‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬ ‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي رﻓﺘﺎر ﻟﺮزهاي ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهيزﻳﭙﺮ و ﺷﻮرون وﻳﮋه‪‬‬

‫)‪(2‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷﻴﺪاﺋﻲ‬ ‫ﻣﺠﺘﺒﻲ رﺿﻮي‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪيﺷـﺪهي زﻳﭙـﺮ ﻳﻜـﻲ از اﻧـﻮاع ﺳﻴﺴـﺘﻢﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺟﺪﻳـﺪ در ﺳـﺎزهﻫـﺎي ﻓـﻮﻻدي ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬در ﻗـﺎبﻫـﺎي‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪيﺷﺪهي ﺷﻮرون ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﻋﻀﻮ ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪ در ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ دﭼﺎر ﻛﻤﺎﻧﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﻗﺎﺋﻢ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل ﻛﻨﻨﺪهاي در ﺗﻴﺮ ﻃﺒﻘﻪي ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري و ﺧﺮاﺑﻲ زودﻫﻨﮕﺎم در ﺳﺎزه ﻣﻲﮔﺮدد و ﻣﺸﻜﻼت ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻪوﺟـﻮد ﻣـﻲآورد‪ .‬اﻳـﻦ رﻓﺘـﺎر ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺳﺘﻮنﻫﺎي زﻳﭙﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻋﻀﺎي ﻗﺎﺋﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻴﺮﻫﺎ را در ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻬﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺑـﻴﻦ ﺑـﺮد در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ رﻓﺘﺎر ﻟﺮزهاي ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪيﺷﺪهي زﻳﭙﺮ و ﺷﻮرون وﻳﮋه ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮ روي اﻧﻮاع ﻣـﺪلﻫـﺎي‬
‫ﺳﺎزهاي ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي زﻳﭙﺮ و ﺷﻮرون وﻳﮋه ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺑـﺎراﻓﺰون و دﻳﻨـﺎﻣﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄـﻲ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ زﻣﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄـﻲ ﺑـﺎراﻓﺰون‪ ،‬ﺷـﻜﻞﭘـﺬﻳﺮي و ﺿـﺮﻳﺐ رﻓﺘـﺎر ﻗـﺎبﻫـﺎي‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي ﺷﻮرون وﻳﮋه ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻛﻢﺗﺮ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺮاي ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي زﻳﭙﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮزﻳـﻊ ﻧﺴـﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن‬
‫ﻃﺒﻘﻪ و ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﻛﻪ از ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄـﻲ ﺑـﻪدﺳـﺖ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻧﺸـﺎن دﻫﻨـﺪهي ﻛـﺎرآﻳﻲ اﻋﻀـﺎي زﻳﭙـﺮ در ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖﺗﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ در ارﺗﻔﺎع ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬و ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودهي ﻣﺠﺎز آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎب ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪيﺷﺪهي زﻳﭙﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي‪.‬‬ ‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‬

‫‪A Comparative Study on Seismic Performance of Zipper and Special‬‬

‫‪Chevron Braced Frames‬‬
‫‪M. Razavi‬‬ ‫‪M.R. Sheidaii‬‬

‫‪Abstract Zipper braced frames are an innovative bracing system for steel structures. Conventional inverted-V-‬‬
‫‪braced frames exhibit a design problem arising from the unbalanced vertical force generated by the lower story‬‬
‫‪braces when one of them buckles. This adverse effect can be mitigated by adding zipper columns or vertical‬‬
‫‪members connecting the intersection points of the braces above the first floor. In this paper anumerical study has‬‬
‫‪been performed to estimate and to compare seismic performance of zipper braced and special chevron braced‬‬
‫‪frames. For this purpose nonlinear pushover static analysis and nonlinear dynamic time history analysis have‬‬
‫‪been performed on typical building structures with different number of stories under several earthquake ground‬‬
‫‪motions. According to the analysis results, the ductility and response modification factors of chevron braced‬‬
‫‪frames computed from nonlinear static analysis were generally smaller than the values obtained for zipper braced‬‬
‫‪frames and the distribution of inter-story drifts ratio and maximum story drifts obtained from nonlinear time‬‬
‫‪history analysis, demonstrates the efficiency of the zipper struts in achieving a more uniform damage distribution‬‬
‫‪over the height of the structure, and generally satisfies allowable inter-story drift ratio limits.‬‬

‫‪Keywords Zipper braced frame, time history analysis, response modification factor, inter-story drift‬‬
‫‪ratio, ductility.‬‬

