Professional Documents
Culture Documents
1η ώρα
(1.1) Η εξίσωση αx+βy=γ. Επαναληπτικό μάθημα.
1. Γνωριμία με τους μαθητές. Οδηγίες για την συμπεριφορά στην Τάξη και το σχολείο.
2. Υπενθύμιση της εξίσωσης αx+βy=γ.
� ax + b y = g
3. Γραμμικό σύστημα 2x2. Πρέπει να έχει την κανονική μορφή: �
�a'x +b'y = g '
4. Λύση συστήματος με την μέθοδο της αντικατάστασης.
5. Λύση συστήματος με την μέθοδο των αντίθετων συντελεστών.
Ασκήσεις βιβλίου:
Ασκήσεις:
1. Να λυθούν τα συστήματα:
�7x + 2y = 24 �3x + 5y = 6 �4x - 2y = 5 �2y + 2 = 6x
i) � ii) � iii) � iv) �
�4x + y = 15 �2x - 7y = 4 �-2x + y = -3 �3x - y - 1 = 0
5(y - 1) - 3(y - x) = -1
� � x + 2y = 1
v) � vi) �
�4(y - 3) = 1 - (x - y) 3y + x = 2 - ( x + y )
�
2η ώρα
(1.2) Μη γραμμικά συστήματα. (1η ώρα)
1. Αν η μία εξίσωση είναι 1ου βαθμού και η άλλη 2ου, εργαζόμαστε με την μέθοδο της
αντικατάστασης της πρωτοβάθμιας στην δευτεροβάθμια.
2. Το πλήθος των λύσεων εξαρτάται από το πρόσημο της διακρίνουσας που θα προκύψει.
Ασκήσεις:
1. Να λυθούν τα συστήματα:
�x + y = 7 �x 2 + y2 + x = 7
α) � 2 2 β) �
�x +y = 25 � 2y = 2
2) Ένα ορθογώνιο τρίγωνο έχει υποτείνουσα 13cm και περίμετρο 30cm. Να βρείτε τις κάθετες
πλευρές του.
Σολδάτος Μπάμπης
3η ώρα
(1.2) Μη γραμμικά συστήματα. (2η ώρα)
1. Αν και οι δύο εξισώσεις είναι 2ου βαθμού, εργαζόμαστε με αντικατάσταση ή τεχνάσματα.
Ασκήσεις:
1. Να λυθούν τα συστήματα:
�2xy + y = 0 �x + y + z = 2 �xy = -4
α) � 2 β) � γ) � 2 2
�x - y - x = 0 �2xy - z = 4 �x +y = 17
2 2
4η ώρα
Επανάληψη στις συναρτήσεις.
1. Ορισμός συνάρτησης. π.χ. η σχέση y=2x+3 είναι συνάρτηση, ενώ η x2+y2=9 δεν είναι.
2. Μία συνάρτηση έχει όνομα π.χ. f, g. Για την f χρησιμοποιούμε το f(x) αντί για το y.
3. Τις τιμές του x τις παίρνουμε από ένα σύνολο που λέγεται πεδίο ορισμού π.χ. Α.
Οι αντίστοιχες τιμές του y που
βρίσκουμε αποτελούν το σύνολο τιμών
f(A).
Ασκήσεις βιβλίου: -
Ασκήσεις:
1) Να βρείτε το πεδίο ορισμού των παρακάτω συναρτήσεων:
3 4 - x2
α) f(x)=4–x2 β) g(x)= γ) h(x)= 4 - x 2 δ) ρ(x)=
4 - x2 x
2x + 1 5x 1 3
ε) g(x)= στ) h(x)= 2 ζ) f(x)= 2 - x η) φ(x)= +
4-x 2
x +2 x x-4
x -1
θ) h(x)= x + 1 + 2 - x ι) f(x)= 2x + 6 κ) g(x)= 3+ x λ) f(x)=
9 - x2
x -1
μ) f(x)=
3- x
Σολδάτος Μπάμπης
5η ώρα
Επανάληψη στις συναρτήσεις.
