You are on page 1of 248
GS.TS. TRAN VAN DICH Cac phuong phap GIA CONG TINH NHA XUAT BAN KHOA HOC VA GS. TS TRAN VAN DICH CAC PHUONG PHAP GIA CONG TINH (Ding cho giang day, nghién ctu va san xuat) In lan tht nhat oy NHA XUAT BAN KHOA HOC VA KY THUAT HA NOI - 2006 LOI NOI DAU Su phat trién cua nén kinh té& quéc dan doi hoi nganh co kht phai nhanh chong ché tao ra s6 luong lon may méc va thie bi voi cong sudt va 16 dé cao. Cong sudt va t6¢ d6 cia may phu thugc vao dé chinh xdc va chdt luong bé mat gia cng. Do do, nhiém vy dat ra la phdi xdy dung duoc cae Phuong phap va diéu kién gia cong chi tiét dé dat dé chinh xdc va chdt long bé mat hop ly. Tinh chdt stt dung cua chi tiét khéng chi phy thudc vdo tinh chat co IN cia vat liéu, ma con phy thudc vao trang thai cua lop bé mat. Thuc t& cho thay cde chi tiét ditoe ché tao tie mot loai vat liéu nh nhau nhimg theo cdc phutong phap céng nghé va ché dé cdt khdc nhau sé c6 tinh chat cua lép bé mat khée nhau. Tuoi tho ctia cde chi tiét nay cb thé khée nhan hang chuc lan Chai luong bé mat ctia chi tiét duoc hinh thanh trong qué trinh thuc hién cdc nguyén cong 6 tinh dén yéu 16 di truyén céng nghé (tinh in dap). Tuy nhién, quan trong nhdt la cde nguyén cong gia céng tinh, bdi vi & cdc nguyén cong nay cde dace tinh chat long ctia lép bé mat dugc hinh thanh ré nét. Diéu nay noi len tam quan trong cia cde phuong phdp gia cong tinh trong quy trink cong nghé va su can thiét phdi xdc dinh phuong phdp gia cong hop 1 vii ché do cat t6i uu Trong san xudt dd va dang ting dung nhiéu phuong phdp gia cong tinh khéc nhau. Cae phuong phdp nay 6 thé tap trung lai thanh bon nhém chinh la: gia céng bang dung cu cat c6 ludi, gia cong bang cdc hat mai két dinh. gia cong bang ede hat mai ne do va gia céng bang bién dang déo bé mat. Modi mot phuong phdp cé dac thir riény véi khd ndng cong nghé va pham vi ting dung nhdt dinh. Dé nang cao hiéu qua ctia cde nguyén céng gia cong tinh can phai ddy manh cong tdc nghién citu dé tim ra nhing diéu kién gia céng 164 uu va sit dung cdc thiét bi hop Is. Nhdm gitip cho cong tdc gidng day, nghién ctu va sdn xudt tde gid bién soan cudn sdch nay. Khi bién soan cuéi sdch nay ching t6i c6 su dung 3 cde (ai liéu cia nee ngodi va trong nubc, dong thoi cfing sit dung cdc ket qué ma ching 16i eting voi cde khod sinh vien nghién cine trong nhiing nam tr 1988 dén 2003. Do bién soan lin dau, chde chdn cudn sach con C6 nhiing thidi x61, ching t6i mong nhan duve y kién déng gdp va phé binh cua ban doc. Cade ¥ kién déng gdp xin gui vé BO mén Cong nghé che tao may, tring Dai hoc Bach Khoa Ha N6i hode Ran bién tap Nha yudt bun Khoa hoc va K¥ thudt, 70 Trin Hung Dao, Ha Nei. Tac gid Chuong 1 CHAT LUONG BE MAT CHI TIET MAY 1.1 Khai niém vé chat luong bé mat chi tiét may Cae san pham cua nghanh ché tao may hién dai ddi hdi phai cé tinh u dung cao. Nhiéu nghién cttu thuc t€ cho thay tinh chat str dung cla chi tiét Khong chi phu thudc vao vat liu ma cdn phu thudc vio quy trinh ché tao va cde diéu kién khic. Cing mot vat liu nhung quy trinh céng nghé va ché do gia cong khdc nhau c6 thé dat duoc chat luong bé mat khdc nhau va do d6 (inh chat sit dung ciing khdc nhau, cé khi céch biét nhau hang chuc, hang tram lan. Chih vi 1é dé ma tai sao ngudi ta lai quan tam dac biét téi chat lugng bé mat nhw vay. chat Chat luong bé mat chi tiét may 14 nhiing tinh chat bé mat cua né dugc hinh thanh trong qué trinh gia cong. Chat luong bé mat chi tiét may duge danh gid theo cdc chi tiéu sau day: - Dac tinh hinh hoc cla bé mat (dé nhdm, dd séng, sai sO hinh hoc). - Tinh chat co ly ctta bé mat (d6 cimg, Ging suat du, cdu tric lép bé mat). 1. .1. Do nham bé mat Do nhdm bé mit 1a tap hop tit ca nhing vét 16i, 16m vdi bude cuc ngdn dé tao thanh profin bé mat chi tiét trong pham vi chiéu dai chudn / (hinh 1.1). DO nham bé mat (do nhdp nho té vi bé mat) duoc hinh thanh do léc dang ctia bé mat gia cong voi dung cu cat. Hinh 1.1. Profin bé mat chi tiét may D6 nham bé mat duoc danh gid theo cdc thong sé sau day: R,- s R,- chiéu cao nhap nhé (dugc xdc dinh theo 10 dinh cia profin). jéch profin trung binh cong. R nat Chiéu cao nhap nhé cuc dai. S,,- bude nhap nhé trung binh theo dudng irung binh. S - bude nhap nho trang binh theo dinh. t- chiéu dai tuong d6i cla phan vat ligu profin. Xe dinh gid tri cla cdc thong s6 dé nhdm bé mat duge thuc hién trea co sé duong trung binh m cita profin. Duong trung binh m duac vé sao cho t6ng dién tich gidi han giffa dudng trung binh va profin & phia tren bang tong dién tich giéi han giifa duéng trung binh va profin & phia dudi. Dudng dinh va duong day cua profin duoc got la cic dudng cdch déu cua dung trung binh va né di qua dinh cao nhat va dinh thap nhat cha profin trong pham vi chiéu dai chuan. Khoang cach giita dudng dinh va dudng day cia profin 18 chiéu cao nhap nho cuc dai Ry Sai léch profin trung binh cong R, [a gid tri trung binh cong cua tat ca cdc sai s6 profin y, trong pham vi chiéu dai chuan /; far aly 3 Hoac R, duoc xc dinh theo cong thie gan ding: R= SpA (2) G day: y, - sai s6 profin, 1a khoang cach gitta mot diém profin bat ky nao d6 va duéng trung bin m. Chiéu cao nhap nho R, 1a téng trung binh cia nam gid tri lén nhat H,,,, va 1am gid tri nhé nhat H,,,, trong pham vi chiéu dai chudn /: 5 4 \ B= (Sel *S el] as Néu chon dutmg chuain do khéng tring véi dudng trung binh (vi du, nim 6 phia dudi va & ngoai profin nhu trén hinh 1.1) thi R, dugc xd dinh theo cong thife sau: G day: hy. va h,,,, [8 tung do cla nam dinh cao nhat va nam dinh thap nhat (trong pham vi chiéu dai chudn /) va duoc xdc dinh tir dutmg céch déu ca dudng trung binh va khong cat profin bé mat (nim ngoai profin bé mat). Cac thong sé R,, R, va R,,,, dac tung cho chiéu cao nhap nho profin. Mot dac tinh nhap nho nia cua profin cing rat quan trong, dé 1a budc. Busc nhap nho theo dudng trung binh S,, trong pham vi chiéu dai chudn duge xdc dinh theo cong thie: S.