‫‪‬ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ و‪ 90/6/1‬ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش آن ‪ 91/10/16‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪهي ﻣﺴﺆول‪ :‬ﻣﺮﺑﻲ ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه اروﻣﻴﻪ‪.‬‬
‫)‪ (2‬داﻧﺸﻴﺎر ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه اروﻣﻴﻪ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي رﻓﺘﺎر ﻟﺮزهاي ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ‪...‬‬
‫ﻛﻨﻨﺪه را ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن اﻋﻀﺎي زﻳﭙﺮ ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﻧﻘﺎط اﺗﺼﺎل‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ ،(2‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑـﺮاي اوﻟـﻴﻦ ﺑـﺎر ﺗﻮﺳـﻂ ‪ Khatib‬وﻫﻤﻜـﺎران‬
‫ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎد ﺷــﺪ ]‪ .[6‬در اﻳــﻦ ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﻣﻬﺎرﺑﻨــﺪي ﻧﻴ ـﺮوي‬
‫ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدلﻛﻨﻨﺪهي ﺑﻪوﺟـﻮد آﻣـﺪه در ﻳـﻚ ﻃﺒﻘـﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻋﻀﻮ زﻳﭙﺮ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﺑـﺎﻻﺗﺮ اﻧﺘﻘـﺎل ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫ﻧﻴــﺮوي ﻓﺸــﺎري وارد ﺑــﺮ ﻣﻬﺎرﺑﻨــﺪ ﻓﺸــﺎري ﻃﺒﻘ ـﻪ دوم‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ آن‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺎﻧﺶ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﻜﻞ ﻫـﺎي )‪ -2‬اﻟـﻒ و ب(‬
‫ﻛﻤﺎﻧﺶ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﻫﺎ در ﻛـﻞ ارﺗﻔـﺎع ﺳـﺎزه‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖﺗﺮ ﺧﺮاﺑـﻲ و ﺧﺴـﺎرت در ﺳـﺎزه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴـﻢ زﻳﭙـﺮ در ﻗـﺎب ﺗﺸـﻜﻴﻞ‬
‫ﺷﻮد ﺷﻜﻞ )‪-2‬ت(‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻗﺎب ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬
‫و ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد ]‪.[7‬‬
‫اﻳﺮاد ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ زﻳﭙﺮ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻗﺎب زﻳﭙﺮ ﻣﻌﻠّﻖ رﻓﻊﻛﺮد‪) ،‬ﺷـﻜﻞ‪ .(3‬در ﻳـﻚ‬
‫ﻗﺎب زﻳﭙﺮ ﻣﻌﻠّﻖ‪ ،‬ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪي ﺑﺎم ﻃﻮري ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻛﻤﺎﻧﺶ ﻫﻤﻪي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪ ﻫﺎي ﻓﺸـﺎري‬
‫و ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻋﻀﺎي زﻳﭙﺮ‪ ،‬ﻛﻤﺎﻛﺎن در ﻣﺤـﺪودهي اﻻﺳـﺘﻴﻚ‬
‫ﺑــﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨــﺪ ]‪ .[1,2‬ازآنﺟــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ وﻇﻴﻔ ـﻪي اوﻟﻴــﻪي‬
‫اﻋﻀﺎي زﻳﭙﺮ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻴﺮوﻳﻲ از ﻧﻮع ﻛﺸﺸـﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫اﻳﻦ اﻋﻀﺎ ﺗﻴﺮﻫﺎ را در وﺳﻂ دﻫﺎﻧﻪ ﻣﻬﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺗﻴﺮﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﺻﻮرت اﻧﻌﻄﺎفﭘـﺬﻳﺮ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻣﻴﺰان ﻓﻮﻻد ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞﻣﻼﺣﻈﻪاي اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋـﻼوه‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﻧﻴﺮو ﺑﻪاﻧﺪازهاي واﺿـﺢ اﺳـﺖ ﻛـﻪ روش ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪي اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻋﻀــﺎي زﻳﭙــﺮ ﻧﻴﺮوﻫــﺎي ﻛﺸﺸــﻲ ﻧﺎﻣﺘﻌــﺎدل ﻛﻨﻨــﺪه‬
‫ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه در ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ را ﺑﻪ ﻃﺒﻘـﻪي ﺑـﺎﻻﻳﻲ اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ و اﻳﻦ روﻧﺪ در ﺻﻮرت اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑـﺎر ﺟـﺎﻧﺒﻲ و‬
‫ﻛﻤﺎﻧﺶ ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در‬
‫ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻧﻴـﺮوي ﻛﺸﺸـﻲ اﻋﻀـﺎي زﻳﭙـﺮ ﻃﺒﻘـﺎت‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪﺷﺪت اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي‬
‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬
‫‪60‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻗــﺎبﻫــﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨــﺪي ﺷــﺪهي ‪ V‬ﺷــﻜﻞ ﻣﻌﻜــﻮس ﻛــﻪ‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي ﺷﻮرون ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از اﻧـﻮاع‬
‫ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪيﺷﺪهي ﻫﻢﻣﺮ ﻛﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﺎﻧﺶ ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﻫﺎ ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﻲﺷـﻮد‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ .(1‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﺑـﺎزﭘﺨﺶ‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎ را ﭘﺲ از ﺧﺮاﺑﻲ ﻣﻮﺿﻌﻲ ﭘـﻴﺶ آﻣـﺪه در‬
‫ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ ﻧﺪارﻧﺪ و از اﻳﻦرو در زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﺪادهاﻧﺪ ]‪ .[1,2‬ﻧﻈـﺮ ﺑـﻪ ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮي ﻛﻪ در‪ 20‬ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﺑﺮ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺷـﻜﻞﭘـﺬﻳﺮي‬
‫وﻇﺮﻓﻴﺖ اﺗﻼف اﻧﺮژي ﺳﺎزهﻫﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻟﺮزهﺧﻴﺰ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎبﻫﺎي ﺷﻮرون ﺑﺎ ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي وﻳـﮋه )‪(SIVBF‬‬
‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺎبﻫـﺎي‬
‫ﺷﻮرون ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮي وﻳﮋه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺎب ﻫﺎي ﺷﻮرون‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ )‪ (OIVBF‬از ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻟـﺮزه اي ﻣﻄﻠـﻮبﺗـﺮي‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ]‪.[3,4‬‬
‫در ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺷـﺪهي ﺷـﻮرون ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ‬
‫زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﻫﺎي ﻓﺸﺎري‬
‫ﻛﻤﺎﻧﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻴﺮوي ﻣﺤـﻮري آنﻫـﺎ‬
‫ﻛــﺎﻫﺶ ﻣــﻲﻳﺎﺑــﺪ‪ ،‬اﻳــﻦ در ﺣــﺎﻟﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻧﻴﺮوﻫــﺎي‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﻫﺎي ﻛﺸﺸﻲ در ﺣـﺎل اﻓـﺰاﻳﺶاﻧـﺪ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺣﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ وﺿـﻌﻴﺖ در ﻣﺤـﻞ‬
‫اﺗﺼﺎل ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻴﺮﻫﺎ ﻧﻴﺮوي ﻗـﺎﺋﻢ ﻧﺎﻣﺘﻌـﺎدل ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪوﺟـﻮد آﻣـﺪن‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞﻫﺎي ﺑﺰرگ در ﺗﻴﺮ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻗـﺎب‪ ،‬آﻳـﻴﻦﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ]‪ [5‬اﻟﺰام ﻣﻲدارﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻴﺮﻫـﺎ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺗﺤﻤـﻞ‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺛﻘﻠﻲ از ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺿﺎﺑﻄﻪاي ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﻴﺮﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬
‫ﻛــﻪ از ﻧﻘﻄــﻪﻧﻈــﺮ ﻃﺮاﺣــﻲ ﻟــﺮزهاي‪ ،‬اﻣــﺮي ﻧــﺎﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب اﻳﻦ ﻧﻴﺮوي ﻗـﺎﺋﻢ ﻧـﺎﻣﺘﻌـﺎدل‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬
‫‪61‬‬ ‫ﻣﺠﺘﺒﺒﻲ رﺿﻮي‪ -‬ﻣﺤﻤﺪﺪرﺿﺎ ﺷﻴﺪاﻳﻲ‬

‫ﺗﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﻴﺴﺘﻢ ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي زﻳﭙـﺮ ﻛـﺎﺑﻠﻲ ررا ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺷﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﻘﻄـﻊ‬
‫ﺑـﺮاي ﻋﻀـﻮ زﻳﭙـﺮ از ﻋﻨﺼـﺮ‬
‫ﻧﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ي‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ و در ﺑﻌﻀـﻲ ﻣـﻮارد‬
‫ﻞ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺳﺐ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ اﻋﻀﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺗﻨﻴﺪﮔﻲ ﻣﻨﺎﺳﺳﺐ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷــﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻛﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺗﺮاز ﺶ‬ ‫ﺷﻴﺪاﺋﻲ ﺑـﺮاي رﻓـﻊ ﻣﻣﺸـﻜﻞ‬
‫ﻲ‬ ‫ﺿﻮي و‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻣﻤﻜﻦ ﮔﺮدد‪ .‬رﺿ‬
‫]‪.[8‬‬ ‫اﺟﺮﺮاﻳﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﺴـﺘﻢﻢﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪﺪي‪ ،‬ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺟﺪﺪﻳـﺪي‬

‫ﻫﺎي ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻣﺮﺑﻮط ]‪[1‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺧﺮاﺑﻲ ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺷﺪهي ﺷﻮرون ﻣﻌﻤﻤﻮﻟﻲ و ﻧﻤﻮدار ي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺧﺮاﺑﻲ در ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﺪي ﺷﺪهي زﻳﭙﺮﻣﻌﻤﻤﻮﻟﻲ و ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻣﻜﺎن ﻣﺮﺑﻮط ]‪[1‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺧﺮاﺑﻲ در ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي زﻳﭙﭙﺮ ﻣﻌﻠّﻖ ]‪[1‬‬