1. Γραφική παράσταση συνάρτησης.
2. Κλαδικές συναρτήσεις.
3. Αν ο τύπος μιας συνάρτησης περιέχει απόλυτο, την μετατρέπουμε σε κλαδική.
�-a, an α<0
Υπόψη: a = � .
�a, an α �0
Ασκήσεις βιβλίου: -
Ασκήσεις:
1) Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων: α) f(x)= –2x β) f(x)=2x+1
2 x 2 - 2x
γ) f(x)=x2 δ) f(x)= ε) f(x)= x στ) h(x)=2x ζ) φ(x)=
x x-2
2) Να γίνουν κλαδικές:
α) f(x)=x β) f(x)=x–2, γ) f(x)=x+2+1 δ) f(x)=x2–4 ε) f(x)=x2-4x+3.
6η ώρα
(2.1) Μονοτονία συνάρτησης.
1. Ορισμός γνησίως αύξουσας συνάρτησης. f ↑ Δ .
2. Ορισμός γνησίως φθίνουσας συνάρτησης. f ↓ Δ.
3. Ορισμός γνησίως μονότονης συνάρτησης.
4. Να κατεβάσουν στον υπολογιστή το graph για να φτιάχνουν γραφικές παραστάσεις.
5. Η f(x)=αx+β είναι αύξουσα, αν α>0 και φθίνουσα, αν α<0.
6. Αν το πεδίο ορισμού είναι ένωση διαστημάτων, μελετάμε την μονοτονία χωριστά σε κάθε
διάστημα.
Ασκήσεις βιβλίου: 1
2. Να εξετάσετε την μονοτονία των παρακάτω για τις διάφορες τιμές του λ.
α) f(x)=(λ–1)x+1453 β) f(x)=(4–λ2)x–1204 γ) f(x)=(λ+3)x+5 δ) f(x)=(λ–1)x+2014.
Σολδάτος Μπάμπης
5. Αν η συνάρτηση f είναι φθίνουσα, και διέρχεται από το Α(3,1), να λύσετε την ανίσωση:
f(|x+2|)>1.
7η ώρα
(2.1) Ακρότατα συνάρτησης.
1. Ορισμός του ελάχιστου. Αν f(x)f(xo) τότε η f παρουσιάζει ελάχιστο το f(xo) όταν x=xo. To
f(x) αντιπροσωπεύει όλη τη συνάρτηση, ενώ το f(xo) είναι ένας αριθμός.
2. Ορισμός του μέγιστου. Αν f(x)f(xo) τότε η f
παρουσιάζει μέγιστο το f(xo) όταν x=xo.
3. Ολικά ακρότατα. H γραφική παράσταση θα έχει τη
διπλανή μορφή.
4. Μονοτονία και ακρότατα της f(x)=αx2+βx+γ.
b
(x=- )
2a
Ασκήσεις βιβλίου: 2, 3
Ασκήσεις:
1. Η συνάρτηση f(x)=–3x+4 έχει Π.Ο. το Α=[–1,2]. Να βρείτε τα ακρότατα της.
Σολδάτος Μπάμπης
α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
β) Να μελετήσετε την μονοτονία της.
γ) Να βρείτε τα ακρότατα της f.
8η ώρα
(2.1) Άρτια, περιττή συνάρτηση.
1. Ορισμός άρτιας συνάρτησης: Όταν για –x, xA ισχύει f(–x)=f(x).
i) Το Α θα είναι το R ή θα έχει τη μορφή [–α, α], δηλαδή συμμετρικό ως προς το 0, διότι μόνο
τότε και το –x και το x ανήκουν στο σύνολο A.
ii) Οι αντίθετοι αριθμοί δίνουν την ίδια τιμή.
iii) Η γραφική της παράσταση είναι συμμετρική ως προς τον άξονα y'y.
Ασκήσεις βιβλίου: 4, 5, 6, 7, 8
Ασκήσεις:
1. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=2x4+3x2+4. Να εξετάσετε αν είναι άρτια όταν:
α) Α=R.
