Rosyjski Dla Bystrzakow

Tytuł oryginału: Russian For Dummies®
Tłumaczenie: Leszek Sielicki

ISBN: 978-83-246-7782-5
For Dummies® trademark is the exclusive property of Wiley and is used under license.
Original English Language edition Copyright © 2006 by Wiley Publishing, Inc.
All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part in any form. This translation
published by arrangement with Wiley Publishing, Inc.
Oryginalne anglojęzyczne wydanie © 2006 by Wiley Publishing, Inc.
Wszelkie prawa, włączając prawo do reprodukcji całości lub części w jakiejkolwiek formie, zarezerwowane.
Tłumaczenie opublikowane na mocy porozumienia z Wiley Publishing, Inc.
Wiley, the Wiley Publishing Logo, For Dummies, the Dummies Man, A Reference for the Rest of Us!, The Dummies
Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com, and related trade dress are trademarks of John
Wiley and Sons, Inc. and/or its affiliates in the United States and/or other countries. Used under license.
Wiley, the Wiley Publishing Logo, For Dummies, the Dummies Man, A Reference for the Rest of Us!, The Dummies
Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com i związana z tym szata graficzna są markami
handlowymi John Wiley and Sons, Inc. i/lub firm stowarzyszonych w Stanach Zjednoczonych i/lub innych
krajach. Wykorzystywane na podstawie licencji.
Translation copyright © 2010 by Helion S.A.

Polish language edition published by Helion S.A.
Copyright © 2010.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne
i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne
naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej
odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: dlabystrzakow@dlabystrzakow.pl
WWW: http://dlabystrzakow.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://dlabystrzakow.pl/user/opinie?rosybv_ebook
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Dodatkowe materiały do książki można znaleźć pod adresem:
ftp://ftp.helion.pl/przyklady/rosybv_p.zip
• Poleć książkę na Facebook.com • Księgarnia internetowa
• Kup w wersji papierowej • Lubię to! » Nasza społeczność
• Oceń książkę
Spis treści
O autorach .............................................................................................................................. 13
Podziękowania od autorów ..................................................................................................... 15
Wstęp ...................................................................................................................................... 17
O książce ..................................................................................................................................................... 17
Konwencje zastosowane w książce .................................................................................................................. 17
Naiwne założenia .......................................................................................................................................... 18
Jak podzielona jest książka ............................................................................................................................. 18
Część I: Na dobry początek ....................................................................................................................... 18
Część II: Rosyjski w akcji .......................................................................................................................... 19
Część III: Rosyjski w podróży .................................................................................................................... 19
Część IV: Dekalogi .................................................................................................................................. 19
Część V: Dodatki ..................................................................................................................................... 19
Ikony użyte w książce .................................................................................................................................... 19
Co dalej ....................................................................................................................................................... 20
Materiały do pobrania ................................................................................................................................... 20
Część I: Na dobry początek ...........................................21

Rozdział 1: Rosyjski nie jest Ci zupełnie obcy ........................................................................ 23
Słowa, które na pewno znasz ......................................................................................................................... 23
Rosyjskie wyrazy rozpoznawalne na całym świecie .......................................................................................... 23
Wyrazy podobne, a znaczenie inne ............................................................................................................ 24
Alfabet rosyjski (jest łatwiejszy, niż myślisz) .................................................................................................... 25
Od A do Ja: cyrylica ma sens .................................................................................................................... 25
Znam cię! Znajomo wyglądające i identycznie brzmiące litery ..................................................................... 27
Sztuczki: znajomo wyglądające, lecz inaczej brzmiące litery .......................................................................... 28
Dziwadła: nietypowo wyglądające litery ...................................................................................................... 28
Brzmieć jak prawdziwy Rosjanin: zasady prawidłowej wymowy ........................................................................ 29
Zasada jedna litera – jedna głoska ............................................................................................................. 29
Oddajmy głos samogłoskom ...................................................................................................................... 29
Przegląd kłopotliwych głosek ..................................................................................................................... 31
Stosujemy popularne wyrażenia ..................................................................................................................... 31
Zwroty grzecznościowe ............................................................................................................................. 32
Przepraszamy ........................................................................................................................................... 32
Magazynek pełen przydatnych zwrotów ...................................................................................................... 32
Czytamy po rosyjsku ...................................................................................................................................... 33
4 Rosyjski dla bystrzaków
Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki rosyjskiej ............................................................ 35

Przypadki w języku rosyjskim ......................................................................................................................... 35
Mianownik ............................................................................................................................................... 36
Dopełniacz ............................................................................................................................................... 36
Biernik ..................................................................................................................................................... 36
Celownik .................................................................................................................................................. 36
Narzędnik ................................................................................................................................................ 37
Miejscownik ............................................................................................................................................. 37
Rzeczowniki i zaimki ..................................................................................................................................... 37
Fakty na temat rodzaju rzeczowników ........................................................................................................ 37
Sprawdzamy przypadki ............................................................................................................................. 38
Przypadki w liczbie mnogiej ...................................................................................................................... 40
Zaimki .................................................................................................................................................... 43
Wzbogacamy wypowiedź przymiotnikami ....................................................................................................... 46
Zawsze w zgodzie: zgodność rzeczownik – przymiotnik .......................................................................... 46
Wiele wspólnego: przymiotniki w pozostałych przypadkach ......................................................................... 47
Wprowadzamy ruch, stosując czasowniki ........................................................................................................ 48
Bezokolicznik ........................................................................................................................................... 48
Czas teraźniejszy ...................................................................................................................................... 48
Rozmawiamy o czasie przeszłym ................................................................................................................ 49
Czas przyszły ........................................................................................................................................... 51
Niezwykły czasownik БЫТЬ (być) ................................................................................................................ 52
Rosyjskie przysłówki ..................................................................................................................................... 52
Przysłówki sposobu ................................................................................................................................... 52
Przysłówki czasu ...................................................................................................................................... 53
Budujemy zdania jak zawodowiec .................................................................................................................. 53
Porządek wyrazów w zdaniu ..................................................................................................................... 53
Wybieramy rzeczownik (lub zaimek) i przymiotnik ...................................................................................... 53
Wybieramy czasownik ............................................................................................................................... 54
Łączymy łącznikami .................................................................................................................................. 54
Tworzymy pytania .................................................................................................................................... 54
Liczymy po rosyjsku ...................................................................................................................................... 54
Liczebniki od 0 do 9 ................................................................................................................................. 55
Liczebniki 10 – 19 ................................................................................................................................... 56
Liczebniki 20 – 99 ................................................................................................................................... 56
Liczebniki 100 – 999 ............................................................................................................................... 57
Liczebniki 1000 – 1 000 000 ................................................................................................................... 58
Liczebniki porządkowe ............................................................................................................................. 58
Rozdział 3: Здравствуйте! Привет! Jak się przywitać i przedstawić ................................... 61

Z kim rozmawiam? Styl formalny i nieformalny .............................................................................................. 61
Krzątanina: mówimy „dzień dobry” i „do widzenia” ....................................................................................... 62
Witamy się z różnymi osobami ................................................................................................................... 62
Witamy się o różnych porach dnia ............................................................................................................. 63
Wyrażenie „jak się masz?” ........................................................................................................................ 63
Żegnamy się ............................................................................................................................................ 64
Nie takie proste: rozszyfrowujemy rosyjskie imiona .......................................................................................... 65
Spis treści 5
Przełamujemy lody: przedstawiamy się ........................................................................................................... 66
Zapoznajemy się ...................................................................................................................................... 66
Pytamy o imiona i przedstawiamy się ......................................................................................................... 67
Przedstawiamy przyjaciół, kolegów i członków rodziny ................................................................................ 67
Część II: Rosyjski w akcji ..............................................71

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie ..................................................................... 73
Coś ci powiem: mówimy o sobie ..................................................................................................................... 73
Skąd jesteś? ............................................................................................................................................. 73
Rozmowa o narodowości i pochodzeniu ..................................................................................................... 75
Ile masz lat? ............................................................................................................................................. 79
Rozmowa o rodzinie ................................................................................................................................. 80
Rozmowa o pracy ..................................................................................................................................... 82
Spotkajmy się: wymienianie informacji kontaktowych ....................................................................................... 84
Przepraszam? Wyjaśniamy, że czegoś nie rozumiemy ...................................................................................... 85
Rozdział 5: Zamieszanie wokół jedzenia ................................................................................. 87

Koncentrujemy się na podstawach żywienia .................................................................................................... 87
Jemy ........................................................................................................................................................ 87
Pijemy ..................................................................................................................................................... 88
Sztućce i zastawa stołowa .......................................................................................................................... 89
Podstawowe zasady zachowania się przy stole ............................................................................................. 90
Różnorodne rosyjskie posiłki .......................................................................................................................... 90
Co na śniadanie? Praktycznie wszystko! ..................................................................................................... 90
Zjedzmy obiad ......................................................................................................................................... 91
Prosta kolacja ........................................................................................................................................... 93
Kupujemy artykuły spożywcze ........................................................................................................................ 95
Wybieramy owoce i warzywa ..................................................................................................................... 95
Przyglądamy się innym artykułom spożywczym ........................................................................................... 96
Idziemy coś zjeść ........................................................................................................................................... 97
Ustalamy, dokąd pójdziemy ...................................................................................................................... 97
Rezerwujemy stolik przez telefon ............................................................................................................... 98
Sztuka zamawiania posiłku ........................................................................................................................ 99
Zwroty przydatne w rozmowie z kelnerem ................................................................................................ 100
Płacimy rachunek ................................................................................................................................... 100
Rozdział 6: Idziemy na zakupy ............................................................................................... 105

Kupuj do upadłego: gdzie i jak kupować ....................................................................................................... 105
Różne rodzaje sklepów ............................................................................................................................ 106
Pytamy o godziny otwarcia ...................................................................................................................... 107
Poruszanie się po domu towarowym ......................................................................................................... 108
Prosimy o pomoc (lub odmawiamy) ......................................................................................................... 109
Dobrze Ci w tym: kupujemy ubrania ............................................................................................................ 111
Szukamy konkretnych części garderoby ..................................................................................................... 111
Kwestia koloru ....................................................................................................................................... 113
Szukamy właściwego rozmiaru ................................................................................................................. 114
Przymierzamy ubrania ............................................................................................................................ 114
To czy tamto? Ustalamy, co kupimy ............................................................................................................ 115

Stosujemy zaimki wskazujące ................................................................................................................... 115
Wyrażamy upodobania i awersje .............................................................................................................. 116
Porównujemy dwa przedmioty ................................................................................................................. 116
Oznajmiamy, co nam się najbardziej (lub najmniej) podoba ...................................................................... 117
Trzeba płacić: kupujemy ............................................................................................................................. 118
Ile to kosztuje? ........................................................................................................................................ 118
Biorę! .................................................................................................................................................... 118
Gdzie i jak zapłacić ................................................................................................................................ 119
Coś specjalnego: odjazdowe pamiątki z Rosji ................................................................................................ 120
Rozdział 7: Idziemy w miasto, w rosyjskim stylu .................................................................. 123

Zegar tyka: sprawdzamy czas ...................................................................................................................... 123
Liczymy godziny .................................................................................................................................... 124
Liczymy minuty ...................................................................................................................................... 124
Pytamy o czas ........................................................................................................................................ 126
Czas na pory dnia ................................................................................................................................... 127
Dni tygodnia .......................................................................................................................................... 128
Odniesienia do teraźniejszości ................................................................................................................. 129
Zawsze razem: planujemy wypad ................................................................................................................. 130
Pójdziesz ze mną? .................................................................................................................................. 130
O której się zaczyna? .............................................................................................................................. 131
Na dużym ekranie: idziemy do kina .............................................................................................................. 132
Wybieramy film ...................................................................................................................................... 132
Kupujemy bilety ..................................................................................................................................... 132
Wybieramy miejsce ................................................................................................................................. 133
Klasyka: rosyjski balet i teatr ........................................................................................................................ 134
Zamawianie biletów — przydatne wskazówki ........................................................................................... 134
Co należy robić w antrakcie ..................................................................................................................... 135
Wizyta w muzeum ...................................................................................................................................... 136
Jak było? Dzielimy się wrażeniami ................................................................................................................ 137
Rozdział 8: Przyjemności: rekreacja i sport .......................................................................... 141

Pogadajmy o hobby ..................................................................................................................................... 141
Co robiłeś wczoraj wieczorem? ................................................................................................................ 141
Co robisz w ten weekend? ....................................................................................................................... 143
Co lubisz robić? ..................................................................................................................................... 143
Czytamy ..................................................................................................................................................... 144
Czytałeś to? ........................................................................................................................................... 145
Co lubisz czytać? .................................................................................................................................... 145
Gdzie znaleźć coś do czytania? ................................................................................................................ 148
Radujemy się na łonie natury ....................................................................................................................... 148
Dacza .................................................................................................................................................... 148
Szukamy pożywienia w lesie .................................................................................................................... 149
Narty na Kaukazie ................................................................................................................................. 149
Wycieczka nad Bajkał ............................................................................................................................. 150
Rejs z biegiem Wołgi .............................................................................................................................. 150
Spis treści 7
Prace ręczne ............................................................................................................................................... 151
Zręczne ręce .......................................................................................................................................... 151
Gramy na instrumentach ......................................................................................................................... 152
Kolekcje ..................................................................................................................................................... 153
Uprawiamy sport ........................................................................................................................................ 153
Rozdział 9: Rozmawiamy przez telefon i wysyłamy pocztę .................................................... 157

Podstawy rozmów telefonicznych .................................................................................................................. 157
Odświeżamy terminologię związaną z telefonami ....................................................................................... 157
Rozpoznajemy różne rodzaje telefonów .................................................................................................... 158
Różne rodzaje połączeń .......................................................................................................................... 159
Wybieramy numer i dzwonimy ..................................................................................................................... 159
Podstawy telefonicznej etykiety ..................................................................................................................... 160
Szanujemy czas, nie przedstawiając się ..................................................................................................... 160
Prosimy o przywołanie do telefonu osoby, z którą chcemy rozmawiać ......................................................... 161
Możliwe odpowiedzi ............................................................................................................................... 161
Zostawiamy wiadomość .......................................................................................................................... 163
Automatyczna sekretarka ......................................................................................................................... 165
Wysyłamy list, faks lub e-mail ...................................................................................................................... 165
Rozdział 10: W domu i w biurze ............................................................................................. 169

Szukamy mieszkania lub domu ..................................................................................................................... 169
Rozmawiamy o mieszkaniu ...................................................................................................................... 169
Rozmawiamy o domu ............................................................................................................................. 170
Zadajemy właściwe pytania ..................................................................................................................... 171
Zawieramy umowę ................................................................................................................................. 171
Urządzamy się ............................................................................................................................................ 173
Nazwy pomieszczeń ................................................................................................................................ 173
Kupujemy meble .................................................................................................................................... 173
Szukamy pracy ........................................................................................................................................... 175
Gdzie należy szukać ................................................................................................................................ 175
Kontakt z pracodawcą ............................................................................................................................. 176
Ustalamy zakres obowiązków .................................................................................................................. 177
Jak sobie radzić w pracy ............................................................................................................................... 178
Poruszanie się po biurze .......................................................................................................................... 178
Komunikacja w pracy .............................................................................................................................. 179
Część III: Rosyjski w podróży .......................................183

Rozdział 11: Planujemy wyprawę .......................................................................................... 185
Kiedy możemy wyjechać? Ustalamy datę wyjazdu ......................................................................................... 185
Rozpoznajemy nazwy miesięcy ................................................................................................................ 185
Rozmawiamy o konkretnych datach ......................................................................................................... 186
Podajemy rok ......................................................................................................................................... 187
Określamy pory roku .............................................................................................................................. 187
Dokąd chcesz pojechać? Ustalamy miejsce przeznaczenia .............................................................................. 188
Sprawdzamy różne państwa .................................................................................................................... 188
Odwiedzamy Rosję ................................................................................................................................ 189
Jak się tam dostać? Rezerwujemy wycieczkę w biurze podróży ........................................................................ 190
Nie ruszaj się bez nich z domu: paszport i wiza ............................................................................................. 191
Paszport ................................................................................................................................................ 192
Wiza ..................................................................................................................................................... 192
Co zabrać ze sobą: porady dotyczące pakowania ........................................................................................... 194
Rozdział 12: Jak się tam dostać: samoloty, pociągi i nie tylko ............................................ 197
Czasowniki oznaczające ruch ....................................................................................................................... 197
Chodzimy i jeździmy przez cały czas ........................................................................................................ 198
Idziemy lub jedziemy w chwili mówienia o tym .......................................................................................... 199
Wyjaśniamy, dokąd się wybieramy ........................................................................................................... 200
Poruszamy się po lotnisku ............................................................................................................................ 201
Stosujemy czasownik „lecieć” .................................................................................................................. 202
Przechodzimy odprawę i wkraczamy na pokład samolotu ........................................................................... 202
Kontrola paszportowa i celna ................................................................................................................... 203
Opuszczamy lotnisko .............................................................................................................................. 204
Korzystamy z transportu publicznego ........................................................................................................... 205
Bierzemy taksówkę .................................................................................................................................. 205
Jedziemy mikrobusem .............................................................................................................................. 206
Łapiemy autobusy, trolejbusy i tramwaje .................................................................................................. 206
Przejażdżka metrem ................................................................................................................................ 207
Wsiadamy do pociągu ................................................................................................................................. 207
Studiujemy rozkład jazdy ........................................................................................................................ 207
Omawiamy rodzaje pociągów i wagonów .................................................................................................. 208
Kupujemy bilety ..................................................................................................................................... 208
Podstawowe informacje dotyczące podróży ............................................................................................... 209
Wsiadamy do pociągu ............................................................................................................................. 209
Odkrywamy uroki podróży pociągiem ...................................................................................................... 209
Rozdział 13: Pobyt w hotelu .................................................................................................. 213

Rezerwujemy hotel ...................................................................................................................................... 213
Rodzaje hoteli ........................................................................................................................................ 213
Rezerwujemy pokój ................................................................................................................................. 214
Meldujemy się ............................................................................................................................................ 217
Gładko przechodzimy procedurę meldowania ........................................................................................... 217
Oglądamy pokój ..................................................................................................................................... 219
Zapoznajemy się z zapleczem .................................................................................................................. 220
Personel hotelu ....................................................................................................................................... 220
Rozwiązujemy problemy .............................................................................................................................. 220
Zgłaszamy usterkę .................................................................................................................................. 221
Prosimy o dostarczenie brakujących przedmiotów ..................................................................................... 221
Prosimy o zamianę pokoju ....................................................................................................................... 221
Wymeldowujemy się i płacimy rachunek ....................................................................................................... 222
Rozdział 14: Money, Money, Money ....................................................................................... 225

Zwracamy uwagę na walutę ......................................................................................................................... 225
Ruble i kopiejki ...................................................................................................................................... 225
Dolary, euro i inne waluty ....................................................................................................................... 226
Wymieniamy pieniądze ............................................................................................................................... 226
Spis treści 9
Korzystamy z usług banków ......................................................................................................................... 228
Otwieramy rachunek w wybranym banku .................................................................................................. 228
Dokonujemy wpłat i wypłat ..................................................................................................................... 229
Korzystamy z bankomatu ......................................................................................................................... 230
Wydajemy pieniądze ................................................................................................................................... 231
Szukamy okazji ....................................................................................................................................... 231
Płacimy gotówką .................................................................................................................................... 232
Płacimy kartami kredytowymi .................................................................................................................. 232
Rozdział 15: Gdzie jest plac Czerwony? Pytamy o drogę ....................................................... 235
Zadajemy pytania „gdzie” oraz „jak” ........................................................................................................... 235
Gdzie to jest? ......................................................................................................................................... 235
Jak się tam dostać? .................................................................................................................................. 236
Właściwe rozumienie wskazówek .................................................................................................................. 237
Rozpoznajemy przyimki .......................................................................................................................... 237
W prawo albo w lewo ............................................................................................................................. 238
Ustalamy kierunki ................................................................................................................................... 240
Podajemy odległości .................................................................................................................................... 243
Oznaczanie odległości za pomocą czasu ................................................................................................... 243
Stosowanie właściwych miar odległości ..................................................................................................... 244
Rozdział 16: Nagłe wypadki .................................................................................................. 247

Prosimy o pomoc w razie wypadku i innych nadzwyczajnych okoliczności ....................................................... 247
Wzywamy pomocy .................................................................................................................................. 247
Dzwonimy pod właściwy numer ............................................................................................................... 248
Zgłaszamy problem ................................................................................................................................ 248
Prosimy o pomoc osoby mówiącej po polsku ............................................................................................. 250
Opieka medyczna ....................................................................................................................................... 251
Poznajemy anatomię ............................................................................................................................... 251
Opisujemy objawy .................................................................................................................................. 253
Zgłaszamy alergie oraz inne szczególne okoliczności ...................................................................................... 254
Wizyta u specjalisty ................................................................................................................................ 255
Poddajemy się badaniu i słuchamy diagnozy ............................................................................................. 256
Wizyta w aptece ..................................................................................................................................... 257
Wzywamy policję ........................................................................................................................................ 258
Rozmawiamy z milicją ............................................................................................................................ 258
Odpowiadamy na pytania funkcjonariuszy milicji ...................................................................................... 259
Część IV: Dekalogi ......................................................261

Rozdział 17: Dziesięć sposobów na szybkie opanowanie rosyjskiego .................................. 263
Wypróbuj rosyjską telewizję, filmy i muzykę .................................................................................................. 263
Słuchaj rosyjskich programów radiowych ...................................................................................................... 264
Czytaj rosyjskie publikacje ........................................................................................................................... 264
Korzystaj z internetu ................................................................................................................................... 264
Odwiedź rosyjską restaurację ....................................................................................................................... 265
Poszukaj Rosjanina, z którym będziesz mógł korespondować ......................................................................... 265
Naucz Rosjanina języka polskiego ................................................................................................................ 265
Jedź do Rosji .............................................................................................................................................. 265

Wyjdź za mąż za Rosjanina (lub ożeń się z Rosjanką) .................................................................................. 266
Rozdział 18: Dziesięć ulubionych rosyjskich zwrotów .......................................................... 267

Ой! ............................................................................................................................................................. 267
Давай! ....................................................................................................................................................... 268
Представьте себе ....................................................................................................................................... 268
Послушайте! .............................................................................................................................................. 268
Пир горой ................................................................................................................................................... 268
Я требую продолжения банкета ................................................................................................................. 269
Слово — серебро, а молчание — золото ..................................................................................................... 269
Одна голова хорошо, а две лучше ............................................................................................................... 269
Друг познаётся в беде ................................................................................................................................ 269
Старый друг лучше новых двух .................................................................................................................. 270
Rozdział 19: Dziesięć najważniejszych rosyjskich świąt ...................................................... 271

Nowy Rok .................................................................................................................................................. 271
Stary Nowy Rok ......................................................................................................................................... 272
Boże Narodzenie ........................................................................................................................................ 272
Wielkanoc .................................................................................................................................................. 273
Dzień Kobiet .............................................................................................................................................. 273
Dzień Obrońcy Ojczyzny ............................................................................................................................ 273
Rosyjskie Mardi Gras ................................................................................................................................. 273
Pierwszy Maja ............................................................................................................................................ 273
Dzień Zwycięstwa ...................................................................................................................................... 274
Dzień Jedności Narodowej ........................................................................................................................... 274
Rozdział 20: Dziesięć zwrotów, dzięki którym zostaniesz uznany za Rosjanina .................... 275
Только после Вас! ....................................................................................................................................... 275
Вы сегодня прекрасно выглядите! .............................................................................................................. 275
Заходите на чай! ........................................................................................................................................ 276
Угощайтесь! ............................................................................................................................................... 276
Приятного апетита! .................................................................................................................................... 276
Сядем на дорожку! ..................................................................................................................................... 276
Садись, в ногах правды нет! ....................................................................................................................... 276
Ни пуха, ни пера! ........................................................................................................................................ 277
Целую ........................................................................................................................................................ 277
С лёгким паром! ......................................................................................................................................... 277
Rozdział 21: Dziesięć rzeczy, których nie należy w Rosji robić ani mówić ............................ 279
Nie przychodź w gości z pustymi rękami ....................................................................................................... 279
Zdejmuj buty .............................................................................................................................................. 279
Nie żartuj z rodziców .................................................................................................................................. 280
Nie wznoś toastu „На здоровье!” ................................................................................................................ 280
Nie przyjmuj ostatniej koszuli ....................................................................................................................... 280
Nie ubieraj się byle jak ................................................................................................................................ 280
Nie stosuj zasady „każdy płaci za siebie” ...................................................................................................... 281
Nie pozwól kobiecie nosić ciężkich przedmiotów ........................................................................................... 281
Nie przeocz osoby starszej w środkach komunikacji ........................................................................................ 281
Nie bekaj w towarzystwie ............................................................................................................................. 282
Spis treści 11
Część V: Dodatki ........................................................283

Dodatek A Tablice czasowników .......................................................................................... 285
Dodatek B Minisłownik ......................................................................................................... 289
Dodatek C Klucz z odpowiedziami ......................................................................................... 299
Dodatek D Na płycie CD ........................................................................................................ 305
O autorach
D r Andrew Kaufman prowadzi gościnne wykłady na Wydziale Języków i Literatury
Słowiańskiej Uniwersytetu Wirginii. Ma tytuł doktora języków i literatury słowiańskiej
Uniwersytetu Stanforda. Jest cenionym publicystą i wielokrotnie nagradzanym przez najlepsze
amerykańskie uniwersytety nauczycielem języka, literatury i kultury rosyjskiej. Dr Kaufman
pracował jako konsultant z dziedziny literatury i kultury rosyjskiej dla Oprah’s Book Club,
omawiał również rosyjskie literaturę i kulturę w programie telewizyjnym Democracy Now!
Można było go również usłyszeć w audycjach radia Talk America i radia Silver Rain w Rosji.
Płynnie mówiący po rosyjsku dr Kaufman przez długi czas mieszkał w Rosji, gdzie studiował
na Uniwersytecie Moskiewskim oraz pracował jako tłumacz i konsultant ds. zarządzania.
Więcej o dr. Kaufmanie znajdziesz na jego stronie internetowej www.professorandy.com.
Dr Serafima Gettys ma tytuł doktora języków obcych Państwowego Uniwersytetu

Pedagogicznego Gertzena w Leningradzie. Jest obecnie koordynatorem Programu Języków
Obcych na Uniwersytecie Lewisa, gdzie także naucza języka rosyjskiego. Przedtem wykładała
język rosyjski na Uniwersytecie Stanforda. Dr Gettys jest także członkiem kilku profesjonalnych
kolegiów językowych.
Nina Wieda jest doktorantką na Wydziale Języków i Literatury Słowiańskiej Uniwersytetu

Northwestern w Chicago. Z poświęceniem zaszczepia język i kulturę rosyjską w życiu swoich
czytelników i studentów, w myśl łacińskiej sentencji „znajomość kolejnego języka to kolejne
życie”. Jest wykwalifikowaną lingwistką, posiada tytuł magistra nauk społecznych. Wydała tomik
poezji w języku rosyjskim, opublikowała również kilka anglojęzycznych artykułów naukowych
o Czechowie oraz o dramacie współczesnym.
Podziękowania od wydawcy oryginału

Jesteśmy dumni z tej książki. Prosimy o przesyłanie wszystkich uwag za pomocą formularza internetowego serii
Dummies, który znajduje się pod adresem www.dummies.com/register.
W wydaniu tej książki pomogli nam między innymi:

Acquisitions, Editorial, Composition Services
and Media Development Project Coordinator: Kristie Rees
Project Editor: Georgette Beatty Layout and Graphics: Joyce Haughey, Stephanie
Acquisitions Editor: Tracy Boggier D. Jumper, Julie Trippetti
Copy Editor: Sarah Faulkner Proofreader: Mildred Rosenzweig
Editorial Program Coordinator: Indexer: Joan Griffitts
Hanna K. Scott Special Help Jennifer Bingham, Josh Dials,
Technical Editor: Thomas J. Garza Her Voice Unlimited, LLC
Editorial Manager: Michelle Hacker
Editorial Assistants: Erin Calligan,
Nadine Bell
Cartoons: Rich Tennant
(www.the5thwave.com)
Publishing and Editorial for Consumer Dummies

Diane Graves Steele, Vice President and Publisher, Consumer Dummies
Joyce Pepple, Acquisitions Director, Consumer Dummies
Kristin A. Cocks, Product Development Director, Consumer Dummies
Michael Spring, Vice President and Publisher, Travel
Kelly Regan, Editorial Director, Travel
Publishing for Technology Dummies
Andy Cummings, Vice President and Publisher, Dummies Technology/General User
Composition Services
Gerry Fahey, Vice President of Production Services
Debbie Stailey, Director of Composition Services
Wstęp 15
Podziękowania od autorów
A ndrew Kauffman: Przede wszystkim chciałbym podziękować mojej koleżance, byłej
wykładowczyni Uniwersytetu Stanforda i współautorce niniejszej książki, Serafimie Gettys,
będącej jedną z najbardziej oryginalnych i inspirujących nauczycielek języka rosyjskiego, jakie
znam. Jej wdzięk, zaraźliwa miłość do języka rosyjskiego i profesjonalizm były nieodzowne dla
powstania niniejszej książki. Szczere podziękowania należą się również Ninie Wiedzie, która
wtedy, gdy najbardziej tego potrzebowaliśmy, dała z siebie wszystko i spisała się wspaniale.
Serdeczne podziękowania dla Georgette Betty z wydawnictwa Wiley za profesjonalną pomoc

i motywowanie w trakcie prac nad książką, jak również dla Tracy Boggier z Wiley za nadzór,
koordynację i umożliwienie powstania tej książki. Chciałbym także podziękować redaktor Sarze
Faulkner i Thomasowi Garza, redaktorowi technicznemu, dzięki którym mam pewność, że
każde zdanie niniejszej pracy jest poprawne i zrozumiałe.
Szczególne i z głębi serca płynące podziękowania dla mojej agentki, Margot Maley-Hutchison
z Waterside Productions, za zaufanie, doskonałe reprezentowanie i umiejętność
rozwiązywania wszystkich problemów.
Dziękuję wszystkim moim kolegom i studentom Wydziału Języków i Literatury Słowiańskiej

Uniwersytetu Wirginii, za stworzenie sprzyjającej atmosfery dla naszej wspólnej pasji związanej
z językiem i kulturą rosyjską.
Mam również wielki dług wdzięczności wobec moich byłych wykładowców z Uniwersytetu
Stanforda (w szczególności profesorów Lazara Fleishmana, Gregory’ego Freidina, Josepha Franka,
Moniki Greenleaf i Stephena Moellera-Sally’ego) i Amherst College (przede wszystkim profesorów
Stanleya Rabinowitza i Stephanie Sandler) za opiekę, wiarę we mnie i rozbudzenie pasji
do wszystkiego co rosyjskie.
Specjalne podziękowania dla profesor Aidy Borysownej Łominadze, którą poznałem, studiując
na Państwowym Uniwersytecie Moskiewskim, i której głęboki humanizm i niezwykła
kreatywność były i są dla mnie inspiracją.
I w końcu gorące podziękowania dla moich wspaniałych rodziców oraz rodziny za niezachwianą
miłość i wsparcie, mądrość oraz imponujące zakulisowe wysiłki marketingowe na moją rzecz.
Serafima Gettys: Podziękowania dla Andrew Kaufmana, dzięki któremu zainteresowałam się
niniejszym projektem i który przyjął odpowiedzialność za organizację i zarządzanie nim.
Podziękowania dla Uniwersytetu Stanforda, dzięki któremu poznałam Andy’ego i znaliśmy się
przez te wszystkie lata, na początku jako nauczyciel i uczennica, następnie jako koledzy, a teraz
jako współautorzy. Dziękuję również moim dawnym i obecnym uczniom w wielu szkołach
zarówno w Rosji, jak i w Stanach Zjednoczonych, którzy stale rzucają mi wyzwania i inspirują
mnie. Bez nich niniejsza książka nie zostałaby napisana.
Serdecznie dziękuję mojej rodzinie, mężowi Steve’owi i córce Annie. Ich miłość jest dla mnie
nieustającą inspiracją.
Nina Wieda: Serdeczne podziękowania dla Andy Kaufmana i Serafimy Gettys, dzięki którym
powstał niniejszy projekt i którzy byli wspaniałymi współpracownikami.
Wielkie podziękowania dla Wydziału Słowiańskiego Uniwersytetu Northwestern za stworzenie

wspaniałego środowiska naukowego.
Specjalne podziękowania dla Andrew Wachtela, dzięki któremu zainteresowałam się językami
i literaturą słowiańską, oraz dla Elizabeth Elliott za rozbudzenie moich zdolności pedagogicznych.
Serdeczne podziękowania dla mojej matki, Alli, mojego męża, Johna, za to, że tworzą
wspaniały zespół oraz dla mojej dwumiesięcznej córki, Nadii, która jest moją muzą.
Wstęp 17
Wstęp
Z nać więcej niż jeden język to jak przeżywać więcej niż jedno życie, jak powiedział jeden
ze starożytnych filozofów. To prawda — podróż po obcym kraju, takim jak Rosja, staje się
znacznie ciekawsza, gdy jesteś w stanie elegancko pogawędzić z recepcjonistą w hotelu,
skomplementować strój przewodniczki czy odczytać menu i zamówić potrawę, na którą rzeczywiście
masz ochotę. Móc zapytać o przedmioty, zamiast wskazywać je ręką, czy zapytać o drogę, zamiast
wpatrywać się w mapę, to drobiazgi powodujące, że za granicą czujesz się jak w domu.
Rosyjski dla bystrzaków nie jest książką, po której przeczytaniu będziesz mógł od razu zacząć czytać
Dostojewskiego w oryginale (nawet większość Rosjan potrzebuje do tego pewnego przygotowania).
Niewątpliwie jednak poznasz zwroty konieczne w wielu sytuacjach życiowych, od zakupów
po wizytę w teatrze. Dzięki kulturaliom będziesz mógł nie tylko posługiwać się językiem rosyjskim,
ale także lepiej zrozumieć Rosjan jako ludzi. A więc zapnij pasy i powodzenia w podróży lub
— jak mówią Rosjanie — Желаем вам удачи (że-ła-jem wam u-da-czi; życzymy Panu/Pani
powodzenia).
O książce
Książka Rosyjski dla bystrzaków jest tak skonstruowana, że nie ma potrzeby czytania jej w całości,
aby uzyskać interesującą Cię informację. Po prostu ze spisu treści wybierasz interesującą
Cię w danym momencie kwestię i możesz zacząć mówić! Do zrozumienia poszczególnych sekcji
nie musisz czytać poprzednich rozdziałów. Jeśli natomiast uznasz, że potrzebujesz więcej informacji
na jakikolwiek temat, dzięki systemowi odnośników łatwo znajdziesz właściwe miejsce.
Nie ma również potrzeby zapamiętywania słówek i reguł gramatycznych. Otrzymujesz gotowe

zwroty i jedyne, co musisz zrobić, to przeczytać je i zastosować w praktyce. Twoi rosyjscy znajomi
będą pod wrażeniem.
Konwencje zastosowane w książce

Oto konwencje ułatwiające orientację w zawartości książki:
9 Prezentujemy rosyjskie wyrażenia, używając oryginalnego alfabetu. Rosyjskie zwroty są

w tekście zapisane tłustym drukiem.
9 Po każdym rosyjskim wyrazie podajemy w nawiasie jego wymowę i tłumaczenie na język

polski. Wymowa podzielona jest na sylaby, a sylabę akcentowaną oznaczamy kursywą.
Oto mały przykład. „Kocham cię” to po rosyjsku Я тебя люблю (ja tie-bia liu-bliu; kocham cię).
Znaczenie zwrotu nie zawsze jest sumą znaczeń tworzących go wyrazów. Mówimy tu o znaczeniu
dosłownym (znaczeniu poszczególnych wyrazów) i znaczeniu idiomatycznym (rzeczywistym
znaczeniu zwrotu w konwersacji). Jeśli znaczenie dosłowne danego zwrotu różni się od jego
znaczenia idiomatycznego, w nawiasie podajemy obydwa znaczenia. Na przykład: Как дела?
(kak die-ła; jak się masz? — dosłownie: jak sprawy).
W poszczególnych rozdziałach zwróć uwagę na następujące elementy:
9 Pogawędka — dialogi z życia wzięte, obrazujące zastosowanie zawartych w danym dziale

książki wyrazów i zwrotów przez Rosjan. Takie nieformalne rozmowy możesz rzeczywiście
usłyszeć w typowych sytuacjach życiowych. Na załączonym CD dialogi te zamieszczono
w wersji audio, aby ułatwić Ci ich szybkie przyswojenie.
9 Słówka do zapamiętania — występują po każdej „Pogawędce” i zawierają wymowę oraz
transkrypcję nowych wyrazów i zwrotów użytych w dialogu.
9 Gierki językowe — znajdziesz je na końcu każdego rozdziału. W ramach zabawy będziesz
mógł zastosować nowo poznane wyrazy i zwroty, odpowiadając na pytania i rozwiązując
łamigłówki.
Naiwne założenia
Gdy zaczynaliśmy pisać niniejszą książkę, staraliśmy się wyobrazić sobie naszego przyszłego
czytelnika. W końcu stworzyliśmy listę naiwnych założeń na temat tego, kto naszym zdaniem
będzie chciał przeczytać tę książkę. Czy w poniższych opisach rozpoznajesz siebie?
9 Nie znasz rosyjskiego — albo miałeś rosyjski w liceum, ale nie pamiętasz ani słowa.
9 Nie szukasz książki, której lektura sprawi, że zaczniesz płynnie mówić po rosyjsku; chcesz
po prostu poznać wyrazy, zwroty i konstrukcje zdań, tak aby móc przekazać po rosyjsku
podstawowe informacje.
9 Nie masz zamiaru uczyć się na pamięć słówek i reguł gramatycznych.
9 Oczekujesz dobrej zabawy, a przy okazji chcesz nauczyć się trochę rosyjskiego.
Jak podzielona jest książka

Książka Rosyjski dla bystrzaków składa się z pięciu części i płyty CD. Każda z części oferuje coś
innego.
Część I: Na dobry początek

W tej części znajdziesz podstawy języka rosyjskiego. W rozdziale 1. dowiesz się, że już trochę
znasz rosyjski, chociaż pewnie będzie to dla Ciebie niespodzianką. Zaprezentujemy rosyjski
alfabet oraz pokażemy Ci, jak rozszyfrować niektóre rosyjskie wyrazy. W rozdziale 2. zostaniesz
Wstęp 19
przeszkolony w zakresie rosyjskiej gramatyki; znajdziesz tam również informacje o liczebnikach.
W rozdziale 3. poznasz pierwsze rosyjskie zwroty — pozdrowienia i powitania.
Część II: Rosyjski w akcji

Część II przygotowuje Cię na różne sytuacje, w których nieodzowne będzie użycie języka
rosyjskiego. W rozdziale 4. nauczysz się pogaduszek; rozdziały 5. i 6. poświęcone są posiłkom
i zakupom. Znając podstawy, dowiesz się, jak rozmawiać o rozrywkach (rozdział 7.), sportach,
czytelnictwie i innych hobby (rozdział 8.). Rozdział 9. dotyczy rozmów telefonicznych
i korespondencji. Zwroty i wyrażenia niezbędne w poważnych sytuacjach życiowych, takich
jak poszukiwanie pracy czy mieszkania, znajdziesz w rozdziale 10.
Część III: Rosyjski w podróży

Niniejsza część dotyczy wszelkich aspektów podróżowania, od zaplanowania wyjazdu (rozdział 11.)
i wybrania środka transportu (rozdział 12.) po ustalenie, gdzie się zatrzymać (rozdział 13.),
i uporządkowanie spraw finansowych (rozdział 14.). W rozdziale 15. dowiesz się, jak pytać
o drogę, a rozdział 16. przygotuje Cię na sytuacje nadzwyczajne.
Część IV: Dekalogi

To dosyć nietypowa część książki. Znajdziesz w niej listy rzeczy, które warto wiedzieć, takie
jak dziesięć sposobów na szybsze nauczenie się rosyjskiego, dziesięć najważniejszych rosyjskich
świąt i dziesięć rzeczy, których absolutnie nie wolno robić lub mówić w Rosji. Tutaj także
umieściliśmy dziesięć ulubionych rosyjskich wyrażeń i dziesięć zwrotów, dzięki którym łatwo
będzie wziąć Cię za Rosjanina.
Część V: Dodatki
Rosyjski dla bystrzaków zawiera cztery dodatki, w których zebrano użyteczne informacje. W dodatku A
znajdziesz tabele rosyjskich czasowników. Dodatek B to minisłownik. Dodatek C zawiera
odpowiedzi do zadań z „Gierek językowych”. Dodatek D ułatwia korzystanie z załączonego
do książki CD; zawiera opisy wszystkich dialogów znajdujących się na płycie, ze wskazaniem
miejsca, gdzie znajdują się one w książce.
Ikony użyte w książce

Dla Twojej wygody niektóre informacje oznaczyliśmy specjalnymi ikonami. Oto krótki przewodnik,
dzięki któremu, natrafiając na którąkolwiek ikonę w tekście książki, będziesz wiedział, czego
się spodziewać.
Taka ikona służy do oznaczenia tych dialogów z działu „Pogawędka”, które znajdują się także
na załączonej płycie CD. Dzięki temu oprócz czytania dialogów możesz ich również posłuchać.
Od informacji o sławnych rosyjskich pisarzach do grzecznego odrzucenia zaproszenia — taką

ikoną oznaczamy ciekawe i użyteczne informacje o rosyjskiej kulturze.
Jeśli chcesz wiedzieć, jak działa język rosyjski, jeśli chcesz rozszerzyć jego znajomość, budując
własne zdania, informacje dotyczące gramatyki na pewno w tym pomogą.
Taka ikona wskazuje ważne informacje o języku rosyjskim, które warto zapamiętać.
Taka ikona służy do oznaczenia użytecznej i ułatwiającej życie informacji. Może dotyczyć
prostego sposobu zapamiętania użytecznego wyrazu czy też porady, jak najlepiej zachować się
w określonej sytuacji.
Taka ikona zwraca uwagę na kwestię, którą powinieneś znać, aby uniknąć powszechnie
popełnianego błędu.
Co dalej
Znasz już anatomię Rosyjskiego dla bystrzaków, możesz więc wybrać się w podróż. Możesz zacząć
gdziekolwiek, nie musisz trzymać się jakiegoś określonego porządku. Po prostu wybierz temat,
który brzmi interesująco, znajdź odpowiedni rozdział w spisie treści i zacznij mówić po rosyjsku.
Jeśli nie wiesz, od czego zacząć, dobrym początkiem będzie rozdział 2., w którym poznasz
podstawy rosyjskiej gramatyki. Punktem wyjścia może być także rozdział 1. — jego lektura
zwiększy Twoją pewność siebie, wskazując rosyjskie wyrazy, które na pewno znasz. Możesz
również przejść bezpośrednio do działu poświęconego kwestii, której znajomość jest Ci w danym
momencie niezbędna, na przykład zamawianie lodów opisano w rozdziale 5.
Gdziekolwiek zdecydujesz się zacząć, znajdziesz wiele użytecznych zwrotów i będziesz mógł
korzystać z dobrodziejstw znajomości języka rosyjskiego. A teraz życzymy Ci Счастливого пути!
(sczias-li-wa-wo pu-ti; szczęśliwej drogi).
Materiały do pobrania
W przypadku wersji elektronicznej obraz płyty dołączonej do książki możesz pobrać
bezpośrednio z serwera FTP Wydawnictwa Helion. Wystarczy, że klikniesz w poniższy link:
ftp://ftp.helion.pl/przyklady/rosyby_p.zip
Rozmiar pliku: 341 MB

Część I
Na dobry początek
22 Część I: Na dobry początek
W tej części…
C zęść I to początek naszej podróży. Uzyskasz tu podstawowe informacje
niezbędne przy dalszej lekturze. W rozdziale 1. poznasz rosyjski alfabet
i odkryjesz, że znasz już całkiem sporo wyrazów po rosyjsku. W rozdziale 2.
umieściliśmy podstawy rosyjskiej gramatyki, które będą przydatne podczas
lektury dalszych części książki. Natomiast w rozdziale 3. będziesz mógł
zacząć stosować nowo zdobyte wiadomości w praktyce dzięki klasycznym
rosyjskim pozdrowieniom i wstępom. Szykuj się więc, zaczynasz mówić
по-русcки (pa rus-ki; po rosyjsku)!
Rozdział 1: Rosyjski nie jest Ci zupełnie obcy 23
Rozdział 1
Rosyjski nie jest Ci zupełnie obcy

W tym rozdziale:
► Ustalamy, jakie rosyjskie wyrazy już znasz.
► Przedstawiamy rosyjski alfabet.
► Uczymy poprawnej wymowy.
► Odkrywamy popularne wyrażenia.
► Czytamy pewnie po rosyjsku.
O to język rosyjski! Niezależnie od tego, czy zechcesz przeczytać menu, posłuchać rosyjskiej
muzyki czy choćby pogawędzić z rosyjskimi przyjaciółmi, tu właśnie zaczyna się Twoja
podróż. Zaufaj oczom, uszom i intuicji, a szybko odkryjesz, że język rosyjski wcale nie jest taki
trudny. Po lekturze tego rozdziału będziesz umiał rozpoznać wszystkie litery rosyjskiego alfabetu,
poznasz podstawowe zasady wymowy oraz nauczysz się kilku popularnych wyrażeń i idiomów.
Słowa, które na pewno znasz

Język rosyjski i polski są do siebie bardzo podobne. Oba należą w końcu do tej samej grupy języków
słowiańskich, wchodzącej w skład rodziny języków indoeuropejskich. W tej sekcji odkryjesz, że
niektóre słowa rosyjskie już znasz, chociaż… część z nich oznacza coś zupełnie innego, niż sądziłeś.
Rosyjskie wyrazy rozpoznawalne na całym świecie

Ponieważ świat staje się coraz bardziej otwarty, języki i kultury coraz częściej przenikają
się wzajemnie, a język rosyjski nie jest w tej kwestii wyjątkiem. Wiele typowo rosyjskich słów
weszło do międzynarodowego obiegu, są wśród nich nazwy popularnych potraw i napojów,
są również wyrażenia, które pojawiły się w trakcie ważnych okresów historycznych.
Potrawy i napoje
Pijąc водку, możesz od razu użyć języka rosyjskiego, ponieważ zarówno wyraz, jak i sam napój
pochodzą z Rosji. Możesz nawet podyskutować o różnicach między Смирновым i Столичной.
Zabrzmi to na pewno jak słowa prawdziwego Rosjanina, bo Смирнов (smir-now) to rosyjskie
nazwisko, a wódka Столичная (sta-licz’-na-ja) to po polsku „stołeczna”.
Kiedy zamawiasz w restauracji wielką miskę борща (bar-szczia; barszczu), jesz jedną z najbardziej
znanych rosyjskich potraw, a zamawiając ją, używasz również typowo rosyjskiego wyrazu.
Terminy historyczne
Jeśli interesujesz się historią, wiesz na pewno, że w przeszłości głową państwa rosyjskiego nie
był prezydent czy król, ale царь (car’; cesarz).
Wiele najbardziej znanych rosyjskich wyrazów pojawiło się w międzynarodowym słowniku

podczas zimnej wojny, kiedy to Rosja konkurowała ze Stanami Zjednoczonymi w dziedzinach
nauki, technologii, zbrojeń i edukacji. Któż pomyślałby, że krótki wyraz спутник (sput-nik;
towarzysz podróży), będący nazwą pierwszego sztucznego satelity Ziemi, stanie się wyrazem
międzynarodowym, a nawet wywoła rewolucję w amerykańskich programach edukacyjnych
dotyczących przestrzeni kosmicznej. Jeśli więc zdarzyło Ci się kiedykolwiek użyć wyrazu
спутник, mówiłeś po rosyjsku.
Być może w latach osiemdziesiątych śledziłeś wiadomości. Jeśli tak, to pewnie pamiętasz człowieka,
który nazywa się Michaił Gorbaczow. Dzięki niemu w międzynarodowym słowniku pojawiły
się wyrazy гласность (głas-nast’; otwarcie) i перестройка (pie-rie-stroj-ka; przebudowa). Nawet
Ronald Reagan, który był prezydentem Stanów Zjednoczonych w czasach Gorbaczowa, lubił
posługiwać się znanym rosyjskim powiedzeniem Доверяй, но проверяй! (da-wie-riaj,
no pra-wie-riaj; ufaj, ale sprawdzaj) w trakcie prowadzonych ze Związkiem Radzieckim negocjacji
dotyczących broni nuklearnej.
Wyrazy podobne, a znaczenie inne

Zwróć uwagę na wyrazy na pierwszy rzut oka pokrewne, mające jednak w języku rosyjskim
inne znaczenie. Nie jest ich zbyt wiele, ale mogą być zdradliwe. Użyte niewłaściwie, mogą
powodować zabawne, a nawet krępujące nieporozumienia. Oto dwa przykłady:
9 магазин (ma-ga-zin; sklep) nie oznacza magazynu, lecz sklep;

9 фамилия (fa-mi-lija; nazwisko) nie oznacza rodziny, lecz nazwisko.
Pogawędka
Władimir i Irina rozmawiają o swoim uniwersytecie. Wskaż wyrazy pokrewne
z językiem polskim.
Władimir: Ирина, я считаю, что биология, астрономия и география
— очень интересные предметы.
i-ri-na, ja szczi-ta-ju, szto bi-a-ło-gi-ja, as-tra-no-mi-ja i gie-a-gra-fi-ja
— o-czień in-tie-ries-ny-je pried-mie-ty
Irina, uważam, że biologia, astronomia i geografia to bardzo
interesujące przedmioty.
Irina: Не согласна, самые интересные предметы в этом университете
— социология, история, алгебра, музыка и театр.
nie sag-łas-na, sa-my-je in-tie-ries-ny-je pried-mie-ty w e-tam u-ni-
wier-si-tie-tie — sa-cy-a-ło-gi-ja, is-to-ri-ja, ał-gieb-ra, mu-zy-ka i tie-atr
Nie zgadzam się, najbardziej interesujące przedmioty na tym
uniwersytecie to socjologia, historia, algebra, muzyka i teatr.
Władimir: А твой профессор по литературе интересный?
a twoj pra-fie-ssar pa li-tie-ra-tu-rie in-tie-ries-nyj
A czy Twój wykładowca literatury jest interesujący?
Irina: Да, интересный, но у него большой нос и он высокий как жираф.
da, in-tie-ries-nyj, no u nie-wo bal-szoj nos i on wy-so-kij kak ży-raf
Tak, jest interesujący, ale ma wielki nos i jest wysoki jak żyrafa.
Słówka do zapamiętania
я считаю что ja szczi-ta-ju szto uważam, że
очень o-czień bardzo
предметы pried-mie-ty przedmioty
не согласна nie sag-łas-na nie zgadzam się
у него u nie-wo on ma
Alfabet rosyjski
(jest łatwiejszy, niż myślisz)
Prawdopodobnie uważasz, że alfabet jest najtrudniejszym elementem w nauce języka rosyjskiego.
Konieczność zapamiętania tych wszystkich liter, z których wiele wygląda co najmniej dziwnie,
może być dla początkującego nieco deprymująca. Nie martw się jednak. Alfabet rosyjski nie
jest aż tak trudny. Prawdę mówiąc, w porównaniu na przykład z zasadami akcentowania wyrazów
alfabet to pestka. W tym dziale nauczysz się rozpoznawać i prawidłowo wymawiać litery
rosyjskiego alfabetu.
Od A do Ja: cyrylica ma sens

Rosyjski alfabet pochodzi od cyrylicy, nazwanej tak od imienia Cyryla, bizantyjskiego zakonnika
żyjącego w IX w.(więcej o Cyrylu w ramce „Kim właściwie był ten Cyryl?” w dalszej części
rozdziału). Cyrylica początkowo liczyła 43 litery i przez wieki wielokrotnie próbowano ją skrócić.
Obecnie obejmuje 33 litery — dokładnie tyle samo co w polskim alfabecie.
Pełny zestaw liter tworzących rosyjski alfabet znajdziesz w tabeli 1.1.

Tabela 1.1. Alfabet rosyjski pisany cyrylicą

Litera pisana cyrylicą Litera lub głoska Wymowa Samogłoska/spółgłoska
alfabetu polskiego
Аа A a jak w wyrazie mama samogłoska
Бб B b jak w wyrazie biały spółgłoska
Вв W w jak w wyrazie wiosna spółgłoska
Гг G g jak w wyrazie głowa spółgłoska
Дд D d jak w wyrazie dom spółgłoska
Ее Je je jak w wyrazie jeden samogłoska
Ёё Jo jo jak w wyrazie jodła samogłoska
Жж Ż ż jak w wyrazie żona spółgłoska
Зз Z z jak w wyrazie zebra spółgłoska
Ии I i jak w wyrazie iskra samogłoska
Йй J j jak w wyrazie maj samogłoska/spółgłoska
Кк K k jak w wyrazie klucz spółgłoska
Лл L l jak w wyrazie łyżka w wydaniu Kargula spółgłoska
i Pawlaka (Rosjanie wymawiają л twardo)
Мм M m jak w wyrazie mleko spółgłoska
Нн N n jak w wyrazie nic spółgłoska
Оо O o jak w wyrazie okno samogłoska
Пп P p jak w wyrazie park spółgłoska
Рр R r jak w wyrazie rajd spółgłoska
Сс S s jak w wyrazie sen spółgłoska
Тт T t jak w wyrazie trasa spółgłoska
Уу U u jak w wyrazie ulica samogłoska
Фф F f jak w wyrazie fakt spółgłoska
Хх H h jak w wyrazie hak spółgłoska
Цц C c jak w wyrazie cel spółgłoska
Чч Cz cz jak w wyrazie czas, tylko miękko spółgłoska
Шш Sz sz jak w wyrazie szept spółgłoska
Щщ Szcz szcz jak w wyrazie szczery, tylko miękko spółgłoska
Ыы Y y jak w wyrazie tył samogłoska
Ьь ‘ znak miękki (zmiękczający -
poprzedzającą go spółgłoskę)
Ъъ ‘’ znak twardy (utwardzający -
poprzedzającą go spółgłoskę)
Ээ E e jak w wyrazie ekstra samogłoska
Юю Ju ju jak w wyrazie junior samogłoska
Яя Ja ja jak w wyrazie jacht samogłoska
Kim właściwie był ten Cyryl?

Wyobraź sobie, że jest 863 rok naszej ery. Cesarz po- z różnych języków alfabet Cyryla zawierał w zasadzie
wierzył dwóm bizantyjskim mnichom, braciom Cyrylowi wszystkie głoski konieczne dla właściwej wymowy wy-
i Metodemu, misję chrystianizacji pogańskich plemion razów rosyjskich. Nazwano go głagolicą.
Europy Wschodniej. Aby tego dokonać, konieczne stało
się przełożenie Biblii na język Słowian. Zadanie okazało W połowie X wieku uczniowie Cyryla nieco zmodyfikowali
się niezmiernie trudne, ponieważ plemiona słowiańskie i uprościli głagolicę, a powstały w ten sposób alfabet
nie miały alfabetu, a dialekty, którymi się posługiwały, w uznaniu dla pionierskich dokonań Cyryla nazwano cyry-
zawierał wiele nietypowych głosek, niespotykanych licą. Charakterystyczny dla tego alfabetu zapis stosowany
w żadnym innym języku. jest dziś w ponad siedemdziesięciu językach, poczynając
od słowiańskich języków Europy Wschodniej (rosyjski,
Jeden z braci, Cyryl, wpadł na nowatorski pomysł: za- ukraiński, białoruski, bułgarski, serbski i macedoński),
mierzał zbudować słowiański alfabet z mieszaniny liter kończąc na ałtajskich językach Azji Środkowej (turkmeń-
i głosek zapożyczonych z greki, hebrajskiego i antycznej ski, uzbecki, kazachski i kirgiski).
łaciny. Idea okazała się słuszna, a dzięki zapożyczeniom
W naszej książce, jak zapewne zdążyłeś zauważyć, do zapisania rosyjskich zwrotów i wyrażeń
stosujemy oryginalny alfabet rosyjski, następnie podajemy fonetycznie wymowę i tłumaczenie
danej frazy. Wymowa jest dla ułatwienia rozpisana z użyciem wyłącznie polskich liter. Jedynym
elementem, który może Cię zaskoczyć, jest fonetyczny zapis znaku miękkiego ь, którego symbolem
jest apostrof ’ . Znak miękki zmiękcza poprzedzającą go spółgłoskę.
Zapoznając się z rosyjskim alfabetem, zwróć uwagę na wymowę poszczególnych liter. Informacje
na ten temat znajdziesz w tabeli 1.1. Również załączona do książki płyta CD zawiera przewodnik
po zasadach wymowy.
Litera й wywołuje spory wśród uczonych. Jedni twierdzą, że jest ona spółgłoską, inni
— że samogłoską. Nie zabieramy głosu w tej dyskusji i literę й uznajemy zarówno za spółgłoskę,
jak i samogłoskę.
Znam cię! Znajomo wyglądające

i identycznie brzmiące litery
Zapewne zauważyłeś, że niektóre litery rosyjskiego alfabetu wyglądają identycznie jak litery
alfabetu polskiego. Oto te z nich, których wymowa jest również identyczna.
9 Aa
9 Kк
9 Mм
9 Oo
9 Tт
Sztuczki: znajomo wyglądające,

lecz inaczej brzmiące litery
Niektóre rosyjskie litery wyglądają jak polskie, lecz inaczej się je wymawia. Zwróć uwagę
na litery przedstawione poniżej:
9 Вв: Wygląda jak polskie „B”, przynajmniej duża litera, ale wymawiamy ją jak w,
jak w wyrazach wiosna lub wazon.
9 Ее: to litera je. Wymawiamy ją w ten sposób, gdy znajduje się w sylabie akcentowanej,
jak w wyrazie jeden. Jeśli natomiast pojawia się w sylabie nieakcentowanej, wymawiamy
ją jako i, jak w wyrazie kij.
9 Ёё: Wymawiamy jo, jak w wyrazie jodła.
9 Нн: Tylko wygląda jak polskie H. To rosyjska litera n, jak w wyrazie noc.
9 Рр: Wymawia się ją jak śpiewne r, jak w wyrazie rower.
9 Сс: Tę literę wymawiamy jak s, jak w wyrazie słońce.
9 Уу: To rosyjska litera u, jak w wyrazie duma.
9 Хх: Wygląda jak „iks”, ale wymawiamy ją jak ch w wyrazie chomik.
Dziwadła: nietypowo wyglądające litery

Jak zapewne zauważyłeś, całkiem sporo rosyjskich liter nie przypomina w ogóle liter alfabetu
łacińskiego.
9 Бб 9 Цц
9 Гг 9 Чч
9 Дд 9 Шш
9 Жж 9 Щщ
9 Зз 9 Ыы
9 Ии 9 Ьь
9 Йй 9 Ээ
9 Лл 9 Юю
9 Пп 9 Яя
9 Фф
Bez paniki — fakt, że wyglądają dziwacznie, nie oznacza, że są trudniejsze do wymówienia.
Należy po prostu zapamiętać zasady ich prawidłowej wymowy. (W tabeli 1.1. znajdziesz zasady
wymowy poszczególnych liter)
Brzmieć jak prawdziwy Rosjanin:

zasady prawidłowej wymowy
Zasady rosyjskiej wymowy są zasadniczo jasne i spójne. W tym dziale poznasz jej podstawowe
wzorce i reguły. Poznasz także najważniejsze wyjątki dotyczące samogłosek i spółgłosek.
Dodatkowo zapoznamy Cię z wymową niektórych bardziej skomplikowanych liter i głosek.
Zasada jedna litera – jedna głoska

Pismo rosyjskie, podobnie jak polskie, jest w zasadzie pismem fonetycznym. Oznacza to, że
znakowi odpowiada głoska, czyli określony dźwięk. Literę K wymówimy jako głoskę k, literę
M — jako m.
Oddajmy głos samogłoskom

Samogłoski to dźwiękowy budulec każdego rosyjskiego wyrazu. Jeśli zdarzy Ci się nieprawidłowo
wymówić jedną czy dwie spółgłoski, prawdopodobnie i tak zostaniesz zrozumiany. Jeśli jednak
nie będziesz poprawnie wymawiał samogłosek, po prostu nikt Cię nie zrozumie. W związku
z tym poniżej przedstawiamy podstawowe zasady dotyczące wymowy rosyjskich samogłosek.
Rozciągamy: wydłużanie samogłosek

Kiedy mówiąc po rosyjsku, wymawiasz samogłoski a, o czy u, otwieraj usta nieco szerzej
i wydłużaj poszczególne samogłoski. Wyobraź sobie na przykład, że jesteś w swoim pokoju na
piętrze i wołasz mamę, która jest w kuchni na parterze. Zawołasz „Maaamooo!”. Oto właśnie
sposób, w jaki Rosjanie wymawiają samogłoski (z reguły też nie krzyczą!).
Nacisk bywa dobry: akcentowanie właściwych samogłosek

Akcent jest bardzo istotnym elementem języka rosyjskiego. Umieszczenie akcentu w niewłaściwym
miejscu nie jest wyłącznie błędem formalnym, może znacznie utrudnić właściwą komunikację,
ponieważ znaczenie wyrazu może być różne w zależności od tego, która sylaba zostanie
zaakcentowana. Na przykład wyraz замок (za-mak) oznacza zamek (budowlę), natomiast jeśli
przeniesiemy akcent na drugą sylabę, ten sam wyraz замок (za-mok) będzie oznaczał zamek
u drzwi.
Niestety nie istnieją sztywne reguły dotyczące prawidłowego akcentowania. Akcent w języku
rosyjskim jest nieprzewidywalny i mylący. Okrutna prawda jest taka, że w zasadzie każdy wyraz
ma własny wzór akcentowania. Co się stanie, jeśli nieprawidłowo zaakcentujesz samogłoskę.
Na pewno nic przerażającego: Ziemia nadal będzie kulą. Niewątpliwie jednak Twój rozmówca
będzie miał poważny problem ze zrozumieniem, co do niego mówisz i co naprawdę masz na myśli.
Tak więc, ucząc się słówek, zwracaj uwagę, która samogłoska jest akcentowana. W słownikach
akcent oznacza się najczęściej znakiem „΄”. Tak więc w słowniku wyraz замок (za-mak; zamek
budowla) zostanie zapisany jako зáмок, natomiast замок (za-mok; zamek w drzwiach) będzie
zapisany jako замóк.
Niegrzeczne samogłoski: redukcja

Niektóre litery brzmią w różny sposób w zależności od tego, czy znajdują się w sylabie akcentowanej,
czy nie. Dotyczy to w szczególności samogłosek а, о, е i я. W sylabie akcentowanej wymawiamy
je w zwykły sposób, natomiast jeśli nie są akcentowane, przechodzą proces tak zwanej redukcji.
Redukcja jest bardzo istotnym zjawiskiem językowym, zasługującym na szczególną uwagę.
Nieznajomość zasad redukcji jest jak obosieczny miecz: nie tylko powoduje, że trudniej Cię
zrozumieć, ale także może wywołać problemy w rozpoznawaniu przez Ciebie wyrazów,
które — jak ci się wydaje — już znasz (ale niestety w Twojej pamięci przechowywane są
one z niewłaściwie umieszczonym akcentem).
9 O — normalnie wymawiane jak o — brzmi jak krótkie a, jeśli znajduje się w sylabie
nieakcentowanej. Wyraz ворона (wrona) czytamy wa-ro-na.
9 A — wymawiane jako a, jeśli jest akcentowane — wymawiamy krótko (jak w wyrazie

trawa), jeśli znajdzie się w sylabie nieakcentowanej, czyli tak samo, jak w języku polskim.
9 E — wymawiane jako je (jak w wyrazie jeden), jeśli znajduje się w sylabie akcentowanej
— w sylabie nieakcentowanej brzmi jak i (jak w wyrazie kij).
9 Nieakcentowane я brzmi jak ji, jeśli znajduje się w nieakcentowanej sylabie z wyjątkiem
ostatniej w wyrazie; w ostatniej sylabie brzmieć będzie jak je (jak w wyrazie moje).
Oto kilka przykładów wpływu redukcji samogłosek na wymowę wyrazu:
9 Piszemy Колорадо (Kolorado), ale mówimy ka-ła-ra-da. Zwróć uwagę, w jaki sposób
nieakcentowane o redukowane jest do krótkiego a.
9 Piszemy хорошо (dobrze), ale mówimy cha-ra-szo. Nieakcentowane samogłoski
o redukowane są do krótkiego a, natomiast w ostatniej, akcentowanej sylabie brzmi jak o.
9 Piszemy направо (w prawo), ale mówimy na-pra-wa. Pierwsza samogłoska a redukuje się
do krótkiego a (ponieważ znajduje się w sylabie nieakcentowanej), kolejne a wymawiamy
jak a bez redukcji, natomiast litera o wymawiana jest jak krótkie a, ponieważ jest
nieakcentowana.
9 Piszemy Петербург (Petersburg), ale mówimy pi-tir-burk. Zauważ, że głoska je redukuje
się w obu wypadkach do i, ponieważ nie jest akcentowana.
9 Piszemy Япония (Japonia), ale mówimy ji-po-ni-je. Zwróć uwagę, w jaki sposób
nieakcentowana głoska ja przyjmuje brzmienie ji na początku wyrazu, natomiast w ostatniej,
również nieakcentowanej sylabie brzmi jak je.
Wymowa głosek szczelinowych przy użyciu samogłosek

Litery ж, ц, ч, ш i щ nazywamy szczelinowymi, ponieważ wydają syczący odgłos. Niektóre
spółgłoski, jeśli znajdą się w wyrazie bezpośrednio za takimi głoskami, brzmią inaczej niż normalnie.
I tak e wymawiamy jak e (jak w wyrazie deszcz), natomiast ё brzmi jak o (jak w wyrazie kot).
Na przykład: центр (centrum) czytamy jako centr, a wyraz шёл (szedł) czytamy jako szoł.
Spółgłoski ж, ш, ц są zawsze twarde, więc wymawiamy je twardo niezależnie od tego, jaka

samogłoska znajduje się za nimi. Na przykład: машина (samochód) czytamy ma-szy-na, жизнь
(życie) czytamy żyzń, цифра (cyfra) czytamy cyf-ra, центр (centrum) czytamy centr, a więc
wymawiamy je twardo.
Spółgłoski ч i щ są zawsze miękkie, więc wymawiamy je miękko niezależnie od tego, jaka
samogłoska znajduje się za nimi. Na przykład: часто (często) czytamy czias-ta, щука (szczupak)
czytamy szcziu-ka, a więc wymawiamy je zawsze miękko.
Przegląd kłopotliwych głosek

Znak twardy
Oznaczany literą ъ. O ile znak miękki, jak sama nazwa wskazuje, zmiękcza poprzedzającą
go głoskę, znak twardy — masz absolutną rację — ją utwardza. Pocieszające jest to, iż znak twardy
rzadko pojawia się we współczesnym języku rosyjskim, a jeśli nawet, to nie zmienia wymowy
danego wyrazu. Dlaczego więc w ogóle jest stosowany? Są dwa powody:
9 aby utwardzić poprzedzającą go spółgłoskę;

9 aby utrzymać twardość spółgłosek poprzedzających samogłoski е, ё, ю i я.
Bez znaku twardego spółgłoski te uległyby zmiękczeniu. Kiedy jednak znak twardy rozdziela
spółgłoskę i następującą po niej samogłoskę, spółgłoska pozostaje twarda, jak w wyrazie подъезд
(pad-jiezd; klatka schodowa, podjazd).
Znak miękki
Odpowiada mu litera ь, a jego jedynym zadaniem jest zmiękczanie poprzedzającej go spółgłoski.
Znak miękki jest w języku rosyjskim bardzo istotny, ponieważ może zmieniać znaczenie wyrazów.
Na przykład, bez znaku miękkiego wyraz мать (mat’; matka) stanie się wyrazem мат, co oznacza
wulgarny język, przekleństwo. Kiedy natomiast dodamy znak miękki na końcu wyrazu вон
(won; tam) otrzymamy wyraz вонь (woń), co oznacza smród. W niektórych przypadkach
ь rozdziela głoski, na przykład w wyrazie семья (rodzina). Wyraz ten czytamy siem’-ja. Widzisz
więc, jak istotny jest znak miękki.
A oto sposób na zmiękczenie spółgłosek:
1. Wypowiedz spółgłoskę — na przykład l, t lub d. Zwróć uwagę, że koniec języka dotyka

przednich górnych zębów, podczas gdy pozostała część języka zwisa swobodnie jak hamak
w ogrodzie w letni dzień.
2. Ciągle wymawiając spółgłoskę, podnieś środkową część języka i dociśnij do podniebienia
twardego. Słyszysz, jak zmieniło się brzmienie spółgłoski? Brzmi teraz znacznie bardziej
miękko, nieprawdaż?
Stosujemy popularne wyrażenia

Korzystanie z popularnych wyrażeń to sposób na wywołanie dobrego pierwszego wrażenia.
Radzimy, abyś nauczył się wyrażeń, które znajdziesz w kolejnych działach, na pamięć, ponieważ
przydają się one niemal w każdej sytuacji.
Zwroty grzecznościowe
Aby powiedzieć po rosyjsku „proszę” należy użyć wyrazu пожалуйста (pa-ża-łus-ta). Bardzo
często stosuje się konstrukcję z wyrazem пожалуйста bezpośrednio po czasowniku, uprzejmie
o coś prosząc, jak w poniższych przykładach:
9 Повторите, пожалуйста (paw-ta-ri-tie, pa-ża-łus-ta; proszę powtórzyć).

9 Говорите, пожалуйста, помедленней (ga-wa-ri-tie, pa-ża-łus-ta, pa-mied-lien-niej;
proszę mówić wolniej).
9 Скажите, пожалуйста, как пройти до метро? (ska-ży-tie, pa-ża-łus-ta, kak praj-ti da
miet-ro; proszę mi powiedzieć, jak dojść do stacji metra?).
Gdy ktoś odpowie na Twoje uprzejme zapytanie lub zrobi Ci przysługę, mówisz спасибо
(spa-si-ba; dziękuję) lub большое спасибо (bal’-szo-je spa-si-ba; dziękuję bardzo).
Gdy chcesz powiedzieć „proszę bardzo”, używasz po prostu wyrazu пожалуйста.
Przepraszamy
W takiej sytuacji najczęściej stosowany jest wyraz извините (iz-wi-ni-tie; przepraszam).
Aby przeprosić jeszcze uprzejmiej, możemy dodać wyraz пожалуйста (pa-ża-łus-ta; proszę),
jak w poniższych zdaniach:
9 Извините пожалуйста, мне пора (iz-wi-ni-tie, pa-ża-łus-ta, mnie pa-ra; przepraszam,

na mnie już czas).
9 Извините пожалуйста, я вас не понимаю (iz-wi-ni-tie, pa-ża-łus-ta, ja was nie pa-ni-ma-ju;
przepraszam, nie rozumiem Pana/Pani).
Magazynek pełen przydatnych zwrotów

Poniżej znajdziesz kolejne powszechnie stosowane w języku rosyjskim wyrażenia:
9 Добро пожаловать! (dab-ro pa-ża-ła-wat’; witam),

9 Поздравляю Вас! (paz-draw-la-ju was; gratuluję),
9 Желаю удачи! (że-ła-ju u-da-czi; życzę powodzenia),
9 Ничего (ni-czie-wo; w porządku/nie ma problemu),
9 Всего хорошего! (wsie-wo cha-ro-sze-wa; wszystkiego dobrego),
9 Приятного аппетита! (pri-jat-na-wa a-pie-ti-ta; smacznego),
9 Жаль! (żal’; szkoda),
9 Хорошо! (cha-ra-szo; dobrze).
Czytamy po rosyjsku
Umiejętność czytania po rosyjsku jest bardzo ważna. Niezależnie od tego, czy chcesz przeczytać
rosyjskie czasopismo, menu czy rozkład jazdy pociągów, czy też znaleźć właściwą drogę, musisz
nauczyć się czytać po rosyjsku.
Wyobraź sobie, że jesteś w rosyjskim mieście i zgłodniałeś. Umiejętność czytania po rosyjsku

będzie dla Ciebie zbawienna, ponieważ będziesz w stanie odczytać napis РЕСТОРАН (rie-sta-ran).
Okaże się więc, że to właśnie miejsce, którego szukasz — restauracja! (szczegóły dotyczące
rozmów o posiłkach znajdziesz w rozdziale 5.)
A teraz pomyśl, że w ulubionym biurze podróży wykupiłeś wycieczkę do Moskwy. Właśnie

wysiadłeś z samolotu i na budynku dworca lotniczego widzisz ogromny napis Санкт-Петербург
(sankt pi-tir-burg). Jeśli umiesz choć trochę czytać po rosyjsku, zrozumiesz, że napis oznacza
Sankt-Petersburg i że nie jest to Москва (mas-kwa; Moskwa), co oznacza, że jesteś w niewłaściwym
miejscu, i należy chyba na przyszłość poszukać innego biura podróży. (Informacje na temat
planowania wycieczki do Rosji i poruszania się po lotniskach znajdziesz w rozdziałach 11. i 12.).
Podstawowe znaczenie w nauce czytania po rosyjsku ma oczywiście znajomość liter rosyjskiego

alfabetu (informacje na ten temat w sekcji „Od A do Ja: cyrylica ma sens”). Spróbuj wymówić
poszczególne wyrazy, a zapewne zauważysz, że większość z nich brzmi całkiem znajomo.
Wyrazy, których znaczenia nie jesteś pewien, sprawdź w słowniku rosyjsko-polskim. Aby zrozumieć
sens czytanego zdania, nie musisz znać wszystkich wyrazów w nim występujących. Spróbuj
przede wszystkim odnaleźć i zrozumieć rzeczowniki i czasowniki, a będzie to dobry początek.
Gierki językowe
Połącz litery alfabetu rosyjskiego z odpowiadającymi im głoskami. Odpowiedzi znajdziesz
w dodatku C.
1. Н a. r
2. Р b. n
3. Г c. i
4. Я d. ja
5. И e. g
Poniżej znajdziesz rosyjskie wyrazy, rozpoznawalne na całym świecie. Czy wiesz, co oznaczają?
Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. Водка
2. Борщ
3. Перестройка
4. Гласность
5. Спутник
6. Царь
Rozdział 2
Do rzeczy:
podstawy gramatyki rosyjskiej
W tym rozdziale:
► Przypadki w języku rosyjskim.
► Rzeczowniki, zaimki i przymiotniki.
► Czasowniki i czasy.
► Przyimki.
► Budowa zdań.
► Liczebniki.
G ramatyka to spoiwo łączące wyrazy w zdaniach. Nieznajomość gramatyki może być często
frustrująca, a nawet zawstydzająca, tak więc warto poświęcić nieco czasu i poznać podstawy.
Szczęśliwie, zasady gramatyki języka rosyjskiego są zbliżone do polskich, skupimy się zatem
głównie na wyjaśnieniu różnic.
Zasady odmiany części mowy przez przypadki są bardzo zbliżone w obu językach. Język rosyjski,
podobnie jak polski, posługuje się również trzema rodzajami: męskim, żeńskim i nijakim.
Podobnie wyglądają reguły tworzenia liczby mnogiej, prawie identycznie przedstawiają się zaimki.
Również odmiana czasowników (czas teraźniejszy, przeszły i przyszły) oraz przymiotników
wygląda w obu językach bardzo podobnie. Różnice pojawiają się głównie w końcówkach
przyjmowanych przez odmieniane części mowy.
W tym rozdziale poznasz system przypadków i różne końcówki przyjmowane przez rzeczowniki
i czasowniki. Dowiesz się, jak wzbogacić wypowiedź, stosując zaimki, przymiotniki i przysłówki.
Nauczysz się zadawać pytania i budować zdania. A dodatkowo opowiemy o rosyjskich liczebnikach.
Przypadki w języku rosyjskim

W języku rosyjskim każdy rzeczownik, zaimek i przymiotnik może posiadać różne końcówki
w zależności od przypadka, w którym zostanie zastosowany. Czym są przypadki? Mówiąc
najprościej, zestawami końcówek przyjmowanych przez wyrazy w zależności od funkcji, jaką
te wyrazy pełnią w zdaniu. Jeśli uczyłeś się łaciny czy niemieckiego, wiesz na pewno, że w różnych
językach liczba przypadków jest różna. W języku rosyjskim występuje ich sześć, czyli o jeden
mniej niż w polszczyźnie. W kolejnych działach poznasz wszystkie sześć przypadków i dowiesz się,
jak je stosować. (W kolejnej części niniejszego rozdziału wyjaśnimy, jakie końcówki przyjmują
rzeczowniki, zaimki i przymiotniki w poszczególnych przypadkach).
Mianownik
Rzeczownik (a także zaimek i przymiotnik) w każdym słowniku zawsze występuje w mianowniku.
Podstawowym zadaniem tego przypadka jest określanie podmiotu zdania.
Podmiot spełnia w rosyjskim zdaniu tę samą funkcję, co w polskim. Odpowiada na pytanie
„kto lub co wykonuje określoną czynność?”.
Na przykład w zdaniu Анна изучает русский язык (an-na i-zu-czia-jet rus-kij je-zyk; Anna
uczy się rosyjskiego), wyraz Анна, oznaczający osobę, która (tak jak Ty) uczy się rosyjskiego,
jest podmiotem i jako taki występuje w mianowniku.
Dopełniacz
Ten przypadek stosowany jest do określenia posiadania. Odpowiada on na pytanie „czyj?”.
W zwrocie книга Анны (kni-ga an-ny; książka Anny), Анна występuje w dopełniaczu (Анны),
ponieważ jest właścicielką książki.
Dopełniacz stosujemy również dla stwierdzenia nieobecności kogoś lub czegoś w połączeniu
z wyrazem нет (niet; nie/nie ma), jak w zwrocie здесь нет книги (zdies’ niet kni-gi; tutaj nie
ma książki). Wyraz книги (kni-gi; książki) występuje w dopełniaczu, bo o jej braku mówimy.
W języku rosyjskim dopełniacz stosuje się po wielu przyimkach, jak na przykład около (o-ka-ła;
koło), у (u; przy), мимо (mi-ma; obok), из (iz; z), вместо (wmies-ta; zamiast) czy без (biez; bez).
Biernik
Biernik oznacza dopełnienie bliższe podmiotu zdania, będące przedmiotem działania czasownika.
Na przykład w zdaniu Я люблю русский язык (ja lub-lu rus-kij je-zyk; kocham język rosyjski)
zwrot русский язык występuje w bierniku, bo jest dopełnieniem bliższym.
Wiele popularnych czasowników, jak читать (czi-tat’; czytać), видеть (wi-diet’; widzieć),
слушать (słu-szat’; słuchać) i изучать (i-zu-cziat’; uczyć się), wymaga od dopełnienia
bliższego formy biernika.
Biernik pojawia się również w konstrukcjach z czasownikami oznaczającymi ruch, aby wskazać
kierunek tego ruchu. Mówiąc znajomym (po rosyjsku), że jedziesz do Rosji, dla oznaczenia miejsca
przeznaczenia powinieneś zastosować biernik, a więc Россию (ra-ssi-ju; Rosję). W rozdziale 12.
znajdziesz więcej informacji na temat czasowników oznaczających ruch.
Biernik stosuje się również po niektórych przyimkach, jak na przykład про (pro; o) czy через
(czie-riez; przez).
Celownik
Celownik oznacza dopełnienie dalsze zdania, czyli osobę lub rzecz, do której skierowane jest
działanie. Na przykład w zdaniu Я дал учителю сочинение (ja dał u-czi-tie-lu sa-czi-nie-ni-je;
dałem nauczycielowi wypracowanie) wyraz учителю (u-czi-tie-lu; nauczycielowi) występuje
w celowniku, ponieważ jest dopełnieniem dalszym.(A dopełnieniem bliższym jest oczywiście
„wypracowanie”, o czym jest mowa w poprzedzającym dziale).
Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki rosyjskiej 37
Celownik stosujemy także po niektórych przyimkach, jak к (k; do) i по (po; po).
Niektóre powszechnie stosowane czasowniki, jak помогать (pa-ma-gat’; pomagać) czy позвонить
(paz-wa-nit’; zadzwonić), wymuszają na następujących po sobie rzeczownikach formę biernika.
Tak więc pomagasz lub dzwonisz do kogoś, a osoba ta jest dopełnieniem dalszym zdania.
Narzędnik
Ten przypadek stosuje się do oznaczenia przedmiotu służącego do wykonania określonego
działania. A więc, mówiąc, że piszesz list ручкой (rucz’-kaj; piórem), wyraz ручка (rucz’-ka)
występuje w narzędniku.
Narzędnik stosuje się po takich przyimkach, jak c (s; z), между (mież-du; między), над (nad; nad),
под (pod; pod), перед (pie-ried; przed). Więcej informacji o przyimkach znajdziesz w rozdziale 15.
Miejscownik
Ten przypadek stosowany jest do oznaczenia miejsca i jako taki występuje najczęściej po przyimkach
wskazujących określone miejsce, takich jak в (w; w) i на (na; na).
Stosujemy go także po przyimkach о (o; o) i об (ob; o). Tak więc mówiąc komuś „Ciągle o tobie
myślę”, pamiętaj, aby zastosować formę miejscownika zaimka ты (ty; ty) a więc тебе (ti-bie;
tobie). Zdanie będzie więc po rosyjsku brzmieć: Я постоянно думаю о тебе (ja pas-ta-jan-na
du-ma-ju a ti-bie).
Pewnie zastanawiasz się, dlaczego przyimek „o” ma w języku rosyjskim aż dwa odpowiedniki:
o i об. Otóż o stosujemy, gdy kolejny wyraz zaczyna się spółgłoską, a об, gdy pierwszą literą
kolejnego wyrazu jest samogłoska.
Rzeczowniki i zaimki
Rzeczowniki i zaimki są budulcem każdego zdania. W kolejnych działach opowiemy o rodzajach
rzeczowników. Dowiesz się także, jak zmieniają się końcówki rzeczowników i zaimków
w zależności od funkcji, którą pełnią w zdaniach.
Fakty na temat rodzaju rzeczowników

Rzeczownik może oznaczać osobę, zwierzę, miejsce, rzecz, wydarzenie (Wielkanoc, pogrzeb),
ideę (prawda, cnota) czy nawet uczucie (zazdrość, miłość). Każdy rzeczownik ma swój rodzaj,
który może być męski, żeński lub nijaki. Rodzaj charakteryzuje wszystkie rzeczowniki, nie tylko
ludzi czy istoty żyjące.
Znajomość rodzaju rzeczownika jest niezwykle istotna, ponieważ określa sposób jego odmiany
przez przypadki.
W kolejnych działach wyjaśnimy, jak ustalić rodzaj rzeczowników, oraz zwrócimy Twoją uwagę
na kilka rzeczowników wyglądających nietypowo.
Który jest który? Ustalamy rodzaje rzeczowników

Ustalenie rodzaju rzeczownika jest proste i zabawne. Aby móc się dobrze bawić, powinieneś
wiedzieć, że rodzaj rzeczownika najczęściej jest określany przez jego końcówkę. W mianowniku
wszystkie rosyjskie rzeczowniki mają jedną z poniższych końcówek: spółgłoska, -й (niezwykła
litera — sprawdź w rozdziale 1.) lub samogłoski: -а, -я, -о, -е, -ё, oraz znak miękki -ь.
Aby ustalić rodzaj rzeczownika, zastosuj zasady z tabeli 2.1.
Tabela 2.1. Ustalanie rodzaju rzeczowników

Końcówka rzeczownika w mianowniku Rodzaj rzeczownika
spółgłoska męski
-й męski
-a lub -я żeński
-o, -e lub -ё, nijaki
znak miękki -ь żeński lub męski, dla pewności sprawdź w słowniku
Rodzaj gramatyczny istot żywych odpowiada najczęściej ich rodzajowi biologicznemu. I tak
wyraz мальчик (mal-czik; chłopiec) jest rodzaju męskiego, a девушка (die-wusz-ka; dziewczyna)
jest, jak się zapewne spodziewałeś, rodzaju żeńskiego.
W przypadku przedmiotów nieożywionych rodzaj gramatyczny może nie mieć związku ze

znaczeniem wyrazu. Wyraz дверь (dwier’; drzwi) jest rodzaju żeńskiego, a пол (poł; podłoga)
— rodzaju męskiego. Окно (ak-no; okno) jest rodzaju nijakiego, a занавеска (za-na-wies-ka;
firanka) — rodzaju żeńskiego.
Rzeczowniki rodzaju męskiego wyglądające na rodzaj żeński

Kilka typowo „męskich” rzeczowników ma w języku rosyjskim cechy gramatycznego rodzaju
żeńskiego. Wszystkie one mają końcówkę -a:
9 мужчина (mu-szczi-na; mężczyzna),

9 папа (pa-pa; tato),
9 дедушка (die-dusz-ka; dziadek),
9 дядя (dia-dia; wuj).
Powyższe rzeczowniki zachowują się w odmianie jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Dobrze
jest więc je zapamiętać, ponieważ są powszechne.
Sprawdzamy przypadki
Deklinacja oznacza odmianę rzeczowników przez przypadki. W tabeli 2.2 przedstawiamy odmianę
rzeczowników rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego w liczbie pojedynczej. W kolejnym dziale
zajmiemy się liczbą mnogą.
Tabela 2.2. Deklinacja rzeczowników w liczbie pojedynczej
Końcówka Dopełniacz Biernik Celownik Narzędnik Miejscownik
w bezokoliczniku
spółgłoska dodaj -a dodaj -a, jeśli dodaj -y dodaj - oм dodaj -e
rzeczownik oznacza
istotę żywą,
w przeciwnym
razie nie rób nic
-a zamień -a na -ы zamień -a na -y zamień -a na -e zamień -a na -oй zamień -a na -e
-ие zamień -ие na -ия nie rób nic zamień -ие na -ию zamień -ие na -ием zamień -ие na -ии
-ия zamień -ия na -ии zamień -ия na -ию zamień -ия na -ии zamień -ия na -ией zamień -ия na -ии
-й zamień -й na -я zamień -й zamień -й na -ю zamień -й na ем zamień -й na -е
na -я, jeśli
rzeczownik oznacza
istotę żywą,
w przeciwnym
razie nie rób nic
-о zamień -o na -a nie rób nic zamień -o na -y zamień -o na - м zamień -o na -е
-е zamień -e na -я nie rób nic zamień -e na -ю zamień -e na -ем nie rób nic
-я zamień -я na -и zamień -я na -ю zamień -я na -е zamień -я na -ей zamień -я na -e
znak miękki -ь jeśli rzeczownik jeśli rzeczownik jeśli rzeczownik jeśli rzeczownik jeśli rzeczownik
jest rodzaju jest rodzaju jest rodzaju jest rodzaju jest rodzaju
żeńskiego, zamień żeńskiego, nie żeńskiego, zamień żeńskiego, do -ь żeńskiego, zamień
-ь na и, jeśli rób nic, jeśli -ь na и, jeśli dodaj -ю, jeśli -ь na и, jeśli
rzeczownik jest rzeczownik jest rzeczownik jest rzeczownik jest rzeczownik jest
rodzaju męskiego, rodzaju męskiego rodzaju męskiego, rodzaju męskiego, rodzaju męskiego,
zamień -ь na -я i jest istotą żywą, zamień -ь na -ю zamień -ь na -ем zamień -ь na -e
zamień -ь na -я,
w innym wypadku
nie rób nic
Rzeczowniki rosyjskie w mianowniku nigdy nie przyjmują końcówek -и, -у, -ы, -э i -ю. Niewielka
liczba rzeczowników może mieć końcówkę -ё, ale o nich opowiemy, gdy się pojawią.
Ta tabela może na pierwszy rzut oka wyglądać odrobinę przerażająco, ale w rzeczywistości nie
jest skomplikowana. Wyobraź sobie, że chcesz pochwalić się swoim rosyjskim przyjaciołom
nowym samochodem, mówiąc: „Kupiłem przyjacielowi samochód”. Pierwsza część zdania to
Я купил (ja ku-pił; kupiłem), ale co zrobić z rzeczownikami „samochód” i „przyjaciel”? W tym
zdaniu машина (ma-szy-na; samochód) jest dopełnieniem bliższym działania wyrażonego przez
czasownik купил (ku-pił; kupiłem). Oznacza to, że należy użyć wyrazu машина w bierniku.
(Więcej informacji o przypadkach znajdziesz w punkcie „Przypadki w języku rosyjskim”,
zamieszczonym wcześniej w tym samym rozdziale).
Następnym krokiem jest znalezienie odpowiedniej końcówki w tabeli 2.2. Znajdziesz ją w drugim
rzędzie trzeciej kolumny. Według tabeli końcówkę -a należy zastąpić końcówką -y.
A co z rzeczownikiem друг (drug; przyjaciel)? Ponieważ rzeczownik „przyjaciel” jest dopełnieniem

dalszym zdania (osobą, do której lub na rzecz której skierowane jest działanie czasownika), więc
przyjmuje on w języku rosyjskim formę celownika. Tabela 2.2 wskazuje, że jeśli rzeczownik
kończy się spółgłoską (jak właśnie друг), celownik tworzymy, dodając samogłoskę -y do kończącej
go spółgłoski. Właściwą formą dla друг w tym zdaniu jest więc другу. I oto mamy gotowe zdanie
Я купил другу машину (Ja ku-pił dru-gu ma-szy-nu; kupiłem przyjacielowi samochód).
Gratulacje! Właśnie zbudowałeś pierwsze zdanie po rosyjsku!
Przypadki w liczbie mnogiej