=->S,, (1.5) na 6 day: S,,, 1d bude nhap nho duge xdc dinh bang chiéu dai ca doan thang trén dung trung binh va duoc gidi han béi hai diém ct nhau gitta dudng trung binh va cdc profin cing phia nam canh nhau, n 1a s6 bude trong pham vi chiéu dai chudn. Buéc nhap nho theo dinh S (giita cdc dinh nhap nhd) trong pham vi chiéu dai chudn duge xdc dinh theo céng thie: s=1¥s, (1.6) GO day: S, 1a bude nhap nho thit i theo dinh (khoang cach gitta hai dinh nhap nho). Dé danh gid tinh chat str dung ciia bé mat chi lié1 ngudi ta thudng sur dung théng s6 chiéu dai tuong d6i cia phan vat li¢u profin t,. Chiéu dai tuong déi cua phan vat Jiéu profin (, duge xdc ding theo cong thitc: t= “100 a7) GO day: 77, 14 chiéa dai phan vat itu profin, né duoc xc dinh bang tong c4c doan thing cat profin bé mat trong pham vi chiéu dai chudn /. Thong sé 77, duoc xc dinh theo cong thitc sau day: =>5, (1.8) mI 6 day: b, 18 cdc doan thang cat profin vat ligu. Tiéu chudn cua cde nude trén thé gidi cing nhu tiéu chudn Viet Nam guy dinh gid trj cua cdc thong s6 trén day tuong mg voi cdc cAp dé béng (cd 14 cdp dd bOng, trong dé cap | cd cap dé nhap oho cao nhat va cap 14 c6 dd nhap nho thap nha) dé danh gid chat luong bé mat tuy thudc va0 phuong phap gia cong. 1.1.2. Dé séng bé mat DO song 1A tap hop tat ca dé nhap nhé duge lp lai theo chu ky trén bé mat chi tiét. Nguyén nhan gay ra do song 1 do 46 cimg viing cua hé thong cong nghé (may - dao - chi tiét - d6 gd) chap. Doi voi do nhap nho thi iy 86 gitta bude va chiéu cao nhp nhé nho hon 50, con doi vai do séng thi ty 86 giita budc s6ng (Sy) va chiéu cao do séng (W,) nam trong khoang: 50 60 m/phit leo dao bién mat va do nham bé mat gia cong gidm (leo dao IA hién tuong kim loai chay déo dinh vao mili dao). Chat luong bé mat duoc hinh thanh khong chi & cdc nguyén cong cudi cing ma con 6 tat ca cdc nguyén cong cla quy trinh cong nghé. Hién tugng nay cé ¥ nghia 1a chat luong bé mat chiu anh hudng cua tinh di truyén cong nghé. 17 Tinh di truyén cong nghé (gan nhu tinh in dap) dugc hiéu 1A su truyén tinh chat cha d0i tong gia cong ti’ nguyén cong truéc sang nguyén cong sau, Nhiéu nghién ctu thuc nghiém cho thay anh hudng cia tinh di truyén cong nghé dén chat lugng bé mat chi tiét 1a ding ké. Vi du, khi gia cong céc con lan trong nhimg diéu kién giéng nhau da chung minh dude anh hudng 15 nét ca tinh di truyén cong nghé. Can nhé rang tinh di uyén cong nghé co thé xuat hién khong chi sau cdc aguyén cong tinh ma cén gay anh hudng dén sy thay déi tinh chat hoac d6 chinh xéc hinh dng cua chi tiét trong qua tinh sir dung. Vi du, trong str dung thuc té da phat hién ra d6 cong cua cdnh tuabin & nhiét dé cao do ting suat du khi gia céng thé gay ra va dng sudt du nay chua duoc khir hét 6 nguyén cong ddnh bong (gia cong tinh), Nhy vay, anh hudng cua tinh di truyén cong nghé dén tinh chat sir dung cia chi tigi may c6 thé (ot hoac xdu, Biét duoc quy luat Anh hudng cha tinh di truyén cong nghé, cé thé diéu chinh no dé dam bao chat luong bé mat va nang cao tinh sit dung cia chi tiét may. 1.4. Phuong phap kiém tra chat luong bé mat cilia chi tiét may Dé xdc dinh dé nhdm bé mat ngudi ta thudng sir dung cdc phuong phap sau day: So sdnh bang mat thudng. Theo phuong php nay thi bé mat gia cong dugc so sénh vdi cdc mau c6 dé nhém cao nhat. Ding kinh hién vi. Dung cu do nay thudng ding dé xdc dinh chiéu cao nhap nho R,. Ding méy do profin. V6i dung cu do nay cé thé xd4c dinh R,, R,, Ryu bys Vv Do séng va sai s6 hinh déng duoc kiém tra nhd thiét bi va dé ga chuyén ding. Do cting té vi cua [6p bé mat dugc xdc dinh bang may do do cig khi ding mii kim cuong tac dung lén bé mat mau. Chiéu sau bién cimg cling duge xdc dinh bang may do do citing khi ding mii kim cuong tac dung nhiéu lan (tir mat ngoai vao trong) cho dén khi do cimg bang do citing cua Idp kim loai bén trong. Ung suat du dugc xdc dinh nh& phuong phdp do bién dang hoac phuong phap tia Ronghen. 18 Chuong 2 GIA CONG TINH BE MAT CHI TIET BANG DUNG CU CAT CO LUGI 2.1. Doa 2.1.1, Dac diém cua doa Doa 1A phuong phap gia cong tinh 16 da qua cdc nguyén cong khoét, khoan hodc tién trong. Doa cho phép gia cong 16 cé dutng kinh < 150 mm. Tuy thudc vao yéu c4u ctia 16 gia cong, doa duge chia ra: doa thé, doa bin tinh va doa tinh. Thong thudng nguyén cong doa dugc thuc hién sau khoan va khoét. Vi vay, trong san xuat hang loat va hang khéi cdc nguyén cong khoan, khoét, doa thudng duge thuc hién trén cdc may nhiéu truc chinh. Dé tang nang suat lao dong khi gia cong 16 doi khi ngudi ta thuc hién mot nguyén cong gdm nhiéu bude bang dung cu cat t6 hop: khoan - khoét, khoan - doa hoac khoan - khoét - doa. Hinh 2.1 14 so dé cba nguyén céng doa. Ta thay, dung cu cat (dao doa) an vao 18 gia cong bing mat con. Tam cua 16 va phuong chuyén dong cia dao doa khi doa may dugc diéu chinh lai nh& str dung truc ga dao ty dong. Vi vay, khi doa nhin chung sai s6 léch tam cla 16 khéng sira dug. Thoi gian co ban khi doa duge xdc dinh theo cong thie: ith tls ye 2.1) 0 nS ¢ G day: J, chiéu dai 16 Hinh 2.1. So dé doa Ié gia cong (mm); J ~ dao doa; ee 2 ~ chi tiét gia cong. J chiéu dai an dao (mm); 1;.