15/03/2022, 15:42 ΨυχοΑντιMαχίες: Αντιψυχιατρική και εναλλακτική ψυχιατρική στην Ελλάδα τα χρόνια της μεταπολίτευσης

Περισσότερα
Δημιουργία ιστολογίου
Συνδεση

ΨυχοΑντιMαχίες
αντιψυχιατρική / κριτική ψυχολογία / κριτική ψυχιατρική / ιστορία της τρέλας / τρέλα και τέχνη

psycho-antimachies
Αντιψυχιατρική και εναλλακτική ψυχιατρική στην
Ελλάδα τα χρόνια της μεταπολίτευσης ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ (HOME PAGE)
ΠΡΟΣΦΑΤΑ
(Από την αντιψυχιατρική και την "εναλλακτική" ψυχιατρική στον νεοϊδρυματισμό ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
της "ψυχιατρικής μεταρρύθμισης")

Βρείτε μας στο facebook

    "Αντιψυχιατρική" ονομάσθηκε ένα κίνημα έμπρακτης και ριζοσπαστικής
αμφισβήτησης των θεωριών και των θεραπευτικών τεχνικών της θεσμικής και
της ακαδημαϊκής ψυχιατρικής το οποίο εμφανίσθηκε στα χρόνια του 1960 και
1970 στις δυτικές κοινωνίες -ιδιαίτερα στην Ιταλία, τη Βρετανία και τη Γαλλία-
παίρνοντας διάφορες μορφές ανάλογα με τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που
επικρατούσαν σε κάθε χώρα.

    Η αντιψυχιατρική δεν στόχευε μόνον στην

κατάργηση του παραδοσιακού ψυχιατρικού ασύλου
("αυτού του βάρβαρου θεσμού βίας και αλλοτρίωσης")
Find us on facebook
και στην αντικατάστασή του με μη-ιεραρχικές
θεραπευτικές κοινότητες ή με μικρές
εξωνοσοκομειακές ("ενδιάμεσες") δομές Κριτική ψυχιατρική / Κριτική στην
ψυχιατρική
ενσωματωμένες στην κοινότητα και τον τόπο κατοικίας
του πάσχοντος: Αμφισβητούσε την ίδια την έννοια της Αντι-ψυχιατρική
ψυχικής ασθένειας. (Ρόναλντ Λαινγκ: Τι είναι η Βιωματικές μαρτυρίες / ακτιβισμός
αντιψυχιατρική) Απέρριπτε τη βιολογική ή την Κατάθλιψη και Μελαγχολία
"Η βιομηχανία της τρέλας"

ψυχολογική αιτιολογία της ψυχικής οδύνης και Σχιζοφρένεια

Thomas Szasz, έκδ. 1983
θεωρούσε ότι η τρέλλα ήταν το αποτέλεσμα των Αυτισμός και ΔΕΠΥ
συνυφασμένων με το καπιταλιστικό σύστημα Κλινική ψυχολογία
αλλοτριωτικών συνθηκών διαβίωσης, αντίθετων και ξένων με τις "ριζικές
Εικόνες της τρέλας / Τέχνη και
ανάγκες"[1] των ανθρώπων. "Δεν υπάρχουν προσωπικά προβλήματα", έλεγε ο τρέλα
Ντέιβιντ Κούπερ, "όλα τα προβλήματα είναι πολιτικά".[2] Η ψυχιατρική, η Παραφροσύνη και Τέχνη
ψυχολογία ή ακόμη και η ψυχανάλυση[3] θεωρήθηκαν "αστυνομικοί"
Ακατέργαστη τέχνη / Art brut
μηχανισμοί, μηχανισμοί ελέγχου και καταστολής στην υπηρεσία της κυρίαρχης
Λογοτεχνία και τρέλα
τάξης και ενάντια σε όσους δεν άντεχαν ή αρνιόνταν να υποταχθούν στους
Ιστορία της τρέλας
επιβαλλόμενους κανόνες. (Για περισσότερα: "Σύντομη παρουσίαση του
"Το πλοίο των τρελών"
αντιψυχιατρικού κινήματος" )

 • • • • • Μπαρόκ θεραπείες της τρέλας

Φρενοκομεία και Άσυλα
    Ο απόηχος των αντιψυχιατρικών ιδεών στην Ελλάδα

    Στην Ελλάδα οι αντιψυχιατρικές ιδέες άρχισαν να γίνονται ευρύτερα γνωστές

μέσα στο έντονα πολιτικοποιημένο κλίμα που ακολούθησε την πτώση της
χουντικής δικτατορίας το 1974, παράλληλα με την εμφάνιση των "νέων
κοινωνικών κινημάτων" (κινήματα για τα δικαιώματα των γυναικών, των
ομοφυλοφίλων, των φυλακισμένων) και σε αλληλοεπίδραση με αυτά. Μέχρι το Αποικία Ψυχοπαθών Λέρου
τέλος της δεκαετίας μεταφράσθηκαν και εκδόθηκαν τα σημαντικότερα βιβλία
του Ρόναλντ Λαινγκ [4] και του Ντέιβιντ Κούπερ [5], αλλά και βιβλία του Τόμας Κριτικές και εναλλακτικές
Σαζ [6] και του Τζιοβάνι Τζέρβις[7]. Ο εκδοτικός πυρετός συνεχίσθηκε και την προσεγγίσεις. Κριτική ψυχιατρική.
Κριτική ψυχολογία
επόμενη δεκαετία, με τα βιβλία των Βρετανών αντιψυχιάτρων -και "γκουρού"
της χίππικης γενιάς και της αντικουλτούρας- να κρατούν την πρωτοκαθεδρία, Robert Whitaker: Τα ψυχιατρικά
[8] ενώ το καλοκαίρι του 1985 επισκέφθηκε την Ελλάδα και ο ίδιος ο Ρόναλντ φάρμακα και η αύξηση των
ψυχικών ασθενειών
Λαινγκ για να "διδάξει" σε σεμινάρια που είχε οργανώσει στη Χίο το Ιωνικό
Κέντρο.
Peter Breggin: ΔΕΠ-Υ. Μια απατηλή
και επιβλαβής διάγνωση

