TCVN 8 - 40 :2003

TCVN TIªU CHUÈN VIÖT NAM

TCVN 8-40: 2003

ISO 128-40: 2001

b¶n vÏ kü thuËt -
nguyªn t¾c chung vÒ biÓu diÔn
PhÇn 40: quy −íc c¬ b¶n vÒ mÆt c¾t vμ h×nh c¾t
Technical drawing- General principles of presentation-
Part 40: Basic conventions for cuts and sections

Hμ Néi - 2003

1
TCVN 8 - 40 :2003

Lêi nãi ®Çu

TCVN 8-40:2003 hoµn toµn t−¬ng ®−¬ng víi ISO 128-40: 2001
TCVN 8-40: 2003 do Ban kü thuËt tiªu chuÈn TCVN/TC10 B¶n vÏ kü
thuËt biªn so¹n,Tæng côc Tiªu chuÈn §o l−êng ChÊt l−îng ®Ò nghÞ,
Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ ban hµnh.

2
 TCVN 8 - 40 :2003

tiªu chuÈn viÖt nam tcvn 8 - 40 : 2003

B¶n vÏ kü thuËt - Nguyªn t¾c chung vÒ biÓu diÔn -

PhÇn 40: Quy −íc c¬ b¶n vÒ mÆt c¾t vµ h×nh c¾t.

Technical drawings - General principles of presentation-

Part 40: Basic conventions for cuts and sections

1 Ph¹m vi ¸p dông

Tiªu chuÈn nµy quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c chung ®Ó biÓu diÔn mÆt c¾t vµ h×nh c¾t ¸p dông cho tÊt c¶
c¸c lo¹i b¶n vÏ kü thuËt (c¬ khÝ, ®iÖn, kiÕn tróc, x©y dùng, v.v...), theo ph−¬ng ph¸p h×nh chiÕu
th¼ng gãc ®· quy ®Þnh trong ISO 5456-2. §èi víi c¸c phÇn diÖn tÝch trªn mÆt c¾t vµ h×nh c¾t, biÓu
diÔn theo ISO 128-50.

Tiªu chuÈn nµy còng quy ®Þnh c¸c yªu cÇu vÒ sao chÐp (in Ên) bao gåm c¶ viÖc microcopy phï hîp víi
ISO 6428.

2 Tiªu chuÈn trÝch dÉn

TCVN 8-24: 2002 (ISO 128-24 : 1999) B¶n vÏ kü thuËt - Nguyªn t¾c chung vÒ biÓu diÔn - PhÇn 24:
NÐt vÏ trªn b¶n vÏ c¬ khÝ.

TCVN 8-30: 2003 (ISO 128-30) B¶n vÏ kü thuËt - Nguyªn t¾c chung vÒ biÓu diÔn - PhÇn 30: C¸c quy
−íc c¬ b¶n vÒ h×nh chiÕu.

TCVN 7284-0 :2003 (ISO 3098-0) Tµi liÖu kü thuËt - ch÷ viÕt - PhÇn 0: Yªu cÇu chung. Technical
product documentation - Lettering Part 0: General requirements

ISO 128-23: 1999 Technical drawings - General principles of presentation - Part 23: Lines on
construction drawings (B¶n vÏ kü thuËt - Nguyªn t¾c chung vÒ biÕu diÔn - PhÇn 23: NÐt vÏ trªn b¶n vÏ
x©y dùng).

ISO 128-50 Technical drawings - General principles of presentation - Part 50: Basic conventions for
representing areas on cuts and sections (B¶n vÏ kü thuËt - Nguyªn t¾c chung vÒ biÓu diÔn - PhÇn 50:
C¸c quy −íc c¬ b¶n ®Ó biÓu diÔn c¸c diÖn tÝch trªn mÆt c¾t vµ h×nh c¾t).

3
TCVN 8 - 40 :2003

ISO 5456-2 Technical drawings - Projection methods - Part 2: Orthographic representations (B¶n vÏ
kü thuËt - C¸c ph−¬ng ph¸p chiÕu - PhÇn 2: BiÓu diÔn b»ng h×nh chiÕu th¼ng gãc).