- chiéu dai thodt dao (mm); n- sO vong quay cla dao (vong/phut); S- lugng chay dao doc (mm/vong). Chiéu dai an dao /, khi doa duge tinh theo céng thitc: 1,=tctgo (2.2) GO day: t - chigu sau cat (mm); y - g6c nghiéng chinh cla dao (46); Trong thuc té, két qua tinh todn /, theo cong thtfc (2.2) can cong thém 2+3mm. Chiéu dai thodt dao /, duge xdc dinh tuy thudc vao chiéu dai phan hiéu chinh L, cia dao doa: /, = (0,2 + 0,3) Ly. Kich thudc cia 16 gia cong khdc kich thuée phan hiéu chinh cita dao doa chut (t. Trong phan In cdc trudng hop kich thude cua 16 gia cong |dn hon, cé nghia a xay ra hién tugng lay rong 16. Mic do lay rong 16 phu thudc vio dudng kinh cua 16 gia cong, do mon ctia dao doa, luong du doa, tinh chat co ly cua vat ligu gia cong va trang thdi cla thiét bi. Nguyén nhan lay rong 16 1a do rung dong, d6 dao cia rang dao doa va cdc hat kim loai dinh vao ludi cat. Trong mot sé trugng hgp khi doa thép chiu lira va thép hop kim, kich thude cua 16 c6 thé nhd hon dudng kinh cla dao doa. Hién tuong lay rong 16 khi doa cin duoc tinh dén khi thiét ké dao doa. Hinh 2.2 14 so dé xdc dinh kich thude cia dao doa dude ding dé doa 14 6 kich thude gidi han Aj, Ajin Va dung sai T,. Sai léch trén cba dao doa es nam cdch kich thud Ién nhat cua 16 (A,x) Mot lugng lay rong 16 cuc dai P,,,,. Dung sai ché tao dao doa T, nho hon dung sai ché tao 16 cia chi tiét T, khoang 3 +4 lan. Dung’sai d6 mén cia dao doa duge ki hiéu bing T,, ma sai lech dudi ¢im cla né duoc tinh tir kich thude nho nhat cla 16 cong thém lugng lay rong 16 nho nhat P,,,,. Khi tinh gan dung cé thé chon: P= Spm Pye EL + 18yum. Doa cho phép nang cao dO chinh xdc va gidm do nhdm bé mat. Vi du, khi doa tinh d6 chinh xdc cla kich thudc 16 cé thé dat cp 5 + 6 va do nhdm R, = 0,3 + 0,63 yum. Trong trudng hop, theo yéu cau ky thuat, do nhdm bé 20 mat phai thap thi doa chi 1A nguyén cong trude mai kh6n hode mai nghién (s@ dude nghién ctu @ cde chuong sau). Dé nang cao dO chinh xdc_ gia cong, khi doa can cd bac dan hudng. Khi doa nhidu 16 déng fam cling mot ltic cé thé ding bac din huéng 6 phia trudc va bac dan budng 6 phia sau chi tiét. Hinh 2.2. Sa dé xe dinh kich thusc cua dao doa 2.1.2. Két cau cua dao doa va ché do cat khi doa Dao doa durac chia ra cdc loai sau day: - Tuy thudc vio dac tinh str dung: dao doa tay va dao doa may. - Tuy thudc vao hinh dang 16 gia cong: dao doa tru va dao doa cén. - Tuy thudc vio phuong phap kep chat: dao doa lap vdi truc gd fae lu va dao doa tu dinh tam. - Tuy thudéc vao két cau cua rang dao: dao doa lién khdi, dao doa ring chap, dao doa ring han, dao doa rang dan (bing keo) va dao doa ring kep co khi. - Tuy thudc vao vat liu phan cat: dao doa thép dung cu, dao doa thép gid va dao doa hop kim cting. Hinh 2.3 m6 ta cau tao cua dao doa. Ta thay phan lam viée gém bén phan khéc nhau: cén dinh hudng. phan cat, phan hiéu chinh va phan con ngugc. Con dinh hudng (phan a) cé gdc dinh bang 90" va cé tac dung dé dinh huéng dao doa. Qué trinh cat durge thuc hién chi yéu bang cdc ludi cat cua phan cat. Phan cat (phan b) cla dao doa nghiéng so véi truc cia n6é mot gdcg. Déi voi dao doa tay y= 0,5+1,5°, con d6i vdi doa may khi gia cong thép y = (5" va khi gia cong gang g= 5". Doi véi dao doa hop kim cting cé thé chon géc g = 30°+45". Phan tru cila dao dea (phan c) duge ding dé hiéu chinh 16 va din hudéng cho dao trong qua 21 trinh gia cong, vi vay n6é dude goi lA phdn hiéu chinh. Phan con ngugc (phan d) cé tac dung gidm ma sat cua phin lam viéc cia dao doa voi thanh 16 gia cong. N-N f Hinh 2.3. Cau tao cia dao doa 4) cén dinh huéng; b) phan cat; c) phan hiéu chinh; d) phdn con nguoe: e) phan lam viée; 3} ngéng truc; h) duoi dao. Tinh chat cat got cua dao doa duge xdc dinh bang géc trude y va géc sau a @ cdc rang cla phdn cat. Céc géc nay dugc chon phu thudc vao tinh chat cia vat liéu gia cong, vat tigu dao va cong dung cia n6. Vi du, ddi vai dao doa bing thép dung cu khi gia cong thd vat ligu déo c6 thé chon y =5°=10°, con Khi gia céng tinh y = 0". Doi vdi dao doa hop kim cig can chon y= 0°+15°. Géc sav & = 6"+10° khi gia céng thép dung cu va thép hop kim, cdn khi gia cong nhom va hop kim nhém @ = [0°+12". Trén phan hiéu chinh (phan c) cdc rang c6 phan tru voi bé rong bang f (xem tiét dién cat N — N) dé bao dim kich thudéc cla dao doa khi bi mén va khi mai lai, déng thai dé giam d6 nhdm bé mat vA din hudng dao t6t hon trong qua trinh gia cong. Tuy thudc vio duéng kfnh cia 16 va tinh chat cha vat ligu gia cong, bé rong phan tru f dao déng trong khoang 0,05 dén 0,4 mm. Cac rang cia phén hiéu chinh c6 g6c @ = 0" va y=0". Dé dim bao cho dao doa fim viéc én dinh, buéc rang cba né duoc ché tao khong déu nhau, cdn dé tién cho viéc kiém tra kich thudée cla dao, sé rang cla no thudng 14 so chan. 22 Cae thong s6 chi yéu cla ché do cit khi doa 1A téc dé cat va luong chay- dao, Cac thong s6 nay duoc chon phu thuéc vao dudng kinh cua dao doa, vat li¢u ché tao dao va tinh chat co ly cha vat ligu gia cong. Téc dé cat tdi uu khi gia céng bang dao doa thép gid cé str dung dau tron ngudi 1a 3 m/phiit, con khi sir dung dung dich tron ngudéi emunxi 1a 6 m/phut. Khi doa 16 khong thong sudt can chon lugng chay dao bang 0,2 + 0,5 mm/vong. Khi gia cong bang dao doa hop kim cimg luong chay dao va toc do cat duge chon theo bang 2.1. Bang 2.1. Luong chay dao va t6c dé cat khi doa 16 bang dao doa hep kim cing Dudng | _ Luong chay dao S(mm/vong) va téc 46 cdt V(m/phiit) kinh °B di SB | Thép ket cau, dung cu va hop kim Gang Jao. 2 ‘| doa,d | © | Mém |Cungtrung| Cing| Nhiét | HB<200 | HB>200 (mm) binh Juyén s 0,30-0,65 0,20-0,33 } 0,80-1.60 | 0,60-1,30 10-25 V {26-58} 20-44 18-39] 22-50 38-69 29-50 | s 0.45-0,90 0,25-0,43 | 1,10-2.20 | 0,90-1,80 25 - 50 17-36] 13-27 | 12-24] 13-32 28-44 22-36 Ss 0,70-1,20 0,35-0,50 | 1,50-3,00 | 1,10-2,20 50-80 Vv | £2-22 9-17 8-15 10-17 21-31 17-25 Dé gia cong 16 trén vat liéu thép thuéng ding dao doa hgp kim citing TISK6, cdn dé gia cong gang nén ding BK2 va BK3M. Dung dich tron Ngudi trong cdc trudng hgp nay cé thé 1a déu cong nghiép. 