β) A=[0, +).
γ) A=[–3,3].
2. H συνάρτηση f έχει πεδίο ορισμού το Α=[2α–3, α2–4α], είναι περιττή και διέρχεται από το
σημείο Μ(–3,2).
α) Να δείξετε ότι α=–1.
β) Να δείξετε ότι f(0)+f(5)+f(–5)+f(3)=–2
x 3 - 3x
3. Η γραφική παράσταση της f(x)= διέρχεται από το Μ(–1,–2).
x2 + a x
α) Να βρείτε το α και το πεδίο ορισμού της.
β) Για α=–2, να εξετάσετε αν είναι άρτια ή περιττή.
2x
4. Δίνεται η συνάρτηση f(x)= .
x2 +1
α) Να δείξετε ότι η f έχει μέγιστη τιμή το 1 και ελάχιστη το –1.
β) Να εξετάσετε αν η συνάρτηση είναι άρτια ή περιττή.
Σολδάτος Μπάμπης
9η ώρα
(2.2) Κατακόρυφη και οριζόντια μετατόπιση.
1. Αν στον τύπο μιας συνάρτησης προσθέσουμε έναν αριθμό, η συνάρτηση μετατοπίζεται προς
τα πάνω, ενώ αν αφαιρέσουμε, μετατοπίζεται προς τα κάτω. f(x)=g(x)c
2. Αν στο x του τύπου μιας συνάρτησης προσθέσουμε έναν αριθμό, η συνάρτηση μετατοπίζεται
προς τα αριστερά, ενώ αν αφαιρέσουμε, μετατοπίζεται προς τα δεξιά. f(x)=g(xc)
3. Υπενθύμιση των κλαδικών συναρτήσεων.
4. Να γίνουν οι ερωτήσεις κατανόησης.
Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2, 3, 4, 5, 6.
Ασκήσεις:
1) Με βάση τη διπλανή γραφική παράσταση της f, να σχεδιάσετε
τις γραφικές παραστάσεις των:
α) g(x)=f(x)+2.
β) h(x)=f(x)-3.
γ) s(x)=f(x+2)
δ) φ(x)=f(x-3)
ε) u(x)=-f(x)
10η ώρα
(3.1) Τριγωνομετρικοί αριθμοί οξείας γωνίας σε ορθογώνιο τρίγωνο:.
apέnanti proskeίmenh apέnanti
1. ημω= , συνω= και εφω = .
upoteίnousa upoteίnousa proskeίmenh
2. Να γίνει η εφαρμογή 1.
Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2.
Ασκήσεις:
1. Από το διπλανό σχήμα να υπολογίσετε τους
τριγωνομετρικούς αριθμούς των 30ο, 45ο, 60ο.
2. Να υπολογίσετε το x στα
τρίγωνα των διπλανών
σχημάτων.
Σολδάτος Μπάμπης
ημω sun
α) ημ2ω+συν2ω=1 β) εφω= γ) σφω= hm
συνω
ημΒ + συνΓ
4. Αν ΑΒΓ είναι ορθογώνιο τρίγωνο (Α=90ο), να δείξετε ότι sun + hm = e
5. Να δείξετε ότι σε κάθε τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει β=ασυνΓ+γσυνΑ
11η ώρα
(3.1) Τριγωνομετρικοί αριθμοί αμβλείας γωνίας.
1. Από τους τριγωνομετρικούς αριθμούς οξείας γωνίας ορθογωνίου τριγώνου, στους
τριγωνομετρικούς αριθμούς κάθε γωνίας.
2. "Φυτεύουμε" το τρίγωνο ΑΒΓ σε ένα σύστημα συντεταγμένων Οxy, του οποίου μία κορυφή
είναι το σημείο Μ(x,y).
y x y
Με τα νέα δεδομένα οι τύποι γίνονται: ημω= , συνω= , εφω= , ρ= x 2 + y 2 ,
r r x
( ˆ ). Ανάλογα με τη θέση του Μ η γωνία μπορεί να είναι αμβλεία ή μη κυρτή.
