You are on page 1of 40

Πρώτη μέρα στο σχολείο.

1η ώρα
(1.1) Η εξίσωση αx+βy=γ. Επαναληπτικό μάθημα.
1. Γνωριμία με τους μαθητές. Οδηγίες για την συμπεριφορά στην Τάξη και το σχολείο.
2. Υπενθύμιση της εξίσωσης αx+βy=γ.
� ax + b y = g
3. Γραμμικό σύστημα 2x2. Πρέπει να έχει την κανονική μορφή: �
�a'x +b'y = g '
4. Λύση συστήματος με την μέθοδο της αντικατάστασης.
5. Λύση συστήματος με την μέθοδο των αντίθετων συντελεστών.

Ασκήσεις βιβλίου:

Ασκήσεις:
1. Να λυθούν τα συστήματα:
�7x + 2y = 24 �3x + 5y = 6 �4x - 2y = 5 �2y + 2 = 6x
i) � ii) � iii) � iv) �
�4x + y = 15 �2x - 7y = 4 �-2x + y = -3 �3x - y - 1 = 0
5(y - 1) - 3(y - x) = -1
� � x + 2y = 1
v) � vi) �
�4(y - 3) = 1 - (x - y) 3y + x = 2 - ( x + y )

2η ώρα
(1.2) Μη γραμμικά συστήματα. (1η ώρα)
1. Αν η μία εξίσωση είναι 1ου βαθμού και η άλλη 2ου, εργαζόμαστε με την μέθοδο της
αντικατάστασης της πρωτοβάθμιας στην δευτεροβάθμια.
2. Το πλήθος των λύσεων εξαρτάται από το πρόσημο της διακρίνουσας που θα προκύψει.

Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2i, ii, Β1, 2, 3

Ασκήσεις:
1. Να λυθούν τα συστήματα:
�x + y = 7 �x 2 + y2 + x = 7
α) � 2 2 β) �
�x +y = 25 � 2y = 2

2) Ένα ορθογώνιο τρίγωνο έχει υποτείνουσα 13cm και περίμετρο 30cm. Να βρείτε τις κάθετες
πλευρές του.

Σολδάτος Μπάμπης
3η ώρα
(1.2) Μη γραμμικά συστήματα. (2η ώρα)
1. Αν και οι δύο εξισώσεις είναι 2ου βαθμού, εργαζόμαστε με αντικατάσταση ή τεχνάσματα.

Ασκήσεις βιβλίου: 2iii, Β1, 2, 3

Ασκήσεις:
1. Να λυθούν τα συστήματα:
�2xy + y = 0 �x + y + z = 2 �xy = -4
α) � 2 β) � γ) � 2 2
�x - y - x = 0 �2xy - z = 4 �x +y = 17
2 2

4η ώρα
Επανάληψη στις συναρτήσεις.
1. Ορισμός συνάρτησης. π.χ. η σχέση y=2x+3 είναι συνάρτηση, ενώ η x2+y2=9 δεν είναι.
2. Μία συνάρτηση έχει όνομα π.χ. f, g. Για την f χρησιμοποιούμε το f(x) αντί για το y.
3. Τις τιμές του x τις παίρνουμε από ένα σύνολο που λέγεται πεδίο ορισμού π.χ. Α.
Οι αντίστοιχες τιμές του y που
βρίσκουμε αποτελούν το σύνολο τιμών
f(A).

4. Το πεδίο ορισμού βασικών συναρτήσεων είναι:


α) Αν f(x)=πολυώνυμο τότε Α=R
β) Αν f(x)=κλάσμα τότε Α=R–{ρίζες του παρονομαστή}
γ) Αν f(x)= g(x) τότε Α={xR| g(x)≥0}

Ασκήσεις βιβλίου: -

Ασκήσεις:
1) Να βρείτε το πεδίο ορισμού των παρακάτω συναρτήσεων:
3 4 - x2
α) f(x)=4–x2 β) g(x)= γ) h(x)= 4 - x 2 δ) ρ(x)=
4 - x2 x
2x + 1 5x 1 3
ε) g(x)= στ) h(x)= 2 ζ) f(x)= 2 - x η) φ(x)= +
4-x 2
x +2 x x-4
x -1
θ) h(x)= x + 1 + 2 - x ι) f(x)= 2x + 6 κ) g(x)= 3+ x λ) f(x)=
9 - x2
x -1
μ) f(x)=
3- x

Σολδάτος Μπάμπης
5η ώρα
Επανάληψη στις συναρτήσεις.
1. Γραφική παράσταση συνάρτησης.
2. Κλαδικές συναρτήσεις.
3. Αν ο τύπος μιας συνάρτησης περιέχει απόλυτο, την μετατρέπουμε σε κλαδική.
�-a, an α<0
Υπόψη: a = � .
�a, an α �0

Ασκήσεις βιβλίου: -

Ασκήσεις:
1) Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων: α) f(x)= –2x β) f(x)=2x+1
2 x 2 - 2x
γ) f(x)=x2 δ) f(x)= ε) f(x)= x στ) h(x)=2x ζ) φ(x)=
x x-2
2) Να γίνουν κλαδικές:
α) f(x)=x β) f(x)=x–2, γ) f(x)=x+2+1 δ) f(x)=x2–4 ε) f(x)=x2-4x+3.

6η ώρα
(2.1) Μονοτονία συνάρτησης.
1. Ορισμός γνησίως αύξουσας συνάρτησης. f ↑ Δ .
2. Ορισμός γνησίως φθίνουσας συνάρτησης. f ↓ Δ.
3. Ορισμός γνησίως μονότονης συνάρτησης.
4. Να κατεβάσουν στον υπολογιστή το graph για να φτιάχνουν γραφικές παραστάσεις.
5. Η f(x)=αx+β είναι αύξουσα, αν α>0 και φθίνουσα, αν α<0.
6. Αν το πεδίο ορισμού είναι ένωση διαστημάτων, μελετάμε την μονοτονία χωριστά σε κάθε
διάστημα.

Ασκήσεις βιβλίου: 1

Ασκήσεις: (Για μια γεύση από Γ' Λυκείου)


4 3 2
1. Να μελετηθούν ως προς την μονοτονία i) f(x)= ii) f(x)= - iii) f(x)=
x x x2
iv) f(x)= 2 - x v) f(x)=2x–4 vi) f(x)=–3x+2 vii) f(x)=2– 5 - x viii) f(x)=2x–3|x–2|

2. Να εξετάσετε την μονοτονία των παρακάτω για τις διάφορες τιμές του λ.
α) f(x)=(λ–1)x+1453 β) f(x)=(4–λ2)x–1204 γ) f(x)=(λ+3)x+5 δ) f(x)=(λ–1)x+2014.

3. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=(λ2–4)x+1. Να βρείτε το λ ώστε η f να είναι αύξουσα.

4. Αν η συνάρτηση f είναι αύξουσα, να λύσετε τις ανισώσεις:


α) f(x–4)<f(3x) β) f(|x|)<f(2) γ) f(x2+12)>f(8x).

Σολδάτος Μπάμπης
5. Αν η συνάρτηση f είναι φθίνουσα, και διέρχεται από το Α(3,1), να λύσετε την ανίσωση:
f(|x+2|)>1.

6. Αν μία συνάρτηση f είναι αύξουσα τότε [f(1)–f(2)][f(0)–f(4)]<0. Σ ή Λ;

7. Να βρείτε τα διαστήματα μονοτονίας


και τα ακρότατα των διπλανών
συναρτήσεων:

7η ώρα
(2.1) Ακρότατα συνάρτησης.
1. Ορισμός του ελάχιστου. Αν f(x)f(xo) τότε η f παρουσιάζει ελάχιστο το f(xo) όταν x=xo. To
f(x) αντιπροσωπεύει όλη τη συνάρτηση, ενώ το f(xo) είναι ένας αριθμός.
2. Ορισμός του μέγιστου. Αν f(x)f(xo) τότε η f
παρουσιάζει μέγιστο το f(xo) όταν x=xo.
3. Ολικά ακρότατα. H γραφική παράσταση θα έχει τη
διπλανή μορφή.
4. Μονοτονία και ακρότατα της f(x)=αx2+βx+γ.
b
(x=- )
2a

Ασκήσεις βιβλίου: 2, 3

Ασκήσεις:
1. Η συνάρτηση f(x)=–3x+4 έχει Π.Ο. το Α=[–1,2]. Να βρείτε τα ακρότατα της.

2. α) Να δείξετε ότι η συνάρτηση f(x)=x2–4x+3 έχει ελάχιστο το –1.


β) Ομοίως η g(x)=x2–8x+12 έχει ελάχιστο το –4.

3. Να μελετηθούν ως προς τα ακρότατα: α) f(x)=3x2+1 β) g(x)=2|x|–3 γ) h(x)=–x2+3.


δ) f(x)=5–4|x–1|

4. Να βρείτε τα ακρότατα της συνάρτησης f(x)=x3+3x με πεδίο ορισμού:


α) [–2,1] β) [–1,3), γ) (–∞,1], δ) [2,+∞)

5. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=x2–2x+3.


α) Να δείξετε ότι παίρνει τη μορφή f(x)=(x–1)2+2.
β) Να βρείτε τα ακρότατα της f.

6. Δίνεται η συνάρτηση f(x)= 7 - x - x + 2

Σολδάτος Μπάμπης
α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
β) Να μελετήσετε την μονοτονία της.
γ) Να βρείτε τα ακρότατα της f.

8η ώρα
(2.1) Άρτια, περιττή συνάρτηση.
1. Ορισμός άρτιας συνάρτησης: Όταν για –x, xA ισχύει f(–x)=f(x).
i) Το Α θα είναι το R ή θα έχει τη μορφή [–α, α], δηλαδή συμμετρικό ως προς το 0, διότι μόνο
τότε και το –x και το x ανήκουν στο σύνολο A.
ii) Οι αντίθετοι αριθμοί δίνουν την ίδια τιμή.
iii) Η γραφική της παράσταση είναι συμμετρική ως προς τον άξονα y'y.

2. Ορισμός περιττής συνάρτησης: Όταν –x, xA ισχύει f(–x)=– f(x).


i) Το Α θα είναι το R ή θα έχει τη μορφή [–α,α], δηλαδή συμμετρικό ως προς το 0, διότι μόνο
τότε και το –x και το x ανήκουν στο A.
ii) Οι αντίθετοι αριθμοί δίνουν αντίθετες τιμές.
iii) Η γραφική της παράσταση είναι συμμετρική ως προς κέντρο το Ο(0,0).
Αν 0Α τότε f(0)=0.

Ασκήσεις βιβλίου: 4, 5, 6, 7, 8

Ασκήσεις:
1. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=2x4+3x2+4. Να εξετάσετε αν είναι άρτια όταν:
α) Α=R.
β) A=[0, +).
γ) A=[–3,3].

2. H συνάρτηση f έχει πεδίο ορισμού το Α=[2α–3, α2–4α], είναι περιττή και διέρχεται από το
σημείο Μ(–3,2).
α) Να δείξετε ότι α=–1.
β) Να δείξετε ότι f(0)+f(5)+f(–5)+f(3)=–2

x 3 - 3x
3. Η γραφική παράσταση της f(x)= διέρχεται από το Μ(–1,–2).
x2 + a x
α) Να βρείτε το α και το πεδίο ορισμού της.
β) Για α=–2, να εξετάσετε αν είναι άρτια ή περιττή.

2x
4. Δίνεται η συνάρτηση f(x)= .
x2 +1
α) Να δείξετε ότι η f έχει μέγιστη τιμή το 1 και ελάχιστη το –1.
β) Να εξετάσετε αν η συνάρτηση είναι άρτια ή περιττή.