https://belopoulos.blogspot.com/2016/01/antipsychiatriki-gr.html#axzz7NbwAan2I 1/7
15/03/2022, 15:42 ΨυχοΑντιMαχίες: Αντιψυχιατρική και εναλλακτική ψυχιατρική στην Ελλάδα τα χρόνια της μεταπολίτευσης
    Κατά την ίδια περίοδο άρθρα για την αντιψυχιατρική Ian Hacking: Αυτισμός. Τί ξέρουμε;
εμφανίζονταν συχνά σε αριστερά, αντιεξουσιαστικά και Τί πρέπει να μάθουμε; Τί μπορούμε
να περιμένουμε;
αντεργκράουντ περιοδικά και φυλλάδια, όπως το
Joanna Moncrieff: "Ο μύθος της
"Ιδεοδρόμιο" και ο "Ιανός" που το 1981 και 1982
χημικής ίασης"
αντίστοιχα αφιέρωσαν από ένα τεύχος τους
Daniel Marcelli: Γνωστικά και
αποκλειστικά και μόνο στην αντιψυχιατρική.[9] συναισθηματικά προβλήματα
Παράλληλα δημοσιεύονταν, ήδη από το 1975[10], στον οφειλόμενα στην υπερβολική
ημερήσιο και περιοδικό τύπο (συχνά κάτω από τίτλους έκθεση των μικρών παιδιών στις
εντυπωσιασμού, όπως συνηθίζει η ελληνική ηλεκτρονικές οθόνες

