Συναρτήσεις

Ασκήσεις Για Επίλυση

1. Να βρεθούν τα πεδία ορισμού των συναρτήσεων

x 2x x +1
Α. f ( x ) = Β. f ( x ) = 2 Γ. f ( x ) =
x−4 x − 4x + 3 x −2
3x x+2 3
Δ. f ( x ) = Ε. f ( x ) = Ζ. f ( x ) = 2
x + x +1
2
x + 5x + 6
2
x +6

2. Να βρεθούν τα πεδία ορισμού των συναρτήσεων

Α. f ( x ) = x −3 + 4 Β. f ( x ) = x2 −1 Γ. f ( x ) = − x 2 + 4 x − 3
x −x +1 Ζ. f ( x ) = e x − 1
Δ. f ( x ) = Ε. f ( x ) =
x−2 x−4

3. Να βρεθούν τα πεδία ορισμού των συναρτήσεων

(
Α. f ( x ) = ln 2 x 2 − 2 x + 1) Β. f ( x ) = ln 
 x−2

( )
Γ. f ( x ) = ln e 2 x − 1
 x +1 
Δ. f ( x ) = ln ( x − 1) + x x+2 Ζ. f ( x ) = ln ( x )
(
Ε. f ( x ) = ln x 2 − 4 + ) x2 − 9
Η. f ( x ) =
2x x +1 x2 − 1
Θ. f ( x ) = Ι. f ( x ) =
x −1 − 2 2− x −2 x−2
Ασκήσεις Για Επίλυση

4. Δίνεται η συνάρτηση f (x) = x + 1.

α) Να εξετάσετε ποιες από τις συναρτήσεις του παρακάτω πίνακα είναι ίσες με τη συνάρτηση f.

f1 (x) =
x 2 -1
x -1
f2 (x) =
x3 +1
x2 - x +1
f3 (x) = ( x +1 )
2

1
f4 (x) = x ( + f5 (x) = lnex+1 f6 (x) = eln (x+1)
x
1)

β) Να βρείτε το ευρύτερο δυνατό υποσύνολο του R στο οποίο οι παραπάνω συναρτήσεις είναι όλες ίσες.

5. Δίνονται οι συναρτήσεις

1
1-
x
x -1 x −1 f3 (x) =
f1 (x) = f2 (x) = 1
x +1 x +1 1+
x

(x - 1) 2 x −1 x −1
f4 (x) = f5 (x) = f6 (x) =
x 2 -1
2
x −1 x −1 x +1

α) Να βρείτε τα πεδία ορισμού καθεμιάς συνάρτησης.

β) Να εξετάσετε αν υπάρχουν ζεύγη ίσων συναρτήσεων.

 γ) Να βρείτε το ευρύτερο δυνατό υποσύνολο του R στο οποίο οι παραπάνω συναρτήσεις είναι όλες ίσες.

6. Να εξετάσετε ποιες από τις παρακάτω συναρτήσεις είναι ίσες μεταξύ τους. Αν είναι να βρεθεί το
ευρύτερο υποσύνολο του R στο οποίο να είναι ίσες.
x2 −1
Α. f ( x ) = g ( x) = x +1
x x
 Β. f ( x ) =  g ( x ) =
x −1 x −1 x −1
Δ. f ( x ) = x − 1  x + 2  g ( x) = ( x − 1)( x + 2 ) Ε. f ( x ) = eln x  g ( x ) = x
x2 + 2 x x
Η. f ( x ) = 2  g ( x ) =
x −4 x −2

7. Δίνεται ότι f ( x ) =
( 2 + 1) x − 3  g ( x) =
5 x − (  + 1)
. Να βρεθεί ο λ  R ώστε f=g.
x+ x+4−

8. Δίνεται ότι f ( x ) =
2 x + 1 − 
 g ( x ) =
( 2
− 3) x + 2 − 8
. Να βρεθεί ο λ  R ώστε f=g.
x+ +2 x + 2 − 1
Ασκήσεις Για Επίλυση

9. Δίνονται οι συναρτήσεις

2x + 1, x  2
 lnx, 0 x3
f (x) =  και g (x) = 

 x, x 2 - 2x + 3, x  3

Να βρείτε τις συναρτήσεις:

f
α) f + g β) f  g γ)
g

10. Δίνονται οι συναρτήσεις

x
f ( x) =  g ( x ) = 1− ex
e −1
x

Να βρείτε τις συναρτήσεις:

f
α) f + g β) f  g γ)
g

11. Δίνονται οι συναρτήσεις

f ( x ) = ln ( x 2 − 4 ) 
x
g ( x) =
x −9
2

Να βρείτε τις συναρτήσεις:

f
α) f + g β) f  g γ)
g

12. Αν ισχύει ότι 2  f 2 ( x ) + g 2 ( x )  = ( f + g )( x )  για κάθε x  . Να δείξετε ότι f=g.

2

13. Αν ισχύει ότι 2 ( f + g )( x )  ( f + g )( x ) − 2 x   ( f + g )( x )  − ( f − g )( x )  − 4 x 2 για κάθε x  .

2 2

Να δείξετε ότι f=g.

ΟΡΙΣΜΟΣ
Αν f, g είναι δύο συναρτήσεις με πεδίο ορισμού Α, Β αντιστοίχως, τότε ονομάζουμε σύνθεση της f με
την g, και τη συμβολίζουμε με , τη συνάρτηση με τύπο

f (A) B 24
f (x)
f
A g(B)
g
g( f (x))
x
g f
A1

Το πεδίο ορισμού της αποτελείται από όλα τα στοιχεία x του πεδίου ορισμού της f για τα οποία το
ανήκει στο πεδίο ορισμού της g. Δηλαδή είναι το σύνολο

Dg ( f ( x )) = {x  D f | f ( x)  Dg }   .

