TXTBK + QUALAS

SANAYANG PAPEL Blg.2

Textbook based instruction SA FILIPINO 10
paired with MELC-Based
Quality Assured Learner’s
Kwarter 4 Linggo 2
Activity Sheet (LAS)

Pangalan: ____________________________Baitang at Pangkat: _____________________

Guro: _______________________________Petsa ng Pagpasa : _________________________

MELC 4: Nasusuri ang mga kaisipang lutang sa akda ( Diyos, bayan, kapwa-tao, magulang) F10PB-IVd-e-88
MELC 5: Nabibigyang-kahulugan ang matatalinghagang pahayag na ginamit sa binasang kabanata ng
nobela sa pamamagitan ng pagbibigay ng halimbawa. F10PT-IVb-c-83
MELC 6: Naipapahayag ang sariling paniniwala at pagpapahalaga kaugnay ng mga kaisipang namayani sa
akda. F10PN-IVd-e-85
MELC 7: Naisusulat ang buod ng binasang mga kabanata. F10PU-IVb-C-86
Aralin: Panitikan: EL FILIBUSTERISMO
(Kabanata I-XIII)
Sanggunian: Pinangyamang Pluma 10 Pahina: 463-609

Layunin: Nasusuri ang mga kaisipang lutang sa akda ( Diyos, bayan, kapwa-tao, magulang)
Kasanayan Bilang: 1 El Filibusterismo: Pagsusuri sa mga Kaisipang Lutang sa Akda Araw: 1
KONSEPTO:
Ang El Filibusterismo o “ Ang Paghahari ng Kasakiman” ay isang nobela na karugtong ng isa pang nobela na Noli
Me Tangere. Ito ay sinimulang isulat ng ating pambansang bayani na si Dr. Jose Rizal sa Calamba, Laguna. Narito ang
ilang bahagi ng buod ng nobelang El Filibusterismo.
BUOD NG EL FILIBUSTERISMO
(Kabanata 1-4)
Kabanata I: SA KUBYERTA
Umaga ng Disyembre. Sa ilog Pasig ay sumasalunga ang Bapor Tabo. Lulan nito sa kubyerta sina Don
Custodio, Ben Zayb, Padre Irene, Padre Salvi, Donya Victorina, Kap. Heneral at Simoun.
Napag-usapan ang pagpapalalim ng Ilog Pasig. Mungkahi ni Don Custodio, mag-alaga ng itik. Ani
Simoun naman, kilalang tagapayo ng Kapitan Heneral, gumawa ng tuwid na kanal na mag-uugnay sa lawa ng
Laguna at sa look ng Maynila. Nagkasagutan sila ni Don Custodio at ng ilang pari. Ayaw ni Donya Victorina na
matuloy ang pag-aalaga ng pato dahil darami ang balot na pinandidirihan niya.

Kabanata II: SA ILALIM NG KUBYERTA

Tinungo ni Simoun ang ibaba ng kubyerta. Naroon ang dalawang estudyante pinakukundanganan ng iba-sina
Basilio at Isagani. Napag-usapan nina Kapitan Basilio, Basilio at Isagani ang tungkol kay Kapitan Tiyago. Nabaling
ang usapan sa paaralang balak ng mga estudyante ukol sa pagtuturo ng mga Kastila. Hindi raw ito magtatagumpay
ayon kay Kapitan Basilio, magtatagumpay, ayon naman sa dalawang binata. Napag-usapan si Paulita Gomez, ang
kasintahan ni Isagani at ubod ng ganda, mayaman at may pinag-aralan, kaya nga lamang ay tiya si Donya Victorina.
Ipinahahanap ni Donya Victorina kay Isagani ang asawa, si Don Tiburcio, na sa bahay ni Padre Florentino, amain ng
binata, nagtatago. Dumating si Simuon at sila’y nagtalo ukol sa pag-inom ng serbesa. Nang umalis si Simoun saka
lamang nakilala nang lubusan ni Isagani ang mag-aalahas na tinawag na Kardinal Moreno. May dumating na
utusasan. Ipinatawag ni Padre Florentino ang pamangkin. Nguni’t nakita ng kapitan si Padre Florentino at ito’y
inanyayahang pumanhik sa ibabaw ng kubyerta.

Kabanata III: ANG MGA ALAMAT

Dinatnan ni Padre Florentino na nagtatawanan na ang nasa kubyerta. Nagdaraingan ang mga prayle sa
pagkamulat ng mga Pilipino at pag-uusig sa mga bayarin sa simbahan. Dumating si Simoun. Sayang na hindi nakita ni
Simoun ang dinaanan ng bapor. Sabi niya, walang silbi sa kanya ang alinmang pook. Ito ay banal sa mga katutubo
noong una bilang tahanan ng mga espiritu. Nang panahanan daw ng mga tulisan ay nawala ang takot sa espiritu,
nasalin sa mga tulisan. Sinabi ng Kapitan na may alamat tungkol kay Donya Geronima. Si Padre Florentino ang
nahingang magkuwento.