δημοσιογραφία) ρεπορτάζ για τις ομαδικές μεταγωγές- Διαταραχή Ελλειμματικής

"Η Τρέλα"
Προσοχής και Υπερκινητικότητας·
τεύχος 2, 1980 εκτοπίσεις ψυχασθενών με πολεμικά οχηματαγωγά στο
μια ανύπαρκτη ασθένεια (Patrick
κατ' ευφημισμόν "Θεραπευτήριο" Λέρου,[11] και για τις Landman)
άθλιες και απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης των εγκλείστων στα δημόσια Bruce Levine: Η ψυχιατρικοποίηση
ψυχιατρεία της χώρας και δη στο "Δαφνί". Συνθήκες που δεν διέφεραν σε των αντιεξουσιαστικών
τίποτα από αυτές που περιέγραφε με ωμό ρεαλισμό σαράντα χρόνια συμπεριφορών
πρωτύτερα, τη δεκαετία του 1930, ο περιθωριακός κομμουνιστής συγγραφέας Ο μύθος των ψυχιατρικών
φαρμάκων (Joanna Moncrieff, Will
Γιώργης Ζάρκος, "επωφελούμενος" από τον αυθαίρετο καταχρηστικό δίμηνο
Hall)
εγκλεισμό του στο δημόσιο ψυχιατρείο της Αθήνας. ( "Γιώργης Ζάρκος:
Joanna Moncrieff: Το ψυχολογικό
Ζωντανά πτώματα. Η καθημερινή ζωή στο ψυχιατρικό άσυλο" )
είναι πολιτικό
Κατάθλιψη και έλλειψη
   Νέοι γιατροί, ειδικευόμενοι ψυχίατροι, αλλά και ψυχολόγοι και νοσηλευτές σεροτονίνης. Μια επιστημονικά
στα δημόσια ψυχιατρεία προέβαλαν το αίτημα της αποασυλοποίησης / αστήρικτη θεωρία
αποϊδρυματοποίησης, καταγγέλλοντας ταυτόχρονα τις αυθαιρεσίες και τις Philippe Pignarre: Πως η
καταχρήσεις της θεσμικής ψυχιατρικής και την βαρβαρότητα του παραδοσιακού κατάθλιψη έγινε επιδημία
ψυχιατρικού ασύλου. Το 1979 κυκλοφόρησε το αντιψυχιατρικό περιοδικό "Η Bruce Cohen: Η ψυχιατρική
τρέλα", το οποίο εξέδωσε άλλα δύο τεύχη το 1980 και 1981.[12] Την επόμενη ηγεμονία
χρονιά (το 1980) ιδρύθηκε από θεραπευτές και θεραπευόμενους η "Κίνηση για Η μαύρη λίστα των
αντικαταθλιπτικών
τα δικαιώματα των ψυχασθενών" (η οποία από το 1982 άρχισε να εκδίδει το
δικό της έντυπο με τον δανεισμένο από μια ρήση του Φράνκο Μπαζάλια τίτλο "Φωνές που θεραπεύουν". Μια
ταινία για τις εναλλακτικές μορφές
"Η ελευθερία είναι θεραπευτική"[13]), και σχηματίστηκε από γιατρούς που αντιμετώπισης της "ψυχωσης'
είχαν υπηρετήσει ως ειδικευόμενοι ή αγροτικοί στη Λέρο η "Ομάδα γιατρών της
Ian Hacking: Εφήμερες ψυχικές
Λέρου" (μέλη της οποίας τα επόμενα χρόνια θα συμμετάσχουν με ασθένειες
πρωταγωνιστικό ρόλο στα χρηματοδοτούμενα από της Ευρωπαϊκή ένωση Robert Barrett, "Η ψυχιατρική
προγράμματα "ψυχιατρικής μεταρρύθμισης").
ομάδα και η κοινωνική κατασκευή
της σχιζοφρένειας"
    Το 1981 η Ομάδα γιατρών της Λέρου παρενέβη Η αγγλοσαξωνική κριτική
στο Ελληνογαλλικό Συμπόσιο Κοινωνικής ψυχιατρική
Ψυχιατρικής, που διεξαγόταν στην Αθήνα, σε μια Το "σκανδαλο" του Depakine
πρώτη προσπάθεια διεθνοποίησης τού Irving Kirsch - Το φαινόμενο
"σκανδάλου τους Λέρου" -παρέμβαση που πλασέμπο και ο μύθος των
αντικαταθλιπτικών
συνέβαλε αποφασιστικά (σε συνδυασμό με τα
Stuart Kirk και Herb Kutchins - Τα
δημοσιεύματα στον τύπο) στην ακύρωση μιας
παρασκήνια της κατασκευής του
ακόμη προγραμματισμένης ομαδικής μεταγωγής "Διαγνωστικού και Στατιστικού
στο νησί 250 ψυχασθενών. Λίγο μετά, ο Κωστής Εγχειριδίου των Ψυχικών
Ζώης παρουσίασε την ταινία του "Οι Αζήτητοι" Διαταραχών" (DSM)
"Η ελευθερία είναι θεραπευτική"
Εικονικός αυτισμός: Μια άλλη
(1982), στην οποία καταγράφονταν και
τεύχος 2, 1983 υπόθεση για την αιτιολογία του
καταγγέλλονταν οι πανάθλιες απάνθρωπες
αυτισμού
συνθήκες διαβίωσης των εγκλείστων στο
Αυτισμός και Ψύχωση. Οι
ψυχιατρείο της Λέρου.[14] Η ταινία συνέβαλε στην περαιτέρω δημοσιοποίηση διαφορετικές σημασίες της έννοιας
τού θέματος, αλλά δέχθηκε και επικριτικά σχόλια εκ μέρους μερίδας του αυτισμού
ακτιβιστών (επειδή, κατά τη γνώμη τους, δεν τόλμησε να δείξει όλο το μέγεθος "Ο άνθρωπος χωρίς βαρύτητα -
της φρίκης και της βαρβαρότητας του ψυχιατρικού ασύλου).[15]
Απόλαυση με κάθε τίμημα, Jean-
Pierre Lebrun και Charles Melman
    Τέλος, το 1984 -και εν όψει της επερχόμενης ψυχιατρικής μεταρρύθμισης- η "Επείγοντα" και "12 ημέρες". Δύο
ταινίες του Raymond Depardon για
Επιστημονική Ένωση του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής ("Δαφνί") ξεκίνησε
τη βία και τον αυταρχισμό της
την έκδοση των "Τετραδίων Ψυχιατρικής" (που εξακολουθούν να εκδίδονται σύγχρονης ψυχιατρικής
μέχρι σήμερα). Τα "Τετράδια Ψυχιατρικής" παράλληλα με τη δημοσίευση Bruce Levine: Αύξηση ψυχιατρικών
άρθρων τα οποία θα μπορούσαν κάλλιστα να δημοσιευτούν και σε κάποιο διαγνώσεων. Γιατί;
"κλασικό" περιοδικό ψυχιατρικής ή ψυχανάλυσης, αλλά και διαφημίσεων της
φαρμακευτικής βιομηχανίας, προώθησε διαχρονικά τις ιδέες των δικαιωμάτων
των ψυχικά πασχόντων, της αποασυλοποίησης και της αποϊδρυματοποίησης
στο πνεύμα των διαδόχων του Φράνκο Μπαζάλια και της "εναλλακτικής
ψυχιατρικής". Αλλά, περάσαμε πλέον από την "εποχή της αντιψυχιατρικής"
στην εποχή της "μεταρρύθμισης": Το αίτημα της αντιψυχιατρικής (βρετανικής

https://belopoulos.blogspot.com/2016/01/antipsychiatriki-gr.html#axzz7NbwAan2I 2/7
15/03/2022, 15:42 ΨυχοΑντιMαχίες: Αντιψυχιατρική και εναλλακτική ψυχιατρική στην Ελλάδα τα χρόνια της μεταπολίτευσης
και ιταλικής) "να κλείσουν τα ψυχιατρεία και ν' αλλάξουν επάγγελμα οι
ψυχίατροι" αντικαταστάθηκε από πιο ήπιες και "ρεαλιστικές" απαιτήσεις…

•••••

   Ανακεφαλαιώνοντας θα λέγαμε ότι ο λόγος της

βρετανικής αντιψυχιατρικής (Λαινγκ, Κούπερ)
βρήκε ανταπόκριση κυρίως σε μερίδα της
πολιτικοποιημένης ή επαναστατημένης νεολαίας
των χρόνων της μεταπολίτευσης, χωρίς αυτό να
σημαίνει ότι δημιουργήθηκε ποτέ στην Ελλάδα ένα Αντιψυχιατρικό κίνημα (1960-1980)
αντιψυχιατρικό κίνημα ανάλογο με τα κινήματα
που αναπτύχθηκαν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η αντιψυχιατρική στην "εποχή της
[16] Οι αντιψυχιατρικές ιδέες ήρθαν κάπως αργά αμφισβήτησης"
στην Ελλάδα, όταν η αντιψυχιατρική διεθνώς
Προκήρυξη για τα δικαιώματα

Τί είναι η αντιψυχιατρική; Ένα

όδευε προς τη δύση της: "Η αντιψυχιατρική έχει κείμενο του David Cooper
των ψυχασθενών, 1984
ηττηθεί", δήλωνε ο Ντείβιντ Κούπερ στις αρχές της David Cooper· "Τί είναι η
δεκαετίας του 1980 σε μια διάλεξή του στο σχιζοφρένεια;"
παρισινό Πανεπιστήμιο της Βενσέν.[17]
Aaron Esterson: Η ψυχική
κατάρρευση
   Οι ιδέες της βρετανικής αντιψυχιατρικής (της κατ' εξοχήν αντιψυχιατρικής) Roland Laing: Μια περίπτωση
επηρέασαν, αντίθετα, έναν πολύ μικρό αριθμό επαγγελματιών ψυχικής υγείας. εφηβικής σχιζοφρένειας
Μεγαλύτερη απήχηση στους επαγγελματικούς αυτούς χώρους είχαν οι ιδέες της "Η έννοια της σχιζοφρένειας".
ριζοσπαστικής (εναλλακτικής) ψυχιατρικής, του Φράνκο Μπαζάλια και του Απόσπασμα από ένα κείμενο του
Ronald Laing
Φράνκο Ροτέλλι.[18] Αλλά και πάλι μιλάμε για έναν μικρό αριθμό ψυχιάτρων
Marco Cavallo, το γαλάζιο άλογο -
(και ψυχολόγων), οι οποίοι όμως, παρόλα αυτά, στις αρχές της δεκαετίας του σύμβολο της "αντιψυχιατρικής"
1980 κατόρθωσαν να ταράξουν (πρόσκαιρα) τα λιμνάζοντα νερά της ελληνικής
"Σοσιαλιστική Κοινότητα Ασθενών"
ψυχιατρικής και να συμβάλλουν στην επίσπευση της ψυχιατρικής της Χαϊδελβέργης (SPK). Ένα
μεταρρύθμισης, στον εξανθρωπισμό των δημοσιών ψυχιατρείων και στο ριζοσπαστικό αντιψυχιατρικό
οριστικό κλείσιμο ορισμένων από αυτά. Ωστόσο, όπως άλλωστε θα ανέμενε εγχείρημα
κανείς, δεν μπόρεσαν να επηρεάσουν συνολικά και ουσιαστικά την κατεύθυνση Ronald Laing - Η εμβληματική
της μεταρρύθμισης και γενικότερα της ελληνικής ψυχιατρικής, η οποία μορφή της βρετανικής
αντιψυχιατρικής και η θεραπευτική
παραμένει -όσο ποτέ άλλοτε- εξουσιαστική, ιατροκεντρική και σχεδόν κοινότητα στο kingsley Hall
αποκλειστικά βιολογική και βιολογίζουσα.
Το πείραμα του David Rosenhan: Η
••••• προβληματική εγκυρότητα των
ψυχιατρικών διαγνώσεων
    Μια προαναγγελθείσα κατάληξη Michel Foucaul: "Ο κόσμος έχει
γίνει ένα απέραντο άσυλο"
"Ακόμη και αν μας φτιάξετε ένα νοσοκομείο από χρυσάφι, θα παραμείνουμε David Cooper: Από την
αντιψυχιατρική στη μη-ψυχιατρική
για πάντα εχθροί: εσείς θα είστε ο υγιής και εγώ ο άρρωστος."
(Ένας ασθενής απευθυνόμενος στον Φράνκο Μπαζάλια) [19] Michel Foucault: Μαγεία και Τρέλα
David Cooper: "Δεν υπάρχουν
προσωπικά προβλήματα. Όλα τα
    Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες είχαν την
προβλήματα είναι πολιτικά."
ίδια μουντή κατάληξη, ακόμη και στις χώρες που οι ιδέες της αντιψυχιατρικής
Ποιός είναι τρελός; Ποιός είναι
και των -ως ένα βαθμό- συγγενών κινημάτων, όπως αυτό της "θεσμικής "σχιζοφρενής"; Μια συνέντευξη με
ψυχοθεραπείας" στη Γαλλία, ήταν εξαρχής περισσότερο διαδεδομένες και τον Ronald Laing
ισχυρές.
Thomas Szasz: Η ψυχιατρική ως
ψευδοεπιστήμη και ο μύθος της
    Η κατάργηση του παραδοσιακού ψυχιατρικού ψυχικής αρρώστιας
ασύλου, αυτού του ολοκληρωτικού, βίαιου και Thomas Szasz: Η "Διαταραχή
Ελλειμματικής Προσοχής και
αντιθεραπευτικού θεσμού, είναι από μόνη της σίγουρα
Υπερκινητικότητας" δεν είναι
μία πολύ σημαντική κατάκτηση. Αλλά η ασυλιακή διάγνωση, είναι στιγματισμός
νοοτροπία, η κατασταλτική λογική και οι εξουσιαστικές Roger Gentis: "Πίσω από τα τείχη
δομές της ψυχιατρικής άντεξαν. Τα αόρατα εσωτερικά του ασύλου"
"τείχη του ασύλου" για τα οποία μιλούσε ο Ροζέ Ζεντίς Σύντομη παρουσίαση του
(Roger Gentis).[20] μετακόμισαν στα γενικά νοσοκομεία αντιψυχιατρικού κινήματος (1960-
και στις ιδιωτικοποιημένες και φαρμακοκατεσταλμένες 1980)