Jak prawdopodobnie się domyślasz, rzeczowniki w liczbie mnogiej również przyjmują różne
końcówki w zależności od przypadka. W kolejnych działach poznasz zasady tworzenia liczby
mnogiej. Zaczniemy od mianownika, a potem po kolei omówimy pozostałe przypadki.
Mianownik liczby mnogiej

W tabeli 2.3 przedstawiamy zasady tworzenia mianownika liczby mnogiej.
Tabela 2.3. Mianownik liczby mnogiej

Końcówka w mianowniku liczby pojedynczej Tworzenie liczby mnogiej
spółgłoska dodaj -ы
-а zamień -a na -ы
-ие zamień -ие na -и
-ия zamień -ия na -ии
-й zamień -й na -и
-о zamień -o na -a
-е zamień -e na -я
-я zamień -я na -и
znak miękki -ь zamień znak miękki na -и
Poćwiczmy stosowanie tej tabeli. Weźmy słowo компютер (kam-piu-tier; komputer). Jeśli chcemy
powiedzieć po rosyjsku „komputery”, należy najpierw zadać sobie pytanie, jaką końcówkę ma
wyraz компютер. Oczywiście jest to spółgłoska -r. Jeśli spojrzysz na pierwszy rząd pierwszej
kolumny tabeli 2.3, zobaczysz, że jeśli rzeczownik kończy się spółgłoską, liczbę mnogą tworzymy,
dodając na jego końcu literę -ы. Tak więc „komputery” po rosyjsku to компютеры (kam-piu-tie-ry).
Od reguł zawartych w tabeli 2.3 jest kilka istotnych wyjątków. Niektóre spółgłoski, to znaczy
-ж, -ш, -щ, -г, -к i -х, są bardzo wrażliwe. Nie tolerują po sobie samogłoski -ы, zdecydowanie
preferując -и. Weźmy na przykład wyraz книга (kni-ga; książka). Według tabeli 2.3, aby utworzyć
jego liczbę mnogą, należy końcówkę -a zastąpić -ы. Jednak wrażliwe -g nie dopuszcza zakończenia
-ы. Zamiast tego przyjmuje zakończenie -и. Tak więc книга w liczbie mnogiej to книги (kni-gi;
książki). Takie samo zjawisko występuje w języku polskim: książka – książki, chociaż ściana – ściany.
Dopełniacz liczby mnogiej

W przypadku dopełniacza liczby mnogiej zasady gramatyczne są nieco bardziej skomplikowane.
Omawiamy je w tabeli 2.4.
Tabela 2.4. Dopełniacz liczby mnogiej

Końcówka w mianowniku liczby pojedynczej Tworzenie dopełniacza liczby mnogiej
spółgłoska inna niż -ж, -ш, -щ, -ч lub -ц dodajemy końcówkę -ов; wyraz студент (stu-dient; student)
przekształca się w wyraz студентов (stu-dien-taw; studentów)
-ж, -ш, -щ, -ч lub znak miękki -ь dodajemy końcówkę -ей: wyraz ключ (kliucz’; klucz)
przekształca się w wyraz ключей (kliu-cziej; kluczy)
-ц dodajemy końcówkę -ев: wyraz месяц (mie-siac; miesiąc)
przekształca się w wyraz месяцев (mie-sia-cew; miesięcy)
-a opuszczamy końcówkę -a
jeśli powstały wyraz ma na końcu dwie spółgłoski, często między
nimi dodaje się samogłoskę -o lub -e: wyraz соседка (sa-sied-ka;
sąsiadka) przekształca się w wyraz соседок (sa-sie-dak; sąsiadek)
-ие lub -ия zamieniamy -ие lub -ия na -ий: wyraz станция (stan-cy-ja;
stacja) przekształca się w wyraz станций (stan-cyj; stacji)
-й zamieniamy końcówkę -й na -ёв, jeśli końcówka jest akcentowana,
lub na -ев, jeśli końcówka nie jest akcentowana: wyraz соловей
(sa-ła-wiej; słowik) przekształca się w wyraz соловьёв (sa-ła-wjow),
wyraz попугай (pa-pu-gaj; papuga) w dopełniaczu liczby mnogiej
to попугаев (pa-pu-ga-jew; papug)
-o opuszczamy końcówkę -o: wyraz место (mies-ta; miejsce)
przekształca się w wyraz мест (miest; miejsc)
-е dodajemy końcówkę -й: wyraz море (mo-rie; morze) przekształca
się w wyraz морей (ma-riej; mórz)
spółgłoska + -я zamieniamy końcówkę -я na znak miękki: wyraz неделя (ni-die-la;
tydzień) przekształca się w wyraz недель (ni-del; tygodni)
A teraz spróbujmy zastosować zasady z tabeli 2.4 w praktyce. Wyobraź sobie, że kolega pyta,
czy masz ołówek: У тебя есть карандаш? (u ti-bia jest’ ka-ran-dasz; czy masz ołówek?).
Ty, jako osoba hojna, odpowiadasz, że masz wiele ołówków, mając na myśli, że kolega może
skorzystać z któregokolwiek z nich, ale odpowiadając w ten sposób, stosujesz wyraz много (mno-ga;
wiele), który wymusza zastosowanie kolejnego rzeczownika w dopełniaczu. W naszym zdaniu
wyraz карандаши (ka-ran-da-szy; ołówki) powinien występować w dopełniaczu. Według
tabeli 2.4 do końcówki -ш należy dodać -ей, a więc powinieneś powiedzieć У меня много
карандашей (u mi-nia mno-ga ka-ran-da-szej; mam wiele ołówków).
Liczba mnoga w pozostałych przypadkach

W tabeli 2.5 przedstawiamy odmianę rzeczowników w liczbie mnogiej przez pozostałe przypadki.
Tabela 2.5. Biernik, celownik, narzędnik i miejscownik rzeczowników w liczbie mnogiej

Końcówka Biernik liczby mnogiej Celownik Narzędnik Miejscownik
w mianowniku liczby mnogiej liczby mnogiej liczby mnogiej
spółgłoska jeśli rzeczownik oznacza istotę żywą, dodaj -ам dodaj -ами dodaj -ах
tak samo jak dopełniacz liczby mnogiej
(patrz tabela 2.4); w innych wypadkach
— tak jak mianownik liczby mnogiej
(patrz tabela 2.3)
-а lub -я jeśli rzeczownik oznacza istotę żywą, dodaj -м dodaj -ми dodaj -х
(patrz tabela 2.3)
-ие zamień -ие na -ия, tak jak w mianowniku zamień -е na -ям zamień -ие na - zamień -е na -ях
liczby mnogiej (patrz tabela 2.3) ями
-ия zamień - я na -ии, jak w mianowniku dodaj -м dodaj -ми dodaj -х
liczby mnogiej (patrz tabela 2.3)
-й jeśli rzeczownik jest istotą żywą, zamień -й na -ям zamień -й na -ями zamień -й na -ях
(patrz tabela 2.3)
-о jeśli rzeczownik jest istotą żywą, zamień -o na -ам zamień -o na -ами zamień -o na -ах
(patrz tabela 2.4); w innych wypadkach,
tak jak mianownik liczby mnogiej
patrz tabela 2.3)
-е zamień -е na -я, tak jak mianownik liczby zamień -e na -ям zamień -e na - ми zamień -e na -ях
mnogiej (patrz tabela 2.3)
znak miękki -ь jeśli rzeczownik jest istotą żywą, zamień znak zamień znak zamień znak
tak samo jak dopełniacz liczby mnogiej miękki na -ям miękki na -ями miękki na -ях
(patrz tabela 2.3)
Wyobraź sobie, że pytasz przyjaciela — rosyjskiego wykładowcę — o książkę, którą chciałbyś

pożyczyć. Okazuje się, że, niestety, pożyczył ją wcześniej swoim studentom. Informuje Cię
o tym, mówiąc: Я дал книгу студентам (ja dał kni-gu stu-dien-tam; dałem książkę studentom).
Dlaczego profesor zastosował formę студентам? Jest to bowiem celownik liczby mnogiej wyrazu
студенты (stu-dien-ty; studenci), dopełnienie dalsze zdania. Mianownik liczby pojedynczej
to w tym wypadku студент (stu-dient), profesor dodał więc po prostu końcówkę -ам, tak jak
przedstawiono w tabeli 2.5.
Zaimki
Zaimki to wyrazy takie jak on, ona i ono. Stosuje się je, mówiąc o kimś lub o czymś wspomnianym
już wcześniej. W kolejnych działach przedstawimy podstawowe rosyjskie zaimki i opowiemy,
jak należy odmieniać je przez przypadki. Zapoznamy Cię również z zaimkami pytającymi
i dzierżawczymi.
Poznajemy podstawowe zaimki

Do najbardziej powszechnych zaimków w języku rosyjskim należą:
9 я (ja; ja), 9 оно (a-no; ono)

9 ты (ty; ty), 9 мы (my; my),
9 он (on; on), 9 вы (wy; wy, formalnie i w liczbie mnogiej)
9 она (a-na; ona), 9 они (a-ni; oni).
Na przykład, w wypowiedzi Это моя машина. Она старая (e-ta ma-ja ma-szy-na, a-na sta-ra-
ja; To jest mój samochód. On jest stary), występuje zaimek oна, odnoszący się do samochodu,
który w języku rosyjskim jest rodzaju żeńskiego — машина.
Odmiana zaimków przez przypadki

Podobnie jak rzeczowniki, zaimki odmieniają się przez przypadki. W tabeli 2.6 przedstawiamy
deklinację zaimków.
Tabela 2.6. Deklinacja zaimków

Zaimek Dopełniacz Biernik Celownik Narzędnik Miejscownik
w mianowniku
я (ja; ja) меня меня мне (mnie; mi) мной (mnoj; mną) (o) мне
(mi-nia; mnie) (mi-nia; mnie) (mnie; o mnie)
ты (ty; ty) тебя тебя тебе тобой (o) тебе
(ti-bia; ciebie) (ti-bia; ciebie) (ti-bie; tobie) (ta-boj; tobą) (ti-bie; o tobie)
он (on; on) (н)его (je-wo/nie- его (je-wo; jego) ему (je-mu; jemu) (н)им ((n)im; nim) (o) нём
wo; jego/niego) (niom; o nim)
она (a-na; ona) (н)её (je-jo /nie- её (je-jo; ją) ей (jej; jej) (н)ей ((n)iej; nią) (o) ней
jo; jej, niej) (niej; o niej)
оно (a-no; ono) его (je-wo; jego) его (je-wo; jego) ему (je-mu; jemu) (н)им ((n)im; nim) (o) нём
((niom; o nim)
мы (my; my) нас (nas; nas) нас (nas; nas) нам (nam; nam) нами (o) нас
(na-mi; nami) (nas; o nas)
вы (wy; wy) вас (was; was) вас (was; was) вам (wam; wam) вами (o) вас
(wa-mi; wami) (was; o was)
они (a-ni; oni) (н)их ((n)ich; nich) их (ich; ich) им (im; im) (н)ими (o) них
((n)i-mi; nimi) (nich; o nich)
Wyobraź sobie teraz, że ktoś pyta, czy widziałeś dziś Ninę: Ты видел Нину? (ty wi-dieł ni-nu;
czy widziałeś Ninę?). Nie widziałeś jej. Przygotowując odpowiedź, możesz uznać, że nie zastosujesz
w niej imienia „Nina”, lecz zastąpisz je zaimkiem „ona”. Ponieważ „Nina” jest dopełnieniem
bliższym, powinieneś zastosować zaimek она (a-na; ona) w bierniku. Zgodnie z tabelą 2.6
poprawną formą będzie więc её (je-jo; jej). Odpowiesz więc Я её не видел (ja je-jo nie wi-dieł;
nie widziałem jej).
W przypadku gdy pierwszą literą zaimka jest samogłoska, a sam zaimek następuje bezpośrednio
po przyimku, na jego początku należy dodać literę н. Poszukaj takich zaimków w tabeli 2.6.
Przegląd zaimków dzierżawczych

Zaimki dzierżawcze oznaczają własność lub posiadanie. W języku rosyjskim zaimek dzierżawczy
musi być zawsze zgodny co do przypadka, liczby i rodzaju z rzeczownikiem, którego dotyczy.
W tabeli 2.7 przedstawiamy mianownik zaimków dzierżawczych. W takiej formie najczęściej
będziesz je stosować.
Tabela 2.7. Mianownik zaimków dzierżawczych

Zaimek Gdy określa Gdy określa Gdy określa Gdy określa rzeczownik
dzierżawczy rzeczownik rzeczownik rzeczownik w liczbie mnogiej
rodzaju męskiego rodzaju żeńskiego rodzaju nijakiego (wszystkie rodzaje)
mój мой (moj) моя (ma-ja) моё (ma-jo) мои (ma-i)
twój (nieformalnie, твой (twoj) твоя (twa-ja) твоё (twa-jo) твои (twa-i)
liczba pojedyncza)
jego его (je-wo) его (je-wo) его (je-wo) его (je-wo)
jej её (je-jo) её (je-jo) её (je-jo) её (je-jo)
nasz наш (nasz) наша (na-sza) наше (na-sze) наши (na-szy)
wasz (formalnie ваш (wasz) ваша (wa-sza) ваше (wa-sze) ваши (wa-szy)
liczba pojedyncza
i liczba mnoga
ich их (ich) их (ich) их (ich) их (ich)
Powiedzmy, że zamierzasz wyjść wieczorem, ale nie możesz znaleźć ulubionej koszuli.
Zastanawiasz się „Gdzie jest moja koszula?”. Rzeczownik рубашка (ru-basz-ka; koszula)
ma końcówkę -a, jest więc rodzaju żeńskiego. (Informacje na temat rodzaju rzeczowników
znajdziesz w dziale „Który jest który? Ustalamy rodzaje rzeczowników”, wcześniej w tym
samym rozdziale). W zawiązku z tym zaimek „mój” przyjmie, zgodnie z tabelą 2.7, formę моя
(ma-ja; moja). A więc pytanie będzie brzmiało: Где моя рубашка? (gdie ma-ja ru-basz-ka; gdzie
jest moja koszula?).
Teraz z kolei nie możesz znaleźć krawata. Powinieneś zapytać Где мой галстук? (gdie moj gał-stuk;
gdzie jest mój krawat?). Zaimek dzierżawczy to oczywiście мой (moj; mój), a zastępuje
on rzeczownik rodzaju męskiego галстук (gał-stuk; krawat).
Każdy zaimek dzierżawczy odmienia się przez przypadki. Jego odmiana zależna jest od deklinacji
rzeczownika, którego dany zaimek dotyczy. A więc zwrot моя книга (ma-ja kni-ga; moja książka)
będzie się odmieniać inaczej niż zwrot мой телефон (moj tie-lie-fon; mój telefon) z jednego
prostego powodu: книга jest rzeczownikiem rodzaju żeńskiego, a телефон rzeczownikiem
rodzaju męskiego.
Badamy zaimki pytające

Zaimki pytające to wyrazy kto?, czyj? i który? Podstawowym zaimkiem tej grupy jest кто (kto;
kto), z którym możesz zetknąć się w konstrukcjach:
9 Кто это? (kto e-ta; kto to jest?).

9 Кто он? (kto on; kim on jest?).
9 Кто вы? (kto wy; kim Pan/Pani jest?).
Zaimek кто oczywiście odmienia się przez przypadki. W dopełniaczu przyjmuje formę кого
(ka-wo; kogo), кого (ka-wo; kogo) w bierniku, кому (ka-mu; komu) w celowniku, кем (kiem;
kim) w narzędniku i (о) ком (о kom; o kim) w miejscowniku. Najczęściej jednak stosuje się
ten zaimek w mianowniku i ma on zawsze identyczną formę, niezależnie od rodzaju rzeczownika,
którego dotyczy.
„Czyj” to po rosyjsku чей (cziej), a „jaki” to какой (ka-koj). Końcówki obydwu zmieniają się
w zależności od rodzaju, liczby i przypadka rzeczownika, który zastępują. W tabeli 2.8
przedstawiamy ich odmianę dla mianownika.
Tabela 2.8. Odmiana zaimków pytających чей i какой dla mianownika

Zaimek pytający Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki Liczba mnoga
чей (cziej; czyj) чей (cziej) чья (cz’-ja) чьё (cz’-jo) чьи (cz’ji)
какой (ka-koj; jaki) какой (ka-koj) какая (ka-ka-ja) какое (ka-ko-je) какие (ka-ki-je)
Oto przykłady zwrotów zawierających zaimki pytające чей i какой.
9 Чей это дом? (cziej e-ta dom; czyj to dom?). Wyraz дом jest rodzaju męskiego, należy
więc zastosować zaimek чей.
9 Чья этa книга? (cz’-ja e-ta kni-ga; czyja jest ta książka?). Wyraz книга jest rodzaju żeńskiego,
stosujemy więc zaimek чья.
9 Какой магазин ты предпочитаешь? (ka-koj ma-ga-zin ty pried-pa-czi-ta-jesz; jaki

sklep wolisz?). Wyraz магазин jest rodzaju męskiego, stosujemy więc zaimek какой.
9 Какое блюдо ты предпочитаешь? (ka-ko-je blu-da ty pried-pa-czi-ta-jesz; jaką potrawę

wolisz?). Wyraz блюдо jest rodzaju nijakiego, należy więc zastosować zaimek какоe.
Słówka pytające когда (kag-da; kiedy), где (gdie; gdzie) i что (szto; co) są także czasem
stosowane jako zaimki pytające. Dobrą wiadomością jest, iż wyrazy когда i где nie zmieniają
swojej formy. Wyraz что natomiast odmienia się przez przypadki.
Wzbogacamy wypowiedź przymiotnikami

Przymiotniki wzbogacają wypowiedź. Przymiotnik jest wyrazem opisującym lub modyfikującym
rzeczownik lub zaimek, jak na przykład dobry, ładny, trudny czy twardy. W kolejnych działach
dowiesz się, jak stosować przymiotniki i jak odmieniać je przez przypadki.
Zawsze w zgodzie:
zgodność rzeczownik – przymiotnik
Przymiotnik w języku rosyjskim jest jak zazdrosny kochanek. Nie może istnieć bez rzeczownika
lub zaimka, do którego się odnosi. W związku z tym zawsze musi być zgodny co do przypadka,
liczby i rodzaju z rzeczownikiem lub zaimkiem, którego dotyczy. W tabeli 2.9 przedstawiamy
końcówki przyjmowane przez przymiotniki w mianowniku, w takiej bowiem formie najczęściej
występują.
Tabela 2.9. Końcówki przymiotników w mianowniku

Jeśli przyimek opisuje Końcówka przymiotnika Przykład
rzeczownik/zaimek -ой/-ий/-ый большой мяч (bal-szoj miacz’; duża piłka)
rodzaju męskiego
синий пиджак (si-nij pi-dżak; niebieska kurtka)
красивый мальчик (kra-si-wyj mal-czik; śliczny chłopiec)
rzeczownik/zaimek -ая/-яя большая книга (bal-sza-ja kni-ga; duża książka)
rodzaju żeńskiego
синяя шуба (si-nia-ja szu-ba; niebieskie futro)
красивая рубашка (kra-si-wa-ja ru-basz-ka; piękna koszula)
rzeczownik rodzaju nijakiego -ое/-ее большое животное (bal-szo-je ży-wot-na-je; duże zwierzę)
синее окно (si-nie-je ak-no; niebieskie okno)
красивое место (kra-si-wa-je mies-ta; piękne miejsce)
rzeczownik w liczbie mnogiej -ые/-ие большие животные (bal-szy-je ży-wot-ny-je; duże zwierzęta)
синие окна (si-ni-je ok-na; niebieskie okna)
красивые места (kra-si-wy-je mies-ta; piękne miejsca)
W słownikach przymiotniki występują w liczbie pojedynczej rodzaju męskiego (pierwszy rząd

w tabeli 2.9). Sztuka polega na dobraniu odpowiednich końcówek dla rodzaju żeńskiego i nijakiego
oraz dla liczby mnogiej; odmiany nie ma w słownikach, ponieważ ich twórcy zakładają,
że użytkownik słownika umie to robić. Nie pozostawimy Cię jednak samego; oto podstawowe
zasady:
9 Jeśli przymiotnik rodzaju męskiego ma końcówkę -ой/-ый:

• rodzaj żeński tworzymy, zamieniając końcówkę na -ая,
• rodzaj nijaki tworzymy, zamieniając końcówkę na -ое,
• liczbę mnogą tworzymy, zamieniając końcówkę na -ые.
9 Jeśli przymiotnik rodzaju męskiego ma końcówkę -ий,

• rodzaj żeński tworzymy, zamieniając końcówkę na -яя,
• rodzaj nijaki tworzymy, zamieniając końcówkę na -ее,
• liczbę mnogą tworzymy, zamieniając końcówkę na -ие.
Sprawdźmy powyższe zasady w praktyce. Weźmy wyraz последний (pas-led-nij; ostatni). W swojej
słownikowej formie (rodzaj męski, liczba pojedyncza) ma on końcówkę -ий. Jak należy zmienić
końcówkę, aby móc powiedzieć po rosyjsku „ostatnie słowo”.
Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na rodzaj rzeczownika слово (sło-wa; słowo).
Ma on końcówkę -o, więc zgodnie z tabelą 2.1 jest rodzaju nijakiego. Jaką końcówkę przyjmuje
przymiotnik последний w rodzaju nijakim? Oczywiście końcówkę -ee. A więc „ostatnie słowo”
to po rosyjsku последнее слово (pas-led-nie-je sło-wa).
Wiele wspólnego:
przymiotniki w pozostałych przypadkach
W tabeli 2.10 przedstawiamy końcówki przymiotników w odmianie przez pozostałe (poza
mianownikiem) przypadki. Zauważ, że przymiotniki rodzaju męskiego i nijakiego przyjmują
takie same końcówki w dopełniaczu, celowniku, narzędniku i miejscowniku. Z kolei przymiotniki
rodzaju żeńskiego mają taką samą końcówkę we wszystkich przypadkach z wyjątkiem biernika.
W liczbie mnogiej końcówki są identyczne w dopełniaczu i miejscowniku.
Tabela 2.10. Deklinacja przymiotników w dopełniaczu, celowniku, bierniku, narzędniku i miejscowniku

Jeśli przymiotnik Dopełniacz Biernik Celownik Narzędnik Miejscownik
opisuje
rzeczownik zamień jeśli rzeczownik zamień zamień zamień
rodzaju męskiego -ой/-ий/-ый na oznacza istotę żywą, -ой/-ий/-ый ой/-ий/-ый -ой/-ий/-ый
-ого/-его/-ого tak jak w dopełniaczu, na -ому/-ему/ na -ым/-им/-ым na -ом/-ем/-ом
w pozostałych -ому
przypadkach, tak
jak w mianowniku
(patrz tabela 2.9)
rzeczownik zamień -ая/-яя zamień -ая/-яя zamień -ая/-яя zamień -ая/-яя zamień -ая/-яя
rodzaju żeńskiego na -ой/-ей na -ую/-юю na -ой/-ей na -ой/-ей na -ой/-ей
rzeczownik zamień -ое/-ее tak jak w mianowniku zamień -ое/-ее zamień -ое/-ее zamień -ое/-ее
rodzaju nijakiego na -ого/-его (patrz tabela 2.9) na -ому/-ему na -ым/-им na -ом/-ем
rzeczownik zamień -ые/-ие jeśli rzeczownik zamień -ые/-ие zamień -ые/-ие zamień -ые/-ие
w liczbie mnogiej na -ых/-их jest istotą żywą, na -ым/-им na -ыми/-ими na -ых/-их
tak jak w dopełniaczu,
w pozostałych
przypadkach, tak jak
w mianowniku
(patrz tabela 2.9)
Wprowadzamy ruch, stosując czasowniki

O ile rzeczowniki i zaimki są budulcem zdań, a przymiotniki je wzbogacają, o tyle czasowniki
są napędem. Bez nich nie da się zbudować pełnej wypowiedzi. Czasownik zawiera wiele istotnych
informacji. Może wskazywać, kiedy działanie się zakończyło lub odniosło skutek, czy powtarza się
ono regularnie, czy też następuje jednorazowo. Rosyjskie czasowniki wskazują również ilość
(a w liczbie mnogiej także rodzaj) osób lub przedmiotów wykonujących czynność.
W kolejnych działach wskażemy, jak rozpoznać bezokolicznik oraz jak tworzyć czasowniki
w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym. Opowiemy również o jednym z najbardziej
podstawowych, a jednak nietypowym czasowniku.
Bezokolicznik
Bezokolicznik łatwo rozpoznać, ponieważ zwykle ma końcówkę -ть, jak w wyrazach читать
(czi-tat’; czytać), говорить (ga-wa-rit’; mówić) i видеть (wi-diet’; widzieć).
Niektóre czasowniki (zwykle nieregularne) mogą przyjmować inne końcówki, takie jak -ти,
jak w wyrazie идти (id-ti; iść), oraz -чь, jak w wyrazie мочь (mocz’; móc). Listę powszechnie
spotykanych czasowników nieregularnych prezentujemy w dodatku A.
W słownikach czasowniki podawane są w bezokoliczniku. Dlaczego? No cóż, wyobraź sobie

słownik zawierający wszystkie formy czasowników. Prawdopodobnie byłby rozmiarów Kremla.
Czas teraźniejszy
W języku rosyjskim jest tylko jeden czas teraźniejszy. Rosyjskie czasowniki oczywiście
odmieniają się, to znaczy muszą one zawsze być zgodne pod względem osoby, liczby i rodzaju
z podmiotem zdania. Odmiana czasowników nazywa się koniugacją. Koniugacja większości
czasowników w czasie teraźniejszym polega na zastąpieniu końcówki -ть, właściwej dla
bezokolicznika, jedną z sześciu końcówek, które przedstawiamy w tabeli 2.11.
Tabela 2.11. Końcówki czasowników w czasie teraźniejszym

Podmiot zdania Końcówkę bezokolicznika -ть Przykład
opuszczamy i wstawiamy końcówkę
я -ю я работаю (ja ra-bo-ta-ju; ja pracuję)
ты -ешь ты работаешь (ty ra-bo-ta-jesz; ty pracujesz)
он/она/оно -ет он/она/оно работает (on/a-na/a-no ra-bo-ta-jet;
on/ona/ono pracuje)
мы -ем мы работаем (my ra-bo-ta-jem; my pracujemy)
вы -ете вы работаете (wy ra-bo-ta-je-tie; wy pracujecie)
они -ют они работают (a-ni ra-bo-ta-jut; oni pracują)
Czasowniki przyjmujące w odmianie końcówki -ю, -ешь, -ет, -ем, -ете i -ют nazywamy
czasownikami pierwszej koniugacji. Oznacza to, że istnieje również druga koniugacja. Dotyczy ona
czasowników przyjmujących w odmianie końcówki -ю, -ишь, -ит, -им, -ите i -ят. Jak ustalić, do
której grupy należy dany czasownik? To łatwe: słowniki zawsze podają taką informację. Dodatkowo
niektóre czasowniki odmieniają się — jak to powiedzieć? — jak chcą (to znaczy wbrew wszelkim
regułom). Jak sobie z nimi radzić? Koniecznie sprawdzać w słowniku; w słownikach zawsze
wskazana jest nieregularna odmiana. Niestety, zwykle nie podaje się całej odmiany, a tylko pierwszą
я (ja) i drugą ты (ty) osobę liczby pojedynczej oraz trzecią osobę liczby mnogiej они (oni).
O pojawiających się na kartach niniejszej książki czasownikach podlegających odmianie według

drugiej koniugacji i o czasownikach nieregularnych będziemy Cię informować na bieżąco.
Rozmawiamy o czasie przeszłym

W kolejnych działach pokażemy, jak należy tworzyć czas przeszły czasowników, i wskażemy
rozróżnienie pomiędzy czasownikami dokonanymi a niedokonanymi.
To łatwe: tworzymy czas przeszły

Aby utworzyć czasownik w czasie przeszłym, jedyne, co należy zrobić, to zastąpić końcówkę
bezokolicznika -ть jedną z czterech końcówek, które przedstawiamy w tabeli 2.12.
Tabela 2.12. Tworzenie czasu przeszłego

Podmiot zdania jest Końcówkę bezokolicznika -ть Przykład
opuszczamy i wstawiamy końcówkę
rodzaju męskiego -л он работал (on ra-bo-tał; on pracował)
w liczbie pojedynczej
rodzaju żeńskiego -ла она работала (a-na ra-bo-ta-ła; ona pracowała)
rodzaju nijakiego -ло оно работало (a-no ra-bo-ta-ło; ono pracowało)
w liczbie mnogiej -ли они работали (a-ni ra-bo-ta-li; oni pracowali)
Dokonany czy niedokonany? Oto jest pytanie

Rosyjskie czasowniki mogą przyjmować dwie postacie gramatyczne: dokonaną i niedokonaną.
W słownikach zwykle na początku podaje się postać niedokonaną, jak w poniższym
przykładzie:
czytać — читать (czi-tat’)/прочитать (pra-czi-tat’)
W tym przykładzie wyraz читать jest bezokolicznikiem postaci niedokonanej, a прочитать

jest bezokolicznikiem postaci dokonanej. Postać dokonaną tworzymy więc dodając przedrostek
про- do bezokolicznika postaci niedokonanej. Oczywiście nie wszystkie czasowniki można
w ten sposób przekształcić z postaci niedokonanej w dokonaną. Często zdarza się, że czasowniki
dokonane znacznie różnią się od swojej „wersji” niedokonanej, jak na przykład глядеть (gla-diet’;
zerkać) — postać niedokonana, i глянуть (gla-nut’; zerknąć) — postać dokonana.
Sposób tworzenia czasowników dokonanych i niedokonanych jest tak samo nieprzewidywalny,

jak cała rosyjska gramatyka. Nasza rada: ucząc się, staraj się zawsze zapamiętać zarówno dokonaną,
jak i niedokonaną postać danego czasownika.
Aby położyć nacisk na działanie, które miało miejsce w przeszłości, lub wskazać jego powtarzalność,
również w przeszłości, Rosjanie stosują postać niedokonaną czasowników. Kiedy natomiast
ich celem jest wskazanie zakończenia jakiegoś działania lub jego rezultatu, stosują czasowniki
w postaci dokonanej. Postać dokonana stosowana jest także do opisania wydarzenia jednorazowego,
nagłego, jak stłuczenie talerza.
Jeśli powiesz Я писал резюме целый день (ja pi-sał rie-ziu-me ce-łyj dień; pisałem życiorys
przez cały dzień), stosujesz formę czasu przeszłego niedokonanego czasownika писать, ponieważ
kładziesz nacisk na samą czynność pisania, a nie na jej rezultat. Jeśli skończyłeś pisać, możesz
zastosować czasownik писать w formie czasu przeszłego dokonanego, ponieważ podkreślasz
zakończenie czynności: Я написал резюме (ja na-pi-sał rie-ziu-me; napisałem życiorys).
Postać czasownika ma znaczenie tylko, gdy mówisz o przeszłości lub przyszłości (w kolejnym
dziale). W czasie teraźniejszym postać dokonana czasowników nie występuje. Innymi słowy,
opisując wydarzenia dziejące się w czasie teraźniejszym, możesz stosować wyłącznie postać
niedokonaną czasowników. Nawet nie myśl o postaci dokonanej w czasie teraźniejszym!
Pogawędka
Wiktor i Marina pracowali razem. Spotykają się po długiej nieobecności Mariny.
Wiktor: Привет Марина, что новогo? Kуда Вы пропали?
pri-wiet ma-ri-na, szto no-wa-wo? ku-da wy pra-pa-li
Witam, Pani Marino, co nowego? Gdzie Pani zniknęła?
Marina: Привет Виктор! Я несколько месяцев отдыхала,
а потом начала работать в школе.
pri-wiet wik-tar, ja nies-kol-ka mie-sia-cew at-dy-cha-ła a pa-tom
na-czia-ła ra-bo-tat’ w szko-le
Witaj, Wiktorze! Kilka miesięcy odpoczywałam, a potem zaczęłam
pracować w szkole.
Wiktor: Ой, как интересно! Я тоже работал однажды в школе.
Как Вам это нравится?
oj kak in-tie-ries-na! ja to-że ra-bo-tał ad-naż-dy w szko-le,
kak wam e-ta nra-wit-sa
Bardzo ciekawe! Także kiedyś pracowałem w szkole. Jak się Pani podoba?
Marina: Ничего, но я предпочитаю отдыхать.
ni-czie-wo, no ja pried-pa-czi-ta-ju at-dy-chat’
W porządku, ale wolę odpoczywać.
Wiktor: Согласен, но к сожалению надо работать.
sag-ła-sien, no k sa-żе-le-ni-ju na-da ra-bo-tat’
Zgadzam się, ale niestety trzeba pracować.
Что новогo? szto no-wa-wo Co nowego?
Kуда Вы пропали? ku-da wy pra-pa-li Gdzie Pani zniknęła?
отдыхала at-dy-cha-ła odpoczywałam
несколько месяцев nies-kal-ka mie-sia-cew kilka miesięcy
работать ra-bo-tat’ pracować
работал ra-bo-tał pracowałem
однажды ad-naż-dy kiedyś
Как Вам нравится? kak wam nra-wit-sa Jak się Pani podoba?
я предпочитаю ja przed-pa-czi-ta-ju wolę
к сожалению k sa-że-le-ni-ju niestety
Czas przyszły
Dla opisania czynności, która będzie wykonywana w przyszłości, stosuje się (tak!) czas przyszły.
W języku rosyjskim przyjmuje on postać czasu przyszłego dokonanego lub niedokonanego.
Jeśli Twoim celem jest wskazanie, że jakieś wydarzenie nastąpi lub będzie trwać w przyszłości,
zastosuj formę czasu przyszłego niedokonanego. Jeśli natomiast zamierzasz położyć nacisk na
fakt, iż dane przyszłe zdarzenie zakończy się lub przyniesie rezultat, powinieneś zastosować
formę czasu przyszłego dokonanego.
Aby zbudować formę czasu przyszłego niedokonanego, należy zastosować odpowiednią formę
czasu przyszłego czasownika быть (byt’; być) i bezokolicznik postaci niedokonanej czasownika.
W tabeli 2.13 przedstawiamy koniugację czasownika быть w czasie przyszłym (więcej informacji
o tym ciekawym czasowniku znajdziesz w kolejnym dziale).
Tabela 2.13. Koniugacja czasownika быть w czasie przyszłym

Zaimek Forma czasownika быть
я (ja) буду (bu-du)
ты (ty; nieformalnie liczba pojedyncza) будешь (bu-diesz)
он/она/оно (on/ona/ono) будет (bu-diet)
мы (my) будем (bu-diem)
вы (wy; formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga) будете (bu-die-tie)
они (oni) будут (bu-dut)
Jeśli zamierzasz powiedzieć „Będę czytać (ale niekoniecznie skończę) artykuł”, powinieneś
zbudować konstrukcję składającą się z zaimka я (ja), odpowiedniej formy czasownika быть
oraz bezokolicznika postaci niedokonanej czasownika читать (czi-tat’; czytać): Я буду читать
статью (ja bu-du czi-tat’ stat’-ju).
Aby zbudować postać dokonaną czasu przyszłego, należy po prostu zastosować postać dokonaną
czasownika, jak w zdaniu Я прочитаю статью сегодня (ja pra-czi-ta-ju stat’-ju si-wod-nia;
przeczytam/skończę artykuł dzisiaj). Innymi słowy, należy zastosować w miejsce я (ja)
końcówkę -ю, tak jak w czasie teraźniejszym. W poprzednim dziale znajdziesz więcej informacji
o czasownikach dokonanych.
Niezwykły czasownik БЫTЬ (być)

Czasownik быть w języku rosyjskim nie ma formy czasu teraźniejszego. Mówimy po prostu
Я счастлив (ja szczias-liw; jestem szczęśliwy) czy Это Ян (eta Jan; to jest Jan).
W czasie przeszłym czasownik быть przybiera następujące formy:
9 был (był; byłem) dla liczby pojedynczej rodzaju męskiego,

9 была (by-ła; byłam) dla liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego,
9 было (by-ło; było) dla liczby pojedynczej rodzaju nijakiego,
9 были (by-li; byliśmy) dla liczby mnogiej lub w przypadku podmiotu вы (wy; Pan/Pani
formalnie dla liczby pojedynczej).
W czasie przyszłym czasownik być przybiera odpowiednie formy czasu przyszłego (koniugację
znajdziesz w tabeli 2.13). Zwrot „Będę szczęśliwy” to po rosyjsku Я буду счастлив (ja bu-du
szczias-liw), a „Będę tam” to Я буду там (ja bu-du tam).
Rosyjskie przysłówki
Przysłówki to takie wyrazy, jak bardzo, szybko czy pięknie. Opisują one zwykle czasownik, przymiotnik
czy nawet inny przysłówek. Rosyjskie przysłówki należą do najmniej skomplikowanych części
mowy. Inaczej niż rzeczowniki, czasowniki czy przymiotniki, przysłówki nigdy nie zmieniają
swojej formy. W kolejnych działach poznasz podstawowe grupy przysłówków: przysłówki sposobu
i czasu.
Przysłówki sposobu
To przysłówki opisujące, w jaki sposób określona czynność przebiega. Łatwo je rozpoznać, ponieważ
najczęściej mają końcówkę -o.
Najczęściej używane przysłówki sposobu to: хорошо (cha-ra-szo; dobrze), плохо (pło-cha;
źle), правильно (pra-wil-na; prawidłowo), неправильно (nie-pra-wil-na; nieprawidłowo),
быстро (bys-tra; szybko), медленно (mied-lien-na; powoli), легко (leg-ko; łatwo) i просто
(pros-ta; prosto).
Przysłówki czasu
Opisują, kiedy lub jak często wykonywana jest określona czynność. One również najczęściej
mają końcówkę -o (a czasem -a).
Najpopularniejsze przysłówki czasu to: часто (czias-to; często), редко (ried-ka; rzadko), иногда
(i-nag-da; czasami), никогда (ni-kag-da; nigdy), всегда (wsieg-da; zawsze), скоро (sko-ra;
niedługo), обычно (a-bycz’-na; zazwyczaj), рано (ra-na; wcześnie), поздно (poz-na; późno)
i долго (doł-ga; długo).
Budujemy zdania jak zawodowiec

Gramatyki uczymy się po to, aby umieć budować zdania. W kolejnych działach wskażemy Ci,
jak to robić. Dowiesz się, że w języku rosyjskim nie ma w zasadzie ściśle określonego szyku
wyrazów w zdaniu. Przedstawimy Ci wskazówki, jak wybrać rzeczownik czy zaimek, przymiotniki
i czasownik oraz jak połączyć poszczególne elementy zdania łącznikami. Dowiesz się również,
jak tworzyć pytania.
Porządek wyrazów w zdaniu

W języku rosyjskim taka kategoria właściwie nie istnieje. Zdanie Доктор оперировал пациента
(dok-tar a-pie-ri-ra-wał pa-cy-en-ta) i zdanie Пациента оперировал доктор (pa-cy-en-ta a-pie-ri-
ra-wał dok-tar) oznaczają w zasadzie to samo „Lekarz operował pacjenta”. Jeśli się uprzesz, możesz
nawet wstawić czasownik na początku zdania Oперировал пациента доктор. Sens zdania
pozostanie taki sam.
W języku rosyjskim można w zasadzie dowolnie przestawiać wyrazy w zdaniu, ponieważ odmiana
poszczególnych części mowy dokładnie wskazuje, jaką rolę pełnią w zdaniu. (Dodatkowe
informacje znajdziesz w sekcji „Przypadki w języku rosyjskim” na początku tego rozdziału).
Nową informację lub taką, na którą chcemy położyć nacisk, podajemy w języku rosyjskim na
końcu, a najmniej istotną na początku zdania.
Wybieramy rzeczownik (lub zaimek) i przymiotnik

Pierwszym krokiem przy tworzeniu zdania jest zazwyczaj ustalenie, jakich rzeczowników
i przymiotników zamierzamy użyć. Jeśli chcesz powiedzieć „Czytam interesujący artykuł”,
przede wszystkim musisz ustalić, jaką rolę w zdaniu mają odgrywać poszczególne rzeczowniki
i zaimki i — co za tym idzie — ustalić, w jakich przypadkach zostaną zastosowane. W naszym
zdaniu „Ja” (w domyśle) jest podmiotem, a „ciekawy artykuł” — dopełnieniem bliższym.
Podmiot zawsze występuje w mianowniku, a dopełnienie bliższe zawsze w bierniku. Mianownik
zaimka „Ja” to po rosyjsku я, teraz powinniśmy ustalić formę biernika zwrotu интересная статья
(in-tie-ries-na-ja stat’-ja; interesujący artykuł). (Dodatkowe informacje dotyczące przypadków
znajdziesz w dziale „Przypadki w języku rosyjskim” na początku tego rozdziału).
Zacznijmy od rzeczownika rodzaju żeńskiego статья. Według tabeli 2.2 rzeczownik mający
w mianowniku końcówkę -я w bierniku zmienia ją na -ю, więc mamy статью. Natomiast
przymiotnik интересная musi być zgodny co do przypadka, liczby i rodzaju z rzeczownikiem,
który opisuje. Forma słownikowa przymiotnika „interesujący” to интересный. Z tabeli 2.10

dowiedziałeś się już, że opisując rzeczownik rodzaju żeńskiego w bierniku, przymiotnik
интересный przyjmuje końcówkę -ую. Oto więc mamy интереснyю. (We wcześniejszej sekcji
„Wzbogacamy wypowiedź przymiotnikami” znajdziesz więcej informacji na ten temat).
Wybieramy czasownik
Gdy już wybierzesz odpowiedni czasownik, sprawdź jego zgodność co do liczby (oraz rodzaju
w wypadku czasu przeszłego) z podmiotem zdania. (Więcej informacji znajdziesz w sekcji
„Wprowadzamy ruch, stosując czasowniki”, wcześniej w tym samym rozdziale).
W zdaniu „Czytam interesujący artykuł” czasownik jest oczywiście w czasie teraźniejszym i zgodny
jest co do liczby z zaimkiem „Ja”. Zgodnie z tabelą 2.11 w podrozdziale „Czas teraźniejszy”
formę pierwszej osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego tworzymy, zamieniając końcówkę
bezokolicznika -ть na -ю. Tak więc czasownik, którego szukamy, to читаю, pochodzący
od bezokolicznika читать. Kompletne zdanie wygląda więc następująco: Я читаю интересную
статью (ja czi-ta-ju in-tie-ries-nu-ju stat’-ju; czytam interesujący artykuł). Gratulacje! Właśnie
zbudowałeś pełne zdanie w języku rosyjskim.
Łączymy łącznikami
Wyrazy w zdaniu można łączyć za pomocą łączników, czyli wyrazów takich, jak i, a i lub.
„I” to po rosyjsku и (i), „a” to a (a), zaś „lub” to или (ili).
Tworzymy pytania
Tworzenie pytań jest w języku rosyjskim łatwe. Zdanie rozpoczynamy słówkiem pytającym,
takim jak кто (kto; kto), что (szto; co), где (gdie; gdzie), когда (kag-da; kiedy), почему (pa-
czie-mu; dlaczego) lub как (kak; jak). A dalszy ciąg pytania budujemy w ten sam sposób, co zwykłe
zdanie oznajmujące. Na przykład możesz usłyszeć kogoś mówiącego Я сегодня не завтракал
(ja si-wod-nia nie zaw-tra-kał; nie jadłem dziś śniadania). Jako osoba grzeczna chciałbyś jakoś
odnieść się do tego wstrząsającego stwierdzenia. Możesz na przykład zapytać, dlaczego Twój
rozmówca nie jadł śniadania. Zadasz więc pytanie:
Почему ты сегодня не завтракал? (pa-czie-mu ty si-wod-nia nie zaw-tra-kał; dlaczego
nie jadłeś dziś śniadania?).
Widzisz, jakie to proste!
Liczymy po rosyjsku
Najprawdopodobniej nie będziesz zbyt często używał liczebników, poza rozmowami dotyczącymi
rodzeństwa (więcej na ten temat w rozdziale 4.), sprawdzania, która godzina (o czym powiemy
w rozdziale 7.), czy liczenia, ile masz pieniędzy (tę kwestię omówimy w rozdziale 14.), ale — tak
na wszelki wypadek — znajomość liczebników, które omawiamy w kolejnych działach, pomoże
Ci we wszelkich sytuacjach wymagających liczenia.
Oto brutalna prawda. Każdy rosyjski liczebnik odmienia się przez wszystkie sześć przypadków.
Jednak jeśli nie zamierzasz spędzać większości czasu nad matematyką lub na prowadzonych
w języku rosyjskim konferencjach dotyczących księgowości, nie spotkasz się ze zbyt wieloma
rzeczywistymi sytuacjami, w których znajomość wszystkich form odmiany liczebników będzie
konieczna. Dlatego liczebniki, które powinieneś poznać, przedstawiamy w mianowniku.
Liczebniki od 0 do 9
Oto liczby, które będziesz najczęściej stosował, mówiąc o rodzeństwie, przyjaciołach i innych
osobach oraz rzeczach znajdujących się w najbliższym otoczeniu.
9 0 ноль (nol),
9 1 один (a-din),
9 2 два (dwa),
9 3 три (tri),
9 4 четыре (czie-ty-rie),
9 5 пять (piat’),
9 6 шесть (szest’),
9 7 семь (siem’),
9 8 восемь (wo-siem’),
9 9 девять (die-wiat’).
Zasady dotyczące odmiany liczebników są podobne do tych, które obowiązują w języku polskim.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze.
Liczebnik 1 z rzeczownikiem
Jeśli rzeczownik, do którego odnosi się liczebnik, jest rodzaju męskiego, mówimy один,
jak w wyrażeniu один человек (a-din czie-ła-wiek; jeden człowiek). Jeśli rzeczownik jest
rodzaju żeńskiego, mówimy одна, jak w wyrażeniu одна девушка (ad-na die-wusz-ka; jedna
dziewczyna). Jeżeli natomiast rzeczownik jest rodzaju nijakiego, powiemy одно, jak w wyrażeniu
одно окно (ad-no ak-no; jedno okno).
Liczebnik 2 z rzeczownikiem
W przypadku rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego mówimy два, w przypadku
rzeczownika rodzaju żeńskiego две. Oczywiście po cyfrze 2 konieczne jest zastosowanie
dopełniacza liczby pojedynczej, jak w wyrażeniu два человека (dwa czie-ła-wie-ka; dwóch
ludzi), два окна (dwa ak-na; dwa okna), две девушки (dwie die-wusz-ki; dwie dziewczyny).
Liczebniki 3 i 4 z rzeczownikiem
W przypadku liczebników три (tri) i четыре (czie-ty-rie) następujący po nich rzeczownik
również przyjmuje formę dopełniacza liczby pojedynczej, forma tych liczebników pozostaje
jednak taka sama niezależnie od tego, jakiego rodzaju jest następujący po nich rzeczownik.
Liczebniki od 5 do 9 z rzeczownikiem
Rzeczownik następujący po tych cyfrach przyjmuje formę dopełniacza liczby mnogiej, jak
w wyrażeniu пять девушек (piat’ die-wu-szek; pięć dziewczyn) czy семь мальчиков (siem’
mal-czi-kaw; siedmiu chłopców). Forma tych liczebników pozostaje również taka sama niezależnie
od tego, jakiego rodzaju jest następujący po nich rzeczownik.
Liczebniki 10 – 19
Oto liczebniki od 10 do 19:
9 10 десять (die-siat’),
9 11 одинадцать (a-di-nad-cat’),
9 12 двенадцать (dwie-nad-cat’),
9 13 тринадцать (tri-nad-cat’),
9 14 четырнадцать (czie-tyr-nad-cat’),
9 15 пятнадцать (piet-nad-cat’),
9 16 шестнадцать (szes-nad-cat’),
9 17 семнадцать (siem-nad-cat’),
9 18 восемнадцать (wo-siem-nad-cat’),
9 19 девятнадцать (die-wiet-nad-cat’).
Liczebniki tej grupy tworzymy, dodając końcówkę -надцать (nad-cat’) do liczebników z grupy
od 1 do 9 (o których mowa w poprzednim dziale), jest jednak kilka niewielkich wyjątków od
powyższej reguły, na które należy uważać.
9 двенадцать (dwie-nad-cat’; 12): два (dwa; dwa) przekształca się w две (dwie; dwie);
9 четырнадцать (czie-tyr-nad-cat’; 14): zanika kończąca wyraz четыре (czie-ty-rie; cztery) litera -e;
9 w wypadku liczebników od 15 do 19 zanika kończący liczby od 5 do 9 znak miękki
(na przykład 15 to пятнадцать, a nie пятьнадцать).
Rzeczowniki następujące po wszystkich powyższych liczebnikach przyjmują oczywiście formę

dopełniacza liczby mnogiej.
Aby utworzyć liczebniki 21, 22, 31, 32, 41, 42 i tak dalej, należy do liczebnika 20, 30, 40… dodać
jeden z liczebników z grupy od 1 do 9. Poniżej przedstawiamy wielokrotności liczby 10.
9 20 двадцать (dwad-cat’),
9 30 тридцать (trid-cat’),
9 40 сорок (so-rak),
9 50 пятьдесят (pi-die-siat),
9 60 шестьдесят (szes-die-siat),
9 70 семьдесят (siem’-die-siat),
9 80 восемьдесять (wo-siem’-die-siat),
9 90 девяносто (die-wia-nos-ta).
Liczebniki 21 – 23 tworzymy więc w następujący sposób:
9 21 двадцать один (dwad-cat’ a-din),

9 22 двадцать два (dwad-cat’ dwa),
9 23 двадцать три (dwad-cat’ tri).
Rzeczownik następujący po liczebniku z końcówką 1 (jak 21 czy 31) przyjmuje formę mianownika,
w przypadku końcówki 2, 3 lub 4 (jak 42, 53 czy 64) występuje w dopełniaczu liczby pojedynczej,
natomiast w pozostałych przypadkach należy zastosować dopełniacz liczby mnogiej.

Takie liczebniki (z wyjątkiem 200) tworzymy, dodając końcówkę -ста lub -сот do liczebników
z grupy 1 – 10.
9 сто (sto),
9 двести (dwies-ti),
9 триста (tris-ta),
9 четыреста (czie-ty-rie-sta),
9 пятьсот (piat’-sot),
9 шестьсот (szest’-sot),
9 семьсот (siem’-sot),
9 восемьсот (wo-siem’-sot),
9 девятьсот (die-wiat’-sot).
Cта (sta; stu) to dopełniacz liczby pojedynczej wyrazu сто (sto; sto) i oczywiste jest, że stosujemy
taką końcówkę dla liczebników 200, 300 i 400, ponieważ rzeczownik następujący po liczebniku
2, 3 i 4 zawsze występuje w dopełniaczu liczby pojedynczej. To tak jakby wyraz сто był
rzeczownikiem następującym po liczebniku 2, 3 i 4. Wyjątkiem od powyższej reguły jest liczebnik
двести (200), w którym końcówka -сто przekształca się w -сти, a nie -ста. Z kolei końcówka -сот
jest formą dopełniacza liczby mnogiej wyrazu сто, co również jest prawidłowe, ponieważ
rzeczowniki następujące po liczebnikach 5 – 9 przyjmują zawsze taką formę.
Tworzenie liczebników złożonych w języku rosyjskim jest bardzo proste. Powiedzmy, że zamierzasz
powiedzieć „sto pięćdziesiąt pięć”. Zaczynamy od сто. Pięćdziesiąt to po rosyjsku пятьдесят,
pięć to пять. I oto liczba 155 to сто пятьдесят пять (sto pi-die-siat piat’). Podobnie tworzymy
liczebniki z grupy powyżej 1000 (patrz następny podrozdział).
Dla liczebników z końcówką 1 (jak 121, 341 itd.) następujący po nich rzeczownik występuje
w mianowniku. W wypadku liczebników z końcówką 2 – 4 (122, 453, 794 itd.) rzeczownik ten
będzie występował w formie dopełniacza liczby pojedynczej. W odniesieniu do liczebników
z końcówką 5 – 9 właściwą formą rzeczownika będzie natomiast dopełniacz liczby mnogiej.
Liczebniki 1000 – 1 000 000

Tysiąc to po rosyjsku тысяча (ty-sie-czia) lub одна тысяча (ad-na ty-sie-czia; dosłownie: jeden
tysiąc). W przypadku liczebników od 2000 do 10 000, narastająco co 1000, należy po prostu dodać
wyraz тысячи lub тысяч do liczebników z grupy 2 – 9. Liczby 2000, 3000, 4000 wymagają
zastosowania wyrazu тысячи, natomiast dla liczb od 5000 do 9000 dodajemy тысяч. Zasady
te obrazuje poniższa lista.
9 1000 тысяча (ty-sie-czia),

9 2000 две тысячи (dwie ty-sie-czi),
9 3000 три тысячи (tri ty-sie-czi),
9 4000 четыре тысячи (czie-ty-rie ty-sie-czi),
9 5000 пять тысяч (piat’ ty-siecz’).
Wyraz тысячи jest dopełniaczem liczby pojedynczej, a тысяч dopełniaczem liczby mnogiej
liczebnika тысяча. Zauważ, że liczebniki z przedziału 2000 – 4000 wymagają od następującego
po nich rzeczownika — a tak traktowany jest wyraz тысяча — formy dopełniacza liczby
pojedynczej, a te z przedziału 5000 – 9000 dopełniacza liczby mnogiej.
Aby powiedzieć „dziesięć tysięcy”, należy zastosować liczebnik десять (die-siat’; dziesięć) i dodać
do niego wyraz тысяча, w dopełniaczu liczby mnogiej, czyli тысяч. Reguła powyższa odnosi się
także do liczebników powyżej 10 000.
9 10 000 десять тысяч (die-siat’ ty-siecz’),

9 50 000 пятьдесят тысяч (pi-di-siat ty-siecz’),
9 100 000 сто тысяч (sto ty-siecz’).
A naprawdę wielka liczba to po prostu 1 000 000 — миллион (mi-li-on).
Liczebniki porządkowe
Liczebniki porządkowe to wyrazy „pierwszy”, „trzeci” itd. Pierwszych dwadzieścia
prezentujemy poniżej:
9 первый (pier-wyj; pierwszy),

9 второй (wta-roj; drugi),
9 третий (trie-tij; trzeci),
9 четвёртый (cziet-wior-tyj; czwarty),
9 пятый (pia-tyj; piąty),

9 шестой (szes-toj; szósty),
9 седьмой (sied’-moj; siódmy),
9 восьмой (was’-moj; ósmy),
9 девятый (die-wia-tyj; dziewiąty),
9 десятый (die-sia-tyj; dziesiąty),
9 одинадцатый (a-di-nad-ca-tyj; jedenasty),
9 двенадцатый (dwie-nad-ca-tyj; dwunasty),
9 тринадцатый (tri-nad-ca-tyj; trzynasty),
9 четырнадцатый (czie-tyr-nad-ca-tyj; czternasty),
9 пятнадцатый (piet-nad-ca-tyj; piętnasty),
9 шестнадцатый (szes-nad-ca-tyj; szesnasty),
9 семнадцатый (siem-nad-ca-tyj; siedemnasty),
9 восемнадцатый (wo-siem-nad-ca-tyj; osiemnasty),
9 девятнадцатый (die-wiet-nad-ca-tyj; dziewiętnasty),
9 двадцатый (dwad-ca-tyj; dwudziesty).
W wypadku liczebników porządkowych większych od 20 w języku rosyjskim stosuje się następującą
zasadę. Pierwszy element konstrukcji to liczebnik główny, natomiast liczebnikiem porządkowym
jest drugi, i tak:
9 dwudziesty pierwszy to двадцать первый (dwad-cat’ pier-wyj),

9 czterdziesty szósty to сорок шестой (so-rak szes-toj),
9 sześćdziesiąty piąty to шестьдесят пятый (szest’-die-siat pia-tyj),
9 sto siedemdziesiąty siódmy to сто семьдесят седьмой (sto siem’-die-siat sied’-moj).
Liczebniki porządkowe w języku rosyjskim funkcjonują podobnie jak przymiotniki, to znaczy
muszą być zgodne co do przypadka, liczby i rodzaju z rzeczownikiem, który poprzedzają. Więcej
informacji na ten temat znajdziesz w sekcji „Zawsze w zgodzie: zgodność rzeczownik – przymiotnik”,
wcześniej, w tym samym rozdziale.
Gierki językowe
Podaj mianownik liczby pojedynczej poniższych wyrazów. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. компютеры
2. книги
3. окна
4. кошки
5. магазины
Podaj znaczenie poniższych liczebników. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
9 один 9 шестьсот тысяч девяносто один
9 четыре 9 два
9 двенадцать 9 восемь
9 двадцать 9 пятнадцать
9 пятьсот 9 сто
9 двадцать тысяч триста сорок семь 9 тысяча
Rozdział 3
Здравствуйте! Привет!
Jak się przywitać i przedstawić
W tym rozdziale:
► Stosujemy zwroty formalne i nieformalne.
► Uczymy się, jak powiedzieć „dzień dobry” i „do widzenia”.
► Poznajemy rosyjskie imiona.
► Przedstawiamy siebie i innych.
P owitanie i przedstawienie się to pierwszy krok do nawiązania kontaktu z innymi ludźmi

i sposób na wywarcie dobrego pierwszego wrażenia. Tego typu zwroty są w języku rosyjskim
nieco bardziej formalne niż w języku polskim. Jeśli przywitasz się z kimś poprawnie, osoba ta
zapewne będzie pod wrażeniem i zechce poznać Cię lepiej. Jeśli natomiast zepsujesz powitanie,
nie będziesz traktowany poważnie, a nawet możesz obrazić rozmówcę.
W tym rozdziale opowiemy, jak zrobić dobre pierwsze wrażenie. Opiszemy formalne i nieformalne
użycie zaimka „ty”, sposoby mówienia „dzień dobry” i „do widzenia”, przedstawimy zagadnienia
dotyczące rosyjskich imion i nauczymy Cię, jak przedstawiać siebie i inne osoby.
Z kim rozmawiam?
Styl formalny i nieformalny
Gdy zamierzasz powiedzieć po rosyjsku „cześć”, istotne jest, z kim rozmawiasz. Podobnie jak
w języku polskim (i innych, na przykład francuskim, niemieckim czy hiszpańskim), w języku
rosyjskim funkcjonują dwa sposoby użycia zaimka „ty” — nieformalne ты (ty) i formalne вы (wy).
Oto jak należy stosować poszczególne formy zaimka „ty”:
9 W języku rosyjskim nieformalne ты stosujemy wyłącznie, rozmawiając z rodzicami,

dziadkami, rodzeństwem, dziećmi i bliskimi przyjaciółmi.
9 Zaimek вы stosuje się w bardziej formalnych sytuacjach, rozmawiając z szefem,
znajomymi, osobami starszymi i osobami, których nie znamy zbyt dobrze. Oczywiście
zawsze tę formę należy też zastosować, rozmawiając z więcej niż jedną osobą.
Okazywanie przywiązania dziadkom

Rozróżnienie między ты i вы nie odnosi się wyłącznie często mieszkają razem ze swoimi dorosłymi już dziećmi,
do sytuacji formalnych i nieformalnych. Ты wyraża rów- pomagając im wychowywać ich dzieci: karmią je, chodzą
nież przywiązanie, związek uczuciowy. Chociaż dziadkowie z nimi na spacery i odprowadzają do szkoły — praca
są z definicji osobami starszymi, ich wnuki zwracają się na pełny etat! Dlatego nie dziwi to, że wnuki zwracają
do nich przez ты. Być może przyczyną jest tutaj wyjąt- się do swoich babć przez ты.
kowa rola, jaką бабушка (ba-busz-ka) odgrywa w rosyj-
skiej rodzinie. Zgodnie z tradycją rosyjskie matki bardzo Chociaż dziadkowie często dzielą powyższe obowiązki ze
często pozostawiają dzieci pod opieką swoich matek, czyli swoimi żonami, ich rola uznawana jest za znacznie mniej
бабушек (ba-bu-szek). Бабушки (ba-busz-ki) bardzo istotną. Niemniej czułe ты stosuje się także w odniesieniu
do дедушки (die-dusz-ki; dziadka).
Jeśli jesteś młodym człowiekiem, swobodnie możesz używać zaimka ты w rozmowach z osobami
w tym samym wieku, na przykład kolegami ze szkoły. Nie waż się jednak mówić przez ты do
nauczycielki, nawet jeżeli jest bardzo młoda. Jeśli przez ты zwrócisz się do starszej osoby czy
nauczyciela, niewielki w sumie z punktu widzenia językowego błąd zostanie odebrany jako
wyjątkowa nieuprzejmość, chyba że Twoi rozmówcy wezmą poprawkę na fakt, iż rosyjski nie
jest Twoim językiem ojczystym.
Zapamiętaj zasadę, aby używać formalnego вы, zwracając się do osoby, której nigdy wcześniej
nie spotkałeś, urzędnika, przełożonego czy osoby starszej od Ciebie. Gdy poznasz kogoś lepiej,
możesz przejść na mniej formalne ты. Jest nawet sposób, aby zapytać, czy możecie przejść na „ty”:
Можно на ты? (moż-na na ty; czy możemy przejść na „ty”?). Jeśli odpowiedź brzmi да (da; tak),
możesz zacząć zwracać się do rozmówcy przez „ty”. Jeśli jednak usłyszysz odpowiedź нет (niet; nie),
powinieneś poczekać, aż trochę lepiej się poznacie.
Jeśli zupełnie nie wiesz, czy użyć ты czy вы, powinieneś zwracać się do rozmówcy przez вы
do czasu, gdy zostaniesz poproszony o przejście na ты lub gdy Twój rozmówca sam zacznie
zwracać się do Ciebie przez ты.
Krzątanina:
mówimy „dzień dobry” i „do widzenia”
Powitania i pożegnania to oczywiście podstawowe zwroty. W kolejnych działach nauczymy
Cię mówić „dzień dobry” na wiele sposobów, poznasz powitania na różne pory dnia, dowiesz
się, w jaki sposób mówić po rosyjsku „jak się masz” i jak zakończyć rozmowę pożegnaniem.
Witamy się z różnymi osobami

Aby przywitać osobę, z którą jesteś na ты (ty), powinieneś użyć wyrazu Здравствуй (zdrast-wuj;
witaj). W przypadku osoby, do której zwracasz się formalnie вы, należy użyć dłuższego wyrazu
Здравствуйте (zdrast-wuj-tie; witam) (o różnicach między ты i вы pisaliśmy w poprzednim dziale).
Rozdział 3: Здравствуйте! Привет! Jak się przywitać i przedstawić 63
Zwróć uwagę, że pierwsza litera „w” w wyrazie Здравствуйте jest niema. W innym wypadku
nawet Rosjanie mieliby problem z jego wymową.
Wyrazu Здравствуйте używamy również, witając się z grupą osób, w każdym wypadku, nawet
jeśli zwracamy się do dzieci, członków rodziny czy bliskich przyjaciół.
Nieformalnym odpowiednikiem wyrazu Здравствуйте jest привет! (pri-wiet). Jest to odpowiednik

polskiego „cześć”, używany w rozmowie z bardzo dobrymi znajomymi.
Witamy się o różnych porach dnia

Witać się można, stosując również inne zwroty, nie tylko Здравствуй i Здравствуйте. Powitania
mogą się różnić w zależności od pory dnia. W tabeli 3.1. przedstawiamy najbardziej typowe.
Tabela 3.1. Powitania na różne pory dnia

Powitanie Wymowa Znaczenie
доброе утро! dob-ra-je ut-ra Dzień dobry! (stosujemy od poranka do południa)
добрый день! dob-ryj dień Dzień dobry! (stosujemy przez cały dzień,
z wyjątkiem bardzo wczesnego ranka i późnej nocy)
добрый вечер! dob-ryj wie-czier Dobry wieczór! (stosujemy wieczorem)
Powyższe zwroty używane są tylko przy powitaniach, nie stosujemy ich, żegnając się (patrz
„Żegnamy się” w dalszej części tego rozdziału). Oczywiście, niezależnie od tego, czy do rozmówcy
zwracamy się przez ты czy przez вы, powitanie pozostaje takie samo.
Wyrażenie „jak się masz?”

Najprostszym i jednocześnie najbardziej popularnym sposobem zapytania „jak się masz?” jest
Как дела? (kak die-ła). Wyrażenie to stosujemy zasadniczo w sytuacjach nieformalnych,
na przyjęciach, spotykając znajomego na ulicy czy rozmawiając przez telefon.
Bardziej formalnym sposobem zapytania „jak się masz?” jest użycie zwrotu Как вы поживаете?
(kak wy pa-ży-wa-je-tie). Używamy go, rozmawiając z szefem, wykładowcą czy też ze świeżo
poznaną osobą.
Nie obrazisz nikogo, stosując w sytuacji formalnej wyrażenie Как дела?, ale lepiej stosować
zwrot Как вы поживаете? Rosjanie wolą zwykle być bardziej formalni niż mniej.
W krajach Zachodniej Europy „jak się masz?” jest tylko standardowym powitaniem. Osoba
pytająca nie oczekuje, że zdasz jej relację z ostatnich wydarzeń w Twoim życiu. W Rosji jest
inaczej, rozmówca chce wiedzieć wszystko! Pytając więc, jak się masz, oczekuje mniej lub bardziej
dokładnego sprawozdania z tego, co się ostatnio zdarzyło w Twoim życiu.
Jak należy odpowiedzieć na pytanie Как дела? Amerykanie bez skrupułów stosują wyrazy
„wspaniale” czy „doskonale”, Rosjanie zwykle zachowują większą rezerwę, mówiąc хорошо
(cha-ra-szo; dobrze) czy нормально (nar-mal-na; w porządku), a nawet neutralnie ничего
(ni-czie-wo; może być) czy неплохо (nie-pło-cha; nieźle).
Jeśli czujesz się naprawdę świetnie, możesz odpowiedzieć прекрасно (prie-kras-na; wspaniale)
czy великолепно (wie-li-ka-lep-na; cudownie), wiedz jednak, że słysząc taką odpowiedź,
Twój rosyjski rozmówca stanie się czujny. Rosjanie doskonale wiedzą, że życie to nie jest bajka.
Dla nich cudowne i wspaniałe wydarzenia są wyjątkiem, nie regułą. Bezpieczniej więc powiedzieć
ничего czy неплохо.
To nie koniec. Koniecznie zapytaj rozmówcę, co słychać u niego, używając zwrotu А у вас?
(a u was; a u Pana/Pani?; formalnie). W sytuacji nieformalnej natomiast zastosuj zwrot А у тебя?
(a u ti-bia; a u Ciebie?).
Żegnamy się
Najbardziej powszechnym zwrotem, aby powiedzieć do widzenia, jest До свидания! (da swi-
da-ni-ja). Nieformalnie możemy powiedzieć Пока (pa-ka; na razie).
Gdy żegnasz się, wychodząc wieczorem lub tuż przed pójściem spać, zastosuj zwrot Спокойной
ночи (spa-koj-naj no-czi; dobranoc). Zwrot ten nadaje się zarówno na sytuacje formalne,
jak i nieformalne.
Pogawędka
Sasza wpada w metrze na swojego kolegę ze szkoły, Olega. Sasza właśnie wysiada.
Oleg: Саша, привет!
sa-sza, pri-wiet
Cześć, Sasza!
Sasza: Ой, Олег! Привет! Как дела?
(miło zaskoczony) oj, a-leg, pri-wiet! kak die-ła?
Oj, Oleg! Cześć! Jak się masz?
Oleg: Ничего. A у тебя?
ni-czie-wo. a u ti-bia?
W porządku, a ty?
Sasza: Неплохо. Ой, это моя станция. До свидания Олег.
Nie-pło-cha. oj, eta ma-ja stan-cy-ja. da swi-da-ni-ja, a-leg
Nieźle. Oj, to moja stacja. Do widzenia, Oleg.
Oleg: Пока!
pa-ka
Na razie!
Привет pri-wiet Cześć
Как дела? kak die-ła Jak się masz?
Ничего ni-czie-wo W porządku
A у тебя? a u ti-bia A ty?
Неплохо nie-pło-cha Nieźle
До свидания da swi-da-ni-ja Do widzenia
Пока pa-ka Na razie
Nie takie proste:

rozszyfrowujemy rosyjskie imiona
Imię to po rosyjsku имя (i-mia), ale gdy będziesz pytany o swoje imię, prawdopodobnie nie
usłyszysz tego wyrazu. Jest tak dlatego, że Rosjanie nie pytają „Jakie jest twoje imię”, ale dosłownie
„Jak Cię nazywają?” — Как вас/тебя зовут?(kak was/ti-bia za-wut). Odpowiadając na to pytanie,
mówisz, jak Cię nazywają — Меня зовут Ян (mie-nia za-wut Jan; mam na imię Jan; dosłownie:
nazywają mnie Jan).
Kwestia imion jest języku rosyjskim nieco bardziej skomplikowana niż w polskim. Jest tak
dlatego, że przedstawiając się, zwłaszcza w sytuacjach formalnych, Rosjanie podają tzw. patronimik
bezpośrednio po własnym imieniu. Patronimik najczęściej ma końcówkę -вич (-wicz)
w odniesieniu do mężczyzn i -овна (-owna) w wypadku kobiet. Na przykład mężczyzna o imieniu
Borys, syn Iwana, to Borys Iwanowicz (Iwanowicz to patronimik). Kobieta imieniem Anna,
której ojciec ma na imię Iwan, to Anna Iwanowna (Iwanowna jest patronimikiem).
Rosjanie w zasadzie nigdy w sytuacjach formalnych nie zwrócą się do osoby o imieniu
Michaił bez podania imienia rodowego z końcówką -вич (na przykład Michaił Nikołajewicz
czy Michaił Borisowicz).
Można powiedzieć, że każdy Rosjanin ma dwa imiona. Pierwsze to imię nadane podczas chrztu,
drugie — imię rodowe, czyli imię ojca z końcówką -вич lub -овна.
Podobnie jak w języku polskim nazwiska męskie i żeńskie mają różne końcówki. Najczęściej
spotykane to -ов w przypadku mężczyzn i -ова w odniesieniu do kobiet. Jeśli więc Twoja
nowa znajoma Anna Iwanowna Iwanowa jest kobietą zamężną, to jej mąż nazywa się Iwanow.
Niezależnie od tego, czy znasz kogoś bardzo dobrze czy nie, możesz zwracać się do niego,
używając pierwszego imienia i patronimika. Jeśli więc nie jesteś pewien, czy jesteście jeszcze
na вы czy już na ты, dla bezpieczeństwa zwracaj się do swojego rozmówcy imieniem
i patronimikiem. Kiedy zostaniecie przyjaciółmi, będziesz mógł ograniczyć się do pierwszego
imienia.
Rosyjska gra w przydomki

A tak przy okazji, jak pan Iwanow nazywa żonę (której na w rzeczywistości mamy zwykle do czynienia z tą samą
imię Anna)? Prawdopodobnie używa zdrobnień Ania, postacią, której zdrobnienie imienia brzmi różnie. Na przy-
Anieczka, Aniuta czy Anuszka. Rosjanie wykazują wielką kład Jekatierina Szczerbatskaja, postać z powieści Lwa
pomysłowość, tworząc nowe zdrobnienia, i ciągle je zmie- Tołstoja Anna Karenina, bywa nazywana zdrobniale Ka-
niają, nawet jeśli zwracają się do jednej i tej samej osoby. sieńka, Katiusza czy Kitty. I jak tu się dziwić, że rosyjskie
To dlatego tak trudno czyta się rosyjskie powieści. Gdy powieści są takie grube!
wydaje się, że autor wprowadza wciąż nowych bohaterów,
W codziennych rozmowach Rosjanie prawie nie używają wyrazów „pan”, „pani” czy „panna”.
Tego rodzaju wyrazy pojawiają się wyłącznie w sytuacjach bardzo formalnych, jak posiedzenia
rządu czy ratyfikowanie umów międzynarodowych. Możesz wtedy zobaczyć osobę przedstawianą
jako Господин Путин (gas-pa-din Pu-tin; pan Putin) czy Госпожа Горбачёва (gas-pa-ża gar-
ba-czio-wa; pani Gorbaczowa).
Przełamujemy lody: przedstawiamy się

Dobre pierwsze wrażenie jest niezbędne przy zawieraniu znajomości. Rosjanie przywiązują dużą
wagę do formy zawierania znajomości. W kolejnych działach nauczymy Cię, jak się przedstawiać
świeżo poznanej osobie. Przedstawiamy również zwroty używane podczas zapoznania, pytania
o imię, sposoby przedstawiania przyjaciół i członków rodziny nowo poznanym osobom.
Zapoznajemy się
W języku polskim najlepszą metodą rozpoczęcia rozmowy z osobą, której nie znamy, jest
przedstawienie się. Rosjanie są nieco bardziej formalni. Zaczynają najczęściej sugestią, by się
zapoznać, mówiąc: „Poznajmy się”. Są dwa sposoby wyrażenia tego po rosyjsku, w zależności
od tego, czy zwracacie się do siebie w sposób formalny, przez вы, czy też nieformalnie, przez
ты (patrz „Z kim rozmawiam? Styl formalny i nieformalny” wcześniej w tym samym rozdziale).
W tabeli 3.2. przedstawiamy obydwa sposoby.
Tabela 3.2. Wyrażenie „poznajmy się”

Wyrażenie Wymowa Znaczenie
Давайте познакомимся! da-waj-tie paz-na-ko-mim-sa Poznajmy się! (formalnie lub w odniesieniu
do więcej niż jednej osoby)
Давай познакомимся! da-waj paz-na-ko-mim-sa Poznajmy się! (nieformalnie)
Gdy ktoś zwróci się do Ciebie w ten sposób, powinieneś grzecznie zaakceptować sugestię.
Odpowiadając, możesz po prostu wypowiedzieć pierwszy wyraz, co na pewno ułatwi Ci
zadanie (patrz tabela 3.3).
Tabela 3.3. Odpowiedź na wyrażenie „poznajmy się”
Odpowiedź Wymowa Znaczenie
Давайте! da-waj-tie Zgoda (formalnie lub w odniesieniu do więcej niż jednej osoby)
Давай! da-waj Zgoda (nieformalnie)
Pytamy o imiona i przedstawiamy się

W wersji formalnej pytanie „Jak masz na imię” brzmi Как вас зовут? (kak was za-wut; dosłownie:
jak Pana/Panią nazywają?). Wersja nieformalna to Как тебя зовут? (kak ti-bia za-wut; dosłownie:
jak Cię nazywają?).
Aby przedstawić się po rosyjsku, powiedz Меня зовут (mie-nia za-wut) i Twoje imię. (Więcej
informacji na temat imion w języku rosyjskim znajdziesz w „Nie takie proste: rozszyfrowujemy
rosyjskie imiona”, wcześniej w tym samym rozdziale).
Przedstawiając się, zawsze stosujesz wyrażenie Меня зовут, niezależnie od tego, czy znajdujesz
się w sytuacji formalnej czy nieformalnej.
Po tym, jak zostałeś komuś przedstawiony, zapewne zechcesz powiedzieć „Miło mi poznać”.
Do tego celu idealnie nadaje się rosyjski zwrot очень приятно (o-czień pri-jat-na; dosłownie:
bardzo [mi] przyjemnie). Osoba, której zostałeś przedstawiony, może odpowiedzieć мне тоже
(mnie to-że; mnie również). Zwrotów очень приятно i мне тоже używa się zarówno w sytuacjach
formalnych, jak i nieformalnych.
Przedstawiamy przyjaciół,
kolegów i członków rodziny
Codzienne, zwyczajowe prezentacje są w języku rosyjskim proste. Gdy chcesz przedstawić
komuś przyjaciół, mówisz po prostu Это… (e-ta; to jest…) i dodajesz imię (więcej informacji
na temat imion w języku rosyjskim znajdziesz w „Nie takie proste: rozszyfrowujemy rosyjskie
imiona”, wcześniej w tym samym rozdziale).
Aby zaznaczyć, że przedstawiana osoba jest Twoim znajomym czy kolegą, mówisz:
9 Это мой знакомый (e-ta moj zna-ko-myj; to jest mój znajomy) w odniesieniu do mężczyzn.
9 Это моя знакомая (e-ta ma-ja zna-ko-ma-ja; to jest moja znajoma) w odniesieniu do kobiet.
Identyczną konstrukcję stosuje się, przedstawiając członków rodziny. Na przykład przedstawiając
komuś mamę, powiesz Это моя мама (e-ta ma-ja ma-ma; to jest moja mama), a żeby przedstawić
brata — Это мой брат (e-ta moj brat; to jest mój brat). W rozdziale 4. znajdziesz wyrazy oznaczające
innych członków rodziny, których również możesz komuś przedstawić.
Pogawędka
Do Anny podchodzi jej przyjaciel Wiktor ze znajomym Borysem Aleksiejewiczem:
Wiktor: Ой, привет Анна!
oj, pri-wiet an-na!
Oj, cześć, Anna!
Anna: Привет, Виктор, как дела?
pri-wiet, wik-tar, kak die-ła?
Cześć, Wiktor, jak się masz?
Wiktor: Ничего. А у тебя?
ni-czie-wo. a u ti-bia?
Nieźle. A u Ciebie?
Anna: Неплохо.
nie-pło-cha
W porządku.
Wiktor: А это мой знакомый, Борис Алексеевич.
(do Anny) a e-ta moj zna-ko-myj, ba-ris a-lek-sie-je-wicz
A to mój znajomy, Borys Aleksiejewicz
Anna: Здравствуйте. Давайте познакомимся!
(do Borysa Aleksiejewicza) zdra-stwuj-tie. da-waj-tie paz-na-ko-mim-sa
Witam! Poznajmy się!
Borys Aleksiejewicz: Давайте! Меня зовут Борис.
da-waj-tie! mie-nia za-wut Ba-ris
Zgoda! Mam na imię Borys.
Anna: Очень приятно!
o-czień pri-jat-na
Bardzo mi przyjemnie!
Borys Aleksiejewicz: Мне тоже.
mnie to-że
Mnie również.
Это мой знакомый e-ta moj zna-ko-myj To mój znajomy
Давайте познакомимся! da-waj-tie paz-na-ko-mim-sa Poznajmy się!
Меня зовут mie-nia za-wut Mam na imię
Очень приятно! o-czień pri-jat-no Bardzo mi przyjemnie!
Мне тоже mnie to-że mnie również
Gierki językowe
Poćwicz rosyjskie powitanie osób przedstawionych poniżej. Użyj poprawnie Здравствуй
(zdra-stwuj) lub Здравствуйте (zdra-stwuj-tie). Prawidłowe odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. bliski przyjaciel
2. szef
3. nauczyciel
4. lekarz
5. ulubione zwierzę
6. grupa przyjaciół
7. kilkoro dzieci
Spróbuj poćwiczyć powitania w zależności od pory dnia. Zwroty z prawej kolumny przyporządkuj
porom dnia z kolumny lewej. Prawidłowe odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
15.00 добрый день
11.00 добрый вечер
8.00 доброе утро
20.00 добрый вечер
Dialog pomiędzy Niną i Nataszą został pomieszany. Ułóż wyrażenia we właściwym porządku
(prawidłowe odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.). Nina i Natasza mają po 18 lat. Studiują
na tej samej uczelni, lecz do tej pory się nie znały.
Natasza: Давай!
Nina: Здравствуй! Давай познакомимся!
Nina: Меня зовут Нина. А как тебя зовут?
Nina: Очень приятно!
Natasza: Меня зовут Наташа.
Natasza: Мне тоже.
Część II
Rosyjski w akcji
72 Część II: Rosyjski w akcji
W tej części…
Z apoznasz się z językiem rosyjskim używanym na co dzień. Nauczysz
się rosyjskich zwrotów i wyrażeń niezbędnych w codziennych
pogaduszkach, rozmowach dotyczących jedzenia i picia, zakupów, dyskusjach
o ulubionych sportach czy hobby i typowych rosyjskich rozrywkach.
Dowiesz się również, jak prowadzić rozmowy telefoniczne, wysyłać listy,
a także rozmawiać po rosyjsku o domu i pracy.
Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie 73
Rozdział 4
Poznajmy się: rozmowy towarzyskie

W tym rozdziale:
► Przełamujemy lody, mówiąc o sobie.
► Wymieniamy informacje kontaktowe.
► Dowiadujemy się, co powiedzieć, gdy czegoś nie rozumiemy.
N ajlepszym sposobem, aby zacząć kogoś poznawać, są rozmowy o drobiazgach. Wyobraź

sobie, że znajdujesz się w samolocie lecącym do Rosji. Istnieje duże prawdopodobieństwo,
że osoba siedząca obok ciebie jest Rosjaninem. O czym porozmawiacie? Aby przełamać lody,
będziesz pewnie chciał opowiedzieć coś o sobie, skąd jesteś, ile masz lat, gdzie pracujesz,
wspomnieć coś o rodzinie, może o pogodzie. Przed lądowaniem prawdopodobnie będziecie
chcieli wymienić dane kontaktowe.
W tym rozdziale nauczysz się, jak powiedzieć to wszystko po rosyjsku, a także co powiedzieć,
gdy czegoś nie rozumiesz. Przygotujemy Cię na pierwszą rozmowę z prawdziwym Rosjaninem!
W języku rosyjskim nie ma odpowiednika zwrotu „pogaduszki”, pewnie dlatego że Rosjanie

nawet rozmowę o drobiazgach traktują poważnie, zwłaszcza jeśli rozmawiają z cudzoziemcem.
Powodem tego jest fakt, iż przez większą część swojej długiej i burzliwej historii Rosja była
prawie całkowicie odcięta od świata. Rozmowy z cudzoziemcami były więc zawsze dla Rosjan
sposobem zaspokojenia wielkiej ciekawości otaczającego ich świata, innymi słowy, oni naprawdę
chcą Cię poznać i dowiedzieć się o Tobie jak najwięcej, i to tak szybko, jak to tylko możliwe.
Po prostu są ciekawi.
Coś ci powiem: mówimy o sobie

O czym rozmawiać z właśnie poznaną osobą? Tematy są łatwe do przewidzenia: dom, rodzina,
praca, nawet wiek. W kolejnych akapitach zajmiemy się każdym z nich.
Skąd jesteś?
Jednym z tematów, które na pewno pojawią się podczas pierwszej rozmowy, jest kraj, z którego
pochodzisz. Możesz spodziewać się pytania Oткуда вы? (at-ku-da wy; skąd Pan/Pani pochodzi?).
Odpowiadając, możesz powiedzieć:
9 Я из Польши (ja iz pol-szy; pochodzę z Polski).

9 Я живу в Польше (ja ży-wu w pol-sze; mieszkam w Polsce).
Więc ile zarabiasz?

Wśród pytań, które Rosjanie zadają bez skrępowania, zar-pła-ta; nieoficjalnie), Сколько вы получаете?
są: Какая у вас зарплата? (ka-ka-ja u was zar-pła-ta; (skol-ka wy pa-łu-czia-je-tie). Oznaczają one mniej więcej
oficjalnie), Какая у тебя зарплата? (ka-ka-ja u tie-bia to samo: Ile Pan/Pani zarabia?
Powszechnie dopuszcza się odpowiedź na pytanie Oткуда вы? ze wskazaniem narodowości.

Na przykład, można powiedzieć „Jestem Polakiem” zamiast „Mieszkam w Polsce”. W kolejnym
akapicie znajdziesz więcej informacji na temat narodowości.
Po usłyszeniu, z jakiego kraju pochodzisz, Rosjanin może zapytać, z jakiego jesteś miasta.
Możesz usłyszeć następujące pytania:
9 В каком городе вы живёте? (w ka-kom go-ra-die wy ży-wio-tie; w jakim mieście

Pan/Pani mieszka?).
9 Вы из какого города? (wy iz ka-ko-wa go-ra-da; z jakiego jest Pan/Pani miasta?).
Na co możesz odpowiedzieć:
9 Я живу в Варшаве (ja ży-wu w War-sza-wie; mieszkam w Warszawie).

9 Я из Варшавы (ja iz War-sza-wy; jestem z Warszawy).
Zauważ, że jeżeli następujący po przyimku в rzeczownik zaczyna się spółgłoską, przyimek
wymawiamy jako f, a nie w; jeśli natomiast spółgłoską zaczyna się rzeczownik następujący
po przyimku из, przyimek wymawiamy jako is, a nie iz.
Mówiąc Я живу в… (ja ży-wu w; mieszkam w…), nazwę miejsca zamieszkania powinieneś
podać w miejscowniku, ponieważ przyimek „w” wymusza taką konstrukcję. Mówiąc Я из…
(ja iz; jestem z…), powinieneś kolejny wyraz zastosować w dopełniaczu, bo wymaga tego
przyimek из (iz; z). (Więcej informacji o przypadkach znajdziesz w rozdziale 2.).
Rozmowa o narodowości i pochodzeniu

Ponieważ Rosja zawsze była krajem bardzo zróżnicowanym etnicznie, Rosjanie wiedzą wiele
o innych narodach i interesują się nimi. Na samym początku znajomości czy rozmowy Rosjanin
zawsze będzie chciał dowiedzieć się, jakiej jesteś narodowości lub do jakiej grupy etnicznej należysz.
Bądź więc przygotowany na pytanie: А кто вы по национальности? (a kto wy pa na-cya-nal-nas-ti;
jakiej jest Pan/Pani narodowości?).
W języku rosyjskim, podobnie jak w polskim, wyraz oznaczający narodowość odmienia się
przez liczby, rodzaje i osoby. Wybierz wyrażenie pasujące do Ciebie.
9 Я поляк (ja pa-lak; jestem Polakiem).

9 Я полька (ja pol-ka; jestem Polką).
9 Мы поляки (my pa-la-ki; jesteśmy Polakami).
Wyrażenie Мы поляки można zastosować, opisując zarówno grupę złożoną z mężczyzn,
jak i mieszaną.
Pamiętaj o końcówkach. Jeśli jesteś mężczyzną, nie mów o sobie: Я полька. Inni uczestnicy
rozmowy zapewne zrozumieją, co miałeś na myśli, ale niewątpliwie będą rozbawieni.
Rosjanie to ludzie wykształceni. Wiedzą, że w dzisiejszym świecie większość państw staje się
coraz bardziej zróżnicowana narodowościowo. Dlatego zadając pytanie: А кто вы по
национальности? (a kto wy pа na-cya-nal-nas-ti; jakiej jest Pan/Pani narodowości?), często
mają na myśli Twoje pochodzenie etniczne, a nie narodowość. Ma to znaczenie zwłaszcza
w sytuacji, gdy nie wyglądasz jak typowy Polak, co dla Rosjanina znaczy biały, z jasnymi włosami,
niebieskimi oczyma i słowiańskimi rysami.
Możliwa jest także sytuacja, że Twój nowy rosyjski znajomy, zamiast zapytać, spróbuje odgadnąć
Twoją narodowość. Większość Rosjan z łatwością rozpoznaje cudzoziemców nawet w tłumie,
a wielu z nich potrafi odgadnąć narodowość rozmówcy na pierwszy rzut oka. W takim
wypadku usłyszysz zadane prosto z mostu pytanie:
9 Вы поляк? (wy pa-lak; czy jesteś Polakiem?).