23 Dé gia cng cde 14 c6 do chinh xdc cao ngudi ta ding dao doa hop kim citing mot Judi (hinh 2.4). Dao cé cau tao gdm, ludi cat hop kim cimg IL, cdc manh hop kim citing din hudng 2, vit diéu chinh (dé diéu chinh kich thudc dao doa) va vit cd dinh 4. Luc cat do mot ludi dao [ tao ra duge hap thu boi hat manh dan hudng 2, do dé tao ra duge su cin bang dong hoc va can bang dOng luc hoc. Dac diém quan trong cia dao doa mot luGi 1a trong qua trinh gia cong Xay ra dong thdi hi¢n tong 1a bé mat nhd luc xudt hién trong ving uép xtc clla cdc manh din hudng voi bé mat 16. Trong trudng hop nay nho bién dang déo cia céc nhap nhé cho nén gidam dude do nhdm bé mat. Hinh 2.4. Két cdu cua dao doa hop kim cing mot ludi 1+ Gi dav hep kim cing; 2- minh hap kim extng din hung; 3-vit diéu chinh: 4- vit ed dinh Hién nay ngudi ta 4 ché tao duoc dao doa hop kim cting mot ludi cd dung kinh § dén 150 mm ding dé gia cong cac 16 chinh xdc trén cdc loai may khac nhau, Chon vat liéu cia manh dan hudng va Lut phy thudc vao dac tinh cua vat ligu gia cong. Vi du, khi doa thép hgp kim va gang cé do bén cao ngudi ta str dung manh hop kim T15K6, con khi gia cang thép it cacbon, kim loai mau va gang cé dé bén trung binh thudng chon BK6, BK8. 24 Uu diém quan trong cita dao doa mét ludi 1a nd co thé str dung true tiép sau khi khoan ma khdng can phai khoét hoac tién thé. Khi gia cong cdc 6 dic cé dudng kinh 16n khong nén doa truc tiép ma chua qua gia cong thd, boi bé mat 16 dic c6 Iweng du khong déu va cé sai s6 vi tri tuong quan cua tam 16, Vi vay, khi gia cong 16 déc nén rude het phai khoét va dé fai lugng du cho gia cong bang dao doa mot Judi. Gia cong bang dao doa mét Ludi cd kha nang hot dugc lugng du Ion (lugng du dé doa vat liéu thép c6 thé dat 0,8 mm, cdn luong du dé doa vat ligu gang c6 thé dat téi 1,0 mm), Bang 2.2 1A ché do cat khi doa 6 bing dao doa hop kim cting mot ludi. Bang 2.2. Ché'd6 cat khi gia cong Id béng dao doa hop kim cing mor luGi Vat liéu gia cong | Luong chay dao S | Téc dé cat V | Luong du gia cong (mm/vang) (m/phiit) (mm) | Thép 0.2-0,4 7-10 04-08 (64700 MPa) Thép 015-04 6-8 03 (0,;>700 MPa) Gang(HB < 200) 0,2-0.8 10-20 04-10 Gang(HB > 200) 0.15 06 7-17 ~ 0,4 - 0,8 Hop kim déng 0,2-0.8 10 - 20 10.5508 [Hop kim nhom 03-10 15-30 03-10 Tudi bén cua dao doa khong chi phu thudc vao ché do cat va vat ligu at ma cdn phu thudc vao chat lugng cla nguyén cong mai Ludi si . Trong qud trinh gia cong rang cha dao bj mon 6 mat trude va mat sau va & phan tru lam cho d6 chinh xéc cua kich thude giam va dé nhdm bé mat tang. Vi vay dao doa phai duge mai sac lai theo dinh ky dé dam bao tinh chat sir dung cla n6. Mai sic dao doa duge thye hién (rén cdc may mai Chat lugng mai sic bang da mai. duge xdc dinh bang d6 chinh xdc kich thude. do chinh xac hinh dang hinh hoc, dé nham mat cat va dO sac cha lui cat. 25 Dé dam bdo yéu cdu vé dé nhdém cla mat trude va mat sau Ludi cat, déng thoi pha: khur hét 1ép khuyét tat bé mat xuat hién sau khi ta ding nguyén céng mai nghién bé mat luGi dao. Mai nghién bing dé mai kim cuong 14 phuong phap c6 hiéu qua nhat, n6 cho phép gidm do nhdém bé mat luGi cat va dat duge bin kinh nhd nhat cha ludi cat (4 + 5 yum ). 2.1.3. Chat luong cia nguyén cong doa Trong pham vi gidi han cua tudi bén cla dung cu, nguyén cong doa dam bao d6 6n dinh cua kich thuéc va do nham bé mat. Nho dé ma doa duge str dung rong rai trong sadn xuat hang loat va hang khdi. Doa bang dao doa thép gid va hop kim ctmg nhiéu ludi cho phép dat do chinh xde kich thude cap 5 = 6, dO ahdm bé mat R, = 0,16 = 1.25 um. Trong nhiéu truéng hop cdc thong s6 chat fuong nay thod man cde yéu cdu ky thuat ca 16 gia cong, vi vay doa cé thé duge ding nhu 1a phuong phép gia cong tinh {an cudi. Trong nhiing trudng hop bé mat cé yéu cau vé chat lugng cao hon thi can b6 sung thém cdc phuong phap gia cong tinh khac. Dao doa mét Iudi cho phép dat dé chinh xdc kich thudc cap 4 + 5, sai 5 hinh ding hinh hoe theo tiét dién ngang trong pham vi 3 + 8 sun va theo tiét dién doc < 5S yan trén 100 mm chiéu dai. Vi vay, dao doa mot ludi phat huy higu qua str dung khi gia cng cic 16 c6 dé chinh xac cao. Ngoai ra, sir dung daa doa mot ludi cho phép. hot duoc luong du nhiéu hon va loai trir dugc cdc nguyén cong trung gian, nhd dé ma nang cao duge hiéu qua kinh té — ky thuat cia doa. Vi du, khdi luong gia cong cdc 16 ¢6 d6 chinh xdc cao khi doa bang dao doa mot ludi gidm xuéng 3 I4n, con gid thanh gia cong gidm 2 dén 4 fan. Su dung dao doa kim cuong cho phép dat dO nhaém bé mat R, = 0,08 +0,63 zm va khi gia cong 16 sau cé thé stra duoc dé cong cha tam 16. 2. 2. Tién bang dung cu kim cuong va nitrit bo 2.2.1. Dung cu cat c6 Judi bang vat liéu siéu cimg Ngoai nhimg phuong phdp gia céng tinh truyén thong, gén day ngudi ta sit dung rong rai dung cu cat bang vat liéu siéu cimg dé tién ngoai, tién trong va phay. Cac vat liéu siéu cting do 1a kim cuong, nitrit bo. Dung cu cat bang kim cuong va nitrit bo cé tinh cat got cao va dam bao duoc chat Iugng khi gia cong thép nhiét Juyén, gang, kim loai mau, hop kim. vat liéu phi kim va kim loai gom. 26 Tudi bén cao cua cdc loai dung cu nay cho phép tang thoi gian str dung ma khong can mai lai. Tinh chat nay rat quan trong déi vdi cdc day truyén tu dong va cdc may CNC (may diéu khién theo chuong tinh s6) trong san xuat hang loat va hang khdi. Tinh cat got va tudi bén cba dung cu bang vat liéu siéu cig én hon gap 10 lan so véi cdc dung cu bang hop kim cuing va hop kim gém. Diéu nay duyc giai thich bing dac tinh co ly cilia vat liéu siéu cting. Kim cuong tr nhién cé do ctmg vi tudi bén cao nhit, Ngoai ra, 16 con c6 cau tric min va déng nhat, nho dé ma cd thé tao duyvic ludi cat cé ban kinh dinh rat nho. Kim cuong ciing cé tinh din nhiét cao va hé s6 ma sat thap. Tudi bén nhiét cua kim cuong tu nhién dat 1070°K. Kim cuong nhan tao cé tinh chéng mai mon cao hon kim cuong tr nhién nhung lai cd do bén thip hon. Kim cuong nhan tao duge ché tao dudi dang cdc thdi hinh tru cé dutmg kinh tir 3,5 + 5 mm va chiéu cao 4 + 5mm. Nitrit bo cé d6 cimg gan bang do cing cha kim cuong ty nhién nhung tudi bén nhiét Jai cao hon rat mhiéu (1670"K). Str dung nitrit bo rat c6 higu qua khi gia cong thép nhiét luyén va cdc vat ligu kh6é gia cong khac, Nitrit bo dugc ché tao dudi dang cdc thdi hinh try cé dudng kinh < 5 mm va chiéu cao 4 + 5mm. 2.2.2, Két cau cia dung cu bang kim cuong va nitrit bo Vat ligu siéu cing duge ding dé ché tao cic loai dao tién va dao phay. Dao tién bang kim cusng va nitrit bo duoc diing dé gia cong mat ngodi mat déu va mat 1d, Dao phay bang kim cucng va nitrit bo duge diing dé phay mat phang cua chi tiét may. Dao tién bing kim cuong va nitrit bo duge chia ra lam cic loai sau day tily thudc vao cong dung: - Dao tién ngoai. - Dao tién 16, - Dao tién mat dau. - Dao tién dinh hinh. Tuy thudc vio phuang phdép kep chat, dao tién bing kim cuong va nitrit bo duge chia ra lam cdc loai: - Loai dao tién han manh kim cugng hoa nitrit bo. - Loai dao tién din manh kim cuong hoac nityit bo. - Loai dao tién kep co khi manh kim cuong hoac nitrit bo. Tuy thudc vao két cau, cae dao tién én day duge chia ra: dao tién lién Khoi va dao tién lip ghép. Dao tién lién khoi (hinh 2.5) 1a loai dao cd han minh kim cuong va nitrit bo va duge ding chu yéu dé tién 16 (dao duge kep trén truc ga). GO dao tién lip ghép, chi tiét mang manh kim cuong hoac nitrit bo duge kep chat trén truc g4 bang phuong phdp co khi. Dao tién kim cuong duce tiéu chudn hod va duge ché tao theo tigu chuan va theo don dat hing. Theo hinh 2.5 ta thay dao tién bang kim cuong (hay dao tién kim cuong) duoc dae trung bang géc trude vy hay géc sau a, cdc géc nay duac chon phu thudc vao vat ligu gia cong. Khi gia cong hop kim babit, déng thanh, titan can chon géc y = 0+(-5"), con khi gia cong hop kim ahém, déng thau: gsc y = 0+5", Gée sau @ phu thudc vao vat ligu gia cong (a = 6°+15"). Gée nghiéng chinh y = 30°+90", con géc nghiéng phu g,=2 + 45", Cac thong sé hinh hoc cila dao tién bang nitrit bo cing phu thudc vao tinh chat vat ligu cua chi tiét. Vi du, khi gia cong thép nhiét luyén: géc y = - 5 = CIS"), géc a = 10 + 20°, g = 30 + 60" va g, = 5 = 15" Khi gia cong gang c6 dé bén cao va hop kim gang goc trude y =0 + (-5"). Cac thong sé hinh hoc trén day cua dao tien bang kim cuong hoac nitrit bo 1a cdc gid tri gén dung va trong truéng hap cu thé ching duge chon phu thude vio tinh chat cba vat ligu chi tiét va diéu kién gia cong. Dé ting dung hi¢u qua phuong php tién kim cuong can phai co thiét bi tiéu chudn va ché do cat hop ly. Do nhdm bé mat va sai so hinh ddng hinh hoc ca chi tiét thdp 6 thé dat duge khi tign kim cuong véitée do cat cao. lung chay dao va chiéu sau cat nhd. May dé tien kim cugng phai cd do cimg ving cao, cde chi tiét quay nhanh phai duge can bang té6t, Co c&éu chay daa phii dam bdo luong an dao én dinh trong pham vi tir 0,005 dén 0,5 mm/vong. DO dao huéng kinh cla truc chinh phai nho hon 2 yam, cdn dé dao mat dau phai nh hon 3 yan. 28 VOZAA = AS 7A eZ Hinh 2.5. Dao tién kim cuong 1- nrc gay 2- manh kim cutong Hién nay dao tién kim cuong duoc st dung rat cé hiéu qua trén cdc may tién ren vil, cdc may doa tinh, cdc may doa toa d6, cdc day truyén wr dong. cdc may diéu khién so CNC va cdc may t6 hop khdc. Phuong phap tién bang dao nitrit bo dugc thuc hién trong nhiing diéu kién tuong ty, vi vay nhimg yéu cau d6i v6i thiét bi gia cong cing giéng nhu khi tién kim cuong. Dao phay kim cuong thong thudng c6 2; 3 Ludi, cdc tuGi dao nay duoc gd cdch fam va mat dau cla dao véi cdc khoang cdéch khdc nhau. Cach gé cdc tuGi dao nhw vay cho phép thuc hién déng thdi phay thé bang mot hoac hai ludi dao va phay tinh bang cdc lwGi dao con lai. Trong trudng hop nay dé phay tho thudng ding ludi dao hop kim cting. 29 Hinh 2.6 [a két cau cla dao phay kim cuong c6 hai luGi dao duye ga nghiéng mot gdc 60" so véi dudng tam dao. Ludi dao hyp kim cing 5 gé trén than dao | nam cach tam dao xa nhat (55 mm), con tuGi dao kim cuong 2 nam cach tam gan hon (52 mm). Lu@i dao hgp kim cuing 5 (di trude ludi dao kim cuong 2) dé cat lugng du chu yéu. Ludi dao kim cuong 2 hot lugng du nho (0,1 mm) dé thuc hién gia cong tinh bé mat. Vit diéu chinh 3 6 tdc dung diéu chinh vi tri cla tudi dao, con vit 4 dung dé cé dinh vi ti cha Iudi dao, DO cting ving cua dao phay kim cuong phy thudc vao do cimy ving cla cdc ludi dao. May ding dé phay kim cuong phai c6 dé cttng ving va do chinh xdc cao. Hinh 2.6. Dao phay kim cuong J- than dao; 2- luéi dao kim cuong; 3- vit diéu chinh; 4-vit kep; S-luai dao hap kim cing. Déi vdi dao phay cé luGi bang nitrit bo va thiét bi gia cong ciing cd nhing yéu cdu gidng nhu khi phay kim cuong. Dao phay nitrit bo cé 3; 5 luGi dao. Cac luBi dao nitrit bo c6 thé dugc ché tao lién khéi hoac lap ghép. Quy trinh céng nghé ché tao luai dao phay cing tuong tu nhu quy trinh cong nghé ché tao cdc lui dao tién. 2.2.3. Ché dO cat khi gia cong bang dao kim cong va nitrit bo Bang 2.3 va bang 2.4 14 ché do cat cla dao kim cuong. Khi si dung cac bang nay cin chi ¥ dén mot sé dac diém cia qué trinh gia cong bing 30 kim cuong vA hiéu chinh ché do cat cho phi hop vdi cdc diéu kien gia cong cu thé, Khi chon t6c do cat phai chii y dén nang suat gia cong va do nham bé mat voi diéu kién khéng gay ra rung dong. Trong truéng hop nay tuy thudc vao tinh chat cua vat li¢u gia cong trén mat trude cua dao tién kim cuong cd thé xay ra hién wong leo dao (6 téc dd cit nhat dinh) lam cho dé nham bé mat tang lén. Dé tranh hién tuong leo dao c6 thé: tang te 46 cat, gia cong khéng c6 dung dich tron ngudi hoac c6é dung dich tron ngudi hop ly. Bang 2.3. Ché do cat cia dao tién kim cuong ti nhién Ché do cat Vat liéu gia cong | Tée do cat V | Luong chay duoS j Chiéu sau catt (m/phiit) (mm/vong) (mm) Nhom_ 400-500 ~| 0.01 -0.10 0,01 —0,15 | Hop kim nhom 400 — 700 0,01 - 0,08 0.01 - 0,10 Déng tha 400 - 500 0.02-0,06 | 0,03 - 0,06 Dong thiéc 250-400 | 0,04-0.07 0,08 — 0,20 [ Dong kém >700 | 0,02-0,04 0,03 — 0,06 Babit 400 ~ 500 0,01 — 0,04 0,10-0,40 | Déng do 350 - 500 0,01 — 0,04 0,10 — 0,40 Chat déo 500 — 700 0,02 — 0,05 0,05 — 0,15 Titan va hop kim 100 - 300 0,02 — 0,05 0,03 — 0,06 Bang 2.4. Ché'd6 cat cia dao tién kim cuong nhdn tao Ché dé cat Vat ligu gia cong | Téc dé cat V | Luong chay daoS | Chiéu sau cat t (m/phit) (mm/vong) (mm) [Hop kim nhom 300 — 700 0,02 — 0.07 va Déng dé 300 - 400 0,02 = 0,07 0,2-0,8 | Béngthau _|__ 300-400 0,02 — 0,07 0,2-0.5 Chat déo 400 ~ 500 0.020071 0515 Hop kim gom 150 — 200 0,02 — 0,07 0,2-0,5 Hop kim cig 15-40 0,02 — 0,07 0.1 —0,15 Hop kim titan 80 — 100 0,02 - 0,07 0,1 - 0,2 31 Do nhdm be mat thdp nhdt khi gia cong vdi luong chay dao 0.02 = 0,04 mm/vong. Khi tang lugng chay dao dén 0,1 mm/vong do nham bé mat tang lén. Chiéu sau cat t khong cé anh hung Idn dén do wham bé mat, vi vay trong nhiéu trudng hop chiéu sau cat c6 thé dat toi t=0,1 +015 mm. Dung dich ton ngudi cé anh hudng 1én dén chat lvong bé mat gia cong. Chon dung dich tron ngudi hop ly cé thé gidm do nhdm bé mat va khir duge rung dong. Bang 2.5 la ché do cat khi tién bang dao _nitrit bo. Mot s6 nghién cttu thuc nghiém cho thay tudi bén I6n nhat cua dao nitrit bo dat duge 4 mot t6c dé cat xde dinh (tdc do cat toi uu). Vi du, d6i vdi thép PoMS5 (HRC 62 -- 64) téc dé cat toi uu V = 80 mm/phat, thép XBT (HRC 60 - 62) téc do cat 01 uu V = 100 m/phut cdn déi vai gang: V = 200 den 400 m/phut. Tuoi bén tung binh cita dao tién nitrit bo khi gia cong tinh ta 40 + 120 phut, con khi gia cong siéu tinh 1a 120 + 200 phot. Bang 2.5. Ché do cat khi tién bang dao nitrit bo Ché dé cat Vat ligu gia | Dang gia } Téc do cat V | Luong chay dao S | Chiéu sau cat t Cong Cong (mm/phut) (mm/v) | (mm) cee ne cone -160 | 0.04-0,08 02-06 fuyén tinh : : : HRC 65-70 |Giacong | 499 _ 1g0 0,02 - 0,04 0.05 - 0,2 siéu tinh Thép nhigt [Giacong } a9 _ 129 0.04-0,1 05-5 luyen tinh : Be od Greene ig 120 0,02 0,06 0.1 -03 siéu tinh Thép khong |Gia cong | 19 200 0.04 0.1 05-20 nhiet luyén {tinh i Giacong | 499-300 | 0.02- 0.06 01-05 siéu tinh Gang xim (Gia cong | 49 _ 500 0,04 —0,1 02-10 (HB < 200) |tinh : : ' Gang cé do | Gia cong fe bén cao tinh 300 - 500 0,04 — 0,12 0,32 - 1,25" (HB < 600) 32 Toc dé cat cd anh hudng khéng 16n dén do nhdm bé mat, cdn lugng y dao c6 anh huong lon khong chi dé 46 wham bé mat ma cdn dén tudi cla dao, Vi du. thay déi long chay dao tir 0,04 dén 0,16 mm/vong lam giam tudi bén cla dao tién nitrit bo xudng 3 + 4 lén va tang do nhdm bé mat R, tr 0,32 lén dén 2,5 gine. Gia cong bang dao ti én nitrit bo cé thé khong cdn dung dich tron ngudi nhd do bén cao cua nitrit bo. Tuy nhién, str dung dung dich tron ngudi c6 5% emunxi cho phép tang téc dé cat tdi uu, do dé (ang nang sual gia cong, ma van dam bao chat tugng bé mat. Cac thong s6 hinh hoc cua dao phay kim cuong cling duoc chon nhu dao tién kim cuong. Téc do cat khi phay bang dao phay kim cuong phu thudc vio vat liéu gia cong (xem bang 2.3 va 2.4). Chiéu sau phay t cua Judi dao hop kim citng (cha dao phay) ¢6 thé chon tf = 0,3 mm, con cua Ludi dao kim cuong t = 0.15 mm. Luong chay dao khi phay bang dao phay kim cuong S = 0,02 + 0,06 mm/vong. Trong thuc té khi phay bang dao phay kim cuong khong can dung dich tron ngudi. Khi phay tinh bang dao phay nitrit bo ché d6 cit duge chon nhw sau: - Thép nhiét luyén (HRC 50 — 55): V = 80+ 100 m/phut; S = 25 +80 mm/phut; t = 0,f + 0,44 mm. - Gang (HB 200 — 600): V = 350 +600 m/phut; S = 25 +80 mm/phut: t=O.) + 0.6mm, 2.2.4. Chat lugng bé mat va pham vi ting dung cla phuong phap gia cong bang dung cu kim cuong va nitrit bo Khi tién (tién ngoai va tién trong) nhém va hop kim nhom bang dao kim cuong tu nhién, do nhdam bé mat dat R, = 0,02 + 0,32 ym, con khi gia cong cdc vat iéu khdc R, = 0,16 + 0,63 ym. Tién bang dao kim cuong nhan