‫ﻞ‬

‫ﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬

‫ﻧﺸ‬ ‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي رﻓﺘﺎر ﻟﺮزهاي ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ‪...‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ Rr ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻚ در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻜﻞ‬
‫)‪ (4‬راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ و ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﺗـﺮاز ﺑـﺎم ﻳـﻚ‬
‫ﺳﺎزه را ﻛﻪ از ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺑﻪدﺳـﺖ آﻣـﺪه‬
‫اﺳــﺖ‪ ،‬ﻧﺸــﺎن ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ .‬ﺿــﺮاﻳﺐ اﺿــﺎﻓﻪ ﻣﻘﺎوﻣــﺖ و‬
‫ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي از رواﺑﻂ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪Vym‬‬
‫‪Ro ‬‬
‫‪Vd‬‬
‫‪R ‬‬
‫‪Ve‬‬
‫‪Vym‬‬
‫در رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ ‪ Vd‬ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮاﺣﻲ‪ Ve ،‬ﺑـﺮش ﭘﺎﻳـﻪ‬
‫اﻻﺳﺘﻴﻚ و ‪ Vym‬ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑـﺎ ﺑـﻴﺶﺗـﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﻣﻜــﺎن ﻏﻴــﺮ اﻻﺳــﺘﻴﻚ اﺳــﺖ‪ Krawinkler .‬و ‪Nassar‬‬
‫)‪ ،(1992‬راﺑﻄــﻪي ذﻳــﻞ را ﺑــﺮاي ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪي ﺿــﺮﻳﺐ‬
‫ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ﺑـﺮاي ﺳﻴﺴـﺘﻢﻫـﺎي ﻳـﻚ درﺟـﻪ آزادي ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮض ﻣﻴﺮاﻳﻲ ‪ 5%‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ داراي ﺧﺎكﻫـﺎي ﺳـﺨﺖ و‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادهاﻧﺪ ]‪:[11‬‬
‫‪1c‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪R   c  1 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪c  T / (1  T )  b T‬‬
‫در راﺑﻄﻪي ﺑﺎﻻ ‪ ‬ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ﺳﺎزه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از‬
‫ﺗﻘﺴــﻴﻢ ﺣــﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻐﻴﻴــﺮﻣﻜــﺎن ﻏﻴــﺮاﻻﺳــﺘﻴﻚ )‪ (Δmax‬ﺑــﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﻌﺎدل ﺗﺴﻠﻴﻢ )‪ (Δy‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ و‪ T‬زﻣـﺎن‬
‫ﺗﻨﺎوب اﺻﻠﻲ ﺳﺎزه اﺳـﺖ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ‪ a‬و ‪ b‬ﺗـﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﺳــﺨﺖﺷــﺪﮔﻲ ﻛﺮﻧﺸــﻲ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﻨﺪ و در ﺻــﻮرﺗﻲ ﻛــﻪ‬
‫ﺳﺨﺖﺷﺪﮔﻲ ﻛﺮﻧﺸﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/03‬در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد اﻳـﻦ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ ‪ 0/338375 ،0/975‬ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬
‫ﺑﻮد ]‪.[11‬‬
‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬
‫‪62‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ رﻓﺘﺎر ﻟﺮزهاي ﻗـﺎبﻫـﺎي‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨــﺪيﺷــﺪهي زﻳﭙــﺮ و ﻣﻘﺎﻳﺴــﻪي آن ﺑــﺎ ﻗــﺎبﻫــﺎي‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪيﺷﺪهي ﺷﻮرون ﺑﺎ ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي وﻳـﮋه‪ ،‬در اﺑﺘـﺪا‬
‫ﻣﺪلﻫﺎي ﺳـﺎزهاي ﺑـﺎ ﺗﻌـﺪاد ﻃﺒﻘـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ و داراي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي زﻳﭙﺮ و ﺷﻮرون وﻳﮋه اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه‬
‫و ﺑﺮ اﺳﺎس آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ‪ [9] AISC-LRFD‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‬
‫و ﺳﭙﺲ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺪل ﻫﺎ ﺑﻪﻃـﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ در ﻣﺤـﻴﻂ‬
‫)‪( 2‬‬
‫ﻧﺮماﻓﺰار اﻟﻤﺎن ﻣﺤﺪود ‪ ABAQUS‬ﻣـﺪلﺳـﺎزي ﺷـﺪه و‬
‫)‪( 3‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎي اﺳـﺘﺎﺗﻴﻜﻲ و دﻳﻨـﺎﻣﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄـﻲ ﺑـﺮ روي‬
‫آنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫رواﺑﻂ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر‬
‫روشﻫﺎي ﺗﺌﻮرﻳﻜﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ي ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫رﻓﺘﺎر ﺳﺎزه وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ از آن ﺟﻤﻠـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ‬
‫روشﻫﺎي ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻜﻞ ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ و اﻧـﺮژي‬
‫اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ روش ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪي ‪ ATC-19‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر ﺳﺎزه‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ]‪ ،[10‬ﻛﻪ در آن ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫)‪( 5‬‬ ‫رﻓﺘﺎر ‪ R‬ﺑﻪﻛﻤﻚ راﺑﻄﻪي زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫)‪( 6‬‬ ‫‪R  R o R R r‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﻛﻪ ‪ R ‬ﺿﺮﻳﺐ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫اﺷﺎره دارد ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺳـﺎزه در ﺣﺎﻟـﺖ ﻛﻠـﻲ از‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ‪ R  .‬ﺿﺮﻳﺐ ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﺎدي از ﭘﺎﺳﺦ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﻛﻠﻲ ﺳﺎزه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و‬
‫‪ R r‬ﺿﺮﻳﺐ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺤـﻮه ي‬
‫ﻣﻮاﺟﻬﻪي آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑـﺎ ﺗـﻨﺶﻫـﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺪلﻫﺎي اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ از روش ﺿﺮاﻳﺐ ﺑﺎر و ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬
‫‪63‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺑﺮش ﭘﺎﻳﻪ‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺑﺎم‬
‫ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ‪ 5/50 KN/m2،‬و ‪ ،2/40 KN/m2‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻟﺮزهاي ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ :‬ﺧﻄﺮ ﻟﺮزهﺧﻴﺰي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺴـﻴﺎر ﺑـﺎﻻ )‪،SDS=1/44g‬‬
‫‪ ،(SD1= 0/72g‬ﺿﺮﻳﺐ اﻫﻤﻴﺖ ﺳﺎزه ‪) 1/5‬ﮔﺮوه ﭼﻬـﺎر(‪،‬‬
‫ﺧﺎك ﺳﺨﺖ ) ﮔﺮوه ‪ ،(D‬ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر ‪) 6‬ﺷﻜﻞﭘـﺬﻳﺮي‬
‫وﻳﮋه( و ﺿﺮﻳﺐ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ )‪ (Ω0‬ﺑﺮاﺑـﺮ‪ 2‬اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓـﻮﻻد ﻣﺼـﺮﻓﻲ از ﻧـﻮع ‪[13] ASTM A36‬‬
‫ﺑﻮده و ﻣﻴﺰان ﺳﺨﺖﺷﺪﮔـﻲﻛﺮﻧﺸـﻲ ﻣﺼـﺎﻟﺢ ‪ 3%‬ﻓـﺮض‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وزن ﻣﺆﺛﺮ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻪازاي ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎر ﻣﺮده و‬
‫‪ 20%‬ﺑﺎر زﻧﺪه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﻣﺪلﻫﺎ در ﻧﺮماﻓﺰار ‪ ETABS 8.45‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از روش اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻣﻌﺎدل ﻃﺮاﺣﻲ اوﻟﻴﻪ ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ‬
‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎراﻳﻲ ﻗﺎبﻫﺎي زﻳﭙﺮ‪ ،‬از روش ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﻇﺮﻓﻴــﺖ اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺪه اﺳــﺖ ]‪ .[1‬در روش ﻃﺮاﺣــﻲ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ در زﻟﺰﻟـﻪﻫـﺎي ﺷـﺪﻳﺪ ﺑـﺮوز‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ در ﺳﺎزه اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻃـﺮاح‪،‬‬
‫اﻋﻀﺎي ﻣﺸﺨﺼـﻲ از ﺳـﺎزه را ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻓﻴـﻮز در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ اﻳﻦﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮاﻻﺳـﺘﻴﻚ ﻓﻘـﻂ در آن اﻋﻀـﺎ‬
‫رخ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﻀﺎ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﺑـــﺪون ﻛـــﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑـــﻞ ﻣﻼﺣﻈـــﻪ ﻣﻘﺎوﻣـــﺖ ﺳـــﺎزه‪،‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞﻫﺎي ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ ﺑﺰرﮔـﻲ را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ و از‬
‫ﻣﺪﻫﺎي ﺧﺮاﺑﻲ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب زود ﻫﻨﮕـﺎم از ﻗﺒﻴـﻞ ﻛﻤـﺎﻧﺶ‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬
‫ﻣﺠﺘﺒﻲ رﺿﻮي‪ -‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﻴﺪاﻳﻲ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺪلﻫﺎي ﺳﺎزهاي‬
‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﺎزه اي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ در اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ داراي‬
‫ﭘﻼﻧﻲ ﻣﺮﺑﻊ ﺷﻜﻞ ﺑﻪ اﺑﻌـﺎد ‪ 18×18‬ﻣﺘـﺮاﻧـﺪ ﻛـﻪ در ﻫـﺮ‬
‫راﺳــﺘﺎ داراي ﺳــﻪ دﻫﺎﻧــﻪ و دو ﻗــﺎب ﻣﻬﺎرﺑﻨــﺪي ﺷــﺪه‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪) ،‬ﺷﻜﻞ ‪ .(5‬ﺑـﻪﻣﻨﻈـﻮر ﻛـﺎﻫﺶ ﺣﺠـﻢ و زﻣـﺎن‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‪ ،‬ﻣﺪل دوﺑﻌﺪي در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻪﻛﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪه و‬
‫ﺑﺮاي در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ اﺛﺮات ‪ P-Δ‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﻘﻠـﻲ‪،‬‬
‫از ﺳﺘﻮن ﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺷـﻜﻞ )‪ (6‬اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺷﺎﻣﻞ‪ 10‬ﻗﺎب‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي ﺷﻮرون و زﻳﭙﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘـﺎت ‪،6 ،3‬‬
‫‪ 15 ،12 ،9‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (7‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ارﺗﻔـﺎع ﻫﻤـﻪي‬
‫ﻃﺒﻘﺎت در ﻛﻠﻴﻪي ﻣﺪلﻫﺎ ‪ 3/6‬ﻣﺘﺮ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ ي اﺗﺼﺎﻻت ﺗﻴﺮﻫﺎ و ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﻫﺎ‪ ،‬و‬
‫ﻧﻴﺰ زﻳﭙﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻴﺮﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻔﺼﻠﻲ ﻓـﺮض ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺎرﮔـﺬاري ﺛﻘﻠـﻲ و ﻟـﺮزهاي از آﻳـﻴﻦﻧﺎﻣـﻪي‬
‫‪ [12] ASCE‬و ﺑــﺮاي ﻃﺮاﺣــﻲ ﺳــﺎزهاي از ﺿــﻮاﺑﻂ‬
‫‪ [9] AISC360-LRFD‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫـﻢﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ ﻃﺮح ﻟﺮزهاي آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪي ‪ [5] AISC341‬ﻣﺪ ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﻘﻠﻲ ﻣﺮده و زﻧﺪه ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪي ﺑﺎم ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 5/00KN/m2‬و ‪ 1/00 KN/m2‬و ﺑﺮاي ﺳـﺎﻳﺮ ﻃﺒﻘـﺎت‬
‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي رﻓﺘﺎر ﻟﻟﺮزهاي ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ‪...‬‬
‫ﻲ‬ ‫‪64‬‬