Ανάλογα ορίζεται και η (f g )( x ) = f ( g ( x ) ) δηλαδή D f ( g ( x )) = {x  Dg | g ( x)  D f }  

ΣΧΟΛΙΑ

• Γενικά, αν f, g είναι δύο συναρτήσεις και ορίζονται οι gof και fog , τότε αυτές δ ε ν ε ί ν α ι υ π ο χ ρ
ε ω τ ι κ ά ίσες.

• Αν f , g , h είναι τρεις συναρτήσεις και ορίζεται η ho(gof ) , τότε ορίζεται και η (hog)of και ισχύει

ho( gof ) = (hog )of .

Τη συνάρτηση αυτή τη λέμε σύνθεση των f, g και h και τη συμβολίζουμε με hogof . Η σύνθεση συναρτήσεων
γενικεύεται και για περισσότερες από τρεις συναρτήσεις.

Ασκήσεις Για Επίλυση

14. Δίνονται οι συναρτήσεις 𝑓(𝜒) = 𝜒2 + 3 𝜅𝛼𝜄 𝑔(𝜒) = 𝜒−4 . Να βρείτε τις συναρτήσεις :
1

𝑓𝑜𝑔 , 𝑔𝑜𝑓 𝜅𝛼𝜄 𝑔𝑜𝑔

15. Δίνονται οι συναρτήσεις 𝑓(𝜒) = 𝜒−2 και 𝑔(𝜒) = √𝜒 − 1 . Να βρείτε τις συναρτήσεις :
2𝜒

𝑓𝑜𝑔 , 𝑔𝑜𝑓 𝜅𝛼𝜄 𝑓𝑜𝑓

16. Να βρείτε τη συνάρτηση 𝑓: 𝑅 → 𝑅 για την οποία ισχύει : (𝑓𝑜𝑔)(𝜒) = 4𝜒2 − 14𝜒 + 13

για κάθε 𝜒 ∈ 𝑅 και 𝑔(𝜒) = 2𝜒 − 3

17. Να βρείτε τη συνάρτηση 𝑓: (−∞, 1] → 𝑅 για την οποία ισχύει : (𝑓𝑜𝑔)(𝜒) = √1 + 𝜒3

για κάθε 𝜒 ≥ −1 και 𝑔(𝜒) = −𝜒 3

18. Να βρείτε τη συνάρτηση 𝑓: 𝑅 → 𝑅 για την οποία ισχύει : (𝑔𝑜𝑓)(𝜒) = 9𝜒2 − 𝜂𝜇𝜒 + 1 για κάθε 𝜒 ∈ 𝑅 και
𝑔(𝜒) = 3𝜒 − 1 .
19. Να βρείτε τη συνάρτηση 𝑓: 𝑅 − {1} → 𝑅 𝜇𝜀 𝑓 (𝜒) ≠ 2 για την οποία
𝜒
ισχύει : (𝑔𝑜𝑓)(𝜒) = 2𝜒 − 1 , 𝜒 ≠ 1 𝜅𝛼𝜄 𝑔(𝜒) = 𝜒−2

α) Να βρείτε τη συνάρτηση 𝑓 για την οποία ισχύει :

(𝑓𝑜𝑔)(𝜒) = 𝑒 𝜒 + 𝜒2 − 1 ά𝜈 𝑔(𝜒) = 𝜒 − 1

β) Να βρείτε μία τουλάχιστον συνάρτηση 𝑓 , για την οποία ισχύει :

(𝑔𝑜𝑓)(𝜒) = |𝜀𝜑𝜒| , ά𝜈 𝑔(𝜒) = √𝜒 2 − 1

Ασκήσεις Για Επίλυση

20. Να μελετήσετε τις παρακάτω συναρτήσεις ως προς τη μονοτονία.

Α. f ( x ) = 4 − 2 x
Ε.
f ( x ) = ln ( x − 1) + 2 x 2
Β. f ( x ) = 2 − 15 − 3 x Γ. f ( x ) = 1 − x + 2 Δ.
f ( x ) = ln ( x − 3) − e − x
Ζ. f ( x ) = e + x Θ. f ( x ) = ln 2 x − 3
x 3 −2 x
2013
Η. f ( x ) = ln x −
x

21. Να μελετήσετε τις παρακάτω συναρτήσεις ως προς τη μονοτονία.

Α. f ( x ) = ( x − 3) + 4, x3 Β. f ( x ) = 5 − ( x − 2 ) , x2 Γ. f ( x ) = ( x − 4 ) − 2013, x4
2 2 2

22.
23. Έστω f , g δύο συναρτήσεις με κοινό πεδίο ορισμού το διάστημα Δ. Αν η f είναι γνησίως αύξουσα και η
g γνησίως φθίνουσα να αποδείξετε ότι η f-g είναι γνησίως αύξουσα στο Δ.
24. Αν f, g γνησίως φθίνουσες στο Δ, τότε να δείξετε ότι η f g είναι γνησίως αύξουσα στο Δ.
25. Έστω συνάρτηση f γνησίως μονότονη στο Δ με f ( 2014 )  f ( 2013) .
Α. Να βρεθεί το είδος της μονοτονίας της f.
Β. Να λυθεί η ανίσωση f ( 5 − 3 x )  f x 2 + x . ( )
Λύση Ανίσωσης με Χρήση Μονοτονίας
Όταν θέλουμε να λύσουμε ανίσωση της μορφής f ( x )  a ή f ( x )  a τότε βρίσκουμε τον αριθμό x0
τέτοιο ώστε f ( x0 ) = a οπότε η ανίσωση γίνεται f ( x )  f ( x0 ) ή f ( x )  f ( x0 ) οπότε
•  f ( x )  f ( x0 ) και
➢ f  τότε x  x0 .
➢ f  τότε x  x0
• Ανάλογα ισχύει αν f ( x )  f ( x0 )

26. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = (1 − x ) − x 2013 + 5 .