Σολδάτος Μπάμπης
9η ώρα
(2.2) Κατακόρυφη και οριζόντια μετατόπιση.
1. Αν στον τύπο μιας συνάρτησης προσθέσουμε έναν αριθμό, η συνάρτηση μετατοπίζεται προς
τα πάνω, ενώ αν αφαιρέσουμε, μετατοπίζεται προς τα κάτω. f(x)=g(x)c
2. Αν στο x του τύπου μιας συνάρτησης προσθέσουμε έναν αριθμό, η συνάρτηση μετατοπίζεται
προς τα αριστερά, ενώ αν αφαιρέσουμε, μετατοπίζεται προς τα δεξιά. f(x)=g(xc)
3. Υπενθύμιση των κλαδικών συναρτήσεων.
4. Να γίνουν οι ερωτήσεις κατανόησης.

Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2, 3, 4, 5, 6.

Ασκήσεις:
1) Με βάση τη διπλανή γραφική παράσταση της f, να σχεδιάσετε
τις γραφικές παραστάσεις των:
α) g(x)=f(x)+2.
β) h(x)=f(x)-3.
γ) s(x)=f(x+2)
δ) φ(x)=f(x-3)
ε) u(x)=-f(x)

2) Δίνεται η συνάρτηση f(x)=x2–4x+5.


α) Να γράψετε την f στη μορφή f(x)=(x–α)2+β.
β) Να παραστήσετε γραφικά τη συνάρτηση f, μετατοπίζοντας κατάλληλα την g(x)=x2.

10η ώρα
(3.1) Τριγωνομετρικοί αριθμοί οξείας γωνίας σε ορθογώνιο τρίγωνο:.
apέnanti proskeίmenh apέnanti
1. ημω= , συνω= και εφω = .
upoteίnousa upoteίnousa proskeίmenh
2. Να γίνει η εφαρμογή 1.

Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2.

Ασκήσεις:
1. Από το διπλανό σχήμα να υπολογίσετε τους
τριγωνομετρικούς αριθμούς των 30ο, 45ο, 60ο.

2. Να υπολογίσετε το x στα
τρίγωνα των διπλανών
σχημάτων.

3. Από τον ορισμό των τριγωνομετρικών αριθμών να αποδείξετε τις σχέσεις:

Σολδάτος Μπάμπης
ημω sun
α) ημ2ω+συν2ω=1 β) εφω= γ) σφω= hm
συνω
ημΒ + συνΓ
4. Αν ΑΒΓ είναι ορθογώνιο τρίγωνο (Α=90ο), να δείξετε ότι sun + hm = e
5. Να δείξετε ότι σε κάθε τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει β=ασυνΓ+γσυνΑ

11η ώρα
(3.1) Τριγωνομετρικοί αριθμοί αμβλείας γωνίας.
1. Από τους τριγωνομετρικούς αριθμούς οξείας γωνίας ορθογωνίου τριγώνου, στους
τριγωνομετρικούς αριθμούς κάθε γωνίας.
2. "Φυτεύουμε" το τρίγωνο ΑΒΓ σε ένα σύστημα συντεταγμένων Οxy, του οποίου μία κορυφή
είναι το σημείο Μ(x,y).

y x y
Με τα νέα δεδομένα οι τύποι γίνονται: ημω= , συνω= , εφω= , ρ= x 2 + y 2 ,
r r x
( ˆ ). Ανάλογα με τη θέση του Μ η γωνία μπορεί να είναι αμβλεία ή μη κυρτή.
ˆ = xOM
3. Τριγωνομετρικοί αριθμοί γωνίας μεγαλύτερης των 360ο.

Ασκήσεις βιβλίου: .

Ασκήσεις:
1) Να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών: 0ο, 90ο, 180ο, 270ο, 360ο,
135ο, 225ο.

2) Να βρείτε την τιμή της παράστασης συν0o �


συν90o + συν180o �
συν270o +συν360o.

Σολδάτος Μπάμπης
12η ώρα
(3.1) Ο τριγωνομετρικός κύκλος. (1η ώρα)
1. Σε κάθε θέση του σημείου Μ αντιστοιχούν δύο αριθμοί x και y που είναι οι συντεταγμένες
του και μία γωνία ω τα οποία συνδέονται με τους τύπους:
y
ημω=y, συνω=x, εφω= , ρ= x 2 + y 2 , (  ˆ ).
ˆ = xOM
x
Ασκήσεις βιβλίου:6

Ασκήσεις:
1) Να βρείτε τη θέση ενός κινητού σημείου Μ όταν γράφει πάνω στον τριγωνομετρικό κύκλο
γωνία: 60ο, 135ο, 250ο, 310ο, -60ο, -120ο, 1200ο, -3600ο,...

2) Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών: 0ο, 90ο, 180ο, 270ο, 360ο.

13η ώρα
(3.1) Ο τριγωνομετρικός κύκλος. (2η ώρα)
1. Πρόσημα τριγωνομετρικών αριθμών.
Αυτά που γράφονται, εκεί που γράφονται είναι θετικά.
Ο: όλα θετικά.
Η: ημίτονο θετικό.
Ε: εφαπτομένη και συνεφαπτομένη θετικές.
Σ: συνημίτονο θετικό.
2. Οι άξονες των τριγωνομετρικών αριθμών.

Ασκήσεις βιβλίου:-

Ασκήσεις:
εφx
1) Αν 180ο<x<270ο, να βρείτε το πρόσημο των: α) ημx+2συνx β) ημx·συνx γ)
συνx
δ) εφx+ημxσυνx.

2) Να βρείτε το πρόσημο των παραστάσεων: α) ημ80ο·συν260ο, β) ημ100ο·συν100ο


γ) εφ240ο·συν 320ο

3) Από τους παρακάτω τριγωνομετρικούς αριθμούς είναι θετικός ο:


Α. ημ200° Β. συν160° Γ. συν (–140°) Δ. ημ (–200°) Ε. συν (–240ο)

4) Να βρείτε το πρόσημο των αριθμών: ημ3080ο, συν2820ο, εφ(–1320ο)

Σολδάτος Μπάμπης
14η ώρα
(3.1) Το ακτίνιο και το "πινακάκι".
1. Ορισμός του ακτινίου.
a m
2. Μετατροπή μοιρών σε ακτίνια = o . Προτιμότερη η αντιστοιχία: π � 180ο.
p 180
180 o
p p 180 o
3p p 180o
π.χ. 60ο= = , = =45ο. = 3� = 3� =390ο=270ο
3 3 4 4 2 2 2
3. Να μάθουν να φτιάχνουν το πινακάκι.
4. Να γίνουν οι εφαρμογές 2, 3.

Ασκήσεις βιβλίου: 3, 4, 5.

Ασκήσεις:
1) Να συμπληρώσετε τον πίνακα:
Μέτρο
γωνίας σε 0ο 30ο 45ο 120ο 150ο 180ο 1ο
μοίρες
Μέτρο
p p 3p
γωνίας σε 0 π 1
ακτίνια 3 2 4

p 2p 4p 5p
2) Στον τριγωνομετρικό κύκλο να σχεδιάσετε τις γωνίες: , , π, , , 2π .
3 3 3 3
3) Πόσα ακτίνια είναι οι γωνίες:
α) ενός ισόπλευρου τριγώνου;
β) ενός ορθογωνίου και ισοσκελούς τριγώνου;
4) Να υπολογίσετε την παράσταση: ημ0ο+ημ30ο+ημ45ο+ημ60ο+ημ90ο
p p p 13
5) Να δείξετε ότι ημ
2
+ sun 2 + e2 =
4 3 6 12
25π 61π
6) Να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών: 1125ο, 1860ο , , .
3 6
7) Να επαληθεύσετε τις ισότητες:
α) συν60ο=συν230ο – ημ230ο β) ημ60ο=2ημ30οσυν30ο
ημ45o - ημ30o
8) Να δειχθεί ότι: =3–2 2 .
συν45o + συν60o

Σολδάτος Μπάμπης
15η ώρα
(3.2) Βασικές τριγωνομετρικές ταυτότητες. (1η ώρα).
1. ημ2ω+συν2ω=1. (Υπόψη: ημ2ω=(ημω)2ημω2).
hm sun
2. εφω= , σφω= , εφωσφω=1.
sun hm
3. Να γίνουν οι εφαρμογές 1, 2.
4. Σε ασκήσεις με τριγωνομετρικές ταυτότητες, έχουν εφαρμογή οι γνωστές αλγεβρικές
ταυτότητες.
5. Να γίνουν οι ερωτήσεις κατανόησης 1, 2, 3, 4, 7.

Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2, 3, 4, 5.

Ασκήσεις:
1) Αν 2ημθ–1=0 να βρεθούν οι άλλοι τριγωνομετρικοί αριθμοί.

2) Αν 6ημ2x+ημx–1=0 και π<x< , να βρεθεί το συνx.
2
3) Αν 2συν2x–5συνx+2=0 και 2700<x<3600, να βρεθεί η εφx.

16η ώρα
(3.2) Βασικές τριγωνομετρικές ταυτότητες. (2η ώρα).
1. ημ2ω+συν2ω=1. (Υπόψη: ημ2ω=(ημω)2ημω2).
hm sun
2. εφω= , σφω= , εφωσφω=1.
sun hm

Ασκήσεις βιβλίου: 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, Β: 1, 2, 3, 4.

Ασκήσεις:
1) Να απλοποιήσετε τις παραστάσεις:
α) εφxσυνx β) ημxσυν2x + ημ3x γ) 1 - hmx  1 + hmx δ) συν3x+ημ2xσυνx

2) α) Να δείξετε ότι η εξίσωση 4x2–4x–ημθ=0 έχει πραγματικές ρίζες.


49p x1 x 2
β) Αν θ= , να υπολογίσετε την παράσταση Α= + , όπου x1, x2 είναι οι ρίζες της.
6 x 2 x1
3) Να δείξετε τις ταυτότητες:
α) (1+εφ2ω)συν2ω=1 β) (2ημω+3συνω)2+(3ημω–2συνω)2=13
συν 2 a 1 - e 2a 1 - suna hma
γ) 1– =ημα δ) =1–2ημ2α ε) =
1 + hma 1 + e 2a 1 + suna 1 + suna
1 1
στ) εφω+σφω= + ζ) (1+ημα)(1+συνα)=(ημα+εφα)(συνα+σφα)
sun  hm 2 
2

η) (1+ημx+συνx)2 =2(1+συνx) (1+ημx) θ) ημ2x (1+σφ2x)+συν2x (1+εφ2x) = 2


ι) (ημx+συνx)2 =1+2ημx.συνx.

Σολδάτος Μπάμπης
π 1 1
4) Αν είναι 0<α< , τότε να αποδείξετε ότι: 2 = 2 –1.
2 εφ α ημ α
5) Αν x=συνθ και y=ημθ να υπολογίσετε την παράσταση: x2+y2.
1 3
6) α) Υπάρχει γωνία θ με ημθ= και συνθ= .
4 4
3 4
β) Υπάρχει γωνία θ με ημθ= και συνθ=- . Αν όχι, αιτιολογήστε. Αν ναι, να σχεδιάσετε
5 5
μια τέτοια γωνία πάνω στον τριγωνομετρικό κύκλο. Πόσες τέτοιες γωνίες μεταξύ 0° και
360° υπάρχουν;

17η ώρα
(3.3) Αναγωγή στο 1ο τεταρτημόριο. (1η ώρα)
1. Εκτός από τους τύπους του βιβλίου μπορούμε με...κόλπα
να κάνουμε την αναγωγή.
α) Όταν μια γωνία είναι αρνητική πρώτα απαλείφουμε το −.
β) Υποθέτουμε ότι η γωνία π.χ. ω είναι οξεία.
γ) Κάνουμε χρήση του Ο.Η.Ε.Σ. για το πρόσημο.

Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2.

Ασκήσεις:
1. Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών:
α) 120o, 150o, 135o β) 210o, 225o, 240o γ) –60o, –45o, –30o δ) 300o, 330o, 315o

2. Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών: –225o, –330o, –600o, 1230o

3. Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς: ημ120o, συν(–120o), εφ(–210o)


σφ(–300o), συν(–240o), εφ(–300o), ημ(–750o), συν(–3645o)
5p 5p 4p
4. Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών: α) ημ , συν , εφ
6 4 3
29p 1 22p 1 31p
5. Να δείξετε ότι: α) ημ = β) συν =- γ) εφ = -1
6 2 3 2 4
6. Να δείξετε ότι συν560o ·ημ140o–ημ680o ·συν380o=0

7. Αν ημ42o=0,66, να βρείτε το ημ138o το ημ222o και το ημ318o

8. Δίνεται ότι: ημ28o=0,47 και συν28o=0,88. Να υπολογίσετε: ημ62o, συν62o, εφ62o, ημ118o,
συν118o, εφ118o

18η ώρα

Σολδάτος Μπάμπης
(3.3) Αναγωγή στο 1ο τεταρτημόριο. (2η ώρα)
1. Αν η γωνία είναι της μορφής 90o �ω ή 270o �ω αλλάζει ο τριγωνομετρικός αριθμός.
2. Να γίνει η εφαρμογή 2
3. Να γίνουν οι ερωτήσεις κατανόησης 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, ΙΙ, ΙΙΙ.

Ασκήσεις βιβλίου: 3, 4, 5, 6.

Ασκήσεις:

1. Να συμπληρώσετε τις σχέσεις: συν(90o+ω)= ημ(270o–ω)= συν(270o+ω)=


συν(270o–ω)= ημ(ω–90o)= συν(90o–ω)= ημ(270o+ω)=
εφ(ω–180o)= εφ(ω+180o)= σφ(90o+ω)= ημ(2π–ω)=
� p� � 3p � � p� � 3p �
 - �=
ημ �  - �=
συν �  - �=
εφ �  + �=
σφ �
� 2� � 2 � � 2� � 2 �

2. Να υπολογίσετε το άθροισμα ημω+ημ(90o+ω)+ημ(ω+180o)+ημ(ω+270o).

3. Αν ημω=0,21 να υπολογίσετε τους παρακάτω τριγωνομετρικούς αριθμούς:


π
α) συν(ω– ) β) εφ(π+ω)συν(–ω) γ) ημ(5π+ω)συν(270o+ω)
2
π p p p
4. Να δείξετε ότι: ημ( + a) = sun ( - a ) και e( - a) = s( + a)
4 4 4 4

19η ώρα
(3.4) Η συνάρτηση f(x)=ημx. (1η ώρα)
1. Ορισμός της περιοδικής συνάρτησης.
2. Να συμπληρώσετε τον πίνακα τιμών της y=ημx και να κάνετε την γραφική παράσταση.

x p p p p 2p
3p 5p π 7p 5p 4p 3p 5p 7p 11p
0 6 4 3 2 3 2π
4 6 6 4 3 2 3 4 6

3. Μελέτη της f(x)=ημx. (Πεδίο ορισμού, μονοτονία, ακρότατα, συμμετρίες).


4. Μελέτη της f(x)=ημxα.

Ασκήσεις βιβλίου: 2.

Ασκήσεις:
1) Η συνάρτηση f(x)=ημx:
α. Είναι ............................................................... με περίοδο Τ=..........
β. Έχει πεδίο ορισμού το ........και σύνολο τιμών το ..............

Σολδάτος Μπάμπης
γ. Είναι αύξουσα στα διαστήματα ...................και...............και φθίνουσα στο.............
δ. Έχει μέγιστο το ........ όταν x=..........και ελάχιστο το ........όταν x=........
ε. Επειδή ημ(–x)=–ημx λέγεται .........................

2) Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων f(x)=ημx, g(x)=2+ημx και h(x)=ημx–3

20η ώρα
(3.4) Η συνάρτηση f(x)=ρημx και f(x)=ρημωx. (2η ώρα).
1. Να μελετηθεί η f(x)=ρημx.
2. Να μελετηθεί η f(x)=ρημωx. Ο πίνακας τιμών θα είναι T T 3T
0 4 2 4 Τ

Ασκήσεις βιβλίου: 1i, 3, 5, Β: 1, 2.

Ασκήσεις:
1. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων i) f(x)=2ημx ii) g(x)=–2ημx
p p
2. Αν  a  b  , να συγκρίνετε τους αριθμούς:
4 2
a b
α) ημα και ημβ β) ημ2α και ημ2β γ) ημ και ημ
2 2
3. Να βρείτε τον τύπο των διπλανών
συναρτήσεων:

x 2x
4. Να βρείτε την περίοδο των συναρτήσεων: i) f(x)=ημ3x ii) g(x)=ημ iii) h(x)=ημ
2 3
x p
5. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων: α) f(x)=ημ β) g(x)=2ημ(x– )
3 4
6. Να βρείτε το μέγιστο και το ελάχιστο των συναρτήσεων καθώς και τις αντίστοιχες τιμές
του x, αν x(0,2π).
1 p
α) f(x)= ημ(x+ ) ,
2 3
β) h(x)=3+2ημ(x+π),
γ) g(x)=5–3ημ2x

7. Να δείξετε ότι οι παρακάτω συναρτήσεις έχουν περίοδο το αντίστοιχο Τ.


i) f(x)=ημ2x+5ημ4x ,Τ=π ii) g(x)=4ημx+5ημ3x ,Τ=2π
b
 x
8. Αν η συνάρτηση f(x)=(α+1)ημ   έχει ελάχιστο το –3 και περίοδο 8π, να βρείτε τα α, β.
 2 
21η ώρα
(3.4) Η συνάρτηση f(x)=συνx, f(x)=ρσυνx, f(x)=ρσυνωx. (3η ώρα).
1. Μελέτη της f(x)=συνx. (Πεδίο ορισμού, μονοτονία, ακρότατα, συμμετρίες).

Σολδάτος Μπάμπης
2. Να συμπληρώσετε τον πίνακα τιμών f(x)=συνx και να κάνετε την γραφική παράσταση.

p p p p 2p
3p 5p π 7p 5p 4p 3p 5p 7p 11p
0 6 4 3 2 3 2π
4 6 6 4 3 2 3 4 6

3. Να μελετηθεί η f(x)=συνxα.
4. Να μελετηθεί η f(x)=ρσυνx.
5. Να μελετηθεί η f(x)=ρσυνωx. Ο πίνακας τιμών θα είναι T T 3T
0 4 2 4 Τ
Ασκήσεις βιβλίου: 1ii, 4, 6.

Ασκήσεις:
1. Η συνάρτηση f(x)=συνx:
α. Είναι ........................... με περίοδο Τ=..........
β. Έχει πεδίο ορισμού το ........και σύνολο τιμών το ..............
γ. Είναι αύξουσα στο διάστημα ....................και φθίνουσα στο.............
δ. Έχει μέγιστο το ........ όταν x=..........και ελάχιστο το ........όταν x=........
ε. Επειδή συν(–x)=συνx λέγεται .....................

2. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων f(x)=συνx, g(x)=συνx+2 και h(x)=συνx–3

3. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων i) f(x)=3συνx ii) g(x)=–2συνx


p p
4. Αν  a  b  , να συγκρίνετε τους αριθμούς:
4 2
p p
1) συνα και συνβ 2) συν2α και συν2β - a ) και συν ( - b)
3) συν (
4 4
x 2x
5. Να βρείτε την περίοδο των συναρτήσεων: i) g(x)=συν ii) h(x)=συν iii) f(x)=συν4x
2 3
x p
6. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων: α) f(x)=συν β) g(x)=2συν(x– )
3 4
7. Να βρείτε το μέγιστο και το ελάχιστο των συναρτήσεων καθώς και τις αντίστοιχες τιμές
1 p
του x, αν x(0,2π): α) f(x)= συν(x+ ) , β) h(x)=3+2συν(x+π), γ) g(x)=5–3συν2x
2 3
8. Να δείξετε ότι οι παρακάτω συναρτήσεις έχουν περίοδο το αντίστοιχο Τ
i) f(x)=ημ2x+5συν4x, Τ=π ii) g(x)=4συνx+5συν4x, Τ=2π

9. Να βρείτε τον τύπο των παρακάτω συναρτήσεων:

22η ώρα
(3.4) Οι συναρτήσεις f(x)=εφx και f(x)=σφx.
1. Μελέτη της f(x)=εφx. (Πεδίο ορισμού, μονοτονία, ακρότατα, συμμετρίες, ασύμπτωτες).

Σολδάτος Μπάμπης
2. Να συμπληρώσετε τον πίνακα τιμών f(x)=εφx και να κάνετε την γραφική παράσταση.

p p p p 2p
3p 5p π 7p 5p 4p 3p 5p 7p 11p
0 6 4 3 2 3 2π
4 6 6 4 3 2 3 4 6

Ασκήσεις βιβλίου: 7, 8, 9.

Ασκήσεις:
1) Η συνάρτηση f(x)=εφx:
α. Είναι ................................................... με περίοδο Τ=..........
p
β. Έχει πεδίο ορισμού το R–{kπ+ } και σύνολο τιμών το ..................
2
γ. Είναι αύξουσα στο διάστημα ....................... Είναι φθίνουσα;
δ. Έχει μέγιστο; ......................
ε. Επειδή εφ(–x)=–εφx η συνάρτηση λέγεται .....................
p p
στ. Οι ευθείες x= και x=– λέγονται ...................................
2 2

2) Δίνονται οι συναρτήσεις f(x)=εφx και f(x)=σφx. Να συμπληρώσετε τον πίνακα και να


φτιάξετε την γραφική τους παράσταση .

p p p p 2p 5p
x x 3p 5p 7p 5p 4p 3p 7p 11p
0 6 4 3 2 3 π 3 2π
4 6 6 4 3 2 4 6

y
p p
3) Αν  a  b  , να συγκρίνετε τους αριθμούς:
4 2
p p
1) εφα και εφβ 2) εφ ( - a) και εφ ( - b)
4 4
x
4) Να βρείτε την περίοδο των συναρτήσεων: i) f(x)=εφ3x ii) g(x)=εφ iii)
2
2x
h(x)=σφ
3
5) Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων στο ίδιο σύστημα αξόνων:
i) f(x)=εφx και h(x)=2+εφx σε διάστημα μιας περιόδου.
p
ii) f(x)=σφx και g(x)=σφ(x+ ) σε διάστημα μιας περιόδου.
4

Σολδάτος Μπάμπης
23η ώρα
(3.5) Βασικές τριγωνομετρικές εξισώσεις. (1η ώρα)
1. Εξισώσεις της μορφής ημx=α, συνx=α, εφx=α με α>0.
Ασκήσεις βιβλίου: 1, 3, 9ii, iii
2. Εξισώσεις της μορφής ημx=α , συνx=α, εφx=α με α<0.
Απαλείφουμε το – σύμφωνα με: –ημω=ημ(–ω), –εφω=εφ(–ω), –σφω=σφ(–ω),
αλλά –συνω=συν(π–ω).
3. Να γίνει το παράδειγμα 2/84 , 1/86 και 2/87
Ασκήσεις βιβλίου:2, 4, 8ii, 9i.