‫ﻧﻧﺮماﻓﺰار از اﻟﻤـﺎﺎن ‪ BEAM‬از ﻧﻧـﻮع ‪ B21‬اﺳـﺘﻔ‬

‫ﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬ ‫ي ﻋﻀﻮ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ )در ﺳـﺎززهﻫـﺎي‬
‫ﺿﻌﻲ ﻳﺎ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري‬
‫ﻣﻮﺿ‬
‫ااﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻟﻤﻤـﺎن دوﺑﻌـﺪي ﺑـﺎ اﻧﺘﺮﭘﻮﻻﺳـﻴﻮﻮن ﺧﻄـﻲ‬ ‫ي ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﻫـﺎي اﻋﻋﻀـﺎي‬
‫ﻓﻮﻻﻻدي( ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬
‫اﻟﻤﺎنﻫﺎ ﺗﺌﻮري‬
‫ﺗﺌﻮري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻧﻮع ن‬
‫ي‬ ‫ﻣﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻤـﺎل‬
‫ﺳﺎززهاي ﻣﺠﺎور ﺑﻪﮔﮔﻮﻧﻪاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ اﺣ‬
‫ﺗﺗﻴﺮ ﺗﻴﻤﻮﺷﻨﻜﻮ اﺳﺳﺖ ﻛﻪ در آن ااﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞﻫﺎﺎي ﺑﺮﺷـﻲ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻏﻴﺮاﻻﺳﺘﻴﻚ ﻳﺎ ﺧﺮاﺑﻲ در آن اﻋﻀﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮﺮود ]‪[4‬‬
‫ﺦ‬
‫اﺳــﺖ ]‪ .[14‬ﺑــﺮﺮاي اﻧﺠــﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪه ﺳـ‬
‫ﻧﻧﻴــﺰ در ﻧﻈــﺮ ﮔﺮ‬ ‫‪.‬‬
‫ﺗﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺑﺎراﻓﺰون‪ ،‬از اﻟﮕﮕـﻮي ﺑـﺎر‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺘﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄﻄﻲ ﺑﺎر اﻓﺰون‬
‫ﺤﻠﻴـﻞ ﻫـﺎي‬
‫ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﺗﺤ‬
‫ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺜﻠﺜﻲ ﺷﻜﻜﻞ اﺳﺘﻔﺎده ه‬
‫ﺟ‬ ‫ﺧﻄﻲ از ﻧﺮماﻓﺰار اﻟﻤـﺎن‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧ‬
‫ي‬
‫ﺧﻄﻲ ﻫﻨﺪﺳﻲ و ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻏﻴﺮﺧ‬
‫ﺻ‬ ‫‪ A‬و روش ﻃﻮلﻛﻛﻤﺎن )‪ (Riks‬اﺳﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺪود ‪ABAQUS‬‬
‫ﻣﺤﺪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻣﺼﺎﻟﺢ در ﻧﻈﺮ ﮔﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺖ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺪﺪلﺳﺎزي ﺗﺤﻠﻴﻠــﻲ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ ددر اﻳـﻦ‬
‫ه‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 6‬ﻗﻗﺎب ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﻬﺎررﺑﻨﺪي ﺷﺪه زﻳﭙﺮ ﻫﻤﻤﺮاه ﺑﺎ‬ ‫ﺷﻜﻜﻞ ‪ 5‬ﭘﻼن ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺳﺘﻮنﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‬

‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺷﻮرون‬

‫ي‬ ‫ب – ﻗﺎبﻫﺎي‬ ‫اﻟﻒ – ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﺪي ﺷﺪه زﻳﭙﺮ‬

‫ﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 7‬ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎررﺑﻨﺪيﺷﺪه ﺷﻮرون و زﻳﭙﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘ‬
‫ﻞ‬

