Kreu 2. Bashkesia dhe funksioni .

Bashki!siti!.
Kuptimi i bashkesise ne matematike, eshte nje kuptim themelor ne pergjithesi. Aja
kupcohet si nje grumbull objektesh qe kane nje veti te cakruar. Secili prej keryre objekteve
quhet element i kesaj bashkesie. Ne pergjithesi, nje bashkesi shenohet me shkronjat e
med hate alfabetit, si A, B, 0 , etj, ndersa elementet e nje bashkesie shenohen me
shkronjat x, y, z, a, etj. Me poshte, po tregojme kuptimin e disa simoleve qe perdoren
shpesh ne matematike:
3 - ekziston;
3! - ekziston vetem nje;
v - per ,do
- rrjedh;
c;, - eshte e njevlershme;
1- i rille qe ;
" - dhe;
v - ose .
Shenimi x EA tregon se x eshte element i A-se (lexohet ndryshe, x ben pjese ne A,
ose i perket A-se), ndersa shenimi x t A tregon se x nuk eshte element i A-se (lexohet
ndryshe, x nuk ben pjese ne A, ose nuk i perket A-se).
Perkufizim 1. Dy bashkesi A dhe B quhen re barabarra (simbolikisht shkruajme A= B) ,
nese , do element i A-se eshte edhe element i B-se dhe anasjelltas. Simbolikisht
shkruajme A=BC>(VxE A, VxEB, osemeshkurr, A=B
c;,(VxEA, xEAC>xEB).
Nga ky perkufizim del se bashkesite A dhe B nukjane re barabarta (simbolikisht
shkruajme A* B), nese te pakten njeri element i njeres prej dy bashkesive nuk ben pjese
tek bashkesia tjeter.
Perkufizim 2. Bashkesia B quhet nenbashkesi e nje bashkesie A (simbolikisht shkruajme
B cA dhe lexojme B eshte nenbashkesi e A-se, apo B perfsh ihet ne A), nese ,do
element i B-se eshte edhe element i i'i-se. Simbolikisht shkruajme B c A
c;, (VxE B, A).
Marreveshje. "Bashkesia" qe nuk perm ba n asnje element quhet bashkesi boshe dhe
shenohet zakonisht me simbolin <I>. ·
<;do bashkiisi qi! i!shti! boshe ose ka nji! numer tiifimdi!m elememesh c1uhe1 e.fundme. Dy
bashki!si A dhe B q11he11 ekuimlente (shi!nohet A - BJ, ni!se ek::is/011 1,je bij"ehion ,p: A /3
(kup!imi i bijeksionit i!shti: dhi!nii nif pi!r/<1ifi=_imin 26, mi! poshtii) . 1\1·e bashki!si (e p,~flmdn111) .-1
quhet e numi!rueshme, nCse ajo i!slllii ekitjvalente me bashkiisinii e mmzrave naty rore. P.sh
bashkiisia e numrave naty rori! tek iishtii e'nwniJ-rueshme. Njii bashkiisi e numerueshme mwul ((•
shkruhet ni! trajli!n A= {a 1 • a 2 • a3 ,· ... } , ku pikal 1reguj11i! nje pafwules; ele,m:ntesh dire n:ndi i
rdo e/ementi mum/ re numerohet.
Perkufizim 3. Prerje (prodhim) e bashl<.esive A dhe B (simbolikisht shkruaj me A n B
ose A-B) quhet bashkesia e perbere nga ~lementet e perbashkern te dy bashkesive dhe
vetemato. Simbolikisht shkruajme An B= {x l, xEA "xE B}.
Perkufizim 4. Bashkim (shumeJ i bashkesive A dhe B (simbolikisht shkruajme Au B
ose A+ BJ quher bashkesia e perbere nga elemenret qe bejne pjese ne re pakten njeren
prej dy bashkesive Simbolikishtshkru ajme Au B={xl, xEA v xeB}.
Perkufizim 5. Diference e bashkesise A me bashkesine B (simbolikishr shkruajme A \ BJ
quhet bashkesia e perbere nga elementet e ·A-se ·qe nuk bejne pjese ne B. Simbolikisht
shkruajme A \ B ={xi, XE A /\ XEB}. • . .
Perkufizim 6. Diferenca e bashkesise Q me bashkesine A quhet ndryshe bashkesi
shterruese, plotesuese ose plates i A-se ne lidhje' me Q- en (simbolikisht shkruajme A'
dhe kemi A'= Q \ AJ. Sipas ketij perkufizimi, kemi An N = <l> dhe Au A' =Q.
Perkufizim 7. Diference simetrike e bashkesive.A dhe B (simbolikisht shkruajme A /J. BJ
quhet bashkesia e cilajepet nga barazimi A/J. B= (A u BJ \ (A n BJ.

