Ch¬ng II: san b»ng trong th«ng tin sè.

2.1.Giíi thiÖu chung:

San b»ng lµ mét trong ba ph¬ng ph¸p kü thuËt ®îc sö dông ®Ó c¶i tiÕn
chÊt lîng tÝn hiÖu cña m¸y thu. San b»ng lµm bï l¹i xuyªn nhiÔu
Symbol(ISI) trong c¸c hÖ thèng th«ng tin sè. NÕu nh ®é réng b¨ng tÇn ®iÒu
chÕ vît tréi h¬n ®é réng b¨ng kÕt hîp cña kªnh v« tuyÕn th× ISI sÏ x¶y ra vµ
c¸c xung ®iÒu chÕ sÏ tr¶i ra theo thêi gian. Mét kªnh san b»ng ë ®Çu thu sÏ
bï l¹i ®Æc tÝnh gi÷ chËm vµ biªn ®é phæ kªnh mong muèn. Bé san b»ng
ph¶i cã tÝnh thÝch nghi v× nãi chung mét kªnh v« tuyÕn cã ®Æc ®iÓm
biÕn ®æi theo thêi gian mét c¸ch ngÉu nhiªn.
XÐt mét kªnh th«ng tin nh kªnh ®iÖn tho¹i hay mét kªnh v« tuyÕn, cã
thÓ ®Æc t¶ tæng qu¸t nh mét bé läc tuÕn tÝnh cã b¨ng tÇn h¹n chÕ. Do vËy,
c¸c kªnh cã thÓ m« t¶ díi d¹ng ®¸p øng tÇn sè nh sau:

Trong ®ã A(f) gäi lµ ®¸p øng biªn ®é vµ (f) gäi lµ ®¸p øng pha. Mét
®Æc tÝnh kh¸c thêng ®îc sö dông thay cho ®¸p øng pha lµ gi÷ chËm ®êng
bao hay gi÷ chËm nhãm, ®îc ®Þnh nghÜa nh sau:

-3T -2T -T 0 T 2T 3T
H×nh 2.1 §Çu vµo kªnh.
Mét kªnh ®îc gäi lµ kh«ng mÐo hoÆc kªnh lý tëng nÕu nh trong b¨ng
tÇn cã ®é réng W mµ tÝn hiÖu ph¸t chiÕm th× A(f) = const vµ (f) lµ mét
hµm tuyÕn tÝnh theo tÇn sè hoÆc gi÷ chËm nhãm (f) = const. Ngîc l¹i,
nÕu nh A(f) thay ®æi th× gäi lµ mÐo biªn ®é, nÕu (f) thay ®æi th× gäi lµ
mÐo gi÷ chËm. KÕt qu¶ cña mÐo gi÷ chËm vµ mÐo biªn ®é g©y ra do
®Æc tÝnh ®¸p øng tÇn sè C(f) cña kªnh kh«ng lý tëng lµ mét chuçi xung liªn
tiÕp ph¸t trªn kªnh cã tèc ®é so s¸nh ®îc víi ®é réng b¨ng tÇn W cã phæ ®îc
tr¶i ra. Vµ nh vËy chóng sÏ chång lªn nhau dÉn ®Õn xuyªn nhiÔu ISI. H×nh
2.1 m« t¶ xung cã b¨ng tÇn h¹n chÕ c¾t qua kh«ng t¹i c¸c ®iÓm T, 2T ...
NÕu nh biªn ®é xung biÓu diÔn th«ng tin (ch½ng h¹n ®iÒu chÕ PAM)
th× khi truyÒn mét chuçi xung nèi tiÕp th× mçi xung cã ®Ønh t¹i c¸c ®iÓm
kh«ng cña c¸c xung kh¸c. Tuy nhiªn, khi truyÒn dÉn xung th«ng qua m« h×nh
kªnh cã ®Æc tÝnh gi÷ chËm ®êng bao tuyÕn tÝnh, th× xung nhËn ®îc cã
c¸c ®iÓm c¾t kh«ng kh«ng c¸ch ®Òu nhau mét c¸ch cã chu kú. KÕt qña lµ
c¸c xung liªn tiÕp sÏ chång lÊn sang c¸c xung kh¸c vµ ®Ønh cña xung cã ®é
cao thÊp kh«ng ®Òu nhau. Nh vËy mÐo gi÷ chËm kªnh sÏ g©y ra ISI. Ph¹m
vi ¶nh hëng cña xuyªn nhiÔu trªn kªnh tho¹i cã thÓ thÊy râ b»ng c¸ch quan s¸t
®Æc tÝnh ®¸p øng tÇn sè cña kªnh ®ã, h×nh 2.2 m« t¶ sè ®o biªn ®é trung
b×nh vµ ®é gi÷ chËm trung b×nh nh lµ hµm theo tÇn sè ®èi víi mét kªnh

.75
Biªn ®é

.5

.25

0 1000 2000 3000

Gi÷ chËm ®­êng bao, ms

4 TÇn sè, Hz

0 1000 2000 3000

TÇn sè, Hz
tho¹i kho¶ng trung (180 – 125mi) cña m¹ng chuyÓn m¹ch do Diffy vµ
Tratcher ®a ra n¨m 1971.
H×nh 2.2 §Æc tÝnh biªn ®é trung b×nh vµ ®é gi÷ chËm trung b×nh.
Chóng ta quan s¸t thÊy r»ng tÇn sè cã thÓ sö dông cña kªnh tõ 300Hz
®Õn 3000Hz. H×nh 2.3 m« t¶ ®¸p øng xung t¬ng øng cña kªnh.
0.5
0.4
Biªn ®é

0.3
0.2
0.1
5
0
Thêi gian, ms 10
-0.1
-0.2
-0.3
-0.4
-0.5
H×nh 2.3 §¸p øng xung.
 Víi kho¶ng thêi gian t¾t lµ 10ms. Lµm phÐp so s¸nh, tèc ®é Symbol trªn
mét kªnh nh vËy theo thø tù cã thÓ lµ 2500 xung hoÆc Symbol trªn mét
gi©y. Nh vËy xuyªn nhiÔu cã thÓ më réng ra 20  30 Symbol.
Bªn c¹nh c¸c kªnh tho¹i, cã mét sè kªnh vËt lý kh¸c cã cïng d¹ng tr¶i theo
thêi gian vµ nh vËy g©y ra xuyªn nhiÔu. C¸c kªnh v« tuyÕn, nh kªnh v«
tuyÕn sãng ng¾n truyÒn sãng qua tÇng ®iÖn ly, t¸n x¹ ®èi lu (Tropospheric-
Scatter) vµ kªnh v« tuyÕn tÕ bµo di ®éng lµ ba vÝ dô kªnh tr¶i theo thêi
gian. §èi víi c¸c kªnh tho¹i ®Æc tÝnh ®¸p øng tÇn sè kh«ng phï hîp víi c¸c
kªnh ®a ®êng biÕn ®æi theo thêi gian. Thay vµo ®ã, c¸c kªnh v« tuyÕn nµy
®îc ®Æc t¶ thèng kª nãi riªng b»ng hµm ph©n t¸n biÓu diÔn hai chiÒu c«ng
suÊt tÝn hiÖu thu ®îc ®é gi÷ chËm t¬ng ®èi vµ tÇn sè Doppler.

2.2. §Æc ®iÓm cña xuyªn nhiÔu:

Trong c¸c hÖ thèng th«ng tin sè, mÐo kªnh truyÒn sÏ g©y ra xuyªn
nhiÔu Symbol. Chóng ta sÏ biÓu diÔn m« h×nh kªnh ®Æc t¶ ISI. XÐt ph¬ng
ph¸p ®iÒu chÕ sè nh PAM, PSK, QAM... th× tÝn hiÖu cã d¹ng:

trong ®ã v(t) = vc(t) + j.vs(t) gäi lµ tÝn hiÖu th«ng thÊp t¬ng ®¬ng, fc lµ tÇn
sè sãng mang vµ Re[.] biÔu diÔn phÇn thùc cña biÓu thøc trong ngoÆc.
Nãi chung, tÝn hiÖu th«ng thÊp t¬ng ®¬ng biÓu diÔn nh sau:

trong ®ã gT(t) lµ d¹ng xung c¬ b¶n ®îc lùa chon ®Ó ®iÒu khiÓn ®Æc tÝnh
phæ cña tÝn hiÖu truyÒn dÉn, {In} lµ chuçi Symbol th«ng tin truyÒn dÉn
lùa chän tõ b¶n ®å sao tÝn hiÖu gåm M ®iÓm. T lµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c
tÝn hiÖu (1/T lµ tèc ®é) ®èi víi c¸c lo¹i ®iÒu chÕ PAM, PSK, QAM gi¸ trÞ
cña I lµ nh÷ng ®iÓm tõ b¶n ®å sao tÝn hiÖu M møc.
TÝn hiÖu x(t) ®îc truyÒn qua kªnh b¨ng th«ng cã thÓ ®Æc t¶ b»ng ®¸p
øng tÇn sè th«ng thÊp t¬ng ®¬ng Hch(f). Bëi vËy, tÝn hiÖu th«ng thÊp t¬ng
®¬ng thu ®îc cã thÓ biÓu diÔn nh sau:

trong ®ã h(t) = hT(t)*hch(t) vµ hch(t) lµ ®¸p øng xung cña kªnh th«ng thÊp t-
¬ng ®¬ng, nb(t) biÔu diÔn t¹p nhiÔu céng tÝnh cña kªnh.
§Ó ®Æc t¶ ISI, gi¶ sö r»ng tÝn hiÖu thu ®îc göi qua bé läc thu vµ lÊy
mÉu víi tÇn sè lÊy mÉu 1/T. Nãi chung, bé läc tèi u t¹i ®Çu thu ®îc phèi hîp
víi xung tÝn hiÖu thu h(t). Nh vËy ®¸p øng tÇn sè cña bé läc nµy lµ H *(f).
Chóng ta biÔu diÔn ®Çu ra cña nã nh sau:

trong ®ã hT(t) lµ ®¸p øng xung tÝn hiÖu cña bé läc thu, nghÜa lµ
vµ v(t) lµ ®¸p øng cña bé läc thu ®èi víi nhiÔu
nb(t). B©y giê, nÕu y(t) ®îc lÊy mÉu t¹i c¸c thêi ®iÓm t = kT, k=0,1,2...
chóng ta cã:

c¸c gi¸ trÞ lÊy mÉu {yk}biÓu diÔn nh sau:

trong ®ã hÖ sè x0 lµ hÖ sè tØ lÖ tuú ý ®Æt b»ng ®é héi tô. Khi ®ã:

sè h¹ng Ik biÔu diÔn Symbol th«ng tin mong muèn t¹i lÇn lÊy mÉu thø k cßn
to¸n h¹ng

biÔu diÔn ISI, vµ vk lµ t¹p tr¾ng céng tÝnh kh¶ biÕn t¹i lÇn lÊy mÉu thø k.
Lîng ISI vµ t¹p ©m trong hÖ thèng th«ng tin sè cã thÓ quan s¸t trªn «xil«.
KÕt qu¶ hiÓn thÞ trªn «xil« gäi lµ mÉu m¾t. ¶nh hëng cña ISI lµ cho m¾t
®ãng l¹i, nh vËy sÏ lµm gi¶m giíi h¹n ®èi víi nhiÔu céng tÝnh ®Ó g©y ra lçi.
H×nh 2.4 m« t¶ hiÖu øng cña ISI trong viÖc gi¶m ®é më cña mÉu m¾t
nhÞ ph©n. Chó ý r»ng xuyªn nhiÔu g©y mÐo c¸c vÞ trÝ c¾t qua kh«ng vµ
lµm gi¶m ®é më cña m¾t. Nh vËy nã lµm cho hÖ thèng ph¶i nh¹y c¶m h¬n
víi lçi ®ång bé.
Thêi ®iÓm lÊy mÉu tèi ­u
MÐo c¾t qua kh«ng
§é nh¹y lçi ®Þnh thêi

MÐo ®Ønh Biªn nhiÔu

H×nh 2.4 ¶nh hëng cña ISI ®Õn ®é më cña m¾t.
§èi víi c¸c ®iÒu chÕ PSK vµ QAM th«ng thêng hiÓn thÞ mÈu m¾t nh l-
îc ®å hai híng m« t¶ c¸c gi¸ trÞ lÊy mÉu {y k}biÓu diÔn quyÕt ®Þnh kh¶
biÕn t¹i thêi ®iÓm lÊy mÉu. Khi cã xuyªn nhiÔu vµ t¹p ©m, c¸c tÝnh hiÖu
chång lªn t¹i thêi ®iÓm lÊy mÉu sÏ lµm cho M ®iÓm ph©n biÖt t¬ng øng víi
M pha tÝnh hiÖu ®· ph¸t ®i. Khi xuyªn nhiÔu vµ t¹p ©m lín, sù ph©n t¸n
réng cña c¸c mÉu tÝnh hiÖu thu t¬ng øng víi c¸c ®iÓm tÝnh hiÖu truyÒn
®i.
Trong thùc tÕ c¸c bé läc ph¸t vµ läc thu ®îc thiÕt kÕ sao cho ISI b»ng
kh«ng t¹i thêi ®iÓm lÊy mÉu t¬ng øng t=nT. Nh vËy nÕu HT(f) lµ ®¸p øng
tÇn sè cña bé läc ph¸t vµ HR(f) lµ ®¸p øng tÇn sè cña bé läc thu, th× tÝch
HT(f). HR(f) ®îc thiÕt kÕ lµm cho ISI = 0. Ch¼ng h¹n ta chän
trong ®ã Xrc(f) lµ ®¸p øng tÇn sè cosin n©ng nh sau:

trong ®ã  gäi lµ hÖ sè uèn läc. 1    1. 1/T lµ tèc ®é Symbol.