ˆ = xOM
3. Τριγωνομετρικοί αριθμοί γωνίας μεγαλύτερης των 360ο.
Ασκήσεις βιβλίου: .
Ασκήσεις:
1) Να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών: 0ο, 90ο, 180ο, 270ο, 360ο,
135ο, 225ο.
Σολδάτος Μπάμπης
12η ώρα
(3.1) Ο τριγωνομετρικός κύκλος. (1η ώρα)
1. Σε κάθε θέση του σημείου Μ αντιστοιχούν δύο αριθμοί x και y που είναι οι συντεταγμένες
του και μία γωνία ω τα οποία συνδέονται με τους τύπους:
y
ημω=y, συνω=x, εφω= , ρ= x 2 + y 2 , ( ˆ ).
ˆ = xOM
x
Ασκήσεις βιβλίου:6
Ασκήσεις:
1) Να βρείτε τη θέση ενός κινητού σημείου Μ όταν γράφει πάνω στον τριγωνομετρικό κύκλο
γωνία: 60ο, 135ο, 250ο, 310ο, -60ο, -120ο, 1200ο, -3600ο,...
2) Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών: 0ο, 90ο, 180ο, 270ο, 360ο.
13η ώρα
(3.1) Ο τριγωνομετρικός κύκλος. (2η ώρα)
1. Πρόσημα τριγωνομετρικών αριθμών.
Αυτά που γράφονται, εκεί που γράφονται είναι θετικά.
Ο: όλα θετικά.
Η: ημίτονο θετικό.
Ε: εφαπτομένη και συνεφαπτομένη θετικές.
Σ: συνημίτονο θετικό.
2. Οι άξονες των τριγωνομετρικών αριθμών.
Ασκήσεις βιβλίου:-
Ασκήσεις:
εφx
1) Αν 180ο<x<270ο, να βρείτε το πρόσημο των: α) ημx+2συνx β) ημx·συνx γ)
συνx
δ) εφx+ημxσυνx.
Σολδάτος Μπάμπης
14η ώρα
(3.1) Το ακτίνιο και το "πινακάκι".
1. Ορισμός του ακτινίου.
a m
2. Μετατροπή μοιρών σε ακτίνια = o . Προτιμότερη η αντιστοιχία: π � 180ο.
p 180
180 o
p p 180 o
3p p 180o
π.χ. 60ο= = , = =45ο. = 3� = 3� =390ο=270ο
3 3 4 4 2 2 2
3. Να μάθουν να φτιάχνουν το πινακάκι.
4. Να γίνουν οι εφαρμογές 2, 3.
Ασκήσεις βιβλίου: 3, 4, 5.
Ασκήσεις:
1) Να συμπληρώσετε τον πίνακα:
Μέτρο
γωνίας σε 0ο 30ο 45ο 120ο 150ο 180ο 1ο
μοίρες
Μέτρο
p p 3p
γωνίας σε 0 π 1
ακτίνια 3 2 4
p 2p 4p 5p
2) Στον τριγωνομετρικό κύκλο να σχεδιάσετε τις γωνίες: , , π, , , 2π .
3 3 3 3
3) Πόσα ακτίνια είναι οι γωνίες:
α) ενός ισόπλευρου τριγώνου;
β) ενός ορθογωνίου και ισοσκελούς τριγώνου;
4) Να υπολογίσετε την παράσταση: ημ0ο+ημ30ο+ημ45ο+ημ60ο+ημ90ο
p p p 13
5) Να δείξετε ότι ημ
2
+ sun 2 + e2 =
4 3 6 12
25π 61π
6) Να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών: 1125ο, 1860ο , , .
3 6
7) Να επαληθεύσετε τις ισότητες:
α) συν60ο=συν230ο – ημ230ο β) ημ60ο=2ημ30οσυν30ο
ημ45o - ημ30o
8) Να δειχθεί ότι: =3–2 2 .
συν45o + συν60o
Σολδάτος Μπάμπης
15η ώρα
(3.2) