Een Duurzaam Meerjarenplan:

u gaat niet langs af

Mauk de Wildt

1
Naar een duurzaam gebouw

nieuwbouw

totale duurzame renovatie
duurzaam

groot onderhoud onderhoud

standaard onderhoud

2
Belang van goed onderhoud

“door verkeerd onderhoud 25-30% extra energie”

* ISSO-100; TNO/Halmos

underperformance van het gebouw

productiviteitsverschillen 0-15%
* ISSO 100; Praktijkboek Gezonde gebouwen

1% productiviteit = € 25 / m² per jaar

kengetal: onderhoudskosten installaties
1,5% - 3,0 % per jaar = € 10/m²

3
Kwaliteit versus onderhoud

4
 Onderhoud en duurzaamheid

haalbaar
ontwerpniveau kwaliteitsniveau

commissioning-
gat

AF
opleverings-
niveau

5
(waarom) commissioning

gebouw voldoet vaak bij oplevering al niet aan specs

oorzaken

opleverprotocollen slecht vastgelegd

opleverprotocollen slecht nageleefd

“geen tijd”, “geen geld”

aanbestedingscultuur leidt tot niet toegewijde technici

gevolgen:

slechter binnenklimaat

hoger energieverbruik

slijtage

6
Onderhoud: publicaties

ISSO publicaties 100 e.v.

“Duurzaam beheer en onderhoud”

gaat over het “dagelijks” onderhoud

Commissioning: diverse ISSO-publicaties

Duurzaam MJOP: nee

7
Meerjarenonderhoudsplan en duurzaamheid

8
Vraagstuk duurzame renovatie/onderhoud

hoge exploitatiekosten bestaande bouw

wel wens duurzaamheid maar geen ruimte
voor nieuwbouw

meer renovatie

afhankelijkheid van energieprijzen

veel kansen, ook bij gefaseerde renovatie

traditioneel onderhoudsplan blokkeert
duurzame oplossingen

iedere stap kan een blokkade zijn

9
 Afhankelijkheid van energieprijs
(voorbeeld voor zwembad)

60%

50%

40%
onderhoud
30%
extra afschrijving
energie 20%

10%

0%

50% duurzaam

70% duurzaam
standaard

2020

2020

2020
10

10
Blokkades

11

11
 Meerjaren onderhoudsplanning

onge
pland
e verva
nging
e n!
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35
schilderwerk 7 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1

dakbedekking 20 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

kozijnrenovatie 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0

cv ketel 15 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0

radiatoren 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0

luchtbehandelingskast 17 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1

boiler 12 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0

GBS 15 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0

verdeelinrichting 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0

verlichting 20 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

12

12
 relatie duurzaamheid onderhoudsplan

duurzame
warmtebronnen
schilderwerk
dakbedekking
kozijnrenovatie LT verwarming

cv ketel
radiatoren
luchtbehandelingskast
boiler isoleren OF
GBS verwarmers vervangen
verdeelinrichting
verlichting

13

13
 MJOP, voorbeelden van kansen

dakbedekking ↔ kans=dakisolatie

lekkende verwarmer ↔ kans= LT verwarmen

nieuwe vloeren ↔ vloerverwarming

ketelvervanging ↔ WKK, warmtepomp

14

14
Hoe doen we het niet?

Stelling:

“Met een traditioneel meerjaren

onderhoudsprogramma zonder toekomstvisie,
maakt u uw gebouw gereed voor de sloop”

15

15
10 Stappenplan Duurzaam MJOP
1. plan voor ideale eindsituatie
2. coördineren met gepland onderhoud
3. eisen herijken (o.a. binnenklimaat)
4. bijstellen plan eindsituatie
5. Duurzaam MJOP
6. iedere onderhoudsactie = stap richting eindsituatie
7. volgorde afstemmen op snel rendement
8. voor iedere ongeplande vervanging moet plan
klaarliggen dat past binnen eindsituatie
9. voorbereiden op nieuwe energiebronnen
10. jaarlijkse monitoring en bijstelling plan

16

16
Andere energiebronnen

++ bioenergie
+ geothermie
gas
water

E ++ PV
++ wind
++ bioenergie

18

17
 conclusie MJOP

een goed MJOP werkt naar een nieuwe eindsituatie

eindsituatie = duurzaam, ≠ sloop!

19

18
Gereedschappen

MJOP

BREEAM

Monitoring

20

19
zorgsector

21

20
 Energieverbruik in div sectoren

140

120
m3/kWh/kg CO2 per m2

100
gas
80
elektra
60 CO2

40

20

0
ziekenhuizen verpleging en kantoren onderwijs
verzorging

Bron: AgentschapNL; CO2: Grontmij

22

21
Energieverbruik in div sectoren

1.800

1.600

1.400 Verlichting binnen

Transport
1.200
Horeca

1.000 Warm tapw ater

MJ/m2

Pompen
800 Bevochtiging
Ventilatie
600
Koeling
400 Ruimteverw arming

200

0
ziekenhuizen verpleging kantoren voortgezet
onderw ijs
Bron: AgentschapNL

23

22
Zorgsector

gebouwcomplexen

verschillende leeftijd

verschillende toekomsthorizon

financiering laat alleen fasering toe

24

23
Grotere complexen

warmte- en koudevoorziening splitsen

(per sector)

duurzame energie voor duurzame gebouwen

niet-duurzame energie voor korte-levensduur
gebouwen

Splits project in beperkt afhankelijke delen

Hybride / decentrale energievoorziening

25

24
 KM
WKO
CV

CV

27

25
Voorbeeld Paleis het Loo

28

26
 ABC aanpak duurzaam onderhoud

Ambitie definiëren

Beide benen op de grond: haalbaarheid

Coördinatie met onderhoudsprogramma

29

27
Tot slot

contact:
Mauk de Wildt, 06 2619 2235
mauk.dewildt@grontmij.nl

30

28