DULA

ni: Rubie Ann Macaspac

 Isang kathang may layunin
ay ilarawan sa tanghalan sa
pamamagitan ng kilos at
galaw ang isang kawil na
mga pangyayarin na
nagpapahayag ng isang
kapanapanabik na bahagi ng
buhay.
Isang sining ang dula. Magiging malikhain
at mapanuri ang isang tao kung
mabibigyan siya ng pagkakataong
makibahagi sa pagtatanghal nito, anuman
ang papel niya dahil sa bawat elemento
nito ay dapat mabuo nang may kasiningan
upang maging buhay na buhay at
makatotohanan ang paksang inilalarawan
na karaniwa’y batay sa karanasan at
pangyayari sa buhay ng tao.
Ang kasaysayan ng Dulang Pilipino
ay isinilang sa lipunan ng mga
katutubong Pilipino bago pa
dumating ang mga dayuhang
mananakop. Ayon kay Casanova,
ang mga katutubo’y likas na
mahiligin sa mga awit, sayaw, at
tula na siyang pinag-ugatan ng
mga unang anyo ng dula.
 Patulaang usapan ng mga tauhang
magsisiganap.
 Ginaganap kaugnay ng mga seremonya sa
pananampalataya at pagpaparangal sa kani-
kanilang mga pinuno at bayani.
 MGA HALIMBAWA :
 Wayang Orang at Wayang Purwa -ng mga
Bisaya- tumutukoy sa pagmamalupit ng mga
Sultan sa kanilang aliping mga babae.
Embayoka at Sayatan ng mga Muslim
sa Hulo at Lanaw- dulang pagtutula
kahawig ng Balagtasan ng mga Tagalog.
Kinapapalooban ng sayawan at awitan.
Bulong- ginagawa o ginaganap sa
tunay na buhay kaugnay s
panananpalataya, pamahiin o
paniniwala at panggagamot.
TATLONG URI NG DULA
Pantahanan- isinasagawa sa tahanan.
Halimbawa nito ay ang Pamamanhikan.
Panlansangan- isinasagawa sa
lansangan. Halimbawa nito ay
Panunuluyan atbp.
Pantanghalan-isinasagawa sa loob
ng tanghalan.
 Paksa ng mga Dulang ipinapalabas