1
May magkasintahan sa Espanya. Naging Arsobispo sa Maynila ang lalaki. Nagbalatkayo ang babae, naparito at
hinihiling sa Arsobispo na sundin nito ang pangako, pakasal sila. Iba ang naisip ni Arsobispo. Itinira ang babae sa
isang yungib na malapit sa Ilog Pasig.
Nagandahan si Ben Zayb sa alamat. Naiinggit si Donya Victorina na ibig din manirahan sa kweba. Tinanong ni
Simoun si Padre Salvi. “Sa inyong palagay, hindi ba higit na mainam sa isang beateryo tulad ni Sta. Clara?”
Ayon kay Padre Salvi, hindi raw siya makahahatol sa mga ginawa ng isang Arsobispo at upang mabago ang
paksa ay isinalaysay ang alamat ni San Nicolas na nagligtas sa isang Intsik sa pagkamatay sa mga buwayang naging
bato nang dasalan ng Intsik ang santo. Nang madaanan nila ang lawa ay nagtanong si Ben Zayb sa Kapitan kung saan
sa lawa napatay ang isang “Guevarra”, “Navarra”, o “Ibarra”, itinuro ng Kapitan. Naghanap si Donya Victorina ng
bakas ng pagkamatay ng tubig labing tatlong taon matapos mangyari iyon. Nakasama raw ng ama ang bangkay ng
anak, ani Padre Sibyla. Iyon daw ang pinakamurang libing, ayon kay Ben Zayb. Nagtawanan ang iba maliban kay
Simoun na namumutla at walang kibo. Ipinalagay ng Kapitan na si Simoun ay nahilo dahil sa paglalakbay.

Kabanata IV: SI KABESANG TALES

Si Tandang Selo na umampon kay Basilio at si Telesforo o mas kilala bilang si Kabesang Tales na anak ni
Tandang Selo ay naninirahan dati sa pusod ng gubat. Si Kabesang Tales ay naging isang kabesa de barangay. Siya ay
nakisama pansamantala sa isang namumuhunan sa bukid. Dahil sa tiyaga ni Kabesang Tales, siya ay yumaman. Nang
nakaipon siya ng kaunti, hinawan nila ang gubat sa may hangganan ng bayan na ipinagtanong niya ay walang may-ari
at ginawang tubuhan. Nang umunlad ang bukid, ito’y inangkin ng mga prayle. Hindi ito binawi kay Kabesang Tales
ngunit pinagbayad naman sila ng buwis na dalawampu o tatlumpung piso. Pumayag si Tales hanggang sa tumaas ng
tumaas ang singil at siya’y ginawang Kabesa o taga kolekta ng buwis. Kapag may hindi nagbabayad, siya ang
tumutubos nito at dahil dito, siya ay nalugi. Tumutol si Tales ng itinaas ang upa sa dalawandaang piso at sinabi niya
na hanggang walang nakakapaghukay at nakakapag araro sa lupa niya ng dugo at nawalan ng asawa at anak, hinding
hindi niya ito ibibigay. Dahil sa pang-aapi ng mga prayle at may kapangyarihan, siya’y nalublob sa utang at
naghimagsik. Hindi na nakapag-aral si Juli (Huli) at hindi rin natubos si Tano sa hukbo ng pagkaguwardiya sibil.
Nakidnap si Tales at hiningian ng limandaang piso kapalit ng kanyang paglaya. Ibenenta na nila Juli at Tandang Selo
ang lahat ng kagamitan ngunit hindi pa rin ito sapat kaya’t namasukan si Juli kay Hermana Penchang at naglingkod
bilang utusan.

Pagsasanay : El Filibusterismo: Pagsusuri sa mga Kaisipang Lutang sa Akda

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan. Isulat ang iyong sagot sa inilaan na espasyo. Magdagdag ng
karagdagang papel kung kinakailangan.
1. Ibigay ang sitwasyon na makikita sa Kabanata 1-Kabanata 4 tungkol sa mga sumusunod na kaisipan.
1. Pamamalakad sa Pamahalaan-

2. Pagmamahal sa:
A. Diyos-

B. Bayan-

C. Kapwa-tao-

D. Magulang/Pamilya-
2. Masasalamin ba ang pagpapahalaga at paniniwala ng mga tauhan sa Diyos, bayan at kapwa-tao, sa
pamamagitan ng ipinakitang kilos o gawi sa nobela? Sa paanong paraan? Patunayan.
Sagot:
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________

2
Layunin: Nabibigyang-kahulugan ang matatalinghagang pahayag na ginamit sa binasang kabanata ng
nobela sa pamamagitan ng pagbibigay ng halimbawa.

Kasanayan Bilang: 2 Pagtukoy at Pagpapakahulugan sa Matatalinghagang Salita sa Araw:2

Binasang Kabanata ng Nobela
KONSEPTO:
BUOD NG EL FILIBUSTERISMO
(Kabanata 5-8)
Kabanata V: ANG NOCHE BUENA NG ISANG KUTSERO
Si Basilio ay umuwi sa San Diego para ipagdiwang ang Noche Buena sa tahanan ni Kapitan Tiago.
Sumakay siya sa isang kutsero na si Sinong. Kung kailan, mayroong mga pista at sila’y naabala sa daan dahil
nalimutan ni Sinong ang kanyang sedula at siya’y binugbog ng guardia sibil. Nakita nila ang prusisyon ng mga imahe
ng lolo ni Noah sa Bibliya, tatlong Haring Mago, Birhen at may kasama pang mga batang may dalang parol.
Nabugbog na naman ang kutsero dahil wala itong ilaw kaya naglakad na lamang si Basilio. Ang bahay ni Kapitan
Basilio ang tanging bahay na dinaanan niya at nakita niya na nag-uusap si Simoun, Alperes at si Kapitan Basilio.
Pagkadating ni Basilio sa bahay ni Kapitan Tiyago ay ginagalang siya lalong-lalo na ng mga matangdang utusan.
Siya’y binibigyang ulat ng katiwala sa mga nakaraang pangyayari nang ito’y nasa ibang lugar. Nabalitaan din niya
ang pagtulis ni Kabesang Tales, dahil doon kaya hindi nakakain ng hapunan si Basilio.

Kabanata VI: SI BASILIO

Nang sumapit ang madaling-araw ay umalis ng tahimik si Basilio sa bahay ni Kapitan Tiyago saka
nagtungo sa gubat ng mga Ibarra. Anibersaryo kasi ng pagpanaw ng kanyang ina sa mismong gubat na iyon.
Ipinagdasal niya ang kaluluwa ng kanyang ina at inalala ang mga pangyayari labing-tatlong taon na ang nakararaan.
Naalala niya na may isang lalaki na sugatan. Inutusan siyang maghakot ng kahoy na ipansusunog sa kanyang ina at sa
lalaki. May isa ring lalaki na tumulong sa kanya sa paglilibing sa lalaking sugatan pati na rin sa kanyang ina.
Pagkaraan ng mga pangyayaring iyon ay umalis na si Basilio sa gubat at lumuwas sa Maynila. Sa sobrang hirap at
gutom ay ninais na niyang magpasagasa sa mga karwaheng dumadaan. Sakto namang dumaan ang karwahe ni
Kapitan Tiyago na lulan din si Tiya Isabel. Kapapasok pa lamang ni Maria Clara noon sa kumbento at pauwi na sana
nang madaanan nila si Basilio. Isinama si Basilio ni Kapitan Tiyago at naging katulong siya sa bahay nito. Wala
siyang sweldo ngunit ang kapalit ng kanyang paninilbihan ay pinag-aral naman ng Kapitan si Basilio sa Letran. Sa
unang taon ng kanyang pag-aaral ay wala siyang nabibigkas kundi ang pangalan niya at ang salitang “adsum” o narito
po. Minamaliit din siya doon dahil sa kanyang luma at gulanit na kasuotan. Gayunpaman ay lagi siyang nagsasaulo ng
leksiyon. Nagkaroon ng isang gurong Dominiko si Basilio. Minsan ay tinawag niya ang binata upang lituhin ito sa
pagtatanong ng leksyon. Subalit sinagot siya ni Basilio nang tuloy-tuloy at walang kagatul-gatol. Dahil dito’y tinawag
siyang loro ng propesor sa gitna ng katuwaan ng klase. Nang minsang bigyan muli ng guro si Basilio ng katanungan
ay nasagot niya muli ang mga ito. Sa pagkakataong ito ay wala ang inaasahang katatawanan. Dahil dito’y napahiya
ang Dominiko at sumama ang loob kay Basilio. Nagkaroon pa sila ng alitan at hamunan sa labanang gagamitan ng
sable at baston. Natutuwa namang iniharap siya ng mga mag-aaral sa kanilang propesor. Mula noon ay nakilala na at
nakatuwaan si Basilio. Siya ay nagkaroon ng markang sobresaliente. Dahil masikap sa pag-aaral si Basilio ay
hinikayat siya ni Kapitan Tiyago na lumpat sa Ateneo Municipal. Namumuhi kasi si Kapitan Tiyago sa mga prayle
mula nang magmongha si Maria Clara. Doon ay pinili ni Basilio ang pag-aaral ng medisina dahil ito rin naman ang
kanyang hilig. Sa kanyang ikatlong taon ay marunong nang manggamot ang binata kaya ng makaipon ay
nakapagbihis na siya nang maganda at nakapag-ipon din nang kaunti. Nasa huling taon na ng pag-aaral ng medisina si
Basilio at kapag nakatapos ng pag-aaral ay pakakasal na sila ni Juli.

Kabanata VII: SI SIMOUN

Malapit sa puntod na pinaggalingan ni Basilio may nakita siyang di kilalang lalaki sa malayo at yun ay si
Simoun. Naghukay ang alahero, walang suot na salaming asul kaya naman nagbago ang anyo nito. Kinilabutan si
Basilio dahil alam niyang ito rin ang di kilalang lalaki na humukay ng paglilibingan ng kaniyang ina labintatlong taon
na ang nakalilipas, higit na matanda nga lamang ngayon, may puti na ang buhok, may bigote at balbas ngunit iyon
parin ang mga mata nito at ang mapanglaw na mukha.

Kabanata VIII: MALIGAYANG PASKO

Kinaumagahan ay agad na tinungo ni Julia ang kinalalagyan ng Mahal na Birhen upang alamin kung may

3
dalawandaan at limampung piso na sa isalilim nito. Sa kasamaang palad ay hindi naghimala ang Mahal na Birhen kaya
inalaiw na lamang niya ang sarili at inayos ang damit na dadalhin pagtungo sa tahanan ni Hermana Penchang. Dahil

Pasko noon kaya ang mga bata ay binibihisan nang magara ang kanilang mga anak upang magsimba at pagkatapos ay
dadalhin sa kanilang mga ninong at ninang upang mamasko. Nagpunta sa bahay ni Tandang Selo ang kanilang mga
kamag-anak upang mamasko ngunit nang babatiin na niya ang mga ito ay laking gulat niya na walang salitang lumabas
sa kaniyang bibig. Pinisil niya ang kanyang lalamunan, pinihit ang leeg at sinubukang tumawa ngunit kumibot-kibot
lamang ang kanyang mga labi. Ang ingkong ni Juli ay napipi.

Pagsasanay
PANUTO: Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod na matatalinghagang pahayag sa pamamagitang ng pagbibigay
halimbawa.

Matalinghagang Pahayag Kahulugan Halimbawa

1. “ Ang palayok na lumalaban sa
kawali kahit alam na madudurog sa
maraming piraso ay kahanga-hanga.”
2. “Napaglingkuran at pinagliling-
kuran ko ang hari sa pamamagitan ng
aking salapi at lakas. Ngayon naman ay
hinihingi ko sa kanya ang katarungan at
kailangang ibigay niya ito sa akin.”
3. “Kayo at ako ay magkatulad at
kasama sa mga taong may masidhing
pagnanasa para sa katarungan; kaya sa
halip na sirain natin ang isa’t isa,
magtulugan na lamang tayo.”
4. “ Walang laban ang palayok sa kawaling
bakal.”
5. “Tayo ay uuwi sa alabok at isinilang
tayong walang damit.”

Layunin: Naipapahayag ang sariling paniniwala at pagpapahalaga kaugnay ng mga binasang namayani sa akda.

Kasanayan Bilang: 3 Pagpapahayag ng Sariling Paniniwala at Pagpapahalaga Araw:3

KONSEPTO:
BUOD NG EL FILIBUSTERISMO
(Kabanata IX-XIII)

Kabanata IX: ANG MGA PILATO

Pinag-usapan sa bayan ang nagyari kay Tandang Selo at kung sino ang may kasalanan sa ipinagkagayon
ng matanda. Ang Alperes o tenyente ng guardia sibil? Ano raw ang kasalanan niya? Kaya lamang daw niya sinamsam
ang mga sandata ay utos sa kanya iyon, hindi upang bigyan ng pagkakataon ang mga tulisan upang madukot si
Kabesang Tales at di raw niya kasalanan kung hindi man matagpuan si Kabesang Tales. Ang asenderong bagong
gumagawa ng lupa ni Kabesang Tales? Paano raw niya isusuplong ang pagdadala ni Kabesang Tales ng armas e kung
tingnan siya’y parang pinipili ang pinakamabuting patamaan sa kanya. Kung namalagi raw si Kabesang Tales sa
bahay ay di sana nadukot ng mga tulisan. Si Hermana Penchang na bagong panginoon ni Juli? Ang may sala raw ay si
Tandang Selo na rin dahil hindi marunong magdasal at di nagturo ng wastong pagdaraal sa mga kaanak na tuilad ng
ginagawa niya ngayaon kay Juli na tinuturuan niya ng dasal at pinapabasa niya ng aklat na Tandang Basyong
Makunat. Nang mabalitaang tutubusin ni Basilio ang kasintahan ay nagsabing si Basilio ay isang demonyong nag-
aanyong estudyante na ibig magpahamak sa kaluluwa ng dalaga. Nakauwi si Kabesang Tales sa tulong ng salaping
napagbilhan ng mga alahas ni Juli at nautang ng dalaga kay Hermana Penchang. Nabatid niyang iba na ang gumagawa
ng kanyang lupa, nagpaupang utusan si Juli, pipi ang amang si Tandang Selo , at pinaalis siya sa kaniyang bahay, sa
atas ng hukuman at sa katuwaan ng mga kura at gumagawa ng lupa. Si Kabesang Tales ay naupo sa isang tabi at
nanatiling walang kibo.

4
Kabanata X: KAYAMANAN at KARALITAAN
Sa bahay ni Kabesang Tales nakipanuluyan si Simoun. Ito’y nasa pagitan ng San Diego at Tiyani.
Nagdarahop si Kabesang Tales ngunit dala nang lahat ni Simoun ang pagkain at ibang kailangan at dalawang kaban
ng mga alahas. Ipinagmalaki ni Simoun ang kanyang rebolber kay Kabesang Tales. Nagdatingan ang mga mamimili
ng alahas. Si Kapitan Basilio, ang anak na si Sinang at asawa nito, si Hermana Penchang mamimili ng isang singsing
na brilyante para sa birhen ng Antipolo. Binuksan ni Simoun ang dalawang alahas na may iba’t-ibang uri, ayos at
kasaysayan.
Napatingin si Kabesang Tales sa mga alahas ni Simoun. Naisip niyang parang sa tulong ng
kayamanang iyon sy tinutudyo siya ni Simoun, nilalait ang kanyang kapahamakan. Sa bisperas pa naman ng araw ng
kanyang pag-alis sa bahay niyang iyon isa lamang pinakamaliit sa mga brilyanteng iyon ay sapat nang pantubos kay
Juli at makapagbigay ng kapanatagan sa matanda na niyang ama. Walang namimili isa man sa mga nagsitawad sa
mga luma at makasaysayang alahas ni Simoun. Inilabas ni Simoun ang mga bagong hiyas. Dito namili sina Sinang at
iba pa. Siya raw ay namimili rin ng alahas, ani ni Simoun. Tinanong si Kabesang Tales kung may ipagbibili.
Iminungkahi ni Sinang ang kuwintas. Tinawaran agad ni Simoun ng makilalang iyon nga ang kuwintas ng
kasintahang nag mongha. Limandaang piso o ipagpalit ng Kabesa sa alin mang hiyas na maibigan niya. Nag-isip si
Kabesang Tales. Ani Hermana Penchang ay di dapat ipagbili iyon dahil minabitu pa ni Juli ang mag paalila kaysa
ipagbili iyon. Isangguni raw muna ni Kabesang Tales sa anak ang bagay na iyon. Tumango si Simoun.
Ngunit nang nasa labas na ng bahay ay natanaw ni Kabesang Tales ang prayle at ang bagong gumagawa ng
lupa. Nangagtawanan pa iyon ng makita si Kabesang Tales. Tulad niya ay isang lalaking nakita ang kanyang asawa na
kasama ang ibang lalaki at pumasok sa isang silid at nangagtatawanang inaglahi ang kanyang pagkalalaki. Bumalik ng
bahay si Kabesang Tales at sinabi kay Simoun na di niya nakausap ang anak. Kinabukasan, wala si Kabesang Tales.
Gayundin ang rebolber ng mag-aalahas, wala sa kaluban at ang naroroon ay isang sulat at kuwintas ni Maria Clara..
Humingi ng paumanhin si Kabesang Tales sa pagkakakuha ng baril na kailangan daw niya sa pagsapi niya sa mga
tulisan. Pinagbilinan si Simoun na mag-ingat sa paglakad sapagkat pag nahulog ang mag-aalahas sa kamay ng mga
tulisan ay mapapahamak ito. Ani Simoun-sa wakas ay natagpuan ko ang aking kailangan: Pangahas ngunit mabuti nga
ito marunong tumupad sa mga pangako.
Dinakip ng mga guwardiya sibil si Tandang Selo ng hindi makita si Kabesang Tales. Natutuwa si Simoun.
Tatlo ang pinatay ni Kabesang Tales ng gabing iyon. Ang prayle, ang lalaking gumagawa sa lupa at ang asawa nito ay
nagkaroon ng madugong pagkamatay-putol ang leeg at puno ng lupa ang bibig. Sa tabi ng bangkay ng babae ay may
papel na kinasusulatan ng Tales na isinulat ng daliring isinawsaw sa dugo.