Veti te bashkesive (keru, bashkesite A, b, C etj,jane re ,;faredoshme):

1. AcA; 2. <l> cA; 3. (AcB dhe BcAJ c>A=B; 4. (AcB dhe BcC) AcC;
5. (A n BJcAc(A u BJ; 6. AnB= Bn A; 7. J..n (B n C=(A n BJn C; 8. A r. A= A;
9. Au B=B u A; 10. Au (B u C=(A u B) u C; 11. Au A=A;
12. AcBc>A n B=Ac>A u B=B ; 13. An(B u CJ=(A n BJ u (A n CJ;
14. Au (B n C)=(A u BJn(A u CJ; 15. (AuBJ'=A'nB' (ligjii DeMorganit) ;
16. (A n B)'=A' u B' (ligjii DeMorganitJ ; 17. A!J.B= (A \ BJ u (B \ AJ.

Perkufizim 8. Prodhim dekartian i bashkesise A me bashkesine B (simbolikisht

shkruajme Ax BJ quhet bashkesia e perbere nga ,;iftet e radhitura me element te pare nga
A-ja dheelementtedyrenga B-ja. Simbolikisht, AxB={(x, y)I, xeA /\ yeB}.
Perkufizim 9. Prodhim dekartian i bashkesive At, A2, ... , A, (simbolikisht shkruajme
At x A2x ... x A, ) quhec bashkesia e perbere nga sistemet e radhitura te elementeve, me
element re pare nga A 1, me element re dytf nga A2 , ... , me element te n-re nga An.
Simbolikisht, A1 X A2 X ... X An ={(xi' X2 , ... , xn) !. Xi E A l /\ .\"2 E A 2 /\ . /\ xn E An}.
Vi!rejtje. Zakonisht, shenohen Ax A= A' , Ax A x ... xA = A " . Gjithashtu, sipas
nhere

perkufizimic, de! se prodhimi dekartian nuke ka as veti ne e ndertimit dhe as ace te

shoqerimit.