tao, do nhim bé mat dat R, = 0.32 + 1,25 4m. Do nhdm I6n khi gia cong bang dao kim cuong nhan tao [A do Ludi cat cba dao kim curong nhan tao cé d6 nham cao bon so voi Ludi cat cla dao kim cuong tu nhién. Khi gia cong thép nhiét luyén bing dao nitrit bo, dO nhdm bé mat dat R, = 0,08 = 0,32 zum, con khi gia céng thép khong nhiét luyén: do bong R, = 0,32 + 1,25 yam va khi gia cong gang R,=0,16 + 1,25 um. D6 nhdm cia bé mat gia cong khi tién bang dao kim cuong va nitrit bo phu thudc cha yéu vao do cting ving va do bén chéng rung cua hé thong 33 cong nghé (may - dao - dé gd - chi tiét), tinh chat co ly cla chi tiét gia cong va Iuong chay dao. Trong nhiéu trudng hop khi gia cong trén cdc may cd dé chinh xdc cao voi ché do cat toi uu, dé nham bé mat cd thé dat R, < 0,08 pum va do chinh xac cla chi tiét dat cap 4. Céc chi ti¢u chat tuong nay kha cao, do d6 trong nhiéu trudng hop cé thé ding phuong phap ti¢n kim cuong dé thay cho cdc nguyén c6ng tinh khdc. Tién bang dao kim cuong cho phép tang nang sual gia cong lén 1,5 + 2,5 lan. Phay mat phang bang dao phay kim ctrong vii ché dé cat hop ly cho phép dat do nhém bé mat R, = 0,04 + 0.16 yan. Phay mat phing thép nhiét luyén bang dao phay nitrit bo cho phép dat d6 nhim bé mat R, = 0,32 + 1,25 yam, cdn phay mat phang gang: R, = 0,63 + 2,5 um. Khi tién thép nhiét luyén bang dao nitrit bo xuat hién luc cat don \ vi l6n, do d6 6 ving tiép xtic nhiét do cat tang cao, gay anh hudéng dén tudi cia dao va chat lugng Idp bé mat cia chi (iét gia cong. Theo két qua nghién ctu ly thuyét va thuc nghiém thi nhiét dO trung binh nam trong khoang 670° + 1470°K. Nhiét d6 cat chiu anh hudng cia téc dé cat 1én hon so véi luong chay dao . Mac dit nhiét 46 trong ving cat l6n nhung thay ddi cau tric trong lop bé mat khi tién bang dao nitrit bo khong xay ra, bdi vi dién tich tiép xtic va théi gian tiép xtic ngin, ngoai ra phan Idn nhiét do cat duge truyén vao phoi. Hon nifa, khi tién bang dao nitrit bo trong Iép bé mat cba chi tiét xuat hién tmg xuat du kéo, Idp kim foai bi bién cting, do dé cau trdc cha 6p bé mat hau nhu khong thay ddi. That vay, tién bang dao nitrit bo cho phép nang cao chat luong bé mat va tinh chat str dung cia chi tiét. Nhiét do cit khi tién bing dao tién kim cuong thép hon so véi khi tién bang dao nitrit bo. Diéu nay duoc giai thich bang su khdc nhau cia tinh dan nhiét cia vat liéu cat. Vi vay, tién bang dao kim cuong cho phép nang cao tinh str dung cua bé mat ch iét gia cong. Tién bang dao kim cuong duge ding trong nhitng truémg hop khi cd yéu c4u cao vé dd chinh xdc kich thuéc, sai sé hinh dang hinh hoc thap va chat lugng bé mat cao. Dao tién kim cuong dugc ding rat c6 hiéu qua khi gia 44 cong kim loai mau (déng, nhém, babit), vat ligu phi kim (chat déo, cao su, v.v.), hgp kim cing va hop kim gém. Dung cu bang nitrit bo duge ding cht yéu trong cdc phan xudng dung cu, phan xuéng sita chita, khi ché tao khu6n mau va stra chifa cdc chi tiét bi mon. Dao nitrit bo cdn duoc ding dé Gén 16 cia cdc bac dan hudng, cdc truc bac, cdc chi tiét mau, .v.v. Phay bang dao phay nitrit bo dugc ding dé gia cong cdc chi tidt cd profin phic tap trén cdc may diéu khién s6 CNC, khi phay bé mat chi tiét ¢6 do cing cao nhu khuén mau, khi gia cong bang din hudng cua may, .v.v. Tom lai, nh nang xuat, dd chinh xdc va chat fugng bé mat cua phuong phdp gia cong bing cdc dung cu kim cuong va nitrit bo, cho nén chiing ngay cang duge sir dung rong rai trong ché tao may. 35 Chuong 3 MAI BANG CAC LOAI DA MAI 3.1. Ung dung mai dé gia cong tinh Mai 1a mot phuong phap gia cong tinh duge su dung rong rai trong may. Mai cé thé gia cong duge cdc mal tru ngoai, mat tru trong, mat phang va cdc mat dinh hinh. Nguyén cong mai da duge nghién ctu rat sau va da c6 rat nhiéu kinh nghiém tg dung trong tat ca cdc dang san xuat (don chiéc, hang loat va hang khoi). ché Trén co so cdc vat liéu siéu cing ngudi ta da ché tao ra cdc loai da mai khdc nhau dé thuc hién nguyén cong mai. Cac loai dé mai nay c6 kha nang cat got va tudi bén cao, nhd dé mA nang cao dude nang suat lao dong khi gia c6ng tinh. Str dung da mai kim cuong va nitrit bo cho phép nang cao chat Ivgng bé mat (gidm d6 nhdm va tang céc tinh chat co ly ctia [6p be mat). ic uu diém nay da mé rong kha nang cong nghé cua mai dé gia cong tinh bé mat chi tiét may. Vi vay. phai hiéu sau sic nhing dac diém cla phuong phdp, pham vi ing dung va inh ché dO cat tdi uu. 3.2. Mai tron ngoai Mai trdn ngoai duge chia ra: mai cé tam va mai vo 1am. Mai tron ngoai cé tam duge thuc hién bang cdc phuong phdp sau day: 1. Phung phap tién dao doc (hinh 3.1 a). Theo phuong phap tién dao doc, chi tiét duge ga trén hai mili tam va duoc gia cong trén mdy mai tron ngoai. Chi tiét gia cong quay vdi t6c dé n, theo phuong cing chiéu quay véi chiéu quay cla dé mai n,. Chuyén dong tinh tién doc truc cua chi tiét do ban may thuc hién. Luong du duoc hot di tong qué trinh gia cong phai qua nhiéu budc, mdi bude cé chiéu sau cat rat nhd. Phuong phap tién dao doc duge ding dé gia cong chi tiét hinh wu cé chiéu dai L > 80 mn, chi tiét hinh cOn (chi tiét can dugc gd nghiéng mot géc bang 1/2 géc con). Phuong phdp ti€n dao doc cting hay duoc ding dé gia cong cac loai dung cu cat nhu dao khoan, dao khoét, dao chudt, .v.v. 2. Phuong phap tin dao Inéong kinh (hinh 3.1 b). Theo phuong phap nay thi dé mai thuc hién tién dao hudng kinh S, (tién dao ngang) dé cat hét Luong du gia cong. Phuong phép mai tién dao huéng kinh duoc ding dé gia cong chi tiét co chiéu dai L < 80 mm. 36 Trong thuc t€ phuong phdp nay thudng ding dé gia cong cé truc, cam, .v.v. Ngoai ra, phuong phdp cin duoc diing dé gia cong cde mat dinh hirh. Hinh 3.1. Cac so dé mai tron ngodi a) tién dao doe; b) tién dao hung kinh; c} tién dao tiép xc; d, ejtién duo xién: y) mai bang mat dau cia dé mai; h) mai v6 tam dn dao doc: 1) mai v6 tam an dao ngang. 