Kabanata XI: LOS BAÑOS

Noong ika-31 ng Disyembre, ang Kapitan Heneral kasama si Padre Sibilya at Padre Irene ay naglaro ng
tresilyo sa bahay-aliwan sa Los Baños. Nagpatalo ang dalawang prayle dahil nais nilang mangyari ay kausapin si
Kapitan tungkol sa paaralan ng Kastilang balak ng kabataan. Pero maraming iniisip ang Kapitan tulad ng papeles ng
pamamahala, pagbibigay biyaya, pagpapatapon at iba pa. Di gaanong ka-importante sa kapitan ang paaralan. Nagalit
si Padre Camorra dahil sinadyang pagkatalo ni Padre Irene at hinayaang manalo si Kapitan. Pinalitan naman ni
Simoun si Padre Camorra. Biniro ni Padre Irene ang binate na ipusta ang kanyang mga brilyante. Pumayag si
Simoun sapagkat wala namang maipupusta ang kura. Ngunit sinabi ni Simoun na kapag siya ang nanalo, bibigyan
siya ng mga ito ng pangako. Sa kakaibang kondisyon ng binata ay lumapit si Don Custodio, Padre Fernadez at
Mataas na Kawani. Tinanong nila kung para saan ang mga hiling na ito. Sinagot ng binate na ito ay para sa kalinisan
at kapayapaan ng bayan.

Kabanata 12: PLACIDO PENITENTE

Si Placido Penitente ay nag-aaral sa Unbersidad ng Santo Tomas at nasa ikaapat na taon na siya sa
kolehiyo. Ngunit, malungkot ang binata at nais na niyang tumil sa pag-aaral. Pinakiusapan siya ng kaniyang ina na
kahit tapusin nalang ang natitira niyang taon sa eskwelahan. Ang ideyang tumigil siya sa pag-aaral ay naisipan ni
Penitente dahil sa mga kasamahan niya sa Tanawan. Siya ang pinakamatalinong estudyante at bantog sa paaralan ni
Padre Valerio noon.
Isang araw, nagulat si Penitente nang tinapik siya ni Juanito Pelaez, isang anak ng mayamang mestizong
kastila. Kinamusta siya ni Pelaez sa bakasyon nito kasama si Padre Camorra at saka ikinuwento naman ito ng binata.
Tinanong din ni Pelaez si Penintente tungkol sa kanilang leksyon dahil noong araw lamang na iyon ang unang
pagpasok ni Pelaez. Niyaya naman ni Pelaez si Penitente na maglakwatsa, ngunit tumutol naman ito.

Kabanata XIII: ANG KLASE SA PISIKA

Isang propesor sa Kimika at Pisika si Padre Millon. Ito ay isang araling nangangailangan ng praktikal na
pagtuturo at mga pagsasanay sa kaalaman para sa pagsubok sa panlaboratoryo. Hindi karaniwang silid-aralan ng
5
Kimika at Pisika ang makikita sa kanyang silid-aralan. Wala itong larawan o anumang kagamitang pang-agham o iba
pang gamit-pampagtuturong kakailanganin ng mga mag-aaral upang higit na matuto at mapakinabangan nila ang
aralin. Hindi naman hinanap ng mga mag-aaral ang mga kagamitang ito dahil tinanggap lamang nila ang anumang
paraan ng guro sa

pagtuturo. Makikilala rito ang iba’t ibang uri ng mag-aaral sa pagharap nila sa kakaibang sistema ng edukasyong na
ipinakilala ni Padre Millon.

Pagsasanay
Panuto: Sagutin ang mga tanong at ipahayag ang sariling paniniwala at pagpapahalaga batay sa akdang El
Filibusterismo.
1. Sa iyong palagay ano ang sakit ng lipunan na makikita sa bawat kabanata? Bakit kaya nangyayari ang ganitong
suliranin sa bansa? Ipaliwanag.
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
2. Ano ang nais ipahiwatig ng may akda sa Kabanata 9? Ano ang nais nitong ipabatid sa mambabasa?
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
3. Sa kabanata 10, bakit kaya pumayag si Simoun na kunin ni Kabesang Tales ang kanyang baril gayong alam
niyang may masamang binabalak ito? At bakit natuwa pa si Simoun ng malaman niyang dinakip ng guwardiya
sibil si Tandang Selo?
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
4. Anong uri ng tauhan ang inilarawan ni Jose Rizal sa tauhang si Juanito Pelaez? Ano kaya ang kahalagahan nito sa
nobelang El Filibusterismo?
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
5. Ilarawan ang uri ng pag-aaral ng karaniwang kabataan noon na nakasaad sa nobela. Sang-ayon ka ba dito?Bakit?
Kung hindi naman, bakit? Ipaliwanag.
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________

Layunin: Naisusulat ang buod ng binasang mga kabanata.

Kasanayan Bilang: Pagbubuod ng Binasang Kabanata Araw: 4

KONSEPTO:
Pagsasanay
Panuto: Basahin muli ang nobelang El Filibusterismo at pumili ng isang kabanata. Gumamit ng karagdagang papel
kung kinakailangan. Gawing gabay ang rubriks sa pagsulat.

Rubriks
Pamantayan 1 2 3 4

A. Makatotohanan
B. Masining
C. Kaalaman sa paksa
D. Maayos ang paglalahad

Gabay sa Pagmamarka
5 ……………………………......................... Napakahusay
6
4 ……………………………………………… Mahusay
3………………………………………………...Katamtamang Husay
2……………………………………………...May husay subalit kailangan dagdagan pa.
1………………………………………………... Maraming kulang sa nagawa

__________________________________

___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________

7
Susi sa Pagwawasto

PAGSASANAY 1: UNANG ARAW ( Maaring magbigay ng sariling paghihinuha ang mag-aaral)

1. Ibigay ang sitwasyon.

1. Pamamalakad sa Pamahalaan-
Ang kapangyarihan ay nasa mayayaman lamang. Walang puwang ang mga mahihirap na makamit ang hustisya at magkamit na
pantay na pagturing. Higit na nakikinabang ang mayayaman, maimpluwensiyang tao o opisyal ng gobyerno kumpara sa mga
taong siyang higit na nagpakahirap upang makamit ang isang bagay.
2. Pagmamahal sa :
Diyos- hindi lahat ng tao ay nagpapakita ng pananalig at paniniwala sa Diyos, ang iba ay nawalan na ng tiwala at pag-asa dahil sa
sinapit ng kanilang buhay.
Pagsasanay 3: Ikatlong Araw
Bayan- hawak at kontrol ng mga prayle, makapangyarihang opisyal ng gobyerno. Mayroong diskriminasyon sa lipunan.
Kapwa-tao- ang mga mahihirap ay tumatanggap ng mabibigat na parusa mula sa kanilang kaunting pagkukulang o kawalan ng
1. Ang pagkakaroon ng diskriminasyon sa lipunan. Hindi pantay na paguring sa bawat isa at hindi makatarungang paghahatol sa mga taong tunay na
mga bagay na maaaring pakinabangan ng mga mapagsamantalang indibidwal. Malulupit ang karamihan sa mga nanunungkulan..
walang sala. Ang mga mahihirap ay lagi na lamang api at pinagsasamantalahan ng mayayaman. Ito ay patuloy na nangyayari sapagkat walang
Magulang/Pamilya-mapagmahal, mapagtiis at handing magpa-alipin o magbuwis ng bihay para lamang sa magulang o pamilya.
kakayahang lumaban ang mga mahihirap sa mga taong hawak ang batas. Ang mga taong nasa posisyon ay pansarili lamang ang iniisip at hindi ang
3. Oo, makikita sa nobelang ito ang pagpapahalaga at paniniwala sa Diyos sapagkat binibigyang diin dito ang pagpapalawak ng
kapakanan ng lahat. Ang mga mahihirap
Kristiyanismo. Ang ilanaysa
lalong
mga naghihirap. At ang mayayaman
tauhan ay pinahahalagahan ang ay
mgalalong yumayaman.
aral ng Diyos kung kaya’t ganun na lamang ang kanilang
PAGSASANAY 2: IKALAWANG-ARAW (Maaring
asal sa kanilang kapwa magbigay ngsasariling
at pagmamahal bayan.sagot ang mga
Bagama’t maymag-aaral.
iilang tauhan) na nagpakita ng hindi kanais-nais sa nobela na hindi
2. Ito ay pinamagatang “Ang Mga Pilato” na hango sa bibliya. Si Pilato ang naghatol kay Kristo na ipako sa krus matapos palayain ang Kriminal na si
dapat tularan ng sinuman .
Barabas
1. kahit pa alamHindi
Kahulugan- niya na walang kasalanan
kailanman ang anak ng Diyos.
maaring magbanggaan Sinunod
ang palayok atniya angsapagkat
kawali hiling ngmasisira
mga taolamang
at pagkatapos
ito. Higitaynasinabi niyang
matibay angwala siyang
kawali na
kasalanan.gawa
Bigla-bigla siyang
sa metal naghugas
kumpara ng kamay
sa palayok sabay sabing
na hinulma lamangwala siyang
mula kasalanan.
sa putik. Sa kabanatang
Ang nais ipakahuluganitonito ipinakita
ay angna silang
taong mapagsamantala
mahirap ang ay
at walang laban
tunay na mayhindikasalanan sa sinapit ng mga