ISO 6428 Technical drawings - Requirements for microcopying (B¶n vÏ kü thuËt - Yªu cÇu ®èi víi viÖc
microcopy).

ISO 10209-1 Technical product documentation - Vocabulary - Part 1: Terms relating to technical
drawings: general and types of drawings (Tµi liÖu kü thuËt - ThuËt ng÷ - PhÇn 1: ThuËt ng÷ liªn quan
®Õn b¶n vÏ kü thuËt. §¹i c−¬ng vµ c¸c lo¹i b¶n vÏ).

ISO 10209-2 Technical product documentation - Vocabulary - Part 2: Terms relating to projection
methods (Tµi liÖu kü thuËt - ThuËt ng÷ - PhÇn 2: ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn c¸c ph−¬ng ph¸p chiÕu).

ISO 81714-1 Design of graphical symbols for use in the technical documentation of products - Part 1:
Basic rules (ThiÕt kÕ c¸c ký hiÖu b»ng h×nh vÏ dïng trong tµi liÖu kü thuËt cña s¶n phÈm - PhÇn 1: C¸c
quy t¾c c¬ b¶n).

3 ThuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa

Tiªu chuÈn nµy sö dông c¸c thuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa trong ISO 10209-1 vµ ISO 10209-2 vµ c¸c ®Þnh
nghÜa sau:

3.1 MÆt ph¼ng c¾t (Cutting plane): MÆt ph¼ng t−ëng t−îng, t¹i ®ã vËt thÓ ®−îc biÓu diÔn bÞ c¾t qua.

3.2 NÐt c¾t (Cutting line): NÐt chØ râ vÞ trÝ cña mét mÆt ph¼ng c¾t hoÆc lµ trôc c¾t trong tr−êng hîp
sö dông hai hoÆc nhiÒu h¬n hai mÆt ph¼ng c¾t.

3.3 H×nh c¾t (Cut ; Sectional view): MÆt c¾t cßn chØ râ thªm c¸c ®−êng bao ë phÝa sau mÆt ph¼ng
c¾t.

Chó thÝch - §iÒu nµy ®−îc rót ra tõ ISO 10209-1: 1992 (thuËt ng÷ 2.2). Tuy nhiªn viÖc sö dông thuËt ng÷ "mÆt
c¾t" vµ "h×nh c¾t" cã kh¸c nhau gi÷a lÜnh vùc c¬ khÝ vµ lÜnh vùc x©y dùng. ThuËt ng÷ "mÆt c¾t" th−êng ®−îc
dïng trong lÜnh vùc x©y dùng, cßn "h×nh c¾t" th−êng dïng trong lÜnh vùc c¬ khÝ, kh«ng quan t©m ®Õn c¸c ®Þnh
nghÜa ë 3.3 hoÆc 3.4.

3.4 MÆt c¾t (Section): ChØ biÓu diÔn c¸c ®−êng bao ngoµi cña vËt thÓ n»m trªn mét hoÆc nhiÒu mÆt
ph¼ng c¾t.

Chó thÝch - §iÒu nµy ®−îc rót ra tõ ISO 10209-1:1992 (thuËt ng÷ 2.9). Tuy nhiªn, viÖc sö dông thuËt ng÷ "mÆt
c¾t" vµ "h×nh c¾t" cã kh¸c nhau gi÷a lÜnh vùc c¬ khÝ vµ lÜnh vùc x©y dùng. ThuËt ng÷ "mÆt c¾t" th−êng dïng
trong lÜnh vùc x©y dùng, cßn "h×nh c¾t" th−êng ®−îc dïng trong lÜnh vùc c¬ khÝ, kh«ng quan t©m ®Õn c¸c ®Þnh
nghÜa ë 3.3 hoÆc 3.4.

3.5 MÆt c¾t b¸n phÇn / h×nh c¾t b¸n phÇn (Haft section / haft cut): H×nh biÓu diÔn cña vËt thÓ ®èi
xøng, ®−îc ph©n chia bëi ®−êng t©m, chØ vÏ mét nöa mÆt c¾t hoÆc h×nh c¾t cßn nöa kia vÏ h×nh chiÕu.

4
 TCVN 8 - 40 :2003

3.6 MÆt c¾t côc bé / h×nh c¾t côc bé (Local section /local cut): H×nh biÓu diÔn trong ®ã chØ cã mét
phÇn vËt thÓ ®−îc vÏ d−íi d¹ng mÆt c¾t hoÆc h×nh c¾t.

4 Quy ®Þnh chung

C¸c quy t¾c chung ®Ó bè trÝ h×nh chiÕu (xem TCVN 8-30:2002) còng ¸p dông cho mÆt c¾t vµ h×nh c¾t.

Mçi mÆt c¾t vµ h×nh c¾t ph¶i ®−îc ®Æt tªn râ rµng b»ng mét cÆp ch÷ c¸i viÕt hoa, ch÷ c¸i nµy còng ®−îc
®Æt bªn c¹nh c¸c mòi tªn chØ h−íng chiÕu ®èi víi mÆt c¾t hoÆc h×nh c¾t t−¬ng øng. (Mòi tªn ®−îc vÏ
b»ng nÐt liÒn ®Ëm lo¹i 01.2.8 theo TCVN 8-24:2002, hoÆc lo¹i nÐt 01.2.8 theo ISO 128-23:1999). C¸c
ch÷ c¸i nµy ph¶i ®Æt theo h−íng dÔ nh×n tõ phÝa d−íi cña b¶n vÏ.

Gãc ë ®Ønh mòi tªn cã thÓ b»ng 300 hoÆc 900, kÝch th−íc mòi tªn vµ chiÒu cao ch÷ ®−îc quy ®Þnh ë phô
lôc A.

H×nh c¾t vµ mÆt c¾t cã thÓ ®Æt ë vÞ trÝ kh«ng t−¬ng øng víi h−íng chiÕu trong ®ã mÆt ph¼ng c¾t ®· x¸c
®Þnh. CÆp ch÷ c¸i ®Þnh tªn cña h×nh c¾t vµ mÆt c¾t ph¶i ®Æt ngay phÝa trªn cña h×nh biÓu diÔn t−¬ng
øng.

ViÖc biÓu diÔn phÇn diÖn tÝch trªn c¸c mÆt c¾t vµ h×nh c¾t ph¶i theo quy ®Þnh cña ISO 128-50 .

VÞ trÝ cña mÆt ph¼ng c¾t ph¶i ®−îc vÏ b»ng nÐt g¹ch dµi - chÊm - ®Ëm (nÐt c¾t) lo¹i 04.2 theo TCVN
8-24: 2002 hoÆc theo nÐt lo¹i 04.2.1 theo ISO 128-23: 1999. MÆt ph¼ng c¾t ph¶i vÏ víi mét ®é dµi thÝch
hîp ®Ó cho dÔ ®äc (xem h×nh 1).

NÕu mÆt ph¼ng c¾t thay ®æi h−íng, nÐt c¾t chØ cÇn vÏ ë c¸c chç cuèi cña mÆt ph¼ng c¾t ®ã, n¬i mµ mÆt
ph¼ng c¾t ®æi h−íng (xem h×nh 2).

NÐt c¾t cã thÓ vÏ suèt chiÒu dµi cña mÆt ph¼ng c¾t (vÏ b»ng nÐt g¹ch dµi - chÊm - m¶nh lo¹i 04.1 theo
TCVN 8-24: 2002 hoÆc lo¹i 04.1 theo ISO 128-23: 1999) nÕu cÇn ®¶m b¶o dÔ ®äc.