Pangkagandahang
Asal
Pangwika
Panrelihiyon
Halimbawa
ng Dula
Duplo- isang
tulang patnigan na ang
pinapaksa ay tungkol
sa nawawalang ibon ng
Hari. Ito ay kalimitang
isinasagawa sa
malawak na bakuran
kung may namatayan
sa isang nayon.
Karagatan-
isinasagawa rin ito tuwing
may namatayan sa nayon.
Ito’y hango sa alamat ng
prinsesang naghulog ng
singsing sa gitna ng dagat
at ang sinumang binatang
makahanap nito ay
kaniyang papakasalan.
Panunuluyan- prusisyong ginaganap tuwing
bisperas ng Pasko. Ito ay paghahanap ng
bahay na matutuluyan ng Mahal na Birhen sa
pagsilang kay Hesukristo.
Tibag- pagsasadula
ng paghahanap ng Krus
na pinagpakuan kay
Kristo nina Reyna Elena
at Prinsipe Constantino.
Ginaganap tuwing Mayo
sa mga lalawigan ng
Bulacan, Nueva Ecija,
Bataan, Rizal.
Panubong- mahabang tulang
paawit bilang handog at
pagpaparangal sa isang dalagang may
kaarawan. Ito’y laganap sa
Marinduque. Mula ito sa salitang
Tagalog na “pamutong” na ang ibig
sabihin ay lalagyan ng putong o
korona ng mga mga bulaklak ang
dalagang may kaarawan. Nahahati ito
sa tatlong bahagi.
Karilyo - dulang ang mga
nagsisiganap ay mga tau-tauhang karton.
Pinapagalaw ang mga ito sa
pamamagitan ng mga nakataling pising
hawak ng mga tao sa itaas ng tanghalan.
Ang mga taong nagsasalita ay nasa likod
ng telon. Madilim kung palabasin ito
sapagkat ang nakikita lamang ng mga tao
ay kanilang mga anino.
Cenakulo- isang dulang
naglalarawan ng buong buhay
hanggang sa muling pagkabuhay ng
ating Panginoong Hesukristo. Ang
usapan ay patula. Sinulat ng paring
Pilipino. Ang Pasig, Morong at Pasay
ang mga kilalang pook na
pinagtatanghalan nito.
Moro-moro- paglalaban ng mga
Muslim at mga Pilipinong Kristiyano. May
magaganda at makukulay na kasuotan. Ang
usapan dito ay patula at karaniwan ay
totoong mataas ang tono ng mga
nagsasalita, laging mag taga-dikta sa mga
nag-uusap sapagkat hindi totoong
naisasaulo ng mga gumaganap ang
kanilang papel. Mas magara at maganda
ang pagpapalabas nito sa Bisaya.
Panahon ng
Amerikano
Isang bagong pangkat ng mananakop ang nagdala
ng mga pagbabago sa panitikan ng Pilipinas.
Ipinakilala ang mga bagong anyo ng literatura
gaya ng malayang taludturan (sa mga tula),
maikling kwento at mapamunang sanaysay
(critical essay). Ang impluwensya ng mga
Amerikanong mananakop ay nanatili kaalinsabay
ng pagtatalaga sa Ingles bilang wikang ginagamit
sa lahat ng paaralan sa bansa gayundin ng
paglinang sa masining na kamalayan ng mga
manunulat batay sa modernong panitikang dala
ng mga mananakop.
Maliwanag na ambag ng
panahong ito ang pelikula. Sa
kauna-unahang pagkakataon ay
nakapanonood ang mga Pinoy
ng mga larawang gumagalaw.
Binigyang-daan ng imbensyong
ito ang pag-ungos ng kulturang
popular.
Dito unang kauna-unahang kinilala ang DULA o
drama.
Sa unang bahagi ng ika-20 siglo ang mga dula’y
tungkol sa MAKABAYAN subalit noong 1920
ang karamihan sa dulaan ay nagupo mula sa
makabayan napalitan ito nga
MAKATOTOHANAN at MAROMANSA.
Dito sa panahong ito pinanghina ang Moro-
moro ng SARSWELA subalit di rin ito
tumagal ng mahabang panahon at ito’y
naigupo naman ng bodabil, Burlesque at
sine na dala rin ng mga dayuhan,
SARSWELA- dulang musikal o
isang melodramang may 3 yugto na ang
mga paksa ay tungkol sa pag-ibig,
panibugho, paghihiganti, pagkasuklam at
iba’t iba pang masidhing damdamin.
1844 ng ipalaganap ni Narciso Claveria
(Governador ng Pilipinas) ang komedya.
Unang tatlong komedyang ipinalabas:
a. La Conjuracion de Venecia
b. La Bata de Cobra
c. La Reduma
1852, tatlong komedyang
komedyang itinanghal ng samahang
Lopez at Asiya.
a. Isabel La Catolica
b. Diego Corrientes
c. El Trio Camilletas
Pagkakaiba ng Sarsuwela sa Moro
Moro.
a. Buhay Pilipino ang tinatalakay.
b. Ang kasuotan ng nagsisiganap
ay damit Pilipino.
c. May kasamang katatawanan na
laging ginagampanan ng mga
katulong sa dula.
d. Ang usapan ay tuluyan.
Isa sa mga sumikat sa dulang ito ay
ang “Walang Sugat” ni Severino
Reyes.
DALAWANG BAHAGI NG TAONG
NAKAPALOOB SA DULA

