‬و ‪ m‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر از‬
‫اﻳﻦ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮﻫﺎي ‪ S1‬و ‪ S2‬را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده‬
‫ﺻﻔﺮﻫﺎي ﺣﺬف ﺷﺪه و ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و از روي ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮﻫﺎ‪،‬ﺗﺄﺧﻴﺮ زﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮازاﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫آن ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﭘﻴﺎده ﺳﺎزيﻫﺎي ﭘﺎﻳﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺧﻄﺎي ﺣﺬف و ﻳﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در‬
‫روش‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮ از درون ﻳﺎﺑﻲ ﺧﻄﻲ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 22‬ﻧﻤﺎﻳﻲ از اﻳﻦ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ و ﺗﺄﺧﻴﺮﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ زده‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ‪ 2‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ RF‬ﻛﻪ داراي ﻋﻼﻣﺖ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺷﺪه ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ و ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﺑﺎ راﺑﻄﻪاي دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﻣﻲﺗﻮان دﻗﺖ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮﻫﺎ را‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ داد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﺗﻮاﺑﻊ‪ f‬و‪ g‬ﺑﻴﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪S1‬و‪S2‬‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﺟﻤﻠﻪايﻫﺎي ‪ Spline‬اﻳﺠﺎد ﺷﺪهاﻧﺪو )‪ Z1(j‬و‬

‫)‪Z2(j‬ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺎط ﻋﺒﻮري از ﺻﻔﺮﺑﻮده و ﻃﺒﻖ رواﺑﻂ)‪ (17‬ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪Z1 ( j ) = t‬‬ ‫)‪(17‬‬
‫‪f (t ) = 0‬‬

‫‪Z2 ( j) = t‬‬ ‫)‪(18‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :22‬اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﺷﻜﺎر ﺳﺎزي ﻋﺒﻮر از‬ ‫‪g (t ) = 0‬‬

‫ﺑﺮ‪spline‬‬ ‫ﺻﻔﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ‬
‫‪-5-4‬ﭘﺮدازش ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ RF‬در ﻓﺎﻳﺒﺮواﺳﻜﻦ‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ ﻓﺎﻳﺒﺮواﺳﻜﻦ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﻲ ﺳﺎزي ﻣﻴﺰان‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﻛﺒﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬ﻓﺎﻳﺒﺮواﺳﻜﻦ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ را در ﻋﻤﻖ ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 65‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺳﻴﮕﻨﺎل‪ ،‬از ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻋﺒﻮر از‬
‫ﺻﻔﺮ ﻛﻪ از راﺑﻄﻪ)‪ (19‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪(19‬‬
‫) ‪∆( j ) = Z1 ( j ) − Z 2 ( j‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﻓﺮض ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮﻫﺎ در ﻫﺮ‬
‫دو ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﺮﺟﻊ و ﺗﺄﺧﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﻴﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮض ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﻋﺒﻮر از ﺻﻔﺮﻫﺎ از ﺳﻴﮕﻨﺎل‬

‫‪43‬‬
‫‪Biopsy‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ‫ﻣﺮادي و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫‪٣٣٠‬‬