"κοινοτικές" δομές. Οι αλυσίδες αντικαταστάθηκαν από Η αντιψυχιατρική στην Ελλάδα

"Η ελευθερία είναι θεραπευτική"

μαλακούς ιμάντες, που δεν αφήνουν όπως άλλοτε

τεύχος 3-4, 1984
σημάδια στους "καθηλωμένους", και οι ζουρλομανδύες
έγιναν χημικοί. Η αρχή της "αδιακριτότητας" ξεχάσθηκε,
οι ψυχίατροι, οι νοσηλευτές και οι ψυχολόγοι ξαναφόρεσαν τις άσπρες
μπλούζες τους και σιδεριές ξαναμπήκαν στα παράθυρα, αυτή τη φορά των
ψυχιατρικών κλινικών των γενικών νοσοκομείων, για να θυμίζουν -σε όσους τις
βλέπουν- ότι η ψυχική ασθένεια, παρόλα όσα διαδίδονται, δεν είναι "μια

https://belopoulos.blogspot.com/2016/01/antipsychiatriki-gr.html#axzz7NbwAan2I 3/7
15/03/2022, 15:42 ΨυχοΑντιMαχίες: Αντιψυχιατρική και εναλλακτική ψυχιατρική στην Ελλάδα τα χρόνια της μεταπολίτευσης
ασθένεια όπως οι άλλες".

    Η τροπή που ξαναπαίρνουν σήμερα τα πράγματα, με τον καταφανή πλέον

νεοϊδρυματισμό των "ενδιάμεσων δομών" της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και
με πανταχού παρούσα την παντοδύναμη "ψυχιατρική ηγεμονία" [21], μας
αναγκάζουν να αναρωτηθούμε ξανά αν θα ήταν ποτέ δυνατόν να υπάρξει στο
πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος μια άλλη, "εναλλακτική",  ψυχιατρική
και ψυχολογία, όποιες και αν είναι οι πολιτικές πεποιθήσεις των
επαγγελματιών της ψυχικής υγείας. Τα αντιψυχιατρικά κινήματα στις δεκαετίες
του 1960 και 1970 είχαν δώσει τη δική τους απάντησή, και -ίσως- είναι καιρός Παιδιά με σμαραγδένια μάτια
να την ξαναθυμηθούμε, απαλλαγμένοι από τους ρομαντισμούς του
παρελθόντος…
Βιωματικές μαρτυρίες
©  Χρήστος Μπελόπουλος    
Γιώργης Ζάρκος: Η καθημερινή
ζωή στο ψυχιατρικό άσυλο
 Σχετικά:
Η ψυχιατρική διαδρομή της
• Αποικία Ψυχοπαθών Λέρου. Μια αναδρομή στην ιστορία (1957-1990)
συγγραφέως Emma Santos
• "Ζωντανά πτώματα". Η καθημερινή ζωή στο ψυχιατρικό άσυλο (Γιώργης "Παιδιά με σμαραγδένια μάτια", της
Ζάρκος) 
Mira Rothenberg
• Τρεις ταινίες για το ψυχιατρικό άσυλο της Λέρου: "Οι αζήτητοι", "Το νησί των "Φωνές που θεραπεύουν" (Healing
αποβλήτων", "Η ελευθερία είναι θεραπευτική " 
Voices). Μια ταινία για τους
ανθρώπους που ακούνε φωνές
Leonora Carrington: "Αποκάτω". Η
εμπειρία του εγκλεισμού

Σελίδες από την ιστορία της τρέλας

Από τον μύθο του Λυκάονα στην

"Ιδεοδρόμιο"
"Ιανός - Τετράδιο Αναζητήσεων"
"Ιδεοδρόμιο"
Φωτογραφίζοντας τα ψυχιατρικά
τεύχος 20, 1979
• Η αντιψυχιατρική στην Ελλάδα
Σημειώσεις και Παραπομπές
"κλινική λυκανθρωπία"
Ψυχιατρείο Λέρου (Αποικία
ψυχοπαθών Λέρου) - Μια
αναδρομή στην ιστορία
Raymond Depardon.
τεύχος 3. 1982 τεύχος 60, 1981 άσυλα της Ιταλίας
Το "γατόπιανο" (!) και η θεραπεία
της μελαγχολίας
"Αγελαδοθεραπεία": Ο
ενσταβλισμός με τις αγελάδες ως
"θεραπεία" της επιληψίας!

1. Ντέιβιντ Κούπερ - Άγκνες Χέλλερ, Οι ριζικές ανάγκες, εκδ. Κομμούνα, 1990. 

2. Συνέντευξη του Ντέιβιντ Κούπερ στο ισπανικό περιοδικό "El viejo topo",
αναδημοσιευμένη στο "Ιδεοδρόμιο" (τεύχος 60) τον Ιανουάριο του 1981.
Επιλεγμένα αποσπάσματα της συνέντευξης στο παρόν ιστολόγιο: "Δεν
υπάρχουν προσωπικά προβλήματα. Όλα τα προβλήματα είναι πολιτικά. Μια
συνέντευξη με τον David Cooper":
https://belopoulos.blogspot.com/2017/09/DavidCooper-nonpsychiatry.html 