A. IMPESARYO- nag-aayos, pumipili sa

mga magtatanghal sa palabas.
Kinabibilangan ito nina Severino Reyes
at Hermogenes Ilagan na nagtatag ng
Compania Ilagan.
B. MANUNULAT- mga tagapagsulat ng
mga dula.
Severino Reyes
•Ipinanganak sa Sta. Cruz,
Maynila noong Pebrero
12,1861. Ikalima sa mga
anak nina Rufino Reyes at
Andrea Rivero.
• Mas kilala sa tawag na
Don Binoy.
• Itinuturing na “ Ama ng
Makabagong Dulang
Tagalog”.
•Nakasulat siya ng humigit 40 na dula.
• May- akda ng “ Mga Kwento ni Lola
Basyang.”
• Mga Halimbawa ng mga Dula:
a. Walang Sugat
b. Ang Kalupi
c. R.I.P
d. Cablegrama Fatal (1903)
-nagpakilala ng walang katarungang
paglilitis kay Rizal.
e. Puso ng Isang Pilipina (1919)
f. Bagong Fausto
g. Filotea, o Ang Pag- aasawa ni San Pedro
h. Opera Italiana
i. San Lazaro
* Maituturing ding Ama ng Dulang
Filipino.
* Naging manunulat din ng Liwayway.
*Nagtatag ng unang samahan sa dula,
“Gran Compania de Zarzuela
Tagala.”
Aurelio Tolentino
•Kapampangang
kapanahon nina Don
Binoy at Patricio
Mariano.
• Mas kahanga-hanga
kumpara kina Don
Binoy dahil sumulat siya
gamit ang ibang wika
kaysa katutubong wika.
•Sumama sa paghihimagsik ng mga
Pilipino kung kaya ilang ulit syang
nabilanggo.
• Siya ang pumulot sa salitang “Dula”
mula sa Bisaya at ginamit ito sa Tagalog
sa kahulugang “drama”.
• Ang kanyang Dula ay lipos ng diwang
makabayan at panunuligsang
panlipunan.
 Mga Tanyag na Dula
a. Sumpaan – 3 yugto
b. Filipinas at Espanya – 2 yugto
c. Rizal y los Dioses – operang Tagalog
na puno ng mga sagisag na bansa.
d. Sinukuan – 3 yugto at pampulitika.
e. Ang Makata – 1 yugto
f. La Rosa – 1 yugto
g. Manood Kayo – awit at mga
pangyayaring pinag ugnay ugnay sa 3
yugto.
h. Bagong Kristo – panlipunan
i. Luhang Tagalog – pangkasaysayan at
pinalagay na kanyang obra
maestra.
j. Kahapon, Ngayon, Bukas – 3 yugto,
may himig paghihimagsik,
protesta sa pamamalakad ng mga
Amerikano at dahilan ng kanyang
pagkbilanggo. Pinakamahusay
niyang Dula.
Hermogenes Ilagan
•Isinilang si Hermogenes
Hagan sa Bigaa, Bulacan.
Nag-aral siya sa Ateneo de
Manila.
•Siya ang ninuno ng mga
Ilagan na kinikilala sa
larangan ng pagtatanghal
sa radio, pelikula.
• Kinilala sa tawag na “KA
MUHING”.
at telebisyon -sina Robert Arevalo, Jay
Ilagan, Liberty Ilagan at ang noo'y sumikat
na si Eddie Lat Ilagan.
•Mga Dulang isinulat:
a. Dalagang Bukid – Dulang nagpabantog
sa kanya na tungkol sa isang taga bukid
na si Angelita.
b. Dalawang Hangal
c. Lucha Electoral
d. Despoes de Dios, el Dinero
e. Biyaya ng Pag- ibig
Julian Cruz Balmaceda
* Isinilang sa Orion,
Bataan noong Enero
28, 1895. Nag-aral
siya sa Colegio de San
Juan de Letran.
Natapos siya ng
dalawang taong pag-
aaral ng Batas sa
Escuela de Derecho.
• Sa gulang na 12 sya naging taga sulat ng
mga liham pag –ibig sa Udyong, Bataan.
• naging sarhento sa gulang na 13 sa
Bacood, Cavite.
• Mambabalarila, mananaysay, makata,
manunuring pampanitikan, kuwentista,
mangangathambuhay at higit sa lahat
mandudula.
• Patnugot ng Suriang ng Wikang
Pambansa
 Mga Akda o Tanyag na Dula
a. Sugat ng Puso – kinatha niya sa
gulang na 14 na taon
b. Ang Piso ni Anita – nagkamit ng
unang gantimpala sa Bureau of Posts.
Ito ay hinggil sa pagtitipid, isang
drama musikal na may 3 yugto.
c. Sa Bunganga ng Pating –
panunuligsa sa mga usurero. Ito rin
ang nagdala sa kanya ng karangalan
at kabantugan
d. Budhi ng Manggagawa
e. Dugo ng Aking Ama
f. Kaaway na Lihim
g. Dahil sa Anak – isa sa
pinakapinaggigiliwang tula
 Patricio Mariano
• Naglingkod sa Senado ng Pilipinas
kung kaya’t tinalikurang ang
kanyang pag – ibig ang “Pagsusulat”
• Ang kanyang istilo ay maromansa
at punong puno ng simbolismo.
• 1901-1934 nakasulat siya ng 45
na tula.
 Mga Akda
a. Anak ng Dagat – 1922, 3 yugto, obra
maestra at naipasok karanasang
personal bilang manghihimagsik,
mamamahayag at pandudula.
b. Lakambini – Trahedya, 3 yugto,
salaysaying batay sa unang pagsapit
ng mga Kastila sa Maynila at
ipinapalagay ding kanyang obra
maestra.
c. Tulisan
d. Buhay Dapo
e. Luha’t Dugo
f. Ang Dalawang Pag – ibig
g. Ang Unang Binhi
h. Deni
i.Ang Pakakak
j. Silanganan
k. Ako’y Iyo Rin
l. Si Mayumo
*1941-1945, sinakop ng Hapon ang Pilipinas
•Nabalam ang umuunlad na panitikang
Pilipino.
•Ang lingguhang Liwayway ay inilagay sa
mahigpit na pagmamatyag ng mga Hapones.
•Ipinagbawal ang mga babasahing
naklimbag sa wikang Ingles.
•Isinalin sa Tagalog ang mga nasa Ingles na
babasahin.
•Buhay Lalawigan- pangunahing pinapaksa
sa mga panitikan.
IBA’T IBANG TEATRO NA NAGLABASAN SA
PANAHONG ITO