Khi  = 0 th× Xrc(f) suy biÕn vÒ trêng hîp lý tëng d¹ng v¸ch ®øng víi
®¸p øng tÇn sè chØ cã ý nghÜa vËt lý víi b¨ng tÇn chiÕm 1/2T. TÇn sè 1/2T
gäi lµ tÇn sè Nyquist. §èi víi  > 0, b¨ng tÇn chiÕm bëi tÝn hiÖu mong
muèn Xrc(f) lín h¬n 1/2T vµ gäi lµ ®é réng b¨ng d vµ thêng gäi theo % tÇn sè
Nyquist. Xung tÝn hiÖu xrc(t) cã phæ cosin n©ng lµ:

Bëi vËy t¹i thêi ®iÓm lÊy mÉu t = kT, k  0 kh«ng cã ISI cña c¸c
Symbol l©n cËn khi kh«ng mÐo. Tuy nhiªn khi cã mÐo kªnh th× ISI cho bëi
ph¬ng tr×nh (2.10) kh«ng b»ng kh«ng vµ cÇn sö dông bé san b»ng ®Ó gi¶m
cùc tiÓu ¶nh hëng cña nã ®Õn chÊt lîng hÖ thèng.

2.3.C¬ së cña san b»ng:

2.3.1.Më ®Çu:
Nh ta ®· biÕt ISI lµ nguyªn nh©n g©y ra lçi t¹i m¸y thu. San b»ng lµ kü
thuËt sö dông ®Ó chèng l¹i xuyªn nhiÔu gi÷a c¸c Symbol. XÐt theo nghÜa
réng, thuËt ng÷ san b»ng dïng ®Ó m« t¶ bÊt kú thao t¸c xö lý tÝn hiÖu nµo
nh»m cùc tiÓu ISI. §èi víi c¸c kªnh v« tuyÕn, c¸c bé san b»ng thÝch nghi
kh¸c nhau sö dông ®Ó triÖt nhiÔu trong khi vÉn sö dông ph©n tËp. Bëi v×
kªnh pha-®ing di ®éng lµ ngÉu nhiªn vµ biÕn ®æi theo thêi gian, vµ c¸c bé
san b»ng ph¶i theo kÞp c¸c ®Æc tÝnh biÕn ®æi ®ã vµ gäi lµ c¸c bé san
b»ng thÝch nghi. M¸y thu víi c¸c bé san b»ng thÝch nghi gäi lµ m¸y thu
thÝch nghi. Nh vËy m¹ch san b»ng thÝch nghi lµ mét m¹ch biÕn ®æi theo
thêi gian vµ cã thÓ m« t¶ ®îc ®Çy ®ñ b»ng hµm truyÒn Heq(,t) hay ph¶n
øng xung heq(t,). Do lµ mét m¹ch biÕn ®æi theo thêi gian nªn viÖc biÓu
diÔn, ph©n tÝch vµ thiÕt kÕ m¹ch sÏ thuËn lîi h¬n trªn miÒn thêi gian. Ta
gäi nh÷ng m¹ch san b»ng nh vËy lµ c¸c m¹ch san b»ng thÝch nghi miÒn thêi
gian (ATDE).
C¸c ATDE thêng ®îc thiÕt kÕ ë d¹ng tuyÕn tÝnh gi÷ chËm tõng
kh©u(TDL) sö dông m¹ch läc giµn gåm 2L+1 kh©u gi÷ chËm víi thêi gian
gi÷ chËm lµ T, th«ng thêng T=TS. M¹ch san b»ng cã nhiÖm vô gi÷ l¹i 2L+1
mÉu L Symbol tríc, Lsymbol sau vµ chÝnh Symbol ®ang xÐt, íc lîng c¸c
thµnh phÇn ISI cña L Symbol tríc vµ L Symbol sau t¸c ®éng tíi Symbol
®ang xÐt vµ bï khö chóng. S¬ ®å cÊu tróc cña m¹ch san b»ng cho ë h×nh
2.6.

y(n) TS TS TS TS

c-2 c-1 c0 c1 c2
^
d ( n)

H×nh 2.6 M¹ch san b»ng gi÷ chËm tõng kh©u.
Lèi ra cña m¹ch san b»ng lµ mét tæ hîp tuyÕn tÝnh cña c¸c mÉu ®îc
tr÷:

trong ®ã ci lµ träng sè cña kh©u thø i, y(n) lµ gi¸ trÞ mÉu cña tÝn hiÖu lèi
vµo t¹i nhÞp thø n. Nh vËy vÒ b¶n chÊt nhê tr÷ l¹i c¸c mÉu tÝn hiÖu vµ sö
dông c¸c thuËt to¸n thÝch hîp nh»m x¸c ®Þnh c¸c träng sè c i. Bé san b»ng cã
thÓ tèi thiÓu ho¸ hoÆc lo¹i bá ISI t¸c ®éng tõ c¸c Symbol tríc vµ sau tíi c¸c
Symbol ®ang xÐt. Mét c¸ch lý tëng, ta mong muèn chuçi lèi ra lËp l¹i
chuçi Symbol I(n) ®· ®îc ph¸t ®i tõ phÇn ph¸t. Tuy nhiªn ®èi víi kh©u gi÷
chËm 2L+1 h÷u h¹n th× mong muèn nµy kh«ng thÓ ®¹t ®îc, thËm chÝ ngay
c¶ khi kh«ng cã t¹p ©m. Do vËy, viÖc x¸c ®Þnh c¸c träng sè c i buéc ph¶i h¹n
chÕ trong viÖc tèi thiÓu ho¸ lîng mÐo gi÷a chuçi vµ I(n).
C¸c m« h×nh ho¹t ®éng tæng qu¸t cña mét bé san b»ng thÝch nghi bao
gåm chÕ ®é huÊn luyÖn vµ chÕ ®é b¸m. Tríc hÕt ph¶i hiÓu chuçi huÊn
luyÖn cã ®é dµi cè ®Þnh ®îc ph¸t ®i tõ m¸y ph¸t sao cho bé san b»ng cña
m¸y thu cã thÓ lµm trung b×nh tíi tËp riªng cña nã. Chuçi huÊn luyÖn cã thÓ
lµ chuçi tÝn hiÖu nhÞ ph©n gi¶ ngÉu nhiªn hoÆc cè ®Þnh cã mÉu ®· biÕt
ë phÇn thu. Ngay sau chuçi huÊn luyÖn nµy, d÷ liÖu (m· hay kh«ng m·) ®îc
truyÒn ®i. Bé san b»ng thÝch nghi ë ®Çu thu sö dông thuËt to¸n ®Ö quy
®Ó ®¸nh gi¸ kªnh vµ íc lîng c¸c hÖ sè cña bé läc thÝch hîp víi kªnh truyÒn.
Chuçi huÊn luyÖn ®îc thiÕt kÕ cho phÕp bé san b»ng t¹i ®Çu thu ®¹t ®îc
hÖ sè läc riªng trong ®iÒu kiÖn kªnh cã thÓ xÊu nhÊt sao cho khi chuçi
huÊn luyÖn ®îc göi ®i toµn bé th× hÖ sè läc gÇn víi gi¸ trÞ tèi u ®èi v¬Ýi
viÖc thu nhËn d÷ liÖu ngêi dïng. Khi nhËn ®îc d÷ liÖu thuËt to¸n thÝch
nghi cña bé san b»ng ph¶i b¸m theo sù thay ®æi cña cña kªnh. Nh vËy bé san
b»ng thÝch nghi ph¶i thay ®æi liªn tôc ®Æc tÝnh läc cña nã theo thêi gian.
Qu·ng thêi gian bé san b»ng héi tô lµ mét hµm cña thuËt to¸n san b»ng,
cÊu tróc cña bé san b»ng vµ tèc ®é thay ®æi theo thêi gian cña kªnh v«
tuyÕn ®a ®êng. C¸c bé san b»ng ®ßi hái lÆp l¹i chu kú huÊn luyÖn ®Ó duy
tr× hiÖu qu¶ triÖt ISI, vµ nã thêng sö dông trong c¸c hÖ thèng truyÒn dÉn sè
khi d÷ liÖu ®îc chia ra thµnh tõng khèi nhá. Ph¬ng ph¸p truy nhËp ph©n
chia theo thêi gian trong c¸c hÖ thèng th«ng tin rÊt phï hîp víi c¸c bé san
b»ng.
Bëi vËy, hÖ thèng TDMA göi c¸c khèi d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh vµ
chuçi huÊn luyÖn thêng xuyªn g÷i vµ ®Çu c¸c khèi, mçi mét lÇn khèi d÷
liÖu míi nhËn ®îc bé san b»ng ®îc huÊn luyÖn l¹i b»ng viÖc sö dông chuçi
huÊn luyÖn nh trªn.
Mét bé san b»ng thêng ®îc thùc hiÖn t¹i b¨ng gèc hoÆc t¹i tuyÕn trung
tÇn cña m¸y thu v× biÓu diÔn ®êng bao phøc cña tÝn hiÖu b¨ng gèc cã thÓ
biÓu diÔn d¹ng sãng cña d¶i th«ng, biÓu diÔn ®¸p øng kªnh. BiÓu diÔn tÝn

Bé diÒu chÕ M¸y ph¸t Kªnh v« tuyÕn

x(t)
T¸ch läc phèi hîp TÇng IF M¸y thu

nb(t) f(t)

Bé san b»ng heq(t) M¹ch quyÕt ®Þnh

d(t)
e(t) - +

hiÖu ®· ®iÒu chÕ vµ thuËt to¸n san b»ng thêng ®îc m« t¶ vµ thùc hiÖn t¹i
b¨ng gèc.
H×nh vÏ 2.7 S¬ ®å khèi cña hÖ thèng th«ng tin.
H×nh 2.7 biÓu diÔn s¬ ®å khèi cña hÖ thèng th«ng tin cã sö dông bé
san b»ng t¹i m¸y thu. NÕu x(t) lµ tÝn hiÖu ban ®Çu vµ h(t) lµ ®¸p øng xung
b¨ng gèc kÕt hîp phøc cña thiÕt bÞ ph¸t, kªnh truyÒn vµ tuyÕn cao tÇn,
trung tÇn cña m¸y thu th× tÝn hiÖu nhËn ®îc ë bé san b»ng biÓu diÔn nh
sau:

trong ®ã h*(t) lµ liªn hîp phøc cña h(t), n b(t) lµ t¹p nhiÔu b¨ng gèc t¹i ®Çu
vµo bé san b»ng vµ dÊu * biÓu diÔn tÝch chËp. NÕu nh ®¸p øng xung cña
bé san b»ng lµ heq(t) th× ®Çu ra cña bé san b»ng lµ:

trong ®ã lµ ®¸p øng xung tæng céng cña m¸y ph¸t, kªnh,
phÇn cao tÇn, trung tÇn cña m¸y thu vµ bé san b»ng.