Το τεστ του Rorschach ανάμεσα στην

3. Μισέλ Φουκώ: "Το σιωπηλό άκουσμα του καθισμένου μέσα στην πολυθρόνα
τέχνη και την ψυχολογία
του ψυχαναλυτή δεν είναι εντέλει και τόσο ξένο με την πιεστική ψυχιατρική
'συνέντευξη' και τη στενή επιτήρηση του ασύλου… ("Μαγεία και Τρέλα. Ο Μισέλ
Τρέλα και Τέχνη / Τρέλα και
Φουκώ σχολιάζει το έργο του Τόμας Σας":
Λογοτεχνία
https://belopoulos.blogspot.com/2017/06/Foucault-Szasz.html)
Η αφαίρεση του λίθου της τρέλας
4. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικούς μόνο τίτλους έργων του Ronald Laing που Το τεστ του Ρόρσαχ ανάμεσα στην
εκδόθηκαν κατά τη δεκαετία του 1970:
τέχνη και την ψυχολογία
•  "Ο διχασμένος εαυτός", εκδ. Καστανιώτη, 1975.
Émile Signol: "Η τρέλλα της νύμφης
•  "Ο εαυτός και οι άλλοι", εκδ. Καστανιώτη, 1975.
του Λάμερμουρ"
•  "Η πολιτική της οικογένειας", εκδ. Καστανιώτη, 1975.
Φρενοκομεία και άσυλα στην τέχνη
του 18ου και 19ου αιώνα. Πίνακες
•  "Η ψυχική ισορροπία, η τρέλα και η οικογένεια" (σε συνεργασία με τον Aaron
και γκραβούρες
Esterson), εκδ, Ράππα, 1975.

"Η τρέλα" και το "Φρενοκομείο".

•  "Η πολιτικής της εμπειρίας και το πουλί του παραδείσου", εκδ. Καστανιώτη, Δυο σχέδια του Alfred Kubin
1977.

Η τρέλα και η μελαγχολία στο έργο

     Για έναν πληρέστερο κατάλογο των έργων του Ρόναλντ Λαινγκ στα του εξπρεσιονιστή ζωγράφου Otto
Dix

https://belopoulos.blogspot.com/2016/01/antipsychiatriki-gr.html#axzz7NbwAan2I 4/7
15/03/2022, 15:42 ΨυχοΑντιMαχίες: Αντιψυχιατρική και εναλλακτική ψυχιατρική στην Ελλάδα τα χρόνια της μεταπολίτευσης
ελληνικά, βλέπε: Η τρέλα και τα φρενοκομεία στο
https://belopoulos.blogspot.gr/2016/01/RonaldLaing.html#vivlia  έργο του Heinrich Ehmsen
André Gill, "Ο τρελός" ("Le fou")
5. Βιβλία του David Cooper που εκδόθηκαν τη δεκαετία του 1970: "Θλίψη" ["Sorrow"], ένα σκίτσο του
•  "Ψυχιατρική και Αντιψυχιατρική", εκδ. Ράππα, 1975.
Vincent van Gogh
•  "Ο θάνατος της οικογένειας", εκδ. Καστανιώτη, 1976 .
"Ο θλιμμένος γέρος" ("Στην πύλη
της αιωνιότητας") του Βίνσεντ Βαν
•  "Η γραμματική της ζωής", εκδ. Καστανιώτης, 1977.

Γκογκ
•  "Η γλώσσα της τρέλας", εκδ. Ελεύθερος τύπος, 1978.
Attanasio Natale, "Οι τρελές"
("Sunt lacrimae rerum")
6. Thomas Szasz, Ο μύθος της ψυχικής αρρώστιας, εκδ. Κασόλου, 1976.
"Το φρενοκομείο", ένας πίνακας
του Γουίλλιαμ Χόγκαρθ
7. Giovanni Gervis, Εργάτης και νεύρωση, εκδ. Στοχαστής, 1978. Pierre-Georges Jeanniot, "Η τρελή"
"Οι τρελές της Σαλπετριέρης". Μια
8. Ανάμεσα στα βιβλία που εκδόθηκαν τη δεκαετία του σειρά σχεδίων του Daniel Vierge
1980, αναφέρουμε: "Τη βιομηχανία της τρέλας" του "Η θεραπεία της τρέλας" του
Thomas Szasz (εκδ. Ιανός, 1983), το "Πίσω από τα τείχη Ιερώνυμου Μπος
του ασύλου" του Roger Gentis (Δίοδος, 1983), το "Οι "Ο τρελός γιατρός", μια σατρική
ψυχασθενείς ενάντια στο κεφάλαιο" της Σοσιαλιστικής γκραβούρα του Theodor de Bry
Κοινότητας Ασθενών (S.P.K.) της Χαϊδελβέργης Το πλοίο των τρελών στην ποίηση
(Κομμούνα 1983), "Τη φωνή της εμπειρίας" του Ronald και τη ζωγραφική της Αναγέννησης
Laing (Ελεύθερος τύπος, 1984.) και το "Δείκτης "Οι μονομανείς" του Théodore
νοημοσύνης" του Michel Tort (Ράππας, 1982) στο οποίο Géricault
ο Γάλλος ψυχολόγος αποδομεί την έννοια του "δείκτη "Ο Φρενίατρος" του J. M. Machado
"Σύμπτωμα"
de Assis. Ένα αντι-ψυχιατρικό
νοημοσύνης" και την δήθεν επιστημονική
τεύχος 5, 1982 μυθιστόρημα του 19ου αιώνα
αντικειμενικότατα των ψυχολογικών δοκιμασιών (τεστ).
"Ο μονόκερως στον κήπο" του
Την ίδια εποχή εκδόθηκε και "Ο ψυχιατρικός James Thurber. Η αυθαιρεσία του
ολοκληρωτισμός" (Ιανός, 1985) του Κλεάνθη Γρίβα.  ακούσιου ψυχιατρικού εγκλεισμού
Επιστολή-καταγγελία των
9. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ακόμη την "Ανοιχτή πόλη" που εξέδιδε ο υπερρεαλιστών προς τους
Βλάσης Ρασσιάς και το περιοδικό "Σύμπτωμα" που εξέδιδε ομάδα φοιτητών της διευθυντές των ψυχιατρείων
οδοντιατρικής σχολής.  Elfriede Lohse-Wächtler, μια
εξπρεσιονίστρια ζωγράφος θύμα
της ναζιστικής ευγονικής
10. Christos Belopoulos, "Στοιχεία για μια μελέτη της ψυχιατρικής στην
Louis Wain, ο ζωγράφος που
Ελλάδα", Διπλωματική διατριβή. [Τίτλος πρωτοτύπου: "Psychopathologie et αγαπούσε τις γάτες
environnement. Éléments pour une étude de la psychiatrie en Grèce",
"Το πλοίο των τρελών" του
Université Paris VIII, Juin 1977.]  Ιερώνυμου Μπος