H×nh 1 - VÝ dô trong lÜnh vùc x©y dùng

5
TCVN 8 - 40 :2003

H×nh 2 - ThÝ dô trong lÜnh vùc c¬ khÝ

5 MÆt c¾t chËp

NÕu kh«ng g©y nªn khã hiÓu, mÆt c¾t cã thÓ ®−îc xoay ngay trªn h×nh chiÕu t−¬ng øng. Khi ®ã ®−êng
bao cña mÆt c¾t chËp ph¶i vÏ b»ng nÐt liÒn - m¶nh lo¹i 01.1.16 theo TCVN 8-24: 2002 hoÆc lo¹i nÐt
01.11 theo ISO 128-23: 1999, sau ®ã kh«ng cÇn ®Þnh tªn cña mÆt c¾t (xem h×nh 3a vµ 3b).

Chó thÝch - H−íng xoay cña mÆt c¾t chËp trªn h×nh chiÕu kh«ng cÇn biÕt.

a) VÝ dô 1 b) VÝ dô 2

H×nh 3 - MÆt c¾t chËp

6
 TCVN 8 - 40 :2003

6 MÆt c¾t / h×nh c¾t cña chi tiÕt ®èi xøng (mÆt c¾t / h×nh c¾t b¸n phÇn)

C¸c chi tiÕt ®èi xøng cã thÓ ®−îc vÏ mét nöa lµ h×nh chiÕu, cßn mét nöa ®èi xøng kia lµ mÆt c¾t hoÆc
h×nh c¾t (xem h×nh 4).

H×nh 4 - H×nh c¾t b¸n phÇn cña chi tiÕt ®èi xøng

7 MÆt c¾t /h×nh c¾t côc bé

Cã thÓ vÏ mÆt c¾t /h×nh c¾t côc bé nÕu xÐt thÊy kh«ng cÇn thiÕt vÏ mÆt c¾t/h×nh c¾t toµn bé hoÆc b¸n
phÇn

§−êng ph©n c¸ch ph¶i vÏ b»ng nÐt dÝch- d¾c m¶nh hoÆc b»ng nÐt l−în sãng lo¹i 01.1.19 hoÆc nÐt
01.1.18 theo TCVN 8-24: 2002 hoÆc nÐt lo¹i 01.1.14 theo ISO 128-23: 1999 (xem h×nh 5)

H×nh 5 - H×nh c¾t côc bé

7
TCVN 8 - 40 :2003

Phô lôc A

(quy ®Þnh)

Ký hiÖu b»ng h×nh vÏ

A.1 Quy ®Þnh chung

§Ó hµi hoµ kÝch th−íc cña c¸c ký hiÖu b»ng h×nh vÏ trong tiªu chuÈn nµy víi c¸c kÝch th−íc cña c¸c m«
t¶ kh¸c trªn b¶n vÏ (c¸c kÝch th−íc, dung sai,v.v...) ph¶i ¸p dông c¸c quy t¾c quy ®Þnh trong ISO
81714-1.

ChiÒu cao h cña ch÷ c¸i chØ tªn mÆt c¾t /h×nh c¾t ph¶i lín h¬n c¸c ch÷ c¸i th«ng th−êng trªn b¶n vÏ kü

thuËt bëi hÖ sè nh©n b»ng 2 .

Trong c¸c h×nh A.1 vµ A.2 ¸p dông ch÷ viÕt kiÓu B, ®øng, theo TCVN 7284-0 :2003. C¸c kiÓu ch÷ viÕt
kh¸c còng cho phÐp ¸p dông.

A.2 Mòi tªn cho mÆt c¾t vµ h×nh c¾t

ë h×nh A.1 ¸p dông mòi tªn cã gãc ë ®Ønh b»ng 300 cßn ë h×nh A.2 dïng mòi tªn cã gãc ë ®Ønh
b»ng 900.

H×nh A.1

H×nh A.2

8
 TCVN 8 - 40 :2003

Th− môc

[1] TCVN 8-20: 2002 (ISO 128-20) B¶n vÏ kü thuËt - Nguyªn t¾c chung vÒ biÓu diÔn - PhÇn 20: C¸c
quy −íc c¬ b¶n vÒ nÐt vÏ

______________________________