§¸p øng xung b¨ng gèc d¹ng phøc cña bé san b»ng cã d¹ng:
trong ®ã wn lµ c¸c hÖ sè läc d¹ng phøc cña bé san b»ng, ®Çu ra mong muèn
lµ x(t), lµ d÷ liÖu gèc ban ®Çu. Gi· sö r»ng nb(t) = 0. Khi ®ã ®Ó cho
th× ph¶i cã:

môc ®Ých cña bé san b»ng lµ lµm tho¶ m·n biÓu thøc (2.19). XÐt trong
miÒn tÇn sè th× (2.19) ®îc biÓu diÔn nh sau:

trong ®ã Heq(f) vµ H*(-f) lµ c¸c biÕn ®æi Fourier cña heq(t) vµ h(t). BiÓu
thøc (2.20) chØ ra r»ng bé san b»ng chÝnh lµ bé läc ngîc cña kªnh truyÒn.
NÕu nh kªnh chän läc theo tÇn sè th× m¹ch san b»ng c¶i tiÕn thµnh
phÇn tÇn sè cã biªn ®é nhá vµ h¹n chÕ c¸c thµnh phÇn tÇn sè cã biªn ®é lín
trong phæ tÇn cña m¸y thu ®Ó lµm cho ®¸p øng tÇn sè ph¼ng ®ång thêi
®¸p øng pha tuyÕn tÝnh. §èi víi c¸c kªnh biÕn ®æi theo thêi gian, bé san
b»ng thÝch nghi ®îc thiÕt kÕ ®Ó b¸m theo sù biÕn ®æi cña kªnh sao cho
ph¬ng tr×nh (2.20) gÇn tho¶ m·n.

2.3.2 Mét bé san b»ng thÝch nghi tæng qu¸t:

Mét bé san b»ng thÝch nghi lµ bé läc sè biÕn dæi theo thêi gian. CÊu
tróc c¬ b¶n cña bé san b»ng thÝch nghi tr×nh bµy trong s¬ ®å 2.8, trong ®ã
chØ sè con k dïng ®Ó biÓu diÔn chØ sè thêi gian rêi r¹c.
yk yk-1 yk-2 yk-N
z-1 z-1 z-1

c0k c1k c2k cnk

^
d ( n)

ek dk
ThuËt to¸n thÝch nghi cËp nhËt c¸c vÐc t¬ träng sè

H×nh 2.8 CÊu tróc bé san b»ng thÝch nghi tæng qu¸t.
Trong s¬ ®å nµy cã mét ®µu vµo yk t¹i bÊt kú thêi ®iÓm nµo, gi¸ trÞ
cña yk phô thuéc vµo tr¹ng th¸i tøc thêi cña kªnh v« tuyÕn vµ c¸c gi¸ trÞ x¸c
®Þnh cña t¹p nhiÔu. Nh vËy yk lµ mét qu¸ tr×nh ngÉu nhiªn. CÊu tróc bé san
b»ng thÝch nghi ë s¬ ®å trªn ®îc gäi lµ bé läc giµn, trong trêng hîp nµy cã N
kh©u gi÷ chËm, N+1 ®Çu ra, N+1 bé nh©n phøc cã thÓ ®iÒu hëng gäi lµ
c¸c träng sè. C¸c träng sè nµy ®îc m« t¶ bëi vÞ trÝ vËt lý cña nã trong cÊu
tróc tuyÕn gi÷ chËm vµ cã chØ sè thø hai lµ k, chØ râ chóng biÕn ®æi theo
thêi gian. C¸c träng sè nµy ®îc cËp nhËt liªn tôc b»ng thuËt to¸n thÝch nghi
hoÆc lµ tõng mÉu mét (nghÜa lµ k t¨ng tõng ®¬n vÞ) hoÆc lµ tõng khèi
mét (nghÜa lµ mét sè mÉu).
 ThuËt to¸n thÝch nghi ®îc ®iÒu khiÓn b»ng tÝn hiÖu lçi e k. TÝn hiÖu
lçi nµy nhËn ®îc b»ng c¸ch so s¸nh tÝn hiÖu ®Çu ra bé san b»ng víi
mét sè tÝn hiÖu dk hoÆc lµ b¶n sao chÝnh x¸c cña tÝn hiÖu x(t) ®îc ph¸t ®i
hoÆc lµ biÓu diÔn c¸c thuéc tÝnh cña tÝnh hiÖu ph¸t. ThuËt to¸n thÝch
nghi sö dông ek ®Ó lµm cùc tiÓu hµm “cost” vµ cËp nhËt c¸c träng sè cña bé
san b»ng theo c¸ch gi¶m hµm “cost” liªn tôc. Ch¼ng h¹n ®èi víi thuËt to¸n
trung b×nh b×nh ph¬ng cùc tiÓu (LMS) t×m kiÕm c¸c träng sè tèi u cña bé
läc b»ng c¸ch thùc hiÖn lÆp ®i lÆp l¹i c¸c phÐp to¸n sau:
C¸c träng sè míi = c¸c träng sè tríc + (h»ng sè) x (lçi tríc ®ã) x (lçi hiÖn
t¹i).
Trong ®ã : Lçi tríc ®ã = ®Çu ra mong muèn tríc ®ã - ®Çu ra thùc tríc ®ã.
C¸c h»ng sè cã thÓ bÞ thay ®æi ®Ó kiÓm so¸t sù biÕn ®æi gi÷a c¸c
träng sè cña bé läc trong c¸c vßng lÆp liªn tiÕp nhau. Qu¸ tr×nh nµy ®îc lÆp
®i lÆp l¹i nhanh chãng ë vßng l¨p ch¬ng tr×nh trong khi bé san b»ng cè
g¾ng héi tô, vµ rÊt nhiÒu kü thuËt ®îc sö dông (gradient, gi¶m dèc) ®Ó cùc
tiÓu læi. §Ó héi tô, thuËt to¸n thÝch nghi ph¶i cè ®Þnh träng sè cña bé läc
cho ®Õn khi tÝn hiÖu lçi ®¹t ®Õn ngìng chÊp nhËn, hoÆc cho ®Õn khi cã
chuçi huÊn luyÖn míi g÷i ®Õn.
Dùa trªn lý thuyÕt san b»ng cæ ®iÓn cña Widow th× d¹ng hµm “cost”
thêng dïng nhÊt lµ lçi trung b×nh b×nh ph¬ng (MSE) gi÷a tÝn hiÖu mong
muèn vµ ®Çu ra cña bé san b»ng. Tiªu chuÈn MSE biÓu thÞ b»ng trung
b×nh E[e(k).e*(k)] vµ khi cã yªu cÇu truyÒn l¹i tÝn hiÖu ®Çu ra bé san b»ng
(nghÜa lµ dk ®Æt nh xk)th× chuçi huÊn luyÖn ®· biÕt ph¸t l¹i theo chu kú.
B»ng c¸ch t¸ch c¸c chuçi huÊn luyÖn thuËt to¸n tÝch nghi ë m¸y thu cã thÓ
tÝnh to¸n vµ cùc tiÓu hµm “cost” b»ng c¸ch ®iÒu khiÓn c¸c ®êng träng sè
cho ®Õn khi nhËn ®îc c¸c chuçi huÊn luyÖn míi.
C¸c thuËt to¸n thÝch nghi gÇn ®©y cã thÓ khai th¸c c¸c ®Æc tÝnh cña
tÝnh hiÖu ph¸t vµ kh«ng yªu cÇu c¸c chuçi huÊn luyÖn. C¸c thuËt to¸n nµy
cã thÓ thùc hiÖn san b»ng th«ng qua kü thuËt lu tr÷ c¸c ®Æc tÝnh cña tÝnh
hiÖu ph¸t vµ ®îc gäi lµ c¸c thuËt to¸n mï bëi v× nã t¹o ra sù héi tô cña bé san
b»ng mµ kh«ng cÇn chÌn thªm vµo chuçi tÝnh hiÖu mét chuçi huÊn luyÖn
mµo ®Çu. Kü thuËt nµy bao gåm c¸c thuËt to¸n nh: thuËt thuËt to¸n Modul
h»ng sè(CMA), vµ thuËt to¸n lu tr÷ phæ kÕt hîp(SCORE). ThuËt to¸n CMA
thêng dïng cho ®iÒu chÕ ®êng bao kh«ng ®æi, vµ cìng Ðp c¸c träng sè cña
bé san b»ng ®Ó duy tr× ®êng bao kh«ng ®æi trªn tÝn hiÖu thu ®îc. Trong
khi ®ã thuËt to¸n SCORE khai th¸c ®é d cña phæ hoÆc vßng lÆp æn ®Þnh
cña tÝnh hiÖu ph¸t. §èi víi c¸c ãgn dông trong lÜnh vùc th«ng tin v« tuyÕn,
c¸c thuËt to¸n mï rÊt quan träng. Chóng ta sÏ quay trë l¹i nghiªn cøu ë phÇn
sau cña ®Ò tµi.
 §Ó nghiªn cøu bé san b»ng thÝch nghi ë s¬ ®å H×nh 2.8, ph¬ng ph¸p tèt
nhÊt lµ dïng vÐc t¬ ma trËn ®¹i sè. Ta ®Þnh nghÜa tÝn hiÖu tíi ®Çu vµo
cña bé san b»ng lµ vÐc t¬ yk:

Nh vËy râ rµng ®Çu ra cña bé san b»ng thÝch nghi lµ m¹ch ®Õm gép
cho bëi:

Theo biÓu thøc (2.21) vÐc t¬ träng sè ®îc viÕt nh sau:

sö dông (2.21), (2.23) th× (2.22) viÕt díi d¹ng vÐt t¬ nh sau:

Khi ®Çu ra cña bé san b»ng mong muèn lµ dk = xk th× tÝn hiÖu lçi ek
cho bëi:

vµ tõ (2.24) ta cã:

§Ó tÝnh to¸n lçi trung b×nh b×nh ph¬ng |ek|2 t¹i bíc lÆp k, b×nh ph¬ng
(2.26) ta cã:

lÊy trung b×nh |ek|2 ta cã:

c¸c träng sè cña bé san b»ng kh«ng chøa trung b×nh sè lÇn v× ta gi· sö r»ng
nã héi tô vÒ gi¸ trÞ tèi u vµ kh«ng biÕn ®æi theo thêi gian.
Ph¬ng tr×nh (2.28) sÏ trë nªn ®¬n gi¶n nÕu nh xk vµ yk ®éc lËp víi
nhau. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy nãi chung kh«ng ®óng v× vÐc t¬ ®Çu vµo t¬ng
quan víi vÐc t¬ ®Çu ra mong muèn cña bé san b»ng (nÕu kh«ng bé san b»ng
sÏ khã ®Þnh thêi chÝnh x¸c tÝn hiÖu mong muèn). Thay vao ®ã, vÐc t¬ t-
¬ng quan chÐo P gi÷a ®¸p øng mong muèn vµ tÝn hiÖu vµo ®Þnh nghÜa
nh sau:

vµ ma trËn t¬ng quan ®Çu vµ lµ ma trËn vu«ng (N+1)x(N+1).

®«i khi R gäi lµ “ma trËn hiÖp biÕn ®Çu vµo”. §êng chÐo chÝnh cña ma
trËn R chøa c¸c gi¸ trÞ b×nh ph¬ng trung b×nh cña mçi mÉu ®Çu vµo vµ
thuËt ng÷ chÐo chØ t¬ng quan chÐo cña c¸c mÉu tÝn hiÖu ®Çu vµ gi÷
chËm.
 NÕu nh xk vµ yk lµ dõng th× c¸c phÇn tö trong ma trËn R vµ P vµ c¸c
con sè thèng kª bËc hai kh«ng biÕn ®æi theo thêi gian. Sö dông c¸c ph¬ng
tr×nh (2.29) vµ (2.30) ta viÕt l¹i (2.28) nh sau:

B»ng c¸ch cùc tiÓu ho¸ ph¬ng tr×nh (2.31) theo vÐc t¬ träng sè k th×
cã thÓ ®iÒu hëng thÝch nghi bé san b»ng ®Ó phæ cña ®¸p øng ph¼ng (ISI
cùc tiÓu) ®èi víi tÝn hiÖu thu ®îc. §iÒu nµy do thùc tÕ khi tÝn hiÖu ®Çu
vµo yk vµ ®¸p øng mong muèn xk lµ dõng th× lçi trung b×nh b×nh ph¬ng lµ
d¹ng toµn ph¬ng (bËc 2) cña k vµ viÖc cùc tiÓu ho¸ MSE dÉn ®Õn
nghiÖm tèi u ®èi víi k.

2.3.3 C¸c bé san b»ng trong m¸y thu th«ng tin:

Trong phÇn 2.3.2 néi dung ®å ¸n ®· tr×nh bµy bé san b»ng thÝch nghi
tæng qu¸t vµ ®· ®Þnh nghÜa c¸c ký hiÖu chung ®èi víi thiÕt kÕ vµ ph©n
tÝch thuËt to¸n. PhÇn nµy nghiªn cøu øng dông bé san b»ng trong liªn l¹c v«
tuyÕn.
H×nh 2.7 cho thÊy r»ng tÝnh hiÖu thu ®îc gåm cã c¶ nhiÔu kªnh.
NhiÔu vµ t¹p ©m nb(t) lu«n tån t¹i nªn bé san b»ng kh«ng thÓ ®¹t chÊt lîng
hoµn h¶o. Nh vËy lu«n cã mét lîng ISI vµ lçi b¸m nhá. Trong thùc tÕ do t¹p
©m nªn ph¬ng tr×nh (2.19) khã mµ ®¹t ®îc. Do ®ã, ®¸p øng tÇn sè kÕt hîp
tøc thêi sÏ kh«ng lu«n ph¼ng, t¹o ra mét sè lçi tiÒn ®Þnh h÷u h¹n. Lçi tiÒn
®Þnh cña bé san b»ng ®îc ®Þnh nghÜa trong ph¬ng tr×nh (2.33).
Bëi v× c¸c bé san b»ng thÝch nghi ®îc thùc hiÖn b»n c¸ch sö dông c¸c
m¹ch l«gic sè, do ®ã nã rÊt phï hîp ®Ó biÓu diÔn c¸c tÝn theo thêi gian ë
d¹ng rêi r¹c. Gäi T lµ thêi gian gi÷a c¸c lÇn quan s¸t liªn tiÕp cña c¸c tr¹ng th¸i
tÝn hiÖu. §Æt t=tn trong ®ã n lµ sè tù nhiªn biÓu diÔn thêi gian t n=nT, d¹ng
sãng theo thêi gian cã thÓ biÓu diÔn t¬ng ®¬ng ®¬ng nh mét chuçi n trong
miÒn rêi r¹c. Sö dông ký hiÖu nµy, th× biÓu thøc (2.17) ®îc viÕt nh sau:

lçi tiÒn ®Þnh lµ:

Lçi trung b×nh b×nh ph¬ng lµ mét trong nh÷ng sè ®o quan

träng nhÊt ®èi víi viÖc san b»ng tèt nh thÕ nµo. lµ gi¸ trÞ trung
b×nh lçi tiÒn ®Þnh b×nh ph¬ng nhng trung b×nh theo thêi gian cã
thÓ sö dông nÕu nh e(n) lµ qu¸ tr×nh ergodic. Trong thùc tÕ, qua tr×nh
ergodic cã thÓ c¶i thiÖn vµ c¸c thuËt to¸n ®îc ph¸t triÓn vµ thùc hiÖ b»ng
c¸ch sö dông c¸c gi¸ trÞ trung b×nh theo thêi gian thay cho trung b×nh tËp hîp
(ensemble). C¸c c¶i tiÕn nµy cã hiÖu qu¶ rÊt cao. Nãi chung c¸c bé san b»ng
cµng tèt th× gi¸ trÞ cµng nhá.
 ViÖc cùc tiÓu lçi trung b×nh b×nh ph¬ng lµm gi¶m tØ lÖ lçi bÝt. §iÒu
nµy hiÓu ®îc th«ng qua trùc gi¸c. Gi· sö e(n) lµ ph©n bè Gauss víi kú väng
b»ng kh«ng. Khi ®ã lµ biÕn (hoÆc d¹ng mò) cña tÝn hiÖu lçi.
NÕu nh biÕn ®îc cùc tiÓu ho¸ th× Ýt cã thay ®æi nhiÔu lo¹n tÝn hiÖu ra
d(n). Nh vËy thiÕt bÞ quyÕt ®Þnh t¸ch tÝnh hiÖu ra d(n) gièng nh tÝnh
hiÖu ph¸t x(n), nh vËy sÏ cã x¸c suÊt lçi nhá khi ®îc cùc tiÓu ho¸.
Trong th«ng tin v« tuyÕn, rÊt tèt ®Ó tèi thiÓu ho¸ x¸c suÊt lçi tøc thêi (p e)
thay cho lçi trung b×nh b×nh ph¬ng, nhng nãi chung viÖc cùc tiÓu pe dÉn
®Õn ph¬ng tr×nh phi tuyÕn rÊt khã gi¶i theo thêi gian thùc h¬n lµ ph¬ng
tr×nh tuyÕn tÝnh.

2.3.4 XÐt c¸c kü thuËt san b»ng:

C¸c kü thuËt san b»ng chia lµm hai nhãm: San b»ng tuyÕn tÝnh vµ san
b»ng phi tuyÕn. C¸ch chia nµy ®îc x¸c ®Þnh tõ viÖc ®Çu ra bé san b»ng ®-
îc sö dông cho ®iÒu khiÓn chuçi con ph¶n håi cña bé san b»ng nh thÕ nµo.
Nãi chung tÝn hiÖu t¬ng tù ®îc xö lý b»ng c¸ch cho qua m¹ch quyÕt
®Þnh ë ®Çu thu. M¹ch quyÕt ®Þnh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ bÝt d÷ liÖu sè nhËn
®îc vµ ¸p dông phÐp to¸n l¸t c¾t (slicing) hoÆc phÐp to¸n ngìng
(thresholding) (phÐp to¸n phi tuyÕn) ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ d(t) (H×nh 2.7).
NÕu nh d(t) kh«ng ®îc sö dông ë ®Çu ®êng ph¶n håi ®Ó lµm thÝch øng bé
san b»ng th× san b»ng gäi lµ tuyÕn tÝnh. Ngîc l¹i, nÕu d(t) dïng cung cÊp trë

M¹ch san b»ng

TuyÕn tÝnh Phi tuyÕn

T¸ch Symbol
DFE MLSE
ML
CÊu tróc

¦íc l­îng
Giµn M¾t c¸o Giµn M¾t c¸o

C­ìng Ðp kh«ng. Gradiet RLS LMS. Gradiet RLS LMS.

LMS. RLS RLS
RLS RLS nhanh. RLS nhanh.
RLS nhanh. ThuËt to¸n C¨n RLS. C¨n RLS.
C¨n RLS.
l¹i ®Ó thay ®æi chuçi con ®Çu ra cña bé san b»ng th× san b»ng gäi lµ phi
tuyÕn.
H×nh 2.9 Ph©n lo¹i c¸c m¹ch san b»ng.
NhiÒu cÊu tróc bé läc ®îc sö dông ®Ó thùc hiÖn bé san b»ng tuyÕn
tÝnh hay phi tuyÕn. Thªm vµo ®ã, mçi cÊu tróc cã mét thuËt to¸n ®¹i sè ®îc
dïng ®Ó thÝch nghi bé san b»ng. H×nh 2.9 cho thÊy s¬ ®å ph©n chia tæng
qu¸t c¸c kü thuËt san b»ng tuú theo kiÓu, cÊu tróc vµ thuËt to¸n ®îc dïng.
CÊu tróc san b»ng thêng gÆp nhÊt lµ bé san b»ng giµn tuyÕn tÝnh
(LTE). Mét bé läc giµn tuyÕn tÝnh gåm mét d·y c¸c kh©u gi÷ chËm víi
kho¶ng gi÷ chËm gi÷a c¸c kh©u c¸ch nhau mét chu kú Symbol T s. H×nh 2.10
m« t¶ cÊu tróc cña mét bé läc giµn tuyÕn tÝnh c¬ b¶n.
Kh©u g÷
y(t)+nb(t)
Ts Ts chËm Ts Ts

Xung
chu kú 
Taps

H×nh 2.10 CÊu tróc bé läc giµn c¬ b¶n.

Gi· sö c¸c kh©u gi÷ chËm cã t¨ng Ých vµ ®é gi÷ chËm lµ T s. Khi ®ã hµm
truyÒn cña bé san b»ng lµ hµm cña c¸c to¸n tö gi÷ chËm exp(-jTs) hoÆc lµ
z-1. Bé san b»ng d¹ng läc giµn tuyÕn tÝnh ®¬n gi¶n nhÊt chØ sö dông c¸c
kh©u cÊp tiÕn (feedforward) vµ hµm truyÒn cña bé san b»ng lµ ®a thøc z -1.
Bé läc nµy cã nhiÒu ®iÓm kh«ng nhng chØ ®¹t cùc trÞ t¹i z=0 vµ gäi lµ bé
läc cã ®¸p øng xung h÷u h¹n (FIR) hoÆc ®¬n gi¶n gäi lµ bé läc giµn. NÕu
nh bé san b»ng cã c¶ m¹ch cÊp tríc vµ m¹ch ph¶n håi th× hµm truyÒn cña nã
lµ hµm h÷u tØ (rotional) cña z-1 vµ gäi lµ bé läc cã ®¸p øng xung v« h¹n
(IIR) víi c¸c cùc trÞ vµ c¸c ®iÓm kh«ng.V× c¸c bé läc IIR kh«ng æn ®Þnh
khi sö dông trªn c¸c trong ®ã cã xung rÊt m¹nh ®Õn ngay sau xung déi do ®ã
chóng Ýt khi ®îc dïng.
Trong c¸c phÇn tiÕp theo cña ®å ¸n sÏ nghiªn cøu cô thÓ c¸c bé läc.

2.4 C¸c bé san b»ng tuyÕn tÝnh:

2.4.1 C¸c bé san b»ng tuyÕn tÝnh:

Trong thùc tÕ, d¹ng phæ biÕn cña mét bé san b»ng kªnh ®Ó gi¶m ISI lµ
bé läc FIR (bé läc giµn tuyÕn tÝnh), víi c¸c hÖ sè ®iÒu chØnh {i}. Trªn c¸c
kªnh cã c¸c ®Æc tÝnh cña ®¸p øng tÇn sè cha biÕt vµ biÕn ®æi theo thêi
gian, chóng ta cã thÓ ®o lêng ®Æc tÝnh kªnh vµ ®iÒu chØnh c¸c tham sè
cña bé san b»ng. Sau mçi lÇn ®iÒu chØnh, c¸c tham sè ®îc gi÷ cè ®Þnh
trong suèt qu¸ tr×nh truyÒn d÷ liÖu. C¸c béi san b»ng nh vËy gäi lµ c¸c bé
san b»ng ®Þnh tríc (preset). Ngîc l¹i, c¸c bé san b»ng thÝch nghi sÏ cËp nhËt
c¸c tham sè cña nã trong tõng chu kú truyÒn d÷ liÖu. Nh vËy, chóng cã thÓ
b¸m theo ®¸p øng kªnh biÕn ®æi chËm theo thêi gian.
Tríc hÕt ta xÐt c¸c ®Æc tÝnh thiÕt kÕ ®èi víi bé san b»ng tuyÕn tÝnh
trªn miÒn tÇn sè. H×nh 2.11 biÓu diÔn s¬ ®å khèi cña hÖ thèng sö dông bé
läc tuyÕn tÝnh lµ bé san b»ng kªnh.

§Çu vµo Läc ph¸t Kªnh Läc Thu San Tíi t¸chsãng
HT(f) Hch(f) HT(f) b»ng
Heq(f)

nb(t)
H×nh 2.11 HÖ thèng cã bé san b»ng.
Bé gi·i ®iÒu chÕ bao gåm bé läc thu cã ®¸p øng tÇn sè H R(f) kÕt hîp víi
bé san b»ng kªnh cã ®¸p øng tÇn sè H eq(f). Trong truyÒn dÉn ta thiÕt kÕ bé
läc thu cã ®¸p øng tÇn sè H R(f) kÕt hîp víi ®¸p øng cña bé läc ph¸t. NghÜa
lµ: HR(f)=HT*(f) vµ tÝch HR(f).HT(f) thêng ®îc thiÕt kÕ sao cho kh«ng cã ISI
t¹i c¸c thêi ®iÓm lÊy mÉu. Trong ®iÒu kiÖn nh vËy ta cã:

trong ®ã Xrc(f) lµ ®Æc tÝnh phæ cosin n©ng mong muèn. V× do thiÕt kÕ
HR(f).HT(f)=Xrc(f) nªn ®¸p øng tÇn sè cña bé san b»ng bï l¹i mÐo kªnh lµ:

Nh vËy ®¸p øng biªn ®é cña bé san b»ng lµ: vµ ®¸p

øng pha lµ E(f)=- C(f). Trong trêng hîp nµy, bé san b»ng gäi lµ bé läc ngîc
(inverse) víi ®¸p øng kªnh. Bé läc ngîc nµy lo¹i bá hoµn toµn ISI do kªnh g©y
ra. V× cìng Ðp ISI b»ng kh«ng t¹i c¸c thêi ®iÓm lÊy mÉu t=nT víi n=0,1,2...
nªn bé san b»ng gäi lµ bé san b»ng cìng ep kh«ng. §Çu vµo cña bé t¸ch lµ:

trong ®ã nk lµ nhiÔu céng tÝnh vµ dk lµ Symbol mong muèn.

Trong thùc tÕ, ISI do mÐo g©y ra thêng bÞ giíi h¹n trong mét sè Symbol
h÷u h¹n trªn mét biªn cña Symbol mong muèn. Do ®ã sè sè h¹ng trong biÓu
thøc (2.20) lµ h÷u h¹n. Thêi gian gi÷ chËm  gi÷a c¸c kh©u l©n cËn nhau cã
thÓ chän lín b»ng kho¶ng Symbol Ts. Trong trêng hîp nµy bé san b»ng FIR
gäi lµ bé san b»ng kho¶ng Symbol. Trong ®ã, ®Çu vµo bé san b»ng ®îc lÊy
mÉu tuÇn tù theo ph¬ng tr×nh (2.7). Tuy nhiªn ta nhí r»ng khi tèc ®é Symbol
th× c¸c tÇn sè cña tÝnh hiÖu thu ®îc lín h¬n tÇn sè giíi h¹n 1/T ®îc
g¸n cho c¸c tÇn sè díi 1/T. Trong trêng hîp nµy bé san b»ng bï l¹i ®èi víi kªnh
bÞ nhiÔu ®· g¸n.
MÆt kh¸c, khi thêi gian gi÷ chËm  gi÷a c¸c kh©u l©n cËn chän sao cho
th× viÖc g¸n kh«ng x¶y ra vµ nh vËy bé san b»ng gäi lµ cã c¸c
kh©u ph©n ®o¹n, vµ gäi lµ bé san b»ng ph©n ®o¹n. Trong thùc tÕ, chän
=2/T khi ®ã tèc ®é lÊy mÉu t¹i ®Çu ra cña bé läc GR(f) lµ 2/T.
§¸p øng xung cña bé san b»ng FIR lµ:

trong ®ã {cn} lµ 2N-+1 hÖ sè cña bé san b»ng vµ N ®îc chän ®ñ lín sao cho
bé san b»ng tr¶i réng h¬n ®é dµi cña ISI. NghÜa lµ 2N+1L trong ®ã L lµ
sè mÉu tÝn hiÖu t¹o ra ISI. V× vµ y(t) lµ xung
tÝn hiÖu t¬ng øng víi X(f) nªn xung tÝn hiÖu ®Çu ra cña bé san b»ng lµ:

®iÒu kiÖn cìng Ðp kh«ng cã thÓ ¸p dông ®Ó lÊy mÉu t¹i thêi ®iÓm
t=nT. C¸c mÉu ®ã lµ:

v× cã 2N+1 hÖ sè bé san b»ng, cho nªn chóng ta chØ ®iÒu khiÓn ®îc 2N+1
gi¸ trÞ mÉu cña . §Æc biÖt chóng ta cã thÓ cìng Ðp ®îc c¸c ®iÒu kiÖn:

mµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã cã thÓ biÓu diÔn ®íi d¹ng ma trËn R=P ,trong
®ã R lµ ma trËn hiÖp biÕn víi c¸c phÇn tö ma trËn lµ {x(mT-n)}. VÐc t¬ P
cã 2N+1 phÇn tö vµ cã mét phÇn tö kh¸c kh«ng. Nh vËy chóng ta nhËn ®îc
mét tËp 2N+1 ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh c¸c hÖ sè cña bé san b»ng cìng Ðp
kh«ng. Ta cÇn chó ý r»ng bé san b»ng cìng Ðp kh«ng FIR kh«ng lo¹i bá hoµn
toµn ISI bëi v× nã cã ®é dµi h÷u h¹n. Tuy nhiªn khi N t¨ng lªn, lîng d ISI sÏ
gi¶m xuèng vµ tíi h¹n khi N th× hoµn toµn lo¹i bá ISI.
Ta thùc hiÖn m« pháng b»ng m¸y tÝnh cho bé san b»ng cìng Ðp kh«ng.
Bé san b»ng ph¶i tháa m¶n ph¬ng tr×nh (2.40). Ma trËn R víi c¸c phÇn tö
y(mT-nT/2) cho bëi:
VÐc t¬ hÖ sè  vµ vÐc t¬ P cho bëi:

Khi ®ã, ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh R.=P cã thÓ gi¶i th«ng qua ma trËn ngîc
cña R. Ta cã:

H×nh 2.12 m« t¶ xung tríc khi san b»ng y(t) vµ xung sau khi san b»ng
víi mét lîng nhá ISI cßn l¹i.
1 1.2

0.9
1
0.8

0.7 0.8

0.6
0.6
0.5
0.4
0.4

0.3 0.2
0.2
0
0.1

0 -0.2
0 5 10 15 20 25 0 2 4 6 8 10 12

H×nh 2.12 Xung tríc vµ sau san b»ng.

Mét bÊt lîi ®èi víi bé san b»ng cìng Ðp kh«ng lµ nã bá qua sù cã mÆt
cña t¹p ©m céng tÝnh, nh vËy khi sö dông bé san b»ng nµy cã thÓ lµm t¹p
©m t¨ng ®¸ng kÓ. §iÒu nµy dÔ thÊy ®îc bëi v× trong mét kho¶ng tÇn nµo
®ã mµ Hch(f) nhá th× bé san b»ng sÏ bï l¹i b»ng c¸ch ®Æt
t¨ng Ých lín t¹i kho¶ng tÇn nµy. Nh vËy, t¹p ©m trong kho¶ng tÇn ®ã ®îc
t¨ng cêng lín lªn. Mét híng kh¸c lµ gi¶i phãng ®iÒu kiÖn ISI b»ng kh«ng vµ
lùa chon ®Æc tÝnh cña bé san b»ng kªnh nh lµ nguån kÕt hîp víi ISI d vµ lóc
®ã t¹p nhiÔu c«ng tÝnh ë ®Çu ra bé san b»ng ®îc cùc tiÓu ho¸. §ã lµ d¹ng
bé san b»ng kªnh tèi u dùa trªn tiªu chuÈn lçi trung b×nh b×nh ph¬ng cùc tiÓu
(MSE). Ta xÐt chi tiÕt t¹p nhiÔu lµm mÐo ®Çu ra bé san b»ng FIR, trong
®ã:

trong ®ã y(t) lµ ®Çu vµo bé san b»ng cho bëi ph¬ng tr×nh (2.6). §Çu ra bé
san b»ng ®îc lÊy mÉu t¹i c¸c thêi ®iÓm t=mT. Nh vËy, chóng ta cã:

§¸p øng mong muèn ë ®Çu ra bé san b»ng t¹i t=mT lµ Symbol ®· ph¸t
. Lçi ®îc ®Þnh nghÜa lµ sai lÖch gi÷a vµ . Nh vËy
lçi trung b×nh b×nh ph¬ng (MSE) gi÷a gi¸ trÞ mÉu ra thùc tÕ vµ gi¸
trÞ mong muèn lµ:

trong ®ã c¸c t¬ng quan ®Þnh nghÜa nh sau:

kú väng ®îc lÊy theo chuçi th«ng tin ngÉu nhiªn {d(mT)} vµ t¹p ©m céng
tÝnh.
NghiÖm MSE cùc tiÓu nhËn ®îc b»ng c¸ch ®¹o hµm ph¬ng tr×nh
(2.43) theo c¸c hÖ sè cña bé san b»ng {c n}. Nh vËy chóng ta nhËn ®îc ®iÒu
kiÖn ®èi víi nghiÖm MSE cùc tiÓu nh sau:

cã tÊt c¶ 2N+1 ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh ®èi víi c¸c hÖ sè cña bé san b»ng.
Kh¸c víi nghiÖm cìng Ðp kh«ng, c¸c ph¬ng tr×nh nµy phô thuéc vµo c¸c
thuéc tinhd thèng kª (tù t¬ng quan) cña t¹p ©m còng nh ISI th«ng qua tù t¬ng
quan RY(n).
Trong thùc tÕ, ma trËn tù t¬ng quan RY(n), vÐc t¬ t¬ng quan chÐo
RIY(n) lµ kh«ng biÕt theo chu kú. Tuy nhiªn, c¸c chuçi t¬ng quan nµy cã thÓ -
íc lîng b»ng c¸ch ph¸t tÝnh hiÖu kiÓm tra trªn kªnh vµ sö dông c¸c íc lîng lÊy
trung b×nh theo thêi gian

thay cho lÊy trung b×nh theo tËp hîp ®Ó gi¶i ®èi víi c¸c hÖ sè cña bé san
b»ng cho bëi ph¬ng tr×nh (2.45).
Ta thùc hiÖn m« pháng b»ng Matlab cho bé san b»ng nµy nh sau. C¸c hÖ sè
cña bé san b»ng nhËn ®îc b»ng c¸ch gi¶i ph¬ng tr×nh (2.45). Cho N=2,
=T/2, ma trËn RY(n-k) nh sau: trong ®ã R lµ ma trËn hiÖp
biÕn ®Çu vµo. I lµ ma trËn ®ång nhÊt thøc. VÐc t¬ RIY nh sau:

c¸c hÖ sè tèi u:
H×nh 2.13 lµ xung ®· san b»ng theo tiªu chuÈn MSE.
1.2 1.2

1 1

0.8 0.8

0.6 0.6

0.4 0.4

0.2 0.2

0 0

-0.2 -0.2
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
 H×nh 2.13 Xung san b»ng theo tiªu chuÈn MSE.

2.4.2 C¸c bé san b»ng tuyÕn tÝnh thÝch nghi:

Trong thùc tÕ khi sö dông bé san b»ng ®Ó lo¹i bá ISI trong c¸c hÖ thèng
th«ng tin cã ®Æc tÝnh cña kªnh thêng kh«ng biÕt tríc, vµ trong nhiÒu trêng
hîp ®¸p øng cña kªnh thay ®æi theo thêi gian. Trong nh÷ng trêng hîp nh vËy,
c¸c bé san b»ng ®îc thiÕt kÕ ®Ó cã thÓ thay ®æi theo ®¸p øng kªnh ®Ó
thÝch nghi víi sù biÕn ®æi cña ®¸p øng kªnh v« tuyÕn.
Chóng ta thÊy r»ng hÖ sè c¸c kh©u cña bé san b»ng tuyÕn tÝnh ®îc x¸c
®Þnh b»ng c¸ch gi·i tËp c¸c ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh. Theo tiªu chuÈn tèi u
ho¸ cìng Ðp kh«ng th× c¸c ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh cho bëi (2.40). MÆt kh¸c
nÕu nh tiªu chuÈn tèi u ho¸ dùa trªn viÖc cùc tiÓu MSE th× c¸c hÖ sè cña bé
san b»ng tèi u ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch gi¶i tËp c¸c ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh
cho bëi (2.45). Trong c¶ hay trêng hîp chóng ta cã thÓ biÓu diÔn tËp c¸c ph-
¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh ë d¹ng ma trËn tæng qu¸t:

trong ®ã R lµ ma trËn hiÖp biÕn ®Çu vµo, P lµ vÐc t¬ t¬ng quan cét,  lµ
vÐc t¬ hÖ sè.
Gi¶i ph¬ng tr×nh (2.47) ta cã:

víi c¸c bé san b»ng thùc tÕ, nghiÖm vÐc t¬ hÖ sè tèi u tõ ph¬ng tr×nh (2.48)
thêng nhËn ®îc b»ng thuËt to¸n lÆp ®Ó tr¸nh tÝnh to¸n cô thÓ ma trËn ngîc
R. ThuËt to¸n lÆp l¹i ®¬n gi¶n nhÊt lµ thuËt to¸n “gi¶m dèc nhÊt”. B¾t
®Çu b»ng c¸ch chän vÐc t¬ hÖ sè  tuú ý ®Æt lµ 0. ViÖc chän c¸c hÖ sè
ban ®Çu nµy t¬ng øng víi mét ®iÓm trªn hµm tiªu chuÈn cÇn ®îc tèi u.
Ch¼ng h¹n, ta xÐt ®èi víi tiªu chuÈn MSE, gi¶ thiÕt khëi ®Çu lµ 0 t¬ng
øng víi mét ®iÓm trªn bÒ mÆt MSE bËc hai trong kh«ng gian träng sè
(2N+1) chiÒu. VÐc t¬ Gradiet ®îc ®Þnh nghÜa lµ g0 lµ ®¹o hµm cña MSE
theo (2N+1) hÖ sè cña bé san b»ng vµ tÝnh t¹i cïng mét diÓm trªn bÒ mÆt
tiªu chuÈn. §Ó nghiªn cøu c¸c m¹ch san b»ng thÝch nghi, ta tiÕn hµnh nghiªn
cøu c¸c thuËt to¸n cña nã.