2013

i. Να μελετηθεί η f ως προς τη μονοτονία.

ii. Να λυθεί η ανίσωση f  2 f ( x − 1) − 8  6

27. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = x 3 + 5 x + 1 με x  .

i. Να μελετηθεί η f ως προς τη μονοτονία.
ii. Να λυθεί η ανίσωση f ( f ( x ))  7 .
28. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = 10 x + 100 x − 110 με x  .
i. Να μελετηθεί η f ως προς τη μονοτονία.
ii. Να λυθούν οι ανισώσεις
Α) 10x + 100x  2 Β) f ( f ( x ) )  −108
29. Να λυθεί η ανίσωση ln ( x 2 + 3) − ln ( 4 x )  4 x − x 2 + 3 .

Συνάρτηση «1-1»

Μια συνάρτηση f : A →  «λέγεται» συνάρτηση 1− 1 , όταν για οποιαδήποτε x1 , x2  A ισχύει η

συνεπαγωγή:

αν x1  x 2 , τότε f ( x1 )  f ( x 2 ) .

Με απαγωγή σε άτοπο αποδεικνύεται ότι:

Μια συνάρτηση f : A →  «είναι» συνάρτηση 1− 1 , αν και μόνο αν για οποιαδήποτε x1 , x 2  A

ισχύει η συνεπαγωγή:

αν f ( x1 ) = f ( x 2 ) , τότε x1 = x 2 .
Για να δείξω ότι μία συνάρτηση f είναι «1-1» σε ένα διάστημα Δ χρησιμοποιώ έναν από τα
παρακάτω

1. Έστω x1 , x2   με f ( x1 ) = f ( x 2 ) .Από τη σχέση αυτή κάνουμε όλες τις πράξεις και καταλήγουμε σε
x1 = x 2 .
2. Έστω x1 , x2   με x1  x 2 . Με διαδοχικές συνεπαγωγές επιδιώκουμε να καταλήξουμε στη σχέση
f ( x1 )  f ( x 2 ) .
3. Αποδεικνύουμε ότι η f είναι γνησίως μονότονη στο διάστημα Δ.
4. Αν έχουμε γραφική παράσταση της f δείχνουμε ότι κάθε οριζόντια ευθεία την τέμνει το πολύ σε ένα
σημείο.

Προσοχή

Για να δείξουμε ότι μία συνάρτηση δεν είναι «1-1» τότε βρίσκουμε x1 , x2   με x1  x 2 ώστε να ισχύει
f ( x1 ) = f ( x 2 ) .

Ασκήσεις Για Επίλυση

30. Να εξετάσετε ποιες από τις παρακάτω συναρτήσεις είναι «1-1».

f ( x) = 6x − 8 f ( x ) = −5 x − 6 f ( x) =
3
f ( x) =
x
x x−4
f ( x ) = ln ( x − 4 ) − 2 2x f ( x ) = e3 x − 2013 x −1
f ( x ) = ln f ( x ) = e x−2 + 2
2x + 1

31. Να εξετάσετε ποιες από τις παρακάτω συναρτήσεις είναι «1-1».

Α. f ( x ) = x Β. f ( x ) = ( x − 2 )( x + 1) − 4 Γ. f ( x ) = x − 3 x + 2 Δ.
4 2

f ( x ) = ex −9
+  ( x 2 − 9 ) − 2013
2

32. Δίνεται η συνάρτηση f : → για την οποία ισχύει f ( f ( x ) ) + f ( x ) = 3x − 4 . Να δειχθεί ότι η f

5

είναι «1-1» συνάρτηση.

33. Δίνονται οι συναρτήσεις f , g :
f είναι «1-1» συνάρτηση.
34. Δίνονται οι συναρτήσεις f ,g:
η f είναι «1-1» συνάρτηση.
35. Δίνονται οι συναρτήσεις f ,g:
δειχθεί ότι η f είναι «1-1» συνάρτηση.
→ για την οποία ισχύει f ( f ( x )) + g ( f ( x )) = x 7
. Να δειχθεί ότι η
→ για την οποία ισχύει f ( f ( x )) + g ( f ( x )) = x 7
. Να δειχθεί ότι
→ για την οποία ισχύει f ( f ( x )) + g f ( x ) − 3x + 4 = 0 . Να

Επίλυση Εξισώσεων

Για να λύσουμε μία εξίσωση στην οποία δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις μεθόδους που μάθαμε στις
προηγούμενες τάξεις , κάνουμε τα εξής :
Μεταφέρουμε όλους τους όρους στο 1ο μέλος και η εξίσωση γίνεται της μορφής f ( x ) = 0 . Μέσω
παρατήρησης βρίσκουμε μια προφανή ρίζα τη x0 . Αποδεικνύουμε ότι η f είναι «1-1» , οπότε x0 θα είναι
μοναδική ρίζα. (Κάθε «1-1» συνάρτηση έχει το πολύ μία ρίζα)

Αν τα δύο μέλη της εξίσωσης είναι συνθέσεις της ίδιας συνάρτησης , τότε ορίζουμε την f ως συνάρτηση και
αποδεικνύουμε ότι είναι «1-1» οπότε η εξίσωση γίνεται

f ( g ( x ) ) = f ( h ( x ) )  g ( x ) = h ( x ) η οποία λύνεται με γνωστούς τρόπους .

Ασκήσεις Για Επίλυση

36. Αν η f είναι γνησίως φθίνουσα τότε να λυθεί η εξίσωση f ( x 2 + 6 ) = f ( 5 x ) .