Avenue Theater
b. Life Theater
c. Manila Grand
Opera Theater
 Mga
Manunulat
A.Jose Ma. Hernandez – Panday
Pira
B.Jose Villa Panganiban- Utak
Habang Panahon
C. Wilfrido Guerrero
D. Clodualdo del Mundo at Mateo Cruz-
sumulat ng Bulaga noong Pebrero 23,
1943
E. Alfredo Pacifico Lopez-
Sankuwaltang Abaka
F. Francisco Soc Rodrigo- Sa Pula. Sa Puti
Bagong Panahon
• Muling sumigla ang panitikang Pilipino ng
tuparin ni MacArthur ang kanyang pangako at
natalo ang mga Hapon.
•Nagkaroon ng iba’t ibang patimpalak sa
larangan ng pagsusulat gaya ng mga ss:
•Palanca Memorial Award in Pil. & English Lit.
•Gawad ni Balagtas Award
•Republic Cultural Award
•Taunang Gawad na Surian ng Wikang
Pambansa
•Tuluyang namatay ang sining ng dulang
pandulaan.

Dahilan:
a. Pamamalasak ng pelikulang
Tagalog at pelikulang dayuhan.
b. Kawalan ng samahang
magmamalasakit sa sining na ito.
c. Kapabayaan ng pamahalaan