11. Η "Αποικία Ψυχοπαθών Λέρου" (αργότερα "Ψυχιατρικό Νοσοκομείο

Λέρου", και μετέπειτα "Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου") ιδρύθηκε το 1957,
προκειμένου να αποσυμφορηθούν τα ψυχιατρεία της Αττικής, και της
υπόλοιπης Ελλάδος" από τους "αζήτητους" και "ανίατους" ασθενείς τους. Οι
ασθενείς μεταφέρονταν με "καραβιές" ομαδικά, κατά δεκάδες ή και
εκατοντάδες, κάτω από άθλιες συνθήκες με οχηματαγωγά του πολεμικού
ναυτικού. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, στο άσυλο της Λέρου
συνωστίζονταν περίπου 2.500 έγκλειστοι. Υπήρχε ένας μόνο ψυχίατρος και ως
φύλακες-νοσοκόμοι προσλαμβάνονταν οι ψαράδες και οι αγρότες του νησιού
χωρίς καμιά προηγούμενη εκπαίδευση και εποπτεία. Μετά την πτώση του
Μπαρόκ θεραπείες της τρέλας
χούντας το 1974, η "Λέρος" έγινε το σύμβολο διεθνώς μιας παρωχημένης
ψυχιατρικής αντίληψης, συνώνυμο της ασυλιακής φρίκης και της απάνθρωπης
Art Brut / Ακατέργαστη Τέχνη
μεταχείρισης ανυπεράσπιστων εγκλείστων.

• Περισσότερα: "Αποικία Ψυχοπαθών Λέρου. Μια αναδρομή στην ιστορία (1957- Gaston Duf
1990)",  August Natterer
Else Blankenhorn
12. Τα τεύχη της "Τρέλας" του 1980 και 1981 είναι ελεύθερα προσβάσιμα σε
Maria Faustina Stefanini
ηλεκτρονική μορφή στον ιστότοπο του "Ευτοπικού Ψηφιακού Αρχείου":
Eugen Gabritschevsky
http://archive.eutopia.gr/

• Τα περισσότερα άρθρα της "Τρέλας" είναι ανυπόγραφα· κάποια άλλα Miguel Hernandez
υπογεγραμμένα από τον Κλεάνθη Γρίβα.  Heinrich Anton Müller
Henriette Zéphir
13. "Τι είναι η κίνηση για τα δικαιώματα των ψυχασθενών", Η ελευθερία είναι Carlo Zinelli
θεραπευτική, τεύχος 2, Απρίλιος 1983.
Anna Zemankova
• Το πρώτο τεύχος του περιοδικού εκδόθηκε το 1982 με ένα εξώφυλλο που Jaime Fernandes
παραπέμπει στο πρώτο τεύχος του γαλλικού αντιψυχιατρικού περιοδικού
Marcel Storr
"Gardes fous" (Μάρτιος 1974). Το τεύχος 2 το 1983, το διπλό τεύχος 3-4 το
Sylvain Fusco

https://belopoulos.blogspot.com/2016/01/antipsychiatriki-gr.html#axzz7NbwAan2I 5/7
15/03/2022, 15:42 ΨυχοΑντιMαχίες: Αντιψυχιατρική και εναλλακτική ψυχιατρική στην Ελλάδα τα χρόνια της μεταπολίτευσης
1984, το 5-6 το 1985, το 7-8 το 1988 και το 9 το 1989. Δύο ακόμη τεύχη Aloïse Corbaz
εκδόθηκαν  το 1993 και το 2003 αντιστοίχως.  Séraphine de Senlis

14. Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, "Οι αζήτητοι" του Κώστα Ζώη:

Εξωτερικές διασυνδέσεις
http://www.gfc.gr/el/ταινίες/χρονολογικός-κατάλογος/movie/year/οι-
αζητητοι.html
"Οιδιποδία" (έπος): Μια άλλη
•  "Οι Αζήτητοι" στο Vimeo: https://vimeo.com/32960558   εκδοχή του μύθου του Οιδίποδα
•  "Οι Αζήτητοι" στο YouTube: https://www.youtube.com/watch? "Μελαμποδία": Ένα έπος για τους
μάντεις-θεραπευτές της μυθικής
v=fGtvB4CTDrQ
εποχής
"Αλκμαιωνίς": Το κυνήγι του
15. "Δύο σχόλια για μια ταινία", Η ελευθερία είναι θεραπευτική, τεύχος 2,
μητροκτόνου Αλκμαίωνα από τις
Απρίλιος 1983.
Ερινύες
•    Περισσότερα για την ταινία του Κωστή Ζώη: "Τρεις ταινίες για το Μενεκράτης ο Συρακούσιος: Ο
ψυχιατρικό άσυλο της Λέρου", ιδιόρρυθμος γιατρός της
https://belopoulos.blogspot.com/2018/08/AsylumofLeros- αρχαιότητας που θεράπευε την
"ἱεράν νόσον""
Documentaryfilms.html

