§ 2. Ekuacioni i drejtezes dhe rrethit ne plan.

Ek11acio11i i drejti!zi!s 11i! p/a11.

Ekuacioni i pergjithshem i drejtezes ne planin Oxy ka trajten

ax + by + c = 0, ku a dhe b nuk mund te jene njekohesisht zero ( a 2 + b2 > O).

Nese nje drejtez ka ekuacion te pergjithshem ax+ by+ c = o, atehere

vektori ; = (-:) eshte paralel me kete drejtez, ndersa vektori ",; = (:) eshte pingul

mete. Drejtezat paralele me boshtin Ox kane ekuacion y = p, ne vec;anti,

boshti Ox ka ekuacion y = 0. Drejtezat paralele me boshtin Oy kane ekuacion
x = q, ne vei;anti, boshti Oy ka ekuacion x = 0. Drejtezat qe kalojne nga origjina e
koordinatavekaneekuacion ax +by = 0 (apo y = kx).
Nese b * 0, ekuacioni i drej tezes ax+ by+ c = 0 mund te shnderrohet ne trajte n
y = k x+ 1 dhe ky ekuacion quhet ekuacion i thjeshte i drejtezes. Ne kete rast,
numri k quhet koeficient kendor (gradient) i drejtezes, nd ersa numri I quhe t
ordinate ne origjine (1 eshte ordinara e pikes ku kjo drejtez pret boshti r, Oy).
Koeficienti kendor k eshte i barabarte me tangentin e ke ndit qe drejteza formon me
drejtimin pozitiv te boshtir Ox. Me marreveshje ky kend (0 $ a < 180°) merret ne
kuadrantin e pare ose te dyte, si ne-figurat me poshte:

)'
k>0 y k<0 k>0 v
a
a 0
x- Q '-.._ X v/ X

y= kx+t
y=kx+ t
Fig. 2

=kx + I

Nese 0° < a < 90°, atehere k = tg a > o, nese 90° <a< 180°, atehere
k = tg a< 0.
Nese drejteza AB kalon ne pikat me abshisa re ndryshme A(x1 , y 1 ) dhe B (x2 , y 2 ),
ate here koeficienti kendor mund te llogarire r sipas fo rmul es :
k = Y2 - Y1 _
X2 -Xl

Ekuacioni i drejtezes qe kalon nga pika M(x,; y.), joparalele me boshtin Oy

(pra, qe ka nje koeficient kendor k) eshte y - y1= k(x - Xi) (Ne ve<;anti, ekuacioni i
drejtezes qe kalon nga pika M(x,; y), paralele me boshtin Ox (pingule me boshtin Oy)
eshte y = y1).
Ekuacioni i drejtezes qe kalon nga pika M(x1> y1) , paralele me boshtin Oy
(pingule me bosh tin Ox) eshte x = x1 .
Ekuacioni i nje drejteze <;faredo qe kalon nga pika M (x1, y1) eshte
x = x 1 ose y - y 1= k(x-x 1 ).
Ekuacioni i drejtezes qe kalon nga pikat A(x1, y 1 ) dhe B(x2, y 2) eshte
CY2 - Y1 )(x - x1 ) - (x2 - x1) (y- y 1) = 0. Nese Xi * x2 dhe y 1* y 2 atehere ky ekuacion
merr trajten X - Xi = y- Yi .
Y2 - Yi
Xz - xi

Ekuacioni i drejtezes qe kalon nga pika A(x1 , y 1 ) eshte paralele me drejtezen

d: ax+ by+ c = 0 eshte a(x -x1 ) + b(y- y 1 ) = 0.
Ekuacioni i drejtezes qe kalon nga pika A(x1 , y 1 ) eshte pingule me drejtezen
d: cu+by+c = 0 eshte b(x- 4 )-a(y-y1 )= 0 (Nese a;,0 dhe b;,0 atehereky
::kuo.cion mcrr tt:1jter.. - ,\, 1 = z_-)__J_).
a f,
Drejtezat me eirnacione te pergJithsh me d1: u ,.c T b,y+ c, 0 Jh<'
d 2 : a,x+ b,J'+ c, = O jane paralele, atehere dhe v~rem arehere. kut .:..:;_ = ~'!_ =
v: u~ c1
Drej tezar me ekuacione re thjeshla d1: y = k,x+ t , dhe
d 2: y = k,x+ 1, jane paralele, atehere dhe verem atehere, km k, ,,, dhe 1. -,, : , .
Drejtezat me ekuacione re pergjithshme d1: a ,x+ h,y+ ,., = 0 dh 1 :
d,: a 1 x + b2 y+ c2 =::: O janC pingulP atehere dhe vetem atC heie. kur a1
1
1
1
.! + &! b2 ;; V.
Drejtezat me ekuacione te thjeshta d1: y = k,x+ 1, tlhe
d 2: y = k;:c + r, jane pingule, atehere dhe vetern atehere. ;..ur k,, · -"2 - 1.
Ni::;e d : ax : by, c ,"). :idihere nje drej ti'z pc11 alele i; fmcdo me cl k.1 eL.1~ci011
ux+ by+ c, = O, !,.11 c,;, c, ndersa nje dreJte~ ringule i;far2do me <l ka ekuac1on
bx -ay + c, = 0, ku c, mund tejete edhe e barabarte me c.

Per drejtezatjopingule, me ekuacione te thjeshta d1 : y = k,x + t, dhe

d 2: y = k,x + r, tangenti i kendit te ngushte a midis tyre jepet nga formula

tga =I I
k1 - kz (njelloj, tangenti i kendit te gjere p, eshte tgp
l+k:i •k2
1
=-I /
\
+"' · 2
l I
Largesa I e pikes A(x0 , y 0 ) nga drejteza d: ax+ by+ c = 0,
 y

X
ax + by+ c =0

jepet nga formula I

\ax0 + by0 + c\
.ja2+ b2

Ekuacioni i rrethit ni! plan.

Ekuacioni i rrethit meqenderne piken Q (a, b) dhe rreze r, ka trajten:

(x-a)2+ (y-b)2= , 2.

0 a X

Rrethi me ekuacion x 2 + y' =r 2 dhe drejteza me ekuacion y =la + 1 jane tangjente

2
atehere dhe vetem atehere , kur r 2 . (1+ k 2 ) = 1 .
Rrethi me ekua cion (x - a) 2 + (y - h) 2 = r 2 dhe drejteza me ekuacion Ax+ By+ C =0
\Aa +Bb+C\
jane tangjente atehere dhe vetem atehere, kur =r .
,iA 2 + b 2

Ekuacioni i tangjentes ndaj rrethit (x - a)'+ (y-b)

2
= r 2 ne piken M (x1 , y1 ) te
tij ka trajten (x, - a)(x -a) + (y, - b) (y -b) = r 2 . Neve,;anti, ekuacioni i
tangjentes ndaj rrethit .,- 2 + y2 r 2 ne piken M (x,, y 1 ) te tij ka trajten x, x + y, y =
,.2_

Ushtrime per § 2 (kreu 7)

7.2.1. Gjeni koeficientin kendor te drejtezes AB, nese A(l, 1) dhe B(2, 3).

7 .2.2. Ne planjepen pikat A(l , 1), B(2, 2) dhe C(3, 6). A ndodhen atone nje
drejtez?

7.2.3. Ne planjepen pikat A(l, 1), B(2, 3) dhe C(3, 6).

a) Gjeni ekuacionin e clrejtezes AB.
b) Gjeni ekuacionin e drejtezes qe kalon nga pika C dhe eshte paralele