dapat makipagdigmaan mga matataas
sa mga kawawangattauhan ( Tandang Selo,
makapangyarihan. Kabesang Tales
Gayunpaman, ito ayatkahanga-hanga
Juli) ngunit silang lahat
dahil ay nagsabing
sa tapang, walaatsilang
prinsipyo
kasalanan.paninindigan.
Nais ipabatidIpinapakita
ng may akda sa mganito
lamang mambabasa na ang ibuwis
na handa niyang mga kasawian at pagsubok
ang kanyang sa buhaylamang
buhay makamit ay hindiangdapat inilalagay
hustisyang sa puso at isipan. Ito
inaasam.
ay dapat labanan at huwag
Halimbawa: hayaang maging
Ang pakikipaglaban ni lason na sisira
Kabesang Talessalaban
iyongsapagkatao at mga pangarap.
mga guwardiya sibil at matataas na opisyal
2. Kahulugan- Paglilingkod ng buong puso sa mga maipluwesiyang tao(mayayaman) gamit ang sariling salapi at lakas. Dahil dito, marapat
3. Pumayag si Simoun na kunin ni Kabesang Tales ang baril upang sa pamamagitan nito’y mabawasan ang mga taong mapagsamantala at kalaban ni
lamang na suklian o ibalik ang kabutihan na kanyang naibigay mula sa kanyang paglilingkod.
Simoun. Nakita niya rito ang isang taong hinog ang dibdib sa init na makapaghiganti mula sa mga kaaway. Ang ganitong klaseng tao ang kailangan
Halimbawa- Ang pagnanais na mabawi ni Kabesang Tales ang kanyang lupang sinasaka matapos ang kaniyang paglilingkod sa mga prayle
niya upang makasama sa kanyang paghihimasik. Natuwa si Simoun sa pagkakadakip kay Tandang Selo dahil lalong mag-uumapaw ang galit ni
at opisyal ng gobyerno.
Kabesang Tales at mas mapapadali niya ang paghimok ditto na sumama at umayon sa kanyang mga plano.
3. Kahulugan: Ang parehong estado at sitwasyong kinasasadlakan na nagnanais na makamit ang katarungan at kalayaan ay nararapat lamang
naPelaez
4. Si Juanito magkaisa at magtulungan
ay inilalarawan upang
bilang isanglupigin ang
Pilipino namga mapagsamantala.
takot manindigan. Ang kahalagahan ng kanyang katauhan sa nobela ay upang imulat ang
mata ng mgaHalimbawa-Ang
Pilipino at ibapaghimok ni Simounnakay
pang mambabasa Basilio
hindi dapatnanagiging
makiisa sa kanyaMatuto
duwag. upang talunin
tayong ang mga prayleng
ipaglaban ang tamaatat
opisyal ng gobyerno
manindigan napaniniwala
sa ating mapang-
api.
upang walang naapi at napapagsamantalahan.
4. Kahulugan- Higit na matibay ang kawali na gawa sa metal kumpara sa palayok na hinulma lamang mula sa putik. Higit na mahina at walang
5. Ang uri laban ang palayok
ng pag-aaral noon kumpara
ay karamihansa kawaling
walang bakal.
natutuhan dahil ang mga estudyante ay walang aklat na dala sa pag-aaral, napakarami ng bilang
Halimbawa:
ng mga estudyante Ang mga
sa bawat mahihiraphindi
silid-aralan, labangaanong
sa mga natututukan
mayayaman at angmakapangyarihan.
pag-aaral ng mga kabataan, iba-iba at mahaba ang pagpapapalagay ng mga
guro5.sa mga
Kahulugan-
estudyanteAngatlahat
madalasay mamatay at ipinanganak
rin na walang tayong walang
pasok. Sa kabuuan, hindi anumang kayamanan
ako sang-ayon kaya’t
sapagkat ang hindi tamang
edukasyon maghangad
ang ng mgasandata
pinakamabisang bagay na
higit pa sapagkat
upang magkaroon hindi mo
ng magandang rin naman ito
kinabukasan, madadala
ngunit sa iyong
kung wala pagpanaw.
naman tayong matutuhang maganda sa paaralan dahil narin sa kapabayaan ng mga
Halimbawa:
taong inaasahan natin Ang lahat ng taongsamga
na magbibigay mundo
bagongay mamamatay anumangkabataan
kaalaman, maraming yaman naangmayroon kaay hindi
mapapariwa mo madadala
at hindi maabot angsa mga
langitpangarap.

8
Pagsasanay 4: Ikaapat na araw (Nakadepende sa guro ang pagbibigay ng marka gamit ang rubriks bilang batayan)