37. Αν η f είναι γνησίως αύξουσα τότε να λυθεί η εξίσωση f ( x 2 − 6 ) = f ( − x ) .
38. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = x 3 + ln x .
i. Να αποδείξετε ότι είναι «1-1».
x +3
( ) ( )
3 3
ii. Να λυθεί η εξίσωση 2 x + 1 − x + 3 = ln .
2 x +1
f ( x ) = x5 + 2e x
39. Δίνεται η συνάρτηση .
i. Να αποδείξετε ότι είναι «1-1».

ii. Να λυθεί η εξίσωση

(
2 ex
3
−1
)
− e 4 x −1 = ( 4 x − 1) − ( x 3 − 1)
5 5

.
40. Δίνεται η συνάρτηση f : → για την οποία ισχύει f ( f ( x )) + f ( x ) = 2x + 3
3

i. Να αποδείξετε ότι είναι «1-1».

ii. (
Να λυθεί η εξίσωση f 2 x 3 + x − f ( 4 − x ) = 0 )
41. Έστω f γνησίως αύξουσα ενώ g γνησίως φθίνουσα στο R
i. Να δείξετε ότι η f g είναι γνησίως φθίνουσα.

ii. Να λυθεί η ανίσωση

( )
f g ( e x − x )  f ( g (1 − x ) )
.
f ( g ( x + 1) ) = f ( g ( 3x − 1) )
2

iii. Να λυθεί η εξίσωση .

42. Έστω f γνησίως αύξουσα στο R και g ( x ) = f ( x ) + 3x .
i. Να δείξετε ότι η g είναι γνησίως αύξουσα.
f (  + 1) + 3 (  + 1) = f ( 2 −  ) + 3 ( 2 −  )
ii. Να λυθεί η εξίσωση .
43. Έστω f γνησίως φθίνουσα στο R και g ( x ) = f ( x ) − x .
i. Να δείξετε ότι η g είναι γνησίως φθίνουσα.
f (  2 − 3 ) − f ( 2 − 6 ) =  2 − 5 + 6
ii. Να λυθεί η εξίσωση .
44. Να λυθούν οι παρακάτω εξισώσεις
(x + x ) − 3 ( x + 1) = ( x + 1) − 3 ( x 3 + x ) .
11 5
i. 3 5 11

ex + 1
= 2 ( e− x + 1) − 2 ( e x + 1) .
3 3
ii. ln −x
e +1
Αντίστροφη Συνάρτηση

Αντίστροφη μιας «1-1» συναρτήσεως f : A → f ( A )

f -1
θα ονομάζουμε μία συνάρτηση f : f ( A ) → A
−1

y=f(x)
x
αν για κάθε x  A για κάθε y  f ( A ) ισχύει
f
f ( x) = y  f −1
( y) = x
Για να έχει αντίστροφη μία συνάρτηση πρέπει να είναι ¨1-1¨ ( f
αντιστρέψιμη  f "1-1" )

Το D f −1 = R f και το R f −1 = D f

Η f μπορεί να έχει αντίστροφη ακόμη και αν δεν είναι γνησίως μονότονη, αρκεί να είναι ¨1-1¨.

Δύο αντίστροφες συναρτήσεις έχουν το ίδιο είδος μονοτονίας

Οι γραφικές παραστάσεις δύο αντίστροφων συναρτήσεων είναι συμμετρικές ως προς την ευθεία y = x

Τα κοινά σημεία δύο αντίστροφων συναρτήσεων θα βρίσκονται πάνω στην ευθεία y = x , αν η f είναι
γνησίως αύξουσα.

Βασικές σχέσεις: f ( f ( y ) ) = y και

−1
f −1 ( f ( x ) ) = x ( )
και f −1 f −1 ( x ) = f ( x )

Μεθοδολογία:

Για να δείξουμε ότι μία συνάρτηση αντιστρέφεται αρκεί να δείξουμε ότι είναι ¨1-1¨

Για να βρούμε την αντίστροφη μιας συνάρτησης επιλύουμε τον τύπο της f ως προς x , και λαμβάνουμε
υπόψη τους περιορισμούς για το χ.

Εάν έχω συναρτησιακή σχέση και δεν μπορώ να βρω την αντίστροφη τότε θέτω όπου χ το f ( x ) και
−1

εκμεταλλεύομαι τις σχέση f

−1
( )
f ( x ) = x και βρίσκω την αντίστροφη συναρτήσει της f(x).

Για να βρούμε τα κοινά σημεία της f με την f −1 :

Α) αν f είναι γνησίως αύξουσα λύνουμε την εξίσωση f ( x ) = x ή την f ( x ) = x ή την f ( x ) = f ( x )

−1 −1

Β) αν f δεν είναι γνησίως αύξουσα λύνουμε το σύστημα των εξισώσεων y = f ( x ) και y = f ( x )

−1
με
x  D f  D f −1

Στις συναρτήσεις πολλαπλού τύπου ελέγχουμε αν ο κάθε τύπος αποτελεί ¨1-1¨συνάρτηση και μετά αν τα
σύνολα τιμών τους δεν έχουν κοινά σημεία.
Ασκήσεις Για Επίλυση

45. Να βρεθεί η αντίστροφη συνάρτηση για κάθε μια από τις παρακάτω περιπτώσεις

Α. f ( x ) = 3 x − 8 Β. f ( x ) = −2 x + 6 Γ. f ( x) = x3 − 2 x −1 Ε. f ( x ) = x
3
Δ. f ( x) =
x−2
Ζ. f ( x ) = e − 2 Η. Θ. f ( x ) = x −1 + 2 Ι. f ( x ) = x + 2 − 1
x

f ( x) = e −1 + 4
x

46. Ομοίως

Α. f ( x) = x2 − 6 x + 10, για x  3 Β. f ( x) = e x +1 − 4 Γ. Δ.
f ( x ) = ln ( x − 1) + 2
f ( x ) = ln
( x + 1) + 2
x
1 Ζ.
Ε. f ( x ) = x 2 + x − 2, x  −
1
2 f ( x ) = −2 x 2 + x + 1, x 
4
47. Ομοίως

2 x − 3, x 1 ln x − 2,
 0<x<1
Α. f ( x ) =  , Β. f ( x ) = 
 ln x − 1, x 1  x − 1,
 x 1

Αντίστροφη Εξισώσεις – Ανισώσεις

48. Έστω η γνησίως μονότονη συνάρτηση 𝑓: ℝ → ℝ με 𝑓 (ℝ) = ℝ . Αν τα σημεία Α(1,2) και Β(-1,3)

βρίσκονται στη γραφική παράσταση της 𝑓

i. Να δείξετε ότι η 𝑓 είναι γνησίως φθίνουσα .

ii. Να δείξετε ότι η 𝑓 αντιστρέφεται .
iii. Να βρείτε το λ , ώστε 𝑓 −1 (2 + 𝑓 −1 (𝑒 𝜆−1 )) = −1
49. Δίνεται η γνησίως μονότονη συνάρτηση f : → της οποίας η γραφική
παράσταση διέρχεται από τα σημεία Α(-1,5) και Β(2,4)
Α) Να αποδειχθεί ότι η f αντιστρέφεται

Β) Να λυθεί η εξίσωση f ( f ( x ) − 3) = 5
−1 2

Γ) Να λυθεί η ανίσωση f ( f ( e + 3) − 3)  5
−1 x

50. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = 3e x + x − 3, με x 

Α) Να αποδειχθεί ότι η f είναι αντιστρέψιμη και να βρεθεί το f ( 0 )
−1

Β) Να λυθεί η εξίσωση f ( x ) = f ( x )
−1

(
Γ) Να λυθεί η ανίσωση f 1 + f ( x ) − x  1
−1
)
51. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = x 3 + 2 x .
Α) Να αποδειχθεί ότι η f είναι αντιστρέψιμη.
Β) Να βρεθεί το f ( 3 ) .
−1

( (
Γ) Να λυθεί η εξίσωση f −1 f x 2 − 5 + 15 = 2 . ) )
 f ( x ) = −2 x 3 − 3 x + 1
52. Δίνεται η συνάρτηση .
Α) Να αποδειχθεί ότι η f είναι αντιστρέψιμη.

( (
Β ) Να λυθεί η ανίσωση f −1 f x 2 − 4 − 22  2 ) )
53. Δίνεται η γνησίως μονότονη συνάρτηση f : → της οποίας η γραφική
παράσταση διέρχεται από τα σημεία Α(2 , 6) και Β(4, 3)
Α) Να αποδειχθεί ότι η f αντιστρέφεται
Β) Να λυθεί η εξίσωση f ( f (x
−1 2
− 5x ) + 2 = 3 )
Γ) Να λυθεί η ανίσωση f ( f (x
−1 2
− x) − 3  4 )
54. Έστω 𝑓: ℝ → ℝ μια συνάρτηση με 𝑓 (ℝ) = ℝ η οποία είναι γνησίως φθίνουσα .
I. Να δείξετε ότι η 𝑓 αντιστρέφεται και να εξετάσετε την 𝑓 −1 ως προς τη μονοτονία .
II. Αν 𝑓 (0) = −1 να βρείτε τις ρίζες και το πρόσημο της 𝑓 −1 .
III. Αν 𝑓(1) = −2 𝜅𝛼𝜄 𝑓 (2) = −3 , να λύσετε την ανίσωση : 𝑓 −1 (1 + 𝑓(𝜒2 + 𝜒)) < 1 .

Εξισώσεις της μορφής f ( x ) = x και f ( x ) = x

−1
:Έστω f : A → μία «1-1» συνάρτηση οπότε ορίζεται

η αντίστροφη f −1 . Αν η f είναι γνησίως αύξουσα τότε οι εξισώσεις

f ( x ) = f −1 ( x ) , f ( x ) = x  f −1 ( x ) = x είναι ισοδύναμες , δηλαδή
f ( x ) = f −1 ( x )  f ( x ) = x  f −1 ( x ) = x
55. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = e x − 2 + x − 1 .
I. Να αποδειχθεί ότι η f αντιστρέφεται.
II. Να βρείτε τα σημεία τομής των γραφικών παραστάσεων των f και 𝑓 −1 .

56. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = − x 3 − x + 12

I. Να αποδειχθεί ότι η f αντιστρέφεται.
II. Να βρείτε τα σημεία τομής της 𝑓 −1 με την ευθεία y=χ.
III. Να λύσετε την ανίσωση f −1 f ( ( x − 1) + 8)  1.
57. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = 3e x + x − 3 .
I. Να αποδειχθεί ότι η f αντιστρέφεται.
Να λυθεί η εξίσωση f ( x ) = f ( x ) .
−1
II.

III. (
Να λυθεί η ανίσωση f 1 + f ( x ) − x  1 .
−1
)
58. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = 3x 5 + x + 3 .
I. Να αποδειχθεί ότι η f αντιστρέφεται.
II. Να βρείτε τα σημεία τομής των γραφικών παραστάσεων των f και 𝑓 −1 .
III. ( (
Να λυθεί η ανίσωση f −1 f x 2 − 3 − 4  0 . ) )

59. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = x 3 + 4 x − 4 .

I. Να αποδειχθεί ότι η αντιστρέφεται.
 II. Να λυθεί η εξίσωση .

III. (
Να λυθεί η ανίσωση f −1 x 2 − 13  2 . )

Γενικές Ασκήσεις Στις Συναρτήσεις

ex −1
60. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = με x  . Να αποδείξετε ότι
ex + 1
I. Η f αντιστρέφεται και να βρείτε την αντίστροφη της .
Η εξίσωση f ( x ) = 0 έχει μοναδική ρίζα το μηδέν.
−1
II.

61. Έστω f , g :  →  ώστε η f g να είναι «1-1»

I. Να δείξετε ότι η g είναι «1-1».
II. ( )
Αν για κάθε χ>0 ισχύει g f ( ln x ) + 1 = g ( x + 2 ) να βρεθεί ο τύπος της f.

62. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = e x + ax − 3 με a  η οποία διέρχεται από το σημείο M ( ln 3, ln 9 ) .

I. Να βρεθεί το a 
II. Να αποδειχθεί ότι η f αντιστρέφεται.
III. Να λυθεί η εξίσωση f(x)=-2.
IV. Να λυθεί η ανίσωση f ( f ( ln ( x + 2)) − 2 ln 3)  −2
2

63. Δίνονται οι συναρτήσεις f , g :  → ( 0, + ) με την f γνησίως φθίνουσα και τη g γνησίως αύξουσα.

f ( x)
I. Να μελετηθεί ως προς τη μονοτονία η συνάρτηση h ( x ) = .
g ( x)
II. Να λυθεί η ανίσωση f ( ln x )  g ( 0 )  g ( ln x )  f ( 0 ) .
III. Αν οι γραφικές παραστάσεις των f , g τέμνονται πάνω στην ευθεία χ=2 τότε να λυθεί η εξίσωση
h ( e x + 1) = 1 .

64. Έστω 𝑓: ℝ → ℝ μια συνάρτηση με f 3 ( x ) + 3 f ( x ) + x = 0 για κάθε x  .

I. Να βρεθεί το f(0).
II. Να αποδειχθεί ότι η f αντιστρέφεται και να βρεθεί η αντίστροφη της
III. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως φθίνουσα.
IV. Να βρείτε τα διαστήματα στα οποία η f(x)<0.
V. Να λυθεί η ανίσωση f (( f ( x ) + 1) − 13)  2
65. Δίνεται η συνάρτηση 𝑓: ℝ → ℝ με 𝑓(𝜒) > 0 , 𝜒 ∈ ℝ και 𝑓 (𝜒). 𝑙𝑛𝑓(𝜒) = 𝑒 𝜒 για κάθε 𝜒 ∈ ℝ . Να
δείξετε ότι :
I. f ( x )  1 για κάθε 𝜒 ∈ ℝ
II. Η 𝑓 είναι γνησίως αύξουσα
III. Η 𝑓 αντιστρέφεται και να βρείτε την αντίστροφή της .
66. Έστω 𝑓: ℝ → ℝ μια συνάρτηση για την οποία ισχύει : 𝑓 3 (𝜒) + 𝑓 (𝜒) + 1 = 𝜒 ,
για κάθε 𝜒 ∈ ℝ . Αν θεωρήσουμε γνωστό ότι η συνάρτηση
𝑔(𝜒) = 𝜒3 + 𝜒 + 1 έχει σύνολο τιμών το , να δείξετε ότι
I. Η 𝑓 έχει σύνολο τιμών το .
II. Η 𝑓 αντιστρέφεται .
III. 𝑓 −1 = 𝑔

67. Έστω η συνάρτηση 𝑓: ℝ → ℝ για την οποία ισχύει 𝑓 2 (𝜒) + 1 = −2𝑓 (𝜒2 )
για κάθε 𝜒 ∈ ℝ . Να δείξετε ότι δεν ορίζεται η αντίστροφη της 𝑓 .

68. Δίνεται η συνάρτηση 𝑓: ℝ → ℝ για την οποία ισχύει 𝑓(𝑓(𝜒)) = 𝜒 + 𝑓 (𝜒)

για κάθε 𝜒 ∈ ℝ . Να δείξετε ότι
I. Υπάρχει η αντίστροφη της 𝑓
II. 𝑓𝑓 (0) = 0

69. Δίνεται η συνάρτηση f : → για την οποία ισχύει: f ( x) − 2 f 3 ( x) + x − 1 = 0 , για κάθε x 

Α) Να αποδειχθεί ότι η f αντιστρέφεται
Β) Να βρεθεί η f −1 .

70. Δίνεται η συνάρτηση f : → για την οποία ισχύει f ( f ( x ) ) = ax +  , για κάθε x  *

+

Να αποδειχθεί ότι :
Α) η f είναι ¨1-1¨
Β) η f έχει σύνολο τιμών το
Γ) f ( ax −  ) = af ( x ) −  , x
 f ( x) +  
Δ) f   = x, για κάθε x 
 a 

71. Δίνεται η συνάρτηση f ( x ) = ln 5 x + 3x − 2, με x>0

I. Να αποδειχθεί ότι η f αντιστρέφεται.
II. Να βρεθούν τα κοινά σημεία των C f και C f −1

Ερωτήσεις Σωστού – Λάθους

1. * Αν Α = Ν - {0, 1}, τότε η αντιστοιχία f : Α → {0, 1} με
0, αν το x είναι πρώτος αριθμός Σ Λ
f (x) = 
1, αν το x είναι σύνθετος αριθμός

είναι συνάρτηση.

2. * Για τη συνάρτηση f (x) = lnx, x > 0, ισχύει Σ Λ

 f (xy) = f (x) + f (y) για κάθε x, y > 0.

3. * Για τη συνάρτηση f (x) = ex, x  R, ισχύει Σ Λ

f (x + y) = f (x)  f (y) για κάθε x, y  R.

4. * Η γραφική παράσταση της συνάρτησης f βρίσκεται Σ Λ

κάτω από τον άξονα x΄x.

5. * Δίνεται η συνάρτηση y = f (x). Οι τετμημένες των Σ Λ

σημείων τομής της Cf με τον άξονα x΄x μπορούν να
βρεθούν, αν θέσουμε όπου y = 0 και λύσουμε την
εξίσωση.

6. * Δύο συναρτήσεις f, g είναι ίσες, αν υπάρχουν κάποια Σ Λ

x  R, ώστε να ισχύει f (x) = g (x).

7. * Για να ορίζονται το άθροισμα και το γινόμενο δύο συ- Σ Λ

ναρτήσεων f και g θα πρέπει τα πεδία ορισμού τους να
έχουν κοινά στοιχεία.

8. ** Αν η συνάρτηση f είναι 1 - 1, οι συναρτήσεις g, h Σ Λ

έχουν πεδίο ορισμού το R και ισχύει f (g(x)) = f (h(x))
για κάθε x  R, τότε οι συναρτήσεις g και h είναι ίσες.

x2 Σ Λ
9. * Η συνάρτηση f (x) = , x  0, είναι σταθερή.
x

10. * Αν το σύνολο τιμών της f είναι το διάστημα (α, β), Σ Λ

τότε η f δεν έχει ελάχιστο ούτε μέγιστο.

11. * Μια συνάρτηση f έχει πεδίο ορισμού το R, είναι γνη- Σ Λ

σίως αύξουσα και έχει σύνολο τιμών το (0, + ). Τότε η
1
συνάρτηση είναι γνησίως φθίνουσα στο R.
f

12. ** Δίνεται συνάρτηση f με πεδίο ορισμού ένα διάστημα Σ Λ

f (x 1 ) - f (x 2 )
Δ. Αν ο λόγος είναι θετικός για κάθε x1, x2
x1 - x 2

 Δ, με x1  x2, τότε η συνάρτηση είναι γνησίως αύξουσα

στο Δ.

13. ** Αν μια συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα σ’ ένα Σ Λ

διάστημα Δ, τότε η συνάρτηση - f είναι γνησίως
 φθίνουσα στο Δ.

1 Σ Λ
14. ** Η συνάρτηση f (x) = είναι γνησίως φθίνουσα στο
x
σύνολο (- , 0)  (0, + ).

15. ** Αν μια περιττή συνάρτηση f παρουσιάζει μέγιστο Σ Λ

στο σημείο x0, τότε θα παρουσιάζει ελάχιστο στο σημείο
- x0.

16. ** Αν μια άρτια συνάρτηση f παρουσιάζει ακρότατο στο Σ Λ

σημείο x0, τότε παρουσιάζει το ίδιο είδος ακροτάτου στο
σημείο - x0.

17. * Αν μια συνάρτηση f είναι άρτια, τότε είναι 1 - 1. Σ Λ

18. * Αν μια συνάρτηση f είναι 1 - 1, τότε είναι πάντοτε Σ Λ

περιττή.

19. * Η συνάρτηση f (x) = xν, ν  Ν* είναι: Σ Λ

i) άρτια, αν ο ν είναι άρτιος Σ Λ

ii) περιττή, αν ο ν είναι περιττός.
20. ** Αν η συνάρτηση f είναι 1 - 1, τότε ισχύουν:

i) f (f -1 (x)) = x για κάθε x που ανήκει στο σύνολο τιμών Σ Λ

της f
Σ Λ
ii) f -1 (f (x)) = x για κάθε x  Df.
21. * Έστω η συνάρτηση f (x) = x2, x  [0, + ). Τότε Σ Λ
κάθε κοινό σημείο των γραφικών παραστάσεων των Cf
και Cf -1 ανήκει στην ευθεία y = x.

22. * Αν μια συνάρτηση είναι άρτια, τότε υπάρχει η Σ Λ

αντίστροφή της.

23. * Αν οι συναρτήσεις f και g έχουν πεδίο ορισμού το R Σ Λ

τότε ισχύει ότι:
Σ Λ
i) fog = fg
ii) fog = gof
24. ** Δίνεται μια συνάρτηση f με πεδίο ορισμού το R και Σ Λ
μια συνάρτηση I, για την οποία ισχύει Ι (x) = x, για κάθε
x  R. Τότε ισχύει (Iof) (x) = (foI) (x), για κάθε x  R.
25. ** Αν οι συναρτήσεις f και g είναι γνησίως μονότονες Σ
στο R, τότε η συνάρτηση gof είναι: Λ

i) γνησίως αύξουσα, αν οι f, g έχουν το ίδιο είδος

μονοτονίας
Σ Λ
ii) γνησίως φθίνουσα, αν οι f, g έχουν διαφορετικό είδος
μονοτονίας.
26. ** Αν η συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα στο Δ με Σ Λ
2
f (x) < 0 για κάθε x  Δ, τότε η συνάρτηση f είναι
γνησίως φθίνουσα στο διάστημα Δ.

27. * Αν οι συναρτήσεις f και g είναι 1 - 1 στο R, τότε και Σ Λ

η συνάρτηση gof είναι 1 - 1 στο R.

Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής

1. Από τα παρακάτω διαγράμματα, γραφική παράσταση συνάρτησης είναι το διάγραμμα

y y

0
x

Α. B. 0 x

y y

0 x 0 x

Γ. Δ.

x-2
2. Το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f (x) = είναι το σύνολο
x2 + 4
Α. R - {- 2, 2} Β. R Γ. R - {- 2} Δ. [2, + ) Ε. R - {2}
3. Το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f (x) = ln (9 - x2) είναι το σύνολο

Α. R - {- 3, 3} Β. R - {3} Γ. [3, + )
 Δ. (- 3, 3) Ε. (- , - 3)  (3, + )

4. Το πεδίο ορισμού της συνάρτησης f (x) = ln (2x - 1) είναι το σύνολο

1 1
Α. R Β. (- , ) Γ. [ , + )
2 2

1 1 1
Δ. ( , + ) E. (- , )  ( ,+ )
2 2 2

5. Αρχίζουμε να φουσκώνουμε ένα άδειο μπαλόνι με σταθερή παροχή αέρα. Τη χρονική στιγμή t 0 το
μπαλόνι σκάει. Η μορφή της καμπύλης της συνάρτησης που εκφράζει την ποσότητα Q (t) του αέρα
στο μπαλόνι συναρτήσει του χρόνου t είναι

Q (t) Q (t)

0 t0 t 0 t0 t
Α. B.

Q (t) Q (t)

0 t0 t 0 t0 t
Γ. Δ.

Ε. κανένα από τα προηγούμενα

 1  - 2x + 2
 , x3  , x3
6. Δίνονται οι συναρτήσεις f(x)=  x - 3 , g(x)=  x - 3
 10, x = 3  10, x = 3
 
και οι παρακάτω προτάσεις:

1 1
Ι. f ( ) = g ( ) ΙI. f (3) = g (3) III. f (x) = g (x) για κάθε x  R
2 2

Τότε ισχύει

Α. μόνο η Ι Β. μόνο η ΙΙ Γ. μόνο οι Ι και ΙΙ

 Δ. μόνο η ΙΙΙ Ε. κανένα από τα παραπάνω

7. Αν η πολυωνυμική εξίσωση f (x) = 0 έχει ρίζες τους αριθμούς -1, 3, τότε η εξίσωση f (3x) = 0 έχει
ρίζες τους αριθμούς

1 1
Α. 1, -3 Β. , -1 Γ. - ,1 Δ. -2, 6 Ε. 2, - 6
3 3

8. Η συνάρτηση g της οποίας η γραφική παράσταση είναι συμμετρική ως προς τον άξονα y΄y, της C f με
τύπο f (x) = 1 - 2x έχει τύπο

Α. g (x) = 1 + 2x B. g (x) = 1 - 2-x Γ. g (x) = 2x - 1

Δ. g (x) = ln (x - 1) E. g (x) = ln (1 - x)

9. Η συνάρτηση της οποίας η γραφική παράσταση είναι συμμετρική της γραφικής παράστασης της y = f
(x) ως προς τον άξονα x΄x είναι η

Α. y = f (-x) B. y = - f (x) Γ. y = f (x)

Δ. y = 2f (x) E. y = - f (-x)

10. Το πλήθος των σημείων τομής της γραφικής παράστασης της συνάρτησης
f (x) = x6 + x4 + x2 + 1 με τον άξονα x΄x είναι

Α. 6 B. 5 Γ. 4 Δ. 3 E. 0

11. Δίνεται η συνάρτηση f (x) = x3 + κx2 + λx - 5. Αν f (1) = 8 και f (- 1) = 4, η τιμή της παράστασης κ
+ 2λ είναι ίση με

Α. 0 B. 8 Γ. 13 Δ. - 11 E. 11

12. Η συνάρτηση f (x) = αx 2 + αx , α < 0, έχει πεδίο ορισμού τους πραγματικούς αριθμούς x για τους
οποίους

Α. x > 0 Β. x < - 1 Γ. - 1  x  0 Δ. x < α Ε. x > - 1

13. H συνάρτηση f, της οποίας η

γραφική παράσταση δίνεται στο y
διπλανό σχήμα, είναι 2
3/2
x
Α. f (x) = , αν x  [0, + ) 1
2 1/2

0 1 2 3 x
 x
 2 , αν x  (0, 1]
Β. f (x) = 
 1 , αν x  (1, + )
 2

 
x , αν 0  x  1 x , αν 0  x  1
 
1 1
Γ. f (x) =  , αν 1  x  2 Δ. f (x) =  , αν 1  x  2 Ε. κανένα από τα προηγούμενα
2 2
x  3
 2 , αν x [2, + ) x - 2 , αν x [2, + )

14. Η συνάρτηση f (x) = 2e-x έχει αντίστροφη την

x  2
Α. g (x) = ln   B. h (x) = ln  
 2 x

1
Γ. φ (x) = lnx Δ. σ (x) = lnx E. t (x) = ln (2 - x)
2

15. Από τις παρακάτω συναρτήσεις δεν έχει αντίστροφη η συνάρτηση

π π
Α. y = ημx, x  [- , ] B. y = x3 + 1
2 2

x2 2 x
Γ. y = Δ. y = e E. y = ln (x - 3), x > 3
x2 +1 3

16. Αν η συνάρτηση g έχει αντίστροφη την f, τότε το g (f(x)) είναι ίσο με

1
Α. 1 B. g (x)  f (x) Γ.
x

Δ. x E. κανένα από τα παραπάνω

17. Στο διπλανό σχήμα δίνεται η y

δ Cf–1
γραφική παράσταση της
-1
αντίστροφης συνάρτησης f
μιας συνάρτησης f. Τότε λάθος
α
είναι ο ισχυρισμός
ζ 0 β x
γ
Α. πεδίο ορισμού της f είναι το [γ,
δ]

B. σύνολο τιμών της f είναι το [α,

β]
 Γ. f -1 (ζ) = 0 Δ. f (0) = ζ

E. Η f έχει ελάχιστο το α για x = 0

18. Αν f (x) = αx2 με Df = [0, + ) και α > 0, τότε

1
Α. Η f αντιστρέφεται και ισχύει f -1(x) = 2
, Df-1 = R*
αx
1
B. Η f αντιστρέφεται και ισχύει f -1(x) = x , Df-1 = [0, + )
α
x
Γ. Η f αντιστρέφεται και ισχύει f -1(x) = , Df-1 = [0, + )
α

Δ. Η f αντιστρέφεται και ισχύει f -1(x) = αx , Df-1 = [0, + )

E. Η f δεν αντιστρέφεται
19. Αν f (x) = 3
x + 1 με x > - 1, τότε η f -1
έχει τύπο

1
Α. f -1(x) = (x - 1)3 B. f -1(x) = x3 - 1 Γ. f -1(x) = 3
x +1

Δ. f -1(x) = - 3
x +1 E. f -1(x) = (x + 1)3

20. Αν f (x) = x4 - 4x3 - 3x + 7 και g (x) = 7, τότε η συνάρτηση gof έχει τύπο

Α. 7x4 - 28x3 - 21x + 49 B. x2 - 4x - 14 Γ. 289

Δ. 7 E. (x2 - 7)2

21. Αν f (x) = lnx και g (x) = 16 - x2, τότε το πεδίο ορισμού της fog είναι

Α. (- , 4] B. [- 4, 4] Γ. (- , 4)  (4, + )

Δ. (- 4, 4) E. (0, 4)

40. ** Δίνονται οι συναρτήσεις h (x) = x, g (x) = x2. Αν f = goh, τότε η γραφική παράσταση της f είναι

y y

θ
0 θ
x 1

Α. B. –1 0 1 x
 y y

1
1

Γ. -2 0 2 x Δ. 0 1 2 x

E. καμία από αυτές

22. Δίνεται η συνάρτηση g (x) = x 2 + 9 . Τότε ισχύει ότι

Α. Dg = [- 9, +] B. Dg = R Γ. Η γραφική παράσταση της f είναι κάτω από τον άξονα x΄x

Δ. Η g είναι περιττή E. Έχει σύνολο τιμών το R