Veti Iii prodhimit dekartian 1e· bashkiisive (kiitu, hashkiisiti! e pi!rmendura jauii tiifundme).
1. !AxBl= IBxA l=IAl·IBI; 2. IA, xA,x .. x A,l = IAJI A,lx .. . x! A,I;
3. IA" I= !Al" , 'o'n EN (ketu , shenimi IAI cregon numrin e elementeve te bashkesise A).
Re/acioni. Funksioni. Baslrkiisia e piircaktimit dlte e vlerm1e. Veprime me funksion et.
Perkufizim 10. Relacion p me fillim ne bashkesine A dhe mbarim ne bashkesine B
quhet ,;do nenbashkesi e prodhimit dekarrian Ax B.
Si pas ketij perkufizimi de! se ekziston ed he relacioni bosh, pra relacioni qe i korrespondon
bashkesise boshe.
Perkufizim 11 . Pasqyrim (funksion) f me fillim ne bashkesine A dhe mbarim ne
bashkesine B (simbolikisht shenojme B) quhet ,do nenbashkesi e prodhim it
dekartian Ax B, e tille qe Vx e A, 3! (x, y) e /.
Perkufizim 12. Funksion f me fillim ne bashkesine A dhe mbarim ne bashkesine B
quhet rregulli sipas te cilit, ,do element x i bashkesise A ,iftohet me nje element te
verem y re bashkesise B. Ne kete rast, shkruajme y= f (x) .
Verejtje. Dy perkufizimet e fundit i referohen funksionit, por perkufizimi 11 ka karakte r
gjeomeaik (ketu funksioni jepet si nje bashkesi), ndersa perkufizimi 12 ka karakter
analitik (ketu funksioni jepet si nje rregull) . Gjithashtu, me marreveshje, konsiderohet
funksion (dhe quhet funksion bosh) edhe relacioni me fillim ne bashkesine A= <I> dhe me
mbarim ne nje bashkesi ,faredo B.
Ne ,do funksion B, ku y = J(x), elememi x quhet fytyre, ndersa elementi y
qu het shembellim ose vlere e funksionit ne piken x; bashkesia e fytyrave quhet bashkesi
percaktimi e funksionit dhe shenohet me si~bolin D(/) (sipas perkufizimit, del se
bashkesia e percaktimit eshte bashkesia e fillimit A e funksionit) ; bashkesia e
shembellimeve quhet bashkesi vlerash e funksionit dhe shenohet me simbolin f(A) ose
E(/) (sipas perkufizimit, del se f(A) c B) .
Dyfunksione dh e quh entebarabarta,nese A=C, B=D dhe
f(x) =g(x), VxeA.
Nese AcR dhe Be R, atehere funks ioni f quhet numerik. Pikerisht, me keta lloj
funksionesh do te merremi ne vazhdim.
Ne mjaft tekste matematike funksioni imerpretohet si pasqyrim me bashkesi fillimi Ac R
dh e bashkesi mbarimi B c R.
Nese f: B es hte funksion dhe A, c A, atehere funksioni f: A, B quhet
ngushtim i funksionit f ne bashkesine A,.
Nese funksioni f ka bashkesi percaktimi A, fu nks ioni g ka bas hkesi percaktimi B dhe
k e R, arehere percakrojme funksionet e meposhtme:
1) / ± g: VxeAn B;
2) f-g: VxeA n B;
3) k .f: VxeA;
f f f(x ) ·
4) -: VxeAn B dhe g(x),sO.
g g g(x) . '
Ekstremumet, viera mile madhe dhe me e vogil e funksionit.
Perkufizim 13. Funksioni f ka maksimum (lokal) ne piken a, ku ae E, nese
ekziston 8 > 0, e ti lie qe f (x) sfCa), V x e Ja-8, a +8 [ (ketu Ja-8, a +8 [c E ).
Ne kete rast themi se funksio ni ka maksimum per x = a ose ka maksimum (vlere
maksimale) f(a). Ky quh et maksimum (lokal) ne kuptimin e gjere (osejorigoroz),
ndersa, nese kemi f (x) < f(a ) , V x e ] a-8, a [v ]a, a+ 8 [
(ketu l a-8, a[v ]a, a+ 8 [ c E ) , ateher:e ky quher maksimum (lokal) rigoroz.
Perkufizim 14. Funksioni J ka minimum (lokal) ne piken a, ku ae E, nese ekziston o
> 0, e ti lie qe f(x) f(a), 'd x e] a-6, a +o [ (ketu ] a-o, a+ 6 [ c E ). Ne kete rast themi
se funksioni ka minimum per x =a ose ka minimum (vlere minimale) f(a).
Ky quhet minimum (lokal) ne kuptimin e gjere (osejorigoroz), ndersa, nese kemi
f(x)>J(a ), 'dxe]a-o,a [u ]a,a+o [(ketu ]a-6,a [u ]a,a_+o[ c E ),atehere
ky quhet minimum (lokal) rigoroz.
Perkufizim 15. Maksimumi dhe minimumi quhen se bashku ekstremume. Kemi
ekstremume lokale ne kuptimin e gjere dhe ekstremume lokale rigoroze.
Perkufizim 16. Funksioni f merr vleren me re vogel ne nje bashkesi E, nese ekziston x 1
E E, e tille qe f( x) f(xl)' 'd X E E.
Perkufizim 17. Funksioni f merr vleren mete madhe ne nje bashkesi E, nese ekziston
x, EE, e tille qe f(x) $ f(x1), 'dx EE.
Grajiku ifunksionit.
Perkufizim 18. Nese /: A eshte nje funksion numerik (pra, AcR, BcR), atehere
bashkesia e pikave me koordinata (x ,f(x)), ku x e A, quhet grafik i funksionit f.
Vi!rejlje. Nese kemi te ndenuar grafikun e funksionit f: B ne nje sistem koordinativ
O xy, atehere duke bere projektimin kendi:lrejte re grafikut ne boshtin Ox gjend et
bashkesia e fillimit (percaktimit), ndersa duke bere projektimin kenddrejte te grafikut ne
bosh tin Oy gjendet bashkesia e vlerave te funksionit (shihen koordinatat e pikave
projeksion ne ~do rast).
Grafiku i funksionit y =- f(x ) merret nga grafiku i funksionit f me ane te simetrise se
ketij re fundit ne lidhje me boshtin Ox .
Grafiku i funksionit y =IJ(x)I perputhet me grafikun e funksionit f per ato vlera te x-it,
ku f (x) 0 dhe eshte si metriku i grafikut te funksionit f ne lidhje me bosh tin Ox per
ato vlera te x-it, ku f (x) < 0.
Grafiku i funksionit y =J( - x) merret nga grafiku i funksionit / me ane te simetrise se
ketij te fundit ne lidhje me bosh tin Oy.
Grafiku i funksionit y =f (x- m) merret nga grafiku i funksionit / me ane te

zhvendosjes se ketij te fundit me vektor ;; =( ~} Kur m >0, atehere grafiku zhvendoset

m njesi horizontalisht djathtas, ndersa kur m <0, atehere grafiku zhvendoset 1ml njesi
horizontalisht majtas.
Grafiku i funksionit y =J(x) + n merret nga grafiku i funksionit / me ane te zhvendosjes

se ketij te fundit me vektor ;; =( ~} Kur n > 0, atehere grafiku zhvendoset n njesi

vertikalisht !art, ndersa kur n < 0, atehere grafiku zhvendoset lnl njesi vertikalisht
poshte.
Grafiku i funksionit y = f(x - m) + n merret nga grafiku i funksionit f me ane te

zhvendosjes se ketij te fundit me vektor =(:} duke e zhvendosur grafikun e f

1ml njesi majtas ose djathtas dhe lnl njesi !art ose poshte, ne varesi te shenjes se numrave
jozero m dhe n.
Grafiku i funksionit y = k f(x ) , ku O < k * 1, merret nga terheqja (zgjerimi) i grafikut te
funksionit f me k here pergjate boshtit Oy ne lidhje me boshtin Ox kur k > 1 dhe
tkurrja e grafikut te funksionit f me .!.
here pergjate boshtit Oy ne lidhje me boshtin
k
Ox kur O < k < 1. Praktikisht, ordinata e ~do pike te grafikut te funksionit f
shumezohet me k ne terheqje dhe pjesetohet me k ne tkurrje.
Grafiku i funksionit y =J (kx) , ku O < k * 1, tkurrja e grafikutte funksionit f me k
here pergjate bosh tit Ox ne lidhje me boshtin Oy kur k > 1 dhe
terheqja (zgjerimi) i grafikut te funksionit f me me .!.k here pergjate boshtit Ox ne
lidhje me bosh tin Oy kur O < k < 1. Praktikisht, abshisa e ~do pike te grafikut te
funksionit f pjesetohet me k ne tkurrje dhe shumezohet me k ne terheqje.
Me poshte poi paraqesim keto me figura ilustruese.

y y
y=f(x)
a----~

X - a
0 : '

-a-----L/
y= -f(x) 0 X

a -- ..,.,.
y = J(x)

y
y = J(x - m), m > 0

-a 0 a X X
 y y
y =f(x-m), y=f(x)+ n, n>0
m <0
X
X 0
y = f(x)

y y
y=f(x - m), m > 0

X X

y= (x)+ n, n < 0

y = f(x-m)+n, m > 0,
n <0

y
a

X X
y= kf(x), 0 < k<l

y y
y=f(kx), 0 < k<l

0 X
X
k k

Funksioni ,;ift,funksioni tek.

Perkufizim 19. Funksioni f quhetc;ift ne nje bashkesi E, nese f(-x)= f(x ) , xe E.
Perkufizim 20. Funksioni f quhet tek ne nje bashkesi E, nese f ( -x) =- f (x), x e E.
Verejtje. Grafiku i nje funksioni c;ift e ka boshtin Oy bosht simetrie, ndersa grafiku i nje
funksioni rek e ka piken 0(0, 0) qender simetrie.
Mo11oto11ia e funksionit.
Perkufizirn 21. Funksioni f quhet rrites Uozbrites) ne nje bashkesi E, nese
Vx1 eE, Vx2 eE, nese x, <x2, atehere f (x 1) <f (x2 ) (f(x 1) $f(x2 )).
Perkufizirn 22. Funksioni f quhet zbrites Uorrites) ne nje bashkesi E, nese
Vx1 eE, Vx2 eE, nese x 1 <x2 , atehere J(x 1)>f(x2) (f(., 1)2:f(x2)).
Perkufizirn 23 . Nese funksioni f eshte rrites ose zbrites ne nje bashkesi E, atehere
ai quhet rnonoton ne re.
Teorerne 1. Funksioni eshte rrites (zbrites) ne bashkesine E, atehere dhe vetern
arehere, kur Vx 1eE, Vx2 eE, nese x 1 ,e x2 , atehere f(x 2)- f(x,) > 0

c f( x,) - f(x1) <0).