2.4.3 ThuËt to¸n san b»ng thÝch nghi:

Do c¸c bé san b»ng thÝch nghi bï l¹i ®Æc tuyÕn kªnh cña kªnh truyÒn
biÕn ®æi theo thêi gian vµ cha x¸c ®Þnh nªn nã ®ßi hái ph¶i cã thuËt to¸n
chuyªn dông ®Ó cËp nhËt c¸c hÖ sè cña cña bé san b»ng vµ b¸m theo sù
biÕn ®æi cña kªnh. Cã rÊt nhiÒu thuËt to¸n ®Ó thÝch nghi c¸c hÖ sè cña bé
san b»ng. Tuy nhiªn, viÖc ph¸t triÓn c¸c thuËt to¸n thÝch nghi lµ c«ng viÖc
kh¸ phøc t¹p. Ta chØ xÐt mét sè c¸c thuËt to¸n cã øng dông réng r·i trong thùc
tÕ, ®ã lµ:
1. ThuËt to¸n cìng Ðp kh«ng.
 2. ThuËt to¸n trung b×nh b×nh ph¬ng cùc tiÓu.
3. ThuËt to¸n b×nh ph¬ng cùc tiÓu ®Ö quy.
Tríc hÕt, khi xet ®Õn chÊt lîng cña mét thuËt to¸n, dùa vµ nh÷ng tham
sè sau:
 Tèc ®é héi tô: lµ sè lÇn lÆp l¹i cÇn thiÕt ®èi víi mét thuËt to¸n t¬ng
øng víi tÝn hiÖu ®Çu vµo dõng ®Ó héi tô ®Õn gÇn nghiÖm tãi u.
Tèc ®é héi tô nhanh cho phÐp thuËt to¸n thÝch øng nhanh chãng víi
m«i trêng thèng kª dõng vµ cha biÕt. Ngoµi ra nã cho phÐp b¸m theo
c¸c biÕn ®æi thèng kª khi ho¹t ®éng trong m«i trêng kh«ng æn
®Þnh.
 §é sai lÖch: víi thuËt to¸n hiÖu qu¶, tham sè nµy cho sè ®o ®Þnh l-
îng gi÷a gi¸ trÞ cuèi cïng cña lçi trung b×nh b×nh ph¬ng lÊy trªn mét
tËp c¸c bé san b»ng thÝch nghi sai lÖch víi lçi trung b×nh b×nh ph-
¬ng cùc tiÓu.
 §é phøc t¹p tÝnh to¸n: lµ sè phÐp to¸n cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mét
bíc lÆp cña thuËt to¸n.
 C¸c thuéc tÝnh sè: khi thuËt to¸n ®îc thùc hiÖn ë d¹ng sè häc, sai
lÖch t¹o ra do t¹p nhiÔu “round-off” vµ lçi tr×nh bµy trong m¸y
tÝnh. Nh÷ng d¹ng lçi nµy lµm ¶nh hëng ®Õn ®é æn ®Þnh cña thuËt
to¸n.
Trong thùc tÕ, “gi¸” cña nÒn tÝnh to¸n (flatform), quû c«ng suÊt vµ c¸c
®Æc tÝnh cña truyÒn sãng v« tuyÕn quyÕt ®Þnh viÖc lùa chän cÊu tróc
cña bé san b»ng cïng víi thuËt to¸n cña nã. Trong th«ng tin v« tuyÕn víi c¸c
m¸y cÇm tay th× cÊp nguån lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng v× thêi gian nèi cuéc
liªn l¹c ph¶i lín do ®ã chØ thùc hiÖn san b»ng khi chóng b¶o ®¶m c¶i tiÕn
®êng liªn l¹c ®Ó ®iÒu chØnh gi¸ cña t¶i c«ng suÊt.
2.4.3.1 ThuËt to¸n cìng Ðp kh«ng:
Trong m¹ch san b»ng sö dông thuËt to¸n cìng Ðp kh«ng c¸c hÖ sè cña bé
san b»ng chän sao cho cìng Ðp mÉu sè cña ®¸p øng xung cña kªnh vµ bé san
b»ng kÕt hîp vÒ kh«ng t¹i tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ nT. B»ng c¸ch ®Æt c¸c hÖ sè mµ
kh«ng cÇn gíi h¹n, khi ®ã sÏ nhËn ®îc mét bé san b»ng cã ®é dµi v« h¹n mµ
ISI ®Çu ra b»ng kh«ng. Khi mçi kh©u gi÷ chËm cã thêi gian gi÷ chËm b»ng
chu kú Symbol T th× ®¸p øng tÇn sè Heq(f) cña m¹ch san b»ng lµ cã tÝnh chu
kú víi chu kú b»ng tèc ®é Symbol 1/T. §¸p øng tæng céng cña kªnh vµ bé san
b»ng ph¶i tho¶ m¶n tiªu chuÈn Nyquist thø nhÊt:

trong ®ã Hch(f) lµ ®¸p øng tÇn sè cña kªnh. Nh vËy, mét bé san b»ng kh«ng
cã ISI ®é dµi v« h¹n ®¬n gi¶n lµ bé läc ngîc ®Æc tÝnh tÇn sè chñ kªnh
truyÒn .
 ThuËt to¸n cìng Ðp kh«ng cã nhîc ®iÓm lµ nã khuÕch ®¹i t¹p ©m t¹i
miÒn tÇn sè cã biªn ®é thÊp. Do ®ã lµm t¨ng nhiÔu vµ hiÖn nay kh«ng ®îc
sö dông trong th«ng tin di ®éng.
2.4.3.2 ThuËt to¸n LMS:
ThuËt to¸n LMS tu©n theo tiªu chuÈn cùc tiÓu læi trung b×nh b×nh ph-
¬ng (MSE) gi÷a ®Çu ra mong muèn cña bé san b»ng vµ ®Çu ra thùc tÕ.
Theo h×nh 2.7 ta cã lçi tiÒn ®Þnh lµ :

vµ tõ ph¬ng tr×nh (2.24) ta cã:

§Ó tÝnh to¸n lçi trung b×nh b×nh b×nh ph¬ng |ek|2 t¹i bíc lÆp k ta cã,
b×nh ph¬ng ph¬ng tr×nh (2.24) ta cã:

thuËt to¸n LMS cè g¾ng cùc tiÓu lçi trung b×nh b×nh ph¬ng cho ph¬ng
tr×nh (2.52).
§èi víi ®iÒu kiÖn kªnh ®Æc biÖt, lçi tiÒn ®Þnh ek phô thuéc vµo vÐc
t¬ t¨ng Ých cña kh©u n, nh vËy, lçi trung b×nh b×nh ph¬ng (MSE) cña bé
san b»ng lµ mét hµm cña n. Cho hµm “cost” J(n) biÔu diÔn lçi trung b×nh
b×nh ph¬ng theo biÕn n. §Ó cùc tiÓu MSE ta cho ®¹o hµm J(n) b»ng
kh«ng.

§©y lµ kÕt qu¶ cæ ®iÓn, vµ gäi lµ ph¬ng tr×nh tÇm thêng v× lçi ®îc
cùc tiÓu ho¸ vµ cÇu ph¬ng víi tÝnh hiÖu mong muèn xk. Khi ph¬ng tr×nh
(2.53) tho¶ m¶n th× MMSE cña bé san b»ng lµ:

®Ó thÊy ®îc vÐc t¬ t¨ng Ých c¸c kh©u tèi u th× ph¬ng tr×nh tÇm th-
êng (2.53) ph¶i ®îc gi¶i lÆp khi bé san b»ng héi tô vÒ gi¸ trÞ J opt nhá ®Õn
møc chÊp nhËn ®îc. Cã mét sè c¸ch ®Ó lµm ®iÒu nµy, vµ nhiÒu biÕn cña
thuËt to¸n LMS ®· ®îc sö dông dùa trªn nghiÖm cña ph¬ng tr×nh (2.54). Mét
kü thuËt têng minh lµ tÝnh:

Tuy nhiªn, chuyÓn ma trËn ®ßi hái sè phÐp to¸n lµ O(N 3). Mét ph¬ng
ph¸p kh¸c lµ ph¬ng ph¸p khö Gauss vµ hÖ sè Cholesky ®ßi hái O(N 2) phÐp
lÆp. ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ chØ N Symbol ®Çu vµo cÇn thiÕt ®Ó
gi¶i ph¬ng tr×nh tÇm thêng. Nh vËy kh«ng cÇn chuçi huÊn luyÖn dµi.
 Trong thùc tÕ, viÖc cùc tiÓu lçi trung b×nh b×nh ph¬ng gi¶i ®Ö quy
b»ng c¸ch sö dông thuËt to¸n Gradient ngÉu nhiªn hay thuËt to¸n LMS. Nã lµ
thuËt to¸n san b»ng ®¬n gi¶n nhÊt chØ sö dông 2N+1 phÐp tÝnh to¸n trªn
mét bíc lÆp. C¸c träng sè cña bé san b»ng ®îc cËp nhËt nh sau. Ký hiÖu n lµ
thø tù c¸c bíc lÆp, th× thuËt to¸n LMS tÝnh lÆp nh sau:

trong ®ã chØ sè con N lµ sè tÇng gi÷ chËm cña bé san b»ng vµ  lµ kÝch
thíc bíc nh¶y ®Ó ®iÒu khiÓn tèic ®é héi tô vµ ®é æn ®Þnh cña thuËt to¸n.
Bé san b»ng sö dông thuËt to¸n LMS lµm cùc ®¹i tØ sè S/N ®Çu ra
cïng víi viÖc h¹n chÕ ®é dµi cña bén san b»ng. NÕu nh mét tÝn hiÖu vµo cã
®Æc ®iÓm ph©n t¸n theo thêi gian lín h¬n ®é gi÷ chËm truyÒn sãng qua bé
san b»ng th× bé san b¨ng kh«ng thÓ gi¶m mÐo ®îc. Tèc ®é héi tô cña thuËt
to¸n LMS lµ chËm do nguyªn nh©n chØ xã mét tham sè  ®Ó ®iÒu khiÓn
tèc ®é thÝch nghi. §Ó tr¸nh viÖc thÝch nghi trë nªn kh«ng æn ®Þnh th× ph¶i
chän gi¸ trÞ  nh sau:

trong ®ã i lµ gi¸ trÞ riªng thø i cña ma trËn hiÖp biÕn RNN. H×nh 2.14 m« t¶
mét bé san b»ng thÝch nghi sö dông tiªu chuÈn MSE víi c¸c hÖ sè ck cã thÓ
®iÒu chØnh th«ng qua gi¸ trÞ {k}.
§Çu vµo Z-1
Z-1 Z-1 Z-1 Z-1

c-K c-1 c0 c1 cK

- T¸ch sãng
+
{K}
 HuÊn luyÖn §Çu ra
H×nh 2.14 Bé san b»ng thÝch nghi tuyÕn tÝnh dùa trªn tiªu chuÈn MSE.
Ta thùc hiªn m« pháng bé san b»ng tuyÕn tÝnh thÝch nghi dùa trªn thuËt
to¸n LMS cho bëi (2.56). Chän 2N+1=11, chän trong ®ã PR
lµ c«ng suÊt cña tÝn hiÖu céng thªm nhiÔu, chän PR=1. §Æc tÝnh kªnh cho
bëi

Thùc hiÖn ch¹y m« pháng ta cã kÕt qu¶ vÒ ®é héi tô cña thuËt to¸n. §å thÞ
biÓu diÔn lçi trung b×nh b×nh ph¬ng víi c¸c gi¸ trÞ  kh¸c nhau. Khi  gi¶m
®é héi tô chËm h¬n nhng cã møc MSE thÊp h¬n. Ch¬ng tr×nh m« pháng cho
trong phÇn phô lôc.
0.18
L o i tr u n g b in h b in h p h u o n g