9 Вы полька? (wy pol-ka; czy jesteś Polką?).
9 Вы поляки? (wy pa-la-ki; czy jesteście Polakami?).
W tabeli 4.1. zestawiono listę narodowości i grup etnicznych. Znajdź tę, która najlepiej określa
Ciebie. Zwróć uwagę, że w języku rosyjskim w nazwach narodowości nie stosuje się dużej litery.
Wyrazy odnoszące się do narodowości kobiet zwykle mają końcówkę - ка, jak полька (Polka).
W przypadku mężczyzn typową końcówką jest -ец, jak w wyrazie китаец (Chińczyk). Są jednak
wyjątki, jak w wyrazie француз (fran-cuz; Francuz). W liczbie mnogiej najczęstszą końcówką
jest -цы. Jednym z wyjątków, który zapewne będziesz często stosować, jest:
9 русский (rus-kij; Rosjanin),

9 русская (rus-ka-ja; Rosjanka),
9 русские (rus-ki-je; Rosjanie).
Inne wyjątki to na przykład евреи (jew-rie-ji; Żydzi) i англичане (an-gli-czia-nie; Anglicy).
Niestety nie ma tutaj jednolitych reguł, należy więc po prostu nauczyć się takich wyrazów i ich
odmiany na pamięć.
Zwróć również uwagę na wyraz индианка oznaczający zarówno Hinduskę, jak i Indiankę.
Tabela 4.1. Wyrazy oznaczające narodowość i pochodzenie

Liczba pojedyncza, Liczba pojedyncza, Liczba mnoga Tłumaczenie
rodzaj męski rodzaj żeński
aфриканец (af-ri-ka-niec) aфриканка (af-ri-kan-ka) aфриканцы (af-ri-kan-cy) Afrykanin
aмериканец (a-mie-ri-ka-niec) aмериканка (a-mie-ri-kan-ka) aмериканцы (a-mie-ri-kan-cy) Amerykanin
индеец (in-die-jec) индианка (in-di-an-ka) индейцы (in-diej-cy) Indianin
aраб (a-rab) арабка (a-rab-ka) арабы (a-ra-by) Arab
аргентинец (ar-gien-ti-niec) аргентинка (ar-gien-tin-ka) аргентинцы (ar-gien-tin-cy) Argentyńczyk
китаец (ki-ta-jec) китаянка (ki-ta-jan-ka) китайцы (ki-taj-cy) Chińczyk
египтянин (je-gip-tia-nin) египтянка (je-gip-tian-ka) египтяне (je-gip-tia-nie) Egipcjanin
англичанин (an-gli-czia-nin) англичанка (an-gli-czian-ka) англичане (an-gli-czia-nie) Anglik
француз (fran-cuz) француженка (fran-cu-żen-ka) французы (fran-cu-zy) Francuz
немец (nie-miec) немка (niem-ka) немцы (niem-cy) Niemiec
индус (in-dus) индианка (in-di-an-ka) индусы (in-du-sy) Hindus
иранец (i-ra-niec) иранка (i-ran-ka) иранцы (i-ran-cy) Irańczyk
ирландец (ir-lan-diec) ирландка (ir-land-ka) ирландцы (ir-land-cy) Irlandczyk
итальянец (i-tal-ja-niec) итальянка (i-tal-jan-ka) итальянцы (i-tal-jan-cy) Włoch
японец (ja-po-niec) японка (ja-pon-ka) японцы (ja-pon-cy) Japończyk
еврей (jew-riej) еврейка (jew-riej-ka) евреи (jew-rie-ji) Żyd
мексиканец (miek-si-ka-niec) мексиканка (miek-si-kan-ka) мексиканцы (miek-si-kan-cy) Meksykanin
поляк (pa-lak) полька (pol-ka) поляки (pa-la-ki) Polak
русский (rus-kij) русская (rus-ka-ja) русские (rus-ki-je) Rosjanin
шотландец (szat-lan-diec) шотландка (szat-land-ka) шотландцы (szat-land-cy) Szkot
испанец (is-pa-niec) испанка (is-pan-ka) испанцы (is-pan-cy) Hiszpan
турок (tu-rak) турчанка (tur-czian-ka) турки (tur-ki) Turek
Pogawędka
John i Natasza lecą z Frankfurtu do Moskwy. Właśnie się poznali.
Natasza: Джон, откуда вы?
John, аt-ku-da wy?
John, skąd Pan pochodzi?
John: Я aмериканец, а вы русская?
Ja a-mie-ri-ka-niec. A wy rus-ka-ja?
Jestem Amerykaninem. A Pani jest Rosjanką?
Natasza: Да русская, я живу в Перми. А где вы живёте в Америке?
Da, rus-ka-ja. Ja ży-wu w Pier’-mi. A gdie wy ży-wio-tie w a-mie-ri-kie?
Tak jestem Rosjanką. Mieszkam w Permie. A gdzie Pan mieszka
w Ameryce?
John: Я из штата Висконсин. Я живу и учусь в Мадисоне.
Ja iz szta-ta wis-kon-sin. Ja ży-wu i u-czius’ w ma-di-so-nie.
Pochodzę ze stanu Wisconsin. Mieszkam i uczę się w Madison.
Natasza: Как интересно, вы не похожи на американца.
Кто вы по национальности?
Kak in-tie-ries-nа, wy nie pа-cho-ży na a-mie-ri-kan-ca.
Kto wy po na-cyа-nal-nаs-ti?
Bardzo ciekawe. Nie wygląda Pan na Amerykanina.
Jakie jest Pana pochodzenie?
John: Моя мама мексиканка, а папа итальянец.
Mа-ja ma-ma miek-si-kan-ka, a pa-pa i-tal-ja-niec.
Moja mama jest Meksykanką, a ojciec Włochem.
Natasza: Понятно.
Pа-niat-nа.
Rozumiem.
Oткуда вы? at-ku-da wy? Skąd Pan pochodzi?
Где вы живёте? gdie wy ży-wio-tie Gdzie Pan mieszka?
Я живу в… ja ży-wu w… Mieszkam w…
Кто вы по Kto wy po na-cya-nal-nas-ti Jakiej jest Pan narodowości?
национальности? /Jakie jest Pana pochodzenie?
Bы не похожи на… Wy nie pa-cho-ży na… Nie wygląda Pan na….
Я учусь в… Ja u-czius’ w Uczę się/studiuję w/na…
Из штата iz szta-ta ze stanu
Как интересно. kak in-tie-ries-na Bardzo ciekawe.
Понятно. pa-niat-na Rozumiem.
Ile masz lat?

Aby zapytać o возраст (woz-rast; wiek), możesz zadać jedno z dwóch pytań:
9 Сколько тебе лет? (skol-ka ti-bie let; ile masz lat?) — w sytuacji nieformalnej, gdy zwracasz
się do kogoś przez ты (ty; ty).
9 Сколько вам лет? (skol-ka wam let; ile Pan/Pani ma lat? — więcej informacji o formalnym
i nieformalnym użyciu zaimka „ty” w rozdziale 3.).
Odpowiedź na pytanie: Сколько вам/тебе лет? nie jest tak prosta, jak mogłoby się wydawać.
Przede wszystkim w Rosji wiek jest traktowany jako coś niezależnego od Ciebie, na co nie
masz wpływu (co notabene jest zgodne z prawdą). Dlatego osoba, o której wiek pytamy, zamiast
mianownika zastosuje celownik. Tak więc, tłumacząc dosłownie, powie: „Mnie 23 lat”.
Kolejną zawiłą kwestią przy podawaniu wieku jest odpowiednie zastosowanie wyrazu „lat(a)”.
Wygląda to następująco:
9 Jeśli masz 1, 21 lub 31 lat (innymi słowy, gdy liczba oznaczająca Twój wiek kończy się
na 1), powinieneś użyć wyrazu год (god; rok), jak w zdaniu: Мне двадцать один год
(mnie dwad-cat’ adin god; mam dwadzieścia jeden lat). Zwróć uwagę, że odmiennie niż
w języku polskim liczebnik oznaczający wiek przyjmuje formę mianownika liczby pojedynczej.
9 Jeśli masz 2, 3 lub 4 lata (i już się uczysz rosyjskiego!) lub liczba oznaczająca Twój wiek
kończy się na 2, 3 lub 4, użyj wyrazu года (go-da; lata), jak w zdaniu: Мне двадцать два
года (mnie dwad-cat’ dwa go-da; mam dwadzieścia dwa lata).
9 Jeśli masz 5, 25 lub 105 lat, czyli liczba oznaczająca Twój wiek kończy się na 5, powinieneś
użyć wyrazu лет, jak w zdaniu: Мне двадцать пять лет (mnie dwad-cat’ piat’ let; mam
dwadzieścia pięć lat).
9 Jeśli liczba oznaczająca Twój wiek kończy się na 6, 7, 8, lub 9 oraz w sytuacji, gdy jesteś
w wieku od 10 do 20 lat, użyj wyrazu лет, tak jak w zdaniu: Мне двадцать семь лет
(mnie dwad-cat’ siem’ let; mam dwadzieścia siedem lat).
W rozdziale 2. znajdziesz więcej informacji o liczebnikach.
Upływ czasu w Rosji

Podejście do wieku i starzenia się jest różne w różnych szukając nowej pracy, bo jest po prostu „za stary”.
kulturach. Możesz zauważyć, że Rosjanie „starzeją się” W ogłoszeniach o pracy zatrudniający bez skrępowania
szybciej niż obywatele Zachodu. Dwudziestosześcioletnia podają, że są zainteresowani wyłącznie młodymi osobami,
panna jest zdecydowanie „stara”, a nawet jest „starą w wieku do 35 – 40 lat.
panną”, ponieważ w Rosji małżeństwa zawiera się
w znacznie młodszym wieku. Jeśli chodzi o wiek, w którym zawierane są małżeństwa,
obecnie za przykładem Zachodu młodzi ludzie zaczynają
Obecnie w Rosji wiek jest również ważnym czynnikiem podejmować tę decyzję nieco później. Niemniej jednak
przy podejmowaniu decyzji o zatrudnieniu kogoś. Czter- przeciętny wiek wchodzenia w związek małżeński to
dziestoletni mężczyzna może napotkać znaczne trudności, 20 – 25 lat.
Rozmowa o rodzinie
Rodzina zajmuje ważne miejsce w rosyjskiej kulturze, więc Twoi nowi znajomi na pewno będą
chcieli dowiedzieć się czegoś na ten temat. W niniejszym rozdziale prezentujemy wyrażenia
i zwroty niezbędne do tego, abyś mógł opowiedzieć rosyjskim przyjaciołom o swojej rodzinie.
Członkowie rodziny w języku rosyjskim

Jeśli masz zdjęcie swojej rodziny, możesz pokazać je rosyjskiemu znajomemu, ale nie oczekuj,
że on zrobi to samo. Rosjanie rzadko noszą ze sobą zdjęcia swoich rodzin, uważają to nawet za
typowy przejaw zachodniego sentymentalizmu.
Najlepiej po prostu porozmawiać z nowym rosyjskim znajomym o członkach Twojej rodziny,

używając następujących wyrazów:
9 мать (mat’; matka),

9 отец (a-tiec; ojciec),
9 родители (ra-di-tie-li; rodzice),
9 сын (syn; syn),
9 сыновья (sy-na-wja; synowie),
9 дочь (docz’; córka),
9 дочери (do-czie-ri; córki),
9 жена (że-na; żona),
9 муж (muż; mąż),
9 брат (brat; brat),
9 братья (bra-t’ja; bracia),
9 сестра (sies-tra; siostra),
9 сёстры (sios-try; siostry),
9 ребёнок (rie-bio-nak; dziecko),
9 дети (die-ti; dzieci),
9 бабушка (ba-busz-ka; babcia),
9 дедушка (die-dusz-ka; dziadek),
9 внук (wnuk; wnuk),
9 внуки (wnu-ki; wnukowie),
9 внучка (wnucz’-ka; wnuczka),
9 внучки (wnucz’-ki; wnuczki),
9 дядя (dia-dia; wuj),
9 тётя (tio-tia; ciotka),
9 кузeн (ku-zen; kuzyn),

9 кузина (ku-zi-na; kuzynka),
9 племянник (ple-mian-nik; bratanek),
9 племянница (ple-mian-ni-ca; bratanica),
9 семья (siem’-ja; rodzina).
Rozmowa o członkach rodziny z użyciem czasownika „mieć”
Kiedy opowiadasz o swojej rodzinie, używasz zwrotów w rodzaju: „Mam brata”, „Mam dużą
rodzinę”, „Nie mam braci ani sióstr”. Aby powiedzieć to po rosyjsku, musisz poznać sposób
użycia czasownika есть (jest’; mieć).
Podobnie jak w języku polskim, po rosyjsku wyraz ten oznacza posiadanie. Na przykład w zdaniu
„Mój brat ma samochód” zwrot „mój brat” oznacza posiadacza lub właściciela, a wyraz „samochód”
oznacza rzecz do niego należącą. W języku rosyjskim właściciel jest wyrażeniem przyimkowym
У + rzeczownik w dopełniaczu, po czym następuje czasownik есть (jest’; mieć), a przedmiot
będący w posiadaniu wyrażony jest rzeczownikiem w mianowniku. Innymi słowy, aby powiedzieć
po rosyjsku „Mój brat ma samochód”, należy zastosować konstrukcję У, „mój brat” (w dopełniaczu),
następnie wyraz есть i wyraz „samochód” w mianowniku. Tłumacząc to rosyjskie zdanie na
polski dosłownie, otrzymamy: „U mojego brata jest samochód”: У моего брата есть машина
(u ma-je-wo bra-ta jest’ ma-szy-na; mój brat ma samochód). W rozdziale 2. znajdziesz więcej
informacji o przypadkach.
Konstrukcji У меня есть… (u mie-nia jest’; mam…) powinieneś używać, opowiadając o swojej
rodzinie.
9 У меня есть брат (u mie-nia jest’ brat; mam brata),

9 У меня есть cecтра (u mie-nia jest’ sies-tra; mam siostrę).
Jeśli chcesz powiedzieć, że nie masz brata, siostry, bratanka itd., używaj konstrukcji У меня нет
(u mie-nia niet) wraz z rzeczownikiem w dopełniaczu:
9 У меня нет брата (u mie-nia niet bra-ta; nie mam brata),

9 У меня нет сестры (u mie-nia niet sies-try; nie mam siostry).
Dopełniacz liczby mnogiej niektórych wyrazów oznaczających członków rodziny ma odmianę
nieregularną, należy więc nauczyć się jej na pamięć:
9 братьев (brat’-jew; braci),

9 сестёр (sies-tior; sióstr),
9 сыновей (sy-na-wiej: synów),
9 дочерей (da-czie-riej; córek),
9 детей (die-tiej; dzieci),
Pamiętaj, aby stosować dopełniacz liczby mnogiej w konstrukcji У меня нет… (u mie-nia niet;
nie mam…), jak w poniższych przykładach:
9 У меня нет дочерей (u mie-nia niet da-czie-riej; nie mam córek).

9 У меня нет сыновей (u mie-nia niet sy-na-wiej; nie mam synów).
9 У меня нет детей (u mie-nia niet die-tiej; nie mam dzieci).
Rozmowa o pracy
Ponieważ to, z czego żyjesz, jest dla Rosjan podstawą do zrozumienia tego, kim jesteś,
bądź przygotowany na pytanie: Кто вы по профессии? (kto wy pa pra-fies-siji; kim jest Pan/Pani
z zawodu?).
Aby odpowiedzieć na pytanie o swój zawód, należy zastosować wyrażenie Я + zawód, na przykład:
Я юрист (ja ju-rist; jestem prawnikem) czy Я преподаватель (ja prie-pa-da-wa-tiel; jestem
wykładowcą). Poniżej zamieszczamy listę najpopularniejszych zawodów. Znajdź na tej liście
swoją profesję.
9 агент по недвижимости (a-gient pa nied-wi-ży-mas-ti; agent nieruchomości),

9 актриса (ak-tri-sa; aktorka),
9 актёр (ak-tior; aktor),
9 архитектор (ar-chi-tiek-tar; architekt),
9 библиотекарь (bib-li-a-tie-kar’; bibliotekarz),
9 бизнесмен (biz-nies-mien; biznesmen),
9 бизнесменка (biz-nies-mien-ka; bizneswoman),
9 бухгалтер (bu-gał-tier; księgowy),
9 домохозяйка (do-ma-ha-ziaj-ka; gospodyni domowa),
9 инженер (in-że-nier; inżynier),
9 художник (chu-doż-nik; artysta malarz),
9 музыкант (mu-zy-kant; muzyk),
9 медбрат (mied-brat; pielęgniarz),
9 медсестра (mied-sies-tra; pielęgniarka),
9 менеджер (mie-nie-dżer; menedżer),
9 писатель (pi-sa-tiel; pisarz),
9 программист (pra-gram-mist; programista),
9 преподаватель (prie-pa-da-wa-tiel; wykładowca uniwersytecki),
9 студент (stu-dient; student),

9 студентка (stu-dient-ka; studentka),
9 учитель (u-czi-tiel; nauczyciel),
9 учительница (u-czi-tiel-ni-ca; nauczycielka),
9 воспитатель (was-pi-ta-tiel; wychowawca),
9 врачь (wracz’; lekarz),
9 юрист (ju-rist; prawnik),
9 журналист (żur-na-list; dziennikarz),
9 зубной врачь (zub-noj wracz’; dentysta).
Nazwy niektórych zawodów występują w rodzaju męskim i żeńskim, inne mają tę samą nazwę,
niezależnie od tego, czy wykonuje je mężczyzna czy kobieta; są również zawody, których nazwa
występuje wyłącznie w rodzaju męskim.
Możesz także opowiedzieć, gdzie pracujesz. W języku rosyjskim do tego celu służą wyrażenia
przyimkowe z przyimkami „в” i „на”. Przyimki „в” i „ на” wiążą się w tym przypadku
z rzeczownikami w miejscowniku. Oto kilka najbardziej typowych miejsc pracy. Zastosowaliśmy
odpowiednią formę gramatyczną, możesz więc już w tej chwili powiedzieć wszystkim, gdzie
pracujesz. Użyj zwrotu Я работаю… (ja ra-bo-ta-ju; pracuję…) i jednego z poniższych wyrażeń:
9 дома (do-ma; w domu),

9 на фабрике (na fab-ri-kie; w fabryce),
9 на заводе (na za-wo-die; w zakładzie przemysłowym),
9 в банке (w ban-kie; w banku),
9 в библиотеке (w bib-li-a-tie-kie; w bibliotece),
9 в больнице (w bal-ni-ce; w szpitalu),
9 в бюро недвижимости (w biu-ro nie-dwi-ży-mas-ti; w agencji nieruchomości),
9 в коммерческой фирме (w kam-mier-czies-kaj fir-mie; w przedsiębiorstwie),
9 в лаборатории (w ła-ba-ra-tor-iji; w laboratorium),
9 в магазине (w ma-ga-zi-nie; w sklepie),
9 в школе (w szko-le; w szkole),
9 в учреждении (w ucz-rież-die-niji; w biurze),
9 в университете (w u-ni-wer-si-tie-tie; na uniwersytecie),
9 в юридической фирме (w ju-ri-di-czies-kaj fir-mie; w firmie prawniczej).
Spotkajmy się:
wymienianie informacji kontaktowych
Przed wyjazdem będziesz zapewne chciał wymienić z nowymi rosyjskimi znajomymi informacje
kontaktowe. Najłatwiej wręczyć po prostu wizytówkę, mówiąc: Это моя карточка (eta ma-ja
kar-tacz-ka; oto moja wizytówka). Jeśli jednak nie masz wizytówek, powinieneś znać następujące
wyrażenia:
9 Мой адрес… (moj ad-ries…; mój adres to…),

9 Моя улица… (ma-ja u-li-ca…; mieszkam na ulicy…),
9 Мой номер дома… (moj no-mier do-ma…; numer mojego domu to…),
9 Мой индекс… (moj in-dieks…; mój kod pocztowy to…).
A najłatwiej po prostu przekazać swój numer telefonu, jeżeli znasz rosyjskie liczebniki!
(Więcej o liczebnikach w rozdziale 2.). Powiedz po prostu: Мой номер телефона… (moj
no-mier tie-lie-fo-na; mój numer telefonu to…), i dodaj odpowiednie liczebniki: Мой номер
телефона пять пять пять один два три четыре (moj no-mier tie-lie-fo-na piat’ piat’ piat’
a-din dwa tri czie-ty-rie; mój numer telefonu to 555 12 34).
W języku rosyjskim numery telefonów podaje się zawsze w systemie XXX-XX-XX. Więcej
o rozmowach telefonicznych w rozdziale 9.
Po przekazaniu własnych danych kontaktowych nie zapomnij poprosić o adres, numer telefonu
i adres e-mail swojego nowego znajomego. Możesz użyć poniższych zwrotów:
9 Какой у вас номер телефона? (ka-koj u was no-mier tie-lie-fo-na; jaki jest Pana
numer telefonu?).
9 Какой у вас адрес? (ka-koj u was ad-ries; jaki jest Pana adres?).
9 Какой у вас адрес по имейлу? (ka-koj u was ad-ries po i-miej-łu; jaki ma Pan adres e-mail?).
Odpowiadając na powyższe pytania, należy powiedzieć:
9 Мой номер телефона… (moj no-mier tie-lie-fo-na…; mój numer telefonu to…).
9 Мой адрес… (moj ad-ries…; mój adres to…).
9 Мой адрес по имейлу… (moj ad-ries po i-miej-łu…; mój adres e-mail to…).
Przepraszam?
Wyjaśniamy, że czegoś nie rozumiemy
W pierwszych rozmowach po rosyjsku zapewne wielu rzeczy nie będziesz rozumiał. Jest kilka
sposobów zasygnalizowania, że jakaś kwestia jest dla Ciebie niezrozumiała. Wybierz z poniższych
zwrotów ten, który najbardziej Ci odpowiada, lub użyj wszystkich, aby mieć pewność, że zostaniesz
w pełni zrozumiany.
9 Извините, я не понял (iz-wi-ni-tie ja nie po-niał; przepraszam, nie zrozumiałem).

9 Извините, я не поняла (iz-wi-ni-tie ja nie po-nia-ła; przepraszam, nie zrozumiałam).
9 Извините, я плохо понимаю по-русски (iz-wi-ni-tie ja pło-cha pа-ni-ma-ju pа rus-ki;
przepraszam, niezbyt dobrze rozumiem po rosyjsku).
9 Говорите, пожалуйста, медленнее (gа-wа-ri-tie pa-ża-łu-sta mied-lien-nie-je;
proszę mówić wolniej).
9 Как вы сказали? (kak wy ska-za-li; jak Pan powiedział?).
9 Повторите, пожалуйста (pаw-tа-ri-tie pa-ża-łu-sta; czy mógłby Pan powtórzyć?).
9 Вы говорите по-польски? (wy gа-wа-ri-tie pа pol-ski; czy mówi Pan po polsku?).
Gierki językowe
Który z pary wyrazów odnosi się do kobiety? Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. a. американец b. американка
2. a. русские b. русская
3. a. немцы b. немка
4. a. еврейка b. еврей
5. a. француженка b. француз
Który z trzech wyrazów nie pasuje do pozostałych? Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. племянник, сестра, брат
2. дедушка, бабушка, отец
3. мать, дочь, отец
4. внучка, бабушка, внук
5. сестра, брат, отец
Które z poniższych stwierdzeń jest nieprawdziwe? Wyraz работает (ra-bo-ta-jet) oznacza
„pracuje”. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. Актёр работает в театре.
2. Актриса работает в театре.
3. Профессор работает в университете.
4. Домохозяйка работает на фабрике.
5. Инженер работает на заводе.
Rozdział 5
Zamieszanie wokół jedzenia

W tym rozdziale:
► Rozmawiamy o podstawach żywienia.
► Jemy śniadanie, obiad i kolację.
► Kupujemy żywność.
► Odwiedzamy restauracje i kawiarnie.
R osjanie znani są ze swojej bogatej tradycji kulinarnej. Niezależnie od tego, czy bardziej
odpowiadają Ci posiłki przygotowywane w domu, czy też wolisz jadać w restauracjach,
umiejętność rozmawiania o jedzeniu jest niewątpliwie przydatna. W tym rozdziale przygotowaliśmy
apetyczny zestaw wyrazów i zwrotów dotyczących głodu i pragnienia, używania przyborów
kuchennych i opisujących zwyczaje kulinarne Rosjan. Porozmawiamy także o różnych potrawach
oraz o sławnym rosyjskim rynku (takim ze straganami!). Przedstawimy również miejsca, w których
można dobrze zjeść, i opowiemy, co należy powiedzieć, gdy do nich trafisz.
Koncentrujemy się na podstawach żywienia

Jedzenie było i jest istotnym elementem rosyjskiej kultury, nie powinien więc dziwić fakt, iż język
rosyjski zawiera bardzo wiele wyrazów i zwrotów dotyczących jedzenia i picia. W tym dziale
nauczysz się, jak powiedzieć, że jesteś głodny i spragniony, i jak rozmawiać o różnych przyborach
kuchennych. Przedstawimy również przegląd podstawowych zasad zachowania się przy stole.
Jemy
Rosjanin, gdy jest głodny, mówi Я хочу есть (ja cha-czu’ jest’; jestem głodny, dosłownie: chcę jeść).
Jeśli chcesz zapytać kogoś, czy jest głodny, powinieneś powiedzieć:
9 Ты хочешь есть? (ty cho-czesz jest’; czy jesteś głodny?, dosłownie: czy chcesz jeść?;
nieformalnie).
9 Вы хотите есть? (wy cha-ti-tie jest’; czy jest Pan/jesteście głodny/i?, dosłownie: czy chce
Pan/chcecie jeść?; formalnie i w liczbie mnogiej).
Oprócz tych wyrażeń możesz usłyszeć następujące zwroty:
9 Вы голодный? (wy ga-łod-nyj; czy jest Pan głodny?), gdy rozmawiamy z mężczyzną.
9 Вы голодная? (wy ga-łod-na-ja; czy jest Pani głodna?), gdy rozmawiamy z kobietą.
9 Вы голодные? (wy ga-łod-ny-je; czy jesteście głodni?), gdy rozmawiamy z grupą osób.
Odpowiadając na powyższe pytania, należy powiedzieć:
9 Я голодный (ja ga-łod-nyj; jestem głodny), jeśli jesteś mężczyzną.

9 Я голодная (ja ga-łod-na-ja; jestem głodna), jeśli jesteś kobietą.
Zwróć uwagę, iż przedstawione powyżej zwroty mogą mieć szczególne znaczenie. W Rosji
wyraz голод (go-ład; głód) niesie z sobą wyjątkowo tragiczne konotacje historyczne. Tak więc
chociaż używanie powyższych zwrotów jest w pełni dopuszczalne, powinieneś mieć świadomość,
iż mogą one posiadać także drugie, bardzo mroczne znaczenie.
W tabeli 5.1. przedstawiamy odmianę czasownika есть (jest’; jeść). Jest to czasownik nieregularny,
więc odmiany powinieneś nauczyć się na pamięć.
Tabela 5.1. Odmiana czasownika есть

Odmiana Wymowa Tłumaczenie
я ем ja jem ja jem (nieformalnie, liczba pojedyncza)
ты ешь ty jesz ty jesz
он/она/оно ест on/a-na/a-no jest on/ona/ono je
мы едим my je-dim my jemy
вы едите wy je-di-tie wy jecie (formalnie liczba pojedyncza oraz liczba mnoga)
они едят a-ni je-diat oni jedzą
Pijemy
Gdy jesteś spragniony, mówisz Я хочу пить (ja cha-czu’ pit’; jestem spragniony, dosłownie:
chce mi się pić). Chcąc zapytać kogoś, czy jest spragniony, powinieneś zadać pytanie Ты хочешь
пить? (ty cho-czesz pit’; czy jesteś spragniony?, dosłownie: czy chce Ci się pić?; nieformalnie)
lub Вы хотите пить (wy cha-ti-tie pit’; czy jest Pan spragniony?, dosłownie: czy chce się
Panu pić?; formalnie).
Czasownik пить (pit’; pić) również ma odmianę nieregularną. Przedstawiamy ją w tabeli 5.2.
Tabela 5.2. Odmiana czasownika пить

я пью ja p’ju ja piję
ты пьёшь ty p’josz ty pijesz (nieformalnie, liczba pojedyncza)
он/она/оно пьёт on/a-na/a-no p’jot on/ona/ono pije
мы пьём my p’jom my pijemy
вы пьёте wy p’jo-tie wy pijecie (formalnie liczba pojedyncza oraz liczba mnoga)
они пьют a-ni p’jut oni piją
Rozdział 5: Zamieszanie wokół jedzenia 89
Rosyjski zwyczaj picia herbaty

Tradycyjne rosyjskie чаепитие (czia-je-pi-tije) wywodzi o nazwie самовар (sa-ma-war), rodzaj dużego czajnika,
nazwę od wyrazów чай (cziaj; herbata) i питие (pi-tije; stawianego na środku stołu. Rosjanie najczęściej dodają
picie). Rosjanie przepadają za herbatą i piją ją w ogrom- do herbaty сахар (sa-char; cukier) i domowe konfitury
nych ilościach, najczęściej w dużych szklankach. Daw- — варенье (wa-rie-n‘je).
niej zwykle do gotowania wody używało się urządzenia
Podobnie jak w języku polskim, stwierdzenie он/она пьёт (on/a-na p’jot; on/ona pije) może
odnosić się do osoby nadużywającej alkoholu. Jeśli nie taka jest Twoja intencja, dobrze jest dla
jasności powiedzieć, co dana osoba pije.
Najbardziej popularne напитки (na pit-ki; napoje) to: сок (sok; sok), чай (cziaj; herbata), кофе
(ko-fie; kawa), водка (wod-ka; wódka), пиво (pi-wa; piwo), вино (wi-no; wino) i sławny rosyjski
квас (kwas; kwas chlebowy).
Aby powiedzieć „Piję kawę”, należy zastosować wyrażenie Я пью кофе (ja p’ju ko-fie), a „Piję
wódkę” to Я пью водку (ja p’ju wod-ku).
Sztućce i zastawa stołowa

Oto lista najpopularniejszych sztućców i elementów zastawy stołowej:
9 блюдечко (blu-diecz’-ka; spodek),

9 чашка (cziasz-ka; filiżanka),
9 чайная ложка (cziaj-na-ja łoż-ka) lub ложечка (ło-żecz’-ka; łyżeczka do herbaty),
9 глубокая тарелка (głu-bo-ka-ja ta-rieł-ka; talerz na zupę),
9 кружка (kruż-ka; kubek),
9 ложка (łoż-ka; łyżka),
9 нож (noż; nóż),
9 салфетка (sał-fiet-ka; serwetka),
9 стакан (sta-kan; szklanka),
9 тарелка (ta-rieł-ka; talerz),
9 вилка (wił-ka; widelec).
Wyobraź sobie teraz, że stoi przed tobą talerz dymiącej zupy, ale niestety nie ma łyżki. W takiej
sytuacji zapewne będziesz chciał powiedzieć У меня нет ложки (u mie-nia niet łoż-ki; nie
mam łyżki).
W języku rosyjskim po нет stosujemy dopełniacz. Więcej na temat wyrażeń stosowanych dla
opisania braku jakiegoś przedmiotu znajdziesz w rozdziale 4.
Gdy chcesz poprosić kogoś o łyżkę, możesz to zrobić, używając zwrotu Можно ложку?
(moż-na łoż-ku; czy mogę prosić o łyżkę?).
Konstrukcja Можно… (moż-na; czy mogę…) z rzeczownikiem jest typowa dla języka rosyjskiego.
Rzeczownik przyjmuje formę biernika.
Podstawowe zasady zachowania się przy stole

Jeśli chcesz zrobić wrażenie na swoich rosyjskich znajomych, powinieneś znać podstawowe
zasady zachowania przy stole. Najważniejsze z nich dotyczą prawidłowego używania sztućców.
9 Widelec trzymaj zawsze w lewej dłoni, jeśli używasz jednocześnie noża.

9 Jeśli nóż nie jest potrzebny do krojenia potrawy, widelec powinieneś trzymać w prawej dłoni.
Gdy Rosjanie jedzą na przykład rybę, nie używają noża i trzymają widelec w prawej dłoni.
9 Jedząc deser, nie używaj widelca, posłuż się łyżeczką.
Różnorodne rosyjskie posiłki

Rosjanie, podobnie jak Polacy, jedzą zazwyczaj trzy posiłki dziennie: завтрак (zaw-trak; śniadanie),
обед (a-bied; obiad) i ужин (u-żyn; kolacja). Jest jednak kilka osobliwości, o których opowiemy
w kolejnych działach. Opiszemy wyjątkowo elastyczne zasady dotyczące śniadań, apetyczne
obiady i kolacje. A więc smacznego.
„Gotować” to po rosyjsku готовить (ga-to-wit’). Jeśli więc gotowanie jest Twoim hobby,
możesz powiedzieć z dumą Я люблю готовить (ja lub-lu ga-to-wit’; lubię gotować), gdy ktoś
zapyta Вы любите готовить? (wy lu-bi-tie ga-to-wit’; czy lubi Pan/Pani gotować?).
Co na śniadanie? Praktycznie wszystko!

Rosyjskie śniadanie to завтрак (zaw-trak). Co zwykle jada się na śniadanie? Cóż, pytanie
powinno raczej brzmieć „Czego się nie jada”. W odróżnieniu od brytyjskiej owsianki czy
francuskiego croissanta z dżemem, menu rosyjskiego śniadania może być bardzo różne.
Do ulubionych jego składników należą:
9 бутерброд с колбасой (bu-tier-brod s kał-ba-soj; chleb z masłem i kiełbasą),

9 бутерброд с сыром (bu-tier-brod s sy-ram; chleb z masłem i serem),
9 каша (ka-sza; kasza, podawana najczęściej z mlekiem, cukrem i masłem),
9 кофе с молоком (ko-fie s ma-ła-kom; kawa z mlekiem),
9 колбаса (kał-ba-sa; kiełbasa),
9 кефир (kie-fir; kefir),
9 селёдка с картошкой (sie-lod-ka s kar-tosz-kaj; śledź z ziemniakami),
9 варенье (wa-rie-n’je; dżem),
9 яичница (ja-icz’-ni-ca; jajecznica).
Oczywiście personel moskiewskich czy petersburskich hoteli zdaje sobie sprawę, że potrawy
śniadaniowe w stylu селёдки с картошкой nie wszystkim mogą przypaść do gustu, więc nie
ma większego problemu, aby w hotelu zamówić śniadanie zgodne z zachodnimi standardami.
Oto słowa niezbędne przy zamawianiu takiego posiłku:
9 бекон (bie-kan; bekon),

9 блины (bli-ny; naleśniki),
9 холодная каша (cha-łod-na-ja ka-sza; płatki zbożowe),
9 кукурузные хлопья (ku-ku-ruz-ny-je chło-p’ja; płatki kukurydziane),
9 молоко (ma-ła-ko; mleko),
9 овсянка (aw-sian-ka; owsianka),
9 сок (sok; sok),
9 тост (tost; tost),
9 яйца (jaj-ca; jajka).
Gwoli ścisłości wspomnijmy, iż Rosjanie, podobnie jak mieszkańcy Europy Zachodniej, bardzo
lubią блины (naleśniki) i яйца (jajka). Podobnie jak w Polsce, блины nie są raczej potrawą
śniadaniową. Natomiast słowo яйца (jaj-ca; jajka) odnosi się, podobnie jak w języku polskim,
wyłącznie do gotowanych jajek — smażone jajka to яичница (ja-icz’-ni-ca; jajecznica).
Zjedzmy obiad
Obiad to główny posiłek, spożywany zwykle między godziną 13.00 a 15.00.
Obiad w Rosji jest zwykle czterodaniowy i składają się na niego закуски (za-kus-ki; przystawki),
суп (sup; zupa), второе (wta-ro-je; drugie danie) i десерт (die-siert; deser), nazywany także
третье (trie-t’je; trzecie danie).
Najbardziej popularne закуски to:
9 баклажанная икра (ba-kła-żan-na-ja ik-ra; pasta z bakłażana),

9 капустный салат (ka-pust-nyj sa-łat; surówka z kapusty),
9 салат из огурцов и помидоров (sa-łat iz a-gur-cow i pa-mi-do-raw; surówka z ogórków
i pomidorów),
9 салат оливье (sa-łat a-li-w’je; sałatka jarzynowa z kiełbasą lub inną wędliną),
9 студень (stu-dien’; galareta wieprzowa),
9 селёдка (sie-lod-ka, solony śledź),
9 винегрет (wi-ni-griet; sałatka z buraków, marchewki, kiszonej kapusty i ziemniaków z olejem),
9 ветчина с горошком (wiet-czi-na s ga-rosz-kam; szynka z groszkiem).
Następnie przychodzi kolej na суп. Jest wiele zup do wyboru:
9 борщ (borszcz’; barszcz),

9 бульон (bul-jon; rosół),
9 куриный суп (ku-ri-nyj sup; rosół z kury),
9 молочный суп (ma-łocz’-nyj sup; zupa mleczna),
9 щи (szczi; kapuśniak),
9 уха (u-cha; zupa rybna).
Po zupie pora na danie główne, które zwykle nazywa się второе (wta-ro-je; drugie danie).
Oto klasyczne rosyjskie drugie dania:
9 бифштекс (bif-sztieks; befsztyk),

9 бифстроганов (bif-stro-ga-naw; beef Stroganoff),
9 гамбургер (gam-bur-gier; hamburger) — Rosjanie powoli się przyzwyczajają do tej nazwy,
ale częściej stosują wyraz котлеты. Trudno pozbyć się starych przyzwyczajeń,
9 голубцы (ga-łub-cy; gołąbki),

9 грибы (gri-by; grzyby),
9 котлеты (kat-le-ty; kotlety mielone),
9 котлеты с картошкой (kat-le-ty s kar-tosz-kaj; kotlety mielone z ziemniakami),
9 курица (ku-ri-ca; kurczak),
9 макароны (ma-ka-ro-ny; makaron),
9 пицца (pi-cca; pizza),
9 печень (pie-czień; wątróbka),
9 рыба (ry-ba; ryba),
9 шницель (szni-cel’; sznycel),
9 сосиски (sa-sis-ki; parówki),
9 жаркое (żar-ko-je; mięso przygotowane w piekarniku).
Uzupełnienie dania głównego to zwykle картошка (kar-tosz-ka; ziemniaki), макароны
(ma-ka-ro-ny; makaron) i рис (ris; ryż), zawsze też podawany jest хлеб (chleb; chleb).
Po drugim daniu pora na десерт (die-siert; deser) czy też треть (trie-t’je; trzecie danie).
Deserem może być торт (tort; tort) lub компот (kam-pot; kompot) czy кисель (ki-siel; kisiel).
Bardzo popularne są też мороженое (ma-ro-że-no-je; lody).
Dla osób preferujących desery w zachodnim stylu znajdą się печенье (pie-czie-n’je; herbatniki),
пирог (pi-rog; placek, ciasto) i торт (tort; tort).
Napojami najczęściej podawanymi do obiadu są: сок (sok; sok), чай (cziaj; herbata), кофе
(ko-fie; kawa) i вода (wa-da; woda).
Prosta kolacja
Ostatni posiłek to ужин (u-żyn; kolacja). Jada się go zwykle w domu z rodziną. Podobnie jak
w przypadku obiadu (patrz poprzedni dział), również na kolację często podaje się zupę i danie
główne. Na stole mogą również pojawić się бутерброды (bu-tier-bro-dy; kanapki), a posiłek
kończy zwykle kilka filiżanek herbaty. Inne rosyjskie specjały podawane na kolację to:
9 блинчики (blin-czi-ki; racuchy),

9 пельмени (piel-mie-ni; pierożki z nadzieniem mięsnym),
9 сырники (syr-ni-ki; placki serowe),
9 творог со сметаной (two-rag so smie-ta-naj; twaróg ze śmietaną).
Rosjanie uważają, że śniadanie jest najważniejszym posiłkiem i powinno być obfite, kolacja
natomiast — lekka. Rosyjskie przysłowie mówi „ Śniadanie zjedz sam, obiadem podziel się
z przyjacielem, a kolację oddaj wrogowi”. Do licha, kto potrzebuje przyjaciół, mając takich
wrogów. Do kolacji najczęściej pije się чай (cziaj; herbata). Zdrowym nawykiem jest też picie
przed snem szklanki kefiru. Wbrew powszechnej opinii Rosjanie, z wyjątkiem specjalnych okazji,
nie piją do kolacji alkoholu.
Pogawędka
Sierioża przyszedł wcześniej ze szkoły, ponieważ boli go żołądek. Jego mama obawia się,
że może to być zatrucie pokarmowe.
Mama: Серёжа, почему ты так рано пришёл из школы? Что случилось?
si-rio-ża, pa-czie-mu ty tak ra-na pri-szoł iz szko-ły? szto słu-czi-łas’?
Sierioża, dlaczego tak wcześnie przyszedłeś ze szkoły? Co się stało?
Sierioża: Мама, у меня болит живот.
ma-ma, u mie-nia ba-lit ży-wot
Mamo, boli mnie brzuch.
Mama: Живот? Что ты сегодня ел на завтрак?
ży-wot? szto ty si-wod-nia jeł na zaw-trak?
Brzuch? Co dziś jadłeś na śniadanie?
Sierioża: Я ел кашу и пил молоко.
ja jeł ka-szu i pił ma-ła-ko
Jadłem kaszę i piłem mleko.
Mama: А что ты ел в школе на обед?
a szto ty jeł w szko-le na a-bied?
A co jadłeś w szkole na obiad?
Sierioża: На обед я ел салат, котлеты с картошкой и пил кисель.
na a-bied ja jeł sa-łat, kat-le-ty s kar-tosz-kaj i pił ki-siel
Na obiad jadłem sałatkę, kotlety z ziemniakami i piłem kisiel.
Mama: А что ты ел на первое?

a szto ty jeł na pier-wa-je?
A co jadłeś na pierwsze danie?
Sierioża: Я ничего не ел, я не хотел суп.
ja ni-czie-wo ni jeł, ja nie cha-tieł sup
Nic nie jadłem, nie chciałem zupy.
Mama: Серёжа, ты должен есть суп каждый день. Может быть у
тебя болит живот, потому что ты не ешь суп. Ты хочешь есть?
si-rio-ża, ty doł-żen jest sup każ-dyj dień. mo-żet byt’ u ti-bia ba-lit
ży-wot pa-ta-mu, szto ty nie jesz sup. ty cho-cziesz jest?
Sierioża, zupę powinieneś jadać codziennie. Być może boli cię brzuch,
bo nie zjadłeś zupy. Jesteś głodny?
Sierioża: Нет, я не хочу есть суп, я хочу пить.
niet, ja nie cha-cziu jest sup, ja cha-cziu pit’
Nie, nie chcę zupy, chce mi się pić.
Mama: Что ты хочешь пить? Ты хочешь чай?
szto ty cho-cziesz pit’? ty cho-cziesz cziaj?
A czego chcesz się napić? Chcesz herbaty?
Sierioża: Да, хочу.
da, cha-cziu
Tak, chcę.
Mama: Хорошо, сейчас я сделаю чай.
cha-ra-szo, si-czias ja sdie-ła-ju cziaj.
W porządku, zaraz przygotuję herbatę.
Что случилось? szto słu-czi-łas’? Co się stało?
У меня болит живот u mie-nia ba-lit ży-wot Boli mnie brzuch
Из школы iz szko-ły Ze szkoły
Что ты ел? szto ty jeł? Co jadłeś?
На завтрак na zaw-trak Na śniadanie
На обед na a-bied Na obiad
На первое na pier-wa-je Na pierwsze danie
Я ничего не ел ja ni-czie-wo nie jeł Nic nie jadłem
Может быть Mo-żet byt’ Być może
Потому что pa-ta-mu szto Bo/Ponieważ
Что ты хочешь пить? szto ty cho-cziesz pit’ Czego chcesz się napić?
Kupujemy artykuły spożywcze

Jeśli zamierzasz odwiedzić продуктовый магазин (pra-duk-to-wyj ma-ga-zin; sklep spożywczy)
lub spędzić spokojny dzień, odwiedzając rosyjski рынок (ry-nak; targowisko), musisz umieć kupować
produkty spożywcze, używając języka rosyjskiego. W kolejnych działach opowiemy więc
o artykułach żywnościowych.
Wybieramy owoce i warzywa

Zaopatrywanie się w owoce i warzywa na targu jest powszechne. Rosjanie są przekonani, że
kupowane tam artykuły są znacznie świeższe niż w sklepach. W tabeli 5.3. przedstawiamy listę
najpopularniejszych z nich.
Tabela 5.3. Owoce i warzywa

Nazwa rosyjska Wymowa Tłumaczenie
яблоки ja-bła-ki jabłka
свёкла swiok-ła buraki
черника czier-ni-ka jagody
капуста ka-pus-ta kapusta
морковь mar-kow’ marchew
вишня wisz-nia wiśnie
огурцы a-gur-cy ogórki
баклажаны bak-ła-ża-ny bakłażany
чеснок czies-nok czosnek
виноград wi-na-grad winogrona
лук łuk cebula
груши gru-szy gruszki
горох ga-roch groch
перец pie-riec papryka słodka
редиска rie-dis-ka rzodkiewka
малина ma-li-na malina
клубника kłub-ni-ka truskawka
помидоры pa-mi-do-ry pomidory
арбуз ar-buz arbuz
Przyglądamy się innym artykułom spożywczym

Większość niezbędnych artykułów spożywczych znajdziesz na targu, ale sprzedażą produktów
żywnościowych zajmują się oczywiście również продуктовые магазины (pra-duk-to-wy-je
ma-ga-zi-ny; sklepy spożywcze). W tabeli 5.4. przedstawiamy listę najbardziej typowych
artykułów spożywczych.
Tabela 5.4. Popularne artykuły spożywcze

мясо mia-sa mięso
говядина ga-wia-di-na wołowina
фарш farsz mięso mielone
курица ku-ri-ca kurczak
рыба ry-ba ryba
ветчина wiet-czi-na szynka
баранина ba-ra-ni-na baranina
свинина swi-ni-na wieprzowina
колбаса kał-ba-sa kiełbasa
масло mas-ła masło
кефир kie-fir kefir
сыр syr ser żółty
яйца jaj-ca jajka
молоко ma-ła-ko mleko
сметана smie-ta-na śmietana
йогурт jo-gurt jogurt
бублики bub-li-ki obwarzanki
хлеб chleb chleb
чёрный хлеб czior-nyj chleb ciemny chleb
булка buł-ka bułka
кофе ko-fie kawa
сок sok sok
чай cziaj herbata
вода wa-da woda
мука mu-ka mąka
майонез ma-ja-niez majonez
горчица gar-czi-ca musztarda
макароны ma-ka-ro-ny makaron
Tabela 5.4. Popularne artykuły spożywcze — ciąg dalszy
Перец pie-riec pieprz
рис ris ryż
соль sol sól
сахар sa-char cukier
подсолнечное масло pad-soł-niecz’-na-je mas-ła olej słonecznikowy
Idziemy coś zjeść

Stołowanie się w rosyjskich restauracjach i kawiarniach może być świetną zabawą, zwłaszcza
jeśli znasz rosyjski. W kolejnych działach opowiemy o różnych rodzajach lokali, nauczymy
Cię, jak zarezerwować stolik, prawidłowo zamówić posiłek i zapłacić rachunek.
Ustalamy, dokąd pójdziemy

Jest wiele miejsc, w których możesz zjeść posiłek w rosyjskim stylu, w zależności od Twojego
nastroju i zasobności portfela. Jeśli masz ochotę na noc kulinarnych cudów, z pełną ośmiodaniową
kolacją, mnóstwem drinków i muzyką na żywo, odwiedź wymyślną rosyjską restaurację (ресторан;
ries-ta-ran). Upewnij się wcześniej, że dysponujesz dużym budżetem i jesteś wypoczęty, bo ceny
są tu wysokie, a do domu wrócisz prawdopodobnie dopiero wczesnym rankiem.
Bardziej przystępnym cenowo, codziennym rozwiązaniem jest wizyta w кафе (ka-fie; kawiarnia),
w której podaje się wszystko, poczynając od kawy i lodów, a na naleśnikach i plackach kończąc.
Kawiarnie są zwykle prywatne i mają tak ciekawe nazwy (często niezwiązane z jedzeniem),
że mijając którąś z nich, nie powiedziałbyś, że jest to miejsce, w którym można coś zjeść. Jeśli
jednak podczas spaceru ulicą wyczujesz wspaniały aromat, łatwo odnajdziesz którąś z nich,
kierując się węchem:
9 блинная (blin-na-ja; restauracja, w której podaje się tradycyjne rosyjskie bliny, danie
przypominające naleśniki),
9 чебуречная (czie-bu-riecz’-na-ja; kawiarnia, w której podaje się paszteciki mięsne,
smażone w oleju i dość pikantne),
9 кафе-мороженое (ka-fie ma-ro-że-no-je; lodziarnia),
9 пирожковая (pi-raż-ko-wa-ja; bar serwujący różnorodne paszteciki oraz drożdżówki),
9 пельменнaя (piel-mien-na-ja; miejsce, w którym podaje się malutkie pierożki z mięsnym
nadzieniem),
9 пышечная (py-szecz’-na-ja; oferuje pączki),
9 столовая (sta-ło-wa-ja; stołówka),
9 закусочная (za-ku-socz’-na-ja; bar z przekąskami).
Rezerwujemy stolik przez telefon

Gdy zdecydujesz już, dokąd się wybrać, łap za telefon i rezerwuj stolik. I nie przejmuj się,
osoba po drugiej stronie zapewne często ma kontakt z klientami, których znajomość
rosyjskiego nie jest perfekcyjna. Na pewno chętnie Ci pomoże:
9 Jeżeli jesteś mężczyzną, powiedz Я хотел бы заказать столик на сегодня (ja cha-tieł by
za-ka-zat’ sto-lik na sie-wod-nia; chciałbym zarezerwować stolik na dzisiaj).
9 Jeżeli jesteś kobietą, powiedz Я хотела бы заказать столик на сегодня (ja cha-tie-ła by
za-ka-zat’ sto-lik na sie-wod-nia; chciałabym zarezerwować stolik na dzisiaj).
Mówiąc Я хотел(a) бы stosujesz tak zwany tryb warunkowy. Jest to jedna z najprostszych
konstrukcji w całej rosyjskiej gramatyce. Należy po prostu do formy czasu przeszłego czasownika
dodać przyimek бы (więcej informacji na temat tworzenia czasu przeszłego znajdziesz
w rozdziale 2.). Rosjanie lubią zdrobnienia, dlatego rezerwując stolik w restauracji, nie stosują
rzeczownika стoл (stoł; stół), lecz zdrobnienie столик (sto-lik; stolik).
Jeśli chciałbyś zarezerwować stolik na jutro, po prostu zastąp zwrot на сегодня (na sie-wod-nia;
na dzisiaj) zwrotem на завтра (na zaw-tra; na jutro). Jeśli zamierzasz podać konkretny dzień
tygodnia, zastosuj ten sam przyimek на i dzień tygodnia w bierniku (dni tygodnia znajdziesz
w rozdziale 7.). Jeśli więc zamierzasz zarezerwować stolik na sobotę, powiesz Я хотел бы/хотела
бы заказать столик на субботу (ja cha-tieł by/cha-tie-ła by za-ka-zat’ sto-lik na su-bo-tu;
chciałbym/chciałabym zarezerwować stolik na sobotę).
W odpowiedzi prawdopodobnie usłyszysz На сколько человек? (na skol-ka czie-ła-wiek;

na ile osób?). Aby odpowiedzieć na to pytanie, ustal (szybko, bo Rosjanie są w rozmowach
telefonicznych niecierpliwi), ile osób będzie Ci towarzyszyć, dodaj siebie i dokonawszy tych
obliczeń, wypowiedz jedno z poniższych stwierdzeń:
9 на двоих (na dwa-ich; dla dwóch osób),

9 на троих (na tra-ich; dla trzech osób),
9 на четверых (na cziet-wie-rych; dla czterech osób),
9 на одного (na ad-na-wo; dla jednej osoby).
Osoba przyjmująca zamówienie będzie zapewne chciała wiedzieć, na którą godzinę stolik
ma zostać przygotowany, i zapyta На какое время? (na ka-ko-je wrie-mia; na którą godzinę?).
Odpowiadając na to pytanie, zastosuj przyimek на i podaj planowaną godzinę przybycia:
9 на семь часов (na siem’ czia-sow; na siódmą),

9 на восемь часов (na wo-siem’ czia-sow; na ósmą).
(Więcej informacji na temat podawania godziny znajdziesz w rozdziale 7.). Bądź również
przygotowany na podanie swojego nazwiska.
Nie spodziewaj się pytania o to, czy stolik ma zostać przygotowany w części dla palących czy
dla niepalących. W Rosji większość osób pali (zwłaszcza przy alkoholu) i to palacze dyktują
warunki. Nawet osobom w zasadzie niepalącym w restauracjach zdarza się palić.
Sztuka zamawiania posiłku

Gdy już znajdziecie się w restauracji i метрдотель (mietr-da-tel; szef sali) wskaże wam stolik,
официант (a-fi-cyant; kelner) lub официантка (a-fi-cyant-ka; kelnerka) poda wam меню
(mie-niu; menu). W dobrych restauracjach menu jest zwykle zarówno w języku rosyjskim,
jak i w angielskim.
Gdy otworzysz menu, zauważysz, że jest ono podzielone na sekcje odpowiadające kolejności
jedzenia i zamawiania poszczególnych potraw.
9 закуски (za-kus-ki; przystawki),

9 супы (su-py; zupy),
9 горячие блюда (ga-ria-czi-je blu-da; dania gorące),
9 сладкие блюда (sład-ki-je blu-da; desery),
9 алкогольные напитки (al-ka-gol-ny-je na-pit-ki; napoje alkoholowe),
9 безалкогольные напитки (biez-ał-ka-gol-ny-je na-pit-ki; napoje bezalkoholowe).
Gdy kelner zapyta Что вы будете заказывать? (szto wy bu-die-tie za-ka-zy-wat’; co chciałby
Pan/Pani zamówić?), powiedz po prostu Я буду + nazwa potrawy w bierniku. Na przykład
możesz powiedzieć Я буду котлету с картофелем и салат из помидоров (ja bu-du kat-lie-tu
s kar-to-fie-lem i sa-łat iz pa-mi-do-raw; zamawiam kotlet mielony z ziemniakami i sałatkę
z pomidorów).
Kelner na pewno zapyta także Что вы будете пить? (szto wy bu-die-tie pit’; co będzie Pan/Pani
pić?). Aby odpowiedzieć, powiedz po prostu Я буду + nazwa napoju/napojów w bierniku. A więc
jeśli bardzo chce Ci się pić (i nie jesteś kierowcą), możesz powiedzieć Я буду водку и сок и
бутылку вина (ja bu-du wod-ku i sok i bu-tył-ku wi-na; poproszę wódkę, sok i butelkę wina).
Zamówienia na napoje kelnerzy przyjmują zwykle dopiero po zamówieniu dań głównych, tak
więc bądź przygotowany na to, że zostaniesz zapytany o napoje dopiero pod koniec zamawiania.
Co więcej, kelner pytając o napoje, ma na myśli napoje alkoholowe. Zamawianie do posiłku wody
czy napojów gazowanych nie jest w Rosji tak powszechne, jak na Zachodzie. Wielu Rosjan uważa
nawet, że posiłków nie należy popijać wodą lub innymi napojami, ponieważ źle to wpływa
na trawienie.
Mówiąc Я буду i podając nazwę, potrawy lub napoju, mówisz tak naprawdę Я буду есть…
(ja bu-du jest’; będę jeść…) lub Я буду пить (ja bu-du pit’; będę pić…). Czasowniki есть (jest’; jeść)
i пить (pit’; pić) wymuszają użycie następującego po nich rzeczownika w bierniku, ponieważ
jest on dopełnieniem bliższym zdania. Kiedy zamawiasz, opuszczasz czasowniki есть i пить,
pozostawiając je w domyśle.
Po zakończeniu zamawiania powinieneś powiedzieć Всё! (wsio; to wszystko). Jeśli tego nie
zrobisz, kelner będzie stał obok Ciebie, czekając na kolejne zamówienia.
Zwroty przydatne w rozmowie z kelnerem

Oto kilka zwrotów przydatnych przy zamawianiu potraw i napojów.
Jeśli jesteś wegetarianinem, najlepszym sposobem, aby zapytać o dania wegetariańskie, jest:
Какие у вас есть вегетарианские блюда? (ka-ki-je u was jest’ wie-gie-ta-ri-ans-ki-je blu-da;
jakie mają Państwo dania wegetariańskie?). Zwróć jednak uwagę na fakt, iż bycie wegetarianinem
ciągle uważane jest w Rosji za nieco dziwaczne.
Wyobraź sobie, że jesteś wegetarianinem i czekasz w restauracji na zamówione danie wegetariańskie.

Tymczasem kelner stawia przed Tobą dymiący, soczysty befsztyk z ziemniakami. Co zrobisz?
Zanim kelner zdąży się oddalić, powiedz Я это не заказывал/заказывала! (ja eta nie za-ka-
zy-wał/za-ka-zy-wa-ła; nie zamawiałem/zamawiałam tego).
Pytając kelnera, jakie danie poleca lub jaka jest specjalność restauracji, przygotuj się na konsternację.
Tylko nieliczni kelnerzy z najlepszych moskiewskich restauracji, starający się naśladować swoich
zachodnich kolegów, będą w stanie na takie pytanie odpowiedzieć. Jeśli jednak chcesz spróbować,
pytanie brzmi А что вы рекомендуете? (a szto wy rie-ka-mien-du-je-tie; a co Pan poleca?).
Jeśli przypomnisz sobie, że czegoś nie zamówiłeś, lub życzysz sobie czegoś jeszcze, postaraj się
zwrócić uwagę kelnera słowami w rodzaju Извините, вы не могли бы принести воду? (iz-
wi-ni-tie, wy nie mag-li by pri-nies-ti wo-du; przepraszam, czy mógłby Pan przynieść wodę?).
Mogą się również pojawić problemy dotyczące zamówionych dań. W takich przypadkach
należy zgłosić uwagi kelnerowi, tak aby mógł on podjąć odpowiednie środki zaradcze. Możesz
na przykład powiedzieć:
9 Это блюдо очень холодное (e-ta blu-da o-czień cha-łod-na-je; ta potrawa jest bardzo
zimna).
9 Это блюдо очень солёное (e-ta blu-da o-czień sa-lo-na-je; ta potrawa jest bardzo słona).
9 Это блюдо очень острое (e-ta blu-da o-czień os-tra-je; ta potrawa jest bardzo ostra).
Z drugiej strony, jeśli posiłek i obsługa przypadły Ci do gustu, nie zapomnij powiedzieć Всё
было очень вкусно! (wsio by-ła o-czień wkus-na; wszystko było bardzo smaczne) i/lub Спасибо
за отличный сервис! (spa-si-ba za at-licz’-nyj sier-wis; dziękuję za wspaniałą obsługę).
Płacimy rachunek
O rachunek trzeba poprosić, inaczej kelner go nie przyniesie. Należy zwrócić jego uwagę
gestem, uśmiechem lub mówiąc (głośno, jeśli to konieczne, Rosjanie są bardzo bezpośredni!)
Рассчитайте нас, пожалуйста! (ra-szczi-taj-tie nas pa-ża-łu-sta; proszę o rachunek).
W Rosji nie ma zwyczaju wystawiania odrębnych rachunków dla poszczególnych osób przy stole,
a kelnerzy nie znoszą tego robić. Po otrzymaniu rachunku bądź więc przygotowany na konieczność
podzielenia jego sumy między uczestników spotkania. Jeśli natomiast zamierzasz zapłacić za kogoś
lub za wszystkich, powinieneś o tym poinformować osoby, które zaprosiłeś, mówiąc: Я заплачу
(ja zap-ła-cziu; ja zapłacę) lub Я плачу (ja pła-cziu; ja płacę) czy też Я угощаю (ja u-ga-szczia-ju;
ja zapraszam).
Podobnie jak w większości restauracji na całym świecie, w Rosji nie przyjmuje się czeków.
Zanim zapłacisz kartą kredytową, powinieneś zapytać Вы принимаете кредитные карточки?
(wy pri-ni-ma-je-tie krie-dit-ny-je kar-tacz’-ki; czy przyjmujecie karty kredytowe?).
Kelner może również poinformować Cię, ile należy zapłacić, mówiąc: С вас… (s was; płaci
Pan/Pani…). Jeśli więc Twój posiłek kosztował 200 rubli i 41 kopiejek, kelner powie: С вас
двести рублей сорок одна копейка (s was dwies-ti rub-lej so-rak ad-na ka-piej-ka; płaci Pan/Pani
200 rubli 41 kopiejek). W rozdziale 14. znajdziesz więcej informacji na temat pieniędzy.
Pogawędka
Jacek i jego narzeczona Natasza są w moskiewskiej restauracji. Właśnie usiedli
i składają zamówienie.
Официант: Готовы? Что вы будете заказывать?
ga-to-wy? szto wy bu-die-tie za-ka-zy-wat’?
Gotowi? Co będą Państwo zamawiać?
Jacek: На закуску я буду холодный язык с горошком и бутерброд с
икрой. И шашлик.
na za-kus-ku ja bu-du cha-łod-nyj j-zyk s ga-rosz-kam i bu-tier-brod
s ik-roj i szasz-łyk
Na przystawkę ozorek z groszkiem i kanapkę z kawiorem. I szaszłyk.
Официант: Что вы будете пить?
szto wy bu-die-tie pit’?
Co będą Państwo pili?
Jacek: Какое у вас есть хорошее вино?
ka-ko-je u was jest’ cha-ro-sze-je wi-no
Jakie macie dobre wino?
Официант: Есть рислинг, есть хорошее армянское вино.
jest’ ris-ling jest’ cha-ro-sze-je ar-mian-ska-je wi-no
Jest riesling, jest też dobre armeńskie wino.
Jacek: Хорошо, принесите бутылку армянского вина.
cha-ra-szo pri-nie-si-tie bu-tył-ku ar-mians-ka-wa wi-na
W porządku, proszę przynieść butelkę armeńskiego wina.
Официант: Ещё что-нибудь будете пить?
je-szczio szto-ni-bud’ bu-die-tie pit’
Czy jeszcze coś będą Państwo pili?
Jacek: И бутылку минеральной воды. Всё. Наташа, что ты будешь?
i bu-tył-ku mi-nie-ral-naj wa-dy. wsio. na-ta-sza, szto ty bu-diesz?
I butelkę wody mineralnej. To wszystko. Natasza, co ty sobie życzysz?
Natasza: Я буду севрюгу и котлету по-киевски.
ja bu-du siew-riu-gu i kat-le-tu pa ki-jew-ski
Zamawiam jesiotra i kotlet po kijowsku.
Официант: Всё?
wsio?
To wszystko?
Natasza: Всё.
wsio
Wszystko.
Официант: Вы хотите что-нибудь на десерт?
wy cha-ti-tie szto-ni-bud’ na die-siert?
Czy życzą Państwo sobie coś na deser?
Natasza: Нет, спасибо. Только кофе.
niet, spa-si-ba. tol-ka ko-fie.
Nie, dziękuję. Tylko kawę.
Готовы? ga-to-wy Czy są Państwo gotowi
(aby zamówić)?
На закуску na za-kus-ku jako przystawkę
Что вы будете пить? szto wy bu-die-tie pit’ Czego się Państwo napiją?
Какое у вас есть ka-ko-je u was jest’ Jakie mają Państwo
хорошее вино? cha-ro-sze-je wi-no dobre wino?
Есть рислинг jest’ ris-ling Jest riesling.
Что ты будешь? szto ty bu-diesz Co sobie życzysz
(do jedzenia)?
Вы хотите что-нибудь wy cha-ti-tie szto Czy życzą sobie Państwo
на десерт? ni-bud’ na die-siert coś na deser?
Только tol-ka tylko
Gierki językowe
Która z dwóch potraw jest składnikiem rosyjskiego śniadania? Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. a. яичница b. уха
2. a. жаркое b. бутерброд с колбасой
3. a. бутерброд с сыром b. котлета
4. a. котлета с картофелем b. каша
5. a. варенье b. капустный салат
Które zwroty zastosujesz lub usłyszysz, rezerwując stolik w restauracji? Odpowiedzi znajdziesz
w dodatku C.
1. Я хотел бы заказать столик на субботу.
2. Мне, пожалуйста бутылку молока.
3. На двоих.
4. Сколько человек?
5. На восемь часов.
6. Я хочу есть.
7. Я буду котлету с картофелем.
8. Я хотела бы заказать столик на сегодня.
9. На какое время?
10. Есть рислинг.
Rozdział 6
Idziemy na zakupy
W tym rozdziale:
► Ustalamy, jak i gdzie robić zakupy.
► Szukamy ubrań.
► Wybieramy potrzebne nam artykuły.
► Płacimy.
► Kupujemy pamiątki.
Z akupy są dla Rosjan ważną częścią życia. W czasach istnienia Związku Radzieckiego, gdy
zdobycie nawet najzwyklejszego produktu, jak pasta do zębów, było problemem, Rosjanie
jeszcze bardziej zaczęli cenić wszelkie piękne lub pożyteczne przedmioty, które udawało się
kupić. I tak pozostało do dnia dzisiejszego. Zakup każdej nowej rzeczy, czy będzie to zestaw
stereo, sofa czy płaszcz, jest dla Rosjanina przyjemnym i ważnym wydarzeniem. W związku
z tym jako mieszkaniec Zachodu powinieneś w rosyjskich sklepach poczuć się jak w domu.
W tym rozdziale opowiemy o różnych rodzajach sklepów, nauczymy Cię także, jak zapytać
o godziny otwarcia sklepu i jak będąc już w sklepie, poprosić obsługę o pomoc. Poznasz także
zasady kupowania ubrań w rosyjskim stylu, wybierania odpowiedniego koloru i rozmiaru,
przymierzania i porównywania różnych elementów ubioru. Nauczysz się także płacić za zakupione
przedmioty. Dodatkowo opowiemy o klasycznych pamiątkach z Rosji. A więc — na zakupy!
Kupuj do upadłego: gdzie i jak kupować

Sklepy, w których można nabyć wszystko (poza żywnością), dzielą się na dwie kategorie:
универмаги (u-ni-wier-ma-gi; domy towarowe), znajdujące się zwykle na przedmieściach
dużych miast, i mniejsze магазины (ma-ga-zi-ny; sklepy), specjalizujące się w sprzedaży
konkretnych artykułów, na przykład zastawy stołowej czy telewizorów.
W kolejnym dziale poznasz różne rodzaje sklepów i ich asortyment. Dowiesz się również, jak
zapytać o godziny otwarcia, jak znaleźć konkretny sklep i jak będąc już w sklepie, poprosić obsługę
o pomoc.
Różne rodzaje sklepów

W Rosji powstaje coraz więcej sklepów, wiele z nich ma bardzo wyszukane nazwy, ale większość
nazywa się tak jak za czasów Związku Radzieckiego, kiedy nie istniał marketing i nazwy sklepów
pochodziły od nazw sprzedawanych w nich towarów. I tak, sklep z butami może nazywać się
po prostu обувь (o-buw’; obuwie), sklep z zabawkami игрушки (ig-rusz-ki; zabawki), a księgarnia
— книги (kni-gi; książki). Podobne nazwy mogą mieć również poszczególne отделы универмага
(at-die-ły u-ni-wier-ma-ga; działy domu towarowego).
A oto lista popularnych sklepów:
9 антикварный магазин (an-tik-war-nyj ma-ga-zin; sklep z antykami),

9 аптека (ap-tie-ka; apteka),
9 бельё (bie-ljo; bielizna),
9 детская одежда (diets-ka-ja a-dież-da; odzież dziecięca),
9 электротовары (e-lek-tra-ta-wa-ry; artykuły elektryczne),
9 фототовары (fo-ta-ta-wa-ry; artykuły fotograficzne),
9 галантерея (ga-łan-tie-rie-ja; galanteria),
9 газетный киоск (ga-ziet-nyj ki-osk; kiosk z gazetami),
9 головные уборы (ga-ław-ny-je u-bo-ry; nakrycia głowy),
9 канцелярские товары (kan-ce-lar-ski-je ta-wa-ry; artykuły biurowe),
9 хозяйственный магазин (cha-ziaj-stwien-nyj ma-ga-zin; artykuły gospodarstwa domowego),
9 комиссионный магазин (ka-mi-sion-nyj ma-ga-zin; komis),
9 косметика (kas-mie-ti-ka; kosmetyki),
9 мужская одежда (muż-ska-ja a-dież-da; odzież męska),
9 музыкальные инструменты (mu-zy-kal-ny-je in-stru-mien-ty; instrumenty muzyczne),
9 одежда (a-dież-da; odzież),
9 парфюмерия (par-fiu-mie-ri-ja; perfumeria),
9 посуда (pa-su-da; naczynia stołowe),
9 спортивные товары (spor-tiw-ny-je ta-wa-ry; artykuły sportowe),
9 сувениры (su-wie-ni-ry; pamiątki),
9 ткани (tka-ni; tkaniny),
9 цветы (cwie-ty; kwiaty),
9 верхняя одежда (wierch-nia-ja a-dież- da; odzież wierzchnia),
9 ювелирные товары (ju-wie-lir-ny-je ta-wa-ry; artykuły jubilerskie),
9 женская одежда (żens-ka-ja a-dież-da; odzież damska).
Rozdział 6: Idziemy na zakupy 107
Pytamy o godziny otwarcia

Najprostszym sposobem ustalenia, w jakich godzinach dany sklep jest otwarty, jest sprawdzenie
wywieszki na drzwiach lub w oknie wystawowym, na której powinno być napisane открыто
(at-kry-ta; otwarte) lub закрыто (za-kry-ta; zamknięte). Inną dobrą metodą jest zadzwonić. Jeśli
nikt nie odbiera telefonu, sklep prawdopodobnie jest zamknięty i mamy problem z głowy.
Jeśli jednak usłyszymy kogoś po drugiej stronie, należy zapytać Магазин открыт? (ma-ga-zin
at-kryt; czy sklep jest czynny?) lub До каторого часа открыт магазин? (do ka-to-ra-wa czi-sa
at-kryt ma-ga-zin; do której godziny sklep jest czynny?).
Gdy chcemy się dowiedzieć, czy sklep będzie otwarty konkretnego dnia, pytamy na przykład
B вoскресение магазин открыт? (w was-krie-sie-ni-je ma-ga-zin at-kryt; czy w niedzielę sklep
jest czynny?). Więcej o dniach tygodnia znajdziesz w rozdziale 7.
Najprostszym sposobem, aby powiedzieć po rosyjsku, że sklep (czy też drzwi, okno) jest otwarty
lub zamknięty, jest zastosowanie czasowników открыт i закрыт. W wypadku rzeczownika
rodzaju żeńskiego czasowniki powyższe przyjmą końcówkę -a, jak w wyrażeniu Дверь открыта
(dwier’ at-kry-ta; drzwi są otwarte), natomiast dla rzeczownika rodzaju nijakiego właściwą
końcówką omawianych czasowników będzie -o, jak w wyrażeniu Окно закрыто (ak-no za-kry-ta;
okno jest zamknięte). W liczbie mnogiej należy zastosować końcówkę -ы, jak w zdaniu Все
магазины сегодня открыты (wsie ma-ga-zi-ny si-wod-nia at-kry-ty; wszystkie sklepy są dziś
otwarte). (W rozdziale 2. znajdziesz więcej informacji na temat rodzaju rzeczowników).
Pytając o godziny pracy sklepu, możemy także zastosować następujące zwroty:
9 Когда магазин закрывается? (kag-da ma-ga-zin zak-ry-wa-jet-sa; kiedy sklep jest zamykany?).
9 Когда завтра открывается магазин? (kag-da zaw-tra at-kry-wa-jet-sa ma-ga-zin; kiedy
jutro sklep zostanie otwarty?).
Czasowniki oткрываться (at-kry-wat-sa) i закрываться (za-kry-wat-sa) są tak zwanymi

czasownikami zwrotnymi. Nie mają one dopełnienia bliższego, ponieważ odnoszą się „zwrotnie”
do podmiotu zdania. W pytaniu Когда магазин закрывается? (kag-da ma-ga-zin za-kry-wa-
jet-sa; kiedy sklep jest zamykany?) pytamy dosłownie „Kiedy sklep się zamyka?”. Nie interesuje
nas, kto zamyka sklep, a tylko fakt, iż jest on zamykany. Czasowniki zwrotne w bezokoliczniku
przyjmują najczęściej końcówkę -ся, natomiast w pierwszej osobie liczby pojedynczej i mnogiej
końcówkę -cь.
Czasownik закрывается został utworzony przez dodanie końcówki zwrotnej -ся do formy
trzeciej osoby liczby pojedynczej закрывает (za-kry-wa-jet; zamyka) czasownika niedokonanego
закрывать (za-kry-wat’; zamykać). (Informacje o bezokoliczniku i odmianie czasowników
znajdziesz w rozdziale 2.).
Aby podać godziny pracy sklepów, Rosjanie używają także czasownika работать (ra-bo-tat’;
pracować). Kiedy więc pytasz o godziny otwarcia, możesz usłyszeć Да, магазин сегодня
работает до семи (da, ma-ga-zin si-wod-nia ra-bo-ta-jet da sie-mi; tak, sklep jest dziś czynny
[dosłownie: pracuje] do siódmej) lub Магазин не работает в воскресение (ma-ga-zin nie
ra-bo-ta-jet w was-krie-sie-ni-je; nie, sklep nie jest czynny [dosłownie: nie pracuje] w niedzielę).
Dzwoniąc do sklepu czy biura w Rosji, nie oczekuj, że osoba odbierająca telefon przedstawi się
i poda nazwę instytucji, do której dzwonisz. Najprawdopodobniej usłyszysz szorstkie Алло!
(a-lo; halo), Слушаю! (słu-sza-ju; słucham) lub po prostu Да! (da; tak), wypowiedziane
melancholijnym głosem. Słuchaj bardzo uważnie przekazywanych przez rozmówcę informacji,
ponieważ gdy tylko skończy ich udzielać, natychmiast odłoży słuchawkę. Więcej informacji
o rozmowach telefonicznych znajdziesz w rozdziale 9.
Poruszanie się po domu towarowym

Rozpoczynając poszukiwania wymarzonej pamiątki w wielkim domu towarowym, najlepiej
podejść do miejsca z napisem справочная (spra-wacz’-na-ja; informacja) lub do któregoś
z pracowników i zapytać Где отдел сувениров? (gdie at-dieł su-wie-ni-raw; gdzie jest dział
z pamiątkami?) lub Где сувениры? (gdie su-wie-ni-ry; gdzie są pamiątki?). Chcąc się dowiedzieć,
na którym piętrze znajduje się dział pamiątek, powinieneś zapytać На каком этаже отдел
сувениров? (na ka-kom e-ta-że at-dieł su- wie-ni-raw; na którym piętrze znajduje się dział pamiątek)
lub po prostu На каком этаже сувениры? (na ka-kom e-ta-że su-wie-ni-ry; na którym piętrze
są pamiątki?).
Zauważ, że mówiąc отдел сувениров, wyraz сувениров podajesz w dopełniaczu. (Więcej

informacji na temat odmiany rzeczowników przez przypadki znajdziesz w rozdziale 2.).
W odpowiedzi na swoje pytanie usłyszysz prawdopodobnie:
9 на первом этаже (na pier-wam e-ta-że; na pierwszym piętrze),

9 на втором этаже (na wta-rom e-ta-że; na drugim piętrze),
9 на третьем этаже (na triet’-jem e-ta-że; na trzecim piętrze),
9 на этом этаже направо/налево (na- e-tam e-ta-że na-pra-wa/na-le-wa; na tym piętrze,
na prawo/na lewo).
Jeśli usłyszysz niezrozumiałe słowa, inne niż te, które podaliśmy powyżej, nie przejmuj się
i obserwuj gesty rozmówcy. Na pewno wskaże Ci właściwą drogę.
Liczebniki porządkowe первый (pier-wyj; pierwszy), второй (wta-roj; drugi) i третий (trie-tij;
trzeci) zachowują się jak przymiotniki, to znaczy muszą być zgodne co do przypadka, liczby
i rodzaju z rzeczownikami, których dotyczą (więcej informacji o zasadzie zgodności przymiotnika
z rzeczownikiem znajdziesz w rozdziale 2.). Wskazując, na którym piętrze dana rzecz się znajduje,
po przyimku на w języku rosyjskim stosujemy liczebnik porządkowy w miejscowniku. Aby ustalić
formę miejscownika dla liczebnika первый, traktujemy go jak przymiotnik i zamieniamy
końcówkę rodzaju męskiego -ый na -ом, co opisaliśmy w rozdziale 2. Tak oto otrzymujemy
zwrot на первом этаже (na pier-wam e-ta-że; na pierwszym piętrze).
Prosimy o pomoc (lub odmawiamy)

Kiedy chcesz poprosić w sklepie o pomoc, przede wszystkim postaraj się zwrócić uwagę kogoś
z personelu, mówiąc Извините, пожалуйста! (iz-wi-ni-tie, pa-ża-łu-sta; przepraszam) lub
Будьте добры… (bud’-tie dob-ry; czy mógłby Pan… [mi pomóc]).
W odpowiedzi prawdopodobnie usłyszysz Да, пожалуйста? (da, pa-ża-łu-sta; tak, w czym mogę
pomóc?). Możesz wtedy zadać pytanie, zaczynając od Скажите, пожалуйста… (ska-ży-tie,
pa-ża-łu-sta; proszę mi powiedzieć…). Jeśli nadal szukasz pamiątek, pełne zdanie będzie brzmieć
Скажите, пожалуйста, где сувениры (ska-ży-tie, pa-ża-łu-sta, gdie su-wie-ni-ry; proszę mi
powiedzieć, gdzie są pamiątki).
Możesz także zastosować jeden z poniższych zwrotów:
9 У вас продаётся/продаются…? (u was pra-da-jot-sa/pra-da-jut-sa; czy sprzedajecie…?)

i nazwa artykułu lub artykułów, których szukasz (w mianowniku).
9 У вас есть…? (u was jest’; czy macie…?).
9 Где можно купить…? (gdie moż-na ku-pit’; gdzie mogę kupić…?) i nazwa artykułu lub
artykułów, których szukasz (w bierniku).
9 Покажите, пожалуйста, этот/это/эту/эти… (pa-ka-ży-tie pa-ża-łu-sta e-tat/e-ta/e-tu/e-ti;
proszę pokazać ten/to/tę/te…) i nazwa artykułu lub artykułów, których szukasz (w bierniku).
Więcej na temat zastosowania zaimka wskazującego этот znajdziesz w dalszej części
niniejszego rozdziału.
Prosząc o pokazanie jakiegoś przedmiotu lub zadając pytania, staraj się unikać zwrotów w rodzaju
„Szukam…” lub „Chciałbym zobaczyć…”, ponieważ w języku rosyjskim wymagają one użycia
zaimka я (ja). Tymczasem Rosjanie stosują w takich sytuacjach tryb bezosobowy i użycie tego
zaimka może zostać uznane za nienaturalne.
Raczej nie usłyszysz „W czym mogę Pani/Panu pomóc?”

Rosyjscy sprzedawcy rzadko posługują się zwrotem odpowiedź może brzmieć Спасибо, я просто смот-
Я могу вам помочь? (ja ma-gu wam pa-mocz’; czy рю (spa-si-ba, ja pros-ta smat-riu; dziękuję, po prostu
mogę Pani/Panu pomóc?). Przez ponad siedemdziesiąt lat oglądam). Dobrą wiadomością jest niewątpliwie fakt, że
w Związku Radzieckim najważniejszą osobą w sklepie był nikt nie będzie przeszkadzał Ci w oglądaniu, nawet jeśli
sprzedawca, a nie klient. Jedna ze współautorek niniej- nie zamierzasz niczego kupić. Powinieneś jednak wiedzieć,
szej książki, która wychowała się w Rosji, usłyszała ten że na pewno będzie obserwował Cię продавец (pra-da-
zwrot tylko raz w życiu, niedawno, w jednym z moskiew- wiec; sprzedawca), продавщица (pra-daw-szczi-ca;
skich domów towarowych, i to prawdopodobnie tylko sprzedawczyni) czy też охранник (ach-ran-nik; pracow-
dlatego, że mieszkając przez długi czas w Stanach Zjed- nik ochrony). Ich głównym zadaniem nie jest jednak za-
noczonych, wyglądała bardziej na Amerykankę niż na pewnienie wysokiej jakości obsługi, lecz zapobieganie
Rosjankę. Tak więc raczej nie musisz się zastanawiać, kradzieżom.
jak na takie pytanie odpowiedzieć, ale gdyby jednak…,
Pogawędka
Borys szuka nowych rękawiczek i idzie do dużego domu towarowego. Odbywa
krótką rozmowę z работником универмага (ra-bot-ni-kam u-ni-wier-ma-ga;
pracownikiem domu towarowego) obsługującym informację.
Borys: Скажите, пожалуйста, где можно купить перчатки?
ska-ży-tie, pa-ża-łu-sta, gdie moż-na ku-pit’ pier-cziat-ki?
Proszę mi powiedzieć, gdzie można kupić rękawiczki?
Pаботник универмага: В галантерейном отделе.
w ga-łan-tie-riej-nam at-die-le
W dziale galanteryjnym.
Borys: А где галантерейный отдел, на каком этаже?
a gdie ga-łan-tie-riej-nyj at-dieł, na ka-kom e-ta-że?
A gdzie jest dział galanteryjny, na którym piętrze?
Pаботник универмага: Галантерея на втором этаже.
ga-łan-tie-rie-ja na wta-rom e-ta-że
Galanteria znajduje się na drugim piętrze.
Borys: Понятно, спасибо, а где лестница или лифт?
pa-niat-na, spa-si-ba, a gdie les-ni-ca i-li lift?
Rozumiem, dziękuję, a gdzie są schody lub winda?
Pаботник универмага: Лестница направо, а лифт налево.
les-ni-ca na-pra-wa, a lift na-le-wa
Schody są po prawej stronie, a winda po lewej.
А где…? a gdie… A gdzie…?
На каком этаже? na ka-kom e-ta-że Na którym piętrze?
Понятно pa-niat-na Rozumiem
лестница les-ni-ca schody
лифт lift winda
Dobrze Ci w tym: kupujemy ubrania

Według rosyjskiej ludowej mądrości „przyodziewek czyni człowieka”. Oto, dlaczego Rosjanie
ubierają się starannie i elegancko, nawet w sytuacjach nieformalnych. Kupowanie ubrań jest
dla Rosjan poważną sprawą i często trwa cały dzień. Z kolejnych działów dowiesz się, jak pytać
w sklepie o konkretne części garderoby i jak je przymierzać, wybierając właściwy rozmiar.
Szukamy konkretnych części garderoby

Szukając okrycia wierzchniego (co często zdarza się turystom, zapominającym o zabraniu ze
sobą ciepłych ubrań), powinieneś udać się do sklepu nazywającego się Верхняя одежда (wierch-
nia-ja a-dież-da; okrycia wierzchnie). Znajdziesz tam między innymi takie części garderoby, jak:
9 куртка (kurt-ka; kurtka),

9 пальто (pal-to; płaszcz),
9 плащь (płasz’; płaszcz przeciwdeszczowy lub prochowiec).
Jeśli potrzebna Ci nowa para butów, wpadnij do sklepu o nazwie Обувь (o-buw’; obuwie) i wybierz:
9 босоножки (bo-sa-noż-ki; sandałki kobiece),

9 ботинки (ba-tin-ki; buty sznurowane),
9 кроссовки (kra-sow-ki; adidasy, tenisówki),
9 сандалии (san-da-li-i; sandały),
9 сапоги (sa-pa-gi; buty z cholewami),
9 туфли (tuf-li; pantofle).
W sklepie o nazwie Галантерея (ga-łan-tie-rie-ja; galanteria) można kupić niezbędne drobiazgi,
takie jak:
9 чулки (czul-ki; pończochy),

9 чемодан (czie-ma-dan; walizka),
9 галстук (gał-stuk; krawat),
9 халат (cha-łat; szlafrok),
9 колготки (kał-got-ki; rajstopy),
9 купальник (ku-pal-nik; kostium kąpielowy),
9 носки (nas-ki; skarpety),
9 носовой платок (na-sa-woj pła-tok; chusteczka do nosa),
9 очки (acz’-ki; okulary),
9 пижама (pi-ża-ma; piżama),
9 перчатки (pier-cziat-ki; rękawiczki),
9 расчёска (ras-czios-ka; grzebień),
9 ремень (ri-mień; pasek),
9 сумка (sum-ka; torba),
9 варежки (wa-rież-ki; rękawice),
9 зонтик (zon-tik; parasol).
W ofercie sklepu Мужская одежда (mużs-ka-ja a-dież-da; odzież męska) znajdziesz między
innymi takie części garderoby, jak:
9 брюки (briu-ki; spodnie),

9 джинсы (dżyn-sy; dżinsy),
9 футболка (fut-boł-ka; koszulka sportowa),
9 костюм (kas-tium; garnitur),
9 майка (maj-ka; T-shirt),
9 пиджак (pi-dżak; marynarka),
9 плавки (pław-ki; kąpielówki),
9 рубашка (ru-basz-ka; koszula),
9 шорты (szor-ty; szorty),
9 свитер (swi-tier; sweter),
9 трусы (tru-sy; majtki),
9 жилет (ży-let; kamizelka).
W sklepie Женская одежда (żens-ka-ja a-dież-da; odzież damska) możesz z kolei kupić takie
elementy ubioru, jak:
9 блузка (błuz-ka; bluzka),

9 кофта (kof-ta; sweter),
9 лифчик (lif-czik; biustonosz),
9 платье (płat’-je; sukienka),
9 сарафан (sa-ra-fan; sukienka bez rękawów),
9 юбка (jub-ka; spódnica),
9 женское бельё (żens-ka-je biel-jo; bielizna damska).
Jeśli potrzebny Ci kapelusz, wpadnij do sklepu nazywającego się Головные уборы (ga-ław-ny-je
u-bo-ry; nakrycia głowy) i wybierz:
9 кепка (kiep-ka; czapka z daszkiem),

9 платок (pła-tok; chustka),
9 шапка (szap-ka; ciepła czapka zimowa),
9 шарф (szarf; szalik),
9 шляпа (szla-pa; kapelusz).
Kwestia koloru
Jaki jest Twój ulubiony kolor? Kupując odzież, być może zechcesz poinformować sprzedawcę:
Я люблю красный цвет (ja lub-lu kras-nyj cwiet; lubię czerwony kolor) lub Я люблю зелёный
цвет (ja lub-lu zie-lo-nyj cwiet; lubię zielony kolor). Najpopularniejsze kolory to:
9 белый (bie-łyj; biały),

9 чёрный (czior-nyj; czarny),
9 голубой (ga-łu-boj; błękitny),
9 коричневый (ka-ricz’-nie-wyj; brązowy),
9 красный (kras-nyj; czerwony),
9 оранжевый (a-ran-że-wyj; pomarańczowy),
9 пурпурный (pur-pur-nyj; purpurowy)
9 розовый (ro-za-wyj; różowy),
9 синий (si-nij; niebieski),
9 серый (sie-ryj; szary),
9 жёлтый (żoł-tyj; żółty),
9 зелёный (zie-lo-nyj; zielony).
Nazwy kolorów są przymiotnikami i podlegają takim samym zasadom odmiany przez przypadki,
liczby i rodzaje, jak pozostałe przymiotniki, a więc muszą być zgodne co do przypadka, liczby
i rodzaju z rzeczownikiem, którego dotyczą. (Więcej na temat zgodności przymiotnika
z rzeczownikiem znajdziesz w rozdziale 2.). Pamiętaj o tym, kupując чёрную шляпу (czior-nu-ju
szla-pu; czarny kapelusz) czy зелёные ботинки (zie-lo-ny-je ba-tin-ki; zielone buty).
Gdy interesuje Cię inny odcień danego koloru, zapytaj А потемнее/посветлее есть? (a pa-tiem-
nie-je/pa-swiet-le-je jest’; a czy jest ciemniejszy/jaśniejszy [odcień]?). Inne przydatne wyrazy
to одноцветный (ad-na-cwiet-nyj; jednokolorowy) i разноцветный (raz-na-cwiet-nyj;
różnokolorowy, wzorzysty).
Szukamy właściwego rozmiaru

Tabele rozmiarów ubrań i butów są różne w różnych krajach, nie musisz jednak zapamiętywać
wszystkich, kiedy podróżujesz. Odpowiednie przeliczniki łatwo znaleźć w przewodniku czy
kalendarzu kieszonkowym. Doskonałą pomocą w zakresie numeracji obuwia jest również strona
internetowa www.i18nguy.com/l10n/shoes.html#adult.
Bardzo często numerację według różnych systemów można znaleźć na samych artykułach.
Najlepszym jednak sposobem, aby sprawdzić, czy dana rzecz pasuje, jest przymiarka.
Oto wyrazy i zwroty przydatne podczas szukania właściwego rozmiaru:
9 Размер (raz-mier; rozmiar).

