CHỦ ĐỀ 3: PHÂN TÍCH TÍNH TẤT YẾU VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA THỜI

KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CNXH. LIÊN HỆ VỢI THỰC TIỄN VIỆT NAM

1. KN: Thời kỳ quá độ

- Là thời kỳ cải biến xh sâu sắc trên toàn bộ các lĩnh vực của đời sống xh, tạo ra những tiền
đề vật chất – kỹ thuật để hình thành 1 xh mới, trong đó những nguyên tắc cơ bản của CNXH
sẽ được thực hiện.
Như vậy thời kì này là thời kì chuyển giao giữa xh cũ và xh mới.Sự tàn dư của xã hội cũ
chưa mất đi, vẫn đeo bám vào cái mới, phá hủy cái mới; trong khi thời kì mới đang xây
dựng, chưa phát triển một cách đầy đủ, vẫn còn rất non yếu
Cho nên thời kỳ này là thời kì rất khó khăn, phức tạp, đầy thử thách.

2. Thời kỳ quá độ lên CNXH

2.1 Tính tất yếu khách quan của thời kỳ quá độ lên CNXH
Có 2 kiểu quá độ lên CNXH , đó là
* Quá độ trực tiếp: đi từ CNTB lên CNCS ở những nước tư bản phát triển VD : anh , pháp
* Quá độ gián tiếp: từ những nước tiền tư bản hoặc chưa qua CNTB phát triển đi lên CNXH
Vd: như nước ta
Tuy nhiên, dù là trực tiếp hay gián tiếp thời kỳ quá độ đều phải trải qua một quá trình gay
go, phức tạp, lâu dài.

- Hình thái kt-xh CSCN có sự khác biệt về chất, hướng tới con người tự do và hạnh
phúc.
Từ xưa , từ thời chiếm hữu nô lệ, tự do và hạnh phúc không chỉ là khát vọng mà còn là là hệ
giá trị vô giá, trở thành lẽ sống, phấn đấu hi sinh của nhân loại, người ta sẵn sàng đấu
tranh để được tự do hạnh phúc.Kết quả hình thành CNXH, mà ở đó quần chúng nhân dân
được làm chủ tư liệu sản xuất,ai chăm chỉ lao động thì sẽ có cuộc sống tốt đẹp hơn.
-Tính tất yếu tiếp theo là: Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác Lenin, từ CNTB
lên CNXH tất yếu phải trải qua thời kỳ quá độ chính trị.
hệ tư tưởng tư sản còn tồn dư trong xã hội, phá hoại, cản trở việc xây dựng CNXH
vì vậy cần lm công tác tư tưởng để ng dân trong xh k bị ảnh hg bởi tư tưởng lạc hậu
trong xh cũ hay tư tưởng phản động
- Tiếp theo là :- GCCN cần thời gian để cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới
Để con người phát triển tính cách đc tốt đẹp hơn, cần bài trừ những tệ nạn xã hội để họ
phát triển suy nghĩ theo hướng đúng đắn, xây dựng tình yêu thương giữ mọi người, đoàn kết
nhân ái, Đấu tranh loại bỏ xã hội phong kiến, những hủ tục lạc hậu, phản khoa học.
Cuối cùng -Nhờ toàn cầu hóa, cách mạng Công nghiệp 4.0: các nước lạc
hậu sau khi giành chính quyền, có ĐCS lãnh đạo có thể tiến thẳng lên CNXH,
bỏ qua chế độ TBCN.
Toàn cầu hóa trên nhiều mặt như kinh tế, dịch vụ, kỹ thuật, nguồn nhân lực vật lực. các
nước liên kết chặt chẽ vs nhau , hội nhập quốc tế ngày càng đc mở rộng, vừa ảnh hưởng vừa
ức chế lẫnnhau.
Bên cạnh đó nhờ Cuộc cách mạng cn 4.0 cta đã sử dụng đc các công cụ và phần mềm hiện
đại để thuận tiện hơn trong quá trình làm việc cx như trong cuộc sống hàng ngày vd như là
các ứng dụng đặt xe Grab, các robot dùng trong y học , sản xuất ,.. Xuất hiện những nhà
máy thông minh,nông trại thông minh sử dụng máy bay không người lái , hệ thống chiếu
sáng tự động để chăm sóc cho cây.

2.2 Đặc điểm của thời kỳ quá độ lên CNXH

Đặc điểm cơ bản chung: Là thời kỳ cải tạo CM sâu sắc, triệt để xã hội TBCN trên tất cả các
lĩnh vực, xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật và đời sống tinh thần của CNXH
Vì vậy nên Thời kỳ này khó khăn, phức tạp và kéo dài
-Bên cạnh đặc điểm chung thì còn có những đặc điểm cơ bản trên từng lĩnh vực
như: kinh tế , tư tg- vh , xã hội và chính trị
- Kinh tế: Nền kinh tế nhiều thành phần, trong đó có nhiều thành phần đối lập
nhau
Phân tích: Ví dụ ở VN không đi qua TBCN, chưa có tiền đề cơ sở vckt vì vậy cần phải tiến
hành cách mạch CNH hiện đại hóa, Để thực hiện được cuộc cm này cần huy động sự đóng
góp của nhiều tp kinh tế .Vì vậy nên nc ta vẫn tồn tại kinh tế nhiều thành phần(kt công, kt
hỗn hợp, kt tư nhân) trong đó thành phần kinh tế công chiếm chủ chốt. Kinh tế công đóng
vai trò quyết định trong nền kinh tế, bao gồm các doanh nghiệp nhà nước, chủ thể là nhà
nước đc nhân dân ủy quyền.Thành Phần kinh tế công tập trung phát triển những lĩnh vực
quan trọng thiết yếu trong xã hội, liên quan an ninh quốc phòng, lãnh thổ quốc gia, đảm
bảo lợi ích xh. Còn Kinh tế tư nhân đóng vai trò quan trọng, với chủ thể là các chủ sở hữu
tư nhân như : kinh doanh cá thể, tập đoàn tư bản, doanh nghiệp tư nhân, kinh doanh dịch
vụ,… Thứ ba là thành phần Kinh tế hỗn hợp như các hợp tác xã, công ty liên doanh, hợp
doanh, công ty cổ phần trách nhiệm hữu hạn.
- Tư tưởng - văn hóa: Tồn tại nhiều tư tưởng khác nhau, xây dựng nền văn hóa mới
XHCN
Phân tích: Tư tưởng văn hóa bị quy định từ lĩnh vực kinh tế, do nền kinh tế tồn tạinhiều
thành phần nên có nhiều giai cấp ,tầng lớp khác nhau. Từ đó tồn tại những tư tưởng khác
nhau trong xã hội. Bên cạnh lối sống và nền văn hóa mới XHCN mà GCCN hướng đến thì
vẫn còn những quan điểm ,thói quen cũ ảnh hưởng cần phải đấu tranh, cải tiến.
- Xã hội:trong xh, Tồn tại nhiều g/c, tầng lớp vừa hợp tác, vừa đấu tranh với nhau
Phân tích: XH Cũng bị quy định bởi kinh tế. Khi kinh tế nhiều thành phần, nhiều chủ thể
kinh tế thì sẽ tồn tại nhiều giai cấp, tầng lớp trong xh. Các giai cấp này hợp tác với nhau để
phát triển nhưng cũng đấu tranh với nhau. Cụ thể: bộ phận nòng cốt xã hội ( giai cấp cn,
nd, tri thức) phát triển theo hứớng tự giác, có định hướng rõ ràng nhưng kinh tế tư nhân
muốn theo đi lên theo hướng TBCN, tự phát. Do đó , Khó khăn trong kt nhiều thành phần
đó là làm sao để vừa tận dụng được sự đóng góp từ kinh tư nhân về thuế, nguồn vốn, đầu tư
từ nước ngoài ,ứng dụng khoa học công nghệ vừa đi đúng định hướng XHCN mà không đi
chệch sang TBCN.
-Chính trị: GCCN sử dụng quyền lực nhà nước để trấn áp giai cấp tư sản, xây dựng xã
hội không giai cấp.
Hướng đến một xã hội bình đẳng, mọi người có ý thức sống tốt, cùng nhau phát triển. Điều
này rất khó thực hiện được vì nền kinh tế có nhiều thành phần nhưng là mục tiêu của
CNXH.

3. Liên hệ với thời kỳ quá độ lên CNXH ở VN

3.1. Đặc điểm thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam
-Việt Nam tiến lên CNXH trong điều kiện vừa thuận lợi vừa khó khăn đan xen, có những
đặc trưng cơ bản:
Những Khó khăn là:  + Xuất phát điểm:  Xh thuộc địa nửa phong kiến, lực lượng sx thấp
kém,nền kt nông nghiệp lạc hậu,trải qua chiến tranh ác liệt, hậu quả nặng nề. Những tàn dư
thực dân phong kiến còn nhiều, có các thế lực thù địch chống phá
VD: Trong nông nghiệp,nhân dân phải chịu sự bóc lột pk, sưu cao thuế nặng, năng
suất mùa màng phụ thuộc vào thời tiết. Dấn đến Hậu quả là: nạn đói năm 1945 , số ng
chết lên đến 2 tr người tương đương vs 1/10 dân số lúc bấy giờ
Một khó khăn nữa là hậu quả của các cuộc chiến tranh như ct chống mĩ 1954-1975 ( để
lại thương tích trên người, nhiều vùng đất ô nhiễm vì chất độc hóa học, bom mìn)

Khó khăn về ctri –XH là

+Tồn tại nhiều gcap ( cnhan , ndan ) , tầng lớp khác nhau (tầng lớp tri thức , tầng lớp doanh
nhân )

Khó khăn về vh- tư tưởng:

+ tồn tại nhiều giá trị vh đan xen
+ nhưng truyền thống cũ  , hủ hục lạc hậu vẫn được duy trì
+tâm lý tiểu nông còn ăn sâu trong tư tưởng nông dân

Bên cạnh những khó khăn đó thì nc ta có những điều kiện rất thuận lợi :
+ Đầu tiên là: Cuộc cách mạng khoa học, công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ. Nền sx vật
chất và đời sống xã hội đang trong quá trình quốc tế hóa sâu sắc.
Ví dụ sử dụng máy móc thay thế cho con người trong những môi trường lao động nguy
hiểm độc hại
+Các nước với chế độ xã hội và trình độ phát triển khác nhau cùng tồn tại, vừa hợp tác
vừa đấu tranh vs nhau
Ví dụ: VN đấu tranh trên biển đông vs TQ nhưng vẫn giao thương hàng hóa
Đánh giá những khó khăn và thuận lợi đó,thì quá độ lên CNXH bỏ qua TBCN là lựa chọn
duy nhất đúng khoa học, phản ánh đúng quy luật khách quan của cách mạng việt nam trong
thời đại ngày nay
+ Đại hội IX: con đường đi của VN là sự phát triển quá độ lên CNXH bỏ qua TBCN, tức
bỏ qua việc xác lập vị trí thống trị của quan hệ sản xuất và kinh tế thị trường- tư bản cn,
nhưng vẫn tiếp thu thành tựu của TBCN.
- Tư tưởng về quá độ lên cnxh bỏ qua chế độ TBCN trong đại hội IX là tư tưởng mới cần
được hiểu:
+ Đó là con đường cách mạng tất yếu khách quan.
+ Trong thời kỳ quá độ còn: nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phân kinh tế, song sở
hữu tư nhân TBCN và thành phần kinh tế tư nhân TBCN không chiếm vai trò chủ đạo
 + Quá độ lên CNXH bỏ qua chế độ TBCN phải tiếp thu những thành tựu của CNTB.
+ Quá độ lên CNXH bỏ qua TBCN là sự nghiệp khó khăn, lâu dài với nhiều chặng
đường, nhiều hình thức tổ chức kinh tế, xã hội có tính chất quá độ.
3.2. Liên hệ
Trước 1975, miền Bắc từng bước xây dựng các mặt của XH mới. Dù chưa hòan thiện trong
tổ chức và hoạt động của mình nhưng chính quyền nhà nước do nhân dân lao động làm chủ,
dưới sự lãnh đạo của Đảng là một bước ngoặt , bước đầu thể hiện tính chất tiến bộ, tính chất
XHCN.

Sau 1975, cả nước thống nhất quá độ đi lên CNXH.

+nền KT lúc bấy giờ chưa thoát khỏi tình trạng kém phát triển
+ Sức mạnh của giai cấp tư sản vẫn còn được tiếp sức bởi sự ủng hộ của giai cấp tư sản
quốc tế và các thế lực phản động.
+Nền sản xuất nhỏ có lực lượng XH đông đảo nhất là nông dân. Lực lượng này không tự
nhiên sẽ đi lên CNXH nếu không có sự tác và sự lãnh đạo của Đảng.
+Tư tưởng tiểu tư sản xâm nhập mọi tầng lớp nhân dân

Như vậy,trong thời kì quá độ có sự đan xen, thâm nhập lẫn nhau của nhiều yếu tố và khuynh
hướng khác nhau, đối lập nhau giữa TBCN với CNXH.

Hiện nay ,CNXH đang đặt trước sự công kích gay gắt và nhiều thế lực thù địch phản
động ,làm nảy sinh những hoài nghi về khả năng đi lên CNXH
-> Đánh giá được hết khó khăn, nước ta vẫn kiên trì đi theo con đường XHCN mà ND ta đã
chọn lựa.

Đảng vừa thực hiện đi lên CNXH vừa rút kinh nghiệm vì vậy việc thực hiện hóa đường lối
đổi mới đã mang 1 số thành tựu trên các phương diện.
Về lý luận : con đường đi lên CNXH ngày càng được làm sáng tỏ hơn.
Về Chính trị : định hướng XHCN được vững vàng, vai trò lãnh đạo của Đảng được
tăng cường; Quan hệ quốc tế được mở rộng. , uy tín đảng và nhà nc nâng cao
VD: 2 lần đc bầu lm ủy viên k thường trực của hđ bảo an lhq
Về KT: từng bc chuyển từ nền KT tập trung, quan liêu, bao cấp sang nền KT thị
trường theo định hướng XHCN; nền KT có sự phát triển nhanh , liên tục.
Về văn hóa – tinh thần : tư tưởng Hồ Chí Minh vững bền, nhiều nét mới trong giá trị
văn hóa và chuẩn mực đạo đức từng bước hình thành.Thể chế chính trị ổn định, đất
nước ta đã ra khỏi tình trạng khủng hoảng về KT - XH để bước vào giai đoạn đẩy
mạnh CNH-HĐH