0.16

0.14

0.12

0.1

0.08

0.06

0.04
=0.115
0.02 =0.09
=0.045
0
0 100 200 300 400 500
So buoc lap

H×nh 2.15 §Æc tÝnh héi tô cña thuËt to¸n LMS c¸c bíc lÆp kh¸c nhau.
2.4.3.3 ThuËt to¸n b×nh ph¬ng cùc tiÓu truy to¸n:
ThuËt to¸n LMS dùa trªn gradiet cã tèc ®é héi tô rÊt chËm, ®Æc biÖt
khi c¸c gi¸ trÞ riªng cña ma trËn hiÖp biÕn ®Çu vµo R NN tr·i rÊt lín. NghÜa
lµ . §Ó ®¹t tèc ®é héi tô nhanh h¬n, sö dông thuËt to¸n phøc t¹p
cã thªm c¸c tham sè kh¸c. ThuËt to¸n héi tô nhanh h¬n dùa trªn ph¬ng ph¸p
b×nh ph¬ng cùc tiÓu, nã ngîc víi ph¬ng ph¸p thèng kª sö dông thuËt to¸n
LMS. NghÜa lµ tèc ®é héi tô nhanh dùa vµo íc lîng lçi biÓu diÔn theo thêi
gian trung b×nh cña tÝn hiÖu thu ®îc thùc tÕ thay cho trung b×nh thèng kª.
§iÒu nµy rÊt h÷u Ých mÆc dï phøc t¹p h¬n, ®ã lµ kü thuËt xö lý tÝn hiÖu
thÝch nghi b×nh ph¬ng cùc tiÓu truy to¸n (RLS), nã c¶i thiÖn ®¸ng kÓ tèc
®é héi tô cña bé san b»ng thÝch nghi.
Lçi b×nh ph¬ng cùc tiÓu dùa trªn trung b×nh vÒ thêi gian ®Þnh nghÜa
nh sau:

trong ®ã  lµ hÖ sè träng sè nhá h¬n 1 vµ gÇn b»ng 1, e *(i,n) lµ liªn hîp

phøc cña e(i,n) vµ lçi e(i,n) lµ:

vµ:
 trong ®ã yN(i) lµ vÐc t¬ d÷ liÔu ®Çu vµo tai thêi ®iÓm i, vµN(n) lµ
vÐc t¬ t¨ng Ých míi cña kh©u t¹i thêi ®iÓm n. Trong ®ã, e(i,n) lµ lâi sö
dông hÖ sè t¨ng Ých míi t¹i thêi ®iÓm n ®Ó kiÓm tra d÷ liÖu cò t¹i lÇn J,
vµ J(n) lµ lçi b×nh ph¬ng tÝch luü cña t¨ng Ých c¸c kh©u míi trªn c¸c d÷
liÖu tríc.
NghiÖm RLS ®ßi hái t×m t×m vÐc t¬ t¨ng Ých c¸c kh©u cña bé san
b»ng N(n) sao cho lçi trung b×nh b×nh ph¬ng tÝch luü J(n) ®îc cùc tiÓu
ho¸. Nã sö dông tÊt c¶ d÷ liÖu tríc ®ã ®Ó kiÓm tra t¨ng Ých míi cña c¸c
kh©u. Tham sè  lµ mét hÖ sè trong hÖ träng sè d÷ liÖu mµ c¸c hÖ sè d÷
liÖu hiÖn t¹i nÆng trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n, sao cho J(n) cã xu híng bá qua
c¸c d÷ liÖu tríc ®ã trong m«i trêng kh«ng æn ®Þnh. NÕu nh kªnh dõng th×
®Æt =1. §Ó nhËn ®îc lçi b×nh ph¬ng cùc tiÓu J(n) th× gradient cña J(n)
trong ph¬ng tr×nh (2.58) ®Æt b»ng 0.

Sö dông c¸c ph¬ng tr×nh (2.59), (2.60) cã thÓ thÊy r»ng:

trong ®ã lµ vÐc t¬ t¨ng Ých tèi u cña bé san b»ng RLS.

ma trËn RNN(n) trong ph¬ng tr×nh (2.63) lµ ma trËn t¬ng quan tÊt ®Þnh cña
d÷ liÖu vµo bé san b»ng yN(i). Vµ PN(i) ë ph¬ng tr×nh (2.64) lµ vÐc t¬ t¬ng
quan chÐo tÊt ®Þnh gi÷a ®Çu vµo bé san b»ng y N(i) vµ ®Çu ra mong muèn
d(i), ë ®©y d(i)=x(i). §Ó tÝnh to¸n vÐc t¬ träng sè cña bé san b»ng N ta sö
dông ph¬ng tr×nh (2.62) cÇn ph¶i tÝnh to¸n .
Tõ ®Þnh nghÜa RNN(N) theo ph¬ng tr×nh (2.63) cã thÓ biÓu diÔn ph-
¬ng tr×nh ®Ö quy RNN(n) theo RNN(n-1).

v× c¶ ba sè h¹ng trong ph¬ng tr×nh (2.65) ®Òu lµ ma trËn NxN nªn ma trËn
chuyÓn vÞ cã thÓ sö dông ®Ó tÝnh ®Ö quy cËp nhËt theo chuyÓn vÞ
tríc ®ã .

trong ®ã:

dùa trªn c¸c ph¬ng tr×nh ®Ö quy nµy, viÖc cùc tiÓu ho¸ RLS dÉn ®Õn ph-
¬ng tr×nh cËp nhËt träng sè sau:
trong ®ã:

C¸c bíc cña thuËt to¸n RLS nh sau:

1. Khëi t¹o (0)=k(0)=x(0)=0, R-1(0)=INN, trong ®ã INN lµ ma trËn ®¬n
vÞ NxN vµ  lµ h¨ng sè d¬ng lín.
2. Thùc hiÖn tÝnh to¸n nh sau:

Trong ph¬ng tr×nh (2.73),  lµ hÖ sè träng sè cã thÓ lµm thay ®æi chÊt
lîng cña bé san b»ng, nÕu nh mét kªnh kh«ng biÕn ®æi theo thêi gian th× 
cã thÓ ®Æt b¨ng 1. Th«ng thêng sö dông 0.8<<1. Gi¸ trÞ cña  kh«ng ¶nh
hëng ®Õn tèc ®é héi tô mµ chØ x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng b¸m cña bé san b»ng
RLS.  cµng nhá th× kh¶ n¨ng b¸m cµng tèt. Tuy nhiªn khi  nhá qu¸ th× bé
san b»ng sÏ kh«ng æn ®Þnh. ThuËt to¸n nµy gäi lµ thuËt to¸n Kalman RLS,
nã sö dông 2.5N2+4.5N phÐp to¸n sè häc ®èi víi mét bé lÆp.

2.5 C¸c bé san b»ng phi tuyÕn:

C¸c bé san b»ng tuyÕn tÝnh mµ chóng ta ®· nghiªn cøu ë phÇn hai rÊt
hiÖu qu¶ trªn c¸c kªnh cã ISI kh«ng trÇm träng nh lµ kªnh ®iÖn tho¹i. TÝnh
chÊt trÇm träng cña ISI cã quan hÖ trùc tiÕp víi c¸c ®Æc tÝnh phæ vµ
kh«ng nhÊt thiÕt liªn quan ®Õn tr·i cña ISI vÒ mÆt thêi gian. Ta xÐt trêng
hîp ISI g©y ra do hai kªnh trªn h×nh 2.16. §é tr·i thêi gian cña ISI trªn kªnh A
lµ 5 Symbol trªn mét bªn phæ tÝn hiÖu. Ngîc l¹i, tr·i ISI vÒ mÆt thêi gian
trªn kªnh B lµ mét kho¶ng Symbol cho mét biªn tÝn hiÖu. N¨ng lîng cña ®¸p
øng tæng céng ®îc san b»ng ®ång ®Òu trªn c¶ hai kªnh.
 MÆc dï tr·i ISI ng¾n h¬n nhng kªnh B cã ISI trÇm träng h¬n. ®iÒu nµy

0.815
Kªnh A 0.72 Kªnh B
0.407 0.407
0.36 0.21
0..04 0.07 0.07
0
0.05 .03
T (a) (b)
0.21 0.5

®îc chøng minh qua ®Æc tÝnh ®¸p øng tÇn sè cña kªnh ®ã (H×nh 2.17).
Biªn ®é dB

Biªn ®é dB
0.00 0.00
-6.00 -6.00
-12.00 -12.00
-18.00 -18.00
-21.00 -21.00
-30.00 0 0.63 1.26 1.88 2.51 3.14 -30.00 0 0.63 1.26 1.88 2.51 3.14
TÇn sè  TÇn sè 

H×nh 2.16 Hai kªnh cã ISI.

H×nh 2.17 §Æc tÝnh ®¸p øng tÇn sè.
Chóng ta quan s¸t thÊy r»ng kªnh B cã ®iÓm rçng phæ (®¸p øng tÇn sè
C(f)= 0 ®èi víi c¸c tÇn sè trong b¨ng |f|W) t¹i f=1/2T, tr¸i l¹i ®iÒu nµy
kh«ng x¶y ra ®èi víi kªnh A. Bëi v× bé san b»ng tuyÕn tÝnh sÏ cã t¨ng Ých
lín h¬n ®Ó bï l¹i nh÷ng phÇn rçng. Nh vËy, t¹p nhiÔu trªn kªnh B sÏ t¨ng
nhiÒu h¬n kªnh A. §iÒu nµy chØ ra r»ng chÊt lîng cña san b»ng tuyÕn tÝnh
®èi víi kªnh B sÏ thÊp h¬n kªnh A. KÕt qu¶ nµy cã ®îc tõ viÖc m« pháng
m¸y tÝnh ®èi víi chÊt lîng cña hai bé san b»ng tuyÕn tÝnh trong h×nh 2.18.
10-1
X¸c suÊt lçi

5 Kªnh B
2
10-2
5 Bé san b»ng 31
kh©u
2
10-3
Kªnh A
5 Kh«ng
2 xuyªn nhiÔu
10-4 0 5 10 15 20 25 30
SNR, dB
H×nh 2.18 ChØ tiªu x¸c suÊt lçi cña bé san b»ng MSE tuyÕn tÝnh.
 Nh vËy h¹n chÕ cã tÝnh b¶n chÊt cña m¹ch san b»ng tuyÕn tÝnh lµ nã
thùc hiÖn kÐm víi c¸c kªnh cã phæ rçng. C¸c kªnh nh vËy thêng gÆp trong
th«ng tin v« tuyÕn.
Chóng ta sÏ nghiªn cøu ba m¹ch san b»ng phi tuyÕn:

2.5.1 M¹ch san b»ng ph¶n håi quyÕt ®Þnh (DFE):

Bé san b»ng ph¶n håi quyÕt ®Þnh lµ bé san b»ng phi tuyÕn sö dông c¸c
quyÕt ®Þnh tríc ®ã ®Ó triÖt tiªu ISI g©y ra do c¸c Symbol ®· t¸ch sãng tríc
®ã lªn Symbol hiÖn t¹i cÇn t¸ch sãng. H×nh 2.19 m« t¶ s¬ ®å khèi cña m¹ch
san b»ng ph¶n håi quyÕt ®Þnh. Nã gåm hai bé läc ,bé läc híng tiÕn
(feedforward) vµ bé läc ph¶n håi. C¶ hai bé läc ®Òu cã chu kú Symbol lµ T.
Bé läc híng tiÕn lµ bé läc FIR, cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc hÖ sè c¸c kh©u. Nã
lµ bé läc tuyÕn tÝnh, tÝn hiÖu ®Çu vµo cña nã lµ tÝn hiÖu sau bé läc thu
y(t) lÊy mÉu t¹i tÇn sè lµ béi cña tÇn sè Symbol ch½ng h¹n lµ 2/T. Bé läc thø
hai lµ bé läc ph¶n håi, còng lµ bé läc FIR cã c¸c hÖ sè ®iÒu chØnh ®îc. §Çu
vµo cña nã lµ tËp c¸c Symbol ®· t¸ch sãng tríc ®ã. §Çu ra cña bé läc ph¶n håi
trõ ®i ®Çu ra cña bé läc híng tiÕn ®Ó thiÕt lËp ®Çu vµo t¸ch sãng.

Input Feedforward + Output

Detector
filter -

Feedback
filter

H×nh 2.19 S¬ ®å khèi cña bé san b»ng ph¶n håi quyÕt ®Þnh (DFE).
Chóng ta cã:

trong ®ã {an} vµ {bn} lµ c¸c hÖ sè cã thÓ diÒu chØnh ®îc cña m¸ch híng
tiÕn vµ m¹ch ph¶n håi. Im-n lµ c¸c Symbol ®· t¸ch sãng tríc ®ã, N1+1 lµ ®é
dµi cña bé läc híng tiÕn vµ N2 lµ ®é dµi cña bé läc ph¶n håi. Dùa trªn ®Çu
vµo zm bé t¸ch sãng quyÕt ®Þnh Symbol nµo cã thÓ truyÒn ®i gÇn víi tÝn
hiÖu ®Çu vµo nhÊt. Nh vËy, nã quyÕt ®Þnh ®Çu ra .
HÖ sè c¸c kh©u cña m¹ch läc híng tiÕn vµ m¹ch läc ph¶n håi ®îc lùa
chän ®Ó tèi u mét vµi chØ tiªu chÊt lîng mong muèn. §Ó ®¬n gi¶n biÓu thøc
to¸n häc, tiªu chuÈn MSE thêng ®îc ¸p dông vµ thêng sö dông thuËt to¸n
Gradient ngÉu nhiªn.
Ta xÐt tiªu chuÈn MSE nh sau, gi¶ ®Þnh c¸c Symbol ®· t¸ch sãng tríc
®ã ë bé läc ph¶n håi lµ ®óng th× tiªu chuÈn ho¸ MSE lµ:
dÉn ®Õn tËp c¸c ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh sau ®èi víi c¸c hÖ sè cña bé läc h-
íng tiÕn:

trong ®ã

C¸c hÖ sè cña bé läc ph¶n håi san b»ng tÝnh theo bé läc híng tiÕn, biÓu
diÔn nh sau:

c¸c gi¸ trÞ cña hÖ sè m¹ch ph¶n håi lo¹i bá hoµn toµn xuyªn nhiÔu gi÷a c¸c
Symbol tríc ®ã ®· t¸ch sãng cho thÊy c¸c quyÕt ®Þnh tríc ®ã lµ ®óng vµ
K21.
Chóng ta xÐt chÊt lîng cña m¹ch san b»ng ph¶n håi quyÕt ®Þnh. ViÖc
®¸nh gi¸ chÊt lîng lµ rÊt phøc t¹p cã thÓ g©y ra lçi nhÊt lµ ë m¹ch ph¶n håi.
Trong trêng hîp kh«ng cã lçi, gi¸ trÞ MSE cùc tiÓu nh sau:

cho k1 tiÕn gÇn ®Õn giíi h¹n k1  ta cã bé läc ph¶n håi cã MSE nhá nhÊt,
ký hiÖu lµ Jmin. Jmin cã thÓ biÓu diÔn theo ®Æc tÝnh phæ cña kªnh vµ nhiÔu
céng tÝnh nh sau:

gi¸ trÞ SNR t¬ng øng lµ:

Trong trêng hîp kh«ng cã xuyªn nhiÔu X(e jT)=1 nh vËy vµ SNR

®Çu ra t¬ng øng lµ: .

Trong trêng hîp bé san b»ng thÝch nghi tuyÕn tÝnh, c¸c hÖ sè cña m¹ch
läc híng tiÕn vµ m¹ch läc ph¶n håi cña bé san b»ng ph¶n håi quyÕt ®Þnh cã
thÓ ®iÒu chØnh ®Ö quy. Dùa trªn viÖc cùc tiÓu ho¸ tiªu chuÈn MSE thuËt
to¸n gi¶m dèc nhÊt cã d¹ng:

trong ®ã ck lµ ma trËn c¸c hÖ sè cña bé san b»ng ë chu kú tÝn hiÖu thø k.
lµ ma trËn t¬ng quan chÐo cña tÝn hiÖu lçi cña víi vk.
Vµ biÓu diÔn gi¸ trÞ tÝnh hiÖu trong c¸c bé läc h-
íng tiÕn vµ ph¶n håi t¹i thêi ®iÓm t=kT. MSE ®îc cùc tiÓu khi vÐc t¬ t¬ng
quan chÐo khi k.
V× vÐc t¬ t¬ng quan chÐo lµ kh«ng biÕt chÝnh x¸c t¹i c¸c thêi ®iÓm
kh¸c nhau nªn chóng ta sö dông ph¬ng tr×nh ®Ö quy ®Ó íc lîng.

§©y chÝnh lµ thuËt to¸n LMS ¸p dông cho bé san b»ng DFE.
Mét cÊu tróc DFE kh¸c do Belfiore vµ Park ®Ò xuÊt ®ã lµ bé san b»ng
DFE dù ®o¸n gåm mét m¹ch läc híng tiÕn mµ m¹ch läc ph¶n håi. Tuy nhiªn,
m¹ch ph¶n håi ®îc ®iÒu khiÓn bëi mét chuçi ®Çu vµo ®Þnh d¹ng b»ng sai
lÖch ë ®Çu ra t¸ch sãng víi ®Çu ra cña bé läc híng tiÕn. Do ®ã FBF gäi lµ
bé dù ®o¸n t¹p ©m v× nã dù ®o¸n nhiÔu vµ ISI cßn l¹i chøa trong tÝn hiÖu ë
®Çu ra FFF vµ trõ ®i ®Çu ra bé t¸ch sãng sau mét sè kh©u gi÷ chËm ë m¹ch
ph¶n håi.
Ta xÐt c¸c ®Æc tÝnh chÊt lîng cña nã. T¹p nhiÔu t¹i ®Çu ra cña bé läc
híng tiÕn cã mËt ®é phæ c«ng suÊt nh sau.

Xuyªn nhiÔu Symbol d cã mËt ®é phæ c«ng suÊt lµ:

Tæng cña hai mËt ®é phæ nµy biÓu diÔn mËt ®é phæ c«ng suÊt cña t¹p ©m
vµ xuyªn nhiÔu Stmbol t¹i ®Çu ra cña bé läc híng tiÕn. Ta cã:

NÕu nh X(ejT) =1 th× kªnh lµ lý tëng vµ nh vËy cã thÓ gi¶m MSE. MÆt
kh¸c, nÕu cã mÐo kªnh, th× c«ng suÊt lçi t¹i ®Çu ra cña bé läc híng tiªn cã
thÓ gi¶m b»ng bé dÑ ®o¸n tuyÕn tÝnh dùa trªn c¸c gi¸ trÞ lçi tríc ®ã.
NÕu gäi B() biÓu diÔn ®¸p øng tÇn sè cña bé dù ®o¸n ph¶n håi cã ®é
dµi h÷u h¹n th×

Khi ®ã lçi t¹i ®Çu ra cña bé dù ®o¸n lµ: E()-E().B()=E()[1-B()].

ViÖc cùc tiÓu hãa gi¸ trÞ trung b×nh b×nh ph¬ng cùc tiÓu lçi nµy lµ:

Th«ng qua c¸c gi¸ trÞ hÖ sè bé dù ®o¸n b{n}, bé dù ®o¸n tèi u cã d¹ng:
B()=1-G()/g0 trong ®ã G() lµ nghiÖm cña phÐp nh©n tö phæ:
2.5.2 Bé san b»ng íc lîng chuçi tèi u cùc ®¹i:
C¸c bé san b»ng tuyÕn tÝnh dùa trªn tiªu chuÈn MSE ®îc tèi u theo tiªu
chuÈn x¸c suÊt cùc tiÓu lçi Symbol khi kªnh kh«ng mÐo biªn ®é. Tuy thÕ,
®©y lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu mµ mét bé san b»ng cÇn cã ®èi víi ®êng th«ng
tin di ®éng. H¹n chÕ cña bé san b»ng dùa trªn tiªu chuÈn MSE thóc ®Èy c¸c
nµ nghiªn cøu t×m c¸ch nghiªn cøu cÊu tróc phi tuyÕn tèi u ho¹c gÇn tèi u.
C¸c bé san b»ng sö dông nhiÒu lo¹i cÊu tróc thu tèi u cùc ®¹i kh¸c nhau.
B»ng c¸ch sö dông c¸c bé m« pháng ®¸p øng ®Çu vµo cïng víi sö dông thuËt
to¸n, c¸c bé MLSE kiÓm tra tÊt c¶ c¸c chuçi d÷ liÖu cã thÓ (tù gi¶i m· mçi
Symbol thu ®îc) vµ lùa chän d÷ liÖu víi x¸c suÊt cùc ®¹i ë ®Çu ra. Mét bé
san b»ng MLSE thêng yªu cÇu tÝnh to¸n lín, ®Æc biÖt khi tr·i gi÷ chËm cña
kªnh lín. ViÖc sö dông bé san b»ng MLSE ®Ò xuÊt tríc tiªn bëi Forney.
Trong ®ã «ng thiÕt lËp cÊu tróc bé íc lîng MLSE vµ thùc hiÖn víi thuËt to¸n
Viterbi. Nã íc lîng chuçi u cùc ®¹i cña chuçi tr¹ng th¸i cña qu¸ tr×nh Markov
quan s¸t ®îc tõ t¹p nhiÔu kh«ng nhí. HiÖn nay, bé san b»ng nµy thùc hiÖn
thµnh c«ng cho c¸c hÖ thèng th«ng tin di ®éng, ®Æc biÖt ®îc sö dông trong
hÖ thèng GSM.
Bé san b»ng MLSE xem nh bµi to¸n íc lîng tr¹ng th¸i rêi r¹c theo thêi
gian thêng x¶y ra trªn kªnh v« tuyÕn víi c¸c hÖ sè fk, íc lîng trªn L mÉu ®Çu
vµo gÇn nhÊt. Nh vËy kªnh cã ML tr¹ng th¸i trong ®ã M lµ kÝch thíng cña
b¶ng Symbol ®iÒu chÕ. NghÜa alf m· xo¸n ML do m¸y thu sö dông ®Ó m«
h×nh kªnh theo thêi gian. ThuËt to¸n Viterbi sÏ b¸m theo tr¹ng th¸i cña kªnh
b»ng c¸c ®êng nèit h«ng qua m· cuèn. S¬ ®å khèi cña MLSE dùa trªn DFE
nh h×nh 2.20.

§Çu vµo Chuçi d÷ liÖu

y(t) z(t) {zn} ®· ­íc l­îng
Läc phèi hîp MLSE
{an}
Gi÷ chËm {si}

+ ¦íc l­îng kªnh

-
e

H×nh 2.20 CÊu tróc cña MLSE víi bé läc phèi hîp thÝch nghi.
MLSE tèi u theo híng cùc tiÓu hãa x¸c suÊt lçi chïm, nã ®ßi hái nhËn
biÕt c¸c ®Æc tÝnh cña kªnh ®Ó tÝnh c¸c ma trËn quyÕt ®Þnh. Nã cßn ®ßi
nhËn biÕt ph©n bè thèng kª cña t¹p ©m trong tÝn hiÖu. Nh vËy, ph©n bè
x¸c suÊt cña nhiÔu x¸c ®Þnh d¹ng ma trËn bé gi·i ®iÒu chÕ tèi u cña tÝn
hiÖu thu ®îc.trong ch¬ng ba cña ®å an sÏ ®i s©u nghiªn cøu bé san b»ng
Viterbi trong hÖ thèng GSM.

MôC LôC
Ch¬ng II: san b»ng trong th«ng tin sè.-----------------------------------------1
2.1.Giíi thiÖu chung:.....................................................................1
2.2. §Æc ®iÓm cña xuyªn nhiÔu:.................................................3
2.3.C¬ së cña san b»ng:.................................................................5
2.3.1.Më ®Çu:--------------------------------------------------------------5
2.3.2 Mét bé san b»ng thÝch nghi tæng qu¸t:---------------------------8
2.3.3 C¸c bé san b»ng trong m¸y thu th«ng tin:-----------------------11
2.3.4 XÐt c¸c kü thuËt san b»ng:---------------------------------------12
2.4 C¸c bé san b»ng tuyÕn tÝnh:.................................................13
2.4.1 C¸c bé san b»ng tuyÕn tÝnh:-------------------------------------13
 2.4.2 C¸c bé san b»ng tuyÕn tÝnh thÝch nghi:-----------------------18
2.4.3 ThuËt to¸n san b»ng thÝch nghi:---------------------------------18
2.4.3.1 ThuËt to¸n cìng Ðp kh«ng:----------------------------------19
2.4.3.2 ThuËt to¸n LMS:----------------------------------------------19
2.4.3.3 ThuËt to¸n b×nh ph¬ng cùc tiÓu truy to¸n:----------------22
2.5 C¸c bé san b»ng phi tuyÕn:..................................................24
2.5.1 M¹ch san b»ng ph¶n håi quyÕt ®Þnh (DFE):------------------25
2.5.2 Bé san b»ng íc lîng chuçi tèi u cùc ®¹i:-------------------------28