24η ώρα
(3.5) Βασικές τριγωνομετρικές εξισώσεις. (2η ώρα)
1. Εξισώσεις της μορφής: ημx=συνθ, εφx =σφθ.
Κάνουμε αλλαγή τριγωνομετρικού όρου σύμφωνα με τις ιδιότητες των συμπληρωματικών
π π
γωνιών: ημω=συν( –ω), εφω=σφ( –ω),
2 2
Ασκήσεις βιβλίου: B: 1, 5
2. Εξισώσεις της μορφής ημf(x)=ημg(x)
3. Να γίνει το παράδειγμα 1/84 , 2/86 και 1/87

Ασκήσεις βιβλίου: B: 1, 5.

Ασκήσεις:
1) Να λυθεί η εξίσωση: εφx=σφx.

25η ώρα
(3.5) Βασικές τριγωνομετρικές εξισώσεις. (3η ώρα)
1. Μια τριγωνομετρική εξίσωση 2ου βαθμού λύνεται με διακρίνουσα ή παραγοντοποίηση.
Ασκήσεις βιβλίου:5, 6, 10, B: 2
2. Εξισώσεις με ρίζες σε διάστημα.
Ασκήσεις βιβλίου: Β: 3, 4, 5
3. Εξισώσεις …κουφές.
Ασκήσεις βιβλίου: 11.

Ασκήσεις:
1. Να λυθούν οι εξισώσεις:
α) ημ2x–3ημx+2=0 β) 4ημ2x–2(1+ 2 ) ημx+ 2 =0
γ) 2συν3x–7συν2x–2συνx+7=0 δ) ημ2x=3συν2x ε) εφx=2ημx
2. Να λυθούν οι εξισώσεις:

Σολδάτος Μπάμπης
p
α) ημx+συνx–ημxσυνx=1 β) ημx συνx=ημx γ) ημ2x=συν2(x+ )
3
3. Να λυθούν οι εξισώσεις στο αντίστοιχο διάστημα: α) εφx (σφx+ 3 )=2, β) 2συν2x+ 3 =0
4. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) ημx+συνx=1 β) σφ2xσφx=1
5. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων:
3 x+2
α) f(x)= , β) g(x)= , γ) h(x)=σφx.
sunx 2hmx - 1
2 p
6. Να βρείτε το μέγιστο και το ελάχιστο της συνάρτησης f(x)= hm(x + ) και για ποιες
3 3
τιμές συμβαίνει αυτό.
7. Να βρείτε όλες τις γωνίες μεταξύ 500ο και 900ο που μηδενίζουν την παράσταση 2ημx–1.
8. Να λύσετε τις εξισώσεις: i) ημx+ 3 συνx=0 ii) 3ημx = 3συνx iii) ημx= 3 συνx

26η ώρα
(3.6) Τριγωνομετρικοί αριθμοί αθροίσματος γωνιών. (1η ώρα)
1. Δεν ισχύει ημ(20o+30o)=ημ20o+ημ30o, ούτε ημ(70o–30o)=ημ70o–ημ30o
2. Να δοθεί το τυπολόγιο:
1. ημ(α+β)=ημασυνβ+συναημβ 2. ημ(α–β)= ημασυνβ–συναημβ
3. συν(α+β)=συνασυνβ–ημαημβ 4. συν(α–β)=συνασυνβ+ημαημβ.
3. Να υπολογιστούν: ημ15ο, συν15ο, ημ75ο, συν75ο.
4. Να γίνουν τα παραδείγματα 1, 2.

Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2, 3, 4i,ii, 5i,ii, 6, 9, 11i .

Ασκήσεις:
1) Να δείξετε ότι: α) ημ(60ο+α)+ημ(60ο–α)= 3  συνα
β) συνx+συν(120ο+x)+συν(240ο+x)=0

2) Να υπολογίσετε τις παραστάσεις:


i) συν34οσυν56ο–ημ34οημ56ο.
p  p  p   p
ii) ημ  - x  συν  + x  +ημ  + x  συν  x - 
6  3  3   6
iii) συν860 συν110 +ημ860 ημ110 .
ο ο ο ο

3) Να βρείτε το είδος του τριγώνου ΑΒΓ αν:


i) ημΑσυνΒ+ημΒσυνΑ=1
ii) ημΑημΒ–συνΑσυνΒ=0
iii) ημΒσυνΓ–ημΓσυνΒ=0

p p 1
4) Να λύσετε την εξίσωση ημxσυν +συνxημ =
6 6 2
1 p p
5) Αν συνα=– και <α<π να υπολογίσετε το ημ( +α)
2 2 3

Σολδάτος Μπάμπης
27η ώρα
(3.6) Τριγωνομετρικοί αριθμοί αθροίσματος γωνιών. (2η ώρα)
1. Δεν ισχύει εφ(20o+30o)=εφ20o+εφ30o, ούτε εφ(70o–30o)= εφ70o– εφ30o
2. Να δοθεί το τυπολόγιο:
eja + ejb eja - ejb
1. εφ(α+β)= 2. εφ(α–β)=
1 - ejaejb 1 + ejaejb
sjasjb - 1 sjasjb + 1
3. σφ(α+β)= 4. σφ(α–β)=
sja + sjb σφβ - σφα
ο ο
3. Να υπολογιστούν: εφ15 , εφ75 .
4. Να γίνει το παράδειγμα 4.

Ασκήσεις βιβλίου: 4iii,iv, 5iii,iv 7, 8, 10, 11ii,iii.

Ασκήσεις:
p 3 1
1) i) Αν α+β= και εφβ= , να δείξετε ότι εφα=
4 4 7
p
ii) Αν εφ(x–α)=1, να δείξετε ότι εφα=εφ(x– )
4
1 1 p p
iii) Αν εφα= και εφβ= , με α,β (0, ) , να δείξετε ότι α+β=
3 2 2 4
2) Αν α+β+γ=90ο, να δείξετε ότι:
i) εφαεφβ+εφβεφγ+εφγεφα=1
ii) σφα+σφβ+σφγ=σφασφβσφγ

3) Αν α+β=γ, να δείξετε ότι εφγ–εφα–εφβ=εφαεφβεφγ

28η ώρα
(3.7) Τριγωνομετρικοί αριθμοί της γωνίας 2α. (1η ώρα)
1. Δεν ισχύει ημ40ο=2ημ20ο.
2. Να δοθεί το τυπολόγιο:
sun 2 a - hm 2a

� 2eja
2. συν2α= � 1 - 2hm a
2
1. ημ2α=2ημασυνα 3. εφ2α=
� 2sun 2 a - 1 1 - ej2a

3. Όταν σε άσκηση εμφανίζονται όροι της μορφής 1+συν2α ή 1–συν2α από τις τρεις εκφράσεις
του συν2α, (τύπος 2) επιλέγουμε αυτόν που θα απαλείψει το 1.

Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2i,iii, 3, 4, 5, 6, 7.

Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
1) Να δείξετε ότι:
1 sa + 1 sun 2a
i) 1+εφα·εφ2α= ii) = iii) συν4α – ημ4α=συν2α
sun2a sa - 1 1 - hm 2a
sa - ea hm3a sun3a
iv) sa + ea = sun2a v) hma - suna = 2

4
2) Αν 4ημ2x+3συν2x=3, να δείξετε ότι εφx=0 ή εφx=
3
3) Αν ημx+συνx=α, να δείξετε ότι: i) ημ2x=α2–1 και ii) - 2  a  2 .
x
4) Να λυθούν οι εξισώσεις: i) συν2x+2ημx=1 ii) συνx=3συν -2 iii) ημ2x– 3 συνx=0.
2
1 2 1
5) Αν α+ =2συνx, να δείξετε ότι a + 2 =2συν2x.
a a
6) Για τη γωνία α ισχύει ότι: 5συν2α–14συνα–7=0.
3
α. Να δείξετε ότι συνα=–
5

β. Αν π  α  , να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς: ημ2α, συν2α, εφ2α.
2

7) Να δείξετε ότι: i) συνx(ημ2x+4ημx)=(συν2x+4συνx+1)ημx.


ii) Nα βρείτε τους αριθμούς x για τους οποίους συν2x+4συνx+1=0.

29η ώρα
(3.7) Τριγωνομετρικοί αριθμοί του ημίσεως μιας γωνίας. (2η ώρα)
1. Να δοθεί το τυπολόγιο:
� 2a a
� sun - hm 2
2 2 a
� 2ej
a a � a 2
β) συνα= � 1 - 2hm
2
α) ημα=2ημ συν γ) εφα=
2 2 � 2 a
1 - ej2
� 2 a 2
� 2sun 2 - 1

1 - sun 2a 1 + sun 2a 1 - sun 2a
δ) ημ2α= ε) συν2α= στ) εφ2α=
2 2 1 + sun 2a
ζ) (ημα+συνα)2=ημ2α+2ημασυνα+συν2α= 1+ημ2α
η) (ημα–συνα)2=ημ2α–2ημασυνα+συν2α= 1–ημ2α.

Ασκήσεις βιβλίου: 2ii, 8, 9, 10.

Ασκήσεις:
hm2a suna a α hma 1 - suna
1) Να δείξετε ότι: i)  = e i) εφ = = ,
1 + sun 2a 1 + suna 2 2 1 + suna hma

Σολδάτος Μπάμπης
2p  2p 
iii) sun  - a  - hm  - a  = ημ2α
4  4 
A
2) Αν σε τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει 1=2ημ2 , να υπολογίσετε την γωνία Α
2
3) Αν συν56 =0,56 να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των 28o.
o

4 2 1 a b g
4) Αν συνα= , συνβ= και συνγ= , να δείξετε ότι εφ2 +εφ2 +εφ2 =1
5 7 2 2 2 2
1 - sun 2a a
5) Να δείξετε ότι = e
2hma + hm 2a 2

30η ώρα
(4.1) Η έννοια του πολυωνύμου.
1. Μονώνυμο αxv.
2. Πολυώνυμο, (Όροι, συντελεστές, σταθερός όρος).
3. Σταθερό πολυώνυμο.
4. Μηδενικό πολυώνυμο.
5. Ίσα πολυώνυμα.
6. Ανάλυση κλάσματος σε άθροισμα κλασμάτων.

Ασκήσεις βιβλίου: 1, 3, 4.

Ασκήσεις:
1. Αν P(x)=x2–5x+6 να βρείτε τo P(x–3)+P(x).

2. Έστω το πολυώνυμο Ρ(x)=x2+5x+7. Να βρείτε το α αν Ρ(α–1)=1

3. Να βρείτε πολυώνυμο P(x) ώστε [P(x)]2= 4x2–12x+9

4. Να βρείτε το λ ώστε το πολυώνυμο Ρ(x)=(λ2–1)x4+(λ2+λ–2)x2+λ2–4λ+3 να είναι το μηδενικό


πολυώνυμο.

5. Να βρείτε τα α, β, γ, δ ώστε το πολυώνυμο P(x)=(α–1)x3+(2β–α+1)x2+(α+β–γ)x+(2α+β–γ+δ)


να είναι το μηδενικό πολυώνυμο.

6. Να βρείτε το λ ώστε το πολυώνυμο Ρ(x)=(λ2+λ–6)x3+(λ2–4)x+3λ–1 να είναι σταθερό


πολυώνυμο. Ποια είναι η τιμή του;

7. Δίνονται τα πολυώνυμα Ρ(x)=2x3+(λ3–1)x2+3x+λ2–4λ και Q(x)=(λ+1)x3+(λ–1)x2+(λ+2)x–3.


Να βρείτε τo λ ώστε να είναι ίσα.

8. Να βρείτε τα α, β, γ αν τα πολυώνυμα Ρ(x)=α(x+2)(x–1)+βx2–3βx+γ και Q(x)=3x2–5x+1 είναι


ίσα.

Σολδάτος Μπάμπης
2x + 1
9. Να αναλύσετε το κλάσμα σε άθροισμα κλασμάτων.
x - 5x + 6
2

34η ώρα
(4.1) Βαθμός και αριθμητική τιμή του πολυωνύμου.
1. Βαθμός πολυωνύμου είναι ο μεγαλύτερος εκθέτης μη μηδενικού όρου.
2. Βαθμός σταθερού πολυωνύμου. Βαθμός μηδενικού πολυωνύμου.
3. Αριθμητική τιμή πολυωνύμου, ρίζα.
4. Η έκφραση: Το 5 είναι ρίζα του Ρ(x) σημαίνει Ρ(5)=0.
Η έκφραση: Η αλγεβρική τιμή του Ρ(x) με το x=2 είναι 20 σημαίνει Ρ(2)=20.

Ασκήσεις βιβλίου: 5, 6 Β: 2, 3, 4

Ασκήσεις:
1. Να βρείτε πολυώνυμο P(x) 2ου βαθμού έτσι ώστε Ρ(0)=6, Ρ(2)=0 και Ρ(–1)=12.

2. Να βρείτε πολυώνυμο P(x), 2ου βαθμού τέτοιο ώστε P(0)=3 και P(x)–P(x–1)=2x+1.

� 2 1 �
3. Δίνονται τα πολυώνυμα P(x)= �λ - λ �x2+(6λ–1)x+2λ+27 και Q(x)=33x2+(λ2–1)x+λ2+3.
� 2 �
Να βρείτε το λ ώστε: i) P(x)=Q(x) ii) Το P(x) να είναι 2ου βαθμού.

4. Να βρείτε τον βαθμό του P(x)=(λ3–4λ)x3+(λ2–2λ)x2+(λ2–5λ+6)x+4λ+8 για τις διάφορες τιμές


του λ.

5. Να βρείτε τα λ, μ ώστε το πολυώνυμο P(x)=x3+λx2+(μ–2)x+6 να έχει ρίζες –1 και 2.

6. Να βρείτε το λ ώστε το Ρ(x)=λ2x3+(–4λ–2λ2)x2+(3+8λ)x–6 να έχει ρίζα το 1.

7. Να βρείτε τα α, β αν τα πολυώνυμα Ρ(x)=x2–(2α+1)x+2β και Q(x)=x2–(β+2)x+5α έχουν


κοινή ρίζα το 3.

8. Να βρείτε τα α, β αν το πολυώνυμο P(x)=–2βx3+αx2(x+2)+(α–β)(α+β–x) έχει σταθερό όρο


το 0 και το άθροισμα των συντελεστών είναι 5.

35η ώρα
(4.1) Πράξεις με πολυώνυμα.
1. Πρόσθεση, αφαίρεση και πολλαπλασιασμός πολυωνύμων.
2. Βαθμός του αθροίσματος δύο πολυωνύμων.
3. Βαθμός του γινομένου δύο πολυωνύμων.

Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις βιβλίου: 2, Β: 1, 5.

Ασκήσεις:
1. Αν οι βαθμοί των πολυωνύμων P(x) και Q(x) είναι ίσοι με 4, τότε το πολυώνυμο
[P(x)+Q(x)]2 έχει βαθμό: Α:4, Β:8, Γ:16, Δ: το πολύ 8, Ε: το πολύ 16.

2. Δίνονται τα πολυώνυμα P(x)=(α2–3)x3+(β–2)x2+(3α–2β)x+α και Q(x)=2x3+αx2+9x+γ. Να


βρείτε τα α, β, γ ώστε το πολυώνυμο P(x)+Q(x) να είναι:
α) Μηδενικού βαθμού β) Τρίτου βαθμού.

36η ώρα
(4.2) Αλγοριθμική διαίρεση.
1. Με αριθμούς ισχύει: Δ=δπ+υ, 0υ<δ.
2. Με πολυώνυμα ισχύει: Δ(x)=δ(x)π(x)+υ(x), όπου:
α) βαθμΔ(x)βαθμδ(x).
β) υ(x)=0 ή βαθμυ(x)< βαθμδ(x).
3. Τα πολυώνυμα να είναι διατεταγμένα κατά τις φθίνουσες δυνάμεις του x.
4. Αν ο διαιρέτης είναι 1ου βαθμού, τότε υ(x)=α ενώ αν είναι 2ου βαθμού τότε υ(x)=αx+β.
5. Να γίνει το παράδειγμα του βιβλίου.
6. Αν υ(x)=0 η διαίρεση είναι τέλεια και:
α) Το δ(x) διαιρεί το Δ(x) ή
β) Το δ(x) είναι διαιρέτης του Δ(x) ή
γ) Το δ(x) είναι παράγοντας του Δ(x) ή
δ) Το Δ(x) διαιρείται από το δ(x).

Ασκήσεις βιβλίου: 1, 10

Ασκήσεις:
1. Να γίνουν οι διαιρέσεις:
α. (2x5–x3+2x2–9):(x2–1) β. (x4–7x3+2x–15):(x3+5)
γ. [7x3–(9α+7α2)x+9α2]:(x–α) δ. (x4+3x2–4x+2):(x2+x+1)
ε. (x3–3x2+3x):(x+3) στ. (x4–3αx3+6α2x2–3α3x+α4):(x2–αx+α2)
ζ. (2x4–7x3+18x+2):(x2–3x+1) η. (x6–2x):(x3+1)

2. Δίνεται το πολυώνυμο Ρ(x)=x4–8x3+(5α–1)x2+8x–3α–6, α  R .


α. Να κάνετε τη διαίρεση του P(x) δια του x2–1.
β. Να βρείτε το α ώστε η παραπάνω διαίρεση να είναι τέλεια.

3. Να βρείτε το πολυώνυμο δ(x), το οποίο διαιρεί το Ρ(x)=x3–3x2+7x–5 και αφήνει πηλίκο


x2+2 και υπόλοιπο 5x+1.

Σολδάτος Μπάμπης
37η ώρα
(4.2) Διαίρεση πολυωνύμου με x–ρ.
1. Μαγικό! Μπορούμε να βρούμε το υπόλοιπο της διαίρεσης Ρ(x):(x–ρ) χωρίς να κάνουμε την
διαίρεση.
2. Να γίνουν τα θεωρήματα.
3. Η έκφραση: το υπόλοιπο της διαίρεσης του Ρ(x) με το x+3 είναι το –2 σημαίνει Ρ(–3)=–2.
Η έκφραση: το x–2 είναι παράγοντας του Ρ(x), σημαίνει Ρ(2)=0.
Η έκφραση: το x2–5x+6 είναι παράγοντας του Ρ(x), σημαίνει Ρ(2)=0 και Ρ(3)=0.
Η έκφραση: το 5 είναι ρίζα του Ρ(x), σημαίνει Ρ(5)=0.
Η έκφραση: η αλγεβρική τιμή του Ρ(x) με το x=2 είναι 20, σημαίνει Ρ(2)=20.
Η έκφραση: το υπόλοιπο της διαίρεσης υ του Ρ(x) με το x–7 σημαίνει ότι υ=Ρ(7).
4. Να γίνουν τα παραδείγματα 1, 2.

Ασκήσεις βιβλίου: 2, 3, 6, 7, 8, Β: 2

Ασκήσεις:
1. Να βρείτε το υπόλοιπο των παρακάτω διαιρέσεων χωρίς να γίνει η διαίρεση:
α) (x3–2x2+5x–6):(x–2) β) (2x5–x4+6x2+3):(x+1) γ) (x3–5x+3):(x+2)

2. Να βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης του [10x2011–2x2012+3x2013+x2014–x2015]:(x+1)

3. Να βρείτε το λZ ώστε το πολυώνυμο P(x)=2x3+(4λ2+1)x2–9λx–18 να διαιρείται με το x–2.

4. Να βρείτε το λ ώστε το υπόλοιπο της διαίρεσης του P(x)=x3+(1–λ2)x2+(2λ–1)x–1 διά x–3 να


είναι ίσο με 8.

5. Αν το πολυώνυμο Ρ(x)=x3+αx2+βx+4 διαιρείται με το x–2 και Ρ(1)=8, να βρείτε τα α, β.

6. Για ποιες τιμές του λ το υπόλοιπο της διαίρεσης του Ρ(x)=x3+2λx2+(λ–1)x+λ–λ2 με το x–λ
είναι 24;

7. Αν το πολυώνυμο Ρ(x)=x3+α2x2+4αx+β2+5 διαιρείται με το x+1, να βρείτε τα α, β.

8. Δίνεται το πολυώνυμο Ρ(x)=2x2–αx+α. Να βρείτε το α ώστε το υπόλοιπο της διαίρεσης του


P(x) με το x+2α να είναι 11.

9. Αν το υπόλοιπο της διαίρεσης του P(x) με το x+2 είναι 5, να βρείτε το υπόλοιπο της
διαίρεσης του Ρ(4x+2) με το x+1.

10. Να βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης του P(x)=(x+3)10–(x+1)9+(3x+5)8 δια x+2.

11. Να δείξετε ότι το πολυώνυμο P(x)=(λ+1)x3+(λ2+3)x2+λx+2 δεν έχει παράγοντα το x–1.

12. Να δείξετε ότι το πολυώνυμο P(x)=(λ+1)x3+(λ2+3)x2+λx+2 δεν έχει παράγοντα το x–1.

Σολδάτος Μπάμπης
38η ώρα
(4.2) Διαίρεση πολυωνύμου με (x–α)( x–β) και με (x–α)2.
1. Αν ένας αριθμός διαιρείται με ένα γινόμενο, θα διαιρείται και με τους παράγοντες του
γινομένου.
2. Επειδή ο διαιρέτης είναι 2ου βαθμού, τότε υ(x)=0 ή υ(x)=αx+β.
3. Η έκφραση: το x2–5x+6 είναι παράγοντας του Ρ(x) σημαίνει Ρ(2)=0 και Ρ(3)=0.
Η έκφραση: το Ρ(x) διαιρείται με το (x–α)(x–β) σημαίνει Ρ(α)=0 και Ρ(β)=0 και
Ρ(x)=(x–α)(x–β)π(x), όπου π(x) είναι το πηλίκο της διαίρεσης του Ρ(x) με το (x–α)(x–β).
Η έκφραση: το Ρ(x) έχει παράγοντα το (x–2)2 σημαίνει Ρ(2)=0 και π(2)=0, και
Ρ(x)=(x–2)2π(x).

Ασκήσεις βιβλίου: Β: 3, 5.

Ασκήσεις:
1. Να δείξετε ότι τα x–2 και x+3 είναι παράγοντες του πολυωνύμου Ρ(x)=2x3+5x2–9x–18. Στη
συνέχεια να το παραγοντοποιήσετε.

2. Να βρείτε τα α και β ώστε το πολυώνυμο P(x)=x3–3x2+αx+β να έχει παράγοντες τους x–2


και x–4.

3. Δίνεται το πολυώνυμο Ρ(x)=2x3+αx2–13x+β. Να βρείτε τα α, β αν διαιρείται με το x2–x–6.

4. Να βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης του Ρ(x) με το x2–3x+2, αν Ρ(1)=Ρ(2)=3

5. Αν το πολυώνυμο Ρ(x) διαιρούμενο με x+1 και x–2 δίνει αντίστοιχα υπόλοιπα 2 και –3, να
βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης Ρ(x): (x2–x–2)

6. Να δείξετε ότι το υπόλοιπο της διαίρεσης ενός πολυωνύμου Ρ(x) με το x2–α2 (α0) είναι
P(α) - P ( -α ) P(α) + P ( -α )
υ(x)= x+ .
2a 2
7. Να βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης [(2x2–1)2012+3(x2–1)2011–7x1821+6x–3]:(x3–x).

8. Αν τα πηλίκα των διαιρέσεων Ρ(x):(x–2) και Ρ(x):(x–5) είναι αντίστοιχα π1(x) και π2(x), να
δείξετε ότι π1(5)=π2(2).

9. Έστω P(x) ένα πολυώνυμο το οποίο διαιρούμενο με το x2–4 δίνει υπόλοιπο 2x. Να βρείτε τα
υπόλοιπα των διαιρέσεων με τα x–2 και x+2.

10. Να βρείτε τα α, β ώστε το Ρ(x)=x3–αx2+(β–1)x+6 να έχει παράγοντα το (x–1)(x+2).

11. Αν το πολυώνυμο Ρ(x) διαιρούμενο με x+2 αφήνει υπόλοιπο 3 και με το x2–4x+3 αφήνει
υπόλοιπο 2x+7 να βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης Ρ(x):(x+2)(x2–4x+3)

12. Να βρείτε τα α, β ώστε το Ρ(x)=x3+αx2+βx+β–α+1 να έχει παράγοντα το x2+x–6.

13. Να βρείτε τα α και β ώστε τα πολυώνυμα x–1 και x+2 να είναι παράγοντες του πολυωνύμου

Σολδάτος Μπάμπης
Ρ(x)=(2α–β)x3+3αx2–(5β–2α)x+α+β+1.

39η ώρα
(4.2) Σχήμα Horner.
1. Μαγικό! Μπορούμε να βρούμε το πηλίκο και το υπόλοιπο της διαίρεσης Ρ(x):(x–ρ) χωρίς να
κάνουμε την διαίρεση με το σχήμα Horner.
2. Το σχήμα Horner είναι μία ακόμα περίπτωση παραγοντοποίησης
3. Να γίνει το παράδειγμα 1.

Ασκήσεις βιβλίου: 4, 5, 6, 9, Β: 3.

Ασκήσεις:
1. Με το σχήμα Horner να βρείτε το πηλίκο και το υπόλοιπο των διαιρέσεων:
α) (2x3–5x2+6x–10):(x–2) β) x5:(x+1)
3 2
γ) (x –3x +3x):(x+3) δ) (2x3–11x2+17x–6):(x–2)
ε) [6x3–(2α+6α2)x+3α2]:(x–α) στ) (x6–4x5+x2–2):(2x–1)
3 2
ζ) (x –3x +3x):(x+3)

2. Να βρείτε το λ ώστε το x3+λx2+23x–15 να έχει παράγοντα το x–1 και στη συνέχεια να το


παραγοντοποιήσετε.

3. Να βρείτε τα α, β ώστε το πολυώνυμο Ρ(x)=x3+x2+αx+β να διαιρείται με το (x–1)2 και μετά


να το παραγοντοποιήσετε.

4. α) Να δείξετε ότι το Ρ(x)=2x4–11x3+18x2–4x–8 έχει παράγοντα το (x–2)2


β) Ομοίως το Ρ(x)=2x3–3x2+1 έχει παράγοντα το (x–1)2

5. Να γίνουν γινόμενο τα πολυώνυμα αν το διπλανό διώνυμο είναι ένας παράγοντάς τους:


α) x3+9x2+23x+15, x+1. β) x3+5x2+3x–9, x–1.

6. Δίνεται το πολυώνυμο P(x)=(λ2–4)x4+x3–5x2+4λ+6. Αν το πολυώνυμο έχει ρίζα το 1, να


βρείτε τον βαθμό του και τις ρίζες του.

7. Δίνεται το πολυώνυμο Ρ(x)= 2x3–kx2–4x+3, kR το οποίο έχει παράγοντα το x+1.


1. Να βρείτε την τιμή του πραγματικού αριθμού k.
2. Αν k=5 να βρείτε το πηλίκο και το υπόλοιπο της διαίρεσης Ρ(x):(x+2).

8. Δίνεται το πολυώνυμο P(x)=2x3+3x2–3x–2.


Α. Να βρείτε τις τιμές Ρ(0) και Ρ(1) και δικαιολογήστε ποιος αριθμός από τους 0 και 1 είναι
ρίζα του πολυωνύμου P(x).
Β. Να βρεθεί το πηλίκο της διαίρεσης P(x):(x–1).
Γ. Να λυθεί η εξίσωση P(x)=0.

9. Να βρεθούν οι πραγματικοί αριθμοί α, β ώστε το πολυώνυμο P(x)=x3+αx+β να διαιρείται με


το (x–1)2.

10. Δίνεται το πολυώνυμο Ρ(x)=x4+(β–α)x3–(α+β)x2–(2β+α)x–β με α, βR.


i) Να προσδιορίσετε τα α, β ώστε το Ρ(x) να διαιρείται με το (x+1)2.
ii) Ισχύει Ρ(x)=(x+1)3(x–2) Σ ή Λ;

Σολδάτος Μπάμπης
11. Να βρείτε ένα πολυώνυμο Ρ(x) τετάρτου βαθμού τέτοιο ώστε να διαιρείται από το (x–1)3 και
Ρ(2)=–1, Ρ(3)=8.
40η ώρα
(4.3) Πολυωνυμικές εξισώσεις.
1. Ορισμός πολυωνυμικής εξίσωσης.
2. Ρίζα πολυωνυμικής εξίσωσης.
3. Να γίνει το θεώρημα ακεραίων ριζών.
4. Για να λύσουμε εξίσωση βαθμού μεγαλύτερου του 2ου μεταφέρουμε όλους τους όρους στο
πρώτο μέλος και κάνουμε παραγοντοποίηση ή εφαρμόζουμε το σχήμα Horner.
5. Η γραφική παράσταση μιας συνάρτησης τέμνει τον άξονα x'x στα σημεία με τετμημένες τις
ρίζες της.
6. Να γίνουν τα παραδείγματα 1, 2.

Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2, 3, 7, 9, Β:1, 2, 3, 12.

Ασκήσεις:
1. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) x4–9x3=0 β) x3+x2–12=0 γ) x4–x2–4x–4=0
δ) 3x3–4x2–x+2=0 ε) (x+2)2+(x2–4)2=0.

2. Να βρείτε το λΖ ώστε η εξίσωση (3λ3+1)x4–(6λ+4)x3+(7λ2+8)x–9λ=0 να έχει ρίζα το 1.


Μετά να βρείτε και τις άλλες ρίζες.

3. Δίνεται το πολυώνυμο Ρ(x)=αx3+(β–1)x2–3x–2β+6 με α,β  R


i) Αν ο αριθμός 1 είναι ρίζα του πολυωνύμου Ρ(x) και το υπόλοιπο της διαίρεσης του Ρ(x) με
το x+1 είναι ίσο με 2, τότε να δείξετε ότι α=2 και β=4.
ii) Για τις τιμές των α και β του ερωτήματος (i), να λύσετε την εξίσωση Ρ(x)=0.

4. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=αx4+x3–x2+αx–α–1, α  R. Αν η γραφική της παράσταση τέμνει τον


άξονα x'x στο σημείο Α(1,0), να δείξετε ότι θα τον τέμνει και σε ένα ακόμα σημείο το οποίο
να βρείτε.

5. Ένα σφαιρικό δοχείο με ακτίνα R και ένα κυλινδρικό με ακτίνα επίσης R και ύψος 2 cm
έχουν συνολικό όγκο 54π cm3. Να βρείτε το R. (υπόψη: Vσφ=4/3πr3, Vκυλ=πR2υ)

6. Δίνεται το πολυώνυμο Ρ(x)=αx3+(2α–3)x2+(2συνθ–1)x+1 με ακέραιους συντελεστές και


ρίζα ακέραια και αρνητική. Να βρείτε τα α, θ.

Σολδάτος Μπάμπης
41η ώρα
(4.3) Πολυωνυμικές ανισώσεις.
1. Για να λύσουμε μια ανίσωση βαθμού μεγαλύτερου του πρώτου, λύνουμε την αντίστοιχη
εξίσωση.
2. Μια συνάρτηση f βρίσκεται "πάνω" από τον άξονα x′x αν f >0.
3. Όταν οι ρίζες είναι περισσότερες από δύο φτιάχνουμε πίνακα (όχι άξονα !)

Ασκήσεις βιβλίου: 6, 8.

Ασκήσεις:
1. Να λύσετε τις ανισώσεις: α) x3+5x2+3x–9 � 0
β) x3+6x2+12x+8>0
γ) x4–6x3+11x2–6x>0.

2. Δίνεται το πολυώνυμο Ρ(x)=kx3–(k+λ)x2+λx+1.


α. Αν Ρ(–1/2)=7 και Ρ(–1)=23, να δείξετε ότι k=–6 και λ=–5
β. Να γίνει η διαίρεση του Ρ(x), για k=–6 και λ=–5 με το 2x+1 και να γραφεί το Ρ(x) με την
ταυτότητα της διαίρεσης
γ. Να λυθεί η ανίσωση Ρ(x)>7.

3. Δίνεται το πολυώνυμο Ρ(x)=x4–8x3+(5α–1)x2+8x–3α–6, α  R .


α) Να κάνετε τη διαίρεση του P(x) δια του x2–1 και να γράψετε τη σχετική ταυτότητα.
β) Να βρείτε το α ώστε η παραπάνω διαίρεση να είναι τέλεια.
γ) Για α=3 να βρείτε τις ρίζες της εξίσωσης Ρ(x)=0 καθώς και τα διαστήματα, στα οποία η
Ρ(x) είναι κάτω από τον άξονα x'x.

4. Να βρείτε τα σημεία τομής της γραφικής παράστασης της f(x)=x3–2x2–5x+6 με τον άξονα
x′x και να βρείτε τα διαστήματα στα οποία η γραφική παράσταση είναι "πάνω" από τον x′x.

5. Να βρείτε τα διαστήματα στα οποία η f(x)=x3–2x2+1 βρίσκεται πάνω από την ευθεία y=x–1.

6. Μία εταιρεία ηλεκτρικών συσκευών έχει υπολογίσει ότι το κόστος κατασκευής x χιλιάδων
συσκευών δίνεται από τον τύπο K(x)=x4+x2+6 σε χιλιάδες €, ενώ τα έσοδα από την πώληση
τους αναμένεται να είναι E(x)=4x3–x2–x χιλιάδες €. Πόσες χιλιάδες συσκευές πρέπει να
παραχθούν ώστε η εταιρεία να έχει κέρδη;

42η ώρα
(4.3) Πολυωνυμικές ανισώσεις.
1. Πρόσημο γινομένου.
2. Ανισώσεις της μορφής Α(x)Β(x)...>0.
3. Όταν οι ρίζες είναι περισσότερες από δύο φτιάχνουμε πίνακα (όχι άξονα !)

Ασκήσεις βιβλίου: 4, 5, 6, 8.

Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
1. Να λυθούν οι ανισώσεις: α) x3–x2–2x0 β) (x–2)3·(x–3)2·(x2+x+5)·(4–x2) 0
γ) x3+x >2x2+2 δ) |x+1| ≤ |2x+1| ε) x3+3x2–4x–12<0.

2. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων α) f(x)= x 3 - 3x 2 + 2x β) f(x)= x 3 - 4x

3. Να λύσετε την ανίσωση: x4–13x2+36>0.

43η ώρα
(4.4) Εξισώσεις που ανάγονται σε πολυωνυμικές. (1η ώρα)
1. Κλασματικές εξισώσεις.

Ασκήσεις βιβλίου: 1.

Ασκήσεις:
2x - 2 5 x+7 6
1. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) = β) x = + 2
x -1 x +1 x +1 x + x
2x 2 5 x 2 + 13 -2
γ) + =- 2 δ) x2+x+3= 2 .
x +1 3 - x x - 2x - 3 x +x

x-2 4 8 2x x+2
2. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) + = 2 β) + =2
x x - 2 x - 2x x+2 2x
x x-α x 2 + a2 x 2 + 2x - 4
γ) + = για κάθε x0, xα. δ) = x2
x-a x x( x - a ) x-2
9
3. Να βρείτε τα κοινά σημεία των συναρτήσεων f(x)=x3+4x2+4x και g(x)= .
x

44η ώρα
(4.4) Εξισώσεις που ανάγονται σε πολυωνυμικές. (2η ώρα)
1. Εξισώσεις που λύνονται με αντικατάσταση.
2. Εξισώσεις διτετράγωνες, αντίστροφες.

Ασκήσεις βιβλίου: 2, Β: 2, 3i, 5, Γ: 3, 4, 5.

Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
1. Να λύσετε τις εξισώσεις α) ημ3x–3ημx+2=0.
β) 2ημ3x+3συν2x–3ημx–1=0.
γ) 2συν3x–7συν2x–2συνx+7=0.
δ) (2ημx–1)4+6(2ημx–1)2–7=0.

2. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) x4+12x2–64=0.


β) x4–8x2–9=0.

3. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) 2x3–3x2–3x+2=0


β) 3x4+5x3–5x–3=0
γ) 3x4+2x3–34x2+2x+3=0

4. Να λύσετε την εξίσωση x2–15x–10 x +24=0.

2
5. Να λύσετε την εξίσωση �
2x � 2x
� � - 4� +3= 0 .
�x - 1 � x -1

45η ώρα
(4.4) Άρρητες εξισώσεις- Ανισώσεις.
1. Απομονώνουμε το ριζικό και υψώνουμε στο τετράγωνο. Επειδή δημιουργούνται και άλλες
ρίζες ελέγχουμε αν αυτές που βρήκαμε είναι δεκτές.

Ασκήσεις βιβλίου: 3, Β: 1, 3ii, 4.

Ασκήσεις:
1. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) 2x–3= x 2 - 2x + 6 , β) 2+ x -5 = 13 - x ,
γ) x 3 - x 2 + 1 = 1 , δ) x + 32 = 16 - x .
ε) 2x = -3x

2. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) x + x + 32 = 8 , β) x + 6 = x -1 - x - 9 ,


γ) 3x 2 - 2x + 15 + 3x 2 - 2x + 8 = 7 .

46η ώρα
A(x)
(4.4) Ανισώσεις της μορφής >0.
B(x)
A(x)
1. Η ανίσωση >0 είναι ισοδύναμη με την Α(x)B(x)>0, B(x)0.
B(x)
2. Να γίνει το σχόλιο.

Ασκήσεις βιβλίου: 4, 5.

Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
x +3 2x - 1 1 2
1. Να λυθούν οι ανισώσεις: α)  0, β)  3, γ)  ,
x-4 x+2 x - 1 3x + 1
25 1
δ) x– ≤ 0, ε) x + <0.
x x
5x 3 + 1 3 x2 2
2. Να λύσετε τις ανισώσεις: α) + 1  2 . β)
x -1 1- x
2
x -1 x -1
x -3 x+4
3. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων: α) f(x)= β) g(x)=
x +3 4-x
(1 - x)(x - 4)
2
(x + 2x)(9 - x 2 )
2
4. Να βρείτε το πρόσημο των παραστάσεων: α) K= β) Λ=
x2 +1 x2 - x

47η ώρα
(5.1) Εκθετικές εξισώσεις. (1η ώρα)
1. Δυνάμεις, ιδιότητες.
1) αν∙αμ=αν+μ 2) αν:αμ=αν+μ 3) (αν)μ=ανμ 4) (α∙β∙γ)ν=ανβνγν
n -n n
�a � a n 1 �a � �b � m
5) � � = n –ν
6) α = n 7) � � = � � 8) n a m = a n
�b � b a �b � �a �
2. Ειδικές περιπτώσεις: α =1, α =α, 1 =1, 0ν=0, 104=10.000, 10–4=0,0001.
o 1 ν

3. Υπάρχουν δυνάμεις της μορφής αx, με xR. π.χ. 2–3,4 ή 5 3.

4. Υπολογιστής τσέπης. Χρήση του πλήκτρου xy.


5. Να γίνει το σχόλιο: Αν αx1=αx2, τότε x1=x2.

Ασκήσεις βιβλίου: 2.

Ασκήσεις:
2x -1
2
-4x
=
1 �3 � 8 -7x +12 =1
γ) � � =
x 2
1. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) 3 =27 x
β) 3 δ) x x
27 �2 � 27

( )
2 x 2 - 2x 2
-9 - 3x
θ) ( x - 1) x =1
2
ε) e2x–1=1 στ) 43x-2=8x+1 ζ) 3x -1
=9x+1 η) 7 x =1
48η ώρα
(5.1) Εκθετικές εξισώσεις. (2η ώρα)
1. Εξισώσεις που ανάγονται σε δευτεροβάθμιες.
2. Πολύπλοκες εξισώσεις.
3. Να γίνει το παράδειγμα 1.

Ασκήσεις βιβλίου: 3, Β:2.

Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
1. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) 2x–5 2 x +4=0 β) 3·2x+3=192·3x-3

γ) 9x+1–103x+1=0 δ) 22x+3+152x–2=0 ε) (x2–5x+5)x+2=1


στ) 3x–2·3-x+1=0 ζ) 9x+3x+1–4=0 η) 2x+ 2 x + 4 –5=0

2. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) 3x+1–2x=3x–1+2x+3 β) 52 ·54·····52x=556

3. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) xx–x–x=3(1+x–x) β) 3x–2∙3-x+1=0

β) 52hm x -hm 2x =1
2
4. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) 4ημx=2, x(–π,π)

49η ώρα
(5.1) Εκθετικά συστήματα.
1. Να γίνει το παράδειγμα 2.

Ασκήσεις βιβλίου: 5, 6, Β:3.

Ασκήσεις:

1. Να λυθούν τα συστήματα: α) 2x+3y =11 β) 2x∙3y=12


2x+3y+1=29, 2y∙3x=18,

50η ώρα
(5.1) Η εκθετική συνάρτηση. (1η ώρα)
1. f(x)=αx με α>1.
2. Να γίνει το παράδειγμα του βιβλίου.
3. f(x)=αx με 0<α<1.
4. Να γίνει το παράδειγμα του βιβλίου.
5. Να μάθουν απέξω την γραφική παράσταση. Κερδίζουν την αντίστοιχη θεωρία.
6. Να γίνει το παράδειγμα 4.

Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις βιβλίου: 1, Β: 1, 4, 5.

Ασκήσεις:
1. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων: f(x)=2x, g(x)=2x+3, h(x)=2x–3 στο ίδιο
σύστημα αξόνων.

2. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων: f(x)=2x, g(x)=2x+3, h(x)=2x–3 στο ίδιο
σύστημα αξόνων.

3. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων: f(x)=2x, g(x)=2–x.

4. Να αντιστοιχίσετε τις γραφικές παραστάσεις με τους αντίστοιχους τύπους:

x
f1(x)=5
x
f2(x)=2
1 x
f3 (x) = 2
2
–x
f4(x)=23
–x
f5(x)=3

51η ώρα
(5.1) Η εκθετική συνάρτηση. (2η ώρα)
1. Μελέτη της εκθετικής συνάρτησης.
2. Η έννοια του e.

Ασκήσεις βιβλίου: 1, Β: 1, 4, 5.

Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
1. Να βρείτε την εκθετική συνάρτηση f(x)=αx, αν διέρχεται από το α) Α(3,8), β) Β(–3,8).

2. Έστω f(x)=(3λ–λ2)x. Να βρείτε το λ ώστε η f :


α) Να είναι συνάρτηση
β) Να είναι αύξουσα
γ) Να είναι φθίνουσα.
x
�a + 3 �
3. Έστω f(x)= � �. Να βρείτε το α ώστε η f:
�3 - a �
α) Να είναι συνάρτηση.
β) Να είναι φθίνουσα.
γ) Για α=2 να λύσετε την εξίσωση f(x+1)=f(x)+4.

4. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=2x.


α) Να λύσετε την εξίσωση: f(3x)+f(2x)=2.
β) Να λύσετε την ανίσωση: f(2x)<f(x+1).

5. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=2x.


α) Να βρείτε το σύνολο τιμών της συνάρτησης και να την παραστήσετε γραφικά.
β) Να λύσετε την εξίσωση 2f(2x)–5f(x)+2=0.
γ) Να λύσετε την ανίσωση f(x2+x–2)<1.
x
�a + 2 �
6. Δίνεται η συνάρτηση με τύπο f(x)= � �. Πότε είναι συνάρτηση;
�5 - a �
α) Να βρείτε το α ώστε f(3)–3f(2)+f(1)=3.
β) Για α=13/4, να λύσετε την εξίσωση f(2x)+f(x)=2.

7. Αν f(x)=ex να διατάξετε σε αύξουσα σειρά τους αριθμούς f(0), f(–1), f(3), f(1/2), f(4).
Αν f(x)=10–x να διατάξετε σε αύξουσα σειρά τους αριθμούς f(0), f(1), f(–1), f(1/2), f(2).

8. Αν α, β>0, να δείξετε ότι (αx+βx)(α–x+β–x)  4.


x
�1 �
9. Nα βρείτε τα σημεία τομής της ευθείας y=e2 με την f(x)= � �.
�e �
2x x x+1
10. Να λυθεί η εξίσωση e +e=e +e .

52η ώρα
(5.1) Εκθετικές ανισώσεις.
1. Στηρίζονται στην μονοτονία της αντίστοιχης συνάρτησης.
Αν α>0 και αx<αy, τότε x<y, αφού η f(x)=αx είναι αύξουσα.
Αν α<0 και αx<αy, τότε x>y, αφού η f(x)=αx είναι φθίνουσα.
2. Να γίνει το παράδειγμα 3.

Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις βιβλίου: 4

Ασκήσεις:
x -1 3x - 7 7 x -3
1�
1. Να λυθούν οι ανισώσεις: α) �
3 4
� � 1 β)  
4
 
3
γ) 3x+2>0
�2 �
x+1 x
στ) 2|x|–8>0 ζ) 5x+51–x<6
2
δ) 3 +3 <108 ε) 2 x - 2 x 8x - 2
1- 2x 3x
�4 � 16 1� 1 3x - 9
η) � �  θ) �
� � ι) 16x+8x–2x+1<0 ια)  0.
�5 � 25 �2 � 8 5x + 2
2. Να συγκρίνετε τους αριθμούς: Α= α1+ 3
και Β= α 2 - 2
αν: i) 0<α<1 ii) α>1.

3. Να τοποθετήσετε σε αύξουσα σειρά τους αριθμούς:


1 3
α) 30,5 , , 3 , 1, 3 β) 0,52, 2, 0,50,5, 1, 0,5 2
3
4. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων: α) f(x)= -4 x - 2 x +1 + 3 β) g(x)= 4 x - 6 x .

5. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=αx, α>0. Να βρείτε για ποιες τιμές του α ισχύει:
�2 � �1 � �2 � �1 �
α) f � � f � � β) f � � f � � γ) f(x2+1)=f(x)
�5 � �3 � �5 � �3 �

53η ώρα
(5.1) Προβλήματα με εκθετικές εξισώσεις.
1. Ο νόμος της εκθετικής μεταβολής.
2. Να γίνει το παράδειγμα.

Ασκήσεις βιβλίου: 6, 7, 8.

Ασκήσεις:

54η ώρα
(5.2) Λογάριθμοι. (1η ώρα)
1. Εφευρέθηκαν κατά κύριο λόγο για την λύση εκθετικών εξισώσεων της μορφής π.χ. 2x=3.
2. Επειδή οι λογάριθμοι είναι "ξένο σώμα" μετατρέπουμε τις λογαριθμικές παραστάσεις σε
εκθετικές με βάση την ισοδυναμία: αx=θ  x=logαθ, 0<α1.
(Να θυμάστε: Η βάση της δύναμης είναι βάση και στον λογάριθμο).
3. Να γίνουν τα παραδείγματα του βιβλίου.

Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2, 3.

Ασκήσεις:
1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις ισότητες που ακολουθούν:
i) log5 ... = 2 ii) log525... iii) log2...=3 iv) log 0,5 ... = -3 v) log a (ar ) = ...

1
vi) log5 5 = ... vii) log 6 = ... viii) log6...=2 ix) ln...=2 x) ln...=–1.
6
2. Να συμπληρώσετε τα κενά στις ισότητες που ακολουθούν:
1 1
i) logα1=... ii) logαα=... iii) log a a = ... iv) log... k = v) log a ... =
2 3
1
vi) log...α2=1 vii) log...α=1 viii) log...α3=3 ix) logα =.... x) logα…=0.
a
3
3. Να βρείτε το x στις παρακάτω ισότητες: i) logx32=–5 ii) logx64= iii) log4x=3
2
1 2
=-
iv) logx 9 5 v) logx25=2 vi) log4x–1=2.

4. Να βρείτε το x ώστε να έχουν νόημα οι λογάριθμοι: i) log(1– x ) ii) logx(3–2x)

55η ώρα
(5.2) Ιδιότητες των λογάριθμων. (2η ώρα)
1.
�q1 �
logα(θ1θ2)=logαθ1+logαθ1 logα � �=logαθ1–logαθ2. logαθk=klogαθ.
�q2 �
1
logα n q = logαθ
n
Ασκήσεις βιβλίου: 4.

Ασκήσεις:
1. Να δείξετε ότι: 3log3 5+ log3 2 =10.

2. Να λυθεί η εξίσωση: 2(logx8)2+logx64+logx8=9.


1
3. Να δείξετε ότι: i) 31+ 2log3 2 =12 ii) 102 - 2 log 5 = 20 5 .

56η ώρα
(5.2) Δεκαδικοί και φυσικοί λογάριθμοι. (3η ώρα)
1. Υπόψη: 10x=θ  x=log10θ=logθ.
ex=θ  x=logeθ=lnθ.

Με βάση το 10 Με βάση το e
log10x=x lnex=x

Σολδάτος Μπάμπης
10logθ=θ elnθ=θ
log10=1 lne=1
log1=0 ln1=0
log(αβ)=logα+logβ ln(αβ)=lnα+lnβ
�a � �a �
log � �=logα–logβ ln � �=lnα–lnβ
�b � �b �
logαν=νlogα lnαν=νlnα

Ασκήσεις βιβλίου: 4ii, iii, B: 2, 3, 4, 5.

Ασκήσεις:
a2  b
1. Αν logα=0,5, logβ=0,3 και logγ=3 να υπολογίσετε την παράσταση x=log 3
g
2. Αν logα=5, logβ=3 και logγ=4, να υπολογίσετε τις παραστάσεις log(α2γ3) και log(α3 b ).

3. Αν log2=α και log3=β, να υπολογίσετε συναρτήσει των α και β τους αριθμούς: log5, log6,
log8, log50, log72.

4. Να τοποθετηθούν με αύξουσα σειρά: log0, 5, 1, log2, log 3 , 0.

1 1 1
5. Να δείξετε ότι : i) 3log2+log5–log4=1 ii) log 25 + log 8 + log 32 - log 2 = 1
2 3 5
log 125 + log 27 - log 8 3
iii) = .
log15 - log 2 2

57η ώρα
(5.2) Αλλαγή βάσης λογάριθμων. (4η ώρα)
log a q
1. Υπόψη: logβθ= , όπου α είναι η νέα βάση και β η παλιά.
log a b
log q ln q
2. Υπόψη: logβθ= και logβθ= .
log b lnb

Ασκήσεις βιβλίου: Β:6, 7, 8.

Ασκήσεις:
1. Να δείξετε ότι: log23log34log45log78=3

Σολδάτος Μπάμπης
1 1 1
2. Να δείξετε ότι: log x + log x = log x
α β αβ

3. Αν οι αριθμοί logαθ, logβθ, logγθ είναι όροι αριθμ. προόδου, να δείξετε ότι logαβ+logγβ=2

4. Αν x=logα(βγ), ψ=logβ(αγ), ω=logγ(αβ), να δείξετε ότι:


i) αx–2βψ–2γω–2=1 και
ii) x+ψ+ω+2=xψω

log 2 2 3
5. Η παράσταση είναι ίση με: Α. log B. log23 Γ. log32 Δ. log
log 3 3 2

58η ώρα
(5.2) Προβλήματα με λογάριθμους. (5η ώρα)
1. Να γίνουν τα παραδείγματα 1, 2, 3.

Ασκήσεις βιβλίου: 5, 6, 7, 8.

Ασκήσεις:
1. Ο τρίτος όρος μιας αριθμητικής προόδου (αν) είναι ίσος με α3=log125 και η διαφορά της είναι
ίση με ω=log5.
α. Να δείξετε ότι ο πρώτος όρος α1 είναι ίσος με τη διαφορά ω.
β. Να υπολογίσετε το άθροισμα Α=α21+α22+…+α29
γ. Έστω (βν) μία γεωμετρική πρόοδος με β1=α1 και β2=α2, όπου α1 και α2 είναι ο πρώτος και ο
δεύτερος όρος της παραπάνω αριθμητικής προόδου. Να υπολογίσετε το άθροισμα
Β=β1+β3+β5+…+β1999+β2001

59η ώρα
(5.3) Λογαριθμική συνάρτηση.
1. f(x)=logx, x>0

x 1 10
logx 0 1

Σολδάτος Μπάμπης
2. f(x)=lnx, x>0
x 1 e
lnx 0 1

3. Συμπεράσματα: (Πεδίο ορισμού, Σύνολο τιμών, μονοτονία, πρόσημο, ασύμπτωτη)


4. Να γίνει το παράδειγμα 1.

Ασκήσεις βιβλίου: 2, Β: 1

Ασκήσεις:
1. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων:
α) f(x)=log(x+6)+log(5–x) β) f(x)=ln(|x–2|–5) γ) f(x)=log(16–x2) δ) h(x)=ln x - 2
3- x
ε) f(x)=log στ) g(x)=log(x2–1)–2log(4–x2) ζ) φ(x)=ln( x 2 + 1 - x )
3+ x

2. Ο log(4–x2) ορίζεται αν: Α. x>2 B. –2<x<2 Γ. x–2 Δ. x=2 E. x=–2

3. Ο log |x–1| δεν ορίζεται αν: Α. x>1 B. x 1 Γ. –1<x1 Δ. x<–1 E. x= 1

4. Η συνάρτηση f(x)=log(x–6)+log(7–x) ορίζεται αν: Α. x=6 B. x<6 Γ. x7 Δ. x=7


E. 6x7
5. Αν logθ=1,62 τότε ο θ ανήκει στο διάστημα: Α. (0,1) Β. (1,2) Γ. (2,5) Δ. (5,10)
Ε. (10,100)

60η ώρα
(5.3) Λογαριθμικές εξισώσεις.
1. Στηρίζονται στην ισοδυναμία: Αν logx=logy τότε x=y.

Ασκήσεις βιβλίου: 5, 6, Β: 5.

Ασκήσεις:
1. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) log(x+1)+log(x–2)=log18 β) log[log(2x2+x–11)]=0
1 log x log x + 13 31
γ) log( x + 1) + log 5x = 1 δ) + =
2 log x + 2 log x - 1 2
175
ε) log[log(x2+x+4)]=0 στ) 5
log x
- log x = 18
5

Σολδάτος Μπάμπης
ζ) log(110–10x)=2x η) x1+logx=100

p p
2. Αν ισχύει log(ημx)=0 τότε είναι: Α. x = 2kp + Β. x = 2kp + Γ. x=2κπ
2 4
p
Δ. x=2κπ+π Ε. x = 2kp -
2
p p p
3. Αν ισχύει log(εφx)=0 τότε είναι: Α. x = 2kp + Β. x = kp + Γ. x = 2kp +
3 4 6
p
Δ. x=kπ E. x = 2kp -
4
4. Αν log50–log2=logx τότε το x είναι ίσο με: Α. 100 Β. 52 Γ. 25 Δ. 48 Ε. 12,5

2 log x + 1
5. Δίνεται η συνάρτηση f(x)= .
2 log x - 1
 1  2 log x - 1
α. Να δείξετε ότι f   = .
x 2 log x + 1
1
β. Να βρείτε τα πεδία ορισμού των f(x) και f   .
x
1 10
γ. Να λύσετε την εξίσωση f(x)+ f   = .
x 3

61η ώρα
(5.3) Λογαριθμικές ανισώσεις.
1. Επειδή οι συναρτήσεις f(x)=logx και g(x)=lnx είναι αύξουσες, τότε:
Αν logx< logy x<y
Αν lnx < lny  x<y.

Ασκήσεις βιβλίου: 7, Β: 8, 9, 10.

Ασκήσεις:
1
1. Να συγκρίνετε τους αριθμούς log(x + ) και log2, x>0.
x
2. Να δείξετε ότι: i) log7>1 ii) log7>log3.

Σολδάτος Μπάμπης
3. Να λυθούν οι ανισώσεις: α) log(1+x2)+log(x–5)>log(x2–10x+1)
x +1
β) log 0 γ) ln[log(3x+1)]>0
x -1
 e2 x - 1 
4. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=ln  x 
 e +5 
α. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
β. Να λύσετε την εξίσωση f(x)=2ln2.
γ. Να λύσετε την ανίσωση f(x)>0 .

5. Δίνονται οι συναρτήσεις f(x)=ln(e2x–2ex+3) και g(x)=ln3+ln(ex–1).


α. Να βρείτε τα πεδία ορισμού των f(x) και g(x).
β. Να λύσετε την εξίσωση f(x)=g(x).
γ. Να λύσετε την ανίσωση f(x)>2g(x).

2x x
6. Α. Να βρείτε τo πεδίο ορισμού της f(x)= -2  1  1
+ 3  -1 .
5 5
x
Β. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=5 .
125(550 - 1)
Γ. Να λύσετε την εξίσωση: g(x)+g(x+1)+g(x+2)+g(x+3)+...+g(x+49)= .
4

7. Έστω Q(t) η τιμή ενός προϊόντος, t έτη μετά την κυκλοφορία του στην αγορά. Η αρχική τιμή
του προϊόντος ήταν 3 €, ενώ μετά 6 μήνες η τιμή του είχε μειωθεί στο μισό της αρχικής του
τιμής. Αν είναι γνωστό ότι ισχύει lnQ(t)=αt+β, t  0, όπου α,βR.
α. Να δείξετε ότι Q(t)=34–t
β. Να βρείτε σε πόσο χρόνο η τιμή του προϊόντος θα γίνει ίση με 1/16 της αρχικής του τιμής
γ. Να βρείτε τον ελάχιστο χρόνο για τον οποίο η τιμή δεν υπερβαίνει το 1/9 της αρχικής του
τιμής.

Σολδάτος Μπάμπης
Μαθηματικός ε.α.

Σολδάτος Μπάμπης

You might also like