9 Я ношу размер… (ja na-szu raz-mier; noszę rozmiar…).
9 Это мой размер (eta moj raz-mier; to mój rozmiar).
9 Какой Ваш/у Вас размер? (ka-koj wasz/u was raz-mier; jaki jest Pana/Pani rozmiar?).
Przymierzamy ubrania
Zanim uznasz, że zamierzasz coś носить (na-sit’; nosić), będziesz zapewne chciał ową rzecz
przymierzyć. Zapytaj więc: Можно примерить? (moż-na pri-mie-rit’; czy można przymierzyć?).
Najprawdopodobniej usłyszysz Да, пожалуйста (da, pa-ża-łu-sta; tak, proszę). Kiedy nie ma
w pobliżu sprzedawcy, po prostu sam udaj się do przymierzalni.
Gdy mierzona rzecz dobrze leży, możesz powiedzieć Это хорошо сидит (e-ta cha-ra-szo si-dit;
dobrze leży/pasuje), jeśli zaś nie pasuje, powiedz Это плохо сидит (e-ta pło-cha si-dit; źle leży/nie
pasuje). A oto kilka innych przymiotników, które możesz zastosować, opisując ubranie, nad
którego zakupem się zastanawiasz:
9 хорошый (cha-ro-szyj; dobry),

9 плохой (pła-choj; zły),
9 большой (bal-szoj; duży),
9 маленький (ma-leń-kij; mały),
9 длинный (dlin-nyj; długi),
9 короткий (ka-rot-kij; krótki).
Stosując powyższe przymiotniki, nie zapomnij o właściwych końcówkach, zależnych od przypadka,
liczby i rodzaju rzeczownika, do którego dany przymiotnik się odnosi. (Więcej informacji
na temat zgodności przymiotnika z rzeczownikiem znajdziesz w rozdziale 2.).
Przymierzany element garderoby może okazać się za duży lub za mały. Aby powiedzieć, że dana
rzecz jest za duża, użyj następującej konstrukcji: nazwa artykułu + мне i jeden z poniższych
wyrazów:
9 велик (wie-lik; za duży, rodzaj męski),

9 велика (wie-li-ka; za duża, rodzaj żeński),
9 велико (wie-li-ko; za duże, rodzaj nijaki),
9 велики (wie-li-ki; za duże, liczba mnoga).
Jeśli płaszcz przeciwdeszczowy, który właśnie mierzysz, jest za duży, powiedz po prostu Этот
плащ мне велик (e-tat płasz’ mnie wie-lik; ten płaszcz jest na mnie za duży).
Jeśli zaś przymierzana rzecz jest za mała, zastosuj konstrukcję:
nazwa artykułu + мне i jeden z poniższych wyrazów:
9 мал (mał; za mały, rodzaj męski),

9 мала (ma-ła; za mała, rodzaj żeński),
9 мало (ma-ło; za małe, rodzaj nijaki),
9 малы (ma-ły; za małe, liczba mnoga).
To czy tamto? Ustalamy, co kupimy

Jednym z najciekawszych elementów zakupów są dyskusje o zaletach i wadach przedmiotów,
które zamierzamy kupić. W niniejszym dziale przedstawiamy niezbędne w takich dyskusjach
wyrazy, zwroty i konstrukcje gramatyczne. Opowiemy, jak wyrazić, że dany artykuł się nam podoba
lub nie, jak porównywać różne przedmioty i jak wybrać ten, który podoba się nam najbardziej.
Stosujemy zaimki wskazujące

Gdy decydujesz, którą sukienkę kupić, możesz zechcieć powiedzieć Это платье лучше, чем то
(e-ta płat’-je łucz-sze, cziem to; ta sukienka jest ładniejsza od tamtej). Wyrazy это (e-ta; to)
i то (to; tamto) nazywamy zaimkami wskazującymi. Oczywiście podlegają one takim samym
regułom odmiany jak inne części mowy. Porównując różne przedmioty, prawie zawsze
stosujemy zaimki wskazujące w mianowniku. Przybierają one wtedy następującą formę:
9 этот (e-tat; ten, rodzaj męski),

9 эта (e-ta; ta, rodzaj żeński),
9 это (e-ta; to, rodzaj nijaki),
9 эти (e-ti; te, liczba mnoga),
9 тот (tot; tamten, rodzaj męski),
9 та (ta; tamta, rodzaj żeński),
9 то (to; tamto, rodzaj nijaki),
9 те (tie; tamte, liczba mnoga).
Wyrażamy upodobania i awersje

Robiąc zakupy, decyzję o nabyciu jakiegoś przedmiotu podejmujemy najczęściej na podstawie
faktu, iż on się nam podoba lub nie. Aby wyrazić tę myśl po rosyjsku, stosujemy konstrukcję
Мне (mnie; mi) + нравится (nra-wit-sa; podoba się) + nazwa przedmiotu, który oglądamy.
Oczywiście zastosowana forma czasownika musi być zgodna co do liczby (i rodzaju, w wypadku
czasu przeszłego) z rzeczownikiem oznaczającym przedmiot (przedmioty), które oglądamy. Możesz
na przykład powiedzieć Мне нравится эта куртка (mnie nra-wit-sa e-ta kurt-ka; podoba mi
się ta kurtka).
W tabeli 6.1. przedstawiamy odmianę czasownika нравиться.
Tabela 6.1. Odmiana czasownika нравиться

czas teraźniejszy нравится (liczba pojedyncza), нравятся (liczba mnoga)
czas przeszły нравился (rodzaj męski), нравилась (rodzaj żeński), нравилось (rodzaj nijaki),
нравились (liczba mnoga)
czas przyszły понравится (liczba pojedyncza), понравятся (liczba mnoga)
Jeśli zamierzasz powiedzieć, że dany przedmiot Ci się nie podoba, dodaj po prostu не (nie; nie)
przed нравится, jak w zdaniu Мне не нравится эта куртка (mnie nie nra-wit-sa e-ta kurt-ka;
nie podoba mi się ta kurtka).
Spróbuj poćwiczyć powyższe konstrukcje. Wyobraź sobie, że jesteś w sklepie z przyjacielem,

którego zaciągnąłeś tam, aby pomógł Ci wybrać костюм (kas-tium; garnitur). Tobie podoba
się brązowy, ale Twój przyjaciel woli niebieski. Oto uwagi, które możecie wymienić:
9 Мне нравится коричневый костюм (mnie nra-wit-sa ka-ricz’-nie-wyj kas-tium;

podoba mi się brązowy garnitur).
9 Мне нравится синий костюм (mnie nra-wit-sa si-nij kas-tium; podoba mi się niebieski
garnitur).
Wbrew opinii przyjaciela kupujesz brązowy garnitur. Przyjaciel mimo wszystko podtrzymuje swoje
zdanie i mówi, wzdychając z żalem: Мне нравился синий костюм (mnie nra-wił-sa si-nij kas-tium;
podobał mi się niebieski garnitur).
Porównujemy dwa przedmioty

Porównując różne przedmioty, stosujemy przymiotniki w stopniu wyższym, na przykład больше
(bol-sze; większy), меньше (mien’-sze; mniejszy), лучше (łucz-sze; lepszy), хуже (chu-że; gorszy).
Konstrukcja wygląda następująco: nazwa przedmiotu + przymiotnik go określający (na przykład
większy czy mniejszy) + чем (cziem; niż) + nazwa drugiego porównywanego przedmiotu.
Powiedzmy, że przymierzasz dwie pary butów. Jedna z par podoba Ci się bardziej, jest wygodniejsza,
lżejsza i tańsza. Pomyślisz więc zapewne: Эти туфли удобнее, легче и дешевлеe, чем те (e-ti tuf-li
u-dob-nie-je, leg-czie i die-szew-le-je, cziem tie; te buty są wygodniejsze, lżejsze i ładniejsze niż tamte).
Poniżej podajemy kilka innych przymiotników powszechnie używanych w porównaniach:
9 длиннее (dlin-nie-je; dłuższy),

9 дороже (da-ro-że; droższy),
9 интереснее (in-tie-ries-nie-je; ciekawszy),
9 холоднее (cha-łod-nie-je; zimniejszy),
9 короче (ka-ro-czie; krótszy),

9 красивее (kra-si-wie-je; ładniejszy),
9 толще (toł-szczie; grubszy),
9 тоньше (ton’-sze; cieńszy),
9 тяжелее (tie-że-le-je; cięższy),
9 теплее (tiep-le-je; cieplejszy).
Oznajmiamy, co nam się najbardziej

(lub najmniej) podoba
Mówiąc, że jakiś przedmiot spośród wielu podoba Ci się najbardziej, stosujesz stopień najwyższy
przymiotnika. W języku rosyjskim najprościej utworzyć go, dodając wyraz самый (sa-myj; naj-)
do przymiotnika w stopniu równym.
Aby utworzyć stopień najwyższy przymiotnika, dodajemy wyraz самый przed przymiotnikiem
w stopniu równym, a nie wyższym, o którym mówiliśmy w poprzednim dziale. Listę form
stopnia najwyższego zawiera tabela 6.2.
Wyraz самый, jako przymiotnik, musi być zgodny co do przypadka, liczby i rodzaju z rzeczownikami
i innymi przymiotnikami, do których się odnosi. (Więcej informacji na temat zgodności
przymiotnika z rzeczownikiem znajdziesz w rozdziale 2.).W tabeli 6.2. prezentujemy odmianę
przymiotnika самый.
Tabela 6.2. Stopień najwyższy

Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki
liczba pojedyncza самый (sa-myj) самая (sa-ma-ja) самое (sa-ma-je)
liczba mnoga самые (sa-my-je) самые (sa-my-je) самые (sa-my-je)
Jeśli jedna z kurtek, które przymierzyłeś, jest najlżejsza, możesz powiedzieć Эта куртка самая
лёгкая (e-ta kurt-ka sa-ma-ja loch-ka-ja; ta kurtka jest najlżejsza). Jeśli najbardziej podoba Ci się
ta, a nie inna para kolczyków, możesz powiedzieć Эти серьги самые красивые (e-ti sier’-gi
sa-my-je kra-si-wy-je; te kolczyki są najładniejsze).
Aby oznajmić, że dany przedmiot jest najgorszy, Rosjanie stosują zwrot самый плохой (sa-myj
pła-choj; najgorszy) — dla rzeczowników rodzaju męskiego, самая плохая (sa-ma-ja pła-cha-ja;
najgorsza) — dla rzeczowników rodzaju żeńskiego, самое плохое (sa-ma-je pła-cho-je; najgorsze)
— dla rzeczowników rodzaju nijakiego, a самые плохие (sa-my-je pła-chi-je; najgorsze)
— dla rzeczowników w liczbie mnogiej.
Tak więc jeśli szczególnie nie podoba Ci się jakaś sukienka, powiesz Это платье самое плохое
(e-ta płat’-je sa-ma-je pła-cho-je; ta sukienka jest najgorsza).
Trzeba płacić: kupujemy

Gdy już zdecydujesz, co zamierzasz kupić, należy dowiedzieć się o cenę. W kolejnych działach
dowiesz się, jak o nią pytać, jak oznajmić, że coś kupujesz, oraz jak i gdzie zapłacić.
Ile to kosztuje?
Aby zapytać, ile dany przedmiot kosztuje, zastosuj zwrot Сколько стоит…? (skol-ka sto-it;
ile kosztuje) + nazwa przedmiotu w mianowniku. Jeśli kupujesz więcej niż jeden przedmiot,
zapytaj Сколько стоят…? (skol-ka sto-jat; ile kosztują) + nazwy przedmiotów w mianowniku
liczby mnogiej. Jeśli chcesz zapytać o cenę parasola, powiedz Сколько стоит этот зонтик?
(skol-ka sto-it e-tat zon-tik; ile kosztuje ten parasol?). Jeśli zamierzasz kupić kilka parasoli, zastosuj
liczbę mnogą: Сколько стоят эти зонтики? (skol-ka sto-jat e-ti zon-ti-ki; ile kosztują te parasole?).
Artykuł, który zamierzasz kupić, może być za drogi; powiesz wtedy Это очень дорого (e-ta
o-czień do-ra-ga; to bardzo drogo). Jeśli wręcz przeciwnie — jesteś przyjemnie zaskoczony ceną,
powiedz radośnie Это дёшево! (e-ta dio-sze-wa; to tanio!).
Biorę!
Najprościej powiedzieć Я возьму это (ja waz’-mu e-ta; wezmę to). Możesz także zastosować
czasownik купить (ku-pit’; kupić) i powiedzieć Я это куплю (ja e-ta kup-lu; kupuję to).
Kупить to czasownik dokonany i jako taki odnosi się tylko do czynności przeszłej lub przyszłej.
(Więcej informacji o postaciach czasowników znajdziesz w rozdziale 2.). Posiada odmianę
nieregularną, którą podajemy w tabeli 6.3.
Tabela 6.3. Odmiana czasownika купить

я куплю ja ku-plu ja kupię
ты купишь ty ku-pisz ty kupisz (nieformalnie, liczba pojedyncza)
он/она/оно купит on/a-na/a-no ku-pit on/ona/ono kupi
мы купим my ku-pim my kupimy
вы купите wy ku-pi-tie wy kupicie (formalnie liczba pojedyncza oraz liczba mnoga)
они купят a-ni ku-piat oni kupią
Jeśli na przykład zamierzasz kupić parasol, możesz oznajmić ten fakt na dwa sposoby, stosując
czasownik купить: Я хочу купить зотик (ja cha-cziu ku-pit’ zon-tik; chcę kupić parasol) lub
Я куплю зонтик (ja kup-lu zon-tik; kupię parasol).
Gdzie i jak zapłacić

W rosyjskich sklepach najczęściej znajduje się касса (ka-sa; kasa), w której urzęduje кассир
(ka-sir; kasjer). Aby zapłacić, należy udać się z pieniędzmi do kasy, gdzie otrzymamy rachunek,
z którym powinniśmy wrócić do sprzedawcy. Jest to nieco skomplikowane, dlatego najlepiej
zawczasu zapytać А где можно заплатить? (a gdie moż-na zap-ła-tit’; gdzie można zapłacić?).
Na pytanie А где можно заплатить? otrzymamy prawdopodobnie odpowiedź В кассе

(w ka-sie; w kasie) lub Платите в кассу (pła-ti-tie w ka-su; płaci Pan/Pani w kasie). Udajemy
się więc do kasy, jeśli widzimy, gdzie się znajduje. Jeśli nie, możemy zapytać А где касса? (a gdie
ka-sa; a gdzie jest kasa?). Sprzedawca zapewne wskaże drogę i nasza przygoda z zakupami
zmierzać zacznie do szczęśliwego końca.
Jeśli nie jesteś pewien, czy w sklepie przyjmowane są karty kredytowe, zapytaj Вы принимаете
кредитные карточки? (wy pri-ni-ma-je-tie krie-dit-ny-je kar-tacz’-ki; czy przyjmują Państwo
karty kredytowe?). W odpowiedzi zapewne usłyszysz Да, принимаем (da, pri-ni-ma-jem; tak,
przyjmujemy) albo Нет, не принимаем, только наличные (niet, nie pri-ni-ma-jem, tol-ka
na-licz’-ny-je; nie, nie przyjmujemy, tylko gotówka). W rozdziale 14. znajdziesz więcej informacji
na temat pieniędzy.
W normalnych warunkach w rosyjskim sklepie prawie niemożliwe jest otrzymanie zwrotu

pieniędzy. Nasza rada: zastanów się dwa razy, zanim coś kupisz. Możesz oczywiście spróbować
zwrócić zakupiony przedmiot ze słowami Я хочу это вернуть (ja cha-cziu e-ta wier-nut’;
chcę to zwrócić). Odpowiedź będzie jednak prawdopodobnie brzmiała Мы не принимаем
обратно (my nie pri-ni-ma-jem ab-rat-na; nie przyjmujemy zwrotów) lub Мы не можем
вернуть Вам деньги (my ni mo-żem wier-nut’ wam dień-gi; nie możemy zwrócić Panu/Pani
pieniędzy). Raz na ruski rok może się zdarzyć, że sympatyczny sprzedawca zaproponuje wymianę
towaru, i w takim wypadku usłyszymy Если хотите, мы можем обменять (jes-li cha-ti-tie,
my mo-żem ab-mie-niat’; jeśli Pan/Pani sobie życzy, możemy wymienić). Jeśli usłyszysz takie
zdanie, możesz uznać się za szczęściarza i koniecznie skorzystaj z okazji.
Pogawędka
Zina i Nina są przyjaciółkami. Dzwonią do siebie codziennie. Dziś Zina kupiła nową
sukienkę i dzwoni do Niny, aby podzielić się tą wspaniałą wiadomością.
Nina: Аллё!
a-lo
Halo!
Zina: Нина, это я.
ni-na, e-ta ja
Nina, to ja.
Nina: Зина! Привет, как дела?
zi-na! pri-wiet, kak die-ła?
Zina! Cześć, jak się masz?
Zina: Нина, я сегодня купила себе платье!

ni-na, ja si-wod-nia ku-pi-ła si-bie płat’-je
Nina, kupiłam sobie dziś sukienkę!
Nina: Где?
gdie?
Gdzie?
Zina: В магазине на Садовой улице.
w ma-ga-zi-nie na sa-do-waj u-li-ce
W sklepie na ulicy Sadowej.
Nina: А за сколько ты купила платье?
a za skol-ka ty ku-pi-ła płat’-je?
A za ile kupiłaś sukienkę?
Zina: Дёшево. За сто пятьдесят.
dio-sze-wa. za sto pi-die-siat
Tanio. Za sto pięćdziesiąt.
Я купила себе… ja ku-pi-ła si-bie Kupiłam sobie…
На…улице na u-li-ce Przy ulicy….
За сколько ты купила платье? za skol-ka ty ku-pi-ła płat’-je Za ile kupiłaś sukienkę?
За сто пятьдесят. za sto pi-die-siat Za sto pięćdziesiąt.
Coś specjalnego: odjazdowe pamiątki z Rosji

Najlepszą pamiątką z Rosji jest палехская шкатулка (pa-liech-ska-ja szka-tuł-ka; paleska szkatułka):
czarne lakierowane pudełko wykonane z papier-mache ze scenami z rosyjskich baśni. Autentyczne
pudełka produkowane są tylko w dwóch miastach (Palech i Chochłoma) i są dosyć drogie.
Uważaj na podróbki. Nie kupuj палехской шкатулки od ulicznych sprzedawców,

bo prawdopodobnie kupisz podróbkę w cenie oryginału. Zapytaj przewodnika lub pracownika
hotelu, gdzie najlepiej zaopatrzyć się w taką pamiątkę.
Inny świetny сувенир (su-wie-nir; pamiątka) to матрёшка (ma-triosz-ka). Jest to drewniana,
otwierana laleczka, w której wnętrzu znajduje się kilka mniejszych, jedna w drugiej. Матрёшки
(ma-triosz-ki) mogą mieć różną wielkość, przy czym im większa „mama”, tym więcej „córek”
znajdziesz wewnątrz.
Doskonałą i praktyczną pamiątką jest меховая шапка (mie-cha-wa-ja szap-ka; czapka futrzana)
— taka, jaką Rosjanie noszą zimą. Można kupić чёрную (czior-nu-ju; czarną) lub коричневую
(ka-ricz’-nie-wu-ju; brązową). Aby zaopatrzyć się w taką czapkę, najlepiej odwiedzić универмаг
(u-ni-wier-mag; dom towarowy), отдел (at-dieł; dział) головные уборы (ga-ław-ny-je u-bo-ry;
nakrycia głowy) lub sklep o tej samej nazwie.
Jeśli kolekcjonujesz pamiątki z przeszłości, na pewno zechcesz kupić советские военные часы
(sa-wiec-ki-je wa-jen-ny-je czie-sy; radziecki zegarek wojskowy). Zegarki takie, obecnie uznawane
za okazy kolekcjonerskie, mogą mieć różne kształty, są mocne i wytrzymałe, ponieważ
produkowano je dla wojskowych. Można je zazwyczaj kupić w sklepach zwanych сувениры
(su-wie-ni-ry; pamiątki).
Gierki językowe
W którym ze sklepów można nabyć poniższe artykuły? Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
a. обувь b. косметика c. фототовары d. мужская одежда e. хозяйственный магазин
f. канцелярские товары g. головные уборы
1. krem do twarzy
2. ubranie
3. buty
4. aparat fotograficzny
5. kapelusz
6. mydło
7. artykuły biurowe
Dokonaj porównań (poprawne odpowiedzi w dodatku C), używając wyrazów:
a. больше b. меньше c. дороже d. холоднее e. тяжелее
Przykład: Москва… чем Петербург (Moskwa jest… niż Petersburg).
A. Москва больше, чем Петербург.
1. Петербург… чем Москва (Petersburg jest… niż Moskwa).
2. Зима в Москве… чем в Сан Франциско (zima w Moskwie jest… niż w San Francisco).
3. Мерцедес… чем Тойота (Mercedes jest… niż Toyota).
4. Сапоги… чем туфли (Buty zimowe są… niż pantofle).
Rozdział 7
Idziemy w miasto,
w rosyjskim stylu
W tym rozdziale:
► Rozmawiamy o czasie.
► Planujemy wypad.
► Idziemy do kina.
► Balet i teatr.
► A może muzeum?
► Dzielimy się wrażeniami.
W niniejszym rozdziale opowiemy o kulturalnych rozrywkach: zabierzemy Cię do kina, teatru,

na przedstawienie baletowe i do muzeum. Dowiesz się, jak z przyjaciółmi zaplanować
wyjście, jak i gdzie kupić bilety, jak odszukać swoje miejsce, co robić podczas antraktu i jak po mile
spędzonym wieczorze podzielić się wrażeniami z przyjaciółmi. Ale na początek, abyś się nie spóźnił,
opowiemy, jak sprawdzać czas i pytać o godzinę. Bądź więc cierpliwy lub — jak mówią Rosjanie
— Всё хорошо в своё время (wsio cha-ra-szo w swa-jo wrie-mia; wszystko w swoim czasie).
Zegar tyka: sprawdzamy czas

Gdy planujesz wyjście, время (wrie-mia; czas) ma podstawowe znaczenie. Po pierwsze, musisz
go zarezerwować w swoim napiętym grafiku, a jak mówią Rosjanie: Делу время, потехе час
(die-łu wrie-mia, pa-tie-chie czias; najpierw praca, potem zabawa). Po drugie, jeśli spóźnisz się
do kina lub na przedstawienie, po prostu nie zostaniesz wpuszczony! W kolejnych działach
pomożemy Ci rozwiązać ewentualne problemy, podpowiadając, jak sprawdzać czas i pytać
o godzinę. Dowiesz się również, w jaki sposób określać porę dnia i dzień tygodnia.
Żółw i zając: rosyjska i zachodnia koncepcja czasu

Mieszkańcy Zachodu wierzą, że czas to pieniądz, Rosja- potrwać, bo trzeba poczekać, aż kelner wreszcie się po-
nie natomiast uważają inaczej. Niezależnie od tego, co jawi. Jeśli zostawisz wiadomość na automatycznej sekre-
zamierzasz zrobić, w Rosji potrwa to dłużej. Jeśli wysy- tarce swojej partnerki biznesowej, prawdopodobnie od-
łasz list, nie spodziewaj się, że dotrze do adresata przed dzwoni dopiero po kilku dniach. Nie dziwi więc fakt, że
upływem tygodnia (może także zaginąć gdzieś po drodze). Rosjanie są znani ze swojej cierpliwości.
Uregulowanie rachunku za obiad w restauracji także może
Liczymy godziny
Podobnie jak w Europie Zachodniej, w Rosji czas mierzy się w systemie 24-godzinnym. Zamiast
„godzina trzecia po południu” można więc powiedzieć пятнадцать часов (piet-nad-cat’ czi-sow;
godzina piętnasta). Rosjanie stosują taki system we wszelkich oficjalnych komunikatach:
rozkładach jazdy, harmonogramach, programach radiowych i telewizyjnych, zestawieniach
godzin pracy itd. W życiu codziennym jednak bardziej popularne jest stosowanie systemu
dwunastogodzinnego ze wskazaniem, czy mówimy o godzinach przed- czy popołudniowych.
Jeśli stosując system dwunastogodzinny, zamierzasz powiedzieć, że jest przed południem,

powinieneś zastosować wyraz утра (ut-ra; dosłownie: poranka), po południu natomiast użyj
wyrazu дня (dnia; dosłownie: dnia). Tak więc „piąta rano” to пять часов утра (piat’ czi-sow
ut-ra), a „piąta po południu” — пять часов дня (piat’ czi-sow dnia). Stosując system 24-godzinny,
oczywiście nie dodaje się wyrazów утра i дня.
Oto zasady podawania czasu w języku rosyjskim:
9 Godzina pierwsza to час (czias), jak w zwrocie Cейчас час (si-czias czias; jest godzina
pierwsza). Przed wyrazem час nie dodajemy один (a-din).
9 Po liczebniku двадцать один (dwad-cat’ a-din; dwudziesta pierwsza) również stosujemy

wyraz час, jak w zwrocie Сейчас двадцать один час (si-czias dwad-cat’ a-din czias; jest
godzina dwudziesta pierwsza), czyli dziewiąta wieczorem.
9 Po liczebnikach два (dwa; 2), три (tri; 3), четыре (czie-ty-rie, 4), двадцать два (dwad-cat’
dwa; 22), двадцать три (dwad-cat’ tri; 23), двадцать четыре (dwad-cat’ czie-ty-rie; 24)
należy zastosować wyraz часа (czia-sa; dosłownie: godziny), jak w zwrocie Сейчас три
часа (si-czias tri czi-sa; teraz jest godzina trzecia).
9 W wypadku pozostałych liczebników oznaczających czas należy zastosować wyraz часов

(czi-sow; dosłownie: godzin), jak w zwrocie Сейчас пять часов (si-czias piat’ czi-sow;
teraz jest godzina piąta).
Więcej na temat liczebników znajdziesz w rozdziale 2.
I jeszcze jedna wskazówka: „południe” to po rosyjsku полдень (poł-dień), a „północ” to полночь

(poł-nacz’).
Liczymy minuty
W dzisiejszych czasach w życiu większości ludzi liczy się nie tylko każda godzina, ale nawet
минута (mi-nu-ta; minuta) czy секунда (si-kun-da; sekunda). W kolejnych działach opiszemy,
jak należy po rosyjsku liczyć minuty.
Wpół do…
Najprościej dodać do pełnej godziny zwrot тридцать минут (trid-cat’ mi-nut; trzydzieści minut),
jak w zdaniu Сейчас два часа тридцать минут (si-czias dwa czi-sa trid-cat’ mi-nut; jest teraz
godzina druga trzydzieści). W języku potocznym zwykle opuszcza się wyrazy часа i минут, tak
więc zdanie będzie brzmieć Сейчас два тридцать (si-czias dwa trid-cat’; jest druga trzydzieści).
Rozdział 7: Idziemy w miasto, w rosyjskim stylu 125
Innym sposobem, aby powiedzieć, że jest „wpół do…”, jest Сейчас половина первого/
второго/третьего (si-czias pa-ła-wi-na pier-wa-wa/wta-ro-wa/triet’-je-wa; jest wpół do
pierwszej/drugiej/trzeciej).
W wyrażeniu takim jak Сейчас половина первого wyraz первого jest formą dopełniacza
liczebnika porządkowego первый (pier-wyj; pierwszy). Więcej informacji na temat przypadków
i liczebników porządkowych znajdziesz w rozdziale 2.
Zamiast wyrazu половина możesz zastosować bardziej potoczny wyraz пол (poł), jak w zdaniu
Сейчас пол второго (si-czias poł wta-ro-wa; jest wpół do drugiej).
Kwadranse
Kwadrans to пятнадцать минут (piet-nad-cat’ mi-nut: piętnaście minut). Jeśli zamierzasz
powiedzieć, że jest piętnaście minut po godzinie, zastosuj konstrukcję Сейчас пять часов
пятнадцать минут (si-czias piat’ czi-sow piet-nad- cat’ mi-nut; jest godzina piąta piętnaście).
W języku potocznym często opuszcza się wyrazy часов i минут, mówiąc Сейчас пять пятнадцать
(si-czias piat’ piet-nad-cat’; jest piąta piętnaście).
Aby z kolei powiedzieć, że jest „za piętnaście…”, używamy zwrotu без пятнадцати… (biez
piet-nad-ca-ti; za piętnaście), jak w zdaniu Сейчас без пятнадцати пять (si-czias biez piet-nad-ca-ti
piat’; jest za piętnaście piąta, dosłownie: jest bez piętnastu [minut] piąta).
Można również zastosować wyraz четверть (cziet-wiert’; kwadrans), w następujący sposób:
9 W języku rosyjskim kwadrans po danej godzinie jest kwadransem należącym do kolejnej

godziny, stąd konstrukcja: Сейчас четверть седьмого (si-czias cziet-wiert’ sied’-mo-wa;
jest kwadrans po szóstej, dosłownie: jest pierwszy kwadrans godziny siódmej).
9 Gdy mówimy „za kwadrans…”, stosujemy zwrot без четверти (biez cziet-wier-ti),
jak w zdaniu Сейчас без четверти восем (si-czias biez cziet-wier-ti wo-siem’; jest za
kwadrans ósma, dosłownie: jest bez kwadransa ósma).
Minuty
Chcąc określić czas z większą dokładnością, stosujemy konstrukcję Сейчас… часа (lub часов)
+ … минут, jak w zdaniu Сейчас четыре часа десять минут (si-czias czie-ty-rie czi-sa die-siat’
mi-nut; jest godzina czwarta dziesięć). W języku potocznym oczywiście najczęściej opuszcza się
wyrazy часа (lub часов) i минут, mówiąc po prostu Сейчас четыре десять (si-czias czie-ty-rie
die-siat’; jest czwarta dziesięć).
Można także posłużyć się konstrukcją Сейчас без + ilość minut pozostałych do kolejnej godziny,
jak w zdaniu Сейчас без десяти пять (si-czias biez die-sia-ti piat’; jest za dziesięć piąta). Wyrazy
минут i часов oczywiście w języku potocznym opuszczamy.
W powyższej konstrukcji liczebnik oznaczający godzinę przyjmuje formę dopełniacza. Poniżej
przedstawiamy dopełniacz liczebników najczęściej stosowanych przy podawaniu czasu:
9 одной (ad-noj; jednej),

9 двух (dwuch; dwóch),
9 трёх (trioch; trzech),
9 четырёх (czie-ty-rioch; czterech),

9 пяти (pie-ti; pięciu),
9 десяти (die-sia-ti; dziesięciu),
9 пятнадцати (piet-nad-ca-ti; piętnastu),
9 двадцати (dwad-ca-ti; dwudziestu),
9 двадцати пяти (dwad-ca-ti pie-ti; dwudziestu pięciu).
Pytamy o czas
Pytanie „Która jest godzina?” to po rosyjsku Сколько сейчас времени? (skol-ka si-czias wrie-mie-ni).
Pytając o godzinę przechodnia na ulicy, dobrze jest zacząć od zwrotu grzecznościowego w rodzaju
Извините, пожалуйста (iz-wi-ni-tie, pa-ża-łu-sta; przepraszam) lub Скажите, пожалуйста
(ska-ży-tie, pa-ża-łu-sta; proszę powiedzieć).
Aby zapytać, o której godzinie coś się wydarzyło lub ma się wydarzyć, należy zastosować zwrot
Когда (kag-da; kiedy) lub В какое время… (w ka-ko-je wrie-mia; o której godzinie).
Pogawędka
Paweł wybrał się do miasta, ale zostawił w domu zegarek. Chce się dowiedzieć, która
godzina, i prosi o jej podanie przechodzącą ładną девушку (die-wusz-ku; dziewczynę).
Paweł: Девушка, извините пожалуйста, Вы не скажете,
сколько сейчас времени?
die-wusz-ka, iz-wi-ni-tie pa-ża-łu-sta, wy nie ska-że-tie
skol-ka si-czias wrie-mie-ni?
Panienko, przepraszam, czy może mi Pani powiedzieć,
która jest teraz godzina?
Девушка: Сейчас? Сейчас без четверти час.
si-czias? si-czias biez cziet-wier-ti czias
Teraz? Jest za kwadrans pierwsza.
Paweł: Сколько? Простите, я не понял. Я иностранец.
skol-ka? pras-ti-tie, ja nie po-niał. ja i-na-stra-niec
Która? Przepraszam, nie zrozumiałem. Jestem cudzoziemcem.
Девушка: Сейчас без пятнадцати минут час. Вот часы, посмотрите.
si-czias biez piet-nad-ca-ti mi-nut czias. wot czi-sy, pas-mat-ri-tie
W tej chwili jest za piętnaście pierwsza. Oto zegarek, proszę spojrzeć.
Paweł: А, понятно. Ой, я должен быть на встрече в час тридцать
в ресторане "Восток"! Я опаздываю.
a, pa-niat-na. oj, ja doł-żen byt’ na wstrie-czie w czias trid-cat’
w ries-ta-ra-nie was-tok! ja a-paz-dy-wa-ju
A, rozumiem. Oj, powinienem być o pierwszej trzydzieści na
spotkaniu w restauracji „Wostok”! Spóźniam się.
Девушка: Ой, это рядом. У Вас встреча в половине второго?
Туда идти пятнадцать минут. Вы там будете в час.
oj, e-ta ria-dam. u was wstrie-czia w pa-ła-wi-nie wta-ro-wa?
tu-da id-ti piet-nad-cat’ mi-nut wy. tam bu-die-tie w czias
A, to niedaleko. Spotkanie ma Pan o wpół do drugiej?
Tam idzie się piętnaście minut. Będzie Pan o pierwszej.
Paweł: Большое вам спасибо, девушка.
bal-szo-je wam spa-si-ba, die-wusz-ka
Dziękuję bardzo, panienko.
Вы не скажете? wy nie ska-że-tie Czy może mi
Pani powiedzieć?
Простите, я не понял. pras-ti-tie ja nie po-niał Przepraszam,
nie zrozumiałem.
иностранец i-na-stra-niec cudzoziemiec
Вот часы. wot czi-sy Oto zegarek.
Посмотрите. pas-mat-ri-tie Proszę popatrzeć.
Я должен быть на встрече. ja doł-żen byt’ Powinienem być
na wstrie-czie na spotkaniu.
Я опаздываю. ja a-paz-dy-wa-ju Spóźniam się.
Туда идти …-минут. tu-da id-ti …-mi-nut To jest …
-minutowy spacer.
Вы там будете в… wy tam bu-die-tie w Będzie Pan tam o…
Czas na pory dnia

W języku rosyjskim, jak w niemal wszystkich innych, wyróżniamy trzy podstawowe pory dnia:
утро (ut-ra; ranek), день (dień; popołudnie) i вечер (wie-czier; wieczór). Jest jeszcze oczywiście
ночь (nocz’; noc), ale wtedy większość ludzi śpi. O tym, że coś wydarzyło się o konkretnej porze
dnia, mówimy, stosując następujące wyrazy:
9 утром (ut-ram; rano),

9 днём (dniom; po południu),
9 вечером (wie-czie-ram; wieczorem),
9 ночью (nocz’-ju; nocą).
Aby przekazać informację, że określone wydarzenie miało miejsce o określonej porze dnia,
wyrazy утро, день, вечер i ночь, oznaczające porę dnia, stosujemy w narzędniku. (Więcej
informacji o narzędniku znajdziesz w rozdziale 2.). Zwróć również uwagę, że wyraz день
traci środkowe е i redukuje się do wyrazu днём, a nie денём. Rosyjskie rzeczowniki, tak samo
jak polskie, miewają zwyczaj tracenia liter w odmianie.
Dni tygodnia
Dni tygodnia w języku rosyjskim to:
9 понедельник (pa-nie-diel-nik; poniedziałek),

9 вторник (wtor-nik; wtorek),
9 среда (srie-da; środa),
9 четверг (cziet-wierg; czwartek),
9 пятница (piat-ni-ca; piątek),
9 суббота (su-bo-ta; sobota),
9 воскресенье (was-krie-sie-n’je; niedziela).
Pytając, jaki jest dzień tygodnia, stosujemy konstrukcję Какой сегодня день? (ka-koj si-wod-
nia dień; jaki mamy dzisiaj dzień?). Odpowiadamy z użyciem konstrukcji Сегодня + dzień
tygodnia, na przykład Сегодня понедельник (si-wod-nia pa-nie-diel-nik; dziś jest poniedziałek).
Tak, to rzeczywiście proste!
Aby opowiedzieć o wydarzeniu z konkretnego dnia, stosujemy przyimek в + nazwa dnia
tygodnia w bierniku. (Więcej informacji na temat przypadków znajdziesz w rozdziale 2.).
Wygląda to następująco:
9 в понедельник (w pa-nie-diel-nik; w poniedziałek),

9 вo вторник (wa wtor-nik; we wtorek),
9 в средy (w srie-du; w środę),
9 в четверг (w cziet-wierg; w czwartek),
9 в пятницy (w piat-ni-cu; w piątek),
9 в субботy (w su-bo-tu; w sobotę),
9 в воскресенье (w was-krie-sie-n’je; w niedzielę).
Zastanawiasz się pewnie, dlaczego nazwy niektórych dni tygodnia w bierniku się odmieniają,
a inne nie. Odpowiedź jest prosta: rzeczowniki rodzaju męskiego będące nazwami obiektów
nieożywionych nie zmieniają swojej formy w bierniku, wyglądając jak w wersji słownikowej,
czyli w mianowniku. Być może zastanawia Cię również, dlaczego wyraz вторник stosujemy
z przyimkiem вo, a nie в, jak w wypadku pozostałych dni tygodnia. Otóż głównie z przyczyn
fonetycznych. Bardzo trudno (nawet Rosjanom) wymówić в, jeśli kolejny wyraz także zaczyna
się literą в. Głoski zlewają się ze sobą i trudno stwierdzić, czy mówimy „w wtorek” czy tylko
„wtorek”. Identyczne zjawisko występuje w języku polskim, na przykład: w poniedziałek,
ale we wtorek. Należy jednak podkreślić, że przyimek вo stosujemy tylko, jeśli akcent
w następującym po przyimku wyrazie pada na pierwszą sylabę. Dlatego to właśnie przyimek в,
a nie вo, stosujemy w zwrocie в воскресенье (w niedzielę).
Inne zwroty odnoszące się do dni tygodnia to:
9 день (dień; dzień),

9 сегодня (si-wod-nia; dzisiaj),
9 сегодня утром (si-wod-nia ut-ram; dzisiaj rano),
9 сегодня вечером (si-wod-nia wie-czie-ram; dzisiaj wieczorem),
9 неделя (nie-die-la; tydzień).
Odniesienia do teraźniejszości
Język rosyjski, podobnie jak polski, zawiera wiele zwrotów odnoszących się do przeszłości lub
przyszłości w kontekście chwili obecnej. Najbardziej powszechne są:
9 сейчас (si-czias; teraz),

9 скоро (sko-ra; niedługo),
9 поздно (poz-na; późno),
9 позже (poz-że; później),
9 рано (ra-na; wcześnie),
9 раньше (rań-sze; wcześniej),
9 вчера (wczie-ra; wczoraj),
9 позавчера (pa-za-wczie-ra; przedwczoraj),
9 завтра (zaw-tra; jutro),
9 послезавтра (pos-le-zaw-tra; pojutrze).
Gdy chcesz powiedzieć o wydarzeniu, które ma nastąpić za tydzień, miesiąc czy rok, powinieneś
zastosować wyraz через wraz z rzeczownikiem неделя (nie-die-la; tydzień), месяц (mie-siac;
miesiąc) lub год (god; rok) w bierniku:
9 через неделю (czie-riez nie-die-liu; za tydzień),

9 через месяц (czie-riez mie-siac; za miesiąc),
9 через год (czie-riez god; za rok).
Aby z kolei opowiedzieć o zdarzeniu, które miało miejsce przed tygodniem, miesiącem lub
rokiem, powinieneś powiedzieć:
9 на прошлой неделе (na prosz-łaj nie-die-le; w zeszłym tygodniu),

9 в прошлом месяце (w prosz-łam mie-sia-ce; w zeszłym miesiącu),
9 в прошлом году (w prosz-łam ga-du; w zeszłym roku).
Zawsze razem: planujemy wypad

Wolny czas najlepiej spędza się w towarzystwie przyjaciół. W kolejnych działach przedstawiamy
wyrazy i zwroty niezbędne, aby zaprosić przyjaciół na wspólny wypad, oraz doradzimy,
jak przyjmować lub odrzucać zaproszenia składane nam. Opowiemy również, w jaki sposób
ustalić, o której godzinie zaczynają się imprezy.
Pójdziesz ze mną?
Oto najbardziej popularne formuły zaproszeń:
9 Пойдём в… (paj-diom w; chodźmy do…, nieformalnie),

9 Пойдёмте в… (paj-diom-tie w; chodźmy do…, formalnie lub w liczbie mnogiej),
9 Давай пойдём в… (da-waj paj-diom w; chodźmy do…, nieformalnie),
9 Давайте пойдём в… (da-waj-tie paj-diom w; chodźmy do…, formalnie lub w liczbie mnogiej),
9 Ты хочешь пойти в… (ty cho-czesz paj-ti w; czy chcesz pójść do…, nieformalnie),
9 Вы хотите пойти в… (wy cha-ti-tie paj-ti w; czy chce/ą Pan/Pani/Państwo pójść do…,
formalnie i w liczbie mnogiej).
Wyrażenie „Czy chcesz/chce Pan/Pani/chcą Państwo…” to w języku rosyjskim Вы хотите…

(wy cha-ti-tie; formalnie) lub Ты хочешь… (ty cho-czesz; nieformalnie). Należy do nich
dodać czasownik w bezokoliczniku, na przykład Ты хочешь смотреть фильм? (ty cho-czesz
smat-riet’ film; czy chcesz oglądać film?) lub Вы хотите играть в футбол? (wy cha-ti-tie ig-rat’
w fut-boł; czy chce Pan/Pani grać w piłkę?).
Nie zapominaj o stosowaniu formalnego вы, zapraszając osoby, których nie znasz zbyt dobrze.
Więcej na ten temat w rozdziale 3.
Wyraz Давай/Давайте jest nie tylko zaproszeniem, przydaje się w niemal każdej sytuacji
życiowej. Możesz za jego pomocą zasugerować zrobienie czegoś: Давайте закроем окно
(da-waj-tie zak-ro-jem ak-no; zamknijmy okno). Można również za jego pośrednictwem wyrazić
zgodę: Давай пойдём в кино. Давай! (da-waj paj-diom w ki-no. da-waj; chodźmy do kina.
Chodźmy!). Młodzi Rosjanie stosują go nawet w formie pożegnania: Ну давай! (nu da-waj;
do zobaczenia).
Aby oznajmić wszystkim wokoło, że zamierzasz wybrać się gdzieś wieczorem, możesz
powiedzieć Я хочу пойти в… сегодня вечром (ja cha-cziu paj-ti w… si-wod-nia wie-czie-ram;
chcę pójść do… dziś wieczorem).
Aby zaplanować wyjście na jakiś dzień tygodnia, można zastosować konstrukcję Давай/давайте
пойдём… lub Я хочу пойти… + dzień tygodnia, na przykład: „Chcę pójść do kina w czwartek”
to po rosyjsku Я хочу пойти в кино в четверг (ja cha-cziu paj-ti w ki-no w cziet-wierg).
Po zaproszeniu kogoś (lub gdy ktoś zaprosi Ciebie) pojawia się pytanie, czy przyjąć zaproszenie,
czy też może je odrzucić. Jak tego dokonać po rosyjsku, pokazujemy poniżej.
Odrzucamy zaproszenie
Odmowa w formie krótkiego нет może zostać uznana za grubiaństwo. Warto więc zastosować
jedną z poniższych grzeczniejszych formuł:
9 К сожалению я не могу (k sa-ża-le-ni-ju ja nie ma-gu; niestety nie mogę),

9 Очень жаль но я в этот день занят (o-czień żal’ no ja w e-tat dień za-niat; bardzo mi
przykro, ale tego dnia jestem zajęty),
9 Может быть в другой день (mo-żet byt’ w dru-goj dień; może innego dnia),
9 Может лучше пойдём в кафе (mo-żet byt’ łut-sze paj-diom w ka-fe; może lepiej
pójdziemy do kawiarni).
Przyjmujemy zaproszenie
Oto frazy, które brzmią lepiej od zwykłego да:
9 Спасибо, с удовольствием! (spa-si-ba, s u-da-wol-stwi-jem; dziękuję, z przyjemnością),

9 Большое спасибо, я обязательно приду (bal-szo-je spa-si-ba, ja a-bie-za-tiel-na pri-du;
dziękuję bardzo, na pewno przyjdę),
9 Спасибо, а когда? Во сколько? (spa-si-ba, a kag-da? wa skol-ka?; dziękuję, a kiedy?,
o której?).
O której się zaczyna?

Jeśli chcesz się dowiedzieć, o której godzinie zaczyna się film czy przedstawienie, powinieneś
zapytać Когда начинается…? (kag-da na-czi-na-jet-sa; kiedy zaczyna się…?), na przykład
Когда начинается фильм? (kag-da na-czi-na-jet-sa film; kiedy zaczyna się film?).
W każdym pytaniu o początek jakiegoś wydarzenia niezbędny jest oczywiście czasownik

„zaczynać”. Oto, jak należy go stosować:
9 Jeżeli czasownik „zaczynać” posiada w zdaniu dopełnienie, tłumaczymy go jako начинать

(na-czi-nat’), jak w zdaniu Мы начинаем фильм (my na-czi-na-jem film; zaczynamy film).
9 Jeśli natomiast dopełnienia nie ma, omawiany czasownik przyjmuje formę начинаться
(na-czi-nat-sa), jak w zdaniu Фильм начинается в четыре тридцать (film na-czi-na-jet-sa
w czie-ty-rie trid-cat’; film zaczyna się o czwartej trzydzieści).
Czasownik начинаться jest tak zwanym czasownikiem zwrotnym. Czasowniki takie, mające
w języku rosyjskim końcówkę -ся lub cь, nie mają dopełnienia bliższego, ponieważ odnoszą
się „zwrotnie” do podmiotu zdania. Innymi bardzo powszechnymi w języku rosyjskim czasownikami
zwrotnymi są открываться (at-kry-wat-sa; otwierać [się]) i закрываться (za-kry-wat-sa;
zamykać [się]). Więcej informacji o czasownikach zwrotnych znajdziesz w rozdziale 6.
Na dużym ekranie: idziemy do kina

W Rosji wyjście do kina może być prawdziwym wyzwaniem, ponieważ w większości rosyjskich
filmów mówi się — zgadłeś — po rosyjsku. Jeśli więc nie zamierzasz ograniczać się do oglądania
obrazków i wsłuchiwania się w melodię języka, powinieneś wypożyczyć film z napisami lub
znaleźć kino, w którym wyświetlane są filmy z napisami. Jeżeli drobne trudności nie są jednak
dla Ciebie przeszkodą, w kolejnych działach opowiemy o różnych gatunkach filmowych,
nauczymy Cię, jak kupić bilet i jak odszukać w kinie swoje miejsce.
Kino to po rosyjsku кино (ki-no), ale możesz również spotkać się z nazwą кинотеатр
(ki-na-tie-atr). Filmy wyświetlane są i tu, i tu, niezależnie od nazwy.
Wybieramy film
Poniżej przedstawiamy rosyjskie nazwy najpopularniejszych gatunków filmowych:
9 детектив (die-tiek-tiw; film detektywistyczny),

9 экранизация художественной литературы (ek-ra-ni-za-cy-ja chu-do-żest-wien-naj
li-tie-ra-tu-ry; ekranizacja powieści),
9 фильм ужасов (film u-ża-saw; horror),
9 комедия (ka-mie-di-ja; komedia),
9 мультфильм (mult-film; film animowany),
9 мюзикл (miu-zikł; musical),
9 научная фантастика (na-ucz’-na-ja fan-tas-ti-ka; fantastyka naukowa),
9 приключенческий фильм (pri-klu-czien-czies-kij film; film przygodowy),
9 триллер (tri-ler; dreszczowiec),
9 вестерн (wies-tiern; western).
Jakie gatunki filmowe lubią Rosjanie? Trudno generalizować. Niewątpliwie należy wspomnieć,
iż dla Rosjan film niekoniecznie musi się kończyć szczęśliwie, a opowieści z życia wzięte
cieszą się większą popularnością niż te o marzeniach.
Kupujemy bilety
Idąc do kina, musisz mieć билет (bi-let; bilet). Kasa biletowa znajduje się zazwyczaj w pobliżu
wejścia i zwykle oznaczona jest jako Касса (ka-sa; kasa) lub Касса кинотеатра (ka-sa ki-na-tie-at-ra;
kasa kinoteatru).
Кассиры (ka-si-ry; kasjerzy) są zwykle niecierpliwi, za Tobą stoi prawdopodobnie kolejka,

postaraj się więc przekazać informację o zamiarze nabycia biletu w jak najbardziej skondensowanej
formie. Jeśli na przykład wybierasz się na film o 14.30, powiedz:
9 Один на четырнадцать тридцать (a-din na czie-tyr-nad-cat’ trid-cat’; jeden na czternastą

trzydzieści).
9 Два на четырнадцать тридцать (dwa na czie-tyr-nad-cat’ trid-cat’; dwa na czternastą
trzydzieści).
Jeśli w kinie wyświetlanych jest w tym samym czasie kilka filmów lub po prostu chcesz upewnić
się, że kupujesz bilety na właściwy seans, dodaj na końcu frazę на… (na; na) i tytuł filmu.
Wybieramy miejsce
Gdy będziesz kupował bilet, zostaniesz prawdopodobnie zapytany, gdzie chcesz siedzieć.
Usłyszysz zapewne Где Вы хотите сидеть? (gdie wy cha-ti-tie si-diet’; gdzie chce Pan/Pani
siedzieć?) lub Какой ряд? (ka-koj riad; który rząd?).
Najlepiej odpowiedzieć В середине (w sie-rie-di-nie; w środku) i doprecyzować Подальше

(pa-dal-sze; dalej) lub Поближе (pab-li-że; bliżej ) od ekranu. Możesz także wskazać, w którym
konkretnie rzędzie chcesz usiąść, mówiąc первый ряд (pier-wyj riad; pierwszy rząd) czy второй
ряд (wta-roj riad; drugi rząd).
Gdy już otrzymasz bilet, musisz umieć odczytać informacje na nim umieszczone. Poszukaj
wyrazów ряд (riad; rząd) i место (mies-ta; miejsce). Na przykład ряд: 5, место: 14 — tam właśnie
będziesz siedzieć.
W kolejnych działach zapoznamy Cię z dwoma przydatnymi nie tylko w kinie czasownikami:
„siedzieć” i „oglądać”.
Czasownik „siedzieć”
Czasownik сидеть (si-diet’; siedzieć) ma dosyć osobliwą odmianę, a ponieważ jest często używany,
przedstawiamy ją w tabeli 7.1.
Tabela 7.1. Odmiana czasownika сидеть

я сижу ja si-żu ja siedzę
ты сидишь ty si-disz ty siedzisz (liczba pojedyncza, nieformalnie)
он/она/оно сидит on/a-na/a-no si-dit on/ona/ono siedzi
мы сидим my si-dim my siedzimy
вы сидите wy si-di-tie wy siedzicie (liczba pojedyncza formalnie i liczba mnoga)
они сидят a-ni si-diat oni siedzą
Czasownik „oglądać”
Innym czasownikiem, przydatnym nie tylko w kinie, jest смотреть (smat-riet’; patrzyć, oglądać).
W tabeli 7.2. przedstawiamy jego odmianę.
Tabela 7.2. Odmiana czasownika смотреть

я смотрю ja smat-riu ja patrzę/oglądam
ты смотришь ty smot-risz ty patrzysz/oglądasz (liczba pojedyncza, nieformalnie)
он/она/оно смотрит on/a-na/a-no smot-rit on/ona/ono patrzy/ogląda
мы смотрим my smot-rim my patrzymy/oglądamy
вы смотрите wy smot-ri-tie wy patrzycie/oglądacie (liczba pojedyncza formalnie i liczba mnoga)
они смотрят a-ni smot-riat oni patrzą/oglądają
Klasyka: rosyjski balet i teatr

Jeśli w Twojej okolicy będzie występować któraś z rosyjskich grup baletowych, nie przegap tego
wydarzenia. Kiedy natomiast będziesz w Rosji, obejrzenie przynajmniej jednego przedstawienia
baletowego, czy to w wykonaniu moskiewskiego Teatru Bolszoj czy Teatru Mariinskiego z Sankt
Petersburga, jest absolutnie konieczne. Żaden балет (ba-let; balet) na świecie nie może się równać
z rosyjskim, z jego podniosłym stylem, przepychem dekoracji, nieskazitelną techniką i dumnym
nawiązywaniem do klasycznej tradycji.
Rosyjski театр (tie-atr; teatr) jest równie słynny i wspaniały jak balet, jednak większość spektakli
jest oczywiście w języku rosyjskim, więc jeżeli nie popracujesz nad znajomością języka, możesz
wielu kwestii nie zrozumieć. Niemniej jednak koniecznie odwiedź również teatr, jeśli chcesz
podziwiać doskonałe aktorstwo, a jednocześnie przetestować swoją znajomość rosyjskiego.
W kolejnych podrozdziałach opowiemy, jak zaopatrzyć się w bilety i co robić podczas antraktu.
Zamawianie biletów — przydatne wskazówki

Bilety na przedstawienie teatralne czy baletowe nabywa się w identyczny sposób jak w kinie.
W każdym teatrze jest касса (ka-sa; kasa) i кассир (ka-sir; kasjer). Usłyszysz zapewne Где Вы
хотите сидеть? (gdie wy cha-ti-tie si-diet’; gdzie chce Pan/Pani siedzieć?) lub Какой ряд? (ka-koj
riad; który rząd?). Więcej informacji na ten temat w działach „Kupujemy bilety” i „Wybieramy
miejsce”, wcześniej w tym samym rozdziale.
Odpowiedź na powyższe pytania w teatrze może jednak zabrzmieć inaczej niż w kinie. Jeśli lubisz
miejsca centralne, powinieneś powiedzieć В партере (w par-tie-rie; na parterze). Rosyjski teatr
jest jednak znacznie bardziej skomplikowany niż kino i znajdziesz w nim wiele innych rodzajów
miejsc, w zależności od Twoich preferencji i zasobności portfela:
9 ложа (ło-ża; loża),

9 бенуар (bie-nu-ar; niższa loża),
9 бельэтаж (biel-e-taż; poziom ponad бенуаром),
9 ярус (ja-rus; poziom ponad бельэтажом),
9 галерея (ga-le-rie-ja; galeria),

9 балкон (bal-kon; balkon).
Bilety możesz również spróbować zamówić telefonicznie. Jeśli masz szczęście i ktoś podniesie
słuchawkę, powiedz Я хотел бы заказать билет на… (ja cha-tieł by za-ka-zat’ bi-let na; chciałbym
zamówić bilet na…) i podaj tytuł przedstawienia. Jeśli jesteś kobietą, powinnaś powiedzieć
Я хотелa бы заказать билет на… (ja cha-tie -ła-by za-ka-zat’ bi-let na; chciałabym zamówić
bilet na…) i podaj tytuł przedstawienia.
W odpowiedzi usłyszysz prawdopodobnie На какое число? (na ka-ko-je czis-ło; z jaką datą?).
Twoja odpowiedź powinna składać się z przyimka на (na; na) i interesującej Cię daty, na przykład
На пятое мая (na pia-ta-je ma-ja; na piątego maja). Możesz również powiedzieć на сегодня
(na si-wod-nia; na dzisiaj) czy на завтра (na zaw-tra; na jutro). Jeśli natomiast zamierzasz kupić
bilet na konkretny dzień tygodnia, powinieneś powiedzieć на i dzień tygodnia (w bierniku),
na przykład на пятницу (na piat-ni-cu; na piątek).
Wskazując datę, należy zastosować liczebnik porządkowy i nazwę miesiąca w dopełniaczu.

Więcej informacji na temat liczebników porządkowych znajdziesz w rozdziale 2., a informacje
o miesiącach w rozdziale 11.
Co należy robić w antrakcie

Aнтракт (an-trakt; antrakt) to dobry moment, aby przejść przez коридор (ka-ri-dor; hall),
podziwiając wiszące tam portrety sław. Zwykle są wśród nich актёры (ak-tio-ry; aktorzy),
актрисы (ak-tri-sy; aktorki), балеpины (ba-le-ri-ny; baleriny) i режиссёры (rie-ży-sio-ry;
reżyserzy). Możesz także odwiedzić буфет (bu-fiet; bufet) i spróbować specjałów w rodzaju
бутерброды с икрой (bu-tier-bro-dy s ik-roj; kanapki z kawiorem) czy бутерброды с копчёной
рыбой (bu-tier-bro-dy s kap-czio-naj ry-baj; kanapki z wędzoną rybą), пирожные (pi-roż-ny-je;
ciasta), шоколад (sze-ka-ład; czekolada) i oczywiście шампанское (szam-pan-ska-je; szampan).
Widzom nie wolno oglądać przedstawienia w okryciach wierzchnich, należy je zostawić w miejscu,
zwanym гардероб (gar-die-rob; garderoba). Wkroczenie na widownię w płaszczu czy kapeluszu
może zdenerwować innych widzów, którzy nie omieszkają dać Ci tego do zrozumienia
publicznie i głośno.
Doznania estetyczne (lub walka o przetrwanie) w filharmonii

Czy lubisz muzykę klasyczną? Jeśli tak, filharmonia może Po drugie, nie wolno rozmawiać z siedzącą obok dziew-
być tym, czego szukasz. Jeżeli nie, staraj się jej unikać, czyną, jeść cukierków, żuć gumy ani wydawać żadnych
nawet gdy bilety będą darmowe. O ile w ogóle nie słu- dźwięków mogących przeszkadzać innym melomanom.
chasz muzyki poważnej lub jesteś w stanie skupić się na
niej tylko przez stosunkowo krótki czas, pójście do fil- W filharmonii wolno Ci robić jedno i tylko jedno: слушать
harmonii może być dla Ciebie ciężką próbą. Po pierwsze, музыку! (słu-szat’ mu-zy-ku; słuchać muzyki), a to, czy
trzeba siedzieć prawie bez ruchu ponad dwie godziny, rzeczywiście ją słyszysz, jest już Twoją sprawą.
wpatrując się w оркестр (ar-kiestr; orkiestra) i śledząc,
co robi исполнитель (is-pał-ni-tiel’; solista).
Wizyta w muzeum
Rosjanie bardzo lubią zwiedzać muzea. Музей (mu-ziej; muzeum) jest instytucją kulturalną
i rosyjscy rodzice za jeden ze swoich podstawowych obowiązków uważają zabieranie dzieci na
weekendowe wycieczki do różnych muzeów. W Rosji w każdym większym mieście, a nawet
w niektórych wsiach jest wiele muzeów, a gdy Rosjanie wyjeżdżają za granicę, natychmiast zaczynają
szukać muzeów, które mogliby odwiedzić. W programie każdej zagranicznej wycieczki znajduje
się więc zwiedzanie przynajmniej kilku muzeów.
Chcąc zaspokoić głód kultury, w większości miast znajdziesz następujące muzea:
9 Музей истории города (mu-ziej is-to-rii go-ra-da; muzeum historii miasta),

9 Музей истории края (mu-ziej is-to-rii kra-ja; muzeum historii regionalnej),
9 Исторический музей (is-ta-ri-czies-kij mu-ziej; muzeum historyczne),
9 Картинная галерея (kar-tin-na-ja ga-lie-rie-ja; galeria obrazów),
9 Этнографический музей (et-na-gra-fi-czies-kij mu-ziej; muzeum etnograficzne).
Własne muzea mają także znani i mniej znani rosyjscy писатели (pi-sa-tie-li; pisarze), поэты
(pa-e-ty; poeci), актёры (ak-tio-ry; aktorzy), актрисы (ak-tri-sy; aktorki), художники (chu-doż-ni-ki;
malarze), учёные (u-czio-ny-je; uczeni) i политики (pa-li-ti-ki; politycy). Na przykład w samym
tylko St. Petersburgu znajdziesz muzeum A.S. Puszkina, F.M. Dostojewskiego, A.A. Achmatowej
i wiele, wiele innych, w ilości wystarczającej, aby zapełnić prawie wszystkie weekendy w roku.
Powinieneś również wiedzieć, że wiele dawnych rezydencji carskich zostało przekształconych

w muzea specjalnym dekretem rządu sowieckiego po rewolucji październikowej 1917 roku.
W tamtych czasach głównym założeniem było ukazanie masom pracującym luksusów, w jakie
opływali wyzyskujący ich władcy. Szczególnie dużo takich muzeów znajduje się w St. Petersburgu
i okolicach. Cztery najbardziej popularne to: Зимний Дворец (zim-nij dwa-riec; Pałac Zimowy),
Летний Дворец Петра Великого (let-nij dwa-riec piet-ra wie-li-ka-wa; Letni Pałac Piotra
Wielkiego), Екатеринский Дворец (je-ka-tie-rin-skij dwa-riec; Pałac Katarzyny) i Павловский
Дворец (paw-ław-skij dwa-riec; Pałac Pawła).
Poniżej przedstawiamy wyrazy i zwroty przydatne podczas wycieczki do muzeum:
9 экскурсия (eks-kur-si-ja; wycieczka),

9 экскурсовод (eks-kur-sa-wod; przewodnik [osoba]),
9 экскурсант (eks-kur-sant; uczestnik wycieczki),
9 путеводитель (pu-tie-wa-di-tiel; przewodnik [książka]),
9 зал (zał; sala wystawowa),
9 экспонат (eks-pa-nat; eksponat),
9 выставка (wy-staw-ka; wystawa),
9 экспозиция (eks-pa-zi-cy-ja; ekspozycja),
9 искусство (is-kus-twa; sztuka),
9 картина (kar-ti-na; obraz),

9 скульптура (skulp-tu-ra; rzeźba),
9 Музей открывается в… (mu-ziej at-kry-wa-jet-sa w; muzeum otwierane jest o…),
9 Музей закрывается в… (mu-ziej za-kry-wa-jet-sa w; muzeum jest zamykane o…),
9 Сколько стоят входные билеты? (skol-ka sto-jat wchod-ny-je bi-le-ty; ile kosztują bilety
wstępu?).
Jak było? Dzielimy się wrażeniami

Po wizycie w kinie, teatrze, na przedstawieniu baletowym czy w muzeum będziesz zapewne
chciał podzielić się wrażeniami z innymi. Najlepszym sposobem jest zastosowanie czasownika
нравиться (nra-wit-sa; podobać się). (Informacje dotyczące odmiany tego czasownika w czasie
teraźniejszym znajdziesz w rozdziale 6.). Jeśli Ci się podobało, możesz powiedzieć Мне понравился
спектакль/фильм (mnie pan-ra-wił-sa spiek-takl/film; podobał mi się spektakl/film).
Jeśli nie jesteś zadowolony, wstaw po prostu przed czasownikiem partykułę не: Мне не понравился
спектакль/фильм (mnie nie pan-ra-wił-sa spiek-takl/film; nie podobał mi się spektakl/film).
Jeśli jesteś bardzo zadowolony po wizycie w muzeum, możesz powiedzieć Мне очень
понравился музей (mnie o-czień pa-nra-wił-sa mu-ziej; bardzo podobało mi się muzeum).
Nie stosuj w takich sytuacjach czasownika любил (lu-bił; kochałem). Czas przeszły od любить
(lu-bit’; kochać) oznacza „kochałem”, a nie to przecież chcemy powiedzieć. Więcej informacji
na temat czasownika любить znajdziesz w rozdziale 8.
Jeśli chciałbyś wzbogacić swoją wypowiedź na temat przedstawienia czy muzeum, możesz
zastosować poniższe zwroty:
9 потрясающе! (pat-ria-sa-ju-szczie; wspaniałe!, dosłownie: wstrząsające),

9 хороший балет/спектакль/концерт (cha-ro-szyj ba-let/spiek-takl/kan-cert;
dobry balet/spektakl/koncert),
9 плoхой балет/спектакль/фильм (pła-choj ba-liet/spiek-takl’/fil’m; słaby balet/spektakl/film),
9 Это был очень красивый балет/спектакль/музей (e-ta był o-czień kra-si-wyj
ba-let/spiek-takl/mu-ziej; to był[-o] bardzo piękny[-e] balet/spektakl/muzeum),
9 Это был очень скучный фильм/спектакль/музей (e-ta był o-czień skusz-nyj
film/spiek-takl/mu-ziej; to był[-o] nudny[-e] film/spektakl/muzeum),
9 Это был неинтересный фильм/спектакль/музей (e-ta był nie in-tie-ries-nyj
film/spiek-takl/mu-ziej; to nie był[-o] interesujący[-e] film/spektakl/muzeum).
Pytając kogoś, czy podobało mu się przedstawienie, powiedz: Тебе понравился

спектакль/фильм? (ti-bie pan-ra-wił-sa spiek-takl/film; czy podobał ci się spektakl/film?).
Pogawędka
Natasza i Paweł obejrzeli właśnie przedstawienie baletowe w Teatrze Maryjskim
w St. Petersburgu. Opuszczając teatr, dzielą się opiniami o przedstawieniu.
Natasza: Тебе понравился спектакль?
ti-bie pan-ra-wił-sa spiek-takl?
Czy podobał Ci się spektakl?
Paweł: Очень. Потрясающе. Очень красивый балет. А тебе?
o-czień. pat-ria-sa-ju-szczie. o-czień kra-si-wyj ba-let. a ti-bie?
Bardzo. Wspaniałe! Bardzo piękny balet. A Tobie?
Natasza: И мне очень понравился этот спектакль. Солистка
танцевала очень хорошо и декорации были прекрасные.
i mnie o-czień pan-ra-wił-sa e-tat spiek-takl. sa-list-ka tan-ce-wa-ła
o-czień cha-ra-szo i die-ka-ra-cyi by-li priek-ras-ny-je
Mnie także bardzo spodobał się ten spektakl. Solistka tańczyła bardzo
dobrze i dekoracje były przepiękne.
А тебе? a ti-bie A tobie?
солистка sa-list-ka solistka
очень хорошо o-czień cha-ra-szo bardzo dobrze
декорации die-ka-ra-cyi dekoracje
прекрасные priek-ras-ny-je przepiękne
Gierki językowe
Który z dwóch dni tygodnia wypada wcześniej? Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. понедельник, среда
2. четверг, пятница
3. воскресенье, вторник
4. суббота, воскресенье
Który z dwóch czasowników, начинается czy начинает, zastosujesz w poniższych
zdaniach? Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. Piotr zaczyna pracę o 5 rano.
2. Przedstawienie zaczyna się o 19.00.
3. Kolacja zaczyna się o 18.00.
4. Szef zawsze zaczyna spotkanie o czasie.
Które z poniższych zwrotów zastosujesz, mówiąc, że podobało Ci się przedstawienie?
1. Мне понравился спектакль.
2. Потрясающе!
3. Очень скучный фильм.
4. Неинтересный фильм.
5. Очень красивый балет.
Rozdział 8
Przyjemności: rekreacja i sport

W tym rozdziale:
► Rozmawiamy o hobby.
► Czytamy wszystko, od kryminałów po Dostojewskiego.
► Podziwiamy przyrodę.
► Kolekcjonujemy, tworzymy i uprawiamy sport.
S ztuka konwersacji jest w Rosji w rozkwicie. Rosjanie uwielbiają dzielić się opowieściami,
przekazywać swoje doświadczenia i wymieniać opinie. A jak lepiej rozpocząć pogawędkę, niż
pytając rozmówców o to, co lubią robić? Opowiedz więc znajomym o swoich pasjach sportowych,
o tym, co najchętniej czytasz, czy też o swojej niemal kompletnej kolekcji figurek z Gwiezdnych
wojen. W tym rozdziale opowiemy, jak rozprawiać o hobby. Poznasz również wiele zajęć, którym
Rosjanie oddają się z przyjemnością, i dowiesz się, co należy powiedzieć, biorąc w nich udział.
Pogadajmy o hobby
Zanim zaczniesz opowiadać o swoim хобби (hob-bi; hobby, ten wyraz jest stosowany zarówno
w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej), zechcesz pewnie zbadać grunt, aby nie nadwyrężyć swojego
zasobu rosyjskich wykrzykników, rozprawiając o Czajkowskim z kimś, kto woli boks. W kolejnych
działach dowiesz się, jak rozmawiać o swoich najnowszych przeżyciach, planach na weekend
i ogólnie o tym, co lubisz, a czego nie.
Co robiłeś wczoraj wieczorem?

Najprościej zadać takie pytanie, mówiąc:
9 Что ты делал вчера вечером? (szto ty die-łał wczie-ra wie-czie-ram; co robiłeś wczoraj
wieczorem?).
9 Что вы делали вчера вечером? (szto wy die-ła-li wczie-ra wie-czie-ram;
co Pan/Pani/Państwo robił/robiła/robiliście wczoraj wieczorem?, formalnie w liczbie
pojedynczej i w liczbie mnogiej).
Gdy rozmawiasz o przeszłości, forma czasownika zależy od rodzaju i liczby osób, do których
się zwracasz, oraz od stopnia zaawansowania znajomości. (Więcej informacji na ten temat
znajdziesz w rozdziale 2.). Poniżej przedstawiamy niektóre formy czasownika robić, z którymi
zapewne zechcesz się zapoznać:
9 делал (die-łał; robiłem, rodzaj męski, liczba pojedyncza, nieformalnie),

9 делала (die-ła-ła; robiłam, rodzaj żeński, liczba pojedyncza, nieformalnie),
9 делали (die-ła-li; robili, liczba pojedyncza formalnie i liczba mnoga).
Na pytanie Что ты делал вчера вечером?, możesz odpowiedzieć:
9 Ничего (ni-czie-wo; nic),

9 Я был дома (ja był do-ma; byłem w domu),
9 Я былa дома (ja by-ła do-ma; byłam w domu).
Jeśli wiesz, że osoba, z którą rozmawiasz, wychodziła wczoraj wieczorem, możesz zapytać:
9 Куда ты вчера ходил? (ku-da ty wczie-ra cha-dił; co robiłeś wczoraj? dosłownie: dokąd
chodziłeś wczoraj wieczorem?; liczba pojedyncza, nieformalnie), jeśli rozmawiasz z mężczyzną.
9 Куда ты вчера ходила? (ku-da ty wczie-ra cha-di-ła; co robiłaś wczoraj? dosłownie: dokąd
chodziłaś wczoraj wieczorem?; liczba pojedyncza, nieformalnie), gdy rozmawiasz z kobietą.
9 Куда вы вчера ходили? (ku-da wy wczie-ra cha-di-li; co Pan/Pani/Państwo
robił/robiła/robiliście wczoraj wieczorem?; dosłownie: dokąd Pan/Pani/Państwo
chodził/chodziła/chodziliście wczoraj wieczorem?; liczba pojedyncza formalnie i liczba mnoga).
Odpowiadając na takie pytanie, możesz powiedzieć:
9 Я был в… (ja był w…; byłem w…) + rzeczownik w miejscowniku, jeśli jesteś mężczyzną.
9 Я была в… (ja by-ła w…; byłam w…) + rzeczownik w miejscowniku, jeśli jesteś kobietą.
9 Я ходил в… (ja cha-dił w…; poszedłem do…) + rzeczownik w bierniku, jeśli jesteś
mężczyzną.
9 Я ходила в… (ja cha-di-ła w…; poszłam do…) + rzeczownik w bierniku, jeśli jesteś kobietą.
Jeśli chcesz wskazać, kiedy dokładnie wykonywałeś jakąś czynność (nawet jeśli nie było to wczoraj
czy poprzedniego wieczoru), możesz zastosować poniższe zwroty:
9 вчера утром (wczie-ra ut-ram; wczoraj rano),

9 вчера вечером (wczie-ra wie-czie-ram; wczoraj wieczorem),
9 на прошлой неделе (na prosz-łaj ni-die-lie; w zeszłym tygodniu),
9 на выходные (na wy-chad-ny-je; w weekend).
Rozdział 8: Przyjemności: rekreacja i sport 143
Co robisz w ten weekend?

Możesz próbować wydobyć, ile się da, z poszczególnych wieczorów w tygodniu, ale to weekend
jest czasem prawdziwej przygody. Dowiedz się, co robią w weekend Twoi rosyjscy znajomi,
stosując poniższe zwroty:
9 Что ты планируешь делать на выходные? (szto ty pła-ni-ru-jesz die-łat’ na wy-chad-ny-je;

co zamierzasz robić w weekend?; nieformalnie liczba pojedyncza).
9 Что вы планируете делать на выходные? (szto wy pła-ni-ru-je-tie die-łat’ na wy-chad-ny-je;
co Pan/Pani/Państwo ma/macie zamiar robić w weekend?; formalnie liczba pojedyncza
i liczba mnoga).
9 Что ты обычно делаешь на выходные? (szto ty a-bycz’-na die-ła-jesz na wy-chad-ny-je;
co zwykle robisz w weekend?; nieformalnie liczba pojedyncza).
9 Что вы обычно делаете на выходные? (szto wy a-bycz’-na die-ła-je-tie na wy-chad-ny-je;
co Pan/Pani/Państwo zwykle robi/robicie w weekend?; formalnie liczba pojedyncza
i liczba mnoga).
9 Что ты делаешь сегодня вечером? (szto ty die-ła-jesz si-wod-nia wie-czie-ram; co robisz
dziś wieczorem?; nieformalnie liczba pojedyncza).
9 Что вы делаете сегодня вечером? (szto wy die-ła-je-tie si-wod-nia wie-czie-ram; co Pan/Pani/
Państwo robi/robicie dziś wieczorem; formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga).
Odpowiadając, możesz powiedzieć:
9 Я планирую (ja pła-ni-ru-ju; zamierzam…) + czasownik niedokonany w bezokoliczniku.

9 Мы планируем (my pła-ni-ru-jem; zamierzamy…) + czasownik niedokonany
w bezokoliczniku.
9 Я буду (ja bu-du; będę…) + czasownik niedokonany w bezokoliczniku.
9 Мы будем (my bu-diem; będziemy…) + czasownik niedokonany w bezokoliczniku.
9 Я обычно (ja a-bycz-na; ja zwykle…) + czasownik niedokonany w pierwszej osobie
liczby pojedynczej („ja”).
9 Мы обычно (my a-bycz-na; my zwykle…) + czasownik niedokonany w pierwszej
osobie liczby mnogiej („my”).
Więcej informacji na temat czasowników niedokonanych znajdziesz w rozdziale 2.
Jeśli nie masz żadnych konkretnych planów, możesz po prostu powiedzieć Я буду дома
(ja bu-du do-ma; będę w domu) lub Мы будем дома (my bu-diem do-ma; będziemy w domu).
Co lubisz robić?
W trakcie rozmowy można łatwo przejść od omawiania życia codziennego do kwestii, co kto
lubi, a czego nie. Rosjanie bardzo lubią prowadzić rozmowę w ten sposób. Aby ustalić, co kto
lubi, możesz zastosować jeden z poniższych zwrotów:
9 Чем ты любишь заниматься? (cziem ty liu-bisz za-ni-mat’-sa; czym lubisz się zajmować?,
nieformalnie liczba pojedyncza).
9 Чем вы любите заниматься? (cziem wy liu-bi-tie za-ni-mat’-sa; czym lubi się
Pan/Pani/lubicie się zajmować?, formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga).
9 Ты любишь…? (ty liu-bisz…; czy lubisz…?, nieformalnie liczba pojedyncza) + czasownik
niedokonany w bezokoliczniku lub rzeczownik w bierniku.
9 Вы любите…? (wy liu-bi-tie; czy lubi Pan/Pani/lubicie…?, formalnie liczba pojedyncza
i liczba mnoga) + czasownik niedokonany w bezokoliczniku lub rzeczownik w bierniku.
Więcej informacji o bezokoliczniku i przypadkach znajdziesz w rozdziale 2.
Czasownik любить (liu-bit’; lubić, kochać) stosujemy, opisując nasze uczucia do wszystkiego;
może to być борщь (borsz’; barszcz) lub na przykład grupa U2, jak w zdaniu Я люблю группу U2
(ja liub-liu grup-pu ju tu; lubię grupę U2). Możesz także w ten sposób wyrazić swoje uczucia
do członków rodziny, na przykład Я люблю мою маленькую сестру (ja liub-liu ma-ju
ma-lień-ku-ju sies-tru; kocham moją małą siostrę).
Czynność, którą lubisz wykonywać, wyraża czasownik w bezokoliczniku, po czasowniku любить:

Я люблю читать (ja liub-liu czi-tat’; lubię czytać). W przypadku rzeczowników zasada jest inna.
Aby opisać osobę lub przedmiot, który lubisz, powinieneś zastosować rzeczownik w bierniku:
Я люблю музыку (ja liub-liu mu-zy-ku; kocham muzykę).
W tabeli 8.1. przedstawiamy koniugację czasownika любить.
Tabela 8.1. Koniugacja czasownika любить

Koniugacja Wymowa Tłumaczenie
я люблю ja liub-liu ja lubię/kocham
ты любишь ty liu-bisz ty lubisz/kochasz (nieformalnie liczba pojedyncza)
он/она/оно любит on/a-na/a-no liu-bit on/ona/ono lubi/kocha
мы любим my liu-bim my lubimy/kochamy
вы любите wy liu-bi-tie wy lubicie/kochacie (formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga)
они любят a-ni liu-biat oni lubią/kochają
Rosjanin, dowiedziawszy się, co lubisz robić, zapewne zaproponuje, czym moglibyście zająć
się razem. Przyjęcie zaproszenia omawiamy w rozdziale 7. A jeśli nawet okaże się, że nie macie
absolutnie żadnych wspólnych zainteresowań, zaproszenie pewnie pozostanie aktualne:
Приходите в гости! (pri-cha-di-tie w gos-ti; proszę przyjść z wizytą!).
Czytamy
Pewien Amerykanin podróżujący po Rosji zauważył, że w moskiewskim metrze połowa pasażerów
trzyma w ręku książkę, a druga połowa butelkę z piwem. Nie zgadzamy się jednak z tak ostrym
rozróżnieniem. Przecież książkę można trzymać w jednej ręce, a butelkę piwa w drugiej!
Rosyjscy pisarze, których powinieneś znać

Oczytany naród musi mieć wspaniałych pisarzy. W Rosji jewskiego Bracia Karamazow to prawdopodobnie
najsławniejsi są: najczęściej cytowany przez polityków całego świata
fragment literacki.
9 Чехов (cze-chaw) — zasiada wspólnie z Szekspirem
i Ibsenem na Olimpie światowej dramaturgii. Jego 9 Пушкин (pusz-kin) — to osoba, o której wystarczy
Wiśniowy sad czy Mewa należą do najbardziej wzru- wspomnieć, aby wzruszyć każdego Rosjanina. Puszkin
szających sztuk w historii literatury. jest dla języka rosyjskiego tym, kim Szekspir dla języka
angielskiego, a wdzięczni Rosjanie uroczyście obcho-
9 Достоевский (das-ta-jew-skij) — dzięki niemu 50% dzą jego urodziny i stawiają wciąż nowe pomniki.
cudzoziemców zaczyna się uczyć rosyjskiego. Do-
stojewski był bardzo uczuciowym i filozoficznym dzie- 9 Толстой (tał-stoj) — był subtelnym psychologiem
więtnastowiecznym pisarzem, zaś udręczeni, a jednak i znawcą ludzkiej duszy. Bohaterowie jego powieści
dziwnie sympatyczni bohaterowie jego powieści są tak barwni, iż wydaje się, że znasz ich lepiej niż
poszukiwali prawdy, miotając się w swoich uczuciach. członków własnej rodziny. Powieści Anna Karenina
„Monolog Wielkiego Inkwizytora” z powieści Dosto- oraz Wojna i pokój uznawane są za doskonały portret
dziewiętnastowiecznej Rosji.
Ale żarty na bok, Rosjanie uznawani są za naród czytający więcej niż jakikolwiek inny na świecie.
Bądź więc przygotowany na rozmowę o tym, co lubisz czytać, z zastosowaniem zwrotów, które
przedstawiamy w kolejnych działach.
Czytałeś to?
W rozmowie o literaturze przydatny będzie czasownik читать (czi-tat’; czytać). Jest to czasownik
regularny (więcej informacji znajdziesz w rozdziale 2.). Oto podstawowe zwroty niezbędne
w rozmowie o literaturze:
9 Я читаю… (ja czi-ta-ju; [ja] czytam…) + rzeczownik w bierniku.

9 Что ты читаешь? (szto ty czi-ta-jesz; co czytasz?; nieformalnie liczba pojedyncza).
9 Что вы читаете? (szto wy czi-ta-je-tie; co Pan/Pani/Państwo czyta/czytacie?; liczba
pojedyncza formalnie i liczba mnoga).
9 Ты читал…? (ty czi-tał; czy czytałeś…?; nieformalnie liczba pojedyncza) + rzeczownik
w bierniku, gdy rozmawiamy z mężczyzną.
9 Ты читала…? (ty czi-ta-ła; czy czytałaś…?; nieformalnie liczba pojedyncza) + rzeczownik
w bierniku, gdy rozmawiamy z kobietą.
9 Вы читали…? (wy czi-ta-li; czy czytał/czytała Pan/Pani/czytaliście…?; liczba pojedyncza
formalnie i liczba mnoga) + rzeczownik w bierniku.
Co lubisz czytać?
Jesteś więc gotów do dyskusji o tym, jaka jest Twoja ulubiona книга (kni-ga; książka) czy też
книги (kni-gi; książki). Oto wyrazy, które pomogą Ci określić po rosyjsku, jaki rodzaj literatury
lubisz:
9 литература (li-tie-ra-tu-ra; literatura),

9 проза (pro-za; proza),
9 поэзия (pa-e-zi-ja; poezja),
9 романы (ra-ma-ny; powieści),
9 повести (po-wies-ti; baśnie),
9 рассказы (ras-ka-zy; opowiadania),
9 пьесы (pie-sy; sztuki),
9 стихи (sti-chi; wiersze).
Rozmowa raczej nie zakończy się na tym, jak powiesz Я люблю читать романы (ja liub-liu czi-tat’
ra-ma-ny; lubię czytać powieści); zostaniesz pewnie zapytany А какие романы вы любите?
(a ka-ki-je ra-ma-ny wy liu-bi-tie; a jakie powieści Pan/Pani lubi?). Odpowiadając na takie pytanie,
powiedz po prostu Я люблю (ja liub-liu; lubię…) i wskaż jeden z gatunków przedstawionych
poniżej:
9 современная проза (saw-rie-mien-na-ja pro-za; proza współczesna),

9 детективы (die-tiek-ti-wy; powieści detektywistyczne),
9 триллеры (tri-lie-ry; thrillery),
9 боевики (ba-je-wi-ki; powieści akcji),
9 вестерны (wies-tier-ny; westerny),
9 историческая проза (is-ta-ri-czies-ka-ja pro-za; powieści historyczne),
9 фантастика (fan-tas-ti-ka; fantastyka),
9 любовные романы (liu-bow-ny-je ra-ma-ny; romanse),
9 биографии (bi-ag-ra-fi-i; biografie),
9 исторические исследования (is-ta-ri-czies-ki-je is-lie-da-wa-ni-ja; historyczne książki
naukowe, dosłownie: badania historyczne),
9 мемуары (mie-mu-a-ry; pamiętniki).
Wiele rosyjskich nazwisk, jak Tołstoj i Dostojewski, odmienia się jak przymiotniki. W swojej
podstawowej formie, w mianowniku, nawet wyglądają i brzmią podobnie. Opowiadając o dziełach
danego autora, jego nazwisko powinieneś podać w dopełniaczu, umieszczając je bezpośrednio
po wyrazie книги (kni-gi; książki): книги Пушкина (kni-gi pusz-ki-na; książki Puszkina).
Dopełniacz oznacza „należący do kogoś, odnoszący się do kogoś, czyjś”. A oto przykłady: пьесы
Шекспира (pie-sy szek-spi-ra; sztuki Szekspira) i рассказы Чехова (ras-ka-zy cze-cha-wa;
opowiadania Czechowa). Więcej informacji o przypadkach znajdziesz w rozdziale 2.
Jesteś więc teraz przygotowany do rozmowy o literaturze, ale co z informacjami, komentarzami
politycznymi i ploteczkami z życia gwiazd? Poniżej znajdziesz przydatne zwroty:
9 журнал (żur-nał; czasopismo),

9 газета (ga-zie-ta; gazeta),
9 новости (no-was-ti; bieżące informacje, newsy),
9 новости в интернете (no-was-ti w in-tier-nie-tie; bieżące informacje w internecie),
9 статья (sta-tia; artykuł),
9 комиксы (ko-mik-sy; komiksy).
Pogawędka
Klara jest pierwszy raz w rosyjskiej bibliotece. Przyjacielski библиотекарь
(bib-lia-tie-kar’; bibliotekarz) rozpoczyna rozmowę.
Библиотекарь: Вы любите читать?
wy liu-bi-tie czi-tat’
Lubi pani czytać?
Klara: Да очень люблю. Особенно романы.
da, o-czień liub-liu. a-so-bien-na ra-ma-ny
Tak, bardzo lubię. Zwłaszcza powieści.
Библиотекарь: А какие романы, исторические или детективы?
a ka-ki-je ra-ma-ny, is-ta-ri-czies-ki-je ili die-tiek-ti-wy?
A jakie powieści, historyczne czy detektywistyczne?
Klara: Больше всего я люблю фантастику.
bol’-sze wsie-wo ja liub-liu fan-tas-ti-ku
Najbardziej lubię fantastykę.
oсобенно a-so-bien-na zwłaszcza
исторические is-ta-ri-czies-ki-je historyczne
детективы die-tiek-ti-wy detektywistyczne
больше всего bol’-sze wsie-wo najbardziej
фантастикa fan-tas-ti-ka fantastyka
Gdzie znaleźć coś do czytania?

Odpowiedź na powyższe pytanie jest prosta: prawie wszędzie. Na dworcu kolejowym znajdziesz
więcej stoisk z książkami i czasopismami niż budek z hot dogami. Jednak nie będą to raczej
bestsellery, chyba że interesują Cię детективы (die-tiek-ti-wy; powieści detektywistyczne)
czy боевики (ba-je-wi-ki; powieści akcji). Poważniejszą literaturę znajdziesz w księgarni, nazywanej
po rosyjsku книжный магазин (kniż-nyj ma-ga-zin), lub w библиотекe (bib-lio-tie-kie;
bibliotece). Zarówno księgarnie, jak i biblioteki podzielone są na отделы (at-die-ły; działy).
9 Отдел художественной литературы (at-dieł chu-da-żest-wien-naj li-tie-ra-tu-ry; dział

literatury pięknej).
9 Отдел учебной литературы (at-dieł u-czieb-naj li-tie-ra-tu-ry; dział literatury naukowej,
podręczników).
9 Cправочный отдел (spra-wacz-nyj at-dieł; dział informacyjny),
9 Отдел аудио и видео материалов (at-dieł au-dia i wi-die-a ma-ti-ria-ław; dział audio-wideo).
Radujemy się na łonie natury

Rosjanie kochają przyrodę. W każdym większym mieście jest park, w którym rzesze mieszczuchów
urządzają sobie przechadzki, pikniki i pływają w podejrzanie pachnących bajorkach. Rosjanie
lubią także wyrwać się z miasta, aby móc cieszyć się dziką przyrodą. Szczęśliwie zróżnicowanie
geograficzne kraju stwarza ku temu wiele okazji. W kolejnych działach odkryjesz, jak cieszyć
się urokami przyrody na rosyjski sposób.
Dacza
Najłatwiej dotrzeć do przyrody za pośrednictwem daczy. Дача (da-cza) to niewielki wiejski
dom, położony niedaleko miasta. Większość Rosjan ma taki dom. Поехать на дачу (pa-je-chat’
na da-czu; pojechać na daczę) oznacza zwykle dwudniowy wypoczynek z ogniskiem lub grillem,
kolacją na świeżym powietrzu, a jeśli masz szczęście — z rosyjską odmianą sauny, nazywaną
баня (ba-nia). Podczas wizyty na daczy przydatne będą następujące zwroty:
9 жaрить шашлик (ża-rit’ szasz-lik; robić szaszłyk),

9 разводить костёр (raz-wo-dit’ kas-tior; rozpalać ognisko),
9 натопить баню (na-ta-pit’ ba-niu; przygotować saunę),
9 сад (sad; sad owocowy),
9 огород (a-ga-rod; ogród warzywny),
9 собирать овощи (sa-bi-rat’ o-wasz-czi; zbierać warzywa),
9 работать в саду (ra-bo-tat’ w sa-du; pracować w sadzie).
Szukamy pożywienia w lesie

Choć 73% Rosjan mieszka w mieście, wszyscy lubią wracać do korzeni i doświadczać życia na
łonie natury, gdy zamiast w sklepie, pożywienie zdobywa się, wędrując po lesie. Oczywiście лес
(lies; las) oferuje wiele przysmaków, trzeba je tylko znaleźć, co może być równie emocjonujące
jak zbieranie punktów w grze komputerowej. Należy tylko dobrze sprawdzić, co zamierzamy
zjeść, przed włożeniem tego czegoś do ust.
W lesie można znaleźć:
9 седобние грибы (si-dob-ni-je gri-by; grzyby jadalne),

9 неседобние грибы (nie-si-dob-ni-je gri-by; grzyby trujące),
9 ягоды (ja-ga-dy; jagody),
9 дерево (die-rie-wa; drzewo),
9 деревя (di-riew-ja; drzewa),
9 травы (tra-wy; zioła).
Mówiąc o zbieraniu darów lasu, powinieneś stosować czasownik собирать (sa-bi-rat’; zbierać).
Gdy chcesz opisać wycieczkę do lasu, stosuj wyrażenie ходить в лес (cha-dit’ w lies; chodzić
do lasu). A jeśli rozpalałeś костёр (kas-tior; ognisko) i miałeś ze sobą палаткy (pa-łat-ku;
namiot), możesz także użyć zwrotu идти в поход (id-ti w pa-chod; biwakować).
Narty na Kaukazie
Kaukaz to malowniczy górski region w południowej Rosji. Łatwo dostać się pociągiem
lub samolotem do miejscowości Minwody, której nazwa jest skrótem od минеральние воды
(mi-nie-ral’-ny-je wo-dy; wody mineralne). Taką niezwykła nazwę miasto zawdzięcza wielkiej
liczbie uzdrowisk w okolicy. Liczne cанатории (sa-na-to-ri-i; sanatoria) leczące wodami
mineralnymi i дома отдыха (da-ma ot-dy-cha; ośrodki wypoczynkowe) to miejsca, w których
wyleczyć można prawie wszystkie dolegliwości.
Najlepsze na Kaukazie (po rosyjsku nazywającym się Кавказ) miejsca do jazdy na nartach
to Домбай (dam-baj) i Прэльбрусье (pri-el’-bru-sii). Wyraz Прэльбрусье oznacza „przy
Elbrusie”, a Эльбрус (el’-brus) to najwyższy szczyt w Europie (według tych, którzy Kaukaz
zaliczają do Europy).
Oto zwroty pomocne w wyprawie na narty:
9 гора (ga-ra; góra),

9 горы (go-ry; góry),
9 лыжи (ły-ży; narty),
9 сноуборд (snou-bord; snowboard),
9 кататься на лыжах (ka-tat’-sa na ły-żach; jeździć na nartach),
9 прокат (pra-kat; wypożyczalnia),

9 взять на прокат (wziat’ na pra-kat; wypożyczyć),
9 канатная дорога (ka-nat-na-ja da-ro-ga; wyciąg narciarski),
9 канатка (ka-nat-ka; wyciąg narciarski),
9 турбаза (tur-ba-za; schronisko),
9 крем от загора (kriem at za-ga-ra; krem przeciwsłoneczny)
Wycieczka nad Bajkał

Ze swoimi malowniczymi klifami, licznymi wyspami i krystalicznie czystą wodą Озеро Байкал
(o-zie-ra baj-kał; jezioro Bajkał) jest niezapomnianym miejscem na wakacje. Niestety leży ono
nieco na uboczu, lot z Moskwy do Irkucka, najbliższego miasta, trwa pięć i pół godziny.
Jeśli zdecydujesz się jednak na taką wyprawę, przedstawione poniżej wyrazy na pewno ją ułatwią:
9 берег (bie-rieg; brzeg),

9 пляж (pliaż; plaża),
9 речной вокзал (riecz-noj wak-zał; port),
9 катерь (ka-tier; kuter),
9 паром (pa-rom; prom),
9 причал (pri-czal’; molo),
9 пристань (pri-stań; przystań),
9 остров (os-traw; wyspa),
9 байдарка (baj-dar-ka; kajak),
9 рыбалка (ry-bał-ka; wędkowanie),
9 ловить рыбу (ła-wit’ ry-bu; łowić ryby),
9 плавать (pła-wat’; pływać),
9 комары (ka-ma-ry; komary).
Rejs z biegiem Wołgi

Jeśli lubisz rosyjskie wody, ale nie zamierzasz lecieć do Irkucka, ciekawą alternatywą może być
rejs z biegiem Wołgi. Na теплоход (tiep-ła-chod; parowiec) możesz zaokrętować się w każdym
większym mieście, włączając Moskwę, a gdy już to uczynisz, łap wygodny leżak, siadaj на палубе
(na pa-łu-bie; na pokładzie) i obserwuj wieki rosyjskiej historii przesuwające się przed
Twoimi oczami!
Wokół Wołgi koncentruje się cała rosyjska historia. Najdawniejsze miasta, kościoły i klasztory
lokowane były nad jej brzegami. W rosyjskich baśniach i pieśniach ludowych Wołgę często
nazywa się матушка (ma-tusz-ka), czyli „mateczka”.
Każdy uczestnik rejsu Wołgą powinien znać poniższe wyrazy:
9 река (rie-ka; rzeka),

9 речной круиз (ricz-noj kru-iz; rejs po rzece),
9 каюта (ka-ju-ta; kajuta),
9 экскурсия (eks-kur-si-ja; wycieczka)
9 экскурсовод (eks-kur-sa-wod; przewodnik [osoba]),
9 гид (gid; przewodnik [osoba]),
9 монаcтырь (ma-na-styr’; klasztor).
Aby uniknąć nieporozumień, mówiąc o Wołdze, pamiętaj, że jest to nie tylko nazwa największej
rosyjskiej rzeki, ale także popularnego samochodu.
Prace ręczne
Poznawanie cudów natury i wspaniałych budowli jest niewątpliwie interesujące, ale co najmniej
równie ciekawe jest odkrywanie talentów drzemiących w nas samych. Z kolejnych działów dowiesz
się, jak opowiadać o przedmiotach, które umiesz wykonać własnoręcznie. Nie wstydź się, twój
талант (ta-łant; talent) zasługuje na to, aby o nim opowiedzieć.
Zręczne ręce
Jeśli jesteś osobą potrafiącą wykonać coś własnymi rękami, nie wahaj się powiedzieć o tym
Rosjanom. Na pewno będą zachwyceni. Oto kilka niezbędnych wyrazów:
9 вязать (wia-zat’; szydełkować),

9 шить (szyt’; szyć),
9 рисовать (ri-sa-wat’; rysować),
9 писать маслом (pi-sat’ mas-łam; malować),
9 лепить (li-pit’; rzeźbić),
9 лепить из глины (li-pit’ iz gli-ny; wytwarzać wyroby garncarskie),
9 делать лоскутние одеяла (die-łat’ łas-kut-ni-je a-di-ja-ła; wykonywać patchworki).
Aby zapytać kogoś, czy potrafi wykonywać powyższe prace, należy zastosować czasownik уметь
(u-miet’; umieć) i bezokolicznik:
9 Ты умеешь писать маслом? (ty u-mie-jesz pi-sat’ mas-łam; czy umiesz malować?,
nieformalnie liczba pojedyncza).
9 Вы умеете вязать? (wy u-mie-je-tie wia-zat’; czy umie Pan/Pani szydełkować?;
formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga).
Na tak zadane pytanie odpowiadamy:
9 Да, я умею (da ja u-mie-ju; tak, umiem).

9 Нет, я не умею (niet ja ni u-mie-ju; nie, nie umiem).
Gramy na instrumentach
Czy lubisz музыкy (mu-zy-ku; muzykę)? A może masz музыкальный инструмент (mu-zy-kal’-nyj
ins-tru-mient; instrument muzyczny)? Aby porozmawiać o grze na instrumentach, zastosuj
wyraz играть (ig-rat’; grać), przyimek на (na; na) i nazwę instrumentu w miejscowniku
(informacje o miejscowniku i pozostałych przypadkach znajdziesz w rozdziale 2.).
W języku rosyjskim, podobnie jak w polskim, grasz „na” instrumencie, na przykład Я играю
на гитаре (ja ig-ra-ju na gi-ta-rie; gram na gitarze).
Możesz zadać następujące pytania:
9 Ты умеешь играть на…? (ty u-mie-jesz ig-rat’ na; czy umiesz grać na…?; nieformalnie)
+ nazwa instrumentu w miejscowniku.
9 Вы умеете играть на…? (wy u-mie-je-tie ig-rat’ na; czy umie Pan/Pani/umiecie grać
na…?; formalnie i w liczbie mnogiej) + nazwa instrumentu w miejscowniku.
A oto instrumenty, o których być może zechcesz wspomnieć:
9 пианино (pia-ni-na; pianino),

9 скрипка (skrip-ka; skrzypce),
9 флейта (fliej-ta; flet),
9 кларнет (kłar-niet; klarnet),
9 барабан (ba-ra-ban; bęben),
9 гитара (gi-ta-ra; gitara),
9 саксофон (sak-sa-fon; saksofon),
9 тромбон (tram-bon; puzon),
9 труба (tru-ba; tuba).
Kolekcje
Jeśli jesteś kolekcjonerem, z tego działu dowiesz się, jak dyskutować o twoim hobby. Na początek
kilka podstawowych wyrazów:
9 коллекция (ka-liek-ci-ja; kolekcja),

9 коллекционер (ka-liek-cia-nier; kolekcjoner),
9 марки (mar-ki; znaczki),
9 монеты (ma-nie-ty; monety),
9 антиквариат (an-ti-kwa-ri-at; antykwariat).
Mówiąc o kolekcjonowaniu, możesz w języku rosyjskim zastosować dwa czasowniki. Jeden
to dosyć niewygodne коллекционировать (ka-liek-cia-ni-ra-wat’; kolekcjonować), a drugi
to krótsze собирать (sa-bi-rat’; zbierać). Poniżej znajdziesz przykłady tego, co może
powiedzieć kolekcjoner:
9 Я собираю марки (ja sa-bi-ra-ju mar-ki; zbieram znaczki).

9 А что вы коллекционируете? (a szto wy ka-liek-cia-ni-ru-je-tie; co Pan/Pani kolekcjonuje?).
Uprawiamy sport
Niezależnie od tego, jaki jest Twój stosunek do sportu, w tym dziale uzyskasz narzędzia
niezbędne do tego, aby o nim porozmawiać. Mówiąc o uprawianych sportach, powinieneś
stosować czasownik заниматься (za-ni-mat’-sa; zajmować się). Oczywiście, następującą
po czasowniku nazwę sportu powinieneś zastosować w miejscowniku. Wyraz спорт (sport; sport)
występuje w języku rosyjskim wyłącznie w liczbie pojedynczej.
Czasownik заниматься jest czasownikiem zwrotnym. Oznacza to, że na jego końcu zawsze,
niezależnie od osoby i liczby, znajduje się partykuła -ся. Jest ona pozostałością zaimka себя
(si-bia; siebie). Zastosowanie takiej partykuły kieruje czynność opisywaną przez czasownik
„zwrotnie” do mówiącego. Dlatego заниматься oznacza „zajmować się”. Ten sam czasownik
pozbawiony partykuły -ся oznacza „zajmować kogoś innego”. Czasowniki zwrotne w języku
rosyjskim nie pojawiają się zbyt często; gdy jakiś napotkamy, ostrzeżemy Cię.
Odmianę czasownika заниматься najlepiej przeprowadzić, traktując go jak wyraz składający

się z dwóch części. Najpierw należy odmienić regularny czasownik занимать, a potem dodać
na końcu odmienianych form tego czasownika partykułę -ся, na przykład занимаешься (za-
ni-ma-jesz-sa; zajmujesz się). Jeśli któraś z form odmiany kończy się samogłoską, wtedy -ся
ulega skróceniu do -сь, jak w wyrazie занимаюсь (za-ni-ma-jus’; zajmuję się). Więcej informacji
na temat koniugacji czasowników regularnych znajdziesz w rozdziale 2.
Możesz zapytać rozmówcę Ты занимаешься спортом? (ty za-ni-ma-jesz-sa spor-tam; czy

uprawiasz sport?, dosłownie: czy zajmujesz się sportem?). Odpowiedzieć można dwojako:
9 Да, я занимаюсь… (da, ja za-ni-ma-jus’; tak, uprawiam…) + nazwa sportu w narzędniku.

9 Нет, я не занимаюсь спортом (niet, ja ni za-ni-ma-jus’ spor-tam; nie, nie uprawiam sportu).
Rozmawiając o sportach zespołowych, czyli играх (ig-rach; grach), możesz także stosować zwrot
играть в (ig-rat’ w; grać w…) + nazwa sportu w bierniku. Na przykład Ты играешь в футбол?
(ty ig-ra-jesz w fut-boł; czy grasz w piłkę nożną?).
A oto lista sportów, o których być może będziesz chciał porozmawiać:
9 баскетбол (bas-kiet-boł; koszykówka),

9 бейсбол (biejs-boł; baseball),
9 футбол (fut-boł; piłka nożna),
9 воллейбол (wa-liej-boł; siatkówka),
9 теннис (tie-nis; tenis),
9 гольф (gol’f; golf).
Rozmawiając o oglądaniu meczu, możesz zastosować czasownik смотреть (smat-riet’; oglądać).
Więcej informacji o tym czasowniku znajdziesz w rozdziale 7.
Pogawędka
Amerykanin Tom i Rosjanin Borys spotykają się na przyjęciu. Borys natychmiast
zaczyna mówić o swojej ulubionej rozrywce — sporcie.
Borys: Ты занимаешься спортом?
ty za-ni-ma-jesz-sa spor-tam?
Czy uprawiasz sport?
Tom: Да, я занимаюсь теннисом. А ты?
da, ja za-ni-ma-jus’ tie-ni-sam. a ty?
Tak, uprawiam tenis. A ty?
Borys: А я играю в футбол. Ты любишь футбол ?
a ja ig-ra-ju w fut-boł. ty liu-bisz fut-boł?
A ja gram w piłkę nożną. Lubisz piłkę nożną?
Tom: Не знаю, я никогда не видел игру.
ni zna-ju, ja ni-kag-da ni wi-dieł ig-ru
Nie wiem, nigdy nie widziałem meczu.
Borys: Правда? Тогда давай пойдём на матч Спартак – Динамо.
praw-da? tag-da da-waj paj-diom na matcz spar-tak di-na-ma
Naprawdę? Chodźmy więc na mecz Spartak – Dynamo.
Tom: Давай, а когда?
da-waj, a kag-da?
Chodźmy. A kiedy?
Не знаю. ni zna-ju Nie wiem.
Я никогда не видел игру. ja ni-kag-da ni wi-dieł ig-ru Nigdy nie widziałem meczu.
Правда? praw-da? Naprawdę?
Тогда давай пойдём tag-da da-waj paj-diom Chodźmy więc na mecz.
на матч. na matcz
Gierki językowe
Przyporządkuj pytaniom z lewej kolumny odpowiedzi z kolumny prawej. Odpowiedzi
znajdziesz w dodatku C.
1. Что вы делаете сегодня вечером? a. Нет, я люблю теннис.
2. Что вы коллекционируете? b. Я буду дома.
3. Bы играете на пианино? c. Я собираю марки.
4. Вы любите футбол? d. Нет, на скрипке.
Gdzie znajdziesz wymienione elementy? Każdej z grup przyporządkuj odpowiedź z listy
poniżej. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. Книги, журналы, газеты, отдел аудио и видео материалов
2. Лыжи, сноуборды, канатка, горы
3. Катер, остров, паром, баидарка
a. Озеро Байкал b. Кавказ c. книжный магази
Co oni lubią robić? Spójrz na listę sławnych ludzi i wybierz ich ulubione zajęcia z listy po
prawej stronie.
Vanessa Mae… любит писать маслом
Renoir… любит играть на гитаре
Michał Anioł… любит писать романы
Tołstoj… любит играть на скрипке
Santana… любит лепить
Rozdział 9
Rozmawiamy przez telefon

i wysyłamy pocztę
W tym rozdziale:
► Podstawy rozmów telefonicznych.
► Dzwonimy.
► Prowadzimy uprzejmą rozmowę.
► Wysyłamy różnorodną korespondencję.
T elefon stał się nieodłączną częścią naszego życia. Dzięki nowoczesnej technologii możemy
obecnie rozmawiać przez telefon z niemal każdego miejsca. W tym rozdziale poznasz wyrazy
i zwroty niezbędne przy prowadzeniu rozmów telefonicznych. Poznasz również słownictwo
dotyczące nazw różnych części telefonu oraz dowiesz się, jak rozpocząć, prowadzić i zakończyć
rozmowę przez telefon. Znajdziesz tu również podstawowe informacje na temat wysyłania listów,
e-maili i faksów.
Podstawy rozmów telefonicznych

Zanim zaczniesz dzwonić, powinieneś poznać podstawowe pojęcia dotyczące telefonu jako
takiego. W kolejnych działach przedstawimy wyrazy i zwroty odnoszące się do różnych rodzajów
aparatów telefonicznych i prowadzonych za ich pośrednictwem rozmów.
Odświeżamy terminologię związaną z telefonami

Jeśli zamierzasz rozmawiać przez телефон (tie-le-fon; telefon), powinieneś znać podstawowe
pojęcia z taką rozmową związane. Jeśli ktoś zechce z Tobą porozmawiać, zapewne będzie звонить
(zwa-nit’; dzwonić). Na początku osoba ta będzie набирать (na-bi-rat’; wykręcać) twój номер
телефона (no-mier tie-le-fo-na; numer telefonu), a gdy będzie do Ciebie dzwonić, usłyszysz
звонок (zwa-nok; dzwonek).
Zasadnicza część aparatu telefonicznego to трубка (trub-ka; słuchawka). W telefonie stacjonarnym

трубка spoczywa na телефоннoм апаратe (tie-le-fon-nam a-pa-ra-tie; aparacie telefonicznym).
Tрубка, jako element ruchomy, może być wykorzystywana w różny sposób. Można поднимать
трубку (pad-ni-mat’ trub-ku; podnosić słuchawkę), вешать трубку (wie-szat’ trub-ku; odwieszać
słuchawkę) czy класть трубку (kłast’ trub-ku; odkładać słuchawkę). Inne wyrazy związane
z telefonami to między innymi:
9 кнопка (knop-ka; guzik),

9 гудок (gu-dok; sygnał),
9 долгий гудок (doł-gij gu-dok; sygnał ciągły),
9 короткие гудки (ka-rot-ki-je gud-ki; sygnał przerywany [zajęte]; dosłownie: krótkie sygnały),
9 код города (kod go-ra-da; numer kierunkowy),
9 телефонная книга (tie-le-fon-na-ja kni-ga; książka telefoniczna).
Musisz umieć podawać swój numer telefonu i rozumieć sposób, w jakim numery telefonów
są Ci dyktowane. Rosjanie najczęściej podają numer telefonu we fragmentach. Na przykład, jeśli
Twój numer to 123-45-67, powinieneś podać go jako сто двадцать три сорок пять шестьдесят
семь (sto dwad-cat’ tri so-rak piat’ szes-di-siat siem; sto dwadzieścia trzy czterdzieści pięć
sześćdziesiąt siedem).
Rozpoznajemy różne rodzaje telefonów

Dynamiczny rozwój technologii w ostatnich czasach przyniósł wiele nowych rodzajów aparatów
telefonicznych. Poza standardową linią naziemną, nazywaną po prostu телефон, wielu Rosjan
ma сотовые телефоны (so-ta-wy-je tie-le-fo-ny; telefony komórkowe), znane również jako
мобильные телефоны (ma-bil-ny-je tie-le-fo-ny; telefony mobilne), трубки (trub-ki; dosłownie:
słuchawki) oraz мобильники (ma-bil-ni-ki; telefony mobilne). W liczbie pojedynczej są
to odpowiednio сотовый телефон (so-ta-wyj tie-le-fon; telefon komórkowy), мобильный
телефон (ma-bil-nyj tie-le-fon; telefon mobilny), трубка (trub-ka; telefon komórkowy, dosłownie:
słuchawka) i мобильник (ma-bil-nik; telefon mobilny).
Inne rodzaje telefonów to między innymi:
9 дисковый телефон (dis-ka-wyj tie-le-fon; telefon z obrotową tarczą),

9 кнопочный телефон (kno-pacz-nyj tie-le-fon; telefon z przyciskami),
9 беспроводной телефон (bies-pra-wad-noj tie-le-fon; telefon bezprzewodowy).
Jeśli jesteś poza domem i nie masz ze sobą telefonu komórkowego, poszukaj miejsca nazywanego
przez Rosjan телефонная будка (tie-le-fon-na-ja bud-ka; budka telefoniczna), co może być
niełatwe. Czy zauważyłeś, że od kiedy pojawiły się telefony komórkowe, budki telefoniczne
stały się gatunkiem ginącym? Otóż w Rosji zaczęły one wymierać znacznie wcześniej — po prostu
dlatego, że instalowane w nich aparaty zwykle nie działały.
Nasze zalecenie: będąc w Rosji, staraj się zawsze mieć przy sobie sprawny telefon komórkowy.
Powinieneś jednak pamiętać, że komórka, której używasz na co dzień, może w Rosji nie działać,
chyba że kupisz specjalną kartę, umożliwiającą korzystanie z niej za granicą. Innym rozwiązaniem
tego problemu jest nabycie w Rosji nowego telefonu.
Rozdział 9: Rozmawiamy przez telefon i wysyłamy pocztę 159
Różne rodzaje połączeń

Jeśli dzwonisz do kogoś z tego samego rejonu, wykonujesz местный звонок (mies-nyj zwa-nok;
połączenie lokalne). Gdy dzwonisz do osoby lub instytucji znajdującej się w innym mieście,
wykonujesz междугородний звонок (mież-du-ga-rod-nij zwa-nok; połączenie międzymiastowe).
Natomiast kiedy zamierzasz zadzwonić z Rosji do domu, będzie to международный звонок
(mież-du-na-rod-nyj zwa-nok; połączenie międzynarodowe).
W Rosji nie ma połączeń na koszt rozmówcy i za pośrednictwem operatora w centrali, więc

jeśli zamierzasz wykonać rozmowę telefoniczną, zapewnij sobie pomoc osoby dobrze znającej
język rosyjski.
Wybieramy numer i dzwonimy

Jeśli masz zamiar zadzwonić do kogoś, pierwszą rzeczą, jaką powinieneś zrobić, jest набрать
номер (nab-rat’ no-mier; wybrać numer). Dokonujemy tego za pośrednictwem elementu aparatu
telefonicznego nazywającego się циферблат (cy-fier-błat; cyferblat), który w Rosji bardzo często
jest jeszcze obrotowy. Aby pomóc Ci wykonać tę czynność, w tabeli 9.1. przedstawiamy odmianę
czasownika набирать w czasie teraźniejszym.
Tabela 9.1. Koniugacja czasownika набирать

я набираю ja na-bi-ra-ju ja wybieram numer
ты набираешь ty na-bi-ra-jesz ty wybierasz numer (nieformalnie liczba pojedyncza)
он/она/оно набирает on/a-na/a-no na-bi-ra-jet on/ona/ono wybiera numer
мы набираем my na-bi-ra-jem my wybieramy numer
вы набираете wy na-bi-ra-je-tie wy wybieracie numer (formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga)
они набирают a-ni na-bi-ra-jut oni wybierają numer
W języku rosyjskim istnieje gramatyczne rozróżnienie między telefonem do osoby, do instytucji

i do innego miasta lub kraju. Stosujemy następujące zasady (w rozdziale 2. znajdziesz więcej
informacji o przypadkach):
9 Dzwoniąc do osoby, powinieneś zastosować formę celownika, jak w zdaniu Я хочу

позвонить Наташе (ja cha-cziu pa-zwa-nit’ na-ta-sze; chcę zadzwonić do Nataszy).
9 Jeśli dzwonisz do instytucji, po czasowniku powinieneś zastosować przyimek в lub на

i nazwę instytucji, do której dzwonisz, w bierniku, jak w wyrażeniu звонить на работу
(zwa-nit’ na ra-bo-tu; dzwonić do pracy) lub звонить в магазин (zwa-nit’ w ma-ga-zin;
dzwonić do sklepu).
9 Dzwoniąc do innego miasta lub za granicę, po czasowniku zastosuj przyimek в i nazwę
miasta lub państwa, do którego dzwonisz, w bierniku, jak w zwrocie звонить в Америку
(zwa-nit’ w a-mie-ri-ku; dzwonić do Ameryki).
Niestety wyraz звонить to bezokolicznik i jeśli zamierzasz wdać się w poważną dyskusję na temat
rozmów telefonicznych, z samym bezokolicznikiem wiele nie zwojujesz. Uznaliśmy więc,
że dobrym pomysłem będzie przedstawienie odmiany tego ważnego czasownika w czasie
teraźniejszym, w tabeli 9.2.
Tabela 9.2. Koniugacja czasownika звонить

я звоню ja zwa-niu ja dzwonię
ты звонишь ty zwa-nisz ty dzwonisz (nieformalnie liczba pojedyncza)
он/она/оно звонит on/a-na zwa-nit on/ona/ono dzwoni
мы звоним my zwa-nim my dzwonimy
вы звоните wy zwa-ni-tie wy dzwonicie (formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga)
они звонят a-ni zwa-niat oni dzwonią
A teraz wyobraź sobie, że podchodzisz do telefonu i wybierasz numer. Jeśli usłyszysz долгие
гудки (doł-gi-je gud-ki; długie sygnały), to znaczy, że telefon jest свободен (swa-bo-dien; wolny
[niezajęty]) i trzeba poczekać, aby ktoś odebrał. Czekając, możesz pomyśleć Никто не подходит
к телефону (nik-to nie pad-cho-dit k tie-le-fo-nu; nikt nie odbiera telefonu).
Gdy już poczekasz chwilę (jej długość zależy od Twojej cierpliwości), możesz powiedzieć
Никто не подошёл к телефону (nik-to nie pada-szoł k tie-le-fo-nu; nikt nie odebrał telefonu).
Jeśli osoba, do której dzwonisz, właśnie rozmawia przez telefon, usłyszysz короткие гудки
(ka-rot-ki-je gud-ki; sygnał „zajęte”). Oznacza to, że numer jest zajęty i należy повесить трубку
(pa-wie-sit’ trub-ku; odłożyć słuchawkę) i перезвонить (pie-rie-zwa-nit’; przedzwonić) później.
Z kolejnego działu dowiesz się, co należy robić, gdy się do kogoś dodzwonisz.
Podstawy telefonicznej etykiety

W każdej kulturze zasady dobrego wychowania podczas rozmów telefonicznych są nieco inne
i Rosja nie jest w tym względzie wyjątkiem. Z kolejnych działów dowiesz się, jak poprosić
do telefonu osobę, z którą chcesz rozmawiać, co możesz usłyszeć w odpowiedzi i jak zostawić
wiadomość dla kogoś za pośrednictwem innej osoby lub automatycznej sekretarki.
Szanujemy czas, nie przedstawiając się

Rozpoczynając rozmowę telefoniczną, możesz w Rosji odnieść wrażenie, że osoba odbierająca
telefon jest wyjątkowo niecierpliwa i nie może pozwolić sobie na stratę czasu związaną
z koniecznością podejścia do telefonu. Dlatego jej Алё (a-lo; halo) — standardowa formuła
stosowana przy odbieraniu telefonu — może zabrzmieć obcesowo, nieprzyjaźnie, a nawet
gniewnie. Nie trać czasu na przedstawianie się (nawet jeśli jest to rozmowa biznesowa).
Pospiesz się i od razu powiedz, z czym dzwonisz. Możesz także usłyszeć po prostu Да (da; tak?)
czy Слушаю (słu-sza-ju; słucham).
Prosimy o przywołanie do telefonu osoby,

z którą chcemy rozmawiać
W języku polskim można często usłyszeć wstęp w rodzaju „czy zastałem Jolkę?”. W języku
rosyjskim jest inaczej, a takiego pytania jak powyższe Rosjanin może zwyczajnie nie zrozumieć.
Naszą prośbę przedstawiamy, stosując konstrukcję Можно… (moż-na; czy mogę rozmawiać z…)
i imię lub imię i nazwisko osoby, z którą chcemy rozmawiać. Jeśli zależy nam na rozmowie
z Panią, która nazywa się Наталья Ивановна, mówimy Можно Наталью Ивановну?
(moż-na na-tal-ju i-wa-naw-nu; czy mogę rozmawiać z Natalią Iwanowną?).
Imię (nazwisko) osoby, którą prosisz do telefonu, powinieneś podać w bierniku. Jest tak dlatego,
że fraza, którą wypowiadasz, jest skrótem od Можно позвать к телефону Наталью Ивановну
(moż-na paz-wat’ k tie-le-fo-nu na-tal-ju i-wa-naw-nu; czy może Pan/Pani zawołać do telefonu
Natalię Iwanownę?), a czasownik позвать (paz-wat’; zawołać) wymaga, aby następujący po nim
rzeczownik miał formę biernika. (Więcej informacji na temat biernika znajdziesz w rozdziale 2.).
Powyższe wyrażenie może mieć jeszcze bardziej uprzejmią formę, jeśli dodamy na początku
frazę Будьте добры (bud’-tie dab-ry; czy mógłby Pan/mogłaby Pani być tak uprzejmy/uprzejma).
Możliwe odpowiedzi
Oto najbardziej popularne odpowiedzi, które możesz usłyszeć, prosząc przez telefon o rozmowę
z jakąś osobą:
9 Jeśli dzwonisz do kogoś do domu, a osoby, do której dzwonisz, nie ma, usłyszysz
prawdopodobnie Его/её нет дома (j-wo/j-jo niet do-ma; nie ma go/jej w domu).
9 Jeśli osoba, do której dzwonisz, jest w domu, ale to nie ona odbiera telefon, usłyszysz
Сейчас (si-czias; zaraz) lub Сейчас позову (si-czias pa-za-wu; zaraz zawołam).
9 Jeśli osoba, z którą chcesz rozmawiać, podejdzie w końcu do telefonu (lub po prostu odbierze),
usłyszysz Алё (a-lo; halo), Слушаю (słu-sza-ju; słucham) lub po prostu Да (da; tak).
9 Jeśli usłyszysz Кого? (ka-wo; kogo?), wybrałeś prawdopodobnie niewłaściwy numer.

Jeśli osoba odbierająca telefon wie, że wykręciłeś błędny numer, usłyszysz zapewne Вы
не туда попали (wy nie tu-da pa-pa-li; wybrał Pan zły numer).
Możesz oczywiście sprawdzić, czy wybrałeś właściwy numer, pytając na przykład Это
пятьсот девяносто восемь сорок пять двадцать один? (e-ta piat’-sot die-wia-nos-ta
wo-siem so-rak piat’ dwad-cat’ a-din; czy to pięćset dziewięćdziesiąt osiem czterdzieści
pięć dwadzieścia jeden?). Jeśli nie, usłyszysz Нет, вы неправильно набираете (niet,
wy nie-pra-wil-na na-bi-ra-je-tie; nie, wybrał/a Pan/Pani niewłaściwy numer).
Pogawędka
Jacek poznał Borysa na przyjęciu. Borys dał mu swój numer telefonu. Jest niedziela
wieczorem i Jack postanawia zadzwonić do nowego znajomego. Женщина (żen-szczi-na;
kobieta) odbiera telefon i wygląda na to, że Jacek wybrał niewłaściwy numer.
Женщина: Алё!
a-lo
Halo!
Jacek: Можно Бориса?
moż-na ba-ri-sa?
Czy mogę rozmawiać z Borysem?
Женщина: Кого?
ka-wo?
Z kim?
Jacek: Бориса.
ba-ri-sa
Z Borysem.
Женщина: Здесь таких нет.
zdies’ ta-kich niet
Nie ma tu nikogo takiego.
Jacek: Извините, я не понял.Что вы сказали?
iz-wi-ni-tie ja nie po-niał szto wy ska-za-li
Przepraszam, nie zrozumiałem. Co Pani powiedziała?
Женщина: Молодой человек, я сказала, что здесь таких нет !
Вы не туда попали.
ma-ła-doj czie-ła-wiek, ja ska-za-ła, szto zdies’ ta-kich niet!
wy nie tu-da pa-pa-li
Młody człowieku, powiedziałam, że nie ma tu nikogo takiego.
Wybrał pan zły numer.
Jacek: Не туда попал?
nie tu-da pa-pał?
Wybrałem zły numer?
Женщина: Молодой человек, какой телефон вы набираете?
Какой номер телефона вы набираете?
ma-ła-doj czie-ła-wiek, ka-koj tie-le-fon wy na-bi-ra-je-tie?
ka-koj no-mier tie-le-fo-na wy na-bi-ra-je-tie?
Młody człowieku, pod jaki numer Pan dzwoni?
Jaki numer telefonu Pan wykręca?
Jacek: Я набираю двести сорок восемь двенадцать девяносто три.
ja na-bi-ra-ju dwies-ti so-rak wo-siem dwie-nad-cat’ die-wia-nos-ta tri
Wykręcam 248-12-93.
Женщина: А это двести сорок восемь двенадцать девяносто два.
a e-ta dwies-ti so-rak wo-siem dwie-nad-cat’ die-wia-nos-ta dwa
A to jest 248-12-92.
Jacek: Ой, извините!
oj, iz-wi-ni-tie
Och, przepraszam!
Женщина: Ничего.
ni-czie-wo
Nie ma za co.
Здесь таких нет zdies’ ta-kich niet Nie ma tu nikogo takiego.
Извините. iz-wi-ni-tie Przepraszam.
Я не понял. ja nie po-niał Nie zrozumiałem.
Что вы сказали? szto wy ska-za-li Co Pani powiedziała?
Не туда попал? nie tu-da pa-pał Wybrałem zły numer?
Kакой телефон вы ka-koj tie-le-fon wy Pod jaki numer Pan dzwoni?
набираете? na-bi-ra-je-tie
Какой номер телефона ka-koj no-mier tie-le-fo-na Jaki numer telefonu
вы набираете? wy na-bi-ra-je-tie Pan wykręca?
Zostawiamy wiadomość
Gdy do kogoś dzwonisz, a osoba ta nie może odebrać sama, usłyszysz jeden z poniższych zwrotów:
9 А кто его спрашивает? (a kto jie-wo spra-szy-wa-jet; a kto o niego pyta?).

9 А кто её спрашивает? (a kto je-jo spra-szy-wa-jet; a kto o nią pyta?).
9 А что ему передать? (a szto jie-mu pie-rie-dat’; a co mu przekazać?).
9 А что ей передать? (a szto jej pie-rie-dat’; a co jej przekazać?).
Zapytany, kto dzwoni, odpowiedz Это звонит + Twoje imię (eta zwa-nit; dzwoni…). Potem
możesz po prostu zostawić numer telefonu do siebie i powiedzieć Спасибо (spa-si-ba; dziękuję).
Aby zapytać, czy możesz zostawić wiadomość, zastosuj zwrot А вы не можете ему/ей передать?
(a wy nie mo-że-tie je-mu/jej pie-rie-dat’; czy mogę mu/jej zostawić wiadomość?).
Niezależnie od tego, jaką wiadomość chcesz pozostawić, powinieneś rozpocząć zwrotem

Передайте пожалуйста… (pie-rie-daj-tie pa-ża-łusta…; proszę przekazać…).
Najprawdopodobniej będziesz chciał powiedzieć:
9 Передайте пожалуйста, что звонил + Twoje imię (pie-rie-daj-tie pa-ża-łusta szto zwa-nił;
proszę przekazać, że dzwonił…), jeśli jesteś mężczyzną.
9 Передайте пожалуйста, что звонилa + Twoje imię (pie-rie-daj-tie pa-ża-łusta
szto zwa-ni-ła; proszę przekazać, że dzwoniła…), jeśli jesteś kobietą.
Pogawędka
Kira i Wiera są szkolnymi koleżankami. Kira dzwoni do Wiery, aby zaprosić ją do kina.
Telefon odbiera mama Kiry, Olga Nikołajewna.
Olga Nikołajewna: Алё!
a-lo
Halo!
Kira: Можно Веру?
moż-na wie-ru?
Czy mogę rozmawiać z Wierą?
Olga Nikołajewna: Веры нет дома. А кто её спрашивает? Это её мама.
wie-ry niet do-ma. a kto j-jo spra-szy-wa-jet? e-ta je-jo ma-ma
Wiery nie ma w domu. A kto chce z nią rozmawiać?
Przy telefonie jej mama.
Kira: Это её подруга Кира. Здравствуйте, Вы не знаете,
где она?
e-ta je-jo pad-ru-ga ki-ra. zdrast-wuj-tie. wy nie zna-je-tie,
gdie a-na?
Jej koleżanka, Kira. Dzień dobry, nie wie Pani, gdzie ona jest?
Olga Nikołajewna: А, Кира? Кира, а Вера пошла в бассейн.
a, ki-ra? ki-ra, a wie-ra pasz-ła w ba-siejn
A, Kira? Kira, Wiera poszła na basen.
Kira: В бассейн? А когда она будет дома?
w ba-siejn? a kag-da a-na bu-diet do-ma?
Na basen? A kiedy będzie w domu?
Olga Nikołajewna: Она должна вернуться через полчаса.
Может быть что-нибудь передать?
a-na dałż-na wier-nut-sa czie-riez poł-czia-sa.
mo-żet byt’ szto ni-bud’ pie-rie-dat’?
Powinna wrócić w ciągu pół godziny. A może coś przekazać?
Kira: Нет, спасибо, я перезвоню.
niet, spa-si-ba ,ja pie-rie-zwa-niu
Nie, dziękuję, zadzwonię jeszcze raz.
Olga Nikołajewna: Ну хорошо, я ей скажу, что ты звонила.
nu cha-ra-szo, ja jej ska-żu, szto ty zwa-ni-ła
W porządku, powiem jej, że dzwoniłaś.
Kira: Спасибо
spa-si-ba
Dziękuję.
Вы не знаете где она? wy nie zna-je-tie gdie a-na Nie wie Pani, gdzie ona jest?
Kогда она будет дома? kag-da a-na bu-diet do-ma Kiedy ona będzie w domu?
Она должна вернуться a-na dałż-na wier-nut-sa Ona powinna wrócić
Может быть что-нибудь mo-żet byt’ szto ni-bud’ A może coś przekazać?
передать? pie-rie-dat’
Я перезвоню. ja pie-rie-zwa-niu Zadzwonię jeszcze
raz/oddzwonię.
Я ей скажу, что ты звонила. ja jej ska-żu szto ty zwa-ni-ła Powiem jej, że dzwoniłaś.
Automatyczna sekretarka
Автоответчики (aw-ta-at-wiet-czi-ki; automatyczne sekretarki) nie są w Rosji zbyt popularne.
W sytuacji gdy zgłosi się aвтоответчик, pierwszą rzeczą, jaką usłyszysz, będzie prawdopodobnie
Здравствуйте, нас нет дома. Oставьте, пожалуйста сообщение после гудка (zdrast-wuj-tie,
nas niet do-ma, as-taw-tie pa-ża-łusta sa-ab-szczie-ni-je pos-le gud-ka; dzień dobry, nie ma
nas w domu, proszę zostawić wiadomość po sygnale).
Sekretarka w telefonie komórkowym przekaże natomiast nieco inną wiadomość: Абонент не

доступен. Oставьте сообщение после сигнала (a-ba-nient nie das-tu-pien, as-taw-tie sa-ab-
szczie-ni-je pos-le sig-na-ła; abonent jest niedostępny, proszę zostawić wiadomość po sygnale).
Zostawiając wiadomość, możesz powiedzieć coś w rodzaju Здравствуйте. Это + Twoje dane.
Позвоните мне, пожалуйста. Мой номер телефона (zdrast-wuj tie, e-ta paz-wa-ni-tie mnie
pa-ża-łusta moj no-mier tie-le-fo-na; dzień dobry, tutaj…, proszę do mnie zadzwonić,
mój numer telefonu…).
Wysyłamy list, faks lub e-mail

Może się to wydawać dziwne, ale nawet dzisiaj, w epoce e-maili i telefonów komórkowych,
ludzie czasem piszą i wysyłają письма (pis’-ma; listy).
Czasowniki niedokonane посылать i отправлять (pa-sy-łat’/at-praw-lat’; wysyłać) i ich wersja

dokonana послать i отправить (pas-łat/at-pra-wit’; wysłać) różnią się pod względem odmiany.
O ile посылать/отправлять to czasownik regularny, a послать/отправить także niczym
specjalnym się nie wyróżnia w czasie przeszłym, o tyle jego odmiana w czasie przyszłym jest
dość nietypowa. Prezentujemy ją w tabeli 9.3., na wypadek gdybyś obiecywał swoim rosyjskim
przyjaciołom, że wyślesz do nich list, faks lub e-mail. (Więcej informacji o czasownikach,
w tym czasownikach dokonanych i niedokonanych, znajdziesz w rozdziale 2.).
Tabela 9.3. Koniugacja czasownika послать w czasie przyszłym

я пошлю; отправлю ja pasz-lu; at-praw-lu ja wyślę
ты пошлёшь; отправишь ty pasz-losz; at-pra-wisz ty wyślesz (nieformalnie liczba pojedyncza)
он/она пошлёт; отправит on/a-na pasz-lot; at-pra-wit on/ona wyśle
мы пошлём; отправим my pasz-lom; at-pra-wim my wyślemy
вы пошлёте; отправите wy pasz-lo-tie; at-pra-wi-tie wy wyślecie (formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga)
они пошлют; отправят a-ni pasz-lut; at-pra-wiat oni wyślą
Na początku listu zwyczajowo należy zwrócić się do adresata, stosując wyraz „drogi”:
9 дорогой (da-ra-goj; drogi; rodzaj męski) + imię adresata,

9 дорогая (da-ra-ga-ja; droga; rodzaj żeński) + imię adresatki,
9 дорогие (da-ra-gi-je; drodzy; liczba mnoga) + imiona adresatów.
W przypadku bardziej oficjalnych listów powinieneś w lewym górnym rogu umieścić datę.
(Więcej informacji o datach znajdziesz w rozdziale 11.).
Zakończenie listu może zawierać standardowy wyraz ваш (wasz; wasz, formalnie) lub твой
(twoj; twój, nieformalnie) i Twoje imię lub imię i nazwisko. Możesz również zależnie od swoich
intencji i stopnia znajomości z adresatem listu zastosować jeden z poniższych zwrotów:
9 с уважением (s u-wa-że-ni-jem; z szacunkiem),

9 с любовью (s lu-bow’-ju; z miłością),
9 целую (ce-łu-ju; całuję).
Obsługując имейл (i-miejł; e-mail) oraz факс (faks; faks), powinieneś stosować tę samą parę
czasowników посылать/отправлять i послать/отправить, co w przypadku wysyłania listów.
Na przykład, przypuśćmy, że obiecujesz koledze, że wyślesz mu e-mail. Powiesz po prostu Я
пошлю/отправлю тебе имейл (ja pasz-lu/at-praw-lu ti-bie i-miejł; wyślę ci e-mail). Jeśli
zamierzasz wysłać faks, powiesz Я пошлю/отправлю тебе факс (ja pasz-lu/at-praw-lu ti-bie
faks; wyślę ci faks). Tej samej pary czasowników używa się również, dołączając do e-maila
załączniki, pewnie dlatego, że w języku rosyjskim „dołączenie” to dosyć niewygodny i w związku
z tym rzadko używany wyraz: прикрепление (pri-kriep-le-ni-je).
Gdy chcesz zapytać kogoś o adres e-mail, powiedz po prostu Какой у Вас имейл? (ka-koj u was
i-miejł; jaki jest Pana/Pani e-mail?). Ale zanim zadasz takie pytanie, możesz chcieć upewnić się,
że dana osoba w ogóle ma e-mail, zapytasz więc У Вас есть имейл? (u was jest’ i-miejł; czy ma
Pan/Pani adres e-mail?).
Inne wyrazy i zwroty związane z korespondencją to:
9 письмо (pis’-mo; list),

9 почтовый ящик (pacz’-to-wyj ja-szczik; skrzynka pocztowa),
9 почта (pocz’-ta; poczta),
9 номер факса (no-mier fak-sa; numer faksu),
9 прочитать имейлы (pra-czi-tat’ i-miej-ły; sprawdzić pocztę, dosłownie: przeczytać e-maile).
Wszystkie wyrazy z niniejszego działu przydają się w biurze; więcej informacji na temat pracy
biurowej znajdziesz w rozdziale 10.
Gierki językowe
Które z poniższych wyrazów i zwrotów oznaczają rodzaje telefonów? Odpowiedzi znajdziesz
w dodatku C.
1. мобильник
2. кнопочный телефон
3. прикрепление
4. письмо
5. трубка
Uporządkuj poniższą rozmowę telefoniczną. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
a. Марины нет дома.А кто её спрашивает?
b. Хорошо.
c. Это Петя. Передайте, пожалуйста, что звонил Петя.
d. Можно Марину?
Przyporządkuj polskim zwrotom z prawej kolumny ich rosyjskie odpowiedniki z kolumny lewej.
1. Можно Лену? a. A co jej przekazać?
2. Её нет дома. b. Czy mogę rozmawiać z Leną?
3. Вы не туда попали. c. Nie ma jej w domu.
4. А что ей передать? d. Błędny numer!
Rozdział 10
W domu i w biurze
W tym rozdziale:
► Szukamy mieszkania.
► Wprowadzamy się.
► Szukamy pracy.
► Pracujemy efektywnie.
R osyjskie przysłowie mówi В гостях хорошо, а дома лучше (w gas-tiach cha-ra-szo a do-ma
łucz-sze; Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej, dosłownie: miło być gościem, ale najlepiej
jest w domu). W tym rozdziale opowiemy, jak się urządzić, od negocjacji z agentem nieruchomości
poczynając, na wystroju wnętrz kończąc. Ale byś mógł sobie pozwolić na urządzone po swojemu
mieszkanie, musisz, posługując się językiem rosyjskim, znaleźć odpowiednią pracę.
Szukamy mieszkania lub domu

Szukanie odpowiedniego mieszkania lub domu może być wyczerpujące. Potrzebujesz ładnego
widoku czy miejsca blisko centrum? Co jest ważniejsze: duża kuchnia czy drewniany parkiet?
A jeśli parkiet, to czy będzie trzeszczeć? W kolejnych działach przedstawiamy zwroty przydatne
podczas poszukiwania własnego domu.
Rozmawiamy o mieszkaniu
Rosyjska квартира (kwar-ti-ra; mieszkanie) jest zwykle mniejsza od mieszkań, do których
jesteś przyzwyczajony. Na przykład однокомнатная (ad-na-kom-nat-na-ja) квартира
to mieszkanie jednopokojowe.
Najpopularniejsze na rynku mieszkań do wynajęcia są однокомнатныe квартиры. Jeśli wolisz
coś większego, możesz poszukać двухкомнатную квартирy (dwuch-kom-nat-nu-ju kwar-ti-ru;
mieszkanie dwupokojowe) czy nawet трёхкомнатную квартирy (trioch-kom-nat-nu-ju kwar-ti-ru;
mieszkanie trzypokojowe). Inne przydatne zwroty związane z mieszkaniami to:
9 снять квартиру (sniat’ kwar-ti-ru; wynająć mieszkanie [od kogoś]),

9 сдать квартиру (zdat’ kwar-ti-ru; wynająć mieszkanie [komuś]),
9 квартира с мебелью (kwar-ti-ra s mie-bie-lju; umeblowane mieszkanie),
9 квартира на первом этаже (kwar-ti-ra na pier-wam e-ta-że; mieszkanie na pierwszym piętrze),
9 квартира на втором этаже (kwar-ti-ra na wta-rom e-ta-że; mieszkanie na drugim piętrze).
Jeden na drugim: mieszkania komunalne

Nie pozostało ich zbyt wiele, jednak комуналки (ka-mu- mieszkań i przywróciła im luksusowy status, inne jednak
nał-ki; mieszkania komunalne) ciągle istnieją w wielu stale zamieszkane są przez stanowczo zbyt wielu obcych
rosyjskich miastach. Kомуналки pojawiły się podczas sobie ludzi. Jeśli więc nie jesteś gotów na zamieszkanie
rewolucji, kiedy ogromne i luksusowe mieszkania wy- w zaimprowizowanej komunie, koniecznie zapytaj agenta
właszczanej przez rząd sowiecki arystokracji były dzielone nieruchomości: А это не комуналка? (a e-ta nie ka-
na kilka części, w których lokum znajdowało od trzech do mu-nał-ka; a czy to nie jest mieszkanie komunalne?).
dziesięciu rodzin. Nowa arystokracja wykupiła część tych
Aby dowiedzieć się o koszt wynajmu mieszkania, trzeba zadać pytanie, jaka jest оплата за
квартиру (ap-ła-ta za kwar-ti-ru; opłata za mieszkanie) lub стоимость проживания в месяц
(sto-i-mast’ pra-ży-wa-ni-ja w mie-siac; miesięczny koszt utrzymania). Dokonując płatności,
należy zastosować zwrot платить за квартиру (pła-tit’ za kwar-ti-ru; płacić za mieszkanie).
W dużych miastach, takich jak Moskwa i St. Petersburg, mieszkania można szukać w internecie.
W innych miejscowościach konieczne jednak może być przejrzenie ogłoszeń gazetowych.
Szukać należy w sekcji Объявления (ab-jaw-le-ni-ja; ogłoszenia). W języku rosyjskim zwrot
„mieszkania do wynajęcia” może w gazecie przybierać różne formy:
9 квартиры в наём (kwar-ti-ry w na-jom; mieszkania do wynajęcia),

9 аренда квартир (a-rien-da kwar-tir; wynajem mieszkań),
9 сдаю (sda-ju; wynajmę),
9 снять жильё (sniat’ ży-ljo; dosłownie: wynająć miejsce).
W ogłoszeniach, które będziesz przeglądać, roiło się pewnie będzie od skrótów, takich jak кмн,
czyli комната (kom-na-ta; pokój), czy м., czyli метро (miet-ro; metro), lub станция метро
(stan-cy-ja miet-ro; stacja metra). Ponieważ metro jest bardzo ważnym środkiem komunikacji,
Rosjanie używają nazw stacji metra dla określenia położenia. A więc jeśli w ogłoszeniu napisane
jest м. „Тверская”, oznacza to, że mieszkanie mieści się niedaleko stacji metra „Тверская”
— w centrum Moskwy!
W ogłoszeniu może także znaleźć się stwierdzenie не агенство (nie a-gien-stwa; nie agencja).
Oznacza to, że zostało ono zamieszczone przez właściciela nieruchomości, który w ten sposób
unika dodatkowych kosztów w postaci prowizji agencji nieruchomości.
Rozmawiamy o domu
Zasady poszukiwania domu są zbliżone do tych, którymi należy się kierować, szukając mieszkania.
Możesz przejrzeć ogłoszenia w gazetach, pod hasłem недвижимость (nied-wi-ży-mast’;
nieruchomość), lub porozmawiać z агентoм по продаже недвижимости (a-gien-tam pa
pra-da-że nied-wi-ży-mas-ti; agentem sprzedaży nieruchomości).
Rozdział 10: W domu i w biurze 171
Jeśli zamierzasz wynająć дом (dom; dom) w dużym mieście, będzie to najprawdopodobniej
дом в пригороде (dom w pri-ga-ra-die; dom na przedmieściu), nie jest to jednak problem,
nawet jeśli nie masz samochodu. W Rosji sprawnie funkcjonują электрички (e-lek-tricz’-ki;
pociągi podmiejskie), którymi można dojechać właściwie wszędzie. Zwróć jednak uwagę na
kwestie dojazdu, zanim podejmiesz ostateczną decyzję.
Zadajemy właściwe pytania

Oto podstawowe pytania, których adresatem będzie агент по съёму жилья (a-gient pa
sjo-mu ży-lja; agent sprzedaży nieruchomości) lub хозяин/хозяйка (cha-zia-in/cha-ziaj-ka;
właściciel/właścicielka):
9 Мне нужно платить депозит? (mnie nuż-na pła-tit’ die-pa-zit; czy muszę wpłacić kaucję?).
9 Кто платит за услуги [электричество, газ, вода]? ( kto pła-tit za us-łu-gi [e-lek-tri-czies-twa,
gaz, wa-da]; kto płaci za usługi [elektryczność, gaz, wodę]?).
9 Какая оплата в месяц?(ka-ka-ja ap-ła-ta w mie-siac; jaka jest opłata za miesiąc?).
9 Вы хотите чтобы я платил рублями или Евро? (wy cha-ti-tie szto-by ja pła-tił rub-la-mi
i-li ew-ro; chcą Państwo, abym płacił rublami czy euro?).
9 Это спокойный район? (e-ta spa-koj-nyj ra-jon; czy to spokojna okolica?).
9 Кто занимается починкой неисправностей? (kto za-ni-ma-jet-sa pa-czin-kaj
nie-is-praw-nas-tiej; kto zajmuje się remontami i konserwacją?).
Nie spiesz się z wymienianiem pieniędzy, aby zapłacić czynsz. Wielu właścicieli woli euro.
Podstawowe fakty, które powinieneś znać, zanim zdecydujesz się wynająć dom, to:
9 Это дом в городе или в пригороде? (e-ta dom w go-ra-die i-li w pri-ga-ra-die; czy jest
to dom w mieście czy na przedmieściu?).
9 Какой вид транспорта туда ходит? (ka-koj wid trans-par-ta tu-da cho-dit; jaki środek
transportu publicznego tam kursuje?).
9 Сколько в доме этажей? (skol-ka w do-mie e-ta-żej; ile dom ma pięter?).
9 Какое в доме отопление? (ka-ko-je w do-mie a-tap-le-ni-je; jakie jest ogrzewanie domu?).
9 В доме есть гараж? (w do-mie jest’ ga-raż; czy w domu jest garaż?).
Zawieramy umowę
Gdy znajdziesz już mieszkanie lub dom, który Ci odpowiada, jesteś gotów подписать контракт
(pad-pi-sat’ kan-trakt; podpisać umowę). Twój контракт на аренду жилья (kan-trakt na a-rien-du
ży-lija) powinien zawierać następujące, podstawowe punkty:
9 cрок (srok; okres),

9 оплата/плата (ap-ła-ta/pła-ta; czynsz),
9 подпись (pod-pis’; podpis).
Pogawędka
Adam szuka mieszkania w Moskwie. Jest w agencji nieruchomości, rozmawia z nim
агент (a-gient; agent).
Adam: Я хочу снять квартиру. Однокомнатную, не очень дорогую,
в центре.
ja cha-cziu sniat’ kwar-ti-ru. ad-na-kom-nat-nu-ju, nie o-czień
da-ra-gu-ju, w cen-trie
Chciałbym wynająć mieszkanie. Jednopokojowe, niezbyt drogie,
w centrum.
Aгент: Мы можем вам предложить элитную квартиру в доме около
Москвы-реки. Пятый этаж, балкон. Вид на Кремль.
my mo-żem wam pried-ła-żyt’ e-lit-nu-ju kwar-ti-ru w do-mie o-ka-ła
mas-kwy rie-ki. pia-tyj e-taż, bał-kon. wid na krieml
Możemy zaoferować ekskluzywne mieszkanie w budynku obok
rzeki Moskwy. Piąte piętro, balkon. Widok na Kreml.
Adam: А какая арендная плата?
a ka-ka-ja a-riend-na-ja pła-ta?
A jaki jest czynsz za wynajem?
Aгент: 2.000 долларов в месяц.
dwie tys-ja-czi do-ła-row w mie-siac
2000 dolarów miesięcznie.
Adam: Нет, это слишком дорого.
niet, e-ta slisz-kam do-ra-ga
Nie, to za drogo.
в центре w cen-trie w centrum
Мы можем вам предложить my mo-żem wam pried-ła-żyt’ Możemy zaoferować
балкон bał-kon balkon
вид на wid na widok na
арендная плата a-riend-na-ja pła-ta czynsz za wynajem
слишком дорого slisz-kam do-ra-ga za drogo
Urządzamy się
Gratulacje z okazji przeprowadzki do nowego domu! Z kolejnych działów dowiesz się,
jak rozmawiać o domu i przedmiotach w nim się znajdujących.
Nazwy pomieszczeń
Charakterystyczną cechą rosyjskich mieszkań jest możliwość zmiany przeznaczenia pokoi.
Dzięki meblowi o nazwie диван-кровать (di-wan kra-wat’; wersalka) przytulna гостиная
(gas-ti-na-ja; pokój gościnny) może się stać спальней (spal-niej; sypialnią). Rano ten sam pokój
w magiczny sposób może zostać столовoй (sta-ło-waj; jadalnią), gdy gospodarze rozstawią
складной стол (skład-noj stoł; składany stół).
A oto, dla celów nawigacyjnych, nazwy innych pomieszczeń w mieszkaniu:
9 кухня (kuch-nia; kuchnia),

9 прихожая (pri-cho-ża-ja; przedpokój),
9 коридор (ka-ri-dor; korytarz),
9 детская (diec-ka-ja; pokój dziecinny),
9 кабинет (ka-bi-niet; gabinet).
W rosyjskich domach ванная (wan-na-ja; łazienka) oraz туалет (tu-a-let; toaleta) to zwykle dwa
osobne pomieszczenia. Bанная jest pomieszczeniem, w którym znajduje się ванна (wan-na;
wanna), душ (dusz; prysznic) i раковина (ra-ka-wi-na; umywalka). Tуалет najczęściej znajduje
się obok łazienki.
Jednym z najważniejszych zwrotów, niezależnie od języka, jest: Где туалет? (gdie tu-a-let;
gdzie jest toaleta?).
Większość nazw pokoi, jak гостиная czy столовая, nie odmienia się jak rzeczowniki, ale jak
przymiotniki rodzaju żeńskiego. Wyjaśnienie tej tajemnicy jest proste. Cтоловая jest tym, co
pozostało we współczesnym języku rosyjskim z wyrażenia столовая комната (pokój jadalny),
w którym wyraz столовая jest przymiotnikiem odnoszącym się do rzeczownika rodzaju żeńskiego
комната (pokój).Więcej informacji na temat deklinacji przymiotników znajdziesz w rozdziale 2.
Kupujemy meble
Miejscem, gdzie najłatwiej znaleźć мебель (mie-biel; meble), jest мебельный магазин (mie-biel-nyj
ma-ga-zin; sklep meblowy). Poniżej znajdziesz rosyjskie nazwy niektórych elementów wyposażenia
domu:
9 диван (di-wan; kanapa),

9 духовка (du-chow-ka; piekarnik),
9 холодильник (cha-ła-dil-nik; lodówka),
9 книжная полка (kniż-na-ja poł-ka; półka na książki),

9 ковёр (ka-wior; dywan),
9 кровать (kra-wat’; łóżko),
9 кресло (kries-ła; fotel),
9 кухонный стол (ku-chan-nyj stoł; stół kuchenny),
9 лампа (łam-pa; lampa),
9 магнитофон (mag-ni-ta-fon; magnetofon),
9 микроволновка (mik-ra-wał-now-ka; kuchenka mikrofalowa),
9 письменный стол (pis’-mien-nyj stoł; biurko),
9 плита (pli-ta; kuchenka),
9 поcудомоечная машина (pa-su-da-mo-jecz’-na-ja ma-szy-na; zmywarka do naczyń),
9 шкаф (szkaf; szafa),
9 стиральная машина (sti-ral-na-ja ma-szy-na; pralka),
9 стол (stoł; stół),
9 стул (stuł; krzesło),
9 сушилка (su-szył-ka; suszarka),
9 журнальный столик (żur-nal-nyj sto-lik; stolik do kawy),
9 зеркало (zier-ka-ła; lustro).
Pogawędka
Marek jest w moskiewskim sklepie z meblami. Продавец (pra-da-wiec; sprzedawca)
pomaga mu wybrać meble do nowego mieszkania.
Marek: Извините, пожалуйста. Где тут у вас кровати?
iz-wi-ni-tie, pa-ża-łu-sta. gdie tut u was kra-wa-ti?
Przepraszam. Gdzie są łóżka?
Продавец: Кровати вот здесь. Вот отличный диван-кровать,
он на расродаже, недорого.
kra-wa-ti wot zdies’. wot at-licz’-nyj di-wan kra-wat’,
on na ras-pra-da-że nie-do-ra-ga
Łóżka są tutaj. Oto świetna wersalka, jest na wyprzedaży, niedrogo.
Marek: Нет, спасибо. Я ищу обыкновенную кровать.
niet, spa-si-ba. ja i-szcziu a-byk-na-wien-nu-ju kra-wat’
Nie, dziękuję. Szukam zwykłego łóżka.
Продавец: Односпальную или двухспальную?
ad-nas-pal-nu-ju i-li dwuch-spal-nu-ju?
Pojedynczego czy podwójnego?
Marek: Я ещё не решил. У меня в квартире не очень много места.
ja jie-szio ni rie-szył. u mi-nia w kwar-ti-rie nie o-czień mno-ga mies-ta
Jeszcze nie zdecydowałem. W moim mieszkaniu nie ma zbyt wiele
miejsca.
Где тут у вас кровати? gdie tut u was kra-wa-ti Gdzie są łóżka?
на расродаже na ras-pra-da-że na wyprzedaży
недорого nie-do-ra-ga niedrogo
Я ещё не решил. ja jie-szio nie rie-szył Jeszcze nie zdecydowałem.
У меня в квартире не u mi-nia w kwar-ti-rie nie W moim mieszkaniu
очень много места. o-czień mno-ga mies-ta nie ma zbyt wiele miejsca.
Szukamy pracy
Rosyjskie podejście do pracy można streścić przysłowiem Работа не волк, в лес не убежит
(ra-bo-ta nie wołk, w les ni u-bie-żyt; praca to nie wilk, do lasu nie ucieknie). Podobny sposób
myślenia leży u podstaw słynnego stwierdzenia Marka Twaina „nie odkładaj na jutro tego,
co możesz odłożyć na pojutrze”. Niezależnie jednak od prawd głoszonych przez Rosjan
w przysłowiach, rynek pracy w wielu rosyjskich miastach ma się doskonale. W kolejnych działach
opowiemy, jak używając języka rosyjskiego, znaleźć pracę.
Gdzie należy szukać

Poszukiwanie pracy w Rosji nie różni się zbytnio od poszukiwania jej gdziekolwiek indziej.
Opcje są następujące:
9 Odwiedzić кадровое агенство (kad-ra-wa-je a-giens-twa; agencję zatrudnienia).

9 Umieścić резюме (rie-ziu-me; życiorys) na сайте по поиску работы (saj-tiе pa po-is-ku
ra-bo-ty; stronie internetowej poświęconej poszukiwaniu pracy).
9 Znaleźć interesujące Cię объявление (ab-jaw-le-ni-je; ogłoszenie) w gazecie lub czasopiśmie.
9 Zapytać przyjaciół.
Jeśli zdecydujesz się na drugą z wymienionych opcji, poszukaj na stronie http://www.Job.xvx.ru.

Stronę obsługuje Российская служба занятости (ra-sij-ska-ja służ-ba za-nia-tas-ti; rosyjska
federalna służba zatrudnienia) i można na niej znaleźć szeroki katalog stron internetowych
z ofertami pracy w Rosji.
Najbardziej popularne czasopisma publikujące oferty zatrudnienia to „Работа для вас” (ra-bo-ta
dla was; praca dla ciebie), „Работа и зарплата” (ra-bo-ta i zar-pła-ta; praca i wynagrodzenie)
i „Элитный персонал” (e-lt-nyj pier-sa-nał; personel elitarny).
Poniżej przedstawiamy zwroty, na które powinieneś zwrócić uwagę, przeglądając ogłoszenia:
9 вакансия (wa-kan-si-ja; wakat),

9 опыт работы (o-pyt ra-bo-ty; doświadczenie zawodowe),
9 рекоммендации (rie-ka-mien-da-cу-i; rekomendacje),
9 зарплата (zar-pła-ta; wynagrodzenie),
9 страховка (stra-chow-ka; ubezpieczenie),
9 отпуск (ot-pusk; urlop).
Kontakt z pracodawcą
Gdy znajdziesz już работaдателя (ra-bo-ta-da-tie-la; pracodawcę), którego ofertą jesteś
zainteresowany, powinieneś послать резюме (pas-łat’ riе-ziu-me; wysłać życiorys). Możesz to
zrobić na kilka sposobów; aby dowiedzić się, który z nich najbardziej odpowiada pracodawcy,
możesz zapytać: Мне прислать резюме…? (mnie pri-słat’ riе-ziu-me; czy mam przysłać życiorys…?):
9 по имейлу (pa i-miej-łu; e-mailem),

9 по факсу (pa fak-su; faksem),
9 по почте (pa pocz’-tie; pocztą).
CV powinno zawierać Twoją płeć, datę urodzenia oraz семейное положение (si-miej-na-je
pa-ła-że-ni-je; sytuacja rodzinna). Niektórzy pracodawcy mogą nawet poprosić o zdjęcie.
Kolejnym krokiem jest интервью (in-tier-w’ju; rozmowa kwalifikacyjna). Jeśli zamierzasz wziąć
ze sobą dodatkowe dokumenty, ale nie jesteś pewien, jakie będą potrzebne, możesz zapytać
Какие документы мне принести на интервью? (ka-ki-je da-ku-mien-ty mnie pri-nies-ti
na in-tier-w’ju; jakie dokumenty mam przynieść na rozmowę kwalifikacyjną?). W odpowiedzi
możesz usłyszeć, że potrzebne będą:
9 диплом (dip-łom; dyplom),

9 разрешение на работу (raz-rie-sze-ni-je na ra-bo-tu; pozwolenie na pracę),
9 рекоммендация (ri-ka-mien-da-cy-ja; rekomendacja).
Ustalamy zakres obowiązków

Aby dowiedzieć się, jakie będą twoje обязанности (a-bia-zan-nas-ti; obowiązki), musisz zadać
odpowiednie pytania. Najlepiej zacząć od Что входит в мои обязанности? (szto wcho-dit
w ma-i a-bia-zan-nas-ti; co wchodzi w zakres moich obowiązków?). Oczywiście możliwości jest
bardzo wiele, ale poniższe wyrazy mogą okazać się przydatne:
9 печатать (pie-czia-tat’; pisać na maszynie),

9 работать с компютером (ra-bo-tat’ s kam-piu-tie-ram; pracować na komputerze),
9 переводить (pie-rie-wa-dit’; tłumaczyć).
Pogawędka
Anna właśnie zakończyła rozmowę kwalifikacyjną w moskiewskim liceum, w którym
ubiegała się o posadę nauczycielki. Директор (di-riek-tar; dyrektor) gratuluje
Annie i objaśnia jej zakres obowiązków.
Директор: Поздравляю вас! Вы нам подходите.
paz-draw-la-ju was! wy nam pad-cho-di-tie
Gratuluję Pani. Pani się nadaje.
Anna: Спасибо, у меня есть вопрос. Сколько уроков я буду
преподавать?
spa-si-ba, u mi-nia jest’ wap-ros. skol-ka u-ro-kaw ja bu-du
prie-pa-da-wat’?
Dziękuję. Mam pytanie. Ile będę miała lekcji?
Директор: Три урока каждый день.
tri u-ro-ka każ-dyj dień
Trzy lekcje codziennie.
Anna: Когда я могу начать?
kag-da ja ma-gu na-cziat’?
Kiedy mogę zacząć?
Директор: Вы можете начать завтра. Зарплата-три тысячи
рублей в месяц.
wy mo-że-tie na-cziat’ zaw-tra. zar-pła-ta tri tysie-czi rub-lej
w mie-siac
Może Pani zacząć jutro. Wynagrodzenie trzy tysiące rubli
miesięcznie.
Вы нам подходите. wy nam pad-cho-di-tie Pani się nadaje.
У меня есть вопрос. u mi-nia jest’ wap-ros Mam pytanie.
каждый день każ-dyj dień codziennie
Когда я могу начать? kag-da ja ma-gu na-cziat’ Kiedy mogę zacząć?
Вы можете начать завтра. wy mo-że-tie na-cziat’ Może Pani zacząć jutro.
zaw-tra
Jak sobie radzić w pracy

„Jeśli wszedłeś między wrony, musisz krakać jak i one” lub — jak mówią Rosjanie — В чужой
монастырь со своим уставом не ходят (w cziu-żoj ma-na-styr’ sa swa-im us-ta-wam nie cho-diat;
w cudzym klasztorze nie należy wprowadzać własnych praw). Miejsce pracy może znacznie się
różnić od dotychczasowego, jeśli pracujesz w obcym kraju lub nawet we własnym, ale dla
zagranicznej firmy. W kolejnych działach znajdziesz zwroty, które pomogą Ci poradzić sobie
w pracy.
Poruszanie się po biurze

Trafić do biura to zupełnie inna sprawa, niż w nim przetrwać. Wszystkie te specjalne pomieszczenia
i gadżety mogą wprawić w zakłopotanie, nawet jeśli nie musisz mówić o nich, używając obcego
języka. W kolejnych działach opowiemy, jak bez problemów poruszać się po biurze.
Zdobywamy materiały
Kiedy jesteś в офисе (w o-fi-sie; w biurze), wielką pomocą jest znajomość języka angielskiego.
Ogromna większość znajdujących się tam przedmiotów ma bowiem nazwy zapożyczone z tego
właśnie języka. Nawet jeśli słabo znasz rosyjski, bez problemu zrozumiesz zdanie Мне нужен
картридж для принтера (mnie nu-żen kart-ridż dla prin-tie-ra; potrzebuję kartridż do drukarki).
Oto lista popularnych materiałów i urządzeń biurowych:
9 компютер (kam-piu-tier; komputer),

9 ноутбук (no-ut-buk; notebook),
9 факс (faks; faks),
9 ксерокс (ksie-raks; kserokopiarka),
9 сканер (ska-nier; skaner),
9 модем (ma-diem; modem),
9 монитор (ma-ni-tor; monitor),

9 телефон (tie-lie-fon; telefon),
9 ручка (rucz’-ka; pióro),
9 карандаш (ka-ran-dasz; ołówek),
9 стёрка (stior-ka; gumka),
9 тетрадь (tiet-rad’; zeszyt),
9 папка (pap-ka; teczka),
9 бумага (bu-ma-ga; papier),
9 замазка (za-maz-ka; korektor w płynie),
9 скрепки (skriep-ki; spinacze),
9 клейкая лента (klej-ka-ja len-ta; taśma klejąca),
9 степлер (stiep-ler; zszywacz).
W rozdziale 9. znajdziesz informacje o prowadzeniu rozmów telefonicznych, wysyłaniu
faksów i e-maili.
Poruszamy się po pomieszczeniach biurowych

Podstawowe pomieszczenia w biurze, których rosyjskie nazwy powinieneś znać, to столовая
(sta-ło-wa-ja; cafeteria), комната отдыха (kom-na-ta ot-dy-cha; pokój wypoczynkowy) oraz
курилка (ku-rił-ka), czyli palarnia, w której zwykle można spotkać większość kolegów.
Sprawy finansowe załatwia się w pokoju nazywanym бухгалтерия (bu-gał-tie-ri-ja; księgowość),

a miejscem, którego należy unikać, jest кабинет начальника (ka-bi-niet na-czal-ni-ka; gabinet szefa).
Miejscami wykonywania właściwej pracy są кабинет (ka-bi-niet; pokój biurowy) oraz

конференцзал (kan-fie-rienc-zał; sala konferencyjna).
Komunikacja w pracy
W miejscu pracy z zasady nigdy nie jesteś sam. Obok zwykle siedzi коллега (ka-le-ga; kolega),
za ścianą начальник (na-czal-nik), może także pojawić się клиент (kli-jent; klient). Z kolejnych
działów dowiesz się, jak stosując język rosyjski, porozumiewać się w biurze.
Umawiamy spotkanie
Oto standardowe wyrażenia stosowane, aby назначить встречу (na-zna-czit’ wstrie-cziu; umówić
spotkanie).
9 Давайте встретимся в девять часов утра (da-waj-tie wstrie-tim-sa w die-wiat’ czi-sow

ut-ra; spotkajmy się o dziewiątej rano).
9 Я буду вас ждать в три часа дня (ja bu-du was żdat’ w tri czi-sa dnia; będę na Pana/Panią
czekał o trzeciej po południu).
Jeśli umawiasz się na telefon, możesz powiedzieć:
9 Я буду ждать вашего звонка в десять часов утра (ja bu-du żdat’ wa-sze-wa zwan-ka
w die-siat’ czi-sow ut-ra; będę czekać na Pana/Pani telefon o dziesiątej rano).
9 Я вам позвоню в два часа дня (ja wam paz-wa-niu w dwa czi-sa dnia; zadzwonię
do Pana/Pani o drugiej po południu).
Dokładne informacje o określaniu czasu znajdziesz w rozdziale 7.
Etykieta w miejscu pracy

Rosyjskie zasady zachowania w biurze nie są tak rygorystyczne jak w innych krajach. Po prostu
pamiętaj, aby szczodrze ozdabiać swoje wypowiedzi wyrazami пожалуйста (pa-ża-łus-ta; proszę)
i спасибо (spa-si-ba; dziękuję), a będziesz w pracy uważany za osobę ściślej przestrzegającą
etykiety niż przeciętny Rosjanin.
Podstawową cechą charakteryzującą rosyjski деловой этикет (die-ła-woj e-ti-kiet; etykieta

w miejscu pracy) jest nieformalność. Dowcipne wymiany zdań, dalekie od politycznej
poprawności, są na porządku dziennym. W miejscu pracy często urządza się improwizowane
przyjęcia. Takie przyjazne stosunki nie dotyczą jednak klientów i przełożonych, chyba że oni
sami uznają, że chcą się przyłączyć.
Rozmawiając z kimkolwiek w miejscu pracy, stosuj formalne вы (wy; Pan/Pani). Jeśli osoby,
z którymi pracujesz (a zwłaszcza szef), zechcą zwracać się do Ciebie mniej formalnie, powiedzą
Ci o tym. Inicjatywa należy jednak do nich.
Aby uniknąć niewygodnych sytuacji, zawsze zwracaj się do kolegów, używając imienia i patronimika
(patrz Rozdział 3.). Jeśli będą chcieli, aby zwracać się do nich w zachodnim stylu, używając
imienia, powiedzą Ci o tym: Меня можно звать просто Саша (mi-nia moż-na zwat’ pros-ta sa-sza;
można mnie nazywać po prostu Sasza). Więcej informacji o rosyjskich imionach znajdziesz
w rozdziale 3.
Poniżej przedstawiamy zwroty grzecznościowe stosowane w miejscu pracy:
9 Я могу Вам чем-нибудь помочь? (ja ma-gu wam cziem- ni-bud’ pa-mocz’; w czym mogę
Panu/Pani pomóc?).
9 Большое спасибо, Вы мне очень помогли (bal-szo-je spa-si-ba, wy mnie o-czień pa-mag-li;
dziękuję bardzo, bardzo mi Pan/Pani pomógł/pomogła).
Gierki językowe
Dopasuj meble z listy po prawej stronie do pomieszczeń z listy po lewej. Odpowiedzi znajdziesz
w dodatku C.
1. Столовая a. Кровать
2. Спальня b. Кресло
3. Гостиная c. Стол
W którym dziale ogłoszeń drobnych NIE znajdziesz informacji o mieszkaniach do wynajęcia.
1. Сдаю
2. Аренда квартир
3. Работа
4. Квартиры в наём
5. Снять жильё
Część III
Rosyjski w podróży
184 Część III: Rosyjski w podróży
W tej części…
J eśli jesteś osobą, która żyje na pełnych obrotach, część III jest
zdecydowanie dla Ciebie. W tej części przedstawiamy zwroty niezbędne,
aby zarezerwować wycieczkę i wybrać się na nią; zwroty związane
z poruszaniem się po mieście; wyrażenia dotyczące samolotów, pociągów
i nie tylko; a także te odnoszące się do pobytu w hotelu. Dowiesz się także,
jak rozmawiać o pieniądzach, pytać o drogę i radzić sobie w nagłych
wypadkach. Po lekturze części III będziesz przygotowany na podróż
w niemal każde miejsce na Ziemi!
Rozdział 11: Planujemy wyprawę 185
Rozdział 11
Planujemy wyprawę
W tym rozdziale:
► Ustalamy datę.
► Wybieramy miejsce.
► Biuro podróży.
► Paszport i wiza.
► Pakujemy się.
C zy lubisz путешествовать (pu-ti-szest-wa-wat’; podróżować)? Jeśli tak, ten rozdział jest

właśnie dla Ciebie. Dowiesz się z niego, jak wyrazić, kiedy i dokąd zamierzasz pojechać, jak
rozmawiać z pracownikiem biura podróży oraz jak zaopatrzyć się w paszport i wizę. Przedstawimy
również zestaw zwrotów oraz wskazówki dotyczące pakowania się — niezbędne, gdy wybierasz
się w путешествие (pu-ti-szest-wi-je; podróż) do Rosji. A teraz, jak mówią Rosjanie: Поехали!
(pa-je-cha-li; w drogę!).
Kiedy możemy wyjechać?

Ustalamy datę wyjazdu
Gorączka podróży zaczyna się w momencie, gdy tylko o wyprawie pomyślisz. Pierwszą rzeczą
przy planowaniu wycieczki jest oczywiście ustalenie dat wyjazdu i powrotu. W kolejnych działach
podajemy nazwy miesięcy i pór roku, opowiadamy również, jak określać rok i konkretne daty
związane z podróżą. (W rozdziale 7. znajdziesz informacje o porach dnia i dniach tygodnia).
Rozpoznajemy nazwy miesięcy

Aby pomóc Ci ustalić datę wyjazdu, poniżej przedstawiamy rosyjskie месяцы (mie-sia-cy;
miesiące).
9 январь (jen-war’; styczeń),

9 февраль (fiew-ral; luty),
9 март (mart; marzec),
9 апрель (ap-riel; kwiecień),
9 май (maj; maj),
9 июнь (i-juń; czerwiec),

9 июль (i-jul; lipiec),
9 август (aw-gust; sierpień),
9 сентябрь (sin-tiabr’; wrzesień),
9 октябрь (ak-tiabr’; październik),
9 ноябрь (na-jabr’; listopad),
9 декабрь (di-kabr’; grudzień).
Podobnie jak w języku polskim, w języku rosyjskim nazwy miesięcy piszemy małą literą.
Powiedzmy, że planujesz wyjazd na sierpień lub listopad, ale nie jesteś jeszcze pewien dokładnej
daty. W takim wypadku miesiąc wyjazdu możesz podać, stosując konstrukcję в (w; w) + nazwa
miesiąca w miejscowniku, na przykład в ноябре (w na-ja-brie; w listopadzie) czy в августе
(w aw-gus-tie; w sierpniu). W rozdziale 2. znajdziesz więcej informacji o przypadkach.
Zauważ, że wyraz ноябрь zmienia w miejscowniku sylabę akcentowaną. Zmiana taka (zwana
przesunięciem akcentu) odnosi się do nazw wszystkich miesięcy, mających końcówkę -абрь/-ябрь.
Rozmawiamy o konkretnych datach

Jeśli zamierzasz podać число (czis-ło; data), po rosyjsku powinieneś zastosować konstrukcję
składającą się z liczebnika porządkowego rodzaju nijakiego i nazwy miesiąca w dopełniaczu,
jak w przykładach poniżej:
9 Сегодня пятое октября (si-wod-nia pia-ta-je ak-tieb-ria; dzisiaj jest piąty października).
9 Завтра десятое июля (zaw-tra di-sia-ta-je i-ju-la; jutro jest dziesiąty lipca).
9 Послезавтра двадцать четвёртое марта (pas-le zaw-tra dwad-cat’-cziet-wior-ta-je mar-
ta; pojutrze jest dwudziesty czwarty marca).
Aby powiedzieć, że jakieś zdarzenie miało, ma lub będzie mieć miejsce w określonym dniu,
konieczne jest zastosowanie liczebnika porządkowego oznaczającego dany dzień w
dopełniaczu. A więc rezerwując lot, powiesz:
Я хочу вылететь первого сентября и вернуться пятого октября (ja cha-cziu wy-le-tiet’
pier-wa-wa sien-tia-bria i wier-nut-sa pia-ta-wa ak-tieb-ria; chcę wylecieć pierwszego
września i wrócić piątego października).
Gdy ktoś zapyta Когда Вы уезжаете? (kag-da wy u-je-żża-je-tie; kiedy Pan/Pani wyjeżdża?),
a ty nie masz nic przeciwko ujawnieniu tej informacji, możesz powiedzieć Я уезжаю
пятнадцатого марта (ja u-je-żża-ju piet-nad-ca-ta-wa mar-ta; wyjeżdżam piętnastego marca).
Gdy chcesz, aby dana osoba wyszła po Ciebie na lotnisko czy dworzec kolejowy, możesz
dodać Я возвращаюсь четвёртого апреля (ja waz-wra-szczia-jus’ cziet-wior-ta-wa ap-rie-la;
wracam czwartego kwietnia).
Więcej informacji o liczebnikach porządkowych znajdziesz w rozdziale 2.

Podajemy rok
Podając rok, należy zacząć od stulecia, jak тысяча девятьсот (ty-sie-czia die-wiat-sot; tysiąc
dziewięćset) czy две тысячи (dwie ty-sie-czi; dwa tysiące), a następnie podać liczebnik porządkowy
oznaczający konkretny rok, w odpowiednim przypadku, jak w przykładach poniżej:
9 тысяча девятсот пятьдесят восьмой год (ty-sie-czia die-wiat-sot pi-di-siat was’-moj

god; tysiąc dziewięćset pięćdziesiąty ósmy rok),
9 две тысячи седьмой год (dwie ty-sie-czi sied’-moj god; dwa tysiące siódmy rok).
Zwróć uwagę, że podając rok, w języku rosyjskim stosujemy wyraz год (god; rok). Wyraz ten
posiada dwie formy liczby mnogiej, regularną годы (go-dy; lata) i nieregularną года (ga-da; lata).
Istnieje między nimi subtelna różnica stylistyczna, ale Ty nie musisz się nią przejmować.
Stosuj po prostu obie formy lub tę, która bardziej Ci odpowiada.
Czy zdarzyło Ci się kiedyś doświadczyć blokady mentalnej, kiedy nie pamiętałeś, jaki właściwie
mamy rok? W takiej sytuacji należy zadać pytanie Какой сейчас год? (ka-koj si-czias god;
jaki mamy rok?). Jeśli jesteś pewien, że na przykład jest rok 2006, możesz powiedzieć Сейчас
две тысячи шестой год (si-czias dwie ty-sie-czi szes-toj god; jest rok 2006).
Częściej posługujemy się rokiem, aby wskazać wydarzenie, które miało, ma lub będzie miało
miejsce. Aby wyrazić to po rosyjsku, stosujemy konstrukcję składającą się z przyimka в (w; w),
roku w miejscowniku i wyrazu году (ga-du; roku), jak w poniższych przykładach:
9 в тысяча девятсот пятьдесят восьмом году (w ty-sie-czia die-wiat-sot pi-di-siat

was’-mom ga-du; w tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym ósmym roku),
9 в две тысячи седьмом году (w dwie ty-sie-czi sied’-mom ga-du; w dwa tysiące
siódmym roku),
9 в две тысячи сорок восьмом году (w dwie ty-sie-czi so-rak was’-mom ga-du; w dwa
tysiące czterdziestym ósmym roku).
Dla określenia roku, w którym rozgrywa się jakieś zdarzenie, wystarczy ostatni liczebnik
porządkowy składający się na oznaczenie roku zastosować w miejscowniku. Więcej informacji
na temat liczebników porządkowych i tworzenia form miejscownika znajdziesz w rozdziale 2.
Określamy pory roku

Chociaż są miejsca na świecie, w których nie występują времена года (wrie-mie-na go-da;
pory roku), jak na przykład Floryda czy Kalifornia, w Rosji dobrze jest jednak znać ich nazwy.
Oto one:
9 зима (zi-ma; zima),

9 весна (wies-na; wiosna),
9 лето (le-ta; lato),
9 осень (o-sień; jesień).
W popularnej rosyjskiej piosence jest mowa o tym, że У природы нет плохой погоды
(u pri-ro-dy niet pła-choj pa-go-dy; w naturze nie ma złej pogody). Innymi słowy, każda
время года (wrie-mia go-da; pora roku) ma własny czar.
Dokąd chcesz pojechać?

Ustalamy miejsce przeznaczenia
Czy kiedykolwiek zadałeś sobie pytanie Куда ты хочешь поехать? (ku-da ty cho-cziesz
pa-je-chat’; dokąd chcesz pojechać?) czy też Куда я хочу поехать? (ku-da ja cha-cziu pa-je-chat’;
dokąd chcę pojechać?). Z kolejnych działów dowiesz się, jak mówić po rosyjsku o różnych krajach.
Sprawdzamy różne państwa

Zakładamy, że zamierzasz udać się na jeden z siedmiu kontynentów. Kontynenty w języku
rosyjskim to континенты (kan-ti-nien-ty). Każdy континент (kan-ti-nient; kontynent)
ma oczywiście swoją nazwę, oto one:
9 Европа (jew-ro-pa; Europa),

9 Северная Америка (sie-wier-na-ja a-mie-ri-ka; Ameryka Północna),
9 Южная Америка (już-na-ja a-mie-ri-ka; Ameryka Południowa),
9 Африка (af-ri-ka; Afryka),
9 Азия (a-zi-ja; Azja),
9 Австралия (aw-stra-li-ja; Australia),
9 Антарктика (an-tark-ti-ka; Antarktyda).
Ponieważ Антарктика nie jest zbyt popularnym celem podróży, przedstawimy tylko страны
(stra-ny; państwa) powszechnie odwiedzane przez cudzoziemców. Zaczynamy od Europy,
a kończymy na Azji (Australia leży na kontynencie o tej samej nazwie, znajdziesz ją powyżej).
Czy na naszej liście jest страна (stra-na; państwo), które zamierzasz odwiedzić?
9 Австрия (aw-stri-ja; Austria),

9 Англия (an-gli-ja; Anglia),
9 Франция (fran-cy-ja; Francja),
9 Германия (gier-ma-ni-ja; Niemcy),
9 Голландия (ga-łan-di-ja; Holandia),
9 Италия (i-ta-li-ja; Włochy),
9 Испания (is-pa-ni-ja; Hiszpania),
9 Америкa (a-mie-ri-ka; Stany Zjednoczone),
9 Канада (ka-na-da; Kanada),

9 Мексика (miek-si-ka; Meksyk),
9 Аргентина (ar-gien-ti-na; Argentyna),
9 Бразилия (bra-zi-li-ja; Brazylia),
9 Египет (je-gi-piet; Egipt),
9 Израиль (iz-ra-il; Izrael),
9 Марокко (ma-ro-ka; Maroko),
9 Турция (tur-cy-ja; Turcja),
9 Китай (ki-taj; Chiny),
9 Индия (in-di-ja; Indie),
9 Япония (ji-po-ni-ja; Japonia),
9 Новая Зеландия (no-wa-ja zie-łan-di-ja; Nowa Zelandia).
Odwiedzamy Rosję
Jeśli czytasz tę książkę, być może celem Twojej wyprawy jest Россия (ra-ssi-ja; Rosja). Świetny
pomysł! Nie będziesz żałować. Dokąd najpierw chciałbyś pojechać? Doskonałym punktem
startu są Москва (mas-kwa; Moskwa), gwarna столица (sta-li-ca; stolica) Rosji, oraz Санкт-
Петербург (sankt pi-tier-burg; Sankt Petersburg).
W Moskwie jest bardzo wiele do zobaczenia, między innymi:
9 Кремль (krieml; Kreml), stare miasto i siedziba rosyjskiego rządu.

9 Красная площадь (kras-na-ja pło-szcziad’; plac Czerwony).
9 Третяковская галерея (trie-tie-kows-ka-ja ga-le-rie-ja; Galeria Trietiakowska).
9 Пушкинский музей (pusz-kin-skij mu-ziej; Muzeum Puszkina).
9 Коломенское (ka-ło-miens-ka-je; dawna rezydencja carów).
9 Новодевичье кладбище (no-wa-die-wi-cz’-je kład-bi-szczie; cmentarz Nowodiewiczy,
miejsce pochówku wielu sławnych osobistości).
A jeśli szczególnie lubisz gapić się na nieboszczyków, polecamy Мавзолей (maw-za-lej;

mauzoleum). Mumia Włodzimierza Lenina jest stale dostępna.
Jeśli interesujesz się rosyjską historią, literaturą i kulturą, koniecznie odwiedź Санкт-Петербург
(sankt pi-tier-burg; Sankt Petersburg). Nasza rada: wybierz się tam na przełomie maja i czerwca,
będziesz miał okazję zobaczyć белые ночи (bie-ły-je no-czi; białe noce). To taki okres na początku
lata, kiedy na północy nie zapada zmrok. Петербург to miasto, w którym, jak mawiają
петербуржцы (pi-tier-burż-cy; petersburżanie): Каждый дом музей (każ-dyj dom mu-ziej;
każdy dom to muzeum).
Oto lista miejsc w Sankt Petersburgu, które polecamy odwiedzić:
9 Эрмитаж (er-mi-taż; Ermitaż).

9 Русский музей (rus-kij mu-ziej; Muzeum Rosyjskie).
9 Пушкин (pusz-kin; miasto Puszkin) lub Царское Село (car-ska-je sie-ło; Carskie Sioło,
dosłownie: carska wieś), dawna letnia rezydencja carów.
9 Павловск (paw-ławsk; Pawłowsk), kolejna rezydencja carów.
9 Петродворец (piet-ra-dwa-riec; rosyjski Wersal, założony przez Piotra Wielkiego).
9 Петропавловская крепость (piet-ra-paw-ław-ska-ja krie-past’; twierdza Pietropawłowska),
miejsce spoczynku carów i dawne więzienie polityczne.
9 Исаакиевский собор (i-sa-a-ki-jews-kij sa-bor; Sobór Isakijewski), katedra z trzecią
co do wielkości kopułą na świecie.
9 Пискарёвское кладбище (pis-ka-riow-ska-je kład-bi-szczie; cmentarz Piskariowski),
cmentarz i muzeum 900-dniowej blokady Leningradu.
Osobom z żyłką awanturniczą proponujemy wyprawę do azjatyckiej części Rosji, czyli za

Уральские Горы (u-ral-ski-je go-ry; góry Ural). A może Сибирь (si-bir’; Syberia)? To naprawdę
piękny region i nie zawsze jest tam zimno. Latem może być naprawdę gorąco.
Jak się tam dostać?

Rezerwujemy wycieczkę w biurze podróży
Kiedy już zdecydujesz, dokąd pojechać, powinieneś zadzwonić do бюро путешествий
(biu-ro pu-ti-szest-wij; biura podróży) i porozmawiać z агентoм (a-gien-tam; agentem).
Możesz powiedzieć:
9 Я хотел бы поехать в Россию в мае (ja cha-tieł by pa-je-chat’ w ra-ssi-ju w ma-je;

chciałbym pojechać do Rosji w maju), jeśli jesteś mężczyzną.
9 Я хотелa бы поехать в Россию в мае (ja cha-tie-ła by pa-je-chat’ w ra-ssi-ju w ma-je;
chciałabym pojechać do Rosji w maju), jeśli jesteś kobietą.
I nie zapomnij dodać: Что вы можете предложить? (szto wy mo-że-tie pried-ła-żyt’; co może
Pan/Pani zaproponować?).
W odpowiedzi usłyszysz prawdopodobnie:

А куда именно Вы хотите поехать? (a ku-da i-mien-na wy cha-ti-tie pa-je-chat’; a dokąd
konkretnie chce Pan/Pani pojechać?).
Odpowiadając, zastosuj zwrot Я хотел/хотела бы поехать в (ja cha-tieł/cha-tie-ła by pa-je-chat’ w;

chciałbym/chciałabym pojechać do) i podaj nazwę miasta, do którego się wybierasz, w bierniku,
jak w poniższych przykładach:
9 Я хотел бы поехать в Москву и в Петербург (ja cha-tieł by pa-je-chat’ w mas-kwu

i w pi-tier-burg; chciałbym pojechać do Moskwy i do Petersburga), jeśli jesteś mężczyzną.
9 Я хотелa бы поехать в Москву и в Петербург (ja cha-tie-ła by pa-je-chat’ w mas-kwu
i w pi-tier-burg; chciałabym pojechać do Moskwy i do Petersburga), jeśli jesteś kobietą.
A teraz słuchaj uważnie, ponieważ agent wymieni dostępne пакеты и туры (pa-kie-ty i tu-ry;
pakiety i turnusy). Jeśli któryś z nich Cię zainteresuje, powinieneś zapytać o koszt i zawartość
pakietu: Что это включает? (szto e-ta wklu-czia-jet; co pakiet zawiera?).
W skład pakietu mogą wchodzić:
9 расcеление в гостинице (ras-sie-le-ni-je w gas-ti-ni-ce; pobyt w hotelu),

9 гостиница первого/второго/третьего класса (gas-ti-ni-ca pier-wa-wa/wta-ro-wa/
trie-t’je-wa kła-sa; hotel pierwszej/drugiej/trzeciej kategorii),
9 трёх/двух разовое питание (trioch/dwuch ra-za-wa-je pi-ta-ni-je; trzy/dwa posiłki dziennie),
9 завтрак (zaw-trak; śniadanie),
9 экскурсия по городу (eks-kur-si-ja pa go-ra-du; wycieczka po mieście),
9 поездки в (pa-jezd-ki w; wycieczki do) + nazwa obiektu w bierniku.
9 посещение музеев (pa-sie- szczie-ni-je mu-zie-jew; wstęp do muzeów),
9 самолёт туда и обратно (sa-ma-lot tu-da i ab-rat-na; samolot tam i z powrotem),
9 посещение оперы/балета/цирка (pa-sie-szczie ni-je o-pie-ry/ba-le-ta/cyr-ka; bilety
do opery/na przedstawienie baletowe/do cyrku).
Otrzymasz również informację, ile dni i nocy pakiet obejmuje, na przykład:
9 три дня, три ночи (tri dnia tri no-czi; trzy dni, trzy noce),
9 семь дней, шесть ночей (siem’ dniej, szest’ na-cziej; siedem dni, sześć nocy).
W rozdziale 2. znajdziesz więcej informacji o stosowaniu liczebników z rzeczownikami.
Nie ruszaj się bez nich z domu:

paszport i wiza
Jeśli planujesz wyjazd do Rosji, ten dział przestudiuj naprawdę uważnie. Znajdziesz tutaj
informacje o dokumentach, bez których nie zostaniesz wpuszczony (lub wypuszczony!) z Rosji.
Dokumenty te to oczywiście паспорт (pas-part; paszport) i виза (wi-za; wiza).
Jeśli bywałeś już za granicą, wiesz, że aby podróżować po obcych krajach, niezbędny jest paszport.
W niektórych państwach sam paszport nie wystarczy. Aby pojechać do Rosji, będziesz także
potrzebować wizy, stwierdzającej, że władze Российскoй Федерации (ra-sij-skaj fie-die-ra-cy-i;
Federacji Rosyjskiej) zezwalają Ci na przekroczenie granicy, a później powrót do domu przez
okres wskazany w wizie. Innymi słowy, jeśli postanowisz przekroczyć granicę Rosji dzień wcześniej
niż data na wizie, urzędnik celny na lotnisku będzie miał pełne prawo Cię nie wpuścić. Podobnie
jeśli w wizie jest napisane, że masz opuścić Rosję 24 stycznia 2009 r., nie próbuj nawet myśleć
o wyjeździe 1 lutego. Możesz zostać ukarany grzywną, spędzić znacznie więcej czasu, niż zakładałeś,
na lotnisku, a nawet spóźnić się na samolot, gdy będziesz wyjaśniał urzędnikom, dlaczego
pozostałeś w Rosji dłużej, niż przewidziano w wizie.
Paszport
Planując wyjazd do Rosji, będziesz potrzebował paszportu. Jeśli nie będzie to Twoja pierwsza
поездка за границу (pa-jezd-ka za gra-ni-cu; wyjazd za granicę), sprawdź wcześniej, czy paszport
jest ważny. Bez ważnego paszportu nie otrzymasz zezwolenia na przekroczenie granicy.
Wiza
Как достать\ получить визу? (kak das-tat’/pa-łu-czit’ wi-zu; jak otrzymać wizę?) — to pytanie
za milion złotych dla każdego, kto chce odwiedzić Rosję. Masz zasadniczo trzy opcje, w zależności
od tego, które z opisanych poniżej okoliczności najlepiej odzwierciedlają Twoją sytuację:
9 Jedziesz na wycieczkę z biura podróży, jako турист (tu-rist; turysta) i będziesz mieszkać
w hotelu.
9 Jedziesz в командировку (w ka-man-di-row-ku; na delegację) i masz официальное
приглашение (a-fi-cy-al-na-je pri-gła-sze-ni-je; oficjalne zaproszenie) wystosowane przez
rosyjską organizację, zaaprobowaną przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.
9 Masz w Rosji przyjaciół lub krewnych, którzy Cię oficjalnie zaproszą. Muszą być to osoby
bardzo Ci oddane, które potwierdzą, że będziesz przez cały okres pobytu mieszkał i stołował
się u nich.
Która z powyższych sytuacji wiąże się z największym prawdopodobieństwem otrzymania wizy?

Oczywiście pierwsza. Wystarczy, że zadzwonisz do biura podróży, a oni wszystkim się zajmą.
Jeśli będziesz chciał jednak skorzystać z drugiej lub trzeciej opcji, zanim odwiedzisz Российское
посольство (ra-sij-ska-je pa-sol-stwa; ambasadę rosyjską) lub Консульство (kon-sul-stwa;
konsulat), upewnij się, że masz oficjalny, ofrankowany list z Rosji, zawierający informacje,
o których piszemy powyżej.
Oto lista dokumentów potrzebnych, aby подать заявление на визу (pa-dat’ za-jaw-le-ni-je na
wi-zu; złożyć wniosek o wizę):
9 паспорт (pas-part; paszport),

9 две фотографии (dwie fa-ta-gra-fi-i; dwie fotografie),
9 денежный ордер на 35 или 70 эуро (die-nież-nyj or-dier na trid-cat’ piat’ i-li siem’-die-siat
eu-ro; przekaz pieniężny — pokwitowanie wpłaty na 35 lub 70 euro, zależnie od planowanej
daty wyjazdu),
9 заявление на визу (za-jaw-le-ni-je na wi-zu; wniosek o wizę),

9 официальное приглашение (a-fi-cy-al-na-je pri-gła-sze-ni-je; oficjalne zaproszenie).
Najczęściej popełnianym błędem jest przedkładanie czeku lub karty kredytowej w miejsce
przekazu pieniężnego. Takich form płatności urzędnicy ambasady nie akceptują. I jeszcze
jedno ostrzeżenie: zanim zaczniesz starać się o wizę, przejrzyj stronę ambasady rosyjskiej
http://www.poland.mid.ru. Przepisy ciągle się zmieniają.
Pogawędka
Jack wyjeżdża do Rosji w sprawach służbowych. Zgłasza się w rosyjskim konsulacie
w San Francisco w sprawie wizy. Rozmawia z nim работник консульства (ra-bot-
nik kon-sul-stwa; pracownik konsulatu) w wydziale wizowym.
Jack: Я еду в Москву в командировку. Мне нужна виза.
Вот документы.
ja je-du w mas-kwu w ka-man-di-row-ku. mnie nuż-na wi-za.
wot da-ku-mien-ty
Jadę do Moskwy na delegację. Potrzebuję wizy.
Oto dokumenty.
Pаботник консульства: Так, паспорт, приглашение, заявление
и фотографии. А где денежный ордер?
tak, pas-part, pri-gła-sze-ni-je, za-jew-le-ni-je i fa-ta-gra-fii.
a gdie die-nież-nyj or-dier?
Tak, paszport, zaproszenie, wniosek i fotografie.
A gdzie jest przekaz pieniężny?
Jack: Денежный ордер? Вот чек на 150 долларов.
die-nież-nyj or-dier? wot czek na sto pi-di-siat do-ła-raw
Przekaz pieniężny? Oto czek na 150 dolarów.
Pаботник консульства: Мы не принимаем чеки. Мы принимаем только
денежный ордер.
my nie pri-ni-ma-jem czie-ki. my pri-ni-ma-jem tol-ka
die-nież-nyj or-dier
Nie przyjmujemy czeków. Przyjmujemy tylko przekazy
pieniężne.
Jack: Ну ладно, придётся придти ещё раз.
nu ład-na, pri-diot-sa prid-ti je-szczio raz
No cóż, będę musiał przyjść jeszcze raz.
в командировку w ka-man-di-row-ku w delegację
Мне нужна виза. mnie nuż-na wi-za Potrzebuję wizy.
Вот документы. wot da-ku-mien-ty Oto dokumenty.
чек на 150 долларов czek na sto pi-di-siat do-ła-raw czek na 150 dolarów
Мы не принимаем my nie pri-ni-ma-jem Nie przyjmujemy
только tol-ka tylko
Придётся придти pri-diot-sa prid-ti je-szczio raz Będę musiał przyjść
ещё раз. jeszcze raz.
Co zabrać ze sobą:
porady dotyczące pakowania
Gdy zbliża się termin wyjazdu, należy zacząć się pakować. Niezależnie od tego, dokąd się
wybierasz, zapewne zechcesz zabrać następujące przedmioty:
9 чемодан (czie-ma-dan; walizka),

9 сумка (sum-ka; torba),
9 рюкзак (riuk-zak; plecak),
9 карта (kar-ta; mapa),
9 фотоаппарат (fa-ta-a-pa-rat; aparat fotograficzny),
9 плёнка (plon-ka; film do aparatu),
9 видео камера (wi-die-a ka-mie-ra; kamera wideo),
9 мыло (my-ła; mydło),
9 шампунь (szam-puń; szampon),
9 дезодорант (die-za-da-rant; dezodorant),
9 зубная щётка (zub-na-ja szcziot-ka; szczoteczka do zębów),
9 зубная паста (zub-na-ja pas-ta; pasta do zębów),
9 косметика (kas-mie-ti-ka; kosmetyki do makijażu).
Jeśli wybierasz się do Rosji zimą, dobrze się przygotuj. Oto elementy garderoby, które trzeba
zabrać:
9 шапка (szap-ka; czapka),

9 пальто (pal-to; płaszcz lub kurtka zimowa),
9 шарф (szarf; szalik),
9 перчатки (pier-cziat-ki; rękawiczki),
9 свитер (swi-tier; sweter),
9 сапоги (sa-pa-gi; buty zimowe).
W rozdziale 6. znajdziesz więcej informacji o różnych częściach garderoby, które możesz ze
sobą zabrać, niezależnie od pory roku.
Gierki językowe
Dopasuj do dat z lewej kolumny ich odpowiedniki w języku rosyjskim, z kolumny prawej.
1. 01.12.2005 a. первое декабря две тысячи пятого года
2. 03.01.1999 b. восемнадцатое мая тысяча девятсот шестьдесят второго года
3. 18.05.1962 c. двадцать второе сентября тысяча девятсот пятьдесят
шестого года
4. 22.09.1956 d. третье января тысяча девятсот девяносто девятого года
Która z poniższych atrakcji turystycznych nie znajduje się w St. Petersburgu?
Odpowiedź znajdziesz w dodatku C.
1. Пискарёвское кладбище
2. Новодевичье кладбище
3. Эрмитаж
4. Русский музей
Rozdział 12
Jak się tam dostać:

samoloty, pociągi i nie tylko
W tym rozdziale:
► Zapoznajemy się z czasownikami oznaczającymi ruch.
► Poruszamy się po lotnisku.
► Przyglądamy się transportowi publicznemu.
► Podróżujemy pociągiem.
J ak mówi rosyjskie przysłowie: Язык до Киева доведёт (jе-zyk da ki-je-wa da-wie-diot),

co można przetłumaczyć jako „Język doprowadzi Cię do Kijowa”, a oznacza „pytaj, a dotrzesz
wszędzie”. Polskim odpowiednikiem tego przysłowia jest popularne „koniec języka za przewodnika”.
W niniejszym rozdziale poznasz zwroty i wyrażenia, dzięki którym będziesz mógł odwiedzić
najgłębiej ukryte zakątki Rosji, używając do tego celu różnych środków transportu. A do Kijowa
trafisz na pewno!
Czasowniki oznaczające ruch

W każdym języku przedmioty i fakty dobrze znane mówiącym tym językiem ludziom mogą
być opisane na wiele sposobów. To dlatego Eskimosi mają dwanaście różnych wyrazów na
określenie śniegu. Rosjanie dużo i chętnie podróżują; może właśnie z tego powodu w języku
rosyjskim jest tak wiele czasowników oznaczających ruch.
Wybór odpowiedniego czasownika uzależniony jest od wielu czynników. Wspomnijmy

tylko niektóre:
9 Czy ruch odbywa się za pośrednictwem pojazdu, czy nie.

9 Czy poruszanie się ma charakter regularny.
9 Czy ruch odbywa się w trakcie mówienia o nim.
Dlaczego Rosjanie mają tak wiele czasowników oznaczających ruch? Dzięki nim przekazywana
wiadomość jest bardziej precyzyjna i można uniknąć niepotrzebnych dodatkowych pytań.
Na przykład, gdy mówisz „Chcę dzisiaj iść do teatru”, nie jest jasne, czy zamierzasz tam
rzeczywiście pójść, pojechać samochodem czy może pociągiem. Rozmówca może więc
chcieć zadać dodatkowe pytanie, na przykład „Jak zamierzasz się tam dostać?” lub „Pojedziesz
samochodem?”. W języku rosyjskim odpowiedź na te pytania zawarta jest zwykle już w Twoim
stwierdzeniu, w którym stosujesz właściwy czasownik. Wybór odpowiedniego czasownika
eliminuje więc konieczność zadawania dodatkowych pytań i tym samym oszczędza czas.
Niezłe, prawda?
W kolejnych działach wyjaśnimy, jakie czasowniki oznaczające ruch należy stosować, mówiąc
o poruszaniu się mającym charakter stały lub odbywającym się w momencie mówienia o nim.
Dowiesz się również, jak powiedzieć, dokąd się dokładnie udajesz.
Chodzimy i jeździmy przez cały czas

Mówiąc o poruszaniu się, stosujesz czasowniki wielokierunkowe ходить (cha-dit’; chodzić) i ездить
(jez-dit’; jeździć). Jeśli opowiadasz o chodzeniu po mieście czy podróżowaniu po kraju, tych
właśnie czasowników powinieneś używać.
Czasowniki wielokierunkowe ходить i ездить powinieneś stosować także, mówiąc o poruszaniu

się w sposób powtarzalny, tam i z powrotem, na przykład я хожу в школу (ja cha-żu w szko-łu;
chodzę do szkoły) i он ездит на работу (on jez-dit na ra-bo-tu; on jeździ do pracy).
Powyższe dwa czasowniki opisują poruszanie się w sposób powtarzalny, w czasie teraźniejszym.
Aby właściwie zrozumieć sposób ich stosowania wyobraź sobie miejsca, które odwiedzasz raz
w tygodniu, codziennie, dwa razy w miesiącu, raz w roku czy w każdy weekend. Większość
ludzi na przykład chodzi codziennie do pracy. W języku rosyjskim powiesz więc:
9 Я хожу на работу каждый день (ja cha-żu na ra-bo-tu każ-dyj dień; chodzę do pracy
codziennie), jeśli chodzisz piechotą.
9 Я езжу на работу каждый день (ja je-żu na ra-bo-tu każ-dyj dień; jeżdżę do pracy
codziennie), jeśli jeździsz jakimś pojazdem.
Koniugację czasownika ходить przedstawia tabela 12.1.
Tabela 12.1. Koniugacja czasownika ходить

я хожу ja cha-żu ja chodzę
ты ходишь ty cho-disz ty chodzisz (nieformalnie, liczba pojedyncza)
он/она/оно ходит on/a-na/a-no cho-dit on/ona/ono chodzi
мы ходим my cho-dim my chodzimy
вы ходите wy cho-di-tie wy chodzicie (formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga)
они ходят a-ni cho-diat oni chodzą
Mówiąc o chodzeniu, możesz także zastosować zwrot ходить пешком (cha-dit’ piesz-kom;
chodzić pieszo). Wygląda to trochę jak powielanie informacji, ale tak właśnie mówią Rosjanie.
Koniugację czasownika ездить przedstawiamy w tabeli 12.2.

Rozdział 12: Jak się tam dostać: samoloty, pociągi i nie tylko 199
Tabela 12.2. Koniugacja czasownika ездить
я езжу ja je-żu ja jeżdżę
ты ездишь ty jez-disz ty jeździsz (nieformalnie, liczba pojedyncza)
он/она/оно ездит on/a-na/a-no jez-dit on/ona/ono jeździ
мы ездим my jez-dim my jeździmy
вы ездите wy jez-di-tie wy jeździcie (formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga)
они ездят a-ni jez-diat oni jeżdżą
Możesz także powiedzieć, jakim pojazdem jeździsz, stosując poniższe zwroty:
9 ездить на такси (jez-dit’ na tak-si; jeździć taksówką),

9 ездить на маршрутке (jez-dit’ na marsz-rut-kie; jeździć minivanem),
9 ездить на автобусе (jez-dit’ na aw-to-bu-sie; jeździć autobusem),
9 ездить на метро (jez-dit’ na miet-ro; jeździć metrem),
9 ездить на поезде (jez-dit’ na po-jez-die; jeździć pociągiem),
9 ездить на машине (jez-dit’ na ma-szy-nie; jeździć samochodem).
Idziemy lub jedziemy w chwili mówienia o tym

W języku rosyjskim dobór odpowiedniego czasownika uzależniony jest od tego, czy mówisz
o poruszaniu się w ogóle (na przykład, gdy jeździsz po mieście lub chodzisz po swoim domu),
czy też masz na myśli celowe przemieszczanie się w konkretnym kierunku lub podążanie
do konkretnego miejsca. W pierwszym wypadku należy stosować czasowniki wielokierunkowe
ходить i ездить, o których mówiliśmy w poprzednim dziale.
Inne czasowniki (nazywane czasownikami jednokierunkowymi) stosuje się, mówiąc o poruszaniu się
w określonym kierunku lub zmierzaniu do określonego miejsca. Wykorzystuje się je również,
mówiąc o poruszaniu się trwającym w momencie mówienia o nim.
W przypadku chodzenia stosujemy czasownik идти (id-ti; iść), jak w wyrażeniu Я иду на работу
(ja i-du na ra-bo-tu; idę do pracy). A oto koniugacja czasownika идти.
9 Я иду (ja i-du; ja idę),

9 Ты идёшь (ty i-diosz; ty idziesz, nieformalnie, liczba pojedyncza),
9 Он/она/оно идёт (on/a-na/a-no i-diot; on/ona/ono idzie),
9 Мы идём (my i-diom; my idziemy),
9 Вы идёте (wy i-dio-tie; wy idziecie, formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga),
9 Они идут (a-ni i-dut; oni idą).
Jeśli jedziemy jakimś pojazdem, należy zastosować czasownik jednokierunkowy ехать

(je-chat’; jechać):
9 Я еду (ja je-du; ja jadę),

9 Ты едешь (ty je-diesz; ty jedziesz, nieformalnie, liczba pojedyncza),
9 Он/она/оно едет (on/a-na/a-no je-diet; on/ona/ono jedzie),
9 Мы едем (my je-diem; my jedziemy),
9 Вы едете (wy je-die-tie; wy jedziecie, formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga),
9 Они едут (a-ni je-dut; oni jadą).
Wyjaśniamy, dokąd się wybieramy

Aby powiedzieć, dokąd dokładnie idziesz, powinieneś zastosować konstrukcję składającą się
z przyimka в (w; do) lub на (na; do) oraz rzeczownika oznaczającego miejsce przeznaczenia
w bierniku. W rozdziale 15. znajdziesz więcej informacji o wymienionych wyżej przyimkach:
9 Я иду в театр (ja i-du w tie-atr; idę do teatru).

9 Она идёт на концерт (a-na i-diot na kan-cert; ona idzie na koncert).
Aby opisać spacer czy przejażdżkę, można zastosować przyimek по (po; po) z rzeczownikiem
w celowniku (więcej informacji o przypadkach znajdziesz w rozdziale 2.):
9 Она ходит по Москве (a-na chо-dit pa mas-kwie; ona chodzi po Moskwie).

9 Мы ездим по центру города (my jez-dim pa cent-ru go-ra-da; jeździmy po centrum miasta).
A teraz dobre wieści! Dopóki pozostajesz w obrębie miasta, nie musisz określać sposobów
poruszania się. Nawet jeśli trzykrotnie zmienisz środek komunikacji w drodze do biblioteki,
nadal poprawnie będzie, jeśli powiesz я иду в библиотеку (ja i-du w bib-li-a-tie-ku; idę do
biblioteki). Wymieniona konstrukcja językowa wywodzi się z czasów, gdy miasta były na tyle
małe, że wszędzie można było dotrzeć piechotą. Jeśli jednak wyjeżdżasz z miasta, oczywiście
potrzebny Ci będzie jakiś środek transportu, chyba że zamierzasz iść miesiącami.
Pamiętaj, aby stosować czasowniki ездить (jeździć) lub ехать (jechać), mówiąc o wyprawach
do innych miast. Jeśli bowiem powiesz я иду в Москву (ja i-du w mas-kwu; idę do Moskwy),
może to zabrzmieć, jakbyś wybierał się tam na pielgrzymkę, a chyba nie w tym rzecz.
Rosjanie często, stosując czasowniki oznaczające ruch, opuszczają zaimki. Tak jest bardziej
potocznie. Na przykład, zamiast Куда ты идёшь? (ku-da ty i-diosz; dokąd ty idziesz?) możesz
usłyszeć po prostu Куда идёшь? (ku-da i-diosz; dokąd idziesz?). Zamiast powiedzieć Я иду
в театр (ja i-du w tie-atr; ja idę do teatru), możesz oznajmić krótko Иду в театр (i-du w tie-atr; idę
do teatru).
Pogawędka
Sara dostała pracę w Moskwie. W drodze do pracy spotyka swojego rosyjskiego
kolegę, Kolę.
Sara: Привет! Куда идёшь?
pri-wiet! ku-da i-diosz?
Cześć! Dokąd idziesz?
Kola: На работу. Я хожу на работу пешком каждый день.
na ra-bo-tu. ja cha-żu na ra-bo-tu piesz-kom każ-dyj dień
Do pracy. Codziennie chodzę do pracy pieszo.
Sara: А я езжу на метро. Коля, у тебя есть планы на вечер?
Давай пойдём в кино.
a ja je-żżu na miet-ro. ko-la, u ti-bia jest’ pła-ny na wie-czier?
da-waj paj-diom w ki-no
A ja jeżdżę metrem. Kola, masz jakieś plany na wieczór?
Chodźmy do kina.
Kola: Сегодня не могу. Иду с родителями в театр.
si-wod-nia nie ma-gu. i-du s ra-di-tie-la-mi w tie-atr
Dziś nie mogę. Idę z rodzicami do teatru.
У тебя есть планы u ti-bia jest’ pła-ny Masz jakieś plany
на вечер? na wie-czier na wieczór?
Сегодня не могу. si-wod-nia nie ma-gu Dziś nie mogę.
с родителями s ra-di-tie-la-mi z rodzicami
Poruszamy się po lotnisku

Do Rosji prawdopodobnie przylecisz самолётом (sa-ma-lo-tam; samolotem), a nawet jeśli nie,
będziesz miał zapewne okazję polecieć gdzieś w trakcie wizyty — 17 milionów kilometrów
kwadratowych powierzchni jest wystarczającym powodem, aby odbyć podróż samolotem.
Niezależnie od tego, czy wybierzesz dwudziestominutowy lot z Moskwy do Petersburga czy
dziewięciogodzinny do Władywostoku, zwroty i wyrażenia, które przedstawiamy w kolejnych
działach, pomogą Ci właściwie zaplanować lot i cieszyć się nim.
Stosujemy czasownik „lecieć”

Mówiąc o lataniu, stosujemy specjalny czasownik oznaczający ruch: лететь (le-tiet’; lecieć).
W odniesieniu do podróży samolotem nie stosujemy czasownika ехать (który opisujemy w dziale
„Idziemy lub jedziemy w chwili mówienia o tym”, powyżej w tym rozdziale), chyba że mamy
zamiar mówić o kołowaniu po lotnisku. Po starcie samolotu konieczne jest stosowanie czasownika
лететь, którego koniugację przedstawia tabela 12.3.
Tabela 12.3. Koniugacja czasownika лететь

я лечу ja le-cziu ja lecę
ты летишь ty le-tisz ty lecisz (nieformalnie liczba pojedyncza)
он/она/оно летит on/a-na/a-no le-tit on/ona/ono leci
мы летим my le-tim my lecimy
вы летите wy le-ti-tie wy lecicie (formalnie liczba pojedyncza i liczba mnoga)
они летят a-ni le-tiat oni lecą
Przechodzimy odprawę
i wkraczamy na pokład samolotu
Po przybyciu в аэропорт (w a-e-ra-port; na lotnisko), skieruj się do залa прилёта (za-ła pri-lo-ta;
strefy przylotów) lub залa вылета (za-ła wy-le-ta; strefy odlotów). Aby dowiedzieć się o stan
swojego lotu, spójrz na информационное табло (in-far-ma-cy-on-na-je tab-ło; tablicę informacyjną).
Przylot to po rosyjsku прибыте (pri-by-ti-je), a wylot nazywa się отправление (at-praw-le-ni-je).
Podchodząc do stanowiska oznaczonego jako регистрация (re-gist-ra-cy-ja; punkt odpraw),

przygotuj билет (bi-let; bilet) i паспорт (pas-part; paszport). Dobrze jest również znać номер
рейса (no-mier riej-sa; numer lotu). A oto pytania, które możesz usłyszeć w punkcie odpraw:
9 Вы будете сдавать багаж? (wy bu-die-tie sda-wat’ ba-gaż; czy będzie Pan/Pani
odprawiać bagaż?).
9 Вы оставляли Ваш багаж без присмотра? (wy as-taw-la-li wasz ba-gaż biez pri-smot-ra;
czy pozostawił/-a Pan/Pani bagaż bez nadzoru?).
Bądź przygotowany, aby пройти проверку (praj-ti pra-wier-ku; przejść kontrolę), a następnie
служба безопасности (służ-ba bie-za-pas-nas-ti; służba bezpieczeństwa) nakaże Ci przejście
przez металлоискатель (mie-ta-ła-is-ka-tiel; wykrywacz metalu). Jeśli zdarzy Ci się zapomnieć
numer stanowiska lotu, możesz zapytać Какой у меня номер выхода? (ka-koj u mi-nia no-mier
wy-cha-da; jaki mam numer wyjścia?). Przy wyjściu oczekiwać będzie стюард (stiu-ard; steward)
lub стюардеcса (stiu-ar-die-sa; stewardesa), których możesz zapytać Это рейс в…? (e-ta riejs w;
czy to lot do…?).
Teraz przygotuj посадочный талон (pa-sa-dacz-nyj ta-łon; kartę pokładową), ponieważ zaczyna
się посадка (pa-sad-ka; wejście na pokład). Pewnie masz ze sobą ручной багаж (rucz’-noj
ba-gaż; bagaż podręczny) — pamiętaj o nim. Następnie powinieneś ustalić, czy masz место у
окна (mies-ta u ak-na; miejsce przy oknie), место у прохода (mies-ta u pra-cho-da; miejsce
zewnętrzne) czy też место в середине (mies-ta w sie-rie-di-nie; miejsce środkowe). Gdy będziesz
już на борту (na bar-tu; na pokładzie), przywita Cię пилот (pi-łot; pilot) i экипаж (e-ki-paż; załoga).
Kontrola paszportowa i celna

Lecąc samolotem za granicę, przed lądowaniem otrzymasz druk, który nazywa się таможенная
декларация (ta-mo-żen-na-ja diek-ła-ra-cy-ja; deklaracja celna). Wypełnij go w samolocie,
aby nie tracić czasu po wylądowaniu. Jeśli zauważysz obok siebie Rosjanina wyglądającego
na znudzonego, poproś go o pomoc: Помогите мне, пожалуйста заполнить таможенную
декларацию! (pa-ma-gi-tie mnie, pa-ża-łu-sta za-poł-nit’ ta-mo-żen-nu-ju diek-ła-ra-cy-ju;
czy mógłby mi Pan pomóc wypełnić deklarację celną?).
Po opuszczeniu samolotu i przejściu labiryntem korytarzy zobaczysz zatłoczoną salę, w której

mieści się паспортный контроль (pas-part-nyj kan-trol; kontrola paszportowa). Aby oszczędzić
sobie frustracji, upewnij się, że stoisz we właściwej kolejce: jedną kolejkę tworzą граждане России
(graż-da-nie ra-ssi-i; obywatele Rosji), a drugą иностранные граждане (i-na-stran-ny-je graż-da-nie;
obywatele innych państw).
Podczas kontroli paszportowej powinieneś okazać паспорт (pas-part; paszport) i визy (wi-zu;
wizę); w rozdziale 11. znajdziesz więcej informacji o tych dokumentach. Następnie пограничник
(pag-ra-nicz-nik; urzędnik służby granicznej) zapyta Cię o Цель приезда? (cel pri-jez-da; cel
przyjazdu?). Możesz odpowiedzieć następująco:
9 туризм (tu-rizm; turystyka),

9 работа (ra-bo-ta; praca),
9 учёба (u-czio-ba; nauka),
9 частный визит (czias-nyj wi-zit; wizyta prywatna).
Po przejściu kontroli paszportowej powinieneś odebrać багаж, w miejscu oznaczonym znakiem
Багаж (ba-gaż; bagaż). Wyraz ten oznacza zarówno bagaż, jak i jego odbiór. Kolejny krok
to таможенный досмотр (ta-mo-żen-nyj das-motr; kontrola celna). Najlepiej oczywiście wybrać
зелёный коридор (zi-lo-nyj ka-ri-dor; zielony korytarz), jeśli nie masz nic do oclenia. W innym
wypadku zajmą się Tobą таможенники (ta-mo-żen-ni-ki; urzędnicy służby celnej) i będziesz
musiał odpowiedzieć na pytanie Что декларируете? (szto diek-ła-ri-ru-je-tie; co chciał(a)by
Pan/Pani zadeklarować?).
Odpowiadając, zastosuj konstrukcję składającą się ze zwrotu Я декларирую i rzeczownika

oznaczającego deklarowany przedmiot w bierniku (w rozdziale 2. znajdziesz informacje
o przypadkach). A zwykle deklarowane są:
9 алкоголь (ał-ka-gol’; alkohol),

9 дрогоценности (dra-ga-cen-nas-ti; biżuteria),
9 произведения искуcства (pra-iz-wi-die-ni-ja is-kus-twa; dzieła sztuki).
Pogawędka
Tadeusz właśnie przyleciał do Moskwy. Przechodzi na lotnisku kontrolę paszportową.
Tadeusz: Добрый день. Вот мой паспорт.
dob-ryj dień. wot moj pas-part
Dzień dobry. Oto mój paszport.
Tаможенник: Хорошо. А где виза?
cha-ra-szo. a gdie wi-za?
W porządku. A gdzie jest wiza?
Tadeusz: Вот она.
wot a-na
Oto ona.
Tаможенник: Ага, вижу. Цель приезда?
a-ga, wi-żu. cel pri-jez-da?
Aha, widzę. Cel przyjazdu?
Tadeusz: Туризм.
tu-rizm
Turystyka.
Вот мой паспорт. wot moj pas-part Oto mój paszport.
А где виза? a gdie wi-za A gdzie jest wiza?
Вот она. wot a-na Oto ona.
Opuszczamy lotnisko
Gdy tylko przejdziesz odprawę celną, dopadnie Cię tłum agresywnych taksówkarzy. Mówią
wieloma językami i proponują piekielne opłaty za dowóz do miasta. Zignoruj ich i znajdź
выход (wy-chad; wyjście), przy którym stoją inni taksówkarze, spokojniejsi i zwykle bardziej
uczciwi. Możesz spróbować potargować się z nimi w sprawie opłaty za przejazd (patrz
„Bierzemy taksówkę” dalej w tym rozdziale).
Jeśli masz żyłkę awanturniczą i nie przeraża Cię przeciskanie się z bagażem przez tłum, możesz
spróbować dojechać do miasta środkami transportu publicznego. Mаршрутка (marsz-rut-ka;
mikrobus) oferuje zwykle szybki i dość wygodny dojazd (szczegóły w „Jedziemy mikrobusem”
poniżej w tym rozdziale). Przy wielu lotniskach, włączając moskiewskie, stacje mają электрички
(e-lek-tricz’-ki; pociągi podmiejskie). Natomiast автобус (aw-to-bus; autobus) nie jest najlepszym
pomysłem. Autobusy są powolne i rzadko kursują.
Przed opuszczeniem lotniska zauważysz zapewne обмен валют (ab-mien wa-lut; punkt wymiany
walut). W zasadzie nie ma potrzeby wymieniać pieniędzy na lotnisku — kurs wymiany nie jest
korzystny, a każdy taksówkarz chętnie przyjmie euro lub dolary. Wystarczy, że będziesz miał
przy sobie banknoty o niskich nominałach, bo zwykle są kłopoty z wydawaniem reszty. Zwróć
również uwagę, jak posiadane przez Ciebie banknoty wyglądają. Starych, podartych lub zużytych
banknotów nikt (zwłaszcza poza miastami) nie przyjmie. W rozdziale 14. znajdziesz więcej
informacji na temat pieniędzy.
Korzystamy z transportu publicznego

Rosjanie przemykają przez swoje ogromne miasta lekko jak motyle, zmieniając dwu-, a nawet
trzykrotnie środki transportu publicznego w drodze do pracy. Ty również możesz spróbować.
Nie trzeba przy tym być guru transportu publicznego. Wystarczy wiedzieć, gdzie szukać informacji
i jak zadawać właściwe pytania. Wszystko to przedstawimy w kolejnych działach.
Bierzemy taksówkę
Najprościej jest poruszać się po nieznanym mieście taksówką — masz przy tym okazję na
pogawędkę z interesującymi osobami. Rosyjskie такси (tak-si; taksówki) nie zawsze wyglądają
jak taksówki. Wprawdzie oficjalne oznaczone są szachownicą lub mają na drzwiach duży napis
ТАКСИ, jednak jest bardzo wiele zwyczajnie wyglądających samochodów, które zatrzymują się,
gdy podnosisz rękę, wzywając taksówkę. Nie są to tajne taksówki, zwykle również nie prowadzą
ich seryjni mordercy. Po prostu zwykli obywatele próbują zarobić kilka dolarów w drodze do
pracy. Większość Rosjan jeździ w ten sposób bez obaw. Jeśli Tobie taki system nie odpowiada,
pozostaje служба такси (służ-ba tak-si; teletaksi). Gdy do nich zadzwonisz, usłyszysz pytania:
9 Ваш адрес (wasz ad-ries; Pana/Pani adres),

9 Куда едете? (ku-da je-die-tie; dokąd Pan/Pani jedzie?).
Pytając o kierunek jazdy, należy stosować słówko pytające куда (ku-da; dokąd), a nie где (gdie;
gdzie). Podobnie kładąc nacisk na kierunek jazdy, powiemy туда (tu-da; tam, w tamtym kierunku),
a nie там (tam; tam, w tamtym miejscu). Mówiąc krótko, z czasownikami oznaczającymi ruch
stosujemy куда, a nie где, oraz туда, a nie там.
Zamawiając taksówkę, możesz zapytać o opłatę za przejazd: Сколько это будет стоить? (skol-ka
e-ta bu-diet stо-it’; ile to będzie kosztować?). Stawka zazwyczaj nie podlega negocjacji.
Jeśli natomiast zatrzymasz taksówkę na ulicy, oczywiście możesz się potargować.
Zacznij rozmowę od pytania Сколько возьмёте до Большого? (skol-ka waz-mio-tie do bal-szo-wa;

ile do teatru Bolszoj?). Kiedy kierowca poda cenę, na przykład сто рублей (sto rub-lej; sto rubli),
zaoferuj połowę: Давайте за пятьдесят! (da-waj-tie za pi-di-siat; daję pięćdziesiąt!). Jeśli kierowca
nie zgodzi się, podnieś nieco sumę: Тогда давайте за семьдесят! (tag-da da-waj-tie za siem-die-siat;
wobec tego siedemdziesiąt!). Wcześniej czy później osiągniecie płaszczyznę porozumienia.
(Więcej informacji o liczebnikach znajdziesz w rozdziale 2.).
Nie ma potrzeby давать чаевые (da-wat’ cza-je-wy-je; dawać napiwek) rosyjskim taksówkarzom.
Jedziemy mikrobusem
Najpopularniejszym środkiem transportu publicznego są obecnie w Rosji маршрутки
(marsz-rut-ki), mikrobusy, kursujące po określonych trasach. Mаршрутки są szybkie i jadą
zwykle prosto do celu. Zatrzymują się tylko, gdy pasażerowie chcą wysiąść, nie zapomnij więc
powiedzieć kierowcy czegoś w rodzaju Остановите, пожалуйста у вокзала! (as-ta-na-wi-tie
pa-ża-łu-sta u wak-za-ła; proszę zatrzymać się przy dworcu!).
Mаршрутки kursują po trasach oznaczonych numerami. Łatwo je rozpoznać, ponieważ zwykle

mają kartki z numerem trasy za przednią szybą. Aby pojechać маршруткoй, przede wszystkim
powinieneś znaleźć miejsce, w którym się ona zatrzymuje. Miejsca te zwykle nie są oznaczone,
zapytaj więc autochtona Где останавливаются маршрутки? (gdie as-ta-naw-li-wa-jut-sa
marsz-rut-ki; gdzie zatrzymują się mikrobusy?). Mаршрутки mają zazwyczaj stałą opłatę
za przejazd, umieszczoną na kartce nad głową kierowcy. Płacić trzeba gotówką.
Łapiemy autobusy, trolejbusy i tramwaje

Oto rosyjskie nazwy innych środków transportu miejskiego:
9 aвтобус (aw-to-bus; autobus),

9 троллейбус (tra-lej-bus; trolejbus),
9 трамвай (tram-waj; tramwaj).
Jeśli znajdziesz się w czymś, co porusza się po szynach i nie jest podłączone do przewodów
trakcji biegnących powyżej, to jest to pociąg i prawdopodobnie wiezie Cię do innego miasta!
W dziale „Wsiadamy do pociągu” znajdziesz więcej informacji na ten temat.
Miejscem, w którym zatrzymuje się aвтобус, троллейбус oraz трамвай, są odpowiednio

автобусная остановка (aw-to-bus-na-ja as-ta-now-ka; przystanek autobusowy), троллейбусная
остановка (tra-lej-bus-na-ja as-ta-now-ka; przystanek trolejbusowy) i трамвайная остановка
(tram-waj-na-ja as-ta-now-ka; przystanek tramwajowy). Są one oznaczone znakiem a jak автобус
lub Т jak троллейбус lub трамвай. Na przystankach znajdują się zwykle расписание (ras-pi-sa-ni-je;
rozkład jazdy) i карта маршрута (kar-ta marsz-ru-ta; mapa trasy).
Jeśli nie jesteś zwolennikiem biegów na orientację, najlepiej ustalić trasę, pytając autochtonów.
Zwykle są oni bardzo przyjaźnie nastawieni i chętnie przekażą Ci nawet więcej informacji, niż
potrzebujesz. Zapytaj po prostu:
9 Как мне доехать до Красной Площади? (kak mnie da-je-chat’ do kras-naj pło-szczia-di;
jak dojechać do placu Czerwonego?).
9 Этот автобус идёт до Эрмитажа? (e-tat aw-to-bus i-diot da er-mi-ta-ża; czy ten autobus
jedzie w kierunku Ermitażu?).
9 Где можно купить билеты? (gdie moż-na ku-pit’ bi-le-ty; gdzie mogę kupić bilety?).
Jest kilka sposobów, aby zapłacić za przejazd. W niektórych miastach trzeba kupować билеты
(bi-le-ty; bilety), których sprzedażą zajmują się киоски (ki-os-ki; kioski). W innych miastach
zapłatę przyjmuje водитель (wa-di-tiel; kierowca) lub кондуктор (kan-duk-tar; konduktor).
Przejażdżka metrem
W czasach Związku Radzieckiego miasta dzieliły się na te, w których jest метро (miet-ro; metro),
i całą resztę. Mieszkanie w miastach posiadających метро uznawane było za lepsze niż w miastach
metra niemających. Posiadanie mетро oznaczało mieszkanie w naprawdę dużym mieście.
W dzisiejszych czasach rosyjskie miasta również podzielone są na dwie kategorie: Moskwę
i nie-Moskwę. Ale метро to nadal jest coś!
I nie ma się co dziwić. Rosyjskie метро jest przepiękne, czyste, przyjazne podróżnym i tanie.
Linie metra łączą najbardziej oddalone dzielnice ogromnych rosyjskich miast i nie ma kłopotów
z ruchem ulicznym. W ciągu dnia pociągi kursują co dwie do trzech minut. Niestety od 01.30
do 04.30 metro jest zamknięte. Około 04.30 na moskiewskiej ulicy łatwo można ustalić, gdzie
znajduje się станция метро (stan-cy-ja miet-ro; stacja metra), widząc tłum młodych ludzi
w wyjściowych ubraniach, czekających na otwarcie метро, aby móc powrócić do domu.
W Moskwie jest 11 linii метро. Każda ветка (wiet-ka; linia) ma własną nazwę i oznaczona
jest innym kolorem. Mapę linii moskiewskiego metra można znaleźć pod adresem:
http://www.hotels-moscow.ru/metro.html.
Aby pojechać metrem, należy w вестибюлe метро (wies-ti-biu-le miet-ro; holu metra) kupić
карточкy (kar-tacz’-ku; kartę opłat) lub проездной (pra-jez-naj; bilet okresowy).
Wsiadamy do pociągu
Поезд (po-jezd; pociąg) jest w Rosji symbolem wielkiej przygody. Z kolejnych działów dowiesz się,
jak czytać rozkład jazdy, jak wybrać rodzaj pociągu, jak kupić bilet i wsiąść do pociągu.
Studiujemy rozkład jazdy

Gdy stoisz на вокзале (na wak-za-le; na dworcu) przed olbrzymią tablicą z rozkładem jazdy
pociągów, może Ci się wydawać, że przedstawiono na niej znacznie więcej informacji, niż jest
Ci potrzebne. Oto, co powinieneś widzieć przed sobą:
9 станция оправления (stan-cy-ja at-praw-le-ni-ja; stacja odjazdu),

9 станция прибытия (stan-cy-ja pri-by-ti-ja; stacja przyjazdu),
9 время в пути (wrie-mia w pu-ti; czas podróży),
9 номер поезда (no-mier po-jez-da; numer pociągu).
Kolumna z mnóstwem nieznanych wyrazów przedzielonych przecinkami to prawdopodobnie
lista stacji, na których pociąg się zatrzymuje. Widzisz również время отправления (wrie-mia
at-praw-le-ni-ja; czas odjazdu) oraz время прибытия (wrie-mia pri-by-ti-ja; czas przyjazdu).
Skrót Ч oznacza чётные дни (cziot-ny-je; dni parzyste), a Неч to нечётные дни (nie-cziot-ny-
je dni; dni nieparzyste) — są to dni, w które pociąg kursuje.
Omawiamy rodzaje pociągów i wagonów

Oto rodzaje pociągów, uszeregowane rosnąco według ceny i standardu:
9 электричка (e-lek-tricz’-ka; pociąg podmiejski),

9 пассажирский поезд (pa-sa-żyr-skij po-jezd; pociąg osobowy),
9 скорый поезд (sko-ryj po-jezd; pociąg pospieszny),
9 фирменный поезд (fir-mien-nyj po-jezd; ekspres, dosłownie: pociąg firmowy).
Jeśli nie podróżujesz po przedmieściach, wybierz фирменный поезд. Będziesz zachwycony
szybkością jazdy i poziomem obsługi. Электричка jest dobrą alternatywą dla autobusów i taksówek,
gdy wybierasz się na przedmieścia.
Gdy już wybierzesz rodzaj pociągu, należy wybrać вагон (wa-gon; wagon). Wszystkie pociągi,
z wyjątkiem электричeк, mają następujące rodzaje wagonów:
9 общий вагон (ob-szczij wa-gon; wagon bez przedziałów), nie polecamy, chyba że podróż
będzie krótka);
9 плацкарт (płac-kart; wagon sypialny, niepodzielony na przedziały), za dużo ludzi, za mało
miejsca, nie polecamy, chyba że lubisz eksperymenty socjologiczne;
9 купе (ku-pie; wagon sypialny), wygodny i w przystępnej cenie, przedziały czteroosobowe;
9 спальный вагон (spal-nyj wa-gon; wagon sypialny), dziadek pozostałych typów
wagonów, dwuosobowy, może być drogi.
Kupujemy bilety
Możesz купить билеты (ku-pit’ bi-le-ty; kupić bilety) na dworcu kolejowym, w biurze podróży
lub w miejscach zwanych железнодорожные кассы (że-lez-na-da-roż-ny-je ka-sy; kasy kolejowe),
położonych w różnych punktach miasta. Pamiętaj, aby zabrać ze sobą паспорт (pas-part; paszport)
i наличные деньги (na-licz’-ny-je dień-gi; gotówkę); w biurach sprzedaży biletów nie zawsze
przyjmowane są karty.
Dialog możesz rozpocząć frazą: Мне нужен билет в (mnie nu-żen bi-let w; potrzebuję bilet
do) + nazwa miasta, do którego się wybierasz, w bierniku (w rozdziale 2. znajdziesz więcej
informacji o przypadkach). Osoba sprzedająca bilety zada prawdopodobnie następujące pytania:
9 На какое число? (na ka-ko-je czis-ło; na jaki dzień?).

9 Вам купе или плацкарт? (wam ku-pie i-li plac-kart; życzy Pan/Pani sobie miejsce
w przedziale czy leżankę we wspólnym wagonie?).
9 В одну сторону или туда и обратно? (w ad-nu sto-ra-nu i-li tu-da i ab-rat-na; w jedną
stronę czy tam i z powrotem?).
Możesz również wybrać rodzaj miejsca: верхняя полка (wierch-nia-ja poł-ka; górna leżanka)
lub нижняя полка (niż-nia-ja poł-ka; dolna leżanka). Электрички nie mają składanych leżanek,
nie ma w nich również miejscówek.
Podstawowe informacje dotyczące podróży

Gdy znajdziesz перон (pie-ron; peron), z którego odchodzi Twój pociąg, powinieneś zaopatrzyć
się w niezbędne w podróży artykuły żywnościowe i coś do czytania. Oczywiście jedno i drugie
znajdziesz w pociągu, jest w nim zazwyczaj вагон-ресторан (wa-gon ries-ta-ran; wagon
restauracyjny), w którym można zjeść posiłek, często przechodzą również sprzedawcy, oferujący
różne przekąski oraz кроссворды (kras-wor-dy; krzyżówki) i анекдоты (a-niek-do-ty; zbiory
dowcipów). Jeśli zwracasz uwagę na to, co czytasz, możesz jednak zechcieć poszukać odpowiedniej
lektury wcześniej. Wracając do jedzenia, stanowi ono w podróży swoisty rytuał i jeśli chcesz
doświadczyć podróży pociągiem w całej pełni, powinieneś koniecznie wziąć w nim udział.
Jadąc pociągiem, powinieneś mieć ze sobą banknoty o niskich nominałach, aby zapłacić
za постельное бельё (pas-tiel-na-je biel-jo; powłoczki na pościel), чай (cziaj; herbatę) i przekąski,
które kupuje się na stacjach. Bankomatów nie ma, a sprzedawcy lodów raczej nie przyjmują
kart kredytowych.
Wsiadamy do pociągu
Hомер вагона (no-mier wa-go-na; numer wagonu) wydrukowany jest na Twoim bilecie.
Podchodząc do wagonu (dobrze jest zacząć kierować się w jego stronę około pół godziny przed
odjazdem), zobaczysz przyjaznych (lub nie) проводникa (pra-wad-ni-ka; konduktora) albo
проводницy (pra-wad-ni-cu; konduktorkę), którym należy okazać билет (bi-let; bilet ) i паспорт
(pas-port; paszport).
Podróżując po Rosji, zawsze powinieneś mieć ze sobą paszport i wizę! Nie dostaniesz się bez
nich do pociągu czy samolotu, nie zameldujesz się też w hotelu. Dla bezpieczeństwa zrób
także kserokopie swoich dokumentów i noś je w innej kieszeni.
Gdy będziesz już w pociągu, проводник wręczy Ci постельное бельё (pas-tiel-na-je biel-jo;
powłoczki na pościel) — i jesteś gotowy do drogi!
Odkrywamy uroki podróży pociągiem

Dla Rosjan podróż pociągiem jest rodzajem małych wakacji. Jeszcze przed odjazdem przebierają
się w wygodne ubrania i zakładają тапочки (ta-pacz’-ki; kapcie), aby móc łatwiej kłaść się i wstawać
z „łóżka”. Zanim jeszcze pociąg opuści granice miasta, wyjmują liczne przekąski i rozpoczynają
pierwszy z długiej listy posiłków. Osoby w Twoim przedziale na pewno podzielą się z Tobą
jedzeniem, zadbaj więc, aby mieć czym się zrewanżować.
Проводник (pra-wad-nik; konduktor) lub проводница (pra-wad-ni-ca; konduktorka) będą pojawiać

się co jakiś czas, oferując herbatę i kawę. Przynajmniej raz powinieneś skorzystać z propozycji, aby
móc obejrzeć jedyne w swoim rodzaju rosyjskie подстаканники (pad-sta-kan-ni-ki; uchwyty
do szklanek), które można znaleźć wyłącznie w rosyjskich pociągach i w gabinetach osobliwości.
Na stacjach pasażerowie zwykle wysiadają, przechadzają się po peronie, rozprostowując nogi

i paląc papierosy. Można także dokupić jedzenia, бабушки (ba-busz-ki; starsze panie) sprzedają na
peronie domowe produkty, takie jak фрукты (fruk-ty; owoce), мороженое (ma-ro-że-no-je; lody)
i пиво (pi-wa; piwo). A oto wyrażenia przydatne w podróży pociągiem:
9 Сколько стоим на этой станции? (skol-ka sta-im na e-taj stan-cy-i; jak długo trwa postój
na tej stacji?).
9 Вы не возражаете, если я открою окно? (wy ni waz-ra-ża-je-tie jes-li ja at-kro-ju ak-no;
czy nie będzie miał/-a Pan/Pani nic przeciwko temu, abym otworzył okno?).
Gierki językowe
Oto zdania z czasownikami oznaczającymi ruch. Które z nich są nielogiczne?
1. Я иду в школу.
2. Я еду пешком.
3. Он идёт в музей.
4. Мы идём в Москву.
5. Они едут на машине.
Czego nie zobaczysz na lotnisku? Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
a. багаж
b. паспортный контроль
c. поезд
d. зелёный коридор
Rozdział 13
Pobyt w hotelu
W tym rozdziale:
► Szukamy hotelu marzeń.
► Meldujemy się i wymeldowujemy.
► Rozwiązujemy problemy.
W ygodny hotel (гостиница; gas-ti-ni-ca) to podstawa udanego wyjazdu. Gdy masz

przyjemny i komfortowy pokój, dobrze Ci się mieszka i podoba Ci się kraj, w którym
jesteś. Jeśli natomiast hotel jest stary i obskurny, czujesz się źle i żałujesz, że w ogóle przyjechałeś.
Aby pobyt w rosyjskim hotelu był przyjemny, z tym rozdziale opowiemy, jak znaleźć i zarezerwować
pokój, co powiedzieć, meldując się, jak rozwiązać problemy z obsługą oraz jak zweryfikować
i zapłacić rachunek.
Rezerwujemy hotel
Aby być pewnym, że hotel, w którym będziesz mieszkać, nie zawiedzie Twoich oczekiwań,
powinieneś upewnić się, że rezerwowany pokój jest tym, którego szukasz. W kolejnych
działach przedstawimy różne rodzaje hoteli i opowiemy, jak należy dokonać rezerwacji.
Rodzaje hoteli
W Rosji są dwa podstawowe rodzaje hoteli: droższe i bardziej komfortowe пятизвёздные
гостиницы (pia-ti-zwiozd-ny-je gas-ti-ni-cy; hotele pięciogwiazdkowe) i mniej wygodne,
ale tańsze однозвёздные гостиницы (ad-na-zwiozd-ny-je gas-ti-ni-cy; hotele jednogwiazdkowe).
Nie zdziw się jednak, gdy w jedno- lub dwugwiazdkowym hotelu zapłacisz tyle, co w cztero- czy
pięciogwiazdkowym. Kolejna rosyjska łamigłówka.
We współczesnym języku rosyjskim są dwa odpowiedniki słowa „hotel”. Pierwszy to stara, dobra
гостиница (gas-ti-ni-ca; hotel), oznaczająca dosłownie „miejsce dla gości”. Drugi wyraz — отель
(a-tiel; hotel) jest zapożyczeniem. Choć z językowego punktu widzenia oba wyrazy można stosować
zamiennie, jednak mają one nieco inne znaczenie. Nikt w Rosji nie używa wyrazu отель
w odniesieniu do maleńkiego, odrapanego hoteliku. W takiej sytuacji właściwszy będzie wyraz
гостиница. Z drugiej strony, mówiąc o luksusowych cztero- czy pięciogwiazdkowych hotelach,
Rosjanie posługują się zamiennie obydwoma wyrazami.
Nie zatrzymujesz się w hotelu — Ty tam mieszkasz

Co się robi w hotelu? Mieszka się. Choć w języku rosyj- pobytu w hotelu bardzo popularne jest wyrażenie w ro-
skim istnieje odpowiedni wyraz останавливаться (as- dzaju Мы жили в гостинице Москва (my ży-li
ta-naw-li-wat-sa; zatrzymywać się), Rosjanie wolą sto- w gas-ti-ni-ce mas-kwa; mieszkaliśmy w hotelu Moskwa).
sować czasownik жить (żyt’; mieszkać). Przy opisywaniu
Dobrze jest zapytać o hotele osoby, które odwiedzały już miasto, do którego się wybieramy:
А где там можно остановиться? (a gdie tam moż-na as-ta-na-wit-sa; a gdzie można się tam
zatrzymać?). Nie wstydź się, większość rozmówców z radością podzieli się taką informacją.
Mając wstępną listę hoteli, można zadzwonić do biura podróży lub poszukać dokładniejszych
informacji w internecie (więcej informacji na temat biur podróży znajdziesz w rozdziale 11.).
Rezerwujemy pokój
Jeśli dokonujesz rezerwacji online, wypełniane formularze są jednoznaczne. Jeśli wolisz
zarezerwować pokój telefonicznie, powinieneś powiedzieć: Я хотел бы/хотела бы забронировать
номер (ja cha-tieł by/cha-tie-ła by za-bra-ni-ro-wat’ no-mier; chciałbym/chciałabym zarezerwować
pokój). Jeśli jesteś mężczyzną, zastosuj czasownik хотел, a jeśli jesteś kobietą — хотелa.
Mówiąc o pokojach hotelowych, Rosjanie stosują wyraz номер, który oznacza także „numer”.
Jest w tym sens, ponieważ każdy pokój hotelowy rzeczywiście ma numer!
Dokonując rezerwacji telefonicznie, powinieneś być przygotowany na podanie określonych

informacji. W kolejnych działach opiszemy cały proces rezerwacji.
Ustalamy czas pobytu

Gdy powiesz, że zamierzasz dokonać rezerwacji, osoba, z którą będziesz rozmawiać, zapyta
prawdopodobnie На какое число? (na ka-ko-je czis-ło; na jaki dzień?).
Aby odpowiedzieć na to łatwe do przewidzenia pytanie, zastosuj konstrukcję: На (na; na)

+ liczebnik porządkowy oznaczający datę w rodzaju nijakim + nazwa miesiąca w dopełniaczu.
Na przykład, jeśli planujesz przyjazd 15 września, powiesz На пятнадцатое сентября
(na piet-nad-ca-to-je sin-tia-bria; na piętnastego września). (Informacje o przypadkach znajdziesz
w rozdziale 2., a daty omawiamy w rozdziale 11.).
Możesz również usłyszeć pytanie, przez jaki okres zamierzasz korzystać z pokoju: С какого
по какое число? (s ka-ko-wa pa ka-ko-je czis-ło; od kiedy do kiedy?).
Na takie pytanie odpowiadamy, stosując konstrukcję: c (s; od) + liczebnik porządkowy

oznaczający datę, w dopełniaczu + nazwa miesiąca w dopełniaczu + по (po; do) + liczebnik
porządkowy oznaczający datę, w mianowniku rodzaju nijakiego + nazwa miesiąca w dopełniaczu.
Jeśli na przykład zamierzasz mieszkać w hotelu od 21 do 25 czerwca, powinieneś powiedzieć

С двадцать первого июня по двадцать пятое июня (s dwad-cat’ pier-wa-wa i-ju-nia pa
dwad-cat’ pia-ta-je i-ju-nia; od 21 czerwca do 25 czerwca).
Rozdział 13: Pobyt w hotelu 215
Możesz także po prostu podać liczbę noclegów. Jeśli meldujesz się 21 czerwca o godzinie 15.00
i zamierzasz wyjechać 25 czerwca o godzinie 11.00, w hotelu będziesz mieszkać четыре ночи
(czie-ty-rie no-czi; cztery noce). Więcej informacji o liczebnikach z rzeczownikami znajdziesz
w rozdziale 2.
Wybieramy pokój
Gdy już załatwisz sprawę czasu pobytu, możesz usłyszeć pytanie: Вы хотите одноместный
номер или двухместный номер (wy cha-ti-tie ad-na-mies-nyj no-mier i-li dwuch-mies-nyj
no-mier; czy życzy Pan/Pani sobie pokój jednoosobowy czy dwuosobowy?).
Większość pokoi hotelowych to pokoje одноместные (ad-na-mies-ny-je; jednoosobowe)

i двухместные (dwuch-mies-ny-je; dwuosobowe). Jeśli jest trzecia osoba, na przykład dziecko,
rozwiązaniem jest раскладушка (ras-kła-dusz-ka; łóżko rozkładane). Jeśli zaś jesteś szczęśliwym
rodzicem dwojga dzieci, powinieneś chyba pomyśleć o dwóch pokojach.
W rosyjskich pokojach hotelowych nie ma olbrzymich łóżek, są односпальные (ad-na-spal-ny-je;

jednoosobowe) i двухспальные (dwu-spal-ny-je; podwójne).
Kolejną istotną sprawą, o którą powinieneś zapytać, jest to, czy w pokoju jest ванная
(wan-na-ja; łazienka), душ (dusz; prysznic) czy nawet туалет (tu-a-let; toaleta). W małym hotelu
w prowincjonalnym miasteczku prysznice i toalety mogą się znajdować на этаже (na e-ta-że;
na piętrze), a nie в номере (w no-mie-rie; w pokoju). Aby uniknąć rozczarowań, powinieneś
zawczasu zapytać: В номере есть ванная, душ и туалет? (w no-mie-rie jest’ wan-na-ja dusz
i tu-a-let; czy w pokoju jest łazienka, prysznic i toaleta?). Zwróć również uwagę, że wyraz туалет
oznacza pomieszczenie, właściwa zaś toaleta to унитаз (u-ni-taz; muszla klozetowa).
Pytamy o cenę
Ważne jest, aby zapytać Сколько стоит номер? (skol-ka sto-it no-mier; ile kosztuje pokój?)
lub Сколько стоят номера? (skol-ka sto-jat no-mie-ra; ile kosztują pokoje?).
Jeśli w hotelu, do którego dzwonisz, jest wiele wolnych pokoi, możliwe jest, że opłaty będą różne.
W takim wypadku usłyszysz: Есть номер/номера за семьдесят евро, за восемьдесят евро,
за сто евро (jest’ no-mier/no-mie-ra za siem-die-siat jew-ra, za wo-siem-die-siat jew-ra, za sto
jew-ra; jest pokój/są pokoje za 70 euro, za 80 euro, za 100 euro).
Pomimo iż w wielu hotelach ceny podawane są w euro lub dolarach, płacić należy rublami.
Dlaczego? Rosyjskie prawo zabrania większości instytucji przyjmowania obcej waluty. Większość
hoteli (poza najlepszymi, pięciogwiazdkowymi w głównych miastach) nadal nie przyjmuje kart
kredytowych. A prawie żaden hotel nie akceptuje czeków. Ogólnie w Rosji dobrze stale mieć
przy sobie ruble, nawet jeszcze przed przyjazdem. W rozdziale 14. znajdziesz więcej informacji
o sprawach finansowych.
Gdy zdecydujesz, który pokój najbardziej Ci odpowiada, powiedz: Я возьму номер за

восемьдесят евро (ja waz’-mu no-mier za wo-siem-die-siat jew-ra; poproszę pokój za 80 euro).
Możesz także zapytać, czy w cenę wliczone jest śniadanie: Это включает завтрак?
(e-ta wklu-czia-jet zaw-trak; czy cena obejmuje śniadanie?). Byłoby miło, gdyby obejmowała.
Pogawędka
Alina dzwoni do hotelu w St. Petersburgu, aby zarezerwować pokój. Podróżuje
sama i nie ma zbyt wiele pieniędzy. Pаботник гостиницы (ra-bot-nik gas-ti-ni-cy;
pracownik hotelu) odbiera telefon.
Alina: Я хотела бы забронировать номер.
ja cha-tie-ła by za-bra-ni-ra-wat’ no-mier
Chciałabym wynająć pokój.
Pаботник гостиницы: На какое число?
na ka-ko-je czis-ło?
Na jaki dzień?
Alina: На двадцатое ноября.
na dwad-ca-ta-je na-jab-ria
Na dwudziestego listopada.
Pаботник гостиницы: На двадцатое ноября свободных номеров нет.
na dwad-ca ta-je na-jab-ria swa-bod-nych na-mie-row niet
Na dwudziestego listopada nie ma wolnych pokoi.
Alina: А на двадцать первое есть номера?
a na dwad-cat’ pier-wa-je jest’ na-mie-ra?
A czy są pokoje na dwudziestego pierwszego?
Pаботник гостиницы: Да. Один номер? На сколько дней?
da. a-din no-mier? na skol-ka dniej?
Tak. Jeden pokój? Na ile dni?
Alina: Да, один. На две ночи. Одноместный номер.
da, a-din na dwie no-czi. ad-na-mies-nyj no-mier
Tak, jeden. Na dwie noce. Pokój jednoosobowy.
Pаботник гостиницы: Есть номер за сто евро, за семьдесят евро.
jest’ no-mier za sto jew-ro, za siem-die-siat jew-ro
Jest pokój za 100 euro i za 70 euro.
Alina: Я возьму номер за семьдесят евро. В номере есть
душ и туалет?
ja waz’-mu no-mier za siem-die-siat jew-ro. w no-mie-rie
jest’ dusz i tu-a-let?
Wezmę pokój za 70 euro. Czy w pokoju jest prysznic i toaleta?
Pаботник гостиницы: Да, есть. Будете бронировать?
da, jest’. bu-die-tie bra-ni-ra-wat’?
Tak, jest. Będzie Pani rezerwować?
Alina: Да, буду.
da, bu-du
Tak, będę.
Cвободных номеров нет. swa-bod-nych Nie ma wolnych pokoi.
na-mie-row niet
А на двадцать первое a na dwad-cat’ pier-wa-je A czy są pokoje na
есть номера? jest’ na-mie-ra dwudziestego pierwszego?
на две ночи na dwie no-czi na dwie noce
Будете бронировать? bu-die-tie bra-ni-ra-wat’ Będzie Pani rezerwować?
Да, буду. da, bu-du Tak, będę.
Meldujemy się
Gratulacje! Dotarłeś do hotelu. Aby proces meldowania przebiegał bez zakłóceń, z kolejnych
działów dowiesz się, co należy powiedzieć, meldując się w hotelu, jak odnaleźć pokój i czego
się spodziewać, gdy już się w nim znajdziesz, oraz jak znaleźć w hotelu to, czego szukasz.
Opowiemy również o pracownikach hotelu.
Gładko przechodzimy procedurę meldowania

Gdy przybędziesz do hotelu (zwłaszcza dobrego), powitają Cię швейцар (szwiej-car; odźwierny)
i носильщик (na-sil-szczik; bagażowy).
Zwróć uwagę na znak z napisem регистрация (rie-gi-stra-ci-ja; recepcja). Tam właśnie

powinieneś się zgłosić. Powiedz po prostu У меня забронирован номер (u mi-nia za-
bra-ni-ra-wan no-mier; mam zarezerwowany pokój).
Zostaniesz zapytany Как ваша фамилия? (kak wa-sza fa-mi-li-ja; jak się Pan/Pani nazywa?).
Przygotuj paszport, będzie potrzebny. Prosząc o paszport, регистратор (rie-gi-stra-tar;
recepcjonista) powie Ваш паспорт (wasz pas-part; Pana/Pani paszport).
Prawo jazdy (ani rosyjskie, ani zagraniczne) nie jest w Rosji dowodem tożsamości. Powinieneś
na wszelki wypadek zawsze nosić ze sobą paszport.
Kolejnym krokiem jest wypełnienie регистрационнoй карточки (rie-gi-stra-cy-on-naj kar-tacz’-ki;
karty meldunkowej). Usłyszysz słowa: Заполните, пожалуйста регистрационную карточку
(za-poł-ni-tie pa-ża-łu-sta rie-gi-stra-cy-on-nu-ju kar-tacz’-ku; proszę wypełnić kartę meldunkową).
Najczęściej należy podać następujące informacje:
9 Имя (i-mia; imię).

9 Фамилия (fa-mi-li-ja; nazwisko).
9 Адрес (ad-ries; adres).
9 Домашний/рабочий телефон (da-masz-nij/ra-bo-czij tie-le-fon; telefon domowy/telefon

służbowy).
9 Срок пребывания в гостинице с… по… (srok prie-by-wa-ni-ja w gas-ti-ni-ce s… pa…;
termin pobytu w hotelu od… do…).
9 Номер паспорта (no-mier pas-par-ta; numer paszportu).
Po wypełnieniu wszystkich rubryk i podaniu recepcjoniście paszportu, otrzymasz to,
co najważniejsze: ключ от комнаты (klucz’ at kom-na-ty; klucz do pokoju) oraz карточкy гостя
(kar-tacz’-ku gos-tia) lub визиткy (wi-zit-ku; kartę gościa hotelowego).
Nie należy zakładać, że numer pokoju ma jakikolwiek związek z piętrem, na którym pokój się
znajduje. Na przykład jeśli номер комнаты (no-mier kom-na-ty; numer pokoju) to 235, nie
znaczy to wcale, że pokój mieści się na drugim piętrze, może być na którymkolwiek. Opuszczając
регистрацию (rie-gi-stra-cy-ju; recepcję), zapytaj więc: На каком этаже мой номер? (na ka-kom
e-ta-że moj no-mier; na którym piętrze znajduje się mój pokój?).
Nie zapomnij przed każdym wyjściem z hotelu zostawiać klucza w recepcji (i oczywiście
odbierać go po powrocie). Jeśli zdarzy Ci się zabrać klucz ze sobą, administracja hotelu nie
będzie ponosić odpowiedzialności, jeśli z Twojego pokoju znikną jakieś cenne przedmioty.
Nigdy nie opuszczaj hotelu bez карточки гостя lub визитки (karty gościa hotelowego), jeśli
chcesz zostać wpuszczony z powrotem, po całym dniu zwiedzania. W większości wypadków
визитка powinna być okazywana pracownikowi ochrony hotelu.
Pogawędka
Greg Brown zarezerwował pokój w hotelu w Jarosławiu i się melduje.
Rozmawia z nim регистратор (recepcjonista).
Greg Brown: У меня забронирован номер на сегодня.
u mi-nia zab-ra-ni-ra-wan no-mier na si-wod-nia
Mam zarezerwowany pokój na dziś.
Pегистратор: Как ваша фамилия?
kak wa-sza fa-mi-li-ja?
Jak się Pan nazywa?
Greg Brown: Браун.
braun
Brown.
Pегистратор: Грег Браун? Ваш паспорт, пожалуйста.
greg braun? wasz pas-part, pa-ża-łu-sta
Greg Brown? Poproszę o paszport.
Greg Brown: Вот, пожалуйста.
wot, pa-ża-łu-sta
Proszę.
Pегистратор: Заполните, пожалуйста регистрационную карточку.
za-poł-ni-tie, pa-ża-łu-sta rie-gi-stra-cy-on-nu-ju kar-tacz’-ku
Proszę wypełnić kartę meldunkową.
Greg Brown: Хорошо.
cha-ra-szo
W porządku.
Вот я заполнил.
wot ja za-poł-nił
Wypełniłem.
Pегистратор: Вот ваш ключ. Номер триста пятнадцать. Вы выписываетесь
восьмого? Рассчётный час двенадцать часов дня.
wot wasz klucz’. no-mier tris-ta piat-nad-cat’. wy wy-pi-sy-wa-je-ties’
was’-mo-wa. ra-szcziot-nyj czias dwie-nad-cat’ czi-sow dnia
Oto pański klucz. Numer 315. Wyjeżdża Pan ósmego? Doba hotelowa
trwa do godziny 12 w południe.
на сегодня na si-wod-nia na dziś
Вот, пожалуйста. wot pa-ża-łu-sta Proszę.
заполните za-poł-ni-tie proszę wypełnić
Вот я заполнил. wot ja za-poł-nił Wypełniłem.
Вот ваш ключ. wot wasz klucz’ Oto pański klucz.
Вы выписываетесь wy wy-pi-sy-wa-je-ties’ Wyjeżdża Pan ósmego?
восьмого? was’-mo-wa?
pассчётный час ra-szcziot-nyj czias doba hotelowa
Oglądamy pokój
Co można znaleźć w pokoju hotelowym? Na pewno będzie tam двухспальная кровать
(dwu-spal-na-ja kra-wat’; łóżko dwuosobowe) lub односпальная кровать (ad-na-spal-na-ja
kra-wat’; łóżko jednoosobowe), jeśli masz номер на одного (no-mier na ad-na-wo; pokój
jednoosobowy).
Prawdopodobnie zobaczysz również торшер (tar-szer; lampę stojącą), czasem nawet kilka,
тумбочки (tum-bacz’-ki; stoliki nocne), a także письменный стол и стул (pis’-mien-nyj stoł
i stuł; biurko i krzesło). W większości pokoi hotelowych jest też шкаф (szkaf; szafa), w której
wiszą вешалки (wie-szał-ki; wieszaki). Mogą (ale nie muszą) być też телефон (tie-le-fon; telefon),
телевизор (tie-le-wi-zar; telewizor), будильник (bu-dil-nik; budzik) oraz телефонный
справочник (tie-le-fon-nyj spra-wacz’-nik; książka telefoniczna z numerami hotelowymi). To,
czy znajdziesz w swoim pokoju wszystkie powyższe przedmioty, zależy od kategorii hotelu.
Jeśli masz w pokoju łazienkę, znajdują się w niej унитаз (u-ni-taz; muszlę klozetową), душ
(dusz; prysznic) lub ванна (wan-na; wanna). Sprawdź, czy są wszystkie полотенца (pa-ła-tien-ca;
ręczniki), nie spodziewaj się jednak wielu ręczników w różnych rozmiarach. W najlepszym
wypadku znajdziesz ich dwa rodzaje: ванное полотенце (wan-na-je pa-ła-tien-ce; ręcznik
kąpielowy) oraz личное полотенце (licz’-na-je pa-ła-tien-ce; ręcznik do twarzy).
Zapoznajemy się z zapleczem

Aby zająć czymś czas w hotelu, być może będziesz chciał trochę pozwiedzać. Oto, co możesz znaleźć:
9 гардероб (gar-die-rob; szatnia),

9 почта (pocz’-ta; poczta),
9 сувенирный киоск (su-wie-nir-nyj ki-osk; kiosk z pamiątkami),
9 камера хранения (ka-mie-ra chra-nie-ni-ja; przechowalnia),
9 бюро обслуживания (biu-ro ab-słu-ży-wa-ni-ja; biuro obsługi klienta),
9 ресторан (ries-ta-ran; restauracja),
9 бар (bar; bar).
Aby dowiedzieć się, gdzie się znajdują poszczególne urządzenia, powinieneś pójść do бюро
обслуживания i zapytać: Скажите, пожалуйста, где камера хранения/почта? (ska-ży-tie,
pa-ża-łu-sta, gdie ka-mie-ra chra-nie-ni-ja/pocz’-ta; proszę mi powiedzieć, gdzie jest
przechowalnia/poczta?).
Jeśli nie jesteś gościem hotelu, a tylko odwiedzasz kogoś lub przyszedłeś zjeść obiad w jednej
z hotelowych restauracji, przyjęte jest, że płaszcz powinieneś zostawić w szatni (гардероб).
Personel hotelu
Osoby pracujące w hotelu to między innymi:
9 администратор (ad-mi-ni-stra-tar; pracownik recepcji),

9 гардеробщик/гардеробщица (gar-die-rob-szczik/gar-die-rob-szczi-ca; szatniarz/szatniarka),
9 носильщик (na-sil-szczik; bagażowy),
9 швейцар (szwiej-car; odźwierny),
9 горничная (gor-nicz’-na-ja; pokojówka).
Rozwiązujemy problemy
Doświadczeni podróżnicy wiedzą, że podczas pobytu za granicą zawsze zdarzają się jakieś kłopoty.
W kolejnych działach opowiemy, jak sobie radzić z najczęściej występującymi problemami,
i omówimy zgłaszanie usterek, prośbę o dostarczenie brakujących przedmiotów oraz prośbę
o zamianę pokoju.
Zgłaszamy usterkę
Często zdarza się, że jakieś urządzenie w pokoju hotelowym nie działa. Kluczem nie można
otworzyć drzwi, telefon jest głuchy, z prysznica leci tylko zimna woda. Problem może rozwiązać
рaботник бюро обслуживания (ra-bot-nik biu-ro ab-słu-ży-wa-ni-ja; pracownik biura
obsługi klienta).
Aby zgłosić problem, powinieneś zastosować zwrot У меня в комнате не работает… (u mi-nia
w kom-na-tie ni ra-bo-ta-jet; w moim pokoju nie działa…) + nazwa zepsutego urządzenia.
Jeśli nie funkcjonuje telefon, powiesz У меня в комнате не работает телефон (u mi-nia
w kom-na-tie ni ra-bo-ta-jet tie-le-fon; w moim pokoju nie działa telefon). Rzeczownik
oznaczający zepsute urządzenie powinieneś zastosować w mianowniku.
Prosimy o dostarczenie brakujących przedmiotów

Aby powiedzieć, że czegoś w naszym pokoju brakuje, stosujemy konstrukcję: У меня
в номере нет… (u mi-nia w no-mie-rie niet; w moim pokoju nie ma…) + wyraz oznaczający
brakujący przedmiot, w dopełniaczu (więcej informacji o tworzeniu dopełniacza znajdziesz
w rozdziale 2.).
Wyobraź sobie na przykład, że wychodzisz spod prysznica, sięgasz po ванное полотенце

(wan-na-je pa-ła-tien-ce; ręcznik kąpielowy) i stwierdzasz, że go nie ma. Drżący z zimna
i ociekający wodą, biegniesz do telefonu i dzwonisz do obsługi. Mówisz: У меня в номере нет
ванного полотенца (u mi-nia w no-mie-rie niet wan-na-wa pa-ła-tien-ca; w oim pokoju nie
ma ręcznika kąpielowego). Inne przedmioty, których może nie być, to:
9 подушка (pa-dusz-ka; poduszka),

9 одеяло (a-die-ja-ła; koc),
9 вешалка (wie-szał-ka; wieszak),
9 туалетная бумага (tu-a-let-na-ja bu-ma-ga; papier toaletowy).
Prosimy o zamianę pokoju

Mówiąc szczerze, zamiana pokoju w rosyjskim hotelu nie jest sprawą prostą. Ale, jak mówią
Rosjanie: Попытка не пытка! (pa-pyt-ka nie pyt-ka; spróbować nie boli). Powinieneś zadzwonić
do obsługi hotelowej i powiedzieć Я хотел/хотела бы поменять номер (ja cha-tieł/cha-tie-ła by
pa-mie-niat’ no-mier; chciałbym/chciałabym zmienić pokój). Jeśli jesteś mężczyzną, zastosuj
czasownik хотел, a jeśli kobietą — хотелa. Należy także podać jakiś przekonujący powód,
na przykład:
9 В комнате очень шумно (w kom-na-tie o-czień szum-na; w pokoju jest bardzo głośno).
9 В комнате очень холодно/жарко (w kom-na-tie o-czień cho-ład-na/żar-ka; w pokoju
jest bardzo zimno/gorąco).
9 В комнате нет света (w kom-na-tie niet swie-ta; w pokoju nie ma światła [pokój jest ciemny]).
Wymeldowujemy się i płacimy rachunek

Pobyt w hotelu dobiegł końca i trzeba zapłacić. Rosjanie mówią w takich wypadkach Наступил
час рассплаты (nas-tu-pił czias ras-pła-ty; nadszedł czas rozliczenia). Aby заплатить за
гостиницу (zap-ła-tit’ za gas-ti-ni-cu; zapłacić za hotel), powinieneś udać się do регистрации
(rie-gi-stra-cy-i; recepcji) i powiedzieć Я выписываюсь. Я хочу заплатить (ja wy-pi-sy-wa-jus’.
ja cha-cziu za-pła-tit’; wymeldowuję się, chciałbym zapłacić). Zapytaj także Вы принимаете
кредитные карточки? (wy pri-ni-ma-je-tie krie-dit-ny-je kar-tacz’-ki; czy przyjmują Państwo
kart kredytowe?), a jeśli przyjmują, to Какие кредитные карточки Вы принимаете? (ka-ki-je
krie-dit-ny-je kar-tacz’-ki wy pri-ni-ma-je-tie; jakie karty kredytowe Państwo przyjmują?).
Sprawdź, czy rachunek został wystawiany prawidłowo. Może znaleźć się na nim opłata za
телефонный розговор (tie-le-fon-nyj raz-ga-wor; rozmowę telefoniczną) czy стиркy (stir-ku;
pranie). Jeśli uważasz, że na rachunku znajduje się usługa, z której nie korzystałeś, wskaż
ją i grzecznie zapytaj recepcjonistę: А это за что? (a e-ta za szto; a to za co?). I spiesząc się na
pociąg czy samolot, nie zapomnij przed opuszczeniem hotelu получить квитанцию (pa-łu-czit’
kwi-tan-cy-ju; otrzymać rachunek).
Podobnie jak w większości hoteli na całym świecie, рассчётный час (ra-szcziot-nyj czas; doba
hotelowa) kończy się w полдень (poł-dień; południe) albo двенадцать часов дня (dwie-nad-cat’
czi-sow dnia; o godzinie 12.00). A co zrobisz z bagażem, skoro samolot masz dopiero o północy?
W większości hoteli jest камера хранения (ka-mie-ra chra-nie-ni-ja; przechowalnia).
Gierki językowe
Wybierz właściwą odpowiedź. Rozwiązanie znajdziesz w dodatku C.
1. Oдноместный номер или двухместный?
a. Одноместный номер, пожалуйста.
b. Я хочу заплатить.
c. Где гардероб?
2. Я хотела бы забронировать номер.
a. Вы не скажете, где почта?
b. На какое число?
c. У меня не работает телефон.
3. Здравствуйте. У меня забронирован номер.
a. Вот ключ от номера.
b. У меня в номере нет полотенца.
c. Как ваша фамилия?
Korzystając z informacji zawartych w kolumnie po prawej stronie, pomóż Johnowi Evansowi
wypełnić kartę meldunkową z kolumny lewej. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
имя _________________ Evans
фамилия _________________ John
адрес _________________ 815/555-5544
домашний телефон _________________ 123 Highpoint Drive, Chicago, USA
Ułóż poniższe frazy w logiczną całość. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
a. Моя фамилия Иванов.
b. У меня забронирован номер.
c. Заполните регистрационную карточку.
d. Как Ваша фамилия?
Rozdział 14
Money, Money, Money

W tym rozdziale:
► Rozszyfrowujemy różne waluty.
► Wymieniamy pieniądze.
► Korzystamy z usług banków.
► Dokonujemy płatności.
C o mają ze sobą wspólnego podróżowanie, robienie zakupów, jedzenie obiadu w restauracji,

wieczorne wyjście do kina i przeprowadzka do nowego mieszkania? W każdym wypadku
potrzebne są деньги (dień-gi; pieniądze). W tym rozdziale porozmawiamy po rosyjsku o sprawach
finansowych. Opowiemy o rosyjskiej walucie i wskażemy, gdzie można ją znaleźć. Przedstawimy
również zwroty, które stosuje się w banku i podczas dokonywania płatności. Opłaca się być
przygotowanym!
Zwracamy uwagę na walutę

Pomimo że ceny w dobrych restauracjach czy opłaty za wynajem mieszkania podawane są
w dolarach, walutą Rosji nie jest dolar, lecz rubel. W kolejnych działach poznasz nazwy i nominały
rosyjskich i zagranicznych pieniędzy.
Ruble i kopiejki
Oficjalną walutą w Rosji jest рубль (rubl; rubel). Podobnie jak dolar, który liczy 100 centów,
rubel dzieli się na 100 kopiejek (копейки; ka-piej-ki).
Копейки należą dziś do przeszłości. Przy aktualnym poziomie cen nikt nie zawraca sobie
głowy kopiejkami i ceny nawet ich nie zawierają.
Aby rozmawiać o kwotach w rublach, powinieneś stosować różne przypadki, na przykład два
рубля (dwa rub-la; dwa ruble) — dopełniacz liczby pojedynczej, пять рублей (piat’ rub-lej;
pięć rubli) — dopełniacz liczby mnogiej, czy двадцать один рубль (dwad-cat’ a-din rubl;
dwadzieścia jeden rubli) — mianownik liczby pojedynczej. Więcej informacji o konstrukcji
liczebnik z rzeczownikiem znajdziesz w rozdziale 2.
Przed rewolucją rosyjską rubel był jedną z najbardziej cenionych walut w Europie. Obecnie nawet
sami Rosjanie niezbyt cenią swoją walutę. Rubla często nazywa się деревянный (die-rie-wian-nyj;
drewniany). Inną lekceważącą nazwą jest капуста (ka-pus-ta; kapusta). Z drugiej strony, dolary
cieszą się w Rosji wielkim szacunkiem i nazywane są dumnie зелёные (zie-lo-ny-je; zielone).
Jak kopiejka ocaliła rubla

Chociaż Rosjanie są dumni ze swej rozrzutności, stare wersja znanego powiedzenia „grosz do grosza, będzie pół
przysłowie mówi: Копейка рубль бережёт (ka-piej-ka trzosa”. Innymi słowy, rozsądne gospodarowanie małymi
rubl bie-rie-żot; kopiejka oszczędza rubla). Jest to rosyjska kwotami prowadzi do wielkich oszczędności.
Dolary, euro i inne waluty

Choć oficjalną walutą jest w Rosji rubel, niektóre inne waluty, przede wszystkim dolary i euro, są
powszechnie akceptowane. Dobrze jest mieć przy sobie ruble, ale na przykład za podróż taksówką
bez problemu można zapłacić dolarami lub euro. Bądź jednak ostrożny: są to jedyne waluty
powszechnie przyjmowane w Rosji. Ogólnie rzecz biorąc, Rosjanie nie znają się na innych
walutach i nie przyjmą płatności pieniędzmi, których nie potrafią rozpoznać. Wszystkie inne
waluty należy więc wymieniać na ruble.
Oto lista zagranicznych walut, które być może zechcesz wymienić na ruble:
9 доллар ЮС (do-łar ju-es; dolar amerykański),

9 канадский доллар (ka-nad-skij do-łar; dolar kanadyjski),
9 австралийский доллар (aw-stra-lij-skij do-łar; dolar australijski),
9 евро (jew-ra; euro),
9 фунт стерлинг (funt stier-ling; funt brytyjski),
9 японская ена (je-pon-ska-ja je-na; jen japoński).
Wymieniamy pieniądze
Za podróż taksówką z lotniska do hotelu możesz oczywiście zapłacić dolarami (choć jest ryzyko,
że znacznie przepłacisz). Potem jednak musisz wkroczyć w „strefę rubla”. W rosyjskich miastach
jest mnóstwo пунктов обмена (punk-taw ab-mie-na; punktów wymiany walut), które mogą
nazywać się również обмен валют (ab-mien wa-lut; wymiana walut). Пункт обмена znajduje
się w każdym hotelu. Najlepszy курс обмена валют (kurs ab-mie-na wa-lut; kurs wymiany
walut) oferują jednak банки (ban-ki; banki).
Wymiana pieniędzy u ulicznego „konika” może być ryzykowna. Oferują oni zwykle bardzo
korzystne warunki, ale nie masz gwarancji, że otrzymasz prawdziwe ruble. Jeśli nie lubisz żyć
na krawędzi, a „Ryzyko” nie jest twoim drugim imieniem, skorzystaj lepiej z przeliczników
oferowanych przez банк lub пункт обмена.
Poniżej przedstawiamy zwroty przydatne podczas transakcji wymiany walut:
9 Я хочу обменять деньги (ja cha-cziu ab-mie-niat’ dień-gi; chciałbym wymienić pieniądze).
9 Я хочу обменять доллары на рубли (ja cha-cziu ab-mie-niat’ do-ła-ry na rub-li;
chciałbym wymienić dolary na ruble).
Rozdział 14: Money, Money, Money 227
9 Какой курс обмена? (ka-koj kurs ab-mie-na; jaki jest kurs wymiany?).
9 Надо платить комиссию? (na-da pła-tit’ ka-mi-si-ju; czy muszę zapłacić prowizję?).
Większość punktów wymiany walut żąda jakiegoś dowodu tożsamości; okazanie paszportu jest
najbezpieczniejsze.
Jeśli odwiedzasz punkt wymiany walut, to znaczy, że masz pieniądze. Wiedzą o tym doskonale
карманники (kar-man-ni-ki; złodzieje kieszonkowi), którzy kręcą się w pobliżu wejścia, a potem
śledzą potencjalną ofiarę. Aby uniknąć ich zainteresowania, przelicz pieniądze i schowaj je dobrze
przed wyjściem.
Pogawędka
Jim przychodzi do banku, aby wymienić pieniądze. Rozmawia z nim работник банка
(ra-bot-nik ban-ka; pracownik banku).
Jim: У вас можно обменять доллары на рубли?
u was moż-na ab-mie-niat’ do-ła-ry na rub-li?
Czy można u Państwa wymienić dolary na ruble?
Pаботник банка: Да, курс обмена один к тридцати.
da, kurs ab-mie-na a-din k trid-ca-ti
Tak, kurs wymiany to jeden do trzydziestu.
Jim: Я хочу обменять сорок долларов.
ja cha-cziu ab-mie-niat’ so-rak do-ła-raw
Chcę wymienić czterdzieści dolarów.
Pаботник банка: Извините, это невозможно. Минимальная сумма
обмена — сто долларов.
iz-wi-ni-tie, e-ta nie-waz-moż-na, mi-ni-mal-na-ja su-ma ab-mie-na
sto do-ła-raw
Przepraszam, to niemożliwe. Minimalna kwota wymiany
to sto dolarów.
У вас можно обменять u was moż-na ab-mie-niat’ Czy można u Państwa
доллары на рубли? do-ła-ry na rub-li wymienić dolary na ruble?
Один к тридцати a-din k trid-ca-ti jeden do trzydziestu
Я хочу обменять сорок ja cha-cziu ab-mie-niat’ Chcę wymienić czterdzieści
долларов. so-rak do-ła-raw dolarów.
Это невозможно. e-ta ni-waz-moż-na To niemożliwe.
Минимальная сумма mi-ni-mal-na-ja su-ma minimalna kwota
Korzystamy z usług banków

Jeśli chcesz mieć większą kontrolę nad płatnościami, wykonywać bez problemu przelewy i nie
martwić się ciągle o bezpieczeństwo swoich pieniędzy, załóż rachunek w banku. W kolejnych
działach opowiemy, jak otworzyć rachunek i nim zarządzać.
Otwieramy rachunek w wybranym banku

Przede wszystkim musisz zdecydować, jaki wybrać bank: czy wolisz коммерческий банк
(ka-mier-czies-kij bank; bank komercyjny) czy też госбанк (gos-bank), którego nazwa jest
skrótem od государственный банк (ga-su-dar-stwien-nyj bank; bank państwowy). Inną
nazwą banku państwowego, widoczną często na fasadach budynków, jest сберегательная касса
(sbie-rie-ga-tiel-na-ja ka-sa; kasa oszczędnościowa). Prywatny коммерческий банк oferuje
zwykle wyższy процент (pra-cent; stopa oprocentowania).
Mimo lepszych stóp oprocentowania oferowanych przez коммерческие банки (ka-mier-czies-ki-je

ban-ki; banki komercyjne), większość Rosjan woli госбанк. Podczas licznych kryzysów
ekonomicznych we współczesnej historii Rosji коммерческие банки upadały i były zamykane
w mgnieniu oka. Jeśli zdecydujesz się jednak na госбанк, bądź przygotowany na długą очередь
(o-czie-ried’; kolejkę).
Następnie powinieneś wybrać счёт (szcziot; rachunek), jaki chcesz otworzyć. Chociaż
сберегательный (sbie-ri-ga-tiel-nyj) oznacza „oszczędnościowy”, jest to w rzeczywistości счёт
oszczędnościowo-rozliczeniowy. Lokaty bankowe to срочные вклады (srocz’-ny-je wkła-dy).
Studenci natomiast mogą otworzyć студенческий счёт (stu-dien-czies-kij szcziot; rachunek
studencki).
Do założenia rachunku potrzebny jest работник банка (ra-bot-nik ban-ka; pracownik banku),
któremu powinieneś powiedzieć Я хочу открыть счёт (ja cha-cziu at-kryt’ szcziot; chcę otworzyć
rachunek). Będziesz musiał показать паспорт (pa-ka-zat’ pas-part; okazać paszport) i заполнить
заявление (za-poł-nit’ za-jew-le-ni-je; wypełnić wniosek). We wniosku należy podać имя (i-mia;
imię), фамилию (fa-mi-li-ju; nazwisko), адрес (ad-ries; adres), номер паспорта (no-mier
pas-par-ta; numer paszportu) i oczywiście jaki rodzaj rachunku zamierzasz założyć.
Pogawędka
Laura studiuje na Uniwersytecie Moskiewskim. Zamierza założyć rachunek
w rosyjskim banku i rozmawia z работником банка (ra-bot-ni-kam ban-ka;
pracownikiem banku).
Laura: Я хотела бы открыть счёт в Вашем банке.
ja cha-tie-ła-by at-kryt’ szcziot w wa-szem ban-kie
Chciałabym otworzyć rachunek w Państwa banku.
Pаботник банка: Пожалуйста. Посмотрите эту брошюру и выберите,
какой счёт Вы хотите открыть.
pa-ża-łu-sta. pas-mat-ri-tie e-tu bra-szu-ru i wy-bie-ri-tie,
ka-koj szcziot wy cha-ti-tie at-kryt’
Proszę bardzo. Proszę przejrzeć tę broszurę i wybrać rachunek,
który chce Pani otworzyć.
Laura: Мне подходит студенческий сберегательный счёт. Мне
на него будут перечислять стипендию.
mnie pad-cho-dit stu-dien-czies-kij sbie-rie-ga-tiel-nyj szcziot.
mnie na nie-wo bu-dut pie-rie-czis-liat’ sti-pien-di-ju
Interesuje mnie studencki rachunek oszczędnościowo-
rozliczeniowy. Będzie na nim deponowane moje stypendium.
Pаботник банка: Отлично. Минимальный вклад-двести рублей.
at-licz’-na. mi-ni-mal-nyj wkład dwies-ti rub-lej
Świetnie. Minimalny wkład to dwieście rubli.
открыть счёт at-kryt’ szcziot otworzyć rachunek
брошюрa bra-szu-ra broszura
студенческий счёт stu-dien-czies-kij szcziot rachunek studencki
перечислять pie-rie-czis-lat’ deponować/przekazywać/
wpłacać pieniądze
минимальный вклад mi-ni-mal-nyj wkład minimalny wkład
Dokonujemy wpłat i wypłat

Jest kilka sposobów, aby сделать вклад (sdie-łat’ wkład; dokonać wpłaty) na rachunek:
9 класть деньги на счёт (kłast’ dień-gi na szcziot; wpłacać pieniądze na rachunek, w banku
lub bankomacie),
9 перечислять деньги на счёт (pie-rie-czis-lat’ dień-gi na szcziot;
deponować/przekazywać/wpłacać pieniądze na rachunek),
9 переводить деньги на счёт (pie-rie-wa-dit’ dień-gi na szcziot; przelewać pieniądze
na rachunek z innego rachunku),
9 получать перевод (pa-łu-cziat’ pir-rie-wod; otrzymywać przelew).
Czasownik niedokonany класть (kłast’; składać) ma wersję dokonaną положить (pa-ła-żyt’).

Ponieważ oba wyrazy brzmią zupełnie inaczej, a częstotliwość ich stosowania w rozmowach
jest bardzo duża, wielu Rosjan próbuje tworzyć tryb niedokonany, stosując czasownik положить.
Na pewno usłyszysz go wiele razy, ale powinieneś zwalczyć pokusę włączenia go do swego
słownika, ponieważ jest to najczęstszy, a zarazem najbardziej potępiany błąd gramatyczny
popełniany przez Rosjan (więcej informacji o czasownikach dokonanych i niedokonanych
znajdziesz w rozdziale 2.).
Podczas wypełniania dokumentów depozytowych zostaniesz zapytany, jaka będzie сумма вклада
(su-ma wkła-da; kwota wpłaty) i jaki jest номер счёта (no-mier szczio-ta; numer rachunku).
Mając już pieniądze na koncie, możesz:
9 снять деньги со счёта (sniat’ dień-gi sa szczio-ta; wypłacić pieniądze z rachunku),

9 перевести деньги на другой счёт (pie-rie-wies-ti dień-gi na dru-goj szcziot; przelać
pieniądze na inny rachunek),
9 послать денежный перевод (pas-łat’ die-nież-nyj pie-rie-wod; przetransferować pieniądze).
A gdy nie potrzebujesz już rachunku, możesz закрыть счёт (zak-ryt’ szcziot; zamknąć rachunek).
Korzystamy z bankomatu
Najszybszy dostęp do rachunku oferuje банкомат (ban-ka-mat; bankomat). Банкоматы
(ban-ka-ma-ty; bankomaty), zwłaszcza w mniejszych miejscowościach, nie są powszechne,
najczęściej znajdują się w siedzibach banków. Pamiętaj, że korzystając z bankomatu należącego
do banku innego niż twój własny, będziesz musiał zapłacić комиссию (ka-mi-si-ju; prowizję).
Kомиссия to zwykle 1,5% wypłacanej sumy, ale nie mniej niż równowartość od 3 do 6 dolarów,
w zależności od rodzaju karty. Tak więc lepiej wypłacać rzadziej większe sumy, aby uniknąć
licznych комиссии (ka-mi-si-i; prowizji), pobieranych każdorazowo przy częstszych wypłatach
mniejszych kwot.
Zanim włożysz kartę do bankomatu, upewnij się, że логотип (ła-ga-tip; logotyp) widoczny
na twojej karcie (na przykład Visa czy American Express) znajduje się również na obudowie
bankomatu. W innym wypadku bankomat nie odczyta karty, a nawet może ją zatrzymać
ze względów bezpieczeństwa.
Oto zwroty, które zobaczysz na ekranie bankomatu:
9 вставьте карту (wstaw’-tie kar-tu; proszę włożyć kartę),

9 введите ПИН-код (wwie-di-tie PIN-kod; proszę wprowadzić kod PIN),
9 введите сумму (wwie-di-tie su-mu; proszę wprowadzić kwotę),
9 снять наличные (sniat’ na-licz-ny-je; proszę zabrać gotówkę),
9 квитанция (kwi-tan-cy-ja; pokwitowanie),
9 заберите карту (za-bie-ri-tie kar-tu; proszę zabrać kartę).
Wydajemy pieniądze
Pora na zabawę! Najlepszy użytek można zrobić z pieniędzy, wydając je. Z kolejnych działów
dowiesz się, co należy mówić, płacąc gotówką lub kartą kredytową. Opowiemy także o okazjach.
Zanim zaczniesz wydawać pieniądze, powinieneś poznać czasownik платить (pła-tit’; płacić).
W tabeli 14.1. przedstawiamy jego koniugację.
Tabela 14.1. Koniugacja czasownika платить

я плачу ja pła-cziu ja płacę
ты платишь ty pła-tisz ty płacisz (nieformalnie liczba pojedyncza)
он/она/оно платит on/a-na/a-no pła-tit on/ona/ono płaci
мы платим my pła-tim my płacimy
вы платите wy pła-ti-tie wy płacicie (liczba pojedyncza, formalnie i liczba mnoga)
они платят a-ni pła-tiat oni płacą
Szukamy okazji
Dawniej podróże po Europie Wschodniej były nieprawdopodobnie tanie, co wykorzystywali
żądni przygód studenci, wybierając się tam na wakacje. Dziś już tak nie jest, zwłaszcza jeśli
chodzi o Rosję. Wyniki badań rynkowych wskazują, że Moskwa jest obecnie na drugim miejscu
wśród najdroższych miast świata. Zostałeś ostrzeżony! Aby zmniejszyć wydatki, poszukaj oznaczeń
przedstawionych poniżej:
9 распродажа (ras-pra-da-ża; wyprzedaż),

9 скидка (skid-ka; obniżka),
9 недорого (nie-do-ra-ga; niedrogo).
Innym sposobem na uniknięcie kosmicznych moskiewskich cen są zakupy на рынке (na ryn-kie;
na rynku) zamiast в супермаркете (w su-pier-mar-kie-tie; w supermarkecie), nie zapomnij przy
tym торговаться (tar-ga-wat-sa; targować się).
Aby dowiedzieć się o cenę, zapytaj Сколько стоит…? (skol-ka sto-it; ile kosztuje…?). Gdy już
usłyszysz cenę, możesz zadać bardziej szczegółowe pytanie, aby uniknąć nieporozumienia:
9 За килограм? (za ki-ła-gram; za kilogram?).

9 За штуку? (za sztu-ku; za sztukę?).
9 За ящик? (za ja-szczik; za skrzynkę?).
Kupując więcej niż jeden przedmiot lub płacąc za posiłek w restauracji, możesz zastosować
zwrot Сколько с меня? (skol-ka s mi-nia; ile płacę?).
Więcej informacji na temat dowiadywania się o cenę i płacenia za różne przedmioty znajdziesz
w rozdziale 6.
Płacimy gotówką
Hаличные (na-licz’-ny-je; gotówka) jest w Rosji w powszechnym użyciu. Wiele sklepów i kas
biletowych przyjmuje tylko gotówkę, podobnie gdy wybierzesz się na рынок (ry-nak; rynek)
czy do кафе (ka-fe; kawiarni). Podstawowa zasada brzmi następująco: im bardziej wymyślna i droga
jest instytucja, w której się znajdujesz, tym większe prawdopodobieństwo, że będzie można
zapłacić kartą (patrz kolejny dział). W pozostałych przypadkach musisz przygotować plik rubli.
Aby dowiedzieć się, czy możesz zapłacić gotówką, zapytaj У вас можно заплатить наличными?
(u was moż-na za-pła-tit’ na-licz’-ny-mi; czy można u Państwa zapłacić gotówką?).
Ruble to zarówno купюры (ku-piu-ry; banknoty), jak i монеты (ma-nie-ty; monety). Kopiejki
są zawsze monetami, ale nie ma ich już praktycznie w obiegu (patrz „Ruble i kopiejki”, wcześniej
w tym rozdziale). Oto lista będących w obiegu nominałów banknotów i monet (jeśli ktoś wyda
ci resztę banknotami 15-rublowymi lub monetami o nominale 25 kopiejek, powinieneś
zdecydowanie wzmóc czujność).
9 купюры (ku-piu-ry; banknoty):

• десять рублей (die-siat’ rub-lej; dziesięć rubli),
• пятьдесят рублей (pi-di-siat rub-lej; pięćdziesiąt rubli),
• сто рублей (sto rub-lej; sto rubli),
• пятьсот рублей (pit-sot rub-lej; pięćset rubli),
• тысяча рублей (tysie-czia rub-lej; tysiąc rubli),
9 монеты (ma-nie-ty; monety):

• одна копейка (ad-na ka-piej-ka; jedna kopiejka),
• пять копеек (piat’ ka-pie-jek; pięć kopiejek),
• десять копеек (die-siat’ ka-pie-jek; dziesięć kopiejek),
• пятьдесят копеек (pi-di-siat ka-pie-jek; pięćdziesiąt kopiejek)
• один рубль (a-din rubl; jeden rubel),
• два рубля (dwa rub-la; dwa ruble),
• пять рублей (piat’ rub-lej; pięć rubli).
Płacąc w Rosji наличными (na-licz’-ny-mi; gotówką), nie wręcza się pieniędzy bezpośrednio
sprzedającemu, ale kładzie na niewielkim talerzyku znajdującym się zazwyczaj na ladzie.
Czeki podróżne mogą wydawać się dobrym sposobem na przewożenie pieniędzy, ale nie w Rosji.
Bardzo trudno jest znaleźć miejsce, w którym będzie można je wymienić. W języku rosyjskim
nie ma nawet odpowiednika „czeków podróżnych” i w tych niewielu miejscach, które je przyjmują,
używa się nazwy angielskiej.
Płacimy kartami kredytowymi

Chociaż кредитные карточки (krie-dit-ny-je kar-tacz’-ki; karty kredytowe) oraz банковские
карточки (ban-kaw-ski-je kar-tacz’-ki; karty debetowe) od dawna funkcjonują w miastach takich
jak Moskwa czy St. Petersburg, w innych miejscowościach nie są tak powszechnie akceptowane.
Planując płatność kartą, warto zapytać У Вас можно заплатить кредитной карточкой?
(u was moż-na za-pła-tit’ krie-dit-naj kar-tacz’-kaj; czy można u Państwa zapłacić kartą kredytową?)
lub Я могу заплатить кредитной карточкой? (ja ma-gu zap-ła-tit krie-dit-naj kar-tacz’-kaj;
czy mogę zapłacić kartą kredytową?).
Niektóre instytucje, na przykład biura podróży, mogą, przyjmując płatność kartą, obciążyć Cię
prowizją. Aby dowiedzieć się, czy z takim właśnie przypadkiem masz do czynienia, zapytaj Вы
взымаете комиссионный сбор за оплату кредитной карточкой? (wy wzy-ma-je-tie
ka-mi-si-on-nyj sbor za ap-ła-tu krie-dit-naj kar-tacz’-kaj; czy pobierają Państwo prowizję
za zapłatę kartą kredytową?).
Gierki językowe
Dopasuj czynności związane z pieniędzmi z lewej kolumny do miejsc, w których się ich dokonuje,
z kolumny prawej. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. Oткрыть счёт a. рынок
2. Oбменять доллары b. банкомат
3. Bвести ПИН-код c. банк
4. Платить наличными d. обменный пунк
Poniżej znajdziesz opisy czynności dokonywanych w banku. Ułóż je chronologicznie.
a. сделать вклад
b. закрыть счёт
c. открыть счёт
Tom i Mickey idą na zakupy. Każdy z nich zamierza płacić w inny sposób. Tom ma kartę kredytową,
a Mickey gotówkę. Zdecyduj, który z chłopaków zada które z poniższych pytań. Odpowiedzi
znajdziesz w dodatku C.
1. Я могу заплатить кредитной карточкой?
2. У Вас можно заплатить наличными?
Rozdział 15
Gdzie jest plac Czerwony?

Pytamy o drogę
W tym rozdziale:
► Pytamy „gdzie” oraz „jak”.
► Otrzymujemy precyzyjne wskazówki.
► Rozmawiamy o odległościach.
D la podróżnika pytanie o drogę (i zrozumienie odpowiedzi) jest umiejętnością konieczną.

W niniejszym rozdziale podamy zwroty i wyrażenia, których będziesz potrzebował,
by zapytać o sposób dotarcia do celu, nie gubiąc się przy tym. Zagubienie się w obcym mieście
może być ekscytujące, ale może także przerazić, a nawet wywołać panikę. Aby uniknąć takich
nieprzyjemnych zdarzeń, przeczytaj z uwagą ten rozdział.
Zadajemy pytania „gdzie” oraz „jak”

Masz wątpliwości, pytaj! W Rosji przechodnie, choć na pierwszy rzut oka wyglądają na bardzo
zajętych własnymi sprawami, z przyjemnością Ci pomogą. Prawdę mówiąc, być może właśnie
zrobisz im przysługę, odrywając od codziennych spraw i często niewesołych myśli. Z kolejnych
działów dowiesz się, jak zapytać o drogę, stosując dwa wyrazy: „gdzie” oraz „jak”.
Gdzie to jest?
W języku rosyjskim istnieje rozróżnienie między miejscem, do którego zmierzasz, a kierunkiem,
w którym się poruszasz. W związku z tym są dwa odrębne słówka pytające: где (gdie; gdzie)
oraz куда (ku-da; dokąd). Oto, co powinieneś o nich wiedzieć:
9 Jeśli mówisz o miejscu, a nie o kierunku poruszania się, i nie stosujesz czasowników
oznaczających ruch (iść, spacerować, jechać itd.), powinieneś użyć partykuły где (gdzie).
9 Jeśli mówisz o kierunku ruchu, a nie o miejscu, czyli stosujesz czasowniki oznaczające ruch
(iść, spacerować, jechać itd.), użyj partykuły куда (dokąd).
Mówiąc „czasowniki oznaczające ruch”, mamy na myśli każdy rodzaj przemieszczania się:
chodzenie, spacerowanie, bieganie, jogging, pływanie, wiosłowanie, pełzanie, docieranie gdzieś,
innymi słowy wszelkie czasowniki związane z poruszaniem się. Więcej informacji o czasownikach
oznaczających ruch znajdziesz w rozdziale 12.
Wyobraź sobie, że szukasz najbliższego przystanku autobusowego, aby dojechać do muzeum,

zajmującego pierwsze miejsce na liście atrakcji, które chcesz w danym mieście zobaczyć. Oto
Ty —stoisz bezradnie na rogu ulicy, szukając w tłumie osoby z najbardziej przyjaznym wyrazem
twarzy, aby zadać jej pytanie. Może ta młoda dziewczyna? Zapytajmy właśnie ją.
Poczekaj! O co właściwie chcesz ją zapytać? „Gdzie jest najbliższy przystanek autobusowy”?

Najpierw zastanów się, jakiego słówka pytającego użyć. Czy masz zamiar zapytać o miejsce
czy o kierunek? Oczywiście o miejsce, w którym znajduje się przystanek autobusowy. A więc,
zgodnie z przedstawioną wyżej zasadą, powinieneś zastosować wyraz где (gdzie). Teraz możesz
już zapytać:
Где ближшая остановка автобуса? (gdie blż-sza-ja as-ta-now-ka aw-to-bu-sa; gdzie jest
najbliższy przystanek autobusowy?).
Czy zauważyłeś, że w języku rosyjskim nie ma w powyższym zdaniu czasownika „jest” oraz że
wyrażenie oznaczające to, czego szukasz — w tym przypadku przystanek autobusowy — występuje
w mianowniku?
Oto kolejny przykład. Tym razem szukasz biblioteki. Po rosyjsku zapytasz więc:
Где библиотека? (gdie bib-li-a-tie-ka; gdzie jest biblioteka?).
A teraz wyobraź sobie nieco inną sytuację. Stoisz na przystanku, właśnie przyjechał autobus,
a ty chcesz się dowiedzieć, dokąd jedzie. Najlepiej chyba zapytać kierowcę — powinien wiedzieć,
dokąd jedzie, nawet jeśli dziś jest w pracy po raz pierwszy. Zanim zadasz pytanie, zastanów się,
jak należy zacząć: od partykuły где (gdzie) czy куда (dokąd)? Pytanie „Dokąd jedzie ten autobus”
jest oczywiście pytaniem o kierunek. A jeśli tak, to zgodnie z zasadą przedstawioną powyżej
powinieneś użyć wyrazu куда (dokąd). A oto pytanie:
Куда идёт этот автобус? (ku-da i-diet e-tat aw-to-bus; dokąd jedzie ten autobus?).
Tworząc niniejsze pytanie, stosujemy następującą konstrukcję: partykuła куда, czasownik „ jedzie”
(w tym przypadku идёт — szczegóły znajdziesz w rozdziale 12.) oraz rzeczownik w mianowniku.
Odmieniać przez przypadki w tym akurat wypadku nie musisz!
Jak się tam dostać?

Stoisz na rogu zatłoczonej ulicy, mija Cię młoda dziewczyna. Chcesz ją zapytać, jak znaleźć
музей (mu-ziej; muzeum), które zamierzasz dziś zwiedzić. Aby zadać właściwe pytanie, będziesz
potrzebował czasownika попасть (pa-past’; dostać się). Ten czasownik także należy do grupy
czasowników oznaczających ruch (patrz poprzedni dział), a zwrot „jak mogę dostać się do”
brzmi po rosyjsku Как я отсюда могу попасть в… A oto pytanie:
Как я отсюда могу попасть в музей? (kak ja at-siu-da ma-gu pa-past’ w mu-ziej; jak
mogę dostać się stąd do muzeum?).
Rozdział 15: Gdzie jest plac Czerwony? Pytamy o drogę 237
Możesz także zadać takie pytanie w trybie bezosobowym, mówiąc:
Как отсюда можно попасть в музей? (kak at-siu-da moż-na pa-past’ w mu-ziej; jak
można się stąd dostać do muzeum?).
W języku rosyjskim przyimki в/на stosujemy, mówiąc zarówno „do (miejsca)”, jak i „w (miejscu)”.
Jeśli stosujemy przyimek в/на, wskazując ruch, rzeczownik oznaczający miejsce przeznaczenia
przyjmuje formę biernika. Natomiast jeśli przyimki в/на służą do wskazania miejsca, rzeczownik
oznaczający to miejsce występuje w miejscowniku. (Więcej informacji znajdziesz w rozdziale 2.).
Porównaj poniższe zdania:
9 Я иду в библиотеку (ja i-du w bib-li-a-tie-ku; idę do biblioteki).

9 Я в библиотеке (ja w bib-li-a-tie-kie; jestem w bibliotece).
W pierwszym zdaniu rzeczownik библиотека (bib-li-a-tie-ka; biblioteka) występuje w bierniku,
ponieważ celem zdania jest wskazanie kierunku, w drugim zaś zdaniu rzeczownik występuje
w miejscowniku, gdyż wskazuje konkretne miejsce.
W tym momencie możesz zapytać: Kiedy wobec tego stosować przyimek на, a kiedy в? Wybór
przyimka zależy od rzeczownika, z którym przyimek ma zostać użyty. Rosjanie w większości
wypadków stosują przyimek в. Jest jednak grupa rzeczowników, jak te, które znajdują się na liście
poniżej, wymuszających zastosowanie przyimka на (trzeba je po prostu zapamiętać). Zwróć
także uwagę na fakt, iż wyraz występujący po przyimku на w pierwszym wyrażeniu przyjmuje
formę biernika, podczas gdy w drugim występuje w miejscowniku:
9 на лекцию/на лекции (na lek-cy-ju/na lek-cy-i; na wykład/na wykładzie),

9 на стадион/на стадионе (na sta-dion/na sta-dio-nie; na stadion/na stadionie),
9 на станцию/на станции (na stan-cy-ju/na stan-cy-i; na stację/na stacji),
9 на семинар/на семинаре (na sie-mi-nar/na sie-mi-na-rie; na seminarium/na seminarium),
9 на урок/на уроке (na u-rok/na u-ro-kie; na lekcję/na lekcji),
9 на вокзал/на вокзале (na wak-zał/na wak-za-le; na dworzec/na dworcu),
9 на завод/на заводе (na za-wod/na za-wo-die; do zakładu/w zakładzie).
Właściwe rozumienie wskazówek

Gdy już zapytasz o drogę, dobrze byłoby zrozumieć odpowiedź. W kolejnych działach opowiemy
o przyimkach i innych wyrazach stosowanych przy wskazywaniu drogi.
Rozpoznajemy przyimki
Opisując położenie, bardzo często stosuje się przyimki. Powinieneś umieć je rozpoznawać,
aby właściwie zrozumieć udzielane wskazówki.
9 около (o-ka-ła; przy) + rzeczownik w dopełniaczu,

9 рядом с (ria-dam s; obok) + rzeczownik w narzędniku,
9 напротив (na-pro-tiw; naprzeciwko) + rzeczownik w dopełniaczu,
9 за (za; za) + rzeczownik w narzędniku,
9 позади (pa-za-di; za) + rzeczownik w dopełniaczu,
9 перед (pie-ried; przed) + rzeczownik w narzędniku,
9 между (mież-du; między) + rzeczownik w narzędniku,
9 внутри (wnut-ri; wewnątrz) + rzeczownik w dopełniaczu,
9 снаружи (sna-ru-ży; na zewnątrz) + rzeczownik w dopełniaczu,
9 над (nad; nad) + rzeczownik w narzędniku,
9 под (pod; pod) + rzeczownik w narzędniku.
Zadając proste pytanie Где музей? (gdie mu-ziej; gdzie jest muzeum), możesz więc otrzymać
odpowiedź w rodzaju:
Музей рядом с театром, за магазином, между аптекой и почтой, позади памятника,
напротив универмага (mu-ziej ria-dam s tie-at-ram, za ma-ga-zi-nam, mież-du ap-tie-
kaj i pocz’-taj, pa-za-di pa-miat-ni-ka, na-pro-tiw u-ni-wier-ma-ga; muzeum jest obok teatru,
za sklepem, między apteką i pocztą, za pomnikiem, naprzeciwko domu towarowego).
Zwróć uwagę, że poszczególne przyimki wymagają zastosowania następującego po nich rzeczownika

w odpowiednim przypadku. Więcej informacji o przypadkach znajdziesz w rozdziale 2.
Czy oczekujemy od Ciebie zręcznego operowania przypadkami? Absolutnie nie. Twoim zadaniem
jest zrozumienie wskazówek, a nie udzielanie ich, chyba że planujesz przeprowadzkę do Rosji
w celu rozpoczęcia kariery w zawodzie policjanta służby drogowej.
W prawo albo w lewo

Udzielając Ci wskazówek, rozmówcy często używają poniższych wyrazów:
9 справа от (spra-wa ot; z prawej strony) + rzeczownik w dopełniaczu,

9 направо (nap-ra-wa; w prawo),
9 слева от (sle-wa ot; z lewej strony) + rzeczownik w dopełniaczu,
9 налево (na-le-wa; w lewo),
9 с левой стороны (s le-waj sta-ra-ny; po lewej stronie),
9 с правой стороны (s pra-waj sta-ra-ny; po prawej stronie).
Metody szkoleniowe Piotra Wielkiego

Piotr Wielki, twórca potęgi rosyjskiej armii, często sam nową metodę szkolenia żołnierzy. Zastosował wyrazy,
szkolił rekrutów. Młodzi żołnierze, często niepiśmienni które młodzi wieśniacy byli w stanie łatwo rozróżnić: сено
chłopi, mieli poważny problem z rozróżnieniem dwóch (sie-na; siano) dla oznaczenia налево (w lewo) oraz со-
komend: направо (w prawo) i налево (w lewo). Le- лома (sa-ło-ma; słoma), aby wskazać направо (w pra-
genda głosi, że aby rozwiązać ten problem, car wynalazł wo). Metoda okazała się podobno bardzo skuteczna.
Oto krótka rozmowa, którą możesz przeprowadzić z przygodnie napotkaną Rosjanką:

Ty: Извините, где магазин? (iz-wi-ni-tie, gdie ma-ga-zin; przepraszam, gdzie jest sklep?).
Rosjanka: Магазин справа от аптеки (ma-ga-zin spra-wa ot ap-tie-ki; sklep jest na prawo
od apteki).
Pogawędka
Przyjaciele Oleg i Siergiej rozmawiają przez telefon. Jest sobotni wieczór i Oleg
proponuje wspólne wyjście do nowej restauracji. Był tam już i teraz objaśnia Siergiejowi,
gdzie restauracja się znajduje.
Oleg: Что ты делаешь сегодня вечером?
szto ty die-ła-jesz si-wod-nia wie-czie-ram?
Co robisz dziś wieczorem?
Siergiej: Ничего. A что?
ni-cziу-wo. a szto?
Nic. Dlaczego?
Oleg: Давай пойдём в этот новый ресторан на Петроградской
стороне.
da-waj paj-diom w e-tat no-wyj ries-ta-ran na piet-ra-grads-kaj
sta-ra-nie
Chodźmy do tej nowej restauracji w dzielnicy Piotrogrodzkiej
(dzielnica St. Petersburga).
Siergiej: А, давай. Но я там ещё не был. Где это?
a da-waj. no ja tam je-szczio nie był. gdie e-ta?
Chodźmy. Ale ja tam jeszcze nie byłem. Gdzie to jest?
Oleg: Ты знаешь, где кинотеатр Аврора?
ty zna-jesz, gdie ki-na-tie-atr aw-ro-ra?
Czy wiesz, gdzie jest kino Aurora?
Siergiej: Ну?
nu?
No? [co dalej?]
Oleg: Это недалеко от Авроры, на другой стороне.

e-ta nie-da-le-ko at aw-ro-ry na dru-goj sta-ra-nie
To niedaleko od Aurory, po drugiej stronie.
Siergiej: Это что, рядом с булочной?
e-ta szto ria-dam s bu-łacz’-noj?
Co, obok piekarni?
Oleg: Да, справа от булочной и слева от аптеки.
da, spra-wa at bu-łacz’-noj i sle-wa at ap-tie-ki
Tak, na prawo od piekarni i na lewo od apteki.
Siergiej: Между булочной и аптекой?
mież-du bu-łacz’-noj i ap-tie-kaj?
Między piekarnią a apteką?
Oleg: Да, напротив бара „Восток”.
da, nap-ro-tiw ba-ra was-tok
Tak, naprzeciwko baru „Wostok”.
Я там ещё не был. ja tam je-szczio ni był Ja tam jeszcze nie byłem.
Ты знаешь ty zna-jesz Czy wiesz
Ну? nu no? [co dalej?]
Это недалеко от… e-ta nie-da-le-ko at To niedaleko od…
На другой стороне. na dru-goj sta-ra-nie po drugiej stronie
Ustalamy kierunki
Kiedy ktoś wskazuje Ci drogę, podaje raczej kierunek, a nie miejsce, w którym dana rzecz się
znajduje. W związku z tym prezentujemy powszechnie stosowane w takich sytuacjach zwroty.
Przydadzą się również Tobie, kiedy będziesz opisywał, jak dotrzeć w konkretne miejsce.
Udzielając wskazówek, stosuje się tryb rozkazujący. Można go także używać w innych sytuacjach,
wysuwając żądania lub uprzejmie prosząc.
Oto popularne zwroty w trybie rozkazującym, stosowane podczas wskazywania drogi:
9 Идите прямо! (i-di-tie pria-ma; proszę iść prosto).

9 Идите назад! (i-di-tie na-zad; proszę zawrócić).
9 Идите прямо до…! (i-di-tie pria-ma do; proszę iść prosto do…) + rzeczownik w dopełniaczu.
9 Подойдите к… (pa-daj-di-tie k; proszę podejść do…) + rzeczownik w celowniku.

9 Идите по… (i-di-tie pa; proszę iść wzdłuż…) + rzeczownik w celowniku.
9 Пройдите мимо… (praj-di-tie mi-ma; proszę przejść obok…) + rzeczownik w dopełniaczu.
9 Поверните налево! (pa-wier-ni-tie na-le-wo; proszę skręcić w lewo).
9 Поверните направо! (pa-wier-ni-tie nap-ra-wa; proszę skręcić w prawo).
9 Заверните за угол! (za-wier-ni-tie za u-gał; proszę skręcić za róg).
9 Перейдите улицу! (pie-riej-di-tie u-li-cu; proszę przejść przez ulicę).
9 Перейдите площадь! (pie-riej-di-tie pło-szcziad’; proszę przejść przez plac).
9 Перейдите через дорогу! (pie-riej-di-tie czie-riez da-ro-gu; proszę przejść przez drogę).
Tryb rozkazujący, w przypadku gdy zwracasz się go kogoś przez Вы (wy; Pan/Pani, liczba
pojedyncza formalnie i liczba mnoga), tworzy się, dodając końcówkę -те, tak jak w przykładach
powyżej. Jeśli natomiast wskazujesz kierunek osobie, z którą jesteś na ты (ty; ty; liczba pojedyncza
nieformalnie), końcówkę -те możesz opuścić. Na przykład, mówiąc koledze „skręć w lewo”,
zastosujesz zwrot Поверни налево (pa-wier-ni na-le-wa; skręć w lewo).
Ciekawostką jest niewątpliwie fakt, iż Rosjanie nie lubią wskazywać kierunków za pomocą
wyrazów восток (was-tok; wschód), запад (za-pad; zachód), север (sie-wier; północ) oraz юг
(jug; południe). Zwroty w rodzaju „idź na północ”, „skręć na zachód” czy „jedź na północ”
słyszy się bardzo rzadko.
Pogawędka
Tomasz jest polskim studentem, który przyjechał do Rosji, aby studiować literaturę
rosyjską. Pyta работника общежитя (ra-bot-ni-ka ab-szczie-ży-ti-ja; pracownika
akademika), jak się dostać do muzeum Dostojewskiego.
Tomasz: Скажите пожалуйста, как мне отсюда попасть
в музей Достоевского?
ska-ży-tie pa-ża-łu-sta, kak mnie at-siu-da pa-past’
w mu-ziej da-sta-jew-ska-wa?
Proszę mi powiedzieć, jak się stąd dostać do muzeum
Dostojewskiego?
Pаботник общежитя: Музей Достоевского находится на Кузнечном
переулке, недалеко от Кузнечного рынка. Вы
знаете, где Кузнечный рынок?
mu-ziej da-sta-jews-ka-wa na-cho-dit-sa na kuz-niecz’-nam
pie-rie-uł-kie ni-da-le-ko at kuz-niecz’-na-wa ryn-ka.
wy zna-je-tie, gdie kuz-niecz’-nyj ry-nak?
Muzeum Dostojewskiego znajduje się na alei Kuzniecznej,
niedaleko Kuzniecznego Rynku. Czy wie Pan, gdzie jest
Kuznieczny Rynek?
Tomasz: Нет, я первый день в Петербурге.

niet, ja pier-wyj dień w pi-tier-bur-gie
Nie, jestem pierwszy dzień w Petersburgu.
Pаботник общежитя: Вам надо выйти на Невский проспект и повернуть
направо. Идите прямо по Невскому проспекту,
никуда не сворачивая до улицы Марата. Там
поверните опять направо. Когда дойдёте до
Кузнечного переулка опять поверните направо.
Музей будет по левой стороне улицы, на углу улицы
Достоевского и Кузнечного переулка.
wam na-da wyj-ti na niew-skij pras-piekt i pa-wier-nut’
na-pra-wa. i-di-tie pria-ma pa niew-ska-mu pras-piek-tu,
ni-ku-da ni swa-ra-czy-wa-ja da u-li-cy ma-ra-ta.
tam pa-wier-ni-tie a-piat’ na-pra-wa. kag-da daj-dio-tie
da kuz-niecz’-na-wa pie-rie-uł-ka a-piat’ pa-wier-ni-tie
na-pra-wa. mu-ziej bu-diet pa le-waj sta-ra-nie u-li-cy,
na ug-łu u-li-cy das-ta-jew-ska-wa i kuz-niecz’-na-wa
pie-rie-uł-ka
Powinien Pan wyjść na Newski Prospekt i skręcić w prawo.
Proszę iść prosto Newskim Prospektem, nigdzie nie skręcając,
do ulicy Marata. Tam proszę skręcić znowu w prawo. Kiedy
dojdzie Pan do alei Kuzniecznej proszę ponownie skręcić
w prawo. Muzeum będzie po lewej stronie ulicy, na rogu
ulicy Dostojewskiego i alei Kuzniecznej.
Tomasz: Так, значит по Невскому до улицы Марата, направо
и опять направо по Кузнечному переулку?
tak, zna-czit pa niews-ka-mu da u-li-cy ma-ra-ta, nap-ra-wa
i a-piat’ nap-ra-wa pa kuz-niecz’-na-mu pie-rie-uł-ku?
To znaczy Newskim do ulicy Marata, w prawo i jeszcze raz
w prawo aleją Kuznieczną?
Pаботник общежитя: Совершенно верно.
sa-wier-szen-na wier-na
Dokładnie tak.
Kак мне отсюда попасть в… kak mnie at-siu-da pa-past’ w Jak się stąd dostać do…
Находится na-cho-dit-sa znajduje się
Выйти на wyj-ti na wyjść na
Hикуда не сворачивая ni-ku-da ni swa-ra-czi-wa-ja Nigdzie nie skręcając
Когда дойдёте до kag-da daj-dio-tie da Kiedy dojdzie Pan do
Опять a-piat’ ponownie
На углу na ug-łu na rogu
Podajemy odległości
Zdarza się, że gdy pytasz o drogę, nie interesuje Cię dokładna odległość do miejsca przeznaczenia;
po prostu chcesz wiedzieć, czy dane miejsce znajduje się daleko czy blisko i ile czasu potrwa
dotarcie do niego. W kolejnych działach przedstawiamy popularne zwroty stosowane przy
podawaniu odległości.
Oznaczanie odległości za pomocą czasu

Wyobraź sobie, że jesteś w Moskwie i właśnie zapytałeś sympatycznego przechodnia, jak dojść
do placu Czerwonego. Zadałeś proste pytanie:
Скажите пожалуйста, как мне отсюда попасть на Красную Площадь? (ska-ży-tie
pa-ża-łu-sta, kak mnie at-siu-da pa-past’ na kras-nu-ju pło-szcziad’; proszę mi powiedzieć,
jak mam się stąd dostać na plac Czerwony?).
W odpowiedzi miły i wyjątkowo komunikatywny moskwianin podaje Ci nieskończoną liczbę

nazw ulic, kierunków i punktów orientacyjnych, w których gąszczu się gubisz i Twój mózg się
wyłącza. W tej chwili chcesz tylko wiedzieć, czy plac Czerwony jest daleko i czy masz wziąć
taksówkę albo skorzystać z transportu publicznego. Korzystając z resztki energii, która Ci jeszcze
pozostała, pytasz więc: Это далеко? (e-ta da-le-ko; czy to daleko?).
Podając odległość, Rosjanie zazwyczaj określają ją w funkcji czasu potrzebnego na dotarcie do

konkretnego miejsca. Młodzi ludzie mogą powiedzieć na przykład:
Это недалеко. Минут пятнадцать пешком (e-ta nie-da-le-ko. mi-nut piet-nad-cat’
piesz-kom; to niedaleko, około piętnastu minut piechotą).
Osoby, które nie bardzo lubią chodzić, mogą tę samą odległość określić inaczej:
Это далеко. Минут пятнадцать пешком (e-ta da-le-ko. mi-nut-piet-nad-cat’ piesz-kom;
to daleko, około piętnastu minut piechotą).
Zapewne zauważyłeś, że w obu powyższych zdaniach wyraz минут (minut) umieszczony został
przed wyrazem пятнадцать (piętnaście), i być może zastanawiasz się, czy to błąd. Zdania są
poprawne! Rosjanie w specyficzny sposób określają przybliżony czas, ciężar, odległość, a nawet
cenę. W języku polskim stosuje się wyraz „około”, natomiast w języku rosyjskim wystarczy
dokonać inwersji szyku zdania, właśnie jak w stwierdzeniu Минут пятнадцать пешком
(mi-nut-piet-nad-cat’ piesz-kom; około piętnastu minut piechotą). Chcąc być bardziej dokładnym,
Rosjanin powie Пятнадцать минут пешком (piet-nad-cat’ mi-nut piesz-kom; [dokładnie]
piętnaście minut piechotą).
Bardzo popularnym sposobem podawania odległości jest w Rosji wskazywanie, ile przystanków
autobusowych, tramwajowych, trolejbusowych czy metra dzieli Cię od miejsca, do którego
zmierzasz. Jeśli uważasz, że piętnastominutowy spacer to zbyt wiele, zwłaszcza, gdy jesteś
zmęczony, możesz odpowiedzieć:
Это довольно далеко. Две остановки на трамвае/автобусе/тролейбусе/метро. (e-ta
da-wol-na da-le-ko. dwie as-ta-now-ki na tram-wa-je/aw-to-bu-sie/tra-lej-bu-sie/miet-ro;
to dosyć daleko, dwa przystanki tramwajem/autobusem/trolejbusem/metrem).
Poza doskonale znaną такси (tak-si; taksówką) powinieneś znać cztery podstawowe środki
transportu publicznego: метро (miet-ro; metro), автобус (aw-to-bus; autobus), тролейбус
(tra-lej-bus; trolejbus) oraz трамвай (tram-waj; tramwaj). W rozdziale 12. znajdziesz więcej
informacji o rosyjskim transporcie publicznym.
Stosowanie właściwych miar odległości

Rosjanie stosują europejski system miar i oznaczają odległości w kilometrach, metrach oraz
centymetrach. W miastach najwygodniej określać dystans liczbą przystanków autobusowych
czy tramwajowych albo podając czas jego przejścia piechotą (patrz poprzedni dział); do niedawna
stosunkowo niewielu Rosjan dysponowało samochodami i większość korzystała z transportu
publicznego (notabene bardzo dobrego). Mówiąc jednak o miejscach położonych poza granicami
miast, Rosjanie zwykle oznaczają odległość w kilometrach.
Aby zapytać o odległość między miastami, powinieneś zastosować wyrażenie Сколько

километров от (skol-ka ki-ła-miet-raw ot; ile jest kilometrów z…?) + rzeczownik oznaczający
miejsce, w dopełniaczu + до (do; do) + rzeczownik oznaczający inne miejsce, w dopełniaczu.
Na przykład:
9 Сколько километров от Москвы до Петербурга? (skol-ka ki-ła-miet-raw at mas-kwy

do pi-tier-bur-ga; ile jest kilometrów z Moskwy do Petersburga?).
9 Сколько километров от Киева до Москвы? (skol-ka ki-ła-miet-raw ot ki-je-wa do mas-kwy;
ile jest kilometrów z Kijowa do Moskwy?).
Podając odpowiedź, należy zastosować odpowiedni liczebnik. Omawiamy je szczegółowo

w rozdziale 2. Zapamiętaj jednak podstawowe wskazówki:
9 Po liczebniku один (a-din; jeden) oraz po liczebnikach złożonych kończących się wyrazem
один należy zastosować wyraz километр (ki-ła-mietr), jak w wyrażeniu тридцать один
километр (trid-cat’ a-din ki-ła-mietr; trzydzieści jeden kilometrów).
9 Po liczebnikach два (dwa; dwa), три (tri; trzy), четыре (czie-ty-rie; cztery) lub liczebnikach
złożonych kończących się powyższymi wyrazami konieczne jest zastosowanie wyrazu
километра (ki-ła-miet-ra), jak w wyrażeniu три километра (tri ki-ła-miet-ra; trzy kilometry).
9 Po wszystkich innych liczebnikach należy zastosować wyraz километров (ki-ła-miet-raw),

jak w wyrażeniu двадцать пять километров (dwad-cat’ piat’ ki-ła-miet-raw; dwadzieścia
pięć kilometrów).
Gierki językowe
Który z wyrazów — где czy куда — zastosujesz, tłumacząc poniższe zdania.
1. Dokąd idziesz?
2. Gdzie jesteś?
3. Gdzie mieszkasz?
4. Dokąd jedziesz?
5. Dokąd poszedł pies?
Wybierz właściwe tłumaczenie poniższych zdań. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. Obok banku
a. рядом с банком
b. недалеко от банка
2. Naprzeciwko banku
a. напротив банка
b. рядом с банком
3. Na prawo od banku
a. справа от банка
b. слева от банка
Która z podanych podmiejskich miejscowości znajduje się najdalej od Petersburga:
Puszkin, Riepino, Zielienogorsk czy Olgino. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. От Петербурга до Пушкина тридцать километров.
2. От Петербурга до Репино семьдесят километров.
3. От Петербурга до Зеленогорска шестьдесят километров.
4. От Петербурга до Ольгино пятнадцать километров.
Rozdział 16
Nagłe wypadki
W tym rozdziale:
► Jak prosić o pomoc.
► Opieka medyczna.
► Współpraca z policją.
N agły wypadek pewnie nazywałby się inaczej, gdyby dało się na niego przygotować. Możesz
jednak uniknąć paniki, dysponując zestawem zwrotów i wyrażeń, które będziesz mógł
wykorzystać, gdy wypadek już się wydarzy. Z tego rozdziału dowiesz się, co powiedzieć w różnych
nietypowych sytuacjach: jak w razie wypadku wezwać pomoc, jak poradzić sobie z problemami
zdrowotnymi i jak rozmawiać z policją. Oto przewodnik po sytuacjach wyjątkowych. Mamy
nadzieję, że nigdy nie będziesz musiał z niego skorzystać!
Prosimy o pomoc w razie wypadku

i innych nadzwyczajnych okoliczności
Wypadek lub inna sytuacja awaryjna powoduje zwykle silny stres. Jest on tym większy, jeśli aby
sobie poradzić, konieczne jest zastosowanie języka obcego. Ale jeżeli wiesz, jak wezwać pomoc,
istnieje duże prawdopodobieństwo, że znajdzie się ktoś, kto pomoże Ci uporać się z problemem.
Z kolejnych działów dowiesz się, jak prosić o pomoc, dzwonić pod rosyjskie odpowiedniki
numeru 112 i opisywać problem. A także — na wszelki wypadek — podpowiemy, jak znaleźć
osobę mówiącą po polsku.
Wzywamy pomocy
Podstawą jest oczywiście umiejętność wezwania pomocy. Jeśli źle się czujesz lub nie wiesz, co
zrobić w sytuacji wyjątkowej, zwróć się do kogoś, mówiąc Извините, мне нужна помощь!
(iz-wi-ni-tie, mnie nuż-na po-maszcz’; przepraszam, potrzebuję pomocy) albo Помогите мне,
пожалуйста! (pa-ma-gi-tie mnie, pa-ża-łu-sta; proszę mi pomóc).
Natychmiast potem opisz swój problem, aby osoba, którą prosisz o pomoc, nie uznała Cię za
oszusta. Możesz zastosować poniższe zwroty:
9 Я себя плохо чувствую (ja si-bia pło-cha czust-wu-ju; źle się czuję).
9 Мне плохо (mnie pło-cha; źle się czuję).
9 Позвоните в скорую помощь! (paz-wa-ni-tie w sko-ru-ju po-maszcz’; proszę wezwać
pogotowie!).
9 Помогите! (pa-ma-gi-tie; pomocy!).

9 Позовите на помощь! (pa-za-wi-tie na po-maszcz’; proszę wezwać pomoc!).
9 Позвоните в милицию! (paz-wa-ni-tie w mi-li-cy-ju; proszę zadzwonić na milicję!).
9 Держите вора! (dier-ży-tie wo-ra; łapać złodzieja!).
9 Пожар! (pa-żar; pożar!).
Prosząc o pomoc, możesz również powiedzieć Я не могу… (ja nie ma-gu; nie mogę…) + czasownik
w bezokoliczniku oznaczający czynność, której nie możesz wykonać. Na przykład, spróbuj
zastosować czasowniki найти (naj-ti; znaleźć) i открыть (at-kryt’; otworzyć), a następnie podaj
nazwy przedmiotów, których nie potrafisz znaleźć lub otworzyć.
Dzwonimy pod właściwy numer

W Polsce coraz powszechniej stosuje się ogólnoeuropejski numer alarmowy 112, pod którym
można zgłosić wszelkie nagłe wypadki. W Rosji jest inaczej. Istnieją tam trzy różne numery,
pod które należy dzwonić w przypadku pożaru, przestępstwa oraz problemów ze zdrowiem.
Większość Rosjan zna je na pamięć:
9 01 — пожарная служба (pa-żar-na-ja służ-ba; straż pożarna),

9 02 — милиция (mi-li-cy-ja; milicja),
9 03 — скoрая помощь (sko-ra-ja po-maszcz’; pogotowie ratunkowe).
Rozmowy z numerami 01, 02 i 03 są w Rosji bezpłatne.
Dwa kolejne, łatwe do zapamiętania numery to:
9 04 — служба газа (służ-ba ga-za; pogotowie gazowe),

9 09 — справочная (spra-wacz’-na-ja; informacja).
Zgłaszamy problem
Zgłaszając problem lub nagły wypadek, dobrze jest posłużyć się czasownikiem происходить
(pra-is-cha-dit’; wydarzać się, mieć miejsce). Aby opowiedzieć o zdarzeniu, które ma lub właśnie
miało miejsce, będziesz potrzebował formy trzeciej osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego,
czyli происходит (pra-is-cho-dit; wydarza się), oraz form czasu przeszłego, które prezentujemy
poniżej:
9 произошёл (pra-i-za-szoł; wydarzył się, rodzaj męski liczba pojedyncza),

9 произашла (pra-i-za-szła; wydarzyła się, rodzaj żeński liczba pojedyncza),
9 произошло (pra-i-za-szło; wydarzyło się, rodzaj nijaki liczba pojedyncza),
9 произошли (pra-i-za-szli; wydarzyły się, liczba mnoga).
Rozdział 16: Nagłe wypadki 249
Typowym pytaniem, które na pewno usłyszysz, jeśli byłeś świadkiem wypadku, jest Что
произошло? (szto pra-i-za-szło; co się wydarzyło?). Pytanie może również brzmieć Что
случилось? (szto słu-czi-łas’; co się stało?). Powyższe wyrażenia można stosować zamiennie.
Problemy, które powinieneś zgłosić, to między innymi:
9 авария (a-wa-ri-ja; wypadek samochodowy),

9 несчастный случай (nie-szczias-nyj słu-cziaj; nieszczęśliwy wypadek),
9 пожар (pa-żar; pożar),
9 ограбление (ag-rab-le-ni-je; rabunek),
9 отравление (at-raw-le-ni-je; zatrucie),
9 инфаркт (in-farkt; atak serca, zawał),
9 ранение (ra-nie-ni-je; zranienie).
W rozdziale 2. znajdziesz szczegółowe informacje o rodzajach rzeczowników.
Pogawędka
Idąc ulicą Moskwy, Marek staje się świadkiem wypadku. Dzwoni pod numer 03.
Rozmawia z nim оператор (a-pie-ra-tar; operator).
Oператор: Скорая помощь. Слушаю.
sko-ra-ja po-maszcz’. słu-sza-ju
Pogotowie ratunkowe. Słucham.
Marek: Тут произошла авария. Человек попал под машину.
tut pra-i-za-szła a-wa-ri-ja. czie-ła-wiek pa-pał pad ma-szy-nu
Tutaj zdarzył się wypadek. Człowiek wpadł pod samochód.
Oператор: Где произошла авария? Адрес?
gdie pra-i-za-szła a-wa-ri-ja? ad-ries?
Gdzie zdarzył się wypadek? Adres?
Marek: На углу улицы Тверской и Пушкинского бульвара.
na ug-łu u-li-cy twiers-koj i pusz-kins-ka-wa bul-wa-ra
Na rogu ulicy Twerskiej i bulwaru Puszkina.
Oператор: В каком состоянии потерпевший?
w ka-kom sa-sta-ja-ni-i pa-tier-piew-szyj?
W jaki stanie jest poszkodowany?
Marek: Без сознания.
biez sa-zna-ni-ja
Nieprzytomny.
Oператор: Вы-родственник потерпевшего?
wy rod-stwien-nik pa-tier-piew-sza-wa?
Czy jest Pani krewną poszkodowanego?
Marek: Нет, я просто прохожий, случайный свидетель.

niet, ja pros-ta pra-cho-żyj, słu-cziaj-nyj swi-die-tiel
Nie, jestem po prostu przechodniem, przypadkowym świadkiem.
Oператор: Бригада выезжает.
bri-ga-da wy-je-żża-jet
Ambulans jest w drodze.
Слушаю. słu-sza-ju W czym mogę pomóc?
(dosłownie: słucham).
Человек попал под czie-ła-wiek pa-pał pad Człowiek wpadł
машину. ma-szy-nu pod samochód.
Где произошла авария? gdie pra-i-za-szła a-wa-ri-ja Gdzie zdarzył się wypadek?
В каком состоянии w ka-kom sa-sta-ja-ni-i W jaki stanie jest
потерпевший? pa-tier-piew-szyj poszkodowany?
Без сознания biez sa-zna-ni-ja Nieprzytomny
В сознании w saz-na-ni-i Przytomny
Прохожий pra-cho-żyj Przechodzień
Свидетель swi-die-tiel Świadek
Бригада выезжает. bri-ga-da wy-je-żża-jet Ambulans jest w drodze.
Prosimy o pomoc osoby mówiącej po polsku

Gdy nie czujesz się na siłach, aby będąc świadkiem wypadku, poszukiwać właściwych rosyjskich
zwrotów lub chcesz po prostu przyspieszyć wezwanie pomocy, możesz poprosić o pomoc osoby
mówiącej po polsku. Właściwym pytaniem będzie: Здесь есть кто-нибудь, кто говорит по-
польски? (zdies’ jest’ kto- ni-bud’ kto ga-wa-rit pa pol-ski; czy jest tu ktoś mówiący po polsku?).
Jeśli chcesz poprosić o szybkie znalezienie osoby mówiącej po polsku, powiedz Мне нужен
кто-нибудь, кто говорит по-польски! (mnie nu-żen kto-ni-bud’ kto ga-wa-rit pa pol-ski;
potrzebny mi ktoś mówiący po polsku!).
Jeśli z prośbą taką zwracasz się, będąc w szpitalu lub innym miejscu, w którym pracują
wykształcone osoby, istnieje mała szansa, że znajdziesz kogoś znającego choć trochę język
polski.
Opieka medyczna
Jeśli nie działa zasada „jedno jabłko dziennie”, możesz zechcieć пойти к врачу (paj-ti k wra-
cziu; pójść do lekarza). W każdej kulturze istnieją odmienne zwyczaje i sposoby postępowania,
których przedmiotem są здоровье (zda-ro-wje; zdrowie) i медицина (mie-di-cy-na; medycyna),
a ich znajomość może pomóc jeszcze przed wizytą u lekarza. Z kolejnych działów dowiesz się,
jak mówić po rosyjsku o problemach ze zdrowiem, jak zrozumieć diagnozę oraz co należy
powiedzieć w aptece.
Aby umówić się na wizytę u lekarza konkretnej specjalności w wielkiej поликлиникe

(pa-li-kli-ni-kie; klinice), powinieneś najpierw udać się do miejsca zwanego регистратура
(rie-gist-ra-tu-ra; rejestracja) i powiedzieć Мне надо записаться на приём к… (mnie na-da
za-pi-sat-sa na pri-jom k; chciałbym się zapisać na wizytę do…) + rzeczownik oznaczający lekarza
interesującej Cię specjalności w dopełniaczu (więcej informacji o końcówkach w różnych
przypadkach znajdziesz w rozdziale 2.). Niektóre поликлиники (pa-li-kli-ni-ki; kliniki) prowadzą
rejestrację telefoniczną, w innych musisz stawić się osobiście. Aby się dowiedzieć, z jakim
przypadkiem masz do czynienia, zadzwoń do kliniki i zapytaj: Можно записаться на приём?
(moż-na za-pi-sat-sa na pri-jom; czy mogę się zarejestrować?).
W nagłych wypadkach wezwij скорyю помощь (sko-ru-ju po-maszcz’; pogotowie ratunkowe),

dzwoniąc pod numer 03. Przyjedzie karetka i zabierze pacjenta na pogotowie, które również
nazywa się скорaя помощь.
Poznajemy anatomię
Gdy wybierzesz się do lekarza, tematem rozmowy będzie Twoje тело (tie-ła; ciało). Na liście
poniżej znajdziesz jego poszczególne, widoczne z zewnątrz elementy, zaczynając od góry:
9 голова (ga-ła-wa; głowa),

9 шея (sze-ja; szyja),
9 горло (gor-ła; gardło),
9 плечо (ple-czio; ramię),
9 грудь (grud’; pierś, biust),
9 спина (spi-na; plecy),
9 рука (ru-ka; ręka),
9 локоть (ło-kat’; łokieć),
Zdrowie jest cenniejsze niż pieniądze

Według rosyjskiego przysłowia здоровье дороже клиники (czias-ny-je kli-ni-ki; prywatne kliniki) oferują
денег (zda-ro-wje da-ro-że die-nieg; zdrowie jest cen- przeróżne платные услуги (płat-ny-je us-łu-gi; płatne
niejsze niż pieniądze). Łatwo było wierzyć w tę mądrość usługi). Szpitale i poradnie państwowe są nadal darmo-
ludową w czasach Związku Radzieckiego, kiedy opieka we, ale za lekarstwa trzeba płacić, a finansowe dowody
zdrowotna była darmowa. Obecnie liczne частные wdzięczności dla lekarzy są również mile widziane.
9 запястье (za-pias-t’je; nadgarstek),

9 палец (pa-lec; palec),
9 ногти (nog-ti; paznokcie),
9 живот (ży-wot; brzuch),
9 половые органы (pa-la-wy-je or-ga-ny; narządy płciowe),
9 нога (na-ga; noga),
9 колено (ka-le-na; kolano),
9 лодыжка (ła-dysz-ka; kostka),
9 кожа (ko-ża; skóra).
W języku rosyjskim nie ma rozróżnienia między ręką a przedramieniem; w obu wypadkach
stosuje się wyraz рука. Podobnie, mówiąc o nodze i stopie, stosuje się wyraz нога.
Poniżej przedstawiamy poszczególne części głowy:
9 лицо (li-co; twarz),

9 глаз (głaz; oko),
9 ухо (u-cha; ucho),
9 нос (nos; nos),
9 рот (rot; usta),
9 зуб (zub; ząb),
9 подбродок (pad-ba-ro-dak; podbródek),
9 язык (je-zyk; język).
Organy wewnętrzne to między innymi:
9 сердце (sier-ce; serce),

9 печень (pie-czień; wątroba),
9 желудок (że-łu-dak; żołądek),
9 мозг (mozg; mózg),
9 лёгкие (loch-ki-je; płuca),
9 кость (kost’; kość),
9 мускулы (mus-ku-ły; mięśnie),
9 почка (pocz’-ka; nerka),
9 нервы (nier-wy; nerwy).
Opisujemy objawy
Pierwsze pytanie, które usłyszysz od lekarza, to zwykle Что у Вас болит? (szto u was ba-lit; co
Pana/Panią boli?) lub Что Вас беспокоит? (szto was bies-pa-ko-it; co Pana/Panią niepokoi?).
Najlepiej, zwłaszcza gdy czujesz ból, zacząć opisywać objawy, stosując czasownik болеть (ba-let’;
boleć): У меня болит… (u mi-nia ba-lit; boli mnie…) + nazwa bolącej części ciała w mianowniku.
Możesz także wskazać bolące miejsce i powiedzieć У меня болит здесь (u mi-nia ba-lit zdies’;
boli mnie tutaj). Możesz również dodać, czy boli внутри (wnut-ri; wewnątrz) czy też снаружи
(sna-ru-ży; z zewnątrz).
Aby opisać inne, mniej bolesne objawy, powinieneś powiedzieć У меня… (u mi-nia; mam…)
i wykorzystać jedno z wyrażeń przedstawionych poniżej:
9 температура (tiem-pie-ra-tu-ra; gorączka),

9 понос (pa-nos; biegunka),
9 запор (za-por; zaparcie),
9 тошнота (tasz-na-ta; mdłości),
9 болит горло (ba-lit gor-ła; boli gardło),
9 болит голова (ba-lit ga-ła-wa; boli głowa),
9 болит живот (ba-lit ży-wot; boli brzuch),
9 болит ухо (ba-lit u-cha; boli ucho),
9 кашель (ka-szel; kaszel),
9 насморк (nas-mark; katar),
9 сыпь (syp’; wysypka),
9 ожог (a-żog; oparzenie),
9 боль (bol; ból).
W Rosji, podobnie jak w Polsce, temperaturę mierzy się w stopniach Celsjusza. Normalna
temperatura to oczywiście 36,6°C. Powyżej tej wartości jest już высокая температура (wy-so-
ka-ja tiem-pie-ra-tu-ra; gorączka).
Pogawędka
Kora spędza wakacje w St. Petersburgu. Poczuła się źle, udaje się więc z wizytą
do врача (wra-czia; lekarza).
Kora: Доктор, я себя плохо чувствую.
dok-tar, ja si-bia pło-cha czust-wu-ju
Panie doktorze, źle się czuję.
Bрач: Что Вас беспокоит?

szto was bies-pa-ko-it?
Co Panią niepokoi?
Kora: У меня болит живот.
u mi-nia ba-lit ży-wot
Boli mnie brzuch.
Bрач: Боль резкая или ноющая?
bol riez-ka-ja i-li no-ju-szczia-ja?
Ból jest ostry czy tępy?
Kora: Ноющая. И ещё у меня температура.
no-ju-szczia-ja. i je-szczio u mi-nia tiem-pie-ra-tu-ra
Tępy. I jeszcze mam temperaturę.
Bрач: Тошнота или рвота есть?
tasz-na-ta i-li rwo-ta jest’?
Czy ma Pani mdłości albo wymioty?
Kora: Нет, но немного кружится голова.
niet, no nie-mno-ga kru-żyt-sa ga-ła-wa
Nie, ale trochę kręci mi się w głowie.
Bрач: Будем проводить осмотр. Раздевайтесь.
bu-diem pra-wa-dit’ as-motr. raz-die-waj-ties’
Zbadamy Panią. Proszę się rozebrać.
резкая боль riez-ka-ja bol ostry ból
ноющая боль no-ju-szczia-ja bol tępy ból
ещё je-szczio jeszcze (także)
рвота rwo-ta wymioty
но немного кружится no nie-mno-ga kru-żyt-sa trochę kręci się w głowie
голова ga-ła-wa
проводить осмотр pra-wa-dit’ as-motr zbadać
pаздевайтесь raz-die-waj-ties’ proszę się rozebrać
Zgłaszamy alergie oraz inne szczególne okoliczności

Rosyjscy lekarze nie zawsze pytają o alergie i inne szczególne okoliczności. Przejmij więc
inicjatywę i powiedz У меня алергия на… (u mi-nia a-ler-gi-ja na; mam alergię na…) + wyraz
oznaczający przyczynę alergii w bierniku. Powszechnymi przyczynami alergii są:
9 пеницилин (pie-ni-cy-lin; penicylina),

9 орехи (a-rie-chi; orzechy),
9 обезбаливающее (a-biez-ba-li-wa-ju-szczie-je; środki przeciwbólowe),
9 укус пчелы (u-kus pczie-ły; ukąszenie pszczoły),
9 кошки (kosz-ki; koty),
9 собаки (sa-ba-ki; psy),
9 яйца (jaj-ca; jajka),
9 пыльца (pyl-ca; pyłki),
9 плесень (ple-sień; pleśń),
9 молоко (ma-ła-ko; mleko),
9 молюски (ma-lus-ki; skorupiaki),
9 рыба (ry-ba; ryby).
Jeśli zażywasz jakieś leki, powiedz lekarzowi Я принимаю… (ja pri-ni-ma-ju; zażywam…)
+ nazwa lekarstwa. Inne okoliczności, o których na pewno zechcesz powiedzieć lekarzowi,
to między innymi:
9 У меня астма (u mi-nia ast-ma; mam astmę).

9 Я епилептик (ja je-pi-lep-tik; jestem epileptykiem).
9 Я диабетик (ja dia-bie-tik; jestem diabetykiem).
9 Я бeременная (ja bie-rie-mien-na-ja; jestem w ciąży).
Wizyta u specjalisty
Opieka medyczna jest w Rosji zorganizowana w ten sposób, że lekarze zajmują się nie
poszczególnymi częściami ciała (jak ręka czy noga), ale konkretnymi układami lub organami
organizmu (jak skóra, kości czy nerwy). Jeśli pójdziesz do rosyjskiego lekarza ogólnego i powiesz,
że boli Cię stopa, lekarz ustali, jaka jest przyczyna bólu, i skieruje Cię do specjalisty. Może nim
być дерматолог (dier-ma-to-lag; dermatolog), jeśli problemem jest skóra stopy, хирург (chi-rurg;
chirurg), jeśli złamałeś kość, albo невропатолог (niew-ra-pa-to-łag; neurolog), jeśli dolegliwość
ma związek z połączeniami nerwowymi.
Lekarze innych specjalności to między innymi:
9 ухо-горло-нос (u-cha-gor-ła-nos; dosłownie: ucho-gardło-nos) lub лоp (łor) — jak łatwo

przewidzieć, taki lekarz specjalizuje się w laryngologii,
9 дантист (dan-tist; dentysta),
9 венеролог (wie-nie-ro-łag; wenerolog),
9 нарколог (nar-ko-łag; specjalista od uzależnień),
9 терапевт (tie-ra-piewt; internista),

9 глазной врач (głaz-noj wracz; okulista),
9 гинеколог (gi-nie-ko-łag; ginekolog),
9 ортопед (ar-ta-pied; ortopeda),
9 педиатр (pie-di-atr; pediatra),
9 невропатолог (niew-ra-pa-to-łag; neurolog),
9 хирург (chi-rurg; chirurg),
9 психиатр (psi-chi-atr; psychiatra),
9 кардиолог (kar-di-o-łag; kardiolog).
Niektórzy pracodawcy jako wymóg stawiają медицинское обследование (mie-di-cyn-ska-je
ab-sle-da-wa-ni-je; pełne badanie medyczne) kandydata do pracy. A to w Rosji oznacza wizytę
u co najmniej sześciu specjalistów.
Poddajemy się badaniu i słuchamy diagnozy

Podczas badania lekarskiego usłyszysz zapewne poniższe wyrażenia:
9 Разденьтсь до пояса (raz-dień-ties’ da po-ja-sa; proszę rozebrać się do pasa).

9 Разденьтсь полностю (raz-dień-ties’ poł-nas-t’ju; proszę się całkowicie rozebrać).
9 Закатите рукав (za-ka-ti-tie ru-kaw; proszę podwinąć rękaw).
9 Глубоко вдохните (głu-ba-ko wda-chni-tie; proszę wziąć głęboki wdech).
9 Ложитесь (ła-ży-ties’; proszę się położyć).
9 Откройте рот (at-kroj-tie rot; proszę otworzyć usta).
9 Покажите язык (pa-ka-ży-tie je-zyk; proszę pokazać język).
Być może będziesz musiał poddać się także następującym badaniom:
9 анализ крови (a-na-liz kro-wi; badanie krwi),

9 анализ мочи (a-na-liz mo-czi; badanie moczu),
9 рентген (rien-gien; prześwietlenie),
9 электрокардиограмма (e-lek-tra-kar-dio-gram-ma; elektrokardiogram),
9 сонограмма (sa-na-gram-ma; sonogram),
9 ультразвук (ul-tra-zwuk; USG).
Gdy przetrwasz już осмотр (as-motr; badanie lekarskie), jesteś gotów usłyszeć диагноз (di-a-gnaz;
diagnozę). Lekarz zastosuje prawdopodobnie zwrot У Вас…(u was; ma Pan/Pani…) i poda
diagnozę. Możesz usłyszeć na przykład jedno z poniższych wyrażeń:
9 простуда (pras-tu-da; przeziębienie),

9 ангина (an-gi-na; angina),
9 грипп (grip; grypa),
9 бронхит (bran-chit; bronchit),
9 мигрень (mig-rień; migrena),
9 инфекция (in-fiek-cy-ja; infekcja),
9 пневмония (pniew-ma-ni-ja; zapalenie płuc),
9 сенная лихорадка (sien-na-ja li-cha-rad-ka; katar sienny),
9 растяжение связок (ras-tie-że-ni-je swia-zak; zwichnięcie).
Lekarze w Rosji raczej nie wyjaśniają tego, co robią, zarówno podczas badania, jak i w trakcie
wypisywania recept. Jeśli poza informacją, jak masz się leczyć, interesuje Cię także, co Ci właściwie
jest, możesz zapytać: А что у меня? (a szto u mi-nia; a co mi jest?) lub Какая у меня болезнь?
(ka-ka-ja u mi-nia ba-lezń; na co jestem chory?).
Jeśli lekarz zaleci pobyt w szpitalu, czyli każe Ci ложиться в больницу (ła-żyt-sa w bal-ni-cu)
— oznacza to, że Twój stan może być poważniejszy. Może to być аппендицит (a-pien-di-cyt;
zapalenie wyrostka robaczkowego), перелом (pie-rie-łom; złamanie) lub пищевое отравление
(pi-szczie-wo-je at-raw-le-ni-je; zatrucie pokarmowe).
Nie panikuj, gdy lekarz zaleci pobyt w szpitalu; nie musi to wcale oznaczać, że Twój stan jest
krytyczny. Rosjanie korzystają ze szpitali częściej i przebywają w nich zwykle dłużej niż mieszkańcy
Zachodu. Dla porównania: po urodzeniu dziecka w Rosji kobieta pozostaje w szpitalu przez
dwa tygodnie, a w większości państw zachodnich pobyt trwa tylko 48 godzin.
Lekarz może także kazać ходить на процедуры (cha-dit’ na pra-ce-du-ry; chodzić na zabiegi).
Nie musi się to wiązać z pobytem w szpitalu; może będziesz musiał się tam po prostu stawiać
codziennie lub kilka razy w tygodniu. W takim wypadku otrzymasz od lekarza направление
(nap-raw-le-ni-je; skierowanie).
Wizyta w aptece
Pod koniec wizyty lekarz powinien прописать лекарство (pra-pi-sat’ le-karst-wa; przepisać
lekarstwo). Dokona tego, wypisując рецепт (rie-cept; receptę).
Aby otrzymać лекарство musisz odwiedzić аптекy (ap-tie-ku; aptekę) i wręczyć рецепт
aptekarzowi (аптекарь; ap-tie-kar’). Możesz także powiedzieć:
9 Мне нужен (mnie nu-żen; potrzebuję) + nazwa lekarstwa (rodzaj męski).

9 Мне нужна (mnie nuż-na; potrzebuję) + nazwa lekarstwa (rodzaj żeński).
9 Мне нужно (mnie nuż-no; potrzebuję) + nazwa lekarstwa (rodzaj nijaki).
9 Мне нужны (mnie nuż-ny; potrzebuję) + nazwa lekarstw (liczba mnoga).
Ziółka
Rosjanie są mistrzami medycyny zielarskiej, którą nazy- W każdej aptece jest wiele preparatów ziołowych, na
wają лечение травами (le-czie-ni-je tra-wa-mi). Zie- wszelkie dolegliwości: od bezsenności po nieżyt żołądka.
larstwo nie jest tutaj, jak w wielu krajach Europy Zachod- Aptekarze zazwyczaj oferują również ziołowe zamienniki
niej, uważane za rodzaj medycyny alternatywnej; nawet lub suplementy kupowanych przez Ciebie lekarstw.
lekarze często przepisują medykamenty oparte na ziołach.
Podstawowe lekarstwa to między innymi:
9 нейтрализующее кислоту средство (niej-tra-li-zu-ju-szczie-je kis-ła-tu srieds-twa;

środek zobojętniający nadkwasotę),
9 аспирин (as-pi-rin; aspiryna),
9 капли от кашля (kap-li at kasz-la; krople na kaszel),
9 сироп от кашля (si-rop at kasz-la; syrop na kaszel),
9 средство для снижения температуры (srieds-twa dla sni-że-ni-ja tiem-pie-ra-tu-ry;
środek na obniżenie temperatury),
9 болеутоляющее (bo-le-u-ta-la-ju-szczie-je; środek przeciwbólowy),
9 средство от изжёги (srieds-twa ot iż-żo-gi; środek na zgagę).
Wiele lekarstw sprzedawanych w innych krajach na receptę w Rosji można kupić bez niej.
Aby więc nie tracić czasu na wizyty u lekarza, możesz po prostu poprosić w aptece o что-нибудь
от простуды (szto-ni-bud’ at pra-stu-dy; coś na przeziębienie).
Wzywamy policję
Jeśli staniesz się ofiarą przestępstwa, musisz wiedzieć, do kogo zwrócić się o pomoc i co powiedzieć
pomagającym ci osobom. Z kolejnych działów dowiesz się więc, jak należy rozmawiać
z funkcjonariuszami milicji o różnych przestępstwach oraz jak odpowiadać na ich pytania.
Jeśli przestępstwo jest poważne, powinieneś przed zawiadomieniem milicji skontaktować się
ze swoją ambasadą. Pracownik ambasady doradzi Ci, co robić, i udzieli niezbędnej pomocy.
Rozmawiamy z milicją
Skontaktować się z милицией (mi-li-cy-jej; milicją) możesz, dzwoniąc pod numer 02 (patrz
„Dzwonimy pod właściwy numer”, wcześniej w tym rozdziale) lub udając się bezpośrednio
в отделение милиции (w at-die-le-ni-je mi-li-cy-i; na posterunek milicji). Aby znaleźć
najbliższy posterunek, zapytaj jakiegoś przechodnia Где ближайшее отделение милиции?
(gdie bli-żaj-sze-je at-die-le-ni-je mi-li-cy-i; gdzie jest najbliższy posterunek milicji?).
A oto zwroty służące do opisania na milicji różnych rodzajów przestępstw:
9 Меня ограбили (mi-nia ag-ra-bi-li; zostałem obrabowany).

9 Меня обокрали (mi-nia a-ba-kra-li; zostałem okradziony).
9 На меня было совершено нападение (na mi-nia by-ła sa-wier-sze-no na-pa-die-ni-je;
zostałem napadnięty).
9 Мою квартиру обворовали (ma-ju kwar-ti-ru ab-wa-ra-wa-li; włamano się do mojego
mieszkania).
9 Я стал жертвой мошенничества (ja stał żert-waj ma-szen-ni-cziest-wa; stałem się ofiarą
oszustwa).
9 Я сталa жертвой мошенничества (ja sta-ła żert-waj ma-szen-ni-cziest-wa; stałam się
ofiarą oszustwa).
9 Мою машину обокрали (ma-ju ma-szy-nu a-ba-kra-li; włamano się do mojego samochodu).
Aby zgłosić kradzież konkretnego przedmiotu, zastosuj wyrażenie У меня украли… (u mi-nia
uk-ra-li; skradziono mi…) + nazwa skradzionego przedmiotu w bierniku (więcej informacji
o przypadkach znajdziesz w rozdziale 2.).
Odpowiadamy na pytania funkcjonariuszy milicji

Gdy zgłosisz się na milicję, funkcjonariusze na pewno będą chcieli zebrać niezbędne informacje.
Tematem ich pytań będą преступление (pries-tup-le-ni-je; przestępstwo) oraz преступник
(pries-tup-nik; przestępca).
Do opisania zdarzenia prawdopodobnie będą Ci potrzebne wyrazy воp (wor; złodziej), карманник
(kar-man-nik; kieszonkowiec) lub бандит (ban-dit; bandyta), na określenie przestępcy.
Policjanci na pewno będą chcieli znać время (wrie-mia; czas) oraz место (mies-ta; miejsce)
происшествия (pra-i-szest-wi-ja; zdarzenia). Mogą poprosić, abyś opisał внешность
(wniesz-nast’; wygląd) przestępcy oraz powiedział, куда он скрылся (ku-da on skrył-sa; w jakim
kierunku uciekł). Mogą także zapytać, czy przestępca był один (a-din; sam), czy też с сообщниками
(s sa-ob-szcz’ni-ka-mi; ze wspólnikami).
Jeśli zostałeś napadnięty lub grożono Ci оружием (a-ru-ży-jem; bronią), policjanci będą chcieli
wiedzieć, Чем Вас ударили? (cziem was u-da-ri-li; czym Pana/Panią uderzono?) lub Чем Вам
угрожали? (cziem wam ug-ra-ża-li; czym Panu/Pani grożono?).
Aby odpowiedzieć na pytanie Чем Вас ударили?, powinieneś rzeczownik zastosować w narzędniku,
ponieważ ten właśnie przypadek opisuje sposób lub narzędzie, za pomocą którego określone
działanie jest dokonywane, na przykład: ударили рукой (u-da-ri-li ru-kоj; uderzono ręką)
lub угрожали пистолетом (ug-ra-ża-li pis-ta-le-tam; grożono pistoletem).
Gdy już odpowiesz na pytania, być może będziesz musiał złożyć заявление (za-jew-le-ni-je;
zgłoszenie), w którym trzeba będzie powtórzyć te same informacje.
Gierki językowe
Którą z podanych służb zawiadomisz w podanych sytuacjach. Przyporządkuj wypadkom
z kolumny lewej odpowiednie służby z kolumny prawej. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. Человек попал под машину a. Милиция
2. Вас ограбили b. Пожарная служба
3. Пожар c. Скорая помощь
Dopasuj objawy do chorób, które je wywołują, z listy poniżej. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. высокая температура, насморк, кашель
2. острая боль в животе, тошнота, рвота
3. боль в горле
a. ангина b. простуда c. пищевое отравление
Który z wyrazów nie pasuje do pozostałych. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.
1. мошенничество, нападение, грипп
2. аспирин, преступник, аптека
3. лекарство, врач, пожар
Część IV
Dekalogi
262 Część IV: Dekalogi
W tej części…
C zęść IV zawiera krótkie, ale cenne listy praktycznych informacji,
ułatwiających szybkie przyswojenie języka rosyjskiego, a także takich,
których zastosowanie pozwoli Ci zrobić na Rosjanach wrażenie. Aby pomóc
Ci w szybkim opanowaniu języka rosyjskiego, podajemy dziesięć
wypróbowanych sposobów, które sprawdziły się w odniesieniu do innych
osób uczących się języka, włączając w to jednego z autorów niniejszej
książki. Przedstawiamy również dziesięć ulubionych wyrażeń, których
zastosowanie wypełni ciepłem każde rosyjskie serce. Opiszemy także
dziesięć rosyjskich świąt i podamy dziesięć zwrotów, dzięki którym na
pewno zyskasz w oczach rdzennych Rosjan. A na koniec przedstawimy
dziesięć rzeczy, których pod żadnym pozorem nie wolno robić lub mówić,
będąc w Rosji. Jeśli zastosujesz się do wskazówek zawartych w tej części,
z pewnością zdobędziesz serca i umysły większości Rosjan, których poznasz.
Rozdział 17: Dziesięć sposobów na szybkie opanowanie rosyjskiego 263
Rozdział 17
Dziesięć sposobów
na szybkie opanowanie
rosyjskiego
W tym rozdziale:
► Poznajemy sposoby ułatwiające naukę języka rosyjskiego.
► Ćwiczymy język rosyjski we właściwych miejscach.
O czywiście nie odkryjemy Ameryki, mówiąc, że najlepszym sposobem nauczenia się języka
jest posługiwanie się nim. Na pewno zapamiętasz zwrot Как дела? (kak die-ła; jak się masz?),
jeśli zwrócisz się w ten sposób do Rosjanina i usłyszysz odpowiedź Нормально! (nar-mal-na;
w porządku!) — o czym możesz przeczytać w rozdziale 3. Poczujesz dzięki temu, że twoja
znajomość języka stale się rozwija.
Wynajdywanie nowych, interesujących sposobów osiągnięcia wprawy w posługiwaniu się

językiem nie jest jednak sprawą prostą. Dlatego w niniejszym rozdziale przedstawiamy kilka
pomysłów na to, w jaki sposób łatwiej przyswoić język rosyjski. Wypróbuj je, ale nie obawiaj
się także stosowania własnych metod! W końcu to, ile w Twoim życiu będzie języka rosyjskiego,
zależy tylko od Ciebie.
Wypróbuj rosyjską telewizję, filmy i muzykę

Niezależnie od tego, czy interesuje Cię kino niezależne czy filmy akcji, balet klasyczny czy
muzyka rockowa, Rosjanie na pewno będą mieli coś do zaoferowania. Przejrzyj półki w swojej
wypożyczalni DVD czy w sklepie płytowym, a z pewnością znajdziesz materiały nadające się
do ćwiczeń językowych. Jeśli chodzi o filmy, pamiętaj, aby wypożyczać kopie z oryginalną
ścieżką dźwiękową i napisami, a nie dubbingowane. Oczywiście możesz także poszukać rosyjskich
stacji w telewizji — wiele sieci kablowych ma je w ofercie.
Słuchaj rosyjskich programów radiowych

Możesz szlifować język, niekoniecznie poświęcając tej czynności całą uwagę. Słuchaj rosyjskich
programów radiowych, jadąc samochodem, podczas spaceru czy przygotowując posiłek. Kto
wie, ile nowych zwrotów i wyrażeń zapadnie Ci w pamięć!
Wiele rosyjskojęzycznych stacji radiowych nadaje w internecie. Przewodnik znajdziesz na stronie

www.multilingualbooks.com/online-radio-russian.html.
Czytaj rosyjskie publikacje

Rosyjski zwrot w książce do nauki języka, nawet jeśli jest to Twój ulubiony Rosyjski dla bystrzaków,
to jedno, ale ten sam zwrot w prawdziwej rosyjskiej gazecie to zupełnie co innego.
Rosyjską prasę można nabyć w księgarniach językowych, a także wypożyczyć w niektórych

bibliotekach. Poza ćwiczeniem języka, czytając rosyjskie gazety, dowiesz się o ważnych
wydarzeniach w rosyjskim życiu społecznym i kulturalnym oraz będziesz mógł potrenować
rozpoznawanie i „dekodowanie” liter rosyjskiego alfabetu.
Korzystaj z internetu
Skoro istnieje internet, nikt nie może narzekać na brak możliwości prowadzenia ćwiczeń
językowych. Zapamiętaj po prostu, że rosyjskie strony mają rozszerzenie ru. Możesz zacząć
od stron podanych poniżej:
9 lenta.ru
9 list.mail.ru/index.html
9 menu.ru
9 moskva.ru
9 piter.ru
9 www.theatre.ru/emain.html
A na stronie blogs.mail.ru możesz sobie po rosyjsku poczytać блоги (bło-gi; blogi), a nawet
stworzyć własny.
Zdarza się, że litery rosyjskiego alfabetu nie wyświetlają się poprawnie. Jeżeli zamiast cyrylicy
widzisz gąszcz znaków wyglądających jak $$##%%&&, powinieneś zmienić kodowanie na
cyrylicę. Aby to zrobić, w menu Widok wybierz opcję Kodowanie i wypróbuj poszczególne
kody, aż znajdziesz taki, który będzie działał.
Rozdział 17: Dziesięć sposobów na szybkie opanowanie rosyjskiego 265
Odwiedź rosyjską restaurację

W dużych miastach pojawiają się już rosyjskie restauracje. Wizyta w takim lokalu może przynieść
znacznie więcej korzyści niż tylko zjedzenie pysznego борща (bar-szczia; barszczu) i голубцoв
(ga-łub-cow; gołąbków). Bądź ambitny i spróbuj rozmawiać z obsługą wyłącznie po rosyjsku.
Zdziwisz się, widząc, jak pomocni potrafią być Rosjanie, gdy ktoś próbuje mówić ich językiem.
A może dzięki zdolnościom językowym otrzymasz nawet zniżkę! W rozdziale 5. znajdziesz
więcej informacji dotyczących wizyt w restauracji.
Poszukaj Rosjanina,
z którym będziesz mógł korespondować
Jeśli uda ci się poznać kogoś na rosyjskim czacie, być może znajdziesz nie tylko okazję,
aby szlifować język, ale także ciekawego rozmówcę lub nawet dobrego przyjaciela. Rosyjskie
чаты (czia-ty; czaty) znajdziesz pod adresami chat.mail.ru, www.divan.ru czy też www.games.ru/chat.
Możesz także założyć sobie rosyjskie konto poczty elektronicznej, na przykład pod adresem
mail.ru lub rambler.ru.
Jeśli chcesz pisać cyrylicą, lecz nie masz rosyjskiej klawiatury, możesz nakleić nalepki z rosyjskimi
literami na klawiaturę, której normalnie używasz, albo skorzystać z klawiatury wirtualnej,
na przykład pod adresem http://butt-head.ru/translit.htm.
Naucz Rosjanina języka polskiego

Nauczanie przynosi korzyści zarówno uczniowi, jak i nauczycielowi. Spróbuj więc nauczyć
języka polskiego Rosjanina. Jeśli żadnego nie znasz, umieść ogłoszenie na przykład w rosyjskiej
restauracji. Jego napisanie także może być dobrym ćwiczeniem!
Gdy znajdziesz już rosyjską restaurację lub inną instytucję, w której pracują Rosjanie, rozmawiając
z nimi, koniecznie powiedz, że szukasz osoby dobrze znającej rosyjski, aby poprawić własną
znajomość tego języka. Rosjanie będą mile zaskoczeni, że interesujesz się ich kulturą, i na pewno
udzielą Ci informacji. Być może nawet znajdziesz wśród nich przyjaciół.
Jedź do Rosji
Nie ma nic lepszego niż podróż do kraju, którego językiem się interesujesz. Niezależnie od
tego, czy jedziesz do Rosji na rok czy na tydzień, by pozwiedzać zabytki, czy też wyrwałeś się
tylko na chwilę, aby pospacerować ulicami Petersburga, a twój statek wycieczkowy czeka już
na wyjście z portu, nigdzie nie będziesz w stanie lepiej poznać języka niż — hm… — w Rosji.
W rozdziale 11. znajdziesz informacje o planowaniu podróży.
Wyjdź za mąż za Rosjanina

(lub ożeń się z Rosjanką)
Jeżeli rzeczywiście chcesz mówić po rosyjsku jak Rosjanin, powinieneś zrobić to, co nieuniknione:
ożeń się (a przynajmniej umów na randkę) z Rosjanką i przekonaj ją, aby nauczyła Cię rosyjskiego.
Oczywiście lekko żartujemy. Nie zamierzamy zmuszać Cię do małżeństwa tylko po to, abyś
poprawił znajomość języka. Jeśli jednak umówisz się na randkę (a nawet weźmiesz ślub) z osobą
pochodzenia rosyjskiego, masz okazję znacząco udoskonalić swój rosyjski. Koniecznie skorzystaj!
Bądź jednak ostrożny, Rosjanie szybko się asymilują i może się okazać, że więcej czasu będziesz
spędzać, ucząc polskiego, niż szlifując rosyjski. Pozostanie Ci wtedy ostatnia tajna broń: nauka
rosyjskiego u teściowej.
Rozdział 18
Dziesięć ulubionych
rosyjskich zwrotów
W tym rozdziale:
► Poznajemy potoczne znaczenie wyrażeń.
► Odkrywamy ulubione rosyjskie cytaty i przysłowia.
W każdej kulturze istnieje zwyczaj nadawania nowych znaczeń powszechnie spotykanym

wyrazom i zwrotom. Nawet najpilniejszy uczeń, korzystając ze słownika i tłumacząc pewne
zwroty dosłownie, nie zrozumie, jakie jest ich znaczenie lub dlaczego nagle wszyscy zaczynają
się śmiać. W tym rozdziale poznasz dziesięć wyrazów i zwrotów, które Rosjanie stosują bardzo
często, a których znaczenie niekoniecznie musi odpowiadać definicji słownikowej. Rozpoznawanie
takich wyrażeń i ich stosowanie sprawią, że będziesz mógł uchodzić za prawdziwego Rosjanina.
Ой!
Aby wyrazić zdziwienie, konsternację, podziw, wdzięczność, a nawet ból — w zasadzie każde
wystarczająco mocne odczucie — Rosjanie mówią Ой! (oj). Wyrażenie to możesz stosować
wtedy, gdy po polsku powiedziałbyś coś w rodzaju „o!”, „ojej!” albo „o, rany!”, „o, rety!”.
Oto przykłady:
9 Ой, как красиво! (oj, kak kra-si-wa; ojej, jak pięknie!).