‫ﺗﺎ ‪ 95‬درﺻﺪ اﺳﺖ]‪ [24‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دﻗﺖ ﺑﺎﻻي روش‬ ‫ﺑﺎﻓﺖ ﻛﺒﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﺟﺪول ‪1‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﮔﺬرا در ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮج ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ در‬ ‫ﻓﻴﺒﺮوز ﻛﺒﺪي ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﻫﺎي‬
‫‪43‬‬
‫ﺑﺎﻓﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎ روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ ﺑﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻋﻨﻮان روﺷﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻴﺒﺮوز ﻛﺒﺪي ﻣﻮرد‬
‫ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻗﺖ دﺳﺘﮕﺎه در ﺣﺪود ‪90‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﭘﺮوب دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻪ ﻳﻜﻲ‬ ‫ﻟﺮزاﻧﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‬
‫از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﻬﻢ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺨﺖ اﻓﺰاري اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺪ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﻟﻘﺎ ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺒﺪل‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت درون ﭘﺮوبﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﺮ روي ﻟﺮزاﻧﻨﺪه ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬در اﻧﺘﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﺟﺰاي ﻧﺮم اﻓﺰاري و ﭘﺮدازﺷﻲ دﺳﺘﮕﺎه از ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از زﻣﺎن و ﻋﻤﻖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬ﺷﻜﻞ ‪18‬‬
‫ﺗﺌﻮريﻫﺎي ﭘﺮدازﺷﻲ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻜﺮد دﺳﺘﮕﺎه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ"ﻃﺮح ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﭘﺮوژه ﺳﺎﺧﺖ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺎﻳﺒﺮواﺳﻜﻦ" اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫از ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺸﺎوره ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻛﺒﺪ و ﮔﻮارش ﺗﻬﺮان‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -18‬ﭘﺮوب دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺎﻳﺒﺮواﺳﻜﻦ]‪. [25‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺎﻳﺒﺮواﺳﻜﻦ از‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫داده ‪ RF‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺑﻌﺪي ﺑﻬﺮه ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آﻧﺎﻟﻴﺰ‬
‫‪[1] E. O. J. K. T. Konofagou, "elastography from theory to‬‬
‫‪clinical‬‬ ‫"‪applications,‬‬ ‫‪Summer‬‬ ‫‪Bioengineering‬‬ ‫دادﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﻳﻚ ﺑﻌﺪ ﺻﻮرت‬
‫‪Conference, 2003.‬‬
‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫‪[2] H. Rivaz and R. Rohling, "A Hand-Held Probe for‬‬
‫‪Vibro-Elastography," Med Image Comput Comput‬‬
‫‪Assist Interv., p. 613–620, 2005.‬‬
‫‪-6‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬
‫‪[3] A. Sarvazyan, "Elastic Properties of Soft Tissue.," in‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫‪Handbook of Elastic Properties of Solids, Liquids, and‬‬
‫‪Gases., 2001, pp. 107-127.‬‬ ‫و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫‪[4] Skovoroda et al., "Quantitative analysis of the‬‬ ‫ﮔﺬرا از ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮري داراي ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻛﺎرا ﺑﻮده و ﺑﺎ اﻫﺪاف‬
‫‪mechanical characteristics of pathologically changed‬‬
‫‪soft biological tissues.," Biophysics, pp. 1359-1364,‬‬ ‫اﻧﺘﻈﺎري ﻣﺎ از ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺮم‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎري‬
‫‪1995.‬‬
‫ﻛﺎﻣﻞ دارد‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ روش ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫]‪[5‬‬ ‫ﺱ ‪.‬ﺻﺎﺩﻗﯽ" ﺍﻻﺳﺘﻮﮔﺮﺍﻓﻲ ﺁﻟﺘﺮﺍﺳﻮﻧﺪﺑﺎﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ "EMD‬ﻫﺠﺪﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻌﻲ از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻛﺒﺪ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﮑﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ‪, 1390.‬‬
‫ﻛﺒﺪ ﭼﺮب‪ ،44‬در ﻃﻲ ‪ 20‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از‬
‫‪[6] B. A. Zahiri Azar.R., "Dynamic elastography using‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ در اﻛﺜﺮ ﻣﺮاﻛﺰ درﻣﺎﻧﻲ‬
‫‪delay compensated and angularly compounded high‬‬
‫‪frame rate 2D motion vectors," IEEE International‬‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻴﺶ از‬
‫‪Ultrasonics Symposium Proceedings,1616-19, 2010.‬‬
‫ﻫﺮ روش دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ روش اﻻﺳﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫‪[7] G. C. S. Karim, "Passive in vivo elastography from‬‬
‫‪skeletal muscle noise," Applied Physics, 2007.‬‬ ‫ﮔﺬراﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﺨﺖ اﻓﺰاري اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و‬

‫‪44‬‬
‫‪Fatty Liver‬‬

‫‪© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org‬‬

 ٣٣١
[22] R. Lopata, "Performance evaluation of methods for two
dimensional displacement and strain estimation using
ultrasound radio frequency data," Ultrasound Med. Bio,
pp. 796-812, 2009.
[23] R. Zahiri Azar and S. E. Salcudean, "Time-Delay
Estimation in Ultrasound Echo Signals Using
Individual Sample Tracking," IEEE Transactions on
Ultrasonics,Ferroelectrics and Frequency Control, pp.
2640-2650, 2008.
[24] O. M. M. S. Friedrich-Rust M, "Performance of
transient elastography for the staging of liver fibrosis: a
meta-analysis.," Gastroenterology, pp. 960-974, 2008.
[25] V. Lédinghen, "Transient elastography (FibroScan),"
Gastroentérologie Clinique Biologique,58–67, 2008.
[26] R. Z. Azar and A. Baghani, "Dynamic elastography
using delay compensated and angularly compounded
high frame rate 2D motion vectors," IEEE
International Ultrasonics Symposium Proceedings,
2010.
© Copyright 2013 ISBME, http://www.ijbme.org
332-313 ،1390‫ زﻣﺴﺘﺎن‬،‫ ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم‬،‫ دوره ﭘﻨﺠﻢ‬،‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ زﻳﺴﺘﻲ‬
[8] T. C. S. Gallot, "Passive Elastography: Shear-Wave
Tomography From Physiological-Noise Correlation in
Soft Tissues," IEEE TRANSACTIONS ON
ULTRASONICS, FERROELECTRICS, AND
FREQUENCY CONTROL, pp. 1122-1126, 2011.
[9] M. Friedrich, "Liver Fibrosis in Viral
Hepatitis:Noninvasive Assessment with Acoustic
Radiation Force Impulse Imaging versus Transient
Elastography," ULTRASONOGRAPHY, 2009.
[10] A. C. Matthew W., "Shear elastic modulus estimation
from indentation and SDUV on gelatin phantoms,"
IEEE Transaction on Biomedical Engineering, p.
1706–1714, 2011.
[11] F. K. Palmeri M., "Acoustic Radiation Force Impulse
(ARFI) Imaging of the Gastrointestinal Tract,"
Ultrason Imaging, pp. 75-88, 2005 .
[12] Ş. R. P. A. Sporea I., "Acoustic Radiation Force
Impulse (ARFI)--a new modality for the evaluation of
liver fibrosis.," Medical Ultrasonography, pp. 26-31,
2010.
[13] B. S. Garra, "Selected methods for imaging elastic
properties of biological tissues," Annu.Rev. Biomed.
Eng, pp. 57-78, 2003.
[14] M. Friedrich, "Liver Fibrosis in Viral
Hepatitis:Noninvasive Assessment with Acoustic
Radiation Force Impulse Imaging versus Transient
Elastography," ULTRASONOGRAPHY, 2009.
[15] L. Abenavoli, C. Corpechot and R. Poupon, "
Elastography in hepatology," Can J Gastroenterol, ,
2007.
[16] M. M. S. Scholz, " free hand elastography and
vibrography for resection of gliomas and other brain
tumors," Neurosurgery, 2010.
[17] L. Sandrin, J.-L. Gennisson and S. Catheline, "Shear
Elasticity Probe for Soft Tissues with 1-D transient
Elastography," , ieee transactions on ultrasonics,
ferroelectrics, and frequency control, 2002.
[18] L. Sandrin and S. Catheline, "Shear Modulus Imaging
with 2-D Transient Elastography," ieee transactions on
ultrasonics, ferroelectrics, and frequency control,
2002.
[19] J. Ophir, "Elastography: Imaging the Elastic Properties
of Soft Tissues with Ultrasound," Journal of Medical
Ultasonics, 2002.
[20] F. Greenleaf, "Elastography in hepatology," Can J
Gastroenterol, 2007.
[21] J. H. H. Buijs, "Predicting target displacements using
ultrasound elastography and finite element modeling.,"
IEEE Transaction Biomedcal Engineering, pp. 3143-
3155, 2011.