‫ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬

‫ه‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪،‬‬
‫ﺳﺎل ﺖ‬ ‫ﻧﺸﺮﻳﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬
‫‪65‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر ﻫﻤﻪي ﻣﺪلﻫﺎ ﺑﻪﺟﺰ ﻣﺪل ‪ 3‬ﻃﺒﻘﻪ ﻛﻢﺗـﺮ از‬
‫ﻣﻘﺪار ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣـﻪ ي ‪ (R=6) ASCE‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻣﻘﺪار ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي آﻳـﻴﻦﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺑﺮايﺳﺎزه ﻫﺎي‬
‫ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻣﻘﺪار واﻗﻌـﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﺷﻜﺎل در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻘـﺎﻃﻊ ﺿـﻌﻴﻔﻲ ﺑـﺮاي اﻋﻀـﺎ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷـﻮد‪ .‬در ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﻗﺒﻠـﻲ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺷﺪه اﺳـﺖ ]‪ .[17‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦﻛـﻪ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر ﺗﺎﺑﻌﻲ از زﻣﺎن ﺗﻨﺎوب ﺳﺎزه و ﺑﺎرﻫﺎي وارد‬
‫اﺳﺖ در‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻌﻴـﺎر ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎ در ﻛﻠﻴﻪي ﺣـﺎﻻت ﻣﻨﻈـﻮرﮔـﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ و ﺟـﻮد در اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫رﻓﺘﺎر واﺣﺪي ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎزهاي واﺣـﺪ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و از آن ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺮزهاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‬
‫]‪ .[18‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺰﺑﻮر ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺑـﻪﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي‬
‫ﺷﺪهي زﻳﭙﺮ ﺑﺮاﺑﺮ‪ 5/62‬و ﻗـﺎبﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺷـﺪهي‬
‫ﺷﻮرون ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 4/38‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑـﻪ ذﻛـﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﺑـﺮاي ﺿـﺮﻳﺐ رﻓﺘـﺎر ﺑـﺮ‬
‫اﺳــﺎس روش ﺣــﺎﻻت ﺣــﺪي )روش ﺿــﺮاﻳﺐ ﺑــﺎر و‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫روش ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻣﺪ ﻧﻈـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴـﺘﻲ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ در ﻋﺪد ‪ 1/44‬ﺿﺮب ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫‪9‬‬
‫‪scbf‬‬
‫‪8‬‬
‫‪7‬‬
‫‪6‬‬
‫ﺐ رﻓﺘﺎر‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪9‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺘﻮﻧﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي‬
‫ﺷﺪهي ﺷﻮرون و زﻳﭙﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬
‫ﻣﺠﺘﺒﻲ رﺿﻮي‪ -‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﻴﺪاﻳﻲ‬
‫در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜـﺎن ﻃﺒﻘـﻪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﻣﻌﻴﺎر ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهي ﺧﺮاﺑﻲ ﺳﺎزه در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﺮاي ﻗـﺎبﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه در‬
‫آﺳﺘﺎﻧﻪي ﺧﺮاﺑﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‪ % 2‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ]‪.[15‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬
‫ﻣﺪلﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﻤـﻮدار دوﺧﻄـﻲ‬
‫اﻳﺪهآلﺳﺎزي ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮﻣﻜـﺎن‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺣﺪ اﻻﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮي ﻫﺮ ﻳـﻚ‬
‫از ﻣﺪل ﻫﺎ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮي از ﻓﺮﻣﻮل ﻛﺮاوﻳﻨﻜﻠﺮ راﺑﻄـﻪ ي )‪ (5‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ راﺑﻄﻪي )‪ (3‬ﺿﺮﻳﺐ اﺿـﺎﻓﻪ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬
‫) ‪ ( R o‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺑـﺎ ﺿـﺮب آن در ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ) ‪ ،( R ‬ﺿـﺮﻳﺐ رﻓﺘـﺎر ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬
‫ﻗﺎبﻫﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﻤـﻮدار‬
‫ﺳﺘﻮﻧﻲ در ﺷﻜﻞﻫﺎي )‪ 9‬و ‪ (8‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ )‪ (8‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪيﺷﺪهي زﻳﭙـﺮ در ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬
‫ﻣﺪلﻫﺎ از ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪيﺷـﺪهي ﺷـﻮرون ﺑـﻴﺶﺗـﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (9‬ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻤـﻮدار ﺳـﺘﻮﻧﻲ ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻗﺎبﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ ﺿـﺮﻳﺐ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪيﺷﺪهي زﻳﭙﺮ درﻛﻠﻴﻪي ﻣﺪلﻫﺎ ﺑﻴﺶﺗـﺮ‬
‫از ﻗﺎب ﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه ي ﺷـﻮرون ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺎزه‪ ،‬ﺿـﺮﻳﺐ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﺳﺎزه ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑـﺎ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﻣﺸـﺎﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺮ روي ﻗـﺎب ﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺷـﺪهي ﺷـﻮرون‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد ]‪ .[16,17‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫‪7‬‬
‫‪zipper‬‬ ‫‪zipper‬‬
‫‪6‬‬
‫‪scbf‬‬
‫‪5‬‬
‫ﻞ ﭘﺬﻳﺮي‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺘﻮﻧﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي‬
‫ﺷﺪهي ﺷﻮرون و زﻳﭙﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي رﻓﺘﺎر ﻟﺮزهاي ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ‪...‬‬ ‫‪66‬‬

‫‪3‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪zipper‬‬
‫‪zipper‬‬ ‫‪zipper‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪scbf‬‬
‫‪scbf‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪scbf‬‬
‫‪7‬‬

‫‪2‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪5‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪ 3‬ﻃﺒﻘﻪ‬
‫‪4‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ )‪(%‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ )‪(%‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ)‪(%‬‬

‫پ‬ ‫ب‬
‫اﻟﻒ‬
‫‪15‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪zipper‬‬ ‫‪zipper‬‬
‫‪11‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪scbf‬‬ ‫‪scbf‬‬
‫‪10‬‬
‫‪12‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪6‬‬
‫‪7‬‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ )‪(%‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ )‪(%‬‬

‫ث‬ ‫ت‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 10‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ در ارﺗﻔﺎع ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي ﺷﻮرون و زﻳﭙﺮ‪) ،‬اﻟﻒ( ﻣﺪل ‪ 3‬ﻃﺒﻘﻪ‪،‬‬
‫)ب( ﻣﺪل ‪ 6‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬پ( ﻣﺪل ‪ 9‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬ت( ﻣﺪل ‪ 12‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬ث( ﻣﺪل ‪ 15‬ﻃﺒﻘﻪ‬

‫ﺑﺎم در ﻣﻮرد ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺷـﺪه ي زﻳﭙـﺮ ﺑـﺪون‬ ‫ﻧﻤﻮدار ﻫﺎي ﺷﻜﻞ )‪ (10‬ﺗﻮزﻳـﻊ ﻧﺴـﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜـﺎن‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎ در ﻫﻤﻪي ﻣﺪلﻫﺎ ﻛﻢﺗـﺮ از ﻗـﺎبﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ را در ارﺗﻔﺎع ﻗﺎبﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺷـﺪهي زﻳﭙـﺮ و‬
‫ﺷﺪهي ﺷﻮرون ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻋﻠـﺖ آن را ﻣـﻲﺗـﻮان در‬ ‫ﺷﻮرون ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اي ﻧﺸﺎن ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈـﻪ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪي ﻃﺮاﺣﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻗـﺎبﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺷـﺪهي‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻫﻤﻪي ﻣﺪلﻫﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن‬
‫زﻳﭙﺮ ﻣﻌﻠﻖ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻋﺪم ﻛﻤﺎﻧﺶ ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪي ﺑـﺎم‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ در ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي زﻳﭙﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ‬
‫داﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي ﺷﻮرون ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖﺗـﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﻛــﻪ ﻋﻠــﺖ آن ﻛﻤــﺎﻧﺶ ﻣﻬﺎرﺑﻨــﺪﻫﺎي ﻃﺒﻘــﺎت ﺑــﺎﻻﺗﺮ و‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ آنﻫﺎ در ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻳﻨـﺎﻣﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄـﻲ از‬ ‫ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي ﺷﻮرون ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن‬
‫روش ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ زﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ روش دﻳﻨـﺎﻣﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺻـﺮﻳﺢ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ در ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ و در ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫)‪ (Dynamic-Implicit‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑـﺮاي اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻪﺷﺪت ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪهي ﺗﻤﺮﻛـﺰ‬
‫ﻣﻨﻈــﻮر ﻣــﺪلﻫــﺎي دوﺑﻌــﺪي ﺑــﻪﻃــﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧــﻪ ﺗﺤــﺖ‬ ‫ﺧﺮاﺑﻲ در ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪاﻳﻦ ﺷﻜﻞﻫﺎ‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي اﻓﻘﻲ زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪول )‪ (1‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ در ﻃﺒﻘـﻪي‬

‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬ ‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬
‫‪67‬‬ ‫ﻣﺠﺘﺒﻲ رﺿﻮي‪ -‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﻴﺪاﻳﻲ‬

‫در ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨـﺪ ﻛـﻪ دﻟﻴـﻞ آن اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ از ﻫﻔﺖ ﺷﺘﺎبﻧﮕﺎﺷﺖ از ﻧﻮع ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﮔﺴﻞ‬
‫ﻧﻴﺮو ﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل ﻛﻨﻨﺪه ي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي دﻳﻨـﺎﻣﻴﻜﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﻢﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻴـﺮوي ﻓﺸـﺎري‬ ‫ﺑﺰرﮔﺎ و ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﮔﺴﻞ ﻣﺤﺮك در اﻳﻦ زﻟﺰﻟـﻪﻫـﺎ ﻣﺸـﺎﺑﻪ‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ در اﻋﻀﺎي زﻳﭙﺮ در ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺮﺗﺒـﻪ )‪ 3‬و‬ ‫اﺳﺖ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎك ﻣﺤﻞ ﺛﺒﺖ آنﻫﺎ ﺑـﺎ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺧـﺎك‬
‫‪ 6‬ﻃﺒﻘﻪ( در ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ و در ﺑﻘﻴـﻪي‬ ‫ﻣﺤﻞ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬زﻟﺰﻟﻪﻫﺎ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺪل ﻫﺎ اﻳـﻦ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ در ﻃﺒﻘـﺎت ﻣﻴـﺎﻧﻲ دﭼـﺎر اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫اﺳﺎس ﻃﻴـﻒ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻃﺮاﺣـﻲ آﻳـﻴﻦﻧﺎﻣـﺔ ﺑﺎرﮔـﺬاري‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و دوﺑﺎره در ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬
‫‪ ،[19]ASCE‬ﻣﻘﻴﺎس ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺿـﻮاﺑﻂ ‪FEMA‬‬
‫ﻋﻠﺖ آن را ﻣـﻲﺗـﻮان در ﻣﺸـﺎرﻛﺖ ﻣـﺪﻫـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ در‬
‫‪ ،450‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﻘﻴﺎس ﺑﻪﮔﻮﻧﻪ اي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛـﻪ در‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﺳﺎزه ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودهي دورهي ﺗﻨـﺎوبﻫـﺎي ‪ 0/2T‬ﺗـﺎ ‪ 1/5T‬ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫ﻃﻴﻒ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﻴﻒ ﭘﺎﺳﺦ ﻃﺮح ﻛﻢﺗـﺮ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺸﻲ ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺑـﻪ ﻧﻴـﺮوي ﻓﺸـﺎري‬
‫ﻛﻪ ‪ T‬دورهي ﺗﻨﺎوب اﺻﻠﻲ ﺳﺎزه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺪلﻫﺎ در ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺮدن ﺷﺘﺎبﻧﮕﺎﺷﺖﻫﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و اﻳﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴـﺮوي ﻓﺸـﺎري در‬
‫اراﺋﻪ ﺷـﺪه در ‪ [19] FEMA 450‬ﺑـﺮاي ﺣﺎﻟـﺖ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑـﺮﻋﻜﺲ ﻧﻘـﺶ ﻧﻴـﺮوي‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ دوﺑﻌﺪي اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺸﺸﻲ در رﻓﺘﺎر ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪازاي ﻫﺮ ﺷﺘﺎﺑﻨﮕﺎﺷﺖ ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻘﻴﺎس ﻣﺠﺰا ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻫـﺎي دﻳﻨـﺎﻣﻴﻜﻲ‬
‫و در ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﺴـﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜـﺎن ﻃﺒﻘـﻪ در‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي زﻳﭙـﺮ‪ ،‬در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي ﺷﻮرون و زﻳﭙﺮ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرت‬
‫اﺑﺘﺪا ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻛﺸﺸﻲ و ﻓﺸﺎري ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ اﻳﺠﺎد ﺷـﺪه در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻧﻤﻮدارﻫـﺎي ﺷـﻜﻞ )‪ (12‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﻋﻀﺎي زﻳﭙﺮ ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از زﻟﺰﻟـﻪ ﻫـﺎ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در اﻳـﻦ ﻧﻤﻮدارﻫـﺎ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻣـﺬﻛﻮر ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﻜﻞ )‪ (11‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺠﺎز آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺿـﻮاﺑﻂ‬ ‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﻴﺮوي ﻓﺸﺎري و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺸﻲ اﻳﺠﺎد‬
‫آﻳﻴﻦﻧﺎﻣـﻪي ‪ ،[12] ASCE‬ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﺴـﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺷﺪه در اﻋﻀﺎي زﻳﭙﺮ را ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از زﻟﺰﻟﻪﻫﺎ در ﻫﺮ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺪلﻫـﺎي ‪ 3‬ﻃﺒﻘـﻪ ‪ %1/875‬و ﺑـﺮاي ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻳﻚ از ﻣﺪلﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻣﺸـﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﺪلﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ %1/25‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[12‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻫﻤﻪي ﻣﺪلﻫﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻛﺸﺸﻲ ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ‬

‫ﺟﺪول ‪ 1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ زﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪Time Step‬‬ ‫‪Distance‬‬

‫زﻟﺰﻟﻪﻫﺎ‬ ‫‪Station & Data Source‬‬ ‫)‪PGA (g‬‬
‫)‪(sec‬‬ ‫)‪(Km‬‬
‫)‪Northridge (1994‬‬ ‫‪90055 Simi Valley-Katherine Rd-USC‬‬ ‫‪0/877‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪14/6‬‬

‫)‪Kobe (1995‬‬ ‫‪OKJMA-USGS‬‬ ‫‪0/821‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪0/6‬‬

‫)‪Chi-Chi (1999‬‬ ‫‪WNT-CWB‬‬ ‫‪0/958‬‬ ‫‪0/005‬‬ ‫‪1/18‬‬
‫)‪San Fernando (1971‬‬ ‫‪279 Pacoima Dam - CDMG‬‬ ‫‪1/226‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪2/8‬‬
‫)‪Coalinga (1983‬‬ ‫‪1604 Oil City-USGS‬‬ ‫‪0/866‬‬ ‫‪0/005‬‬ ‫‪8/2‬‬
‫)‪Loma Prieta (1989‬‬ ‫‪57007 Corralitos-CDMG‬‬ ‫‪0/644‬‬ ‫‪0/005‬‬ ‫‪5/1‬‬
‫)‪Whitter Narrows(1987‬‬ ‫‪709 Garvey Res-Control Bldg-USGS‬‬ ‫‪0/457‬‬ ‫‪0/005‬‬ ‫‪12/1‬‬

‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬ ‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي رﻓﺘﺎر ﻟﺮزهاي ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ‪...‬‬ ‫‪68‬‬

‫‪6‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪8‬‬

‫‪5‬‬

‫‪7‬‬

‫‪6‬‬
‫‪4‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ‬

‫‪3‬‬
‫‪4‬‬

‫‪3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪Max Tension‬‬

‫‪Max Tension‬‬ ‫‪Max Tension‬‬
‫‪Max Compression‬‬ ‫‪Max Compression‬‬
‫‪Max Compression‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪-2000‬‬ ‫‪-1000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪-1000‬‬ ‫‪-500‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪2500‬‬
‫‪-1000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪4000‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﻮري )‪(KN‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﻮري )‪(KN‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﻮري )‪(KN‬‬

‫پ‬ ‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬

‫‪12‬‬
‫‪15‬‬

‫‪14‬‬ ‫‪11‬‬

‫‪13‬‬
‫‪10‬‬
‫‪12‬‬
‫‪9‬‬
‫‪11‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪9‬‬
‫‪7‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪8‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪4‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪Max Tension‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪Max Tension‬‬
‫‪Max Compresion‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Max Compresion‬‬
‫‪1‬‬
‫‪-2000‬‬ ‫‪-1000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﻮري )‪(KN‬‬ ‫‪-2000‬‬ ‫‪-1000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪4000‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﻮري )‪(KN‬‬

‫ث‬ ‫ت‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻛﺸﺸﻲ و ﻓﺸﺎري ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ در اﻋﻀﺎي زﻳﭙﺮ‪) ،‬اﻟﻒ( ﻣﺪل‪ 3‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬ب( ﻣﺪل ‪ 6‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬پ( ﻣﺪل ‪ 9‬ﻃﺒﻘﻪ‪،‬‬
‫)ت( ﻣﺪل ‪ 12‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬ث( ﻣﺪل ‪ 15‬ﻃﺒﻘﻪ‬

‫ﻃﺒﻘﻪ در ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻗﺎب ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي ﺷـﻮرون‪،‬‬ ‫ﻫﺮﻳﻚ از ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺷﻜﻞ )‪ (12‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫ﻛﻢﺗﺮ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺎب ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي زﻳﭙـﺮ و‬ ‫ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻــﻞ از ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﺗﺎرﻳﺨﭽــﻪ زﻣــﺎﻧﻲ ﺗﺤــﺖ‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪاي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع‬ ‫ﺷﺘﺎبﻧﮕﺎﺷﺖﻫﺎي ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ ي ﺟﺪول )‪ (1‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪه‬
‫ﻗﺎب اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و در ﻃﺒﻘﺎت ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬ ‫اﺳﺖ ]‪.[19‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز آﻳﻴﻦﻧﺎﻣـﻪ اي و ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻧﻈﻴـﺮ در‬ ‫ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ )‪ -12‬اﻟﻒ( ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪل ‪ 3‬ﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﻗﺎب ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪه ي زﻳﭙﺮ ﺑﻴﺶﺗـﺮ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﻧﻤـﻮدار‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﺴـﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ -12‬ث( ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪل ‪ 15‬ﻃﺒﻘـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي زﻳﭙـﺮ در ﻫﻤـﻪي ﻃﺒﻘـﺎت ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ در ﻗـﺎب ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺷـﺪهي ﺷـﻮرون‬ ‫اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻃﺒﻘﻪي اول ﻛﻢﺗﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷـﻮرون‬
‫ﻣﻘــﺪار ﻣــﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﺴــﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜــﺎن ﻃﺒﻘــﻪ در ﻃﺒﻘــﺎت‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ در ﻫﺮ دو‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻛﻢﺗﺮ از ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز اﺳﺖ وﻟﻲ در ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ‬ ‫ﻧﻮع ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﻛﻢﺗـﺮ از ﻣﻘـﺪار ﻣﺠـﺎز آﻳـﻴﻦﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﺑﻪﺷﺪت اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ در ﺣـﺎﻟﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬در ﺷــﻜﻞ ﻫــﺎي )‪ -12‬ب‪ ،‬پ و ت( ﻛــﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي زﻳﭙﺮ ﺑـﻪاﺳـﺘﺜﻨﺎي ﻃﺒﻘـﺎت ‪ 12‬و ‪13‬در‬ ‫ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪلﻫـﺎي ‪ 9 ،6‬و ‪ 12‬ﻃﺒﻘـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﻘﺪار ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﺴـﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن ﻃﺒﻘـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﻜـﺎن‬
‫ﻛﻢﺗﺮ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬ ‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬
 ‫‪69‬‬ ‫ﻣﺠﺘﺒﻲ رﺿﻮي‪ -‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﻴﺪاﻳﻲ‬

‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪8‬‬

‫‪5‬‬
‫‪7‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪5‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪3‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬
‫‪4‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ‬

‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ZIPPER‬‬ ‫‪ZIPPER‬‬
‫‪ZIPPER‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪SCBF‬‬ ‫‪SCBF‬‬ ‫‪SCBF‬‬
‫‪allowable‬‬ ‫‪allowable‬‬ ‫‪allowable‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ )‪(%‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ )‪(%‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ )‪(%‬‬

‫پ‬ ‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬

‫‪15‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪14‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪13‬‬
‫‪10‬‬
‫‪12‬‬
‫‪9‬‬
‫‪11‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪9‬‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫‪6‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪7‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ‬
‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ZIPPER‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ZIPPER‬‬
‫‪2‬‬
‫‪SCBF‬‬ ‫‪SCBF‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪allowable‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪allowable‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ )‪(%‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ )‪(%‬‬

‫ث‬ ‫ت‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 12‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ در ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺷﻮرون و زﻳﭙﺮ‪) ،‬اﻟﻒ( ﻣﺪلﻫﺎي ‪ 3‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬ب( ﻣﺪلﻫﺎي ‪ 6‬ﻃﺒﻘﻪ‪،‬‬
‫)پ( ﻣﺪلﻫﺎي ‪ 9‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬ت( ﻣﺪلﻫﺎي ‪ 12‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬ث( ﻣﺪلﻫﺎي ‪ 15‬ﻃﺒﻘﻪ‬
‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪8‬‬
‫‪5‬‬
‫‪7‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪5‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪3‬‬
‫‪4‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ‬

‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ZIPPER‬‬
‫‪ZIPPER‬‬ ‫‪ZIPPER‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪SCBF‬‬
‫‪SCBF‬‬ ‫‪SCBF‬‬
‫‪allowable‬‬
‫‪allowable‬‬ ‫‪allowable‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.15‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.25‬‬ ‫‪0.3‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ )‪(m‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ )‪(m‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ درﻳﻔﺖ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ )‪(%‬‬

‫پ‬ ‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬

‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬ ‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي رﻓﺘﺎر ﻟﺮزهاي ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ‪...‬‬ ‫‪70‬‬

‫‪15‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪14‬‬
‫‪11‬‬
‫‪13‬‬
‫‪10‬‬
‫‪12‬‬

‫‪11‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪9‬‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫‪ 6‬ﻃﺒﻘﻪ‬
‫‪7‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ZIPPER‬‬ ‫‪ZIPPER‬‬
‫‪SCBF‬‬ ‫‪SCBF‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪allowable‬‬ ‫‪allowable‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ )‪(m‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ )‪(m‬‬