9 Ой, спасибо! (oj, spa-si-ba; ojej, dziękuję!).
9 Ой, кто это? (oj, kto e-ta; o, a to kto?).
9 Ой, как приятно слышать твой голос! (oj, kak pri-jat-na sły-szat’ twoj go-łas; ojej,
jak miło słyszeć twój głos!).
Rosjanie uważają Ой! za wykrzyknik typowo kobiecy. Mężczyźni powinni zaciskać zęby i emocje
tłumić w sobie.
Давай!
Jeśli sprawdzisz w słowniku znaczenie czasownika давай, znajdziesz prawdopodobnie „dawaj,
daj”. Rosjanie jednak stosują ten wyraz we wszelkich sytuacjach. Posługując się czasownikiem
давай, możemy coś zasugerować, jak w zdaniu Давай, пойдём в кино (da-waj, paj-diom w ki-no;
chodźmy do kina), i zgodzić się na propozycję: Давай! (chodźmy!). Давай może także oznaczać
„cześć, uważaj na siebie”. (W rozdziale 7. znajdziesz więcej informacji na ten temat).
Представьте себе
O ile czasownik представте może oznaczać „proszę sobie wyobrazić” lub „przedstawcie”, o tyle
zwrot представьте себе (pried-staw’-tie si-bie) oznacza „czy uwierzycie?” albo „wyobraźcie
sobie!”. Dobrze jest zastosować go, rozpoczynając opowiadanie jakiejś historii lub dyskusję
na interesujący temat.
Послушайте!
W dosłownym tłumaczeniu wyraz послушайте (pas-łu-szaj-tie) oznacza „posłuchajcie”,
jednak jego zastosowanie jest szersze. Na przykład za jego pomocą można skierować uwagę
zebranych na to, co mamy do powiedzenia. Oto przykłady:
9 Послушайте, давайте пойдём на прогулку! (pas-łu-szaj-tie, da-waj-tie paj-diom na

pra-guł-ku; słuchajcie, chodźmy na spacer!).
9 Послушайте, но это прекрасный фильм! (pas-łu-szaj-tie, no e-ta priek-ras-nyj film;
słuchajcie, to naprawdę świetny film!).
Mniej formalny jest wyraz послушай! (pas-łu-szaj). Możesz go stosować, rozmawiając z osobą,
do której zwracasz się przez ты (ty; ty, nieformalnie); w rozdziale 2. znajdziesz więcej informacji
na temat nieformalnego „ty”. A jeśli zamierzasz być jeszcze mniej formalny, możesz zastosować
wariant слушай! (słu-szaj), można z niego jednak korzystać tylko w rozmowie z bardzo dobrymi
znajomymi. W każdym innym wypadku pozostań przy zwrocie послушай!
Пир горой
Obfitość potraw i napojów na rosyjskich przyjęciach i świątecznych stołach może przytłaczać.
Przydaje się wtedy określenie пир горой (pir ga-roj; prawdziwa uczta, dosłownie: uczta z górą
jedzenia). Jeśli jesteś głodny informacji o jedzeniu, odsyłamy do rozdziału 5.
Rozdział 18: Dziesięć ulubionych rosyjskich zwrotów 269
Я требую продолжения банкета

Ten zwrot pochodzi z filmu Иван Васильевич меняет профессию (i-wan wa-si-lje-wicz’
mie-nia-jet pra-fie-ssi-ju; Iwan Wasilewicz zmienia zawód) i na pewno rozbawi każdego
Rosjanina. Powiedz Я требую продолжения банкета (ja trie-bu-ju pra-dał-że-ni-ja ban-kie-ta;
dosłownie: żądam kontynuowania bankietu!), gdy znakomicie układa się impreza lub wycieczka,
gdy ktoś zaprasza Cię, abyś go znowu odwiedził, lub gdy chcesz powtórzyć jakieś miłe
przedsięwzięcie.
Iwan Wasilewicz zmienia zawód to stary rosyjski film, którego bohater, bezbarwny księgowy Iwan
Wasilewicz, dzięki machinie czasu wynalezionej przez sąsiada zamienia się miejscami z carem
Iwanem Groźnym. Początkowo zdezorientowany Iwan Wasilewicz, znalazłszy się na miejscu
XVI-wiecznego cara (który okazuje się zresztą jego identycznym bliźniakiem), szybko przyzwyczaja
się do wystawnego trybu życia. Siedząc w ozdobnej sali biesiadnej na Kremlu, przy stole pełnym
wyszukanych przysmaków, pijany nie tylko cennymi winami, lecz także względami okazywanymi
mu przez piękną carycę, Iwan Wasilewicz unosi drogocenny puchar, wołając Я требую
продолжения банкета!
Слово — серебро, а молчание — золото

Rosjanie uwielbiają przysłowia i często ich używają. Слово — серебро, а молчание — золото
(sło-wa sie-rie-bro a mał-czia-ni-je zo-ła-ta) to odpowiednik polskiego przysłowia „Mowa jest
srebrem, a milczenie złotem”. Możesz je zastosować po tym, jak zdarzy Ci się popełnić pomyłkę,
mówiąc po rosyjsku, lub kiedy ktoś (lub Ty sam) powie coś, co lepiej byłoby przemilczeć.
Одна голова хорошо, а две лучше

Przysłowie oдна голова хорошо, а две лучше (ad-na ga-ła-wa cha-ra-szo, a dwie łucz-sze;
co dwie głowy to nie jedna) nie odnosi się do popromiennych mutantów. Jest raczej wyrazem
międzynarodowego przekonania, iż dwie osoby potrafią zdziałać więcej niż jedna. Możesz
zastosować powyższe wyrażenie, zapraszając kogoś, aby zrobić coś wspólnie, oferując pomoc
albo prosząc o nią.
Друг познаётся в беде

Друг познаётся в беде (drug paz-na-jot-sa w bie-die) to rosyjski odpowiednik polskiego
przysłowia „Prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie”.
Rosjanie traktują przyjaźń poważnie. Rosyjska definicja przyjaciela to nie po prostu „osoba,
którą znam” (jak w zdaniu „Oto mój nowy przyjaciel… A w zasadzie, jak ty masz na imię?”).
Taka osoba to co najwyżej знакомый (zna-ko-myj; znajomy). Natomiast друг (drug; przyjaciel)
to ktoś, komu na Tobie zależy. A najlepszą metodą, aby sprawdzić, czy dana osoba naprawdę
jest przyjacielem czy tylko znajomym, jest obserwacja jej zachowania, kiedy sprawy nie mają
się zbyt różowo.
Старый друг лучше новых двух

Старый друг лучше новых двух (sta-ryj drug łucz-sze no-wych dwuch; stary przyjaciel jest
lepszy niż dwóch nowych) to kolejne przysłowie dotyczące przyjaźni. Stary przyjaciel (i nie
chodzi tutaj o wiek) jest lepszy, bo wypróbowany w wielu trudnych chwilach. Nowi przyjaciele
natomiast są jak zakryte karty. Gdy zdarzy się coś złego, mogą się odwrócić i okazać zwykłymi
znajomymi.
Rozdział 19
Dziesięć najważniejszych
rosyjskich świąt
W tym rozdziale:
► Dowiadujemy się, jakie święta obchodzą Rosjanie.
► Ustalamy, czego należy się spodziewać w czasie świąt.
R osjanie kochają święta. Możesz zapytać „A kto nie kocha?”. Jest jednak pewna różnica:
Rosjanie KOCHAJĄ święta — miłością trwałą i oficjalnie usankcjonowaną. Władze
państwowe zdają sobie z tego sprawę i udzielają pełnego wsparcia. Różnica polega nie tylko na
tym, że w rosyjskim kalendarzu jest więcej dni ustawowo wolnych od pracy, ale także na tym,
iż wiele świąt trwa dłużej niż jeden dzień. Rosjanie mawiają zresztą „Do licha, co to za święto,
jeśli świętujesz tylko przez jeden dzień”. Co więcej, jeżeli na przykład święto wypada w czwartek,
władze zwykle modyfikują tydzień pracy w taki sposób, że piątek, niewygodnie umieszczony
pomiędzy wolnymi czwartkiem i sobotą, również ogłasza się dniem wolnym od pracy.
Takie założenia oraz niewielki odstęp czasowy między niektórymi świętami (Boże Narodzenie
wypada siedem dni po Nowym Roku, Dzień Zwycięstwa dziewięć dni po 1 Maja) powodują
powstanie potężnych „bloków” dni wolnych od pracy, podczas których przez na przykład dziesięć
dni wszystko jest zamknięte, ludzie świętują, a próba załatwienia czegokolwiek jest nie tylko
bezskuteczna, ale także uważana za wysoce niestosowną. Oczywiście bardzo przyjemnie jest,
jeżeli sam świętujesz, ale może być również frustrujące, jeśli miałeś coś urzędowego do załatwienia.
Przejrzyj niniejszy rozdział, a dowiesz się, kiedy należy odłożyć sprawy urzędowe i świętować.
Nowy Rok
Новый Год (no-wyj god; Nowy Rok) rozpoczyna się w nocy z 31 grudnia na 1 stycznia i jest
zdecydowanie najważniejszym rosyjskim świętem, trwającym ponad tydzień, poprzedzonym
drobiazgowymi przygotowaniami, w którego trakcie wręcza się i otrzymuje liczne подарки
(pa-dar-ki; prezenty). To coś jak święta Bożego Narodzenia, tylko większe, pozbawione
atmosfery religijnej, mniej rodzinne, a bardzie nastawione na zabawę.
Новый Год zawiera w sobie tradycje znane z innych świąt. W noworoczny wieczór odwiedza
nas rosyjski święty Mikołaj, czyli Дед Мороз (died ma-roz; dziadek mróz), towarzyszy mu jego
wnuczka Снегурочка (snie-gu-racz-ka; śnieżynka), nie ma jednak reniferów ani elfów. Choinka
to w Rosji drzewko noworoczne — новогодная ёлка (na-wa-god-na-ja joł-ka; dosłownie:
noworoczna jodełka).
Новогодная ёлка to nie tylko drzewko; tak nazywa się również noworoczne przyjęcia dla dzieci,
organizowane w szkołach, klubach młodzieżowych, przedszkolach, a nawet w zakładach pracy
dla pociech pracowników. Uroczystość składa się zwykle z przedstawienia reżyserowanego
przez nauczycieli, starszych uczniów lub pracowników; tradycyjnego tańca, nazywającego się
хоровод (cha-ra-wod; korowód), podczas którego wszyscy, trzymając się za ręce, tworzą koło
wokół choinki; konkursów oraz rozdawania prezentów. Niespodzianką może być fakt, iż uczestnicy
przyjęć noworocznych, niezależnie od wieku, występują przebrani w kostiumy.
W wieczór noworoczny nikt nie powinien pozostawać w domu. Rosjanie w każdym wieku
zbierają się na przyjęciach, podczas których świętują przy suto zastawionych stołach, a potem
tańczą do późnej nocy. Jeśli pozwala pogoda (a nawet jeśli nie) władze miast organizują
uroczystości w parkach i na głównych placach. Na pewno zobaczysz mnóstwo fajerwerków
(które można kupić na każdym rogu), improwizowane хороводы, a w środkach komunikacji
mnóstwo osób wyglądających jak Дед Мороз.
W Rosji nie ma tradycji postanowień noworocznych. Zamiast tego Rosjanie wypowiadają życzenia,
które podobno zawsze się spełniają. Życzenia wypowiada się o północy, wznosząc toast. Oficjalnym
napojem noworocznym jest oczywiście шампанское (szam-pans-ka-je; szampan).
Jeśli będziesz miał okazję świętować Новый Год z Rosjanami, koniecznie skorzystaj. To naprawdę
niezapomniane przeżycie.
Stary Nowy Rok

Biorąc pod uwagę fakt, jak radosnym wydarzeniem jest Nowy Rok, można uznać, że jeden
to zdecydowanie za mało. Старый Новый Год (sta-ryj no-wyj god; stary nowy rok) korzeniami
sięga czasów, gdy między kalendarzem obowiązującym w Europie a rosyjskim były dwa tygodnie
różnicy. Stary Nowy Rok przypadał więc na 14 stycznia.
Uroczystości nie są tak wystawne jak 31 grudnia (nawet Rosjanie by tego nie wytrzymali) i nie
jest to nawet dzień wolny od pracy. Porzuć jednak nadzieję na załatwienie czegokolwiek.
Jest przecież Старый Новый Год i nikt nie jest w nastroju do pracy. Spotkaj się z przyjaciółmi,
jedz i tańcz.
Boże Narodzenie
Może to zabrzmieć dziwnie, ale Boże Narodzenie niekoniecznie musi wypadać 25 grudnia.
Większość Rosjan wyznaje prawosławie, a prawosławne Рождество (raż-dies-two; Boże
Narodzenie) przypada na 7 stycznia. Kościół prawosławny jako pierwszy odłączył się od Rzymu,
w 1054 roku. Najbardziej widocznymi cechami odróżniającymi prawosławne cerkwie
od kościołów europejskich (nie mówimy o kwestiach ideologicznych) są bogate zdobnictwo
zewnętrzne i wewnętrzne, pokryte wykonanymi ze szlachetnych metali koszulkami иконы
(i-ko-ny; ikony) oraz obficie używane podczas liturgii kadzidło. Podczas Bożego Narodzenia
w wielu cerkwiach odbywają się całonocne msze.
Osoby kultywujące tradycję przygotowują potrawę o nazwie кутя (ku-tia; kutia), która składa
się z pszenicy, miodu, orzechów i innych ingrediencji, których jest razem siedem. Rosjanie
wierzą, że siódemka jest szczęśliwą liczbą.
Rozdział 19: Dziesięć najważniejszych rosyjskich świąt 273
Wielkanoc
Jeśli chodzi o święta religijne, rosyjska Пасха (pas-cha; Wielkanoc) wypada również innego
dnia niż katolicka. Пасха to nie tylko nazwa święta, ale również specjalnego ciasta, które
Rosjanie pieką (lub po prostu kupują) na dzień wielkanocny. Ważnym elementem stołu są
oczywiście ugotowane w skorupkach zabarwionych na różne kolory яйца (jaj-ca; jajka), którymi
należy się wymieniać. W Wielkanoc Rosjanie zamiast „Dzień dobry” mówią Христос воскрес!
(Chris-tos was-kries; Chrystus zmartwychwstał), a właściwą odpowiedzią jest Воистину воскрес!
(wa-is-ti-nu was-kries; zaiste zmartwychwstał).
Dzień Kobiet
Pomimo nazwy Międzynarodowy Dzień Solidarności Kobiet lub po prostu 8 марта (was’-mo-
je mar-ta; ósmy marca) nie ma wiele wspólnego z feminizmem. To urzędowo wolny od pracy
dzień, podczas którego każda Rosjanka powinna „poczuć się jak prawdziwa kobieta”. Dzień
Kobiet jest połączeniem Walentynek z Dniem Matki, jednak z większym zadęciem. Wszystkie
kobiety: babcie i sąsiadki, koleżanki, matki i narzeczone, otrzymują kwiaty, upominki, prawi
się im również wyszukane komplementy. Jest to także jedyny dzień w roku, kiedy mężczyźni
przygotowują śniadanie i sprzątają mieszkanie.
Dzień Obrońcy Ojczyzny

День защитника отечества (dień za-szczit-ni-ka a-tie-cziest-wa), obchodzony 23 lutego, był
początkowo świętem byłych i obecnie służących krajowi żołnierzy. Stopniowo przekształcił się
w męski odpowiednik Dnia Kobiet. Biura i organizacje wydają przyjęcia, kobiety wręczają prezenty
swoim męskim krewnym i kolegom, telewizja transmituje uroczyste koncerty, a w miastach
organizowane są festyny i pokazy sztucznych ogni.
Rosyjskie Mardi Gras

Масленица (mas-le-ni-ca) to świąteczny tydzień przed samym Wielkim Postem, na siedem
tygodni przed Wielkanocą. Масленица odwołuje się do pogańskiej tradycji powitania wiosny.
Najważniejszą potrawą są блины (bli-ny; naleśniki), które są symbolem słońca. Organizowane
są festyny na wolnym powietrzu, podczas których palone są słomiane kukły symbolizujące zimę.
Pierwszy Maja
Первое Мая (pier-wa-je ma-ja; pierwszy maja) był obchodzony jako Międzynarodowy Dzień
Solidarności Ludzi Pracy, ale stał się jeszcze jednym świętem wiosny. Święto trwa dwa dni:
pierwszego ulicami rosyjskich miast przechodzą różne pochody, polityczne i inne, drugiego
zaś wszyscy wyjeżdżają z miast i organizują pikniki na łonie natury, określane jako маёвка
(ma-jow-ka; majówka).
Dzień Zwycięstwa
Rosjanie brali aktywny udział w drugiej wojnie światowej i bardzo wielu z nich zginęło. Dnia
9 maja obchodzony jest День Победы (dień pa-bie-dy; dzień zwycięstwa) nad faszyzmem.
Organizowane są parady, pokazy sztucznych ogni i festyny.
Dzień Jedności Narodowej

Ustanowiony, aby zastąpić Dzień Rewolucji Październikowej (który obchodzono oczywiście
7 listopada), День Народного Единства (dień na-rod-na-wa je-dinst-wa; dzień jedności
narodowej), przypadający na 4 listopada, upamiętnia wydarzenia z roku 1612, kiedy to dwóch
moskiewskich kupców wezwało obywateli Rosji do zjednoczenia się przeciwko okupującym
Moskwę wojskom polsko-szwedzkim. Jest to kolejna okazja do parad, pokazów sztucznych
ogni i festynów.
Rozdział 20
Dziesięć zwrotów, dzięki którym

zostaniesz uznany za Rosjanina
W tym rozdziale:
► Dowiadujemy się, co powiedzieć, aby zostać uznanym „za swego”.
► Odkrywamy tradycje pozwalające lepiej zrozumieć Rosjan.
S ą zwroty, które nie mają wielkiego znaczenia dla konwersacji. W zasadzie nic nie znaczą
i bez problemu możemy powiedzieć to, co zamierzamy, bez ich stosowania. Są to jednak
zwroty, dzięki którym zostaniesz poklepany po plecach i usłyszysz „tak, koleś, jesteś jednym z nas”.
Nie nauczysz się ich z książki, chyba że ta książka to Rosyjski dla bystrzaków. W tym rozdziale
przedstawimy dziesięć zwrotów, dzięki którym możesz zostać uznany za Rosjanina.
Только после Вас!

Kochany Stary Świat! Rosjanie nadal wierzą w otwieranie sobie wzajemnie drzwi i przepuszczanie
się przodem. Jeśli chcesz być wyjątkowo uprzejmy, nie przechodź pod żadnym pozorem przez
drzwi, które ktoś przed Tobą otworzył. Zamiast tego powinieneś stać przez 15 minut przed
otwartymi drzwiami, powtarzając Только после Вас! (tol-ka pos-le was; Pan pierwszy!/Pani
pierwsza!). Twój rozmówca powinien wtedy stać przy nich również, powtarzając ten sam zwrot.
Jest to trochę czasochłonne, ale za to pozwoli innym zapamiętać Cię jako dobrze wychowaną
i miłą osobę.
Вы сегодня прекрасно выглядите!

Skoro mowa o byciu staromodnym, Rosjanie raczej nie uznają komplementów za molestowanie
seksualne. Jeśli więc rozpoczniesz rozmowę z Rosjanką słowami Вы сегодня прекрасно
выглядите! (wy si-wod-nia priek-ras-na wy-gla-di-tie; ślicznie Pani dziś wygląda!), zostanie
to potraktowane właśnie jako komplement, a nie fakt, który należy zgłosić przełożonym.
Podobnie jak w Polsce, taki zwrot będzie na miejscu zarówno wobec koleżanki, jak i sprzedawczyni
w sklepie czy nawet recepcjonistki w hotelu. Pamiętaj tylko, aby zaprzestać jego stosowania
podczas pobytu w Europie Zachodniej, a tym bardziej w Stanach Zjednoczonych, aby nie narazić
się na oskarżenia.
Jeśli ktoś Ci powie: Вы сегодня прекрасно выглядите!, nie należy odpowiadać спасибо
(spa-si-ba; dziękuję), ale Ну что Вы! (nu szto wy; ależ, co Pan!). Koniecznie trzeba okazać
skromność i niedowierzanie.
Заходите на чай!
Łatwo jest zaprzyjaźnić się z Rosjaninem. Poznając kogoś (kto wyda Ci się interesujący i chciałbyś,
aby został Twoim przyjacielem), nie musisz się zastanawiać, jak nawiązać kontakt, powiedz
po prostu Заходите на чай! (za-cha-di-tie na cziaj; proszę wpaść na herbatę!). Nie zostaniesz
uznany za wariata ani seryjnego mordercę. Twoja propozycja zostanie potraktowana zupełnie
normalnie. Pamiętaj jednak, że przyjmując zaproszenie, Rosjanin naprawdę zamierza Cię
odwiedzić. Powinieneś więc zaopatrzyć się wcześniej w herbatę i jakieś ciastka, ponieważ zwrot
Заходите на чай! oznacza faktycznie spotkanie przy herbacie oraz konwersację, nie jest zaś
odpowiednikiem polskiego „wpadnij kiedyś…”
Угощайтесь!
Kiedy zapraszasz nowego znajomego na herbatę i wyjmujesz swoją rezerwę strategiczną w postaci
pudełka herbatników, warto abyś powiedział Угощайтесь! (u-ga-szcziaj-ties’; proszę się częstować!).
Zwrot ten jest niewątpliwie grzeczny i uprzejmy, a poza tym wystarczająco długi, aby odstraszyć
cudzoziemca. Stosując go, na pewno będziesz się wyróżniał w tłumie.
Приятного апетита!
O ile nie chcesz zostać odebrany jako ponury socjopata, nigdy nie zaczynaj jedzenia, nie życząc
przedtem innym osobom przy stole Приятного апетита! (pri-jat-na-wa a-pie-ti-ta; smacznego!).
Nie wahaj się zastosować tego zwrotu nawet w stosunku do zupełnie obcych ludzi, których kelner
usadowił przy Twoim stoliku w zatłoczonej restauracji.
Сядем на дорожку!
Przed podróżą możesz zadziwić wszystkich, rozglądając się uważnie i mówiąc Сядем на дорожку!
(sia-diem na da-roż-ku; usiądźmy przed podróżą!). Zwyczaj ten, traktowany często jako przesąd,
ma jednak zastosowanie praktyczne. Chwila spokoju przed wyruszeniem w drogę daje okazję,
aby przypomnieć sobie istotne kwestie. Może drugie śniadanie zostało w lodówce, a bilety
lotnicze z naklejką „nie zapomnij!” nadal spoczywają w szufladzie?
Садись, в ногах правды нет!

Rosjanie przywiązują wielką wagę do siedzenia. Jest to zrozumiałe: w tak ogromnym kraju na
pewno musieli wiele przejść (zwłaszcza przed wynalezieniem pociągów). Dlatego właśnie gdy
Rozdział 20: Dziesięć zwrotów, dzięki którym zostaniesz uznany za Rosjanina 277
siedzisz, a ktoś stoi przed Tobą lub już wychodził, ale się zatrzymał i stoi w drzwiach, oznajmiając,
że już leci, możesz powiedzieć Садись, в ногах правды нет! (sa-dis’ w na-gach praw-dy niet;
usiądź, w nogach nie ma prawdy!). Ten zwrot po polsku nie ma wielkiego sensu. Rosjanie
także nie uważają, aby więcej prawdy kryło się w innych częściach ciała niż w nogach. Tym
niemniej powiedzenie takie ma znaczenie grzecznościowe i stosując je, na pewno uznany
zostaniesz za „swego”.
Ни пуха, ни пера!
W języku polskim istnieje powiedzenie „złam nogę”. Jego rosyjskim odpowiednikiem jest Ни
пуха, ни пера! (ni pu-cha, ni pie-ra; powodzenia!, dosłownie: ani puchu, ani pióra), stosowane
zawsze przy pożegnaniu kogoś, kto ma do wykonania misję — czy to rozmowę w sprawie pracy,
czy to oświadczyny.
Właściwa odpowiedź to nie спасибо (spa-si-ba; dziękuję); należy powiedzieć К чёрту! (k czior-tu;
do diabła!). Nie wiemy, skąd się wzięła taka odpowiedź. Чёрт (cziort; diabeł) to popularna
postać z rosyjskich wierzeń ludowych, która pojawia się w wielu wyrażeniach, jak у чёрта
на куличках (u czior-ta na ku-licz’-kach; bardzo daleko, dosłownie: tam gdzie diabeł obchodzi
Wielkanoc) czy чёртова дюжина (czior-ta-wa diu-ży-na; liczba 13, dosłownie: diabelski tuzin).
Najpowszechniejszym zwrotem, w którym pojawia się чёрт, jest Иди к чёрту! (i-di k czior-tu;
idź do diabła!). Jak może zauważyłeś, fraza К чёрту! niepokojąco przypomina obelgę. W każdej
innej sytuacji byłaby nią, ale w odpowiedzi na Ни пуха, ни пера! oznacza odesłanie diabła gdzieś
bardzo daleko. Pamiętaj przy tym, aby odpowiadając, uśmiechać się.
Целую
Rosjanie podpisują listy, SMS-y czy e-maile wyrazem Целую (ce-łu-ju; całuję). Możesz także
powiedzieć tak, kończąc rozmowę telefoniczną. Nie polecamy jednak mówienia Целую komuś,
z kim rozmawiasz twarzą w twarz, taką osobę możesz po prostu pocałować, zamiast o tym mówić.
Rosjanie, podobnie jak Francuzi, całują w policzek. W przeciwieństwie jednak do Francuzów,

robią to trzy razy (bo trójka, podobnie jak siódemka, jest szczęśliwą liczbą). Całowanie
jest w Rosji tak rozpowszechnione, że jeden z przywódców Związku Radzieckiego wywołał
międzynarodowy skandal, całując przedstawiciela jednego z zachodnich mocarstw. Nie brzmi
to zbyt skandalicznie, co? Otóż stary i niedołężny Rosjanin nie trafił w policzek i pocałował
swojego gościa w usta!
С лёгким паром!
A oto ciekawostka: Rosjanin, widząc kogoś, kto właśnie wyszedł spod prysznica albo z sauny,
powie С лёгким паром! (s lioch-kim pa-ram; dosłownie: gratuluję lekkiej pary!). Wyrażenie to stało
się bardzo popularne po tym, jak znalazło się w tytule filmu Ирония судьбы или с лёгким
паром! (i-ro-ni-ja sud’-by i-li s lioch-kim pa-ram; ironia losu albo gratulacje z powodu lekkiej
pary!)1. Ta romantyczna komedia, nadawana przez większość rosyjskich stacji telewizyjnych

31 grudnia, zaczyna się w rosyjskiej бани (ba-ni; łaźni), co ma znaczący wpływ na następujące
potem wydarzenia (w rozdziale 19. znajdziesz więcej informacji o rosyjskich świętach).
Wyrażenie С лёгким паром stosuje się zazwyczaj w sposób humorystyczny. Można tak powiedzieć
do kogoś, kto zmókł podczas deszczu, lub do osoby, która wylała drinka. Brzmi to dosyć złośliwie,
ale Rosjanie mają specyficzne poczucie humoru.
1
W Polsce film był wyświetlany pod tytułem Szczęśliwego Nowego Roku — przyp. red.
Rozdział 21
Dziesięć rzeczy,
których nie należy
w Rosji robić ani mówić
W tym rozdziale:
► Badamy rosyjskie zakazy społeczne.
► Poznajemy niektóre zasady dobrego wychowania.
K ażda kultura dysponuje systemem nakazów i zakazów. W rozdziałach od 18. do 20.

mówiliśmy o nakazach. Czasem jednak wiedza o tym, czego NIE należy robić, może być
bardziej przydatna, zwłaszcza jeśli zależy nam na dobrym wrażeniu. W dalszej części tego rozdziału
opowiemy więc o dziesięciu podstawowych zakazach.
Nie przychodź w gości z pustymi rękami

Jeśli zostałeś zaproszony na obiad czy chociażby na herbatę, nie przychodź z pustymi rękami.
To, co przyniesiesz, nie ma większego znaczenia, może to być pudełko czekoladek, kwiaty czy
zabawka dla dziecka, nie wolno jednak składać wizyty с пустыми руками (s pus-ty-mi ru-ka-mi;
z pustymi rękami). Gospodarze zwykle przygotowują się, gotując najlepsze potrawy i kupując
frykasy, których raczej nie kupiliby dla siebie. Jeśli więc, po tych wszystkich przygotowaniach,
gość nie przyniesie nawet kwiatka, Rosjanie uznają, że mu nie zależy. Oczywiście nie powiedzą
ani słowa, ale atmosfera nie będzie najlepsza.
Zdejmuj buty
W rosyjskich mieszkaniach leżą dywany. Często są to drogie, perskie kobierce, których
czyszczenie nie jest prostą sprawą. Poza tym Rosjanie dużo chodzą, jeżdżenie samochodem z domu
do biura i z powrotem jest raczej wyjątkiem niż regułą. Oto powody, które (poza wielowiekową
tradycją) leżą u podstaw zwyczaju zdejmowania butów, gdy wchodzi się do czyjegoś mieszkania.
Gospodarz zwykle przynosi gościowi тапочки (ta-pacz’-ki; kapcie), a kobiety, wybierając się
na przyjęcie, zwykle przynoszą ze sobą parę eleganckich pantofelków. Oczywiście, jeśli zapomnisz
zdjąć obuwie, nikt nie powie złego słowam— jesteś gościem i możesz robić, co zechcesz. Zerknij
jednak pod stół, czy przypadkiem nie jesteś jedyną osobą mającą na nogach pokryte śniegiem buty!
Nie żartuj z rodziców

Rosjanie nie są poprawni politycznie. Niektóre dowcipy mogą wbić w fotel. Bądź przygotowany
na to, że nie ma bezpiecznych tematów. Rodzice jednak to temat, z którego się nie żartuje.
Możesz więc opowiedzieć анекдот (a-niek-dot; anegdotę) na temat wyglądu, pochodzenia
czy różnic między kobietami a mężczyznami, ale wystrzegaj się dowcipów o czyjejś matce lub
ojcu. Po prostu nikt ich nie zrozumie.
Nie wznoś toastu „На здоровье!”

Osoby nieznające rosyjskiego uważają zwykle, że klasycznym rosyjskim toastem jest На
здоровье! (na zda-ro-wie; na zdrowie). Tymczasem Rosjanie stosują ten zwrot w sytuacji, gdy
ktoś dziękuje im za posiłek. W języku polskim „Na zdrowie” to rzeczywiście popularny toast,
Rosjanie wolą jednak dłuższe i bardziej złożone frazy, jak na przykład За дружбу между
народами! (za druż-bu mież-du na-ro-da-mi; za przyjaźń między narodami). A jeśli wolisz coś
bardziej typowego, powiedz За вас! (za was; za was!).
Nie przyjmuj ostatniej koszuli

Rosyjskie powiedzenie отдать последнюю рубашку (at-dat’ pas-led-niu-ju ru-basz-ku; oddać
ostatnią koszulę) oznacza oddać wszystko, bez względu na koszt. W Rosji oferowanie gościowi
wszystkiego, co mu się spodoba, uważane jest za przejaw uprzejmości. Nie dotyczy to wyłącznie
jedzenia czy noclegu, wielu Rosjan zechce oddać Ci wszystko, na co tylko zwrócisz uwagę,
na przykład obraz ze ściany, wazon czy sweter.
Oczywiście, taka propozycja nie oznacza, że powinieneś przyjąć oferowany przedmiot. Rosjanie
chcą Ci po prostu zrobić przyjemność, a nie pozbyć się na przykład zastawy stołowej. O ile więc
nie uważasz, że plądrowanie czyjegoś domu jest dobrym pomysłem, powinieneś grzecznie
odmówić. I to kilka razy, bo gospodarze będą nalegać! Przyjąć prezent możesz tylko wtedy,
jeśli właśnie na takim przedmiocie bardzo Ci zależy, i koniecznie powinieneś jednocześnie dać
coś w zamian.
Nie ubieraj się byle jak

Rosjanie starają się ubierać elegancko. Nawet wychodząc na zwykły spacer, Rosjanki często
ubierają buty na wysokim obcasie i ładne sukienki. Feministki mogą twierdzić, że kobiety są
ofiarami i są w ten sposób ciemiężone. Ale Rosjanki odpowiadają „żyje się tylko raz, dlaczego
nie mamy wyglądać i czuć się dobrze”. Czyż można je za to winić?
W pewnych sytuacjach cudzoziemiec, niezależnie od płci, ryzykuje, że będzie najgorzej ubraną

w danym miejscu osobą. Te sytuacje to między innymi uroczyste obiady czy wyjścia do teatru.
Rozdział 21: Dziesięć rzeczy, których nie należy w Rosji robić ani mówić 281
Również wyprawa do restauracji uważana jest za specjalną okazję, i uwierz nam — nie będziesz
chciał pokazać się tam w dżinsach i koszulce z krótkim rękawem, niezależnie od tego, jak
nieformalny styl restauracja sobą prezentuje. Zawsze dobrym pomysłem jest więc sprawdzenie
przed wyjściem, jak należy się ubrać.
Nie stosuj zasady „każdy płaci za siebie”

Oto ogromna różnica między Rosjanami a mieszkańcami Europy Zachodniej! Rosjanie nigdy nie
stosują tej zasady. Zapraszając damę, nie licz więc, że będzie płacić za siebie, czy to w restauracji,
czy gdziekolwiek indziej. Możesz to oczywiście zasugerować, ale będzie to prawdopodobnie
równoznaczne z odmową kolejnych spotkań. Poza przypadkami, gdy myślą o ucieczce tylnym
wyjściem, Rosjankom, gdy są zapraszane do kina czy restauracji, nie przyjdzie nawet do głowy
zabranie ze sobą pieniędzy.
A teraz uwaga dla czytelniczek. Nawet jeśli mężczyzna, z którym się spotykasz, żyje ze stypendium
w wysokości 300 rubli miesięcznie, będzie nalegał, abyś pozwoliła mu zapłacić. A jeśli nie będzie,
radzimy przyjrzeć mu się bliżej. Kobieta płacąca za siebie to w Rosji prawdzie tabu. Być może
należałoby się zastanowić, dlaczego ten mężczyzna je łamie.
Nie pozwól kobiecie

nosić ciężkich przedmiotów
Ta zasada może spowodować dreszcze u zwolenników równouprawnienia, ale Rosjanie uważają,
że mężczyźni są fizycznie silniejsi od kobiet. Dlatego sądzą, że mężczyzna przyglądający się kobiecie
niosącej ciężki przedmiot jest po prostu nieuprzejmy.
Jeśli zobaczysz kobietę (lub osobę starszą) niosącą coś ciężkiego, powinieneś zaproponować
pomoc, mówiąc Разрешите Вам помочь! (raz-rie-szy-tie wam pa-mocz’; proszę pozwolić sobie
pomóc!) lub po prostu Вам помочь? (wam pa-mocz’; pomóc Pani/Panu?). Jeśli pomoc zaoferowano
Tobie, możesz ją przyjąć, mówiąc Большое спасибо! (bal-szo-je spa-si-ba; dziękuję bardzo!),
lub odrzucić, ze słowami Нет, спасибо! (niet, spa-si-ba; nie, dziękuję!).
Nie przeocz osoby starszej

w środkach komunikacji
Osoby starsze i kobiety w ciąży są w środkach komunikacji traktowane na specjalnych zasadach.
Jeśli nie chcesz, aby cały autobus parzył na Ciebie jak na zbrodniarza, koniecznie ustąp miejsca.
Kobietom, nawet (a może zwłaszcza) młodym, również ustępuje się w Rosji miejsca, jest
to jednak kwestia wyboru. Ustąpienie miejsca osobie starszej jest natomiast obowiązkiem.
Nie bekaj w towarzystwie

Nie chcieliśmy poruszać tego tematu… I oczywiście jesteśmy pewni, że powyższa sugestia nie
odnosi się do Ciebie. Ale może znasz kogoś, komu można udzielić takiej rady. Wiedz, że oddawanie
się w towarzystwie pewnym czynnościom fizjologicznym, takim jak wydalanie nadmiaru gazów
(tak, to właśnie bekanie), jest uznawane za przejaw wyjątkowego grubiaństwa, nawet jeśli
uzyskany dźwięk jest szczególnie długi i wyrazisty, a autor jest z niego bardzo dumny.
Co więcej, jeśli coś takiego Ci się zdarzy (w końcu jesteśmy tylko ludźmi), nie przepraszaj.
Przepraszając, potwierdzasz, że to właśnie Ty, i skupiasz na całym zdarzeniu niepotrzebną uwagę.
W międzyczasie przerażeni Rosjanie zechcą zapewne udać, że nic nie zauważyli, albo cichutko
zrzucą winę na psa. Jeśli więc nie chcesz zostać zapamiętany wyłącznie w kontekście tego typu
zdarzeń, w towarzystwie zawsze trzymaj swój organizm na wodzy.
Część V
Dodatki
284 Część V: Dodatki
W tej części…
P rzedstawiamy użyteczne materiały źródłowe. Znajdziesz tutaj listę
najpopularniejszych czasowników regularnych i nieregularnych wraz
z odmianą. Przygotowaliśmy również minisłownik zawierający najczęściej
używane wyrazy. Jest klucz z prawidłowymi rozwiązaniami „Gierek
językowych”, znajdujących się na końcu każdego rozdziału. I wreszcie
przedstawiamy spis treści załączonej płyty CD.
Dodatek A Tablice czasowników 285
Dodatek A
Tablice czasowników
Czasowniki regularne
Czasowniki regularne z końcówką -ать
Na przykład делать (robić, wykonywać)
Czas teraźniejszy Czas przeszły Czas przyszły

я делаю делал/делала буду делать
ты (nieform. l. poj.) делаешь делал/делала будешь делать
он/она/оно делает делал/делала/делало будет делать
мы делаем делали будем делать
вы (l. mn., form.) делаете делали будете делать
они делают делали будут делать
Czasowniki regularne z końcówką -ить

Na przykład говорить (mówić)

я говорю говорил/говорила буду говорить
ты (nieform. l. poj.) говоришь говорил /говорила будешь говорить
он/она/оно говорит говорил будет говорить
/говорила/говорило
мы говорим говорили будем говорить
вы (l. mn., form.) говорите говорили будете говорить
они говорят говорили будут говорить
Czasowniki nieregularne
я brak был/была буду
быть ты (nieform. l. poj.) brak был/была будешь
być
он/она/оно brak был/была/было будет
мы brak были будем
вы (l. mn., form.) brak были будете
они brak были будут

мочь я могу мог/могла смогу
móc
ты (nieform. l. poj.) можешь мог/могла сможешь
он/она/оно может мог/могла/могло сможет
мы можем могли сможем
вы (l. mn., form.) можете могли сможете
они могут могли смогут

жить я живу жил/жила буду жить
żyć
ты (nieform. l. poj.) живёшь жил/жила будешь жить
он/она/оно живёт жил/жила/жило будет жить
мы живём жили будем жить
вы (l. mn., form.) живёте жили будете жить
они живут жили будут жить

есть я ем ел/ела буду есть
jeść
ты (nieform. l. poj.) ешь ел/ела будешь есть
он/она/оно ест ел/ела/ело будет есть
мы едим ели будем есть
вы (l. mn., form.) едите ели будете есть
они едят ели будут есть
Dodatek A Tablice czasowników 287

пить я пью пил/пила буду пить
pić
ты (nieform. l. poj.) пьёшь пил/пила будешь пить
он/она/оно пьёт пил/пила/пило будет пить
мы пьём пили будем пить
вы (l. mn., form.) пьёте пили будете пить
они пьют пили будут пить

хотеть я хочу хотел/хотела буду хотеть
chcieć
ты (nieform. l. poj.) хочешь хотел/хотела будешь хотеть
он/она/оно хочет хотел/хотела/ будет хотеть
хотело
мы хотим хотели будем хотеть
вы (l. mn., form.) хотите хотели будете хотеть
они хотят хотели будут хотеть

любить я люблю любил/любила буду любить
kochać
ты (nieform. l. poj.) любишь любил/любила будешь любить
он/она/оно любит любил/любила/ будет любить
любило
мы любим любили будем любить
вы (l. mn., form.) любите любили будете любить
они любят любили будут любить

платить я плачу платил/платила буду платить
płacić
ты (nieform. l. poj.) платишь платил/платила будешь платить
он/она/оно платит платил/платила/ будет платить
платило
мы платим платили будем платить
вы (l. mn., form.) платите платили будете платить
они платят платили будут платить

видеть я вижу видел видела буду видеть
widzieć
ты (nieform. l. poj.) видишь видел/видела будешь видеть
он/она/оно видит видел/видела/ будет видеть
видело
мы видим видели будем видеть
вы (l. mn., form.) видите видели будете видеть
они видят видели будут видеть

писать я пишу писал/писала буду писать
pisać
ты (nieform. l. poj.) пишешь писал/писала будешь писать
он/она/оно пишет писал/писала/ будет писать
писало
мы пишем писали будем писать
вы (l. mn., form.) пишете писали будете писать
они пишут писали будут писать
Minisłownik
rosyjsko-polski
волосы (wo-ła-sy) włosy

A вопрос (wap-ros) pytanie
воскресенье (was-krie-sie-ńje) niedziela
адрес (ad-ries) adres восток (was-tok) wschód
август (aw-gust) sierpień
врач (wracz’) lekarz
автобус (aw-to-bus) autobus
время (wrie-mia) czas
апрель (ap-riel) kwiecień
все (wsie) wszyscy
аэропорт (a-e-ra-port) lotnisko
всё (wsio) wszystko
встреча (wstrie-czia) spotkanie
Б вторник (wtor-nik) wtorek
вход (wchod) wejście
бабушка (ba-busz-ka) babcia входить/войти (wcha-dit’/waj-ti) wchodzić/wejść
балет (ba-liet) balet вчера (wczie-ra) wczoraj
банк (bank) bank вы (wy) wy (formalnie i l. mn.)
белый (bie-łyj) biały высокий (wy-so-kij) wysoki
билет (bi-let) bilet выход (wy-chad) wyjście
болен (bo-len) chory
больница (bal-ni-ca) szpital
большой (bal-szoj) duży Г
брат (brat) brat
брать/взять (brat’/wziat’) brać/wziąć газета (ga-zie-ta) gazeta
брюки (briu-ki) spodnie галстук (gał-stuk) krawat
бутылка (bu-tył-ka) butelka где (gdie) gdzie
быть (byt’) być главный (gław-nyj) główny
год (god) rok
голова (ga-ła-wa) głowa
B гора (ga-ra) góra
город (go-rad) miasto
важный (waż-nyj) ważny гость (gost’) gość
вечер (wie-czier) wieczór гостиница (gas-ti-ni-ca) hotel
вечеринка (wie-czie-rin-ka) prywatka
вещь (wieszcz’) rzecz
весна (wies-na) wiosna Д
видеть (wi-diet’) widzieć
вилка (wił-ka) widelec давать/дать (da-wat’/dat’) dawać/dać
вино (wi-no) wino далеко (da-le-ko) daleko
виза (wi-za) wiza дверь (dwier’) drzwi
вода (wa-da) woda дворец (dwa-riec) pałac
вокзал (wak-zał) dworzec девочка (die-wacz’-ka) dziewczynka
дедушка (die-dusz-ka) dziadek здравствуйте (zdras-twuj-tie) dzień dobry

декабрь (die-kabr’) grudzień зелёный (zi-lo-nyj) zielony
делать/сделать (die-łat’/sdie-łat’) robić/zrobić зима (zi-ma) zima
день (dień) dzień знать (znat’) wiedzieć
деньги (dień-gi) pieniądze зубной врач/дантист (zub-noj wracz’/dan-tist)
десерт (die-siert) deser dentysta
дешёвый (die-szo-wyj) tani
джинсы (dżyn-sy) dżinsy
длинный (dlin-nyj) długi И
до свидания (da swi-da-ni-ja) do widzenia
дождь (dożd’) deszcz играть (ig-rat’) bawić się
должен (doł-żen) powinien идти/ходить (id-ti/cha-dit’) iść/chodzić
дом (dom) dom из (iz) z
дорогой (da-ra-goj) drogi имейл (i-miejl) e-mail
доставать/достать (das-ta-wat’/das-tat’) otrzymać иметь (i-miet’) mieć
дочь (docz’) córka имя (i-mia) imię
друг (drug) przyjaciel индекс (in-dieks) kod pocztowy
думать (du-mat’) myśleć иностранный (i-na-stran-nyj) cudzoziemski
интерес (in-tie-ries) zainteresowanie
июль (i-jul) lipiec
E июнь (i-juń) czerwiec
еда (je-da) jedzenie

ездить/ехать (jez-dit’/je-chat’) jeździć/jechać К
есть (jest’) jeść
как (kak) jak
касса (ka-sa) kasa
Ж квартира (kwar-ti-ra) mieszkanie
кино (ki-no) kino
жарко (żar-ka) gorąco клуб (kłub) klub
ждать (żdat’) czekać книга (kni-ga) książka
жена (że-na) żona когда (kag-da) kiedy
женщина (żen-szczi-na) kobieta колено (ka-le-na) kolano
жёлтый (żoł-tyj) żółty
комната (kom-na-ta) pokój
живот (ży-wot) brzuch
компания (kam-pa-ni-ja) towarzystwo
жить (żyt’) żyć
конец (ka-niec) koniec
коричневый (ka-ricz’-nie-wyj) brązowy
З костюм (kas-tium) ubranie
кот (kot) kot
завтра (zaw-tra) jutro который (ka-to-ryj) który
завтрак (zaw-trak) śniadanie кофе (ko-fie) kawa
заканчивать/закончить (za-kan-czi-wat’/ красивый (kra-si-wyj) piękny
za-kon-czit’) kończyć/skończyć красный (kras-nyj) czerwony
запад (za-pad) zachód кредитная карточка (krie-dit-na-ja kar-tacz’-ka)
заявление (za-jew-le-ni-je) podanie karta kredytowa
звонить/позвонить (zwa-nit’/pa-zwa-nit’) кровать (kra-wat’) łóżko
dzwonić/zadzwonić кто (kto) kto
здесь (zdies’) tutaj куртка (kurt-ka) kurtka
здоровье (zda-ro-wje) zdrowie
Dodatek B Minisłownik 291
никогда (ni-kag-da) nigdy
Л но (no) ale
новый (no-wyj) nowy
легко (leg-ko) lekko нога (na-ga) noga
лекарство (le-karst-wa) lekarstwo нож (noż) nóż
летать/лететь (le-tat’/le-tiet’) latać/lecieć номер (no-mier) numer
лето (le-ta) lato нос (nos) nos
лицо (li-co) twarz носить (na-sit’) nosić
ложка (łoż-ka) łyżka ночь (nocz’) noc
любить (lu-bit’) kochać ноябрь (na-jabr’) listopad
люди (lu-di) ludzie нравиться/понравиться (nra-wit-sa/
pa-nra-wit-sa) podobać się/spodobać się
М
магазин (ma-ga-zin) sklep
O
май (maj) maj обед (a-bied) obiad
маленький (ma-leń-kij) malutki овощи (o-wa-szczi) warzywa
мальчик (mal-czik) chłopiec окно (ak-no) okno
март (Mart) marzec октябрь (ak-tiabr’) październik
мать (mat’) matka он (on) on
машина (ma-szy-na) samochód она (a-na) ona
медсестра (mied-sies-tra) pielęgniarka они (a-ni) oni
место (mies-ta) miejsce оно (a-no) ono
месяц (mie-siac) miesiąc осень (o-sień) jesień
метро (mie-tro) metro отдел (at-dieł) oddział
милиция (mi-li-cy-ja) milicja отец (a-tiec) ojciec
минута (mi-nu-ta) minuta отпуск (ot-pusk) urlop
мой (mój) mój офис (o-fis) biuro
молодой (ma-ła-doj) młody официант (a-fi-cy-ant) kelner
молоко (ma-ła-ko) mleko
море (mo-rie) morze
мост (most) most П
мочь/смочь (mocz’/smocz’) móc
музей (mu-ziej) muzeum пальто (pal-to) płaszcz
муж (muż) mąż паспорт (pas-part) paszport
мужчина (mu-szczi-na) mężczyzna пиво (pi-wa) piwo
мы (my) my письмо (pis’-mo) list
мясо (mia-sa) mięso пить/выпить (pit’/wy-pit’) pić/wypić
платить/заплатить (pła-tit’/za-pła-tit’)
płacić/zapłacić
Н платье (pła-t’je) sukienka
плащ (płaszcz’) płaszcz
налево (na-le-wa) w lewo плохой (pła-choj) zły
наличные (na-licz’-ny-je) gotówka поворачивать/повернуть (po-wa-ra-czi-wat’/
направо (na-pra-wa) w prawo pa-wier-nut’) przewracać/przewrócić
находить/найти (na-cha-dit’/naj-ti) подарок (pa-da-rak) prezent
znajdować/znaleźć поезд (po-jezd) pociąg
неделя (nie-die-la) tydzień пожалуйста (pa-ża-łu-sta) proszę
пожар (pa-żar) pożar

поздно (poz-na) późno C
показывать/показать (pa-ka-zy-wat’/pa-ka-zat’)
pokazywać/pokazać салат (sa-łat) sałatka
покупать/купить (pa-ku-pat’/ku-pit’) самолёт (sa-ma-lot) samolot
kupować/kupić сахар (sa-char) cukier
помогать/помочь (pa-ma-gat’/pa-mocz’) сдача (sda-czia) zmiana
pomagać/pomóc север (sie-wier) północ
понедельник (pa-nie-diel-nik) poniedziałek сегодня (sie-wod-nia) dzisiaj
почему (pa-czie-mu) dlaczego сейчас (si-czias) zaraz
представлять/представить (przed-sta-wlat’/ секретарь (siek-rie-tar’) sekretarz
przed-sta-wit’) przedstawiać/przedstawić семья (sie-m’ja) rodzina
привет (pri-wiet) cześć, witaj сентябрь (sień-tiabr’) wrzesień
приносить/принести (pri-na-sit’/pri-nies-ti) серый (sie-ryj) szary
przynosić/przynieść сестра (sies-tra) siostra
приходить/прийти (pri-cha-dit’/prij-ti) сидеть (si-diet’) siedzieć
przychodzić/przyjść синий (si-nij) niebieski
проблема (prab-le-ma) problem сказать (ska-zat’) powiedzieć
продавать/продать (pra-da-wat’/pro-dat’) скучный (skucz’-nyj) nudny
sprzedawać/sprzedać сладкий (sład-kij) słodki
продавец (pra-da-wiec) sprzedawca слишком (slisz-kam) zbyt
путешествовать (pu-tie-szest-wa-wat’) слово (sło-wa) słowo
podróżować смеяться (smie-jat-sa) śmiać się
пьеса (pje-sa) sztuka teatralna смотреть/посмотреть (smat-riet’/pa-smat-riet’)
пятница (piat-ni-ca) piątek patrzeć/popatrzeć
снег (snieg) śnieg
снимать (sni-mat’) wynajmować
P собирать/собрать (sa-bi-rat’) zbierać
соль (sol) sól
работа (ra-bo-ta) praca, zajęcie спасибо (spa-si-ba) dziękuję
работать (ra-bo-tat’) pracować спать (spat’) spać
рано (ra-na) wcześnie спина (spi-na) plecy
распродажа (ras-pra-da-ża) wyprzedaż спорт (sport) sport
рассказывать/рассказать (ras-ka-zy-wat’/ спрашивать/спросить (spra-szy-wat’/spra-sit’)
ras-ka-zat’) opowiadać/opowiedzieć pytać/zapytać
ребёнок (rie-bio-nak) dziecko среда (srie-da) środa
река (rie-ka) rzeka стакан (sta-kan) szklanka
ресторан (ries-ta-ran) restauracja старый (sta-ryj) stary
рис (ris) ryż стоять (sta-jat’) stać
рубашка (ru-basz-ka) koszula страна (stra-na) kraj
рука (ru-ka) ręka суббота (su-bo-ta) sobota
рыба (ry-ba) ryba сувенир (su-wie-nir) pamiątka
рынок (ry-nak) targowisko сумка (sum-ka) torba
сын (syn) syn
сыр (syr) ser
T Ц
таможня (ta-maż-nia) urząd celny цвет (cwiet) kolor
тарелка (ta-rieł-ka) talerz цена (ce-na) cena
театр (tie-atr) teatr церковь (cier-kaw’) cerkiew
телефон (tie-le-fon) telefon
теперь (ti-pier’) teraz
терапевт (tie-ra-piewt) lekarz Ч
тёплый (tiop-łyj) ciepły
тоже (to-że) też час (czias) godzina
только (tol-ka) tylko часы (czi-sy) zegar
тут (tut) tu чашка (cziasz-ka) filiżanka
туфли (tuf-li) buty чек (cziek) czek
ты (ty) ty чемодан (czie-ma-dan) walizka
четверг (cziet-wierg) czwartek
чёрный (czior-nyj) czarny
У чистый (czis-tyj) czysty
читать/прочитать (czi-tat’/pra-czi-tat’)
ужин (u-żyn) kolacja czytać/przeczytać
улица (u-li-ca) ulica что (szto) co
университет (u-ni-wier-si-tiet) uniwersytet что-то (szto-ta) coś
утро (ut-ra) rano
уходить/уйти (u-cha-dit’/uj-ti) odchodzić/odejść
учитель (u-czi-tiel) nauczyciel Ш
шапка (szap-ka) czapka
Ф шея (sze-ja) szyja
школа (szko-ła) szkoła
факс (faks) faks штат (sztat) stan
февраль (fiew-ral) luty
фирма (fir-ma) firma
фрукты (fruk-ty) owoce Ю
юбка (jub-ka) spódnica
Х юг (jug) południe
юрист (ju-rist) prawnik
хлеб (chleb) chleb
холодный (cha-łod-nyj) zimny
хороший (cha-ro-szyj) dobry Я
хорошо (cha-ra-szo) dobrze
я (ja) ja
хотеть (cha-tiet’) chcieć
январь (jen-war’) styczeń
Minisłownik
polsko-rosyjski
cukier сахар (sa-char)

A czapka шапка (szap-ka)
czarny чёрный (czior-nyj)
adres адрес (ad-ries) czas время (wrie-mia)
ale но (no) czek чек (cziek)
autobus автобус (aw-to-bus) czekać ждать (żdat’)
czerwiec июнь (i-juń)
B czerwony красный (kras-nyj)
cześć, witaj привет (pri-wiet)
babcia бабушка (ba-busz-ka) czwartek четверг (cziet-wierg)
balet балет (ba-let) czysty чистый (czis-tyj)
bank банк (bank) czytać/przeczytać читать/прочитать
bawić się играть (ig-rat’) (czi-tat’/pra-czi-tat’)
biały белый (bie-łyj)
bilet билет (bi-let)
biuro офис (o-fis)
D
brać/wziąć брать/взять (brat’/wziat’) daleko далеко (da-le-ko)
brat брат (brat) dawać/dać давать/дать (da-wat’/dat’)
brązowy коричневый (ka-ricz’-nie-wyj) dentysta зубной врач/дантист (zub-noj wracz’/
brzuch живот (ży-wot) dan-tist)
butelka бутылка (bu-tył-ka) deser десерт (die-siert)
buty туфли (tuf-li) deszcz дождь (dożd’)
być быть (byt’) dlaczego почему (pa-czie-mu)
długi длинный (dlin-nyj)
do widzenia до свидания (da swi-da-ni-ja)
C dobry хороший (cha-ro-szyj)
dobrze хорошо (cha-ra-szo)
cena цена (ce-na)
dom дом (dom)
cerkiew церковь (cier-kaw’)
drogi дорогой (da-ra-goj)
chcieć хотеть (cha-tiet’)
drzwi дверь (dwier’)
chleb хлеб (chleb)
duży большой (bal-szoj)
chłopiec мальчик (mal-czik)
dworzec вокзал (wak-zał)
chory болен (bo-len)
dziadek дедушка (die-dusz-ka)
ciepły тёплый (tiop-łyj)
dziecko ребёнок (rie-bio-nak)
co что (szto)
dzień dobry здравствуйте (zdras-twuj-tie)
coś что-то (szto-ta)
dzień день (dień)
córka дочь (docz’)
dziewczynka девочка (die-wacz’-ka)
cudzoziemski иностранный (i-na-stran-nyj)
dziękuję спасибо (spa-si-ba)
dzisiaj сегодня (sie-wod-nia)
dzwonić/zadzwonić звонить/позвонить K
(zwa-nit’/pa-zwa-nit’)
dżinsy джинсы (dżyn-sy) karta kredytowa кредитная карточка
(krie-dit-na-ja kar-tacz’-ka)
kasa касса (ka-sa)
E kawa кофе (ko-fie)
kelner официант (a-fi-cy-ant)
e-mail имейл (i-miejl) kiedy когда (kag-da)
kino кино (ki-no)
F klub клуб (kłub)
kobieta женщина (żen-szczi-na)
faks факс (faks) kochać любить (lu-bit’)
filiżanka чашка (cziasz-ka) kod pocztowy индекс (in-dieks)
firma фирма (fir-ma) kolacja ужин (u-żyn)
kolano колено (ka-le-na)
kolor цвет (cwiet)
G koniec конец (ka-niec)
gazeta газета (ga-zie-ta) kończyć/skończyć заканчивать/закончить
gdzie где (gdie) (za-kan-czi-wat’/za-kon-czit’)
głowa голова (ga-ła-wa) koszula рубашка (ru-basz-ka)
główny главный (gław-nyj) kot кот (kot)
godzina час (czias) kraj страна (stra-na)
gorąco жарко (żar-ka) krawat галстук (gał-stuk)
gość гость (gost’) książka книга (kni-ga)
gotówka наличные (na-licz’-ny-je) kto кто (kto)
góra гора (go-ra) który который (ka-to-ryj)
grudzień декабрь (die-kabr’) kupować/kupić покупать/купить
(pa-ku-pat’/ku-pit’)
kurtka куртка (kurt-ka)
H kwiecień апрель (ap-riel)
hotel гостиница (gas-ti-ni-ca)
L
I latać/lecieć летать/лететь (le-tat’/le-tiet’)
imię имя (i-mia) lato лето (le-ta)
iść/chodzić идти/ходить (id-ti/cha-dit’) lekarstwo лекарство (le-karst-wa)
lekarz врач (wracz’)
lekarz терапевт (tie-ra-piewt)
J lekko легко (lieg-ko)
lipiec июль (i-jul)
ja я (ja) list письмо (pis’-mo)
jak как (kak) listopad ноябрь (na-jabr’)
jedzenie еда (je-da) lotnisko аэропорт (a-e-ra-port)
jesień осень (o-sień) ludzie люди (lu-di)
jeść есть (jest’) luty февраль (fiew-ral)
jeździć/jechać ездить/ехать (jez-dit’/je-chat’)
jutro завтра (zaw-tra)
Ł O
łóżko кровать (kra-wat’) obiad обед (a-bied)
łyżka ложка (łoż-ka) odchodzić/odejść уходить/уйти (u-cha-dit’/uj-ti)
oddział отдел (at-dieł)
ojciec отец (a-tiec)
M okno окно (ak-no)
on он (on)
maj май (maj) ona она (a-na)
malutki маленький (ma-leń-kij) oni они (a-ni)
marzec март (mart) ono оно (a-no)
matka мать (mat’) opowiadać/opowiedzieć рассказывать/
mąż муж (muż) рассказать (ras-ka-zy-wat’/ras-ka-zat’)
metro метро (mie-tro) otrzymać доставать/достать (das-ta-wat’/das-tat’)
mężczyzna мужчина (mu-szczi-na) owoce фрукты (fruk-ty)
miasto город (go-rad)
mieć иметь (i-miet’)
miejsce место (mies-ta) P
miesiąc месяц (mie-siac)
mieszkanie квартира (kwar-ti-ra) pałac дворец (dwa-riec)
mięso мясо (mia-sa) pamiątka сувенир (su-wie-nir)
milicja милиция (mi-li-cy-ja) paszport паспорт (pas-part)
minuta минута (mi-nu-ta) patrzeć/popatrzeć смотреть/посмотреть
mleko молоко (ma-ła-ko) (smat-riet’/pa-smat-riet’)
młody молодой (ma-ła-doj) październik октябрь (ak-tiabr’)
morze море (mo-rie) piątek пятница (piat-ni-ca)
most мост (most) pić/wypić пить/выпить (pit’/wy-pit’)
móc мочь/смочь (mocz’/smocz’) pielęgniarka медсестра (mied-sies-tra)
mój мой (moj) pieniądze деньги (dień-gi)
muzeum музей (mu-ziej) piękny красивый (kra-si-wyj)
my мы (my) piwo пиво (pi-wa)
myśleć думать (du-mat’) plecy спина (spi-na)
płacić/zapłacić платить/заплатить
(pła-tit’/za-pła-tit’)
N płaszcz плащ (płasz’)
płaszcz пальто (pal-to)
nauczyciel учитель (u-czi-tiel) pociąg поезд (po-jezd)
niebieski синий (si-nij) podanie заявление (za-jew-le-ni-je)
niedziela воскресенье (was-krie-sie-ńje) podobać się/spodobać się нравиться/
nigdy никогда (ni-kag-da) понравиться (nra-wit-sa/pa-nra-wit-sa)
noc ночь (nocz’) podróżować путешествовать
noga нога (na-ga) (pu-tie-szest-wa-wat’)
nos нос (nos) pokazywać/pokazać показывать/показать
nosić носить (na-sit’) (pa-ka-zy-wat’/pa-ka-zat’)
nowy новый (no-wyj) pokój комната (kom-na-ta)
nóż нож (noż) południe юг (jug)
nudny скучный (skucz’-nyj) pomagać/pomóc помогать/помочь (pa-ma-
numer номер (no-mier) gat’/ pa-mocz’)
poniedziałek понедельник (po-nie-diel-nik) sierpień август (aw-gust)
powiedzieć сказать (ska-zat’) siostra сестра (sies-tra)
powinien должен (doł-żen) sklep магазин (ma-ga-zin)
pożar пожар (pa-żar) słodki сладкий (sład-kij)
północ север (sie-wier) słowo слово (sło-wa)
późno поздно (poz-na) sobota суббота (su-bo-ta)
praca, zajęcie работа (ra-bo-ta) sól соль (sol)
pracować работать (ra-bo-tat’) spać спать (spat’)
prawnik юрист (ju-rist) spodnie брюки (briu-ki)
prezent подарок (pa-da-rak) sport спорт (sport)
problem проблема (prab-le-ma) spotkanie встреча (wstrie-czia)
proszę пожалуйста (pa-ża-łu-sta) spódnica юбка (jub-ka)
prywatka вечеринка (wie-czie-rin-ka) sprzedawać/sprzedać продавать/продать
przedstawiać/przedstawić представлять/ (pra-da-wat’/pro-dat’)
представить (przed-sta-wlat’/przed-sta-wit’) sprzedawca продавец (pra-da-wiec)
przewracać/przewrócić поворачивать/ stać стоять (sta-jat’)
повернуть (pa-wa-ra-czi-wat’/pa-wier-nut’) stan штат (sztat)
przychodzić/przyjść приходить/прийти stary старый (sta-ryj)
(pri-cha-dit’/prij-ti) styczeń январь (jen-war’)
przyjaciel друг (drug) sukienka платье (pła-t’je)
przynosić/przynieść приносить/принести syn сын (syn)
(pri-na-sit’/pri-nies-ti) szary серый (sie-ryj)
pytać/zapytać спрашивать/спросить szklanka стакан (sta-kan)
(spra-szy-wat’/spra-sit’) szkoła школа (szko-ła)
pytanie вопрос (wap-ros) szpital больница (bal-ni-ca)
sztuka teatralna пьеса (pje-sa)
szyja шея (sze-ja)
R
rano утро (ut-ra) Ś
restauracja ресторан (ries-ta-ran)
ręka рука (ru-ka) śmiać się смеяться (smie-jat-sa)
robić/zrobić делать/сделать (die-łat’/sdie-łat’) śniadanie завтрак (zaw-trak)
rodzina семья (sie-m’ja) śnieg снег (snieg)
rok год (god) środa среда (srie-da)
ryba рыба (ry-ba)
ryż рис (ris)
rzecz вещь (wieszcz’) T
rzeka река (rie-ka)
talerz тарелка (ta-rieł-ka)
tani дешёвый (die-szo-wyj)
S targowisko рынок (ry-nak)
teatr театр (tie-atr)
sałatka салат (sa-łat) telefon телефон (tie-le-fon)
samochód машина (ma-szy-na) teraz теперь (tie-pier’)
samolot самолёт (sa-ma-lot) też тоже (to-że)
sekretarz секретарь (siek-rie-tar’) torba сумка (sum-ka)
ser сыр (syr) towarzystwo компания (kam-pa-ni-ja)
siedzieć сидеть (si-diet’) tu тут (tut)
tutaj здесь (zdies’) wrzesień сентябрь (sień-tiabr’)

twarz лицо (li-co) wschód восток (was-tok)
ty ты (ty) wszyscy все (wsie)
tydzień неделя (nie-die-la) wszystko всё (wsio)
tylko только (tol-ka) wtorek вторник (wtor-nik)
wy (formalnie i l. mn.) вы (wy)
wyjście выход (wy-chad)
U wynajmować снимать (sni-mat’)
wyprzedaż распродажа (ras-pra-da-ża)
ubranie костюм (kas-tium) wysoki высокий (wy-so-kij)
ulica улица (u-li-ca)
uniwersytet университет (u-ni-wier-si-tiet)
urlop отпуск (ot-pusk) Z
urząd celny таможня (ta-maż-nia)
z из (iz)
zachód запад (za-pad)
W zainteresowanie интерес (in-tie-ries)
zaraz сейчас (si-czias)
w lewo налево (na-le-wa) zbierać собирать/собрать (sa-bi-rat’)
w prawo направо (na-pra-wa) zbyt слишком (slisz-kam)
walizka чемодан (czie-ma-dan) zdrowie здоровье (zda-ro-wje)
warzywa овощи (o-wa-szczi) zegar часы (czi-sy)
ważny важный (waż-nyj) zielony зелёный (zie-lo-nyj)
wchodzić/wejść входить/войти (wcha-dit’/waj-ti) zima зима (zi-ma)
wcześnie рано (ra-na) zimny холодный (cha-łod-nyj)
wczoraj вчера (wczie-ra) zły плохой (pła-choj)
wejście вход (wchod) zmiana сдача (sda-czia)
widelec вилка (wił-ka) znajdować/znaleźć находить/найти
widzieć видеть (wi-diet’) (na-cha-dit’/naj-ti)
wieczór вечер (wie-czier)
wiedzieć знать (znat’)
wino вино (wi-no) Ż
wiosna весна (wies-na)
wiza виза (wi-za) żona жена (że-na)
włosy волосы (wo-ła-sy) żółty жёлтый (żoł-tyj)
woda вода (wa-da) żyć жить (żyt’)
Dodatek C
Klucz z odpowiedziami
Poniżej przedstawiamy wszystkie odpowiedzi do zadań z sekcji „Gierki językowe”.
Rozdział 1.
Połącz litery alfabetu rosyjskiego z odpowiadającymi im głoskami.
1. b 2. a 3. e 4. d 5. c
Poniżej znajdziesz rosyjskie wyrazy rozpoznawalne na całym świecie. Czy wiesz, co oznaczają?
1. wódka
2. barszcz
3. pierestrojka
4. głasnost
5. sputnik
6. car
Rozdział 2.
Podaj mianownik liczby pojedynczej poniższych wyrazów.
1. компютер
2. книгa
3. окнo
4. кошкa
5. магазин
Podaj znaczenie poniższych liczebników.
1 один
4 четыре
12 двенадцать
20 двадцать
500 пятьсот
20 347 двадцать тысяч триста сорок семь
600 091 шестьсот тысяч девяносто один
2 два
8 восемь
15 пятнадцать
100 сто
1000 тысяча
Rozdział 3.
Poćwicz rosyjskie powitanie osób przedstawionych poniżej. Użyj poprawnie Здравствуй
(zdra-stwuj) lub Здравствуйте (zdra-stwuj-tie).
1. Здравствуй
2. Здравствуйте
5. Здравствуй
Spróbuj poćwiczyć powitania w zależności od pory dnia. Zwroty z prawej kolumny

przyporządkuj porom dnia z kolumny lewej.
добрый день (15.00)

добрый вечер (20.00)
доброе утро (11.00)
доброе утро (8.00)
Dialog pomiędzy Niną i Nataszą został pomieszany. Ułóż wyrażenia we właściwym porządku.
Nina: Здравствуй! Давай познакомимся!

Natasza: Давай!
Nina: Меня зовут Нина. А как тебя зовут?
Natasza: Меня зовут Наташа.
Nina: Очень приятно!
Natasza: Мне тоже.
Rozdział 4.
Który z dwóch wyrazów odnosi się do kobiety?
1. b. американка
2. b. русская
3. b. немка
4. a. еврейка
5. a. француженка
Który z trzech wyrazów nie pasuje do pozostałych?
1. племянник
2. отец
3. дочь
4. бабушка
5. отец
Które z poniższych stwierdzeń jest nieprawdziwe?
4. Домохозяйка работает на фабрике.

Dodatek C Klucz z odpowiedziami 301
Rozdział 5.
Która z dwóch potraw jest składnikiem rosyjskiego śniadania?
1. a. яичница
2. b. бутерброд с колбасой
3. a. бутерброд с сыром
4. b. каша
5. a. варенье
Które zwroty zastosujesz lub usłyszysz, rezerwując stolik w restauracji?
1. Я хотел бы заказать столик на субботу.

3. На двоих.
4. Сколько человек?
5. На восемь часов.
8. Я хотела бы заказать столик на сегодня.
9. На какое время?
Rozdział 6.
W którym ze sklepów można nabyć poniższe artykuły?
1. b 2. d 3. a 4. c 5. g 6. e 7. f
Dokonaj porównań.
1. b 2. d 3. c 4. e
Rozdział 7.
Który z dwóch dni tygodnia wypada wcześniej?
1. понедельник
2. четверг
3. воскресенье
4. воскресенье
Który z dwóch czasowników, начинается czy начинает, zastosujesz w poniższych zdaniach?
1. начинает
2. начинается
3. начинается
4. начинает
Które z poniższych zwrotów zastosujesz, mówiąc, że podobało Ci się przedstawienie?
1. Мне понравился спектакль.

2. Потрясающе!
5. Очень красивый балет.
Rozdział 8.
Przyporządkuj pytaniom z lewej kolumny odpowiedzi z kolumny prawej.
1. b 2. c 3. d 4. a
Gdzie znajdziesz wszystkie elementy? Każdej z grup przyporządkuj odpowiedź z listy poniżej.
1. c 2. b 3. a
Co oni lubią robić? Spójrz na listę sławnych ludzi i wybierz ich ulubione zajęcia z listy po
prawej stronie.
Vanessa Mae: любит играть на скрипке.

Renoir: любит писать маслом.
Michał Anioł: любит лепить.
Tołstoj: любит писать романы.
Santana: любит играть на гитаре.
Rozdział 9.
Które z poniższych wyrazów i zwrotów oznaczają rodzaje telefonów.
1. мобильник (telefon komórkowy)

2. кнопочный телефон (telefon z przyciskami)
5. трубка (telefon komórkowy)
Uporządkuj poniższą rozmowę telefoniczną.
d. Можно Марину?
a. Марины нет дома. А кто её спрашивает?
c. Это Петя. Передайте пожалуйста, что звонил Петя.
b. Хорошо.
Przyporządkuj polskim zwrotom z prawej kolumny ich rosyjskie odpowiedniki z kolumny

lewej.
1. b 2. c 3. d 4. a
Rozdział 10.
Dopasuj meble z listy po prawej stronie do pomieszczeń z listy po lewej.
1. c 2. a 3. b
W którym dziale ogłoszeń drobnych NIE znajdziesz informacji o mieszkaniach do wynajęcia.
3. Работа
Rozdział 11.
Dopasuj do dat z lewej kolumny ich odpowiedniki w języku rosyjskim z kolumny prawej.
1. a 2. d 3. b 4. c
Dodatek C Klucz z odpowiedziami 303
Która z poniższych atrakcji turystycznych nie znajduje się w Petersburgu?
2. Новодевичье кладбище
Rozdział 12.
Oto zdania z czasownikami oznaczającymi ruch. Które z nich są nielogiczne?
2. Я еду пешком.
4. Мы идём в Москву.
Czego nie znajdziesz na lotnisku?
c. поезд
Rozdział 13.
Wybierz właściwą odpowiedź.
1. a. Одноместный номер, пожалуйста.

2. b. На какое число?
3. c. Как Ваша фамилия?
Korzystając z informacji zawartych w kolumnie po prawej stronie, pomóż Johnowi Evansowi

wypełnić kartę meldunkową z kolumny lewej.
имя John
фамилия Evans
адрес 123 Highpoint Drive, Chicago, USA
домашний телефон 815/555-5544
Ułóż poniższe frazy w logiczną całość.

b. У меня забронирован номер.
d. Как Ваша фамилия?
a. Моя фамилия Иванов.
c. Заполните регистрационную карточку.
Rozdział 14.
Dopasuj czynności związane z pieniędzmi z lewej kolumny do miejsc, w których się ich dokonuje,
z kolumny prawej.
1. c 2. d 3. b 4. a
Poniżej znajdziesz opisy czynności dokonywanych w banku. Ułóż je chronologicznie.

c. открыть счёт
a. сделать вклад
b. закрыть счёт
Dokonywanie płatności.
1. Tom 2. Mickey
Rozdział 15.
Który z wyrazów — где czy куда — zastosujesz, tłumacząc poniższe zdania?
1. куда
2. где
3. где
4. куда
5. куда
Wybierz właściwe tłumaczenie poniższych zdań.
1. a. рядом с банком
2. a. напротив банка
3. a. справа от банка
Która z podanych podmiejskich miejscowości znajduje się najdalej od Petersburga?
2. Репино — 70 km
Rozdział 16.
Którą z podanych służb zawiadomisz w każdej z sytuacji?
1. c 2. a 3. b
Dopasuj objawy do chorób, które je wywołują.
1. b 2. c 3. a
Który z wyrazów nie pasuje do pozostałych?
1. грипп
2. преступник
3. пожар
Dodatek D
Na płycie CD
Ścieżka 1: Wstęp.
Ścieżka 2: Rozdział 1. Rosyjski nie jest Ci zupełnie obcy. Wymowa rosyjskich liter.
Ścieżka 3: Rozdział 1. Rosyjski nie jest Ci zupełnie obcy. Stosowanie wyrazów pokrewnych.
Ścieżka 4: Rozdział 2. Do rzeczy: podstawy gramatyki rosyjskiej. Stosowanie różnych czasów.
Ścieżka 5: Rozdział 3. Здравствуйте! Привет! Jak się przywitać i przedstawić. Powitania

i pozdrowienia.
Ścieżka 6: Rozdział 3. Здравствуйте! Привет! Jak się przywitać i przedstawić. Przedstawianie

siebie i innych.
Ścieżka 7: Rozdział 4. Poznajmy się: rozmowy towarzyskie. Rozmowa o narodowości

i pochodzeniu.
Ścieżka 8: Rozdział 5. Zamieszanie wokół jedzenia. Rozmowa o jedzeniu.
Ścieżka 9: Rozdział 5. Zamieszanie wokół jedzenia. Zamawianie posiłku.
Ścieżka 10: Rozdział 6. Idziemy na zakupy. Poszukiwanie pasmanterii.
Ścieżka 11: Rozdział 6. Idziemy na zakupy. Opowieść o nowej sukience.
Ścieżka 12: Rozdział 7. Idziemy w miasto, w rosyjskim stylu. Pytanie o godzinę.
Ścieżka 13: Rozdział 7. Idziemy w miasto, w rosyjskim stylu. Omawianie przedstawienia

baletowego.
Ścieżka 14: Rozdział 8. Przyjemności: rekreacja i sport. Rozmowa o książkach.
Ścieżka 15: Rozdział 8. Przyjemności: rekreacja i sport. Rozmowa o sporcie.
Ścieżka 16: Rozdział 9. Rozmawiamy przez telefon i wysyłamy pocztę. Pomyłka telefoniczna.
Ścieżka 17: Rozdział 9. Rozmawiamy przez telefon i wysyłamy pocztę. Rozmowa telefoniczna.
Ścieżka 18: Rozdział 10. W domu i w biurze. Poszukiwanie mieszkania do wynajęcia.
Ścieżka 19: Rozdział 10. W domu i w biurze. Kupowanie mebli.
Ścieżka 20: Rozdział 10. W domu i w biurze. Rozmowa o pracy.
Ścieżka 21: Rozdział 11. Planujemy wyprawę. Dostarczanie dokumentów wizowych.

Ścieżka 22: Rozdział 12. Jak się tam dostać: samoloty, pociągi i nie tylko. Rozmowa o celu
przechadzki.
Ścieżka 23: Rozdział 12. Jak się tam dostać: samoloty, pociągi i nie tylko. Kontrola paszportowa.
Ścieżka 24: Rozdział 13. Pobyt w hotelu. Rezerwacja hotelu.
Ścieżka 25: Rozdział 13. Pobyt w hotelu. Meldowanie się w hotelu.
Ścieżka 26: Rozdział 14. Money, Money, Money. Wymiana pieniędzy.
Ścieżka 27: Rozdział 14. Money, Money, Money. Otwieranie rachunku w banku.
Ścieżka 28: Rozdział 15. Gdzie jest plac Czerwony? Pytamy o drogę. Wskazywanie drogi do
restauracji.
Ścieżka 29: Rozdział 15. Gdzie jest plac Czerwony? Pytamy o drogę. Pytanie o drogę do
muzeum.
Ścieżka 30: Rozdział 16. Nagłe wypadki. Wzywanie pogotowia.
Ścieżka 31: Rozdział 16. Nagłe wypadki. Wizyta u lekarza.
Materiały do pobrania
W przypadku wersji elektronicznej obraz płyty dołączonej do książki możesz pobrać
bezpośrednio z serwera FTP Wydawnictwa Helion. Wystarczy, że klikniesz w poniższy link:
ftp://ftp.helion.pl/przyklady/rosyby_p.zip
Rozmiar pliku: 341 MB

Powitania i pozdrowienia
Poznajmy się! (formalnie) Давайте познакомимся! Jak Pan/Pani się miewa? (formalnie) Как Вы
(da-waj-tie paz-na-ko-mim-sa) поживаете? (kak wy pa-ży-wa-je-tie)
Poznajmy się! (nieformalnie) Давай познакомимся! Jak się masz? (nieformalnie) Как дела? (kak die-ła)
(da-waj paz-na-ko-mim-sa) Dobrze. Хорошо. (cha-ra-szo)
Bardzo mi miło! Очень приятно. (o-czień pri-jat-na) W porządku. Ничего. (ni-czie-wo)
Witam. (formalnie) Здравствуйте. (zdrast-wuj-tie) Nieźle. Неплохо. (nie-pło-cha)
Witam. (nieformalnie) Здравствуй. (zdrast-wuj) OK. Нормально. (nar-mal-na)
Cześć. Привет. (pri-wiet) A Pan/Pani? (formalnie) А у Вас? (a u was)
Dzień dobry [rano]. Доброе утро. (dob-ra-je ut-ra) A u Ciebie? (nieformalnie) А у тебя? (a u ti-bia)
Dzień dobry [w ciągu dnia]. Добрый день. (dob-ryj dień) Do widzenia! До свидания! (da swi-da-ni-ja)
Dobry wieczór. Добрый вечер. (dob-ryj wie-czier) Na razie! Пока! (pa-ka)
Przydatne wyrażenia
Mam na imię… Меня зовут… (mi-nia za-wut) Powodzenia! Желаю удачи! (że-ła-ju u-da-czi)
Dziękuję! Спасибо! (spa-si-ba) Smacznego! Приятного аппетита! (pri-jat-na-wa
Dziękuję bardzo! Спасибо большое! (spa-si-ba bal-szo-je) a-pie-ti-ta)
Proszę/proszę bardzo. Пожалуйста. (pa-ża-łu-sta) Przepraszam. Извините. (iz-wi-ni-tie)
W porządku/Nie ma problemu! Ничего! (ni-czie-wo) Przepraszam, pora na mnie. Извините, пожалуйста,
мне пора. (iz-wi-ni-tie, pa-ża-łu-sta, mnie pa-ra)
Wszystkiego dobrego! Всего хорошего! (wsie-wo
cha-ro-sze-wa)
Przydatne pytania
Co? Что? (szto) Czy mógłby Pan powtórzyć? Повторите, пожалу-
Dlaczego? Почему? (pa-czie-mu) йста. (paw-ta-ri-tie, pa-ża-łu-sta)
Kto? Кто? (kto) Co Pan powiedział? Как Вы сказали? (kak wy ska-za-li)
Jak? Как? (kak) Co się stało? Что случилось? (szto słu-czi-łas’)
Kiedy? Когда? (kag-da) Ile to kosztuje? Сколько это стоит? (skol-ka e-ta sto-it)
Gdzie/Dokąd? Где?/Куда? (gdie/ku-da) Jak dotrzeć stąd do…? Как я отсюда могу
попасть в…? (kak ja at-siu-da ma-gu pa-past’ w)
Czy mówi Pan/Pani po polsku? Вы говорите по-
польски? (wy ga-wa-ri-tie pa pol-ski) Która jest godzina? Сколько сейчас времени?
(skol-ka si-czias wrie-mie-ni)
Proszę mówić wolniej! Говорите, пожалуйста
медленнее! (ga-wa-ri-tie pa-ża-łu-sta mied-len-nie-je)
Zwroty przydatne w nagłych wypadkach
Pomocy! Помогите! (pa-ma-gi-tie)
Proszę wezwać pomoc! Позовите на помощь! (pa-za-wi-tie na po-maszcz’)
Pożar! Пожар! (pa-żar)
Proszę zadzwonić na pogotowie! Позвоните в скорую помощь! (paz-wa-ni-tie w sko-ru-ju po-maszcz’)
Źle się czuję. Я себя плохо чувствую. (ja si-bia pło-cha cziust-wu-ju)
Obrabowano mnie. Меня ограбили. (mi-nia ag-ra-bi-li)
Skradziono mi… У меня украли… (u mi-nia uk-ra-li)
Rosyjski kalendarz
dni tygodnia: дни (dni)
poniedziałek: понедельник (pa-nie-diel-nik),
wtorek: вторник (wtor-nik),
środa: среда (srie-da),
czwartek: четверг (cziet-wierg),
piątek: пятница (piat-ni-ca),
sobota: суббота (su-bo-ta),
niedziela: воскресенье (was-kri-sie-ni’je).
miesiące: месяцы (mie-sia-cy)
styczeń: январь (jan-war’),
luty: февраль: (fiew-ral),
marzec: март (mart),
kwiecień: апрель (ap-riel),
maj: май (maj),
czerwiec: июнь (i-juń),
lipiec: июль (i-jul),
sierpień: август (aw-gust),
wrzesień: сентябрь (sien-tiabr’),
październik: октябрь (ak-tiabr’),
listopad: ноябрь (na-jabr’),
grudzień: декабрь (die-kabr’).
Notatki

Rosyjski Dla Bystrzakow

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Rosyjski Dla Bystrzakow

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tytuł oryginału: Russian For Dummies®

Tłumaczenie: Leszek Sielicki

Oryginalne anglojęzyczne wydanie © 2006 by Wiley Publishing, Inc.

Translation copyright © 2010 by Helion S.A.

• Poleć książkę na Facebook.com • Księgarnia internetowa

• Kup w wersji papierowej • Lubię to! » Nasza społeczność

Część I: Na dobry początek ...........................................21

Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki rosyjskiej ............................................................ 35

Rozdział 3: Здравствуйте! Привет! Jak się przywitać i przedstawić ................................... 61

Część II: Rosyjski w akcji ..............................................71

Rozdział 5: Zamieszanie wokół jedzenia ................................................................................. 87

Rozdział 6: Idziemy na zakupy ............................................................................................... 105

To czy tamto? Ustalamy, co kupimy ............................................................................................................ 115

Rozdział 7: Idziemy w miasto, w rosyjskim stylu .................................................................. 123

Rozdział 8: Przyjemności: rekreacja i sport .......................................................................... 141

Rozdział 9: Rozmawiamy przez telefon i wysyłamy pocztę .................................................... 157

Rozdział 10: W domu i w biurze ............................................................................................. 169

Część III: Rosyjski w podróży .......................................183

Rozdział 13: Pobyt w hotelu .................................................................................................. 213

Rozdział 14: Money, Money, Money ....................................................................................... 225

Rozdział 16: Nagłe wypadki .................................................................................................. 247

Część IV: Dekalogi ......................................................261

Jedź do Rosji .............................................................................................................................................. 265

Rozdział 18: Dziesięć ulubionych rosyjskich zwrotów .......................................................... 267

Rozdział 19: Dziesięć najważniejszych rosyjskich świąt ...................................................... 271

Część V: Dodatki ........................................................283

Dr Serafima Gettys ma tytuł doktora języków obcych Państwowego Uniwersytetu

Nina Wieda jest doktorantką na Wydziale Języków i Literatury Słowiańskiej Uniwersytetu

Podziękowania od wydawcy oryginału

W wydaniu tej książki pomogli nam między innymi:

Publishing and Editorial for Consumer Dummies

Serdeczne podziękowania dla Georgette Betty z wydawnictwa Wiley za profesjonalną pomoc

Dziękuję wszystkim moim kolegom i studentom Wydziału Języków i Literatury Słowiańskiej

Wielkie podziękowania dla Wydziału Słowiańskiego Uniwersytetu Northwestern za stworzenie

Nie ma również potrzeby zapamiętywania słówek i reguł gramatycznych. Otrzymujesz gotowe

Konwencje zastosowane w książce

9 Prezentujemy rosyjskie wyrażenia, używając oryginalnego alfabetu. Rosyjskie zwroty są

9 Po każdym rosyjskim wyrazie podajemy w nawiasie jego wymowę i tłumaczenie na język

W poszczególnych rozdziałach zwróć uwagę na następujące elementy:

9 Pogawędka — dialogi z życia wzięte, obrazujące zastosowanie zawartych w danym dziale

Jak podzielona jest książka

Część I: Na dobry początek

Część II: Rosyjski w akcji

Część III: Rosyjski w podróży

Część IV: Dekalogi

Ikony użyte w książce

Od informacji o sławnych rosyjskich pisarzach do grzecznego odrzucenia zaproszenia — taką

Rozmiar pliku: 341 MB

Rosyjski nie jest Ci zupełnie obcy

Słowa, które na pewno znasz

Rosyjskie wyrazy rozpoznawalne na całym świecie

Wiele najbardziej znanych rosyjskich wyrazów pojawiło się w międzynarodowym słowniku

Wyrazy podobne, a znaczenie inne

9 магазин (ma-ga-zin; sklep) nie oznacza magazynu, lecz sklep;

Od A do Ja: cyrylica ma sens

Pełny zestaw liter tworzących rosyjski alfabet znajdziesz w tabeli 1.1.

Tabela 1.1. Alfabet rosyjski pisany cyrylicą

Kim właściwie był ten Cyryl?

Znam cię! Znajomo wyglądające

Sztuczki: znajomo wyglądające,

Dziwadła: nietypowo wyglądające litery

Brzmieć jak prawdziwy Rosjanin:

Zasada jedna litera – jedna głoska