X2 - X1
Teorerne 2. Nese funks ioner f dhe g jane rrires (zbrires) ne nje bashkesi E, arehere
edhe funksioni f + g eshre rrites (zbrites) ne E.
Teorerne 3. Nese funksionet f dhe g jane rrires dhe marrin verem vlera pozirive ne nje
bashkesi E, arehere edhe funksioni f. g eshre rrires ne E.
Teorerne 4. Nese funksioner f dhe g jane zbrites dhe marrin verem vlera pozitive ne
nje bashkesi E, arehere edhe funksioni f • g eshte zbrires ne E.
Teorerne 5 . Le rejene f dhe g dy funksione perte ciler ekzistojne kornpozirnet fog dhe
gof. Atehere :
a) nese funksioner f dhe g jane re dy rrites ne bashkesire perkarese te percaktirnir,
edhe funksionet fog, gof jane rrires nepashkesire perkarese re percaktimit;
b) nese funksioner f dhe g jane te dy zbrites ne bashkesite perkatese re percaktimir,
rrjedh qe funksionet fog, gof jane rrites ne bashkesite perkatese te percaktimit;
c) nese funksionet f dhe g jane i pari zbrites, i dyti rrites ose anasjelltas ne bashkesire
perkarese re percaktirnir, rrjedh qe funksionet fog, gof jane zbrites ne bashkesire
perkatese te percaktimir (me kornpozirnin e funksioneve dote njihemi ne fund re kesaj
pjese teorike).
Funksioni injektiv, syrjektiv, bijektiv.
Perkufizirn 24. Funksioni f me fillim ne bashkesine A dhe mbarim ne bashkesine B
quher injektiv (injeksion), nese c;do dy fytyra re ndryshme kane shembellime re ndryshrne,
pra J(x 1) = x 1 = x, (apo njelloj, x 1 * x, f(x,) * f(x , )), Vx, EA, '<Ix, EA.
Nese funksioni nuk eshte injektiv, atehere ai quhet shume ne nje.
Teorerne 6. Nese nje funksion eshte monoton ne nje bashkesi, atehere ai eshte injektiv ne
re.
1
Viirejtje. E anasjella e kesaj fjalie nuk eshte ceoreme. P.sh. funksioni f : y =-X eshte

injektiv ne bashkesine R*, por nuk eshte monoton ne te.

Grafiku i c;do funksion inj ektiv pritet me c;do drejtez paralele me bosh tin Ox ne te
shurnten nje pike.
Perkufizim 25. Funksioni J me fillir. ne bashkesine A dhe mbarim ne bashkesine B
quhet syrjektiv (syrjeksion), nese bashkesia e vlerave eshte e barabarte me bashkesine e
tij te mbarimit, pra /(A)= B, apo ndryshe, Vy EB, 3x EA IJ(x) = y.
Grafiku i ,do funksion syrjektiv pritet me ,do drejtez paralele me ekuacion Y = b, ku
b E B, ne te pakten nje pike.
Perkufizim 26. Funksioni f me fillim ne bashkesine A dhe mbarim ne bashkesine B
quhet bijektiv, bijeksion, apo nje per nje, nese ai eshte njekohesisht injektiv dhe syrjektiv
ne re.
Grafiku i ,do funksion bijektiv pritet me ,do drejtez paralele me ekuacion y = b, ku
b E B, ne nje pike re vetme.
Pi!rbi!rja (kompozimi) efu,rksioneve. .
Perkufizim 28. Le re jete g nje funksion rrie fillim ne bashkesine A dhe f nje funksion
me fillim ne bashkesine B. Perberje (kompozim, superpozim) e funksioneve g dhe f
quhet funksioni me bashkesi percaktimi g-' (g(A)nB), i tille qe x ~ J [g(x) ]
(ketu, g(A) tregon bashkesine e vlerave te funksionit g me bashkesi percaktimi A,
ndersa g-' (g(A) n Bl tregon bashkesine e percaktimit te ngushtimit re funksionit g - 1 ne
bashkesine A, kur bashkesia e mbarimit te tij eshte g(A)nB)).
Shem bull. Jepen funksionet f(x) = Fx, g(x) = x' . Gjeni bashkesine e percaktimit te
funksionit / o g dhe paraqiteni ate me formule .
Zgjidhje.

Funksioni g ka bashkesi percaktimi A=R dhe bashkesi vlerash g(A) = g(R) =[0, +co[,
ndersafunksioni f kabashkesipercaktimi B=]-co, 1]. Qeketej, g(A)nB=[O, 1].
Le te gjejme bashkesine e percaktimit te ngushtimit ne A re funksionit g(x) = x' , me
bashkesi vlerash [O, 1]. Kemi, 0 :5 g(x) :51 c, 0 :5 x' :5 1 c, -1 :5 x :5 1, pra, bashkesia e
percaktimit te funksionit / o g eshte g-'(g(A) n B) =[ -1 , l]. Me tej, kemi qe
(f o g)(x) = f[g(x)] = J(x' ) = Zakonisht, per gjetjen e bashkesise se percaktimit te
funksionit te perbere, gjendet ai me formu le (p.sh. , ne rastin qe shqyrtuam, u gjet
(f o g)(x) x 2 ) dhe pastaj gjendet bashkesia e percaktimitte ketij te fund it.
Vi!rejtje. Ne pjesen mete madhe te testeve te matematikes perdoren keto dy perkufizime
per perberjen e dy funksioneve:
a) Le tejene g: B, x g(x) dhe f: B C, x f(x). Atehere, perberje
(kompozim, superpozim) e funksioneve g dhe f quhet funksioni / 0 g: A C, i tille
qe x~J[g(x)];
a) Le te jene g: B, x g(x) dhe /: C D, x f(x), ku g(A) c C. Atehere,
perberje (kompozim, superpozim) e funksion eve g dhe f quhet funksioni
f o g: itilleqe x~f[g(x)].
Por, plotesimi i kushteve qe bashkesia e mbarimit te funksionit g te jete e barabarte me
ate te fillimit te funksionit f ne perkufizimin a) apo qe g(A) cc ne perkufizi min b)
mund te mos ploresohen gjithmone . Nderkaq, perkufizimi 28 nuk i ka keto kufizime.
Veti re funksionit te perbere:
1. Nepergjithesi, f og * g o f ; 2. f o(g oh)=(J og) oh.
Funksioni i anasjellti! i nje funksioni.
Nese p: eshte nje relacion ~faredo, atehere bashkesia e ~ifteve te anasjellta te
~ifteve te relacionit R quhet relacion i anasjellte i relacionit R. Simolikisht, shenojme
p-':
Perkufizim 29. Le tejete f: B, nje funksion ~faredo. Nese relacioni i anasjellte
F' :B A i ketij relacioni (funksioni) eshte funksion, arehere ai quhet funksion i
anasjellte i funksionit f.
Teoreme 7. Nese nje funksion eshte bijektiv ne nje bashkesi, atehere ai ka funksion re
anasjellte ne re.
Rrjedhim. Nese f: A B eshte injektiv ne A, atehere ekzisron funksioni i anasjellte
itij F '
Veti te funksionit te anasjellte te nje funksioni f: B.
1) F' [((x)] = x , VxeA; 2) f[( -' (y)]=x, Vyef(A)=B; 3) Nesefunksioni f eshte
rrites ne bashkesine A, atehere edhe funksioni i tij i anasjellte eshte rrites ne f (A) = B;
4) (j o gr' = g -1 o F '; 5) Grafiket e funksioneve f dhe F' jane simetrike te
njeri-tjetrit ne lidhje me drejtezen me ekuac/on y = x.

Boshtet e simetrisi! dhe qendra e simetrise se graflkut ti! njefunksioni.

Teoreme 8. Drejteza d: x = m, me R, eshte bosht simetrie i grafikut te funksionit
B, ateheredhevetematehere, kur f( m-2x) = J(x), VxeA.
Teoreme 9. Pika M(m, n) eshte qender simetrie e grafikut te funksionit f: B,
atehere dhe vetem atehere, kur J(x) + J(2m - x) = 2n, Vx e A.