3. Phuong phap tién dao tiép tuyén (hinh 3.1 c) Trong trudng hop nay 4. thuc hién lugng tién dao (an dao) theo phuong tiép tuyén doi v6i chi tiet gia cong. Ta thay Iuong kim loai duoc boc tach Ide dau cé gid tri Idn, sau d6 gidm dan va & thdi diém khi ma tam cla dé a7, mai tring véi tam cilia chi tiét gia cong, qud trinh boc tach kim loai ngimg lai va tiép theo 1a qua trinh “chay 1a”. 4. Phung php tién dao xién (hinh 3.1 d, e). Phuong phap tién dao xién duge ding dé gia cong déng thoi hai hoac nhiéu bé mat cing mot hic. Hinh dang bé mat gia cong cé thé 1 hinh tru. mat dau va cdc mat dinh hinh. Dé ng dung phuong phdp nay dd mai pl profin dac biét, chi 1iét gia cong phai cd do cuing vig cao, cdn may mai phai c6 kha nang daénh nghiéng u da mot gic a = 8 + 45° (g6c nghiéng @ phu thuéc vao lung du mat dau va dudng kinh chi tiét). Chiéu day (chiéu cao) cla dé mai phdi nhé hon 200 mm. 5. Mai tron ngodi hang mat dau cia dé mai (hinh 3.1 g). Phuong phdp nay duoc ding dé gia cong cdc mat tru cé dudmg kinh {én nhu cac truc 16m, cdc truc chinh, cdc truc may v.v. Qué trinh hot Juong dur duoc thuc hién sau mét s6 bude cla dé mai doc theo duéng sinh ctia chi tict gia cong. 6. Mai v6 tam an dao doc (hinh 3.1 h). Day la mot trong nhing phuong phdp gia cng cho nang suat cao nhat dé gia cong mat tru ngoai. Phuong phdp gia cong ndy duge thuc hi¢n trén my mai v6 tam. Chi tiét gia cong nam giita hai dé, mot 1a banh dan (c6 tdc dung lam cho chi tiét quay va tinh tién) va mot [a banh maj (dé mai chi tiét) Ngoai ra, chi tiét con duge dat trén thanh 46 dat nghiéng, tam cua chi tiét gia cong ludn ludn cao hon tam cla hai banh mai nham muc dich loai tris sai s6 hinh ding hinh hoc. Khi mai v6 tam khéng can kep chat chi tiét gia céng, né chuyén dong dugc (quay va dich chuyén tinh tién) 1a nhd luc ma sat gitta bé mat gia cong va bé mat din (dé din duge gd nghiéng mot g6c@=1+5°). Nhu vay, chuan dinh vi khi mai vo tam cong chinh [a bé mat gia cong. Téc dé tién dao doc (dich chuyén cla chi tiét gia cong) phu thudc vao géc nghiéng a. Phuong phdp mai v6 tam nay cho phép dat d6 chinh xdc kich thuéc ciip 2-3 véi sai s6 hinh ding hinh hoc < 2,5 som va db nhdm be mat trong pham vi R, = 0,32 = 0,16 gm. S6 bude khi mai phu thudc vao lugng du gia céng va yéu cau vé d6 chinh xde kich thuéc va dé nhdm bé mat. 7. Mai v6 tam dn dao ngang (hinh 3.11). Theo phuong phdp nay chi tiét gia cng duge dat gitta hai banh mai. trong dé mot [a banh cat (baénh mai) con mot 1a baénh dan va duge ty lén thanh do & phia duéi, Qué tinh hot luong du duge thuc hién bang an dao 38 ngang cla baénh dan theo hudng téi banh mai (thea phuong hudéng kinh), Trong qua trinh mai dich chuyén doc truc ctia chi tiét gia cong duge khong ché bang chot ty cing. Dé dam bao cho chi tiét gia cng c6 dich chuyén nho theo hudng truc va ludn luén duge ty sdt vao chét ty ctmg, dé din phai duge gd nghiéng mot géc 0,5 +1" . Phuong phdp nay dugc ding dé gia cong cdc chi tiét c6 bac ma phuong phap mai v6 tam tién dao huéng kinh khong thuc hién duoc, 3.3. Mai 16 Mai 16 duge thuc hién trén cdc méy mai trdn trong, Trong da sé cdc trudng hop, chi 1iét duce kep chat trén mam cap va thuc hién chuyén dong quay n,. nguge v6} chiéu quay cua dé mai n,. Dudng kinh cila dé mai bang 0,8 + 0,9 dudng kinh cha 16 gia cong. Khi dudng kinh ciia 16 gia cong 1én hon 125 mm thi chon duéng kinh cba dd mai bing 0,65 + 0,75 dudng kinh 16. Mai 16 chi tiét ga tren mam cap duoc thuc hién theo hai phuong phap: 1. Phuong phap tién dav huong true (hith 3.2 a). Phuong phdp nay duoc ding dé gia cong 16 thong suét va 16 khong thong suét cé chiéu dai lén. Dé mai ngoai chuyén dong quay con thuc hién chuyén déng tinh tién di lai S, (an dao doc) va an dao hudéng kinh S, sau mdi hanh trinh kép (cia da). G fan an dao hudng kinh cudi cing c6 thé thuc hién “chay la“ vai lan ma khong cé tién dao huéng kinh. 2. Phuong phap tién dao hing kinh (3.2 b) DOi vdi cdc chi tict c6 chiéu dai ngan cé thé ding phuong phap tién dao huéng kinh. Trong trudng hop nay dé mai chi thuc hién tién dao ngang (tién dao hudng kinh). Phuong phdp ndy duoc ding dé gia cong cdc 14 thong sudt va 16 khong thong sust & cic chi tiét c6 dd cing ving cao . Thdi gian co ban (phét) khi mai tron frong tién dao doc duge xdc dinh theo cong thtte: a T= K (3.1) 2S, GO day: a- luong dur gia céng mot phia (mm); q- s6 hanh trinh kép cua ban may trong mot phit; S,- luong chay dao ngang trong mot hanh trinh kép (mm); 39 K- hé sé tinh dén do chinh xe cla nguyén cong mai (hé 6 chay 1a) duge chon theo s6 tay gia cong cu. Hinh 3.2. Cac so dé mai a) nen dao doc; b} tiéh dao ngang (huéng kink); ¢) tién dao doe va chi tiét co dinh: d) tin dao ngang va chi tiét c6 dinh: e) mii v6 14m, I-chi tie xia vdng: 2- bank dain; 3- can lein dd phia didi: 4- con lan ép phia trén. S6 hanh trinh kép gq cula ban may trong mét phut duge xdc dinh theo cong thitc sav: V,.1000 = 3.2) q OL B25 6 day: V,- t6c dé tinh tién cua ban may (m/phiit); © chiéu dai hanh trinh cua ban may (mm). Téc do tinh tién V, cua ban may durge xdc dinh theo cong thc: 3.3 1000 a 40

You might also like