‫ث‬ ‫ت‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 13‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪي ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﺎت در ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي ﺷﻮرون و زﻳﭙﺮ‪) ،‬اﻟﻒ( ﻣﺪلﻫﺎي ‪ 3‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬ب( ﻣﺪلﻫﺎي ‪6‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬پ( ﻣﺪلﻫﺎي ‪ 9‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬ت( ﻣﺪلﻫﺎي ‪ 12‬ﻃﺒﻘﻪ‪) ،‬ث( ﻣﺪلﻫﺎي ‪ 15‬ﻃﺒﻘﻪ‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮاي ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي زﻳﭙﺮ‪ 5/62‬و ﺑـﺮاي‬
‫ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪه ي ﺷـﻮرون ‪ 4/38‬ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻗﺎبﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي ﺷـﺪهي زﻳﭙـﺮ ‪ 3/65‬و ﺑـﺮاي‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي ﺷﻮرون ‪ 3/17‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺑــﺎ اﻓــﺰاﻳﺶ ﺗﻌــﺪاد ﻃﺒﻘــﺎت در ﺳــﺎزهﻫــﺎي داراي‬
‫ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪه ي ﻫـﻢ ﻣﺮﻛـﺰ‪ ،‬ﺷـﻜﻞ ﭘـﺬﻳﺮي و‬
‫ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر ﺳﺎزه ﺗﺪرﻳﺠﺎً ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎي اﺳـﺘﺎﺗﻴﻜﻲ اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ در اﻳـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮان ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ در ﻗـﺎبﻫـﺎي‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي زﻳﭙﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖﺗﺮ از ﻗﺎبﻫﺎي ﺷـﻮرون‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺒﺎط اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهﺷﻮرون‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻲروﻳﻪي ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴـﺮﻣﻜـﺎن ﻃﺒﻘـﻪ در ﻃﺒﻘـﺎت‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮص در ﺳﺎزهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬
‫اﻳــﻦ اﻣــﺮ ﺑﺎﻋــﺚ ﻛــﺎﻫﺶ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴــﺖ اﻳــﻦ ﺳﻴﺴــﺘﻢﻫــﺎي‬
‫ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ اﻳـﻦ ﻣﺸـﻜﻞ در‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي زﻳﭙﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻗـﺎبﻫـﺎي زﻳﭙـﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﻧﻤــﻮدارﻫــﺎي ﺷــﻜﻞ )‪ (13‬ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﻣﻘﺎﻳﺴــﻪي‬
‫ﻣــﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺗﻐﻴﻴــﺮﻣﻜــﺎن ﻃﺒﻘــﺎت در ﻣــﺪلﻫــﺎي داراي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷـﻮرون و زﻳﭙـﺮ اراﺋـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪي اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ در ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﺻـﻮرت اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪ زﻳﭙـﺮ اﻳـﻦ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫ﻫﻤﻮاره ﺑﻴﺶﺗﺮ از ﺣﺎﻟـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪ ﺷـﻮرون‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪاﺳﺘﺜﻨﺎي ﻃﺒﻘﺎت ﺑـﺎم(‪ .‬ﻫـﻢﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪي‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪاي و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪي آن ﺑـﺎ ﻧﻤـﻮدارﻫـﺎي‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (13‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺮاي ﻫـﺮ دو ﻧـﻮع ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي در ﻛﻠﻴـﻪ‬
‫ﻣﺪلﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪاي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه از ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي اﺳـﺘﺎﺗﻴﻜﻲ و‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ در ﺣﻮزهي ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﺎزهاي ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻬـﻢ زﻳـﺮ اﺷـﺎره‬
‫ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي و ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘـﺎر ﻗـﺎبﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي‬
‫ﺷــﺪهي زﻳﭙــﺮ‪ ،‬ﻫﻤــﻮاره ﺑــﻴﺶﺗــﺮ از ﻣﻘــﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻨــﺎﻇﺮ در‬
‫ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي ﺷﺪهي ﺷﻮرون ﺑﺎ ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي وﻳـﮋه‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ رﻓﺘﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑـﻪدﺳـﺖ آﻣـﺪه در اﻳـﻦ‬

‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‪1392 ،‬‬ ‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬
71 ‫ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﻴﺪاﻳﻲ‬-‫ﻣﺠﺘﺒﻲ رﺿﻮي‬

.‫ﺷﺪهي ﺷﻮرون اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑـﺮاي ﻗـﺎب ﻫـﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨـﺪي‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬
1. Yang, CH. SH., "Analytical and Experimental Study of Concentrically Braced Frames with Zipper
Struts", PhD Thesis, Georgia Institute of Technology, (2006).
2. Yang, CH. SH., Leon, R, T., Des Roches, R., "Design and behavior of zipper-braced frames",
School of civil and Env. Engineering, Georgia Tech, Atlanta, GA 30332-0355, USA, Engineering
Structures, (2007).
3. Goel, S.C., "Earthquake Resistant Design of Ductile Braced Steel Structures",Stability and Ductility
of Steel Structures under Cyclic Loading, CRC Press, Boca Raton, FL, PP. 298-308., (1992)
4. Bruneau, M., Uang, C.M., and Whittaker, A., "Ductile Design of Steel Structures", McGraw-Hill,
(1998).
5. AISC 341,"Seismic Provisions for Structural Steel Buildings", American Institute of Steel
Construction, Chicago., (2009).
6. Khatib, I.F., Mahin, S.A. and Pister, K.S., "Seismic Behavior of Concentrically Braced Steel
Frames", Report No.UCB/EERC-88/01, Earthquake Engineering Research Center, University of
California, Berkeley., (1988).
7. Tremblay, R. and Tirca, L., "Behavior and Design of multi-story zipper concentrically braced steel
frames for the mitigation of soft-story response", Proceedings of the conference on behavior of steel
structures in seismic areas, P.471-477, (2003).
8. M. Razavi. and M.R. Sheidaii., "Seismic Performance of Cable-Zipper Braced Frames", Journal of
Constructional Steel Research, Vol. 74, PP. 49-57, (2012).
9. AISC 360.," Specification for Structural Steel Buildings", American Institute of Steel Construction,
Chicago., (2010).
10. ATC-19., "Structural response modification factors ", Applied Technology Council , Redwood City,
California, 995:5–32.
11. Whittaker, A., and Hart, G. and Rojhan, CH., "Seismic Response Modification Factors", Journal of
Structural Engineering, Vol. 125, (1999).
12. ASCE7.,"Minimum Design Loads for Buildings and Other Structures", American Society of Civil
Engineers, Virginia., (2010).
13. ASTM, "American Society for Testing and Materials"., (2004).
14. ABAQUS. Inc., "ABAQUS Analysis User’s Manual", Release 6.5., (2004).
15. FEMA356.,"Federal Emergency Management Agency" , Prestandard and Commentary for the
Seismic Rehabilitation of Buildings, Washington, D.C., (2000).
16. Balendra, T. and Huang, X., "Over strength and ductility factors for steel frames designed according
to BS 5950", Journal of Structural Engineering, ASCE, Vol. 129, PP. 1019-1035, (2003).

‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬ 1392 ،‫ ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‬،‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‬

... ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي رﻓﺘﺎر ﻟﺮزهاي ﻗﺎب ﻫﺎي ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪي‬ 72

17. Kim, J., and Choi, H., "Response modification factors of chevron-braced frames", Engineering
Structures, Vol. 27, PP. 285-300, (2005).
18. Maheri, MR. and Akbari, R., "Seismic behavior factor, R, for steel X-braced and knee-braced RC
building", Engineering Structures, Vol. 25, PP. 1505-1513, (2003).
19. FEMA 450., "Federal Emergency Management Agency", NEHRP Recommended Provisions for
Seismic Regulations for New Buildings and other Structures, Washington, D.C., (2003).

1392 ،‫ ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‬،‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان ﻓﺮدوﺳﻲ‬