ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ, ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ
ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΔ 52: Η ποινική αντιμετώπιση της διαφθοράς και του

οικονομικού εγκλήματος

Εργασία 1η

ΠΕΔ 52: Ποινικοδικαιική θεμελίωση της διαφθοράς. Το έννομο

αγαθό στα εγκλήματα διαφθοράς και ο τρόπος που επηρεάζει τις
επιλογές του εθνικού νομοθέτη

Μαστρογιάννης Αιμιλιανός
ΑΜ 512630
 2

Εισαγωγή
Η δωροδοκία χωρίζεται σε ενεργητική και παθητική. Η Παθητική δωροδοκία τελείται μόνο
από τον υπάλληλο, ο οποίος παραβιάζει τα καθήκοντα του στην εργασία του. Αυτό μπορεί
να συμβεί όταν ο υπάλληλος απαιτεί ωφελήματα (π.χ. κάποιος γιατρός σε δημόσιο
νοσοκομείο απαιτεί για μια εγχείρηση κάποιο χρηματικό ποσό το λεγόμενο «φακελάκι», το
οποίο είναι ενάντια στα καθήκοντα του αφού λαμβάνει μηνιαίο μισθό από το Κράτος για να
εκτελεί αμερόληπτα την εργασία του). Ακόμα μπορεί να δέχεται υποσχέσεις για προσφορές
ωφελημάτων που μπορεί να αποκομίσει για το μέλλον. Επίσης δεν είναι απαραίτητο ο ίδιος
ο υπάλληλος να προβεί στην τέλεση του εγκλήματος της δωροδοκίας, μπορεί να συμβεί
μέσω τρίτου. Όπως επίσης και τα ωφελήματα μπορούν να προορίζονται όχι για τον
υπάλληλο αλλά και για κάποιον τρίτο, κι αυτό συγκαταλέγεται στην παθητική δωροδοκία.
Ο νομοθέτης στο Ποινικό Κώδικα προβλέπει στο άρθρο 235 και τιμωρείται ως πλημμέλημα
το οποίο έχει ποινή φυλάκισης από 1 έως 5 χρόνια. Ακόμα, ως κακούργημα, με ποινή
καθείρξεως από 5 έως 10 έτη, αν η αξία των κερδών υπερβαίνει το ποσό των 120.000 Ευρώ
ή αν ο δράστης εργάζεται στο Υπουργείο Οικονομικών. Το έγκλημα της δωροδοκίας για το
δημόσιο είναι η επικρατέστερη άποψη η οποία ανάγει σε έννομο αγαθό την εμπιστοσύνη
των πολιτών στην λειτουργία της υπηρεσίας και αμεροληψία αυτής (Αργυροηλιόπουλος,
2006). Έτσι με την ποινικοποίηση αυτής προστατεύεται το κύρους των δημοσίων
υπηρεσιών, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή τους λειτουργία, η
ισχυροποίηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στη υγιή, ακέραιη, αμερόληπτη λειτουργία
τους. Η βασική αρχή του δικαίου είναι να προσδιορίζει ένα έννομο αγαθό και να το
προστατεύει όταν ο δράστης το προσβάλει με τις ενέργειες του, δηλαδή όταν διαπράττει
ένα έγκλημα.

Ο Έλληνας νομοθέτης και το έννομο αγαθό που προστατεύει.

Η ελληνική ποινική νομοθεσία για τη διαφθορά παρουσίαζε μέχρι πρόσφατα μια εμφανή
εικόνα προχειρότητας. Η κατάσταση αυτή βελτιώθηκε σε ικανοποιητικό βαθμό με τις
σχετικές διατάξεις του Ν 4254/2014. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται οι
σημαντικότερες αλλαγές που επέφερε ο παραπάνω νόμος στις διατάξεις του Ποινικού
Κώδικα για τα εγκλήματα διαφθοράς στο δημόσιο τομέα.

Οι διατάξεις περί αξιόποινης δωροδοκίας των άρθρων 235,236 και 237 του Π.Κ έχουν
υποστεί τα τελευταία χρόνια πολλές νομοθετικές παρεμβάσεις. Η δωροδοκία λοιπόν
απασχόλησε των νομοθέτη περισσότερο από όσο αρμόζει όχι μόνο τροποποιώντας κατ
επανάληψη τις γνωστές διατάξεις περ ενεργητικής και παθητικής δωροδοκίας υπαλλήλου
και δικαστή ακόμα περισσότερο με τη θεσμοθέτηση και ποινικοποίηση με αυστηρούς νέων
μορφών δωροδοκίας καταλαμβάνοντας ακόμη και με στο χώρο του ιδιωτικού τομέα
(πάταξη της διαφθοράς ) μεταβάλλοντας πολύ τον σκληρό πυρήνα του ποινικού δικαίου.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση της κανονιστικής αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής
Ένωσης σε θέματα ποινικού δικαίου Θεσμοθετώντας καινούργια κυρωτικά μοντέλα σε
ανάπτυξη. Δημιουργούντες ενός ενιαίου χώρου ελευθερίας δικαιοσύνης και ασφάλειας με
γρήγορους ρυθμούς λαμβάνει χώρα η εισβολή του ευρωπαϊκού ποινικού δικαίου στον
κορμό του ελληνικού δικαίου.
Τα νομικά διεθνή κείμενα κάνουν λόγο για αντιμετώπιση της διαφθοράς τόσο σε διεθνές
όσο και στο εσωτερικό δίκαιο των κρατών μελών είναι πλέον μια ομολογούμενη
πραγματικότητα. Παρότι στα διεθνή κείμενα γίνεται λόγος για διαφθορά στο ελληνικό
 3

ποινικό δίκαιο πουθενά δεν βρίσκουμε σε επίσημο νομοθετικό κείμενο τον ορισμό της. Ο
όρος διαφθορά γίνεται για πρώτη φορά αναφορά στο άρθρο 263βΠ.Κ ο οποίος προστέθηκε
προσφάτως με το άρθρο 15 παρ. 1 του Ν.3849/10 εάν δεχθούμε ως διαφθορά την
αλλοίωση στον όρο λειτουργίας θεσμών και σχέσεων που έχουν όμως κυρίως δημόσιο
χαρακτήρα ή θεραπεύουν εν γένει κοινωνικές ανάγκες. Η διαφθορά υποδηλώνει την
παράνομη δραστηριότητα των φορέων που την ασκούν και εν γένει κάθε παράνομη
διακίνηση εξουσίας, άρα η έννοια της διαφθοράς αλλοιώνει την σχέση μεταξύ φορέων
εξουσίας και πολιτών η οποία έχει μια ανταλλακτική σχέση. Το ενδιαφέρον εντοπίζεται σε
μια συναλλαγή μεταξύ τους και ως αντικείμενο την υπηρεσιακή λειτουργία ή την
επιχειρηματική ιδιότητα η συναλλαγή εξυπηρετεί ατομικά συμφέροντα με όρους
αδιαφάνειας. Άρα έχουμε την αποσυναρμολόγηση της δημοκρατίας, υπονομεύει το κύρος
και την λειτουργία των θεσμών, της ισονομίας των πολιτών άρα και την αξιοπιστία της
χώρας. Φτάνουμε λοιπόν στα σκαλοπάτια των εγκλημάτων δωροδοκίας αυτά των άρθρων
235 περί παθητικής δωροδοκίας υπαλλήλων 236 περί ενεργητικής δωροδοκίας υπαλλήλων
237 Π.Κ περί ενεργητικής και παθητικής δωροδοκίας δικαστή. Η πραγματικότητα είναι ότι
οι τροποποιήσεις αυτές δεν είναι μόνο πρόχειρες λύσεις όπου έχουμε μια νομοθετική
αμηχανία και παλινωδία όπου μετατρέποντας τα πλημμελήματα σε κακουργήματα και το
αντίστροφο, όπου φθάνουμε σήμερα η δωροδοκία δικαστή να τιμωρείται κατά τον ίδιο
τρόπο με την παθητική η ενεργητική δωροδοκία υπαλλήλου. Στο φλύαρο κύκλο τον
εγκλημάτων περί δωροδοκίας προστίθενται και οι διατάξεις που βρίσκονται σε ειδικούς
ποινικούς νόμους όπως ο Ν2190/20 περί ανωνύμων εταιρειών στο άρθρο 59 τιμωρεί την
παθητική και ενεργητική δωροδοκία ενός μέλους γενικής συνελεύσεις προκειμένου είτε να
μην ψηφίσει ή σε περίπτωση που ψηφίσει ορισμένη κατεύθυνση. Προσφάτως με τον
Ν.3500/06 για την ενδοοικογενειακή βία όπου κατά το άρθρο 10 τιμωρείται όποιος σε
υπόθεση ενδοοικογενειακής βίας δωροδοκεί μάρτυρα ή μέλος της οικογένειας του με
σκοπό την παρακώλυση της αποφυγής της απονομής της δικαιοσύνης.

Συμπέρασμα
Με τη οριστικοποίηση του άρθρου πέντε του Ν. 3560/2007 η Ελλάδα μετέφερε και
επικύρωσε στην ελληνική έννομη τάξη την Απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Καϊάφα-
Γκμπάντι, 2015). Έτσι κι αλλιώς σε σχέση με την προστασία που υπάρχει στη δημόσια
υπηρεσία άλλων ευρωπαϊκών κρατών μελών, ως έννομο αγαθό, ο ελληνικός νόμος ενέταξε
πρώτα απ’ όλα στην έννοια του υπαλλήλου με το άρθρο 263Α παρ. 2 στοιχ δ και ε ΠΚ.
Σύμφωνα με την Σύμβαση αυτή, η ποινικοποίηση της δωροδοκίας στον ιδιωτικό τομέα
στοχεύει σε τρεις άξονες, την προστασία της εμπιστοσύνης στις ιδιωτικές συναλλαγές, τον
υγιή ανταγωνισμό και την διατήρηση της ποινικής προστασίας σε τομείς που κατά το
παρελθόν ήταν αποκλειστικά αντικείμενο παροχών προερχόμενα από το κράτος. Ο Ν.
4254/2014, πέρα από τα νέα αδικήματα που προσέθεσε στον ΠΚ, επέφερε και παραπέρα
πολύ σημαντικές αλλαγές στο περιεχόμενο των εγκλημάτων της δωροληψίας και
δωροδοκίας.
Ο Έλληνας νομοθέτης δεν ελαχιστοποίησε το αξιόποινο του εγκλήματος της δωροδοκίας
στον ιδιωτικό τομέα (Σιάμος, 2017). Θα ήταν λάθος η εδραίωση του αξιοποίνου της
δωροδοκίας στον ιδιωτικό τομέα βασισμένη αποκλειστικά στην πίστη του εργαζομένου
όπως παρουσιάζεται από την διατύπωση του άρθρου 396 ΠΚ. Αυτό ακολουθήθηκε και από
μια θεωρητική άποψη, η οποία εντοπίζει το πληττόμενο έννομο αγαθό της δωροδοκίας
στον ιδιωτικό τομέα στο μη χρηματισμό των επαγγελματικών ενεργειών ως στοιχείο της
οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης του τόπου. Επίσης πρέπει να αναφερθεί η
διαφορετική λειτουργία που έχει η δημόσια υπηρεσία σε σχέση με την ιδιωτική. Η δημόσια
 4

υπηρεσία έχει ως στόχο και υποχρέωση να υπηρετεί την κοινωνία, ενώ αντίθετα η δομή
μιας ιδιωτικής επιχείρησης υπηρετεί πρώτα απ’ όλα συμφέροντα της. Δεν είναι
υποχρεωμένη καν να ρυθμίσει τη λειτουργία της με βάση τα συμφέροντα της κοινωνίας. Θα
έπρεπε να προασπίζεται περισσότερο η αρχή της αναλογικότητας, η δωροδοκία στον
ιδιωτικό τομέα να ερμηνεύεται με την υπόσταση του εγκλήματος.

Βιβλιογραφία
Αργυροηλιόπουλος, Η. (2006). Η ιδιωτική και δημοσια διαφθορά ως εγκλημα αθέμιτου
ανταγωνισμού. . Νομική Βιβλιοθήκη.

Καϊάφα-Γκμπάντι, Μ. (2015). ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ

ΤΟΜΕΑ. Π.Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ.

Σιάμος, θ. (2017). Ποινικός Κώδικας . Π.Ν Σακκουλας.