16. Ανάμεσα στις λιγοστές ομάδες που δημιουργήθηκαν και άφησαν πίσω τους Γραφιστική τέχνη.
κάποια ίχνη, μπορούμε να αναφέρουμε την "Ομάδα δουλειάς για τα ψυχιατρεία" Εικονογραφήσεις
που σχηματίσθηκε το 1978 από κάποιους φοιτητές στην Θεσσαλονίκη. Ένα
σχετικά εκτενές κείμενό της με τίτλο "Ψυχιατρεία: Θεραπευτική εξόντωση"
δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ιδεοδρόμιο (τεύχος 20, Φλεβάρης 1979).

17. Jacques Lesage de la Haye, La mort de l'asile. Histoire de l'antipsychiatrie

[Ο θάνατος του ψυχιατρικού ασύλου. Ιστορία της αντιψυχιατρικής], p. 68, édit.
Libertaires, 2010.

18. Η επίδραση του Φράνκο Μπαζάλια (Franco Basaglia, 1924-1980) και της
ιταλικής "Δημοκρατικής Ψυχιατρικής" οφείλεται και στην παρουσία ομάδων
Carlo Zinelli (art brut)
επαγγελματιών-εθελοντών από το Ψυχιατρείο της Τεργέστης, οι οποίοι υπό την
εποπτεία του Φράνκο Ροτέλλι (Franco Rotelli), διαδόχου του Μπαζάλια,
μετέφεραν την τεχνογνωσία και την εμπειρία της ιταλικής ψυχιατρικής
μεταρρύθμισης παρεμβαίνοντας με πιλοτικά προγράμματα πρώτα στο
Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης (1987) και λίγο αργότερα στο Ψυχιατρικό
Νοσοκομείο Αττικής ("Δαφνί") και στο Κρατικό "Θεραπευτήριο" Λέρου.

19. Λόγος ενός ασθενούς της θεραπευτικής κοινότητας της Γκορίτσια προς τον
Φράνκο Μπαζάλια. Αναφέρεται από τον Pierangelo di Vittorio.

(Pierangelo di Vittorio, "Oublier l'antipsychiatrie?" Στο: "La psychiatrie dans

l'histoire - Actes du Vie congres de l'Association Européenne pour l'histoire de
la psychiatrie". Presses Universitaires de Caen, 2008.)

20. Roger Gentis, Πίσω από τα τείχη του ασύλου [Les murs de l'asile], εδκ.
Δίοδος, 1983. 

21. Bruce Cohen, Psychiatric Hegemony: A Marxist Theory of Mental Illness,

Palgrave Macmillan, 2016. ("Η ψυχιατρική ηγεμονία- Μια μαρξιστική θεωρία της
ψυχικής αρρώστιας":
https://belopoulos.blogspot.com/2017/09/PsychiatricHegemony.html )

"Η ελευθερία είναι θεραπευτική"

"Η Τρέλλα"
"Η ελευθερία είναι θεραπευτική"

τεύχος 5-6, 1985 τεύχος 3, 1981 τεύχος 7-8, 1988

ΨυχοΑντιΜαχίες      

https://belopoulos.blogspot.com/2016/01/antipsychiatriki-gr.html#axzz7NbwAan2I 6/7
15/03/2022, 15:42 ΨυχοΑντιMαχίες: Αντιψυχιατρική και εναλλακτική ψυχιατρική στην Ελλάδα τα χρόνια της μεταπολίτευσης

Ετικέτες
"Λέρος",
ακτιβισμός • μαρτυρίες,
αντιψυχιατρικό κίνημα,
ιστορία της τρέλας,
φρενοκομεία και άσυλα

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Πληκτρολογήστε το σχόλιό σας...

Υποβολή σχολίου ως:

ifeelthetumbl Αποσύνδεση

Προεπισκόπη
Δημοσίευση
Να λαμβάνω ειδοποιήσεις

Νεότερη ανάρτηση Αρχική σελίδα Παλαιότερη Ανάρτηση

Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)

ακατέργαστη τέχνη•art brut

ακτιβισμός • μαρτυρίες
αντιψυχιατρικά κείμενα
αντιψυχιατρική
αντιψυχιατρικό κίνημα
αποδομήσεις
αυτισμός και ΔΕΠΥ
βιβλιοπαρουσιάσεις
εικόνες της τρέλας
ιστορία της τρέλας
κατάθλιψη
κλινική και κριτική ψυχολογία
κριτική ψυχιατρική
λόγοι και κείμενα
λογοτεχνία και τρέλα
μπαρόκ
θεραπείες της τρέλας
ντοκιμαντέρ • ταινίες
παραφροσύνη και τέχνη
συνεντεύξεις
σχιζοφρένεια
τέχνη και τρέλα
τέχνη του
περιθωρίου•οutsider αrt
το πλοίο των τρελών
τρέλα και δημιουργία
φρενοκομεία και άσυλα
David Cooper •
Ronald Laing

Θέμα Απλό. Από το Blogger.

https://belopoulos.blogspot.com/2016/01/antipsychiatriki-gr.html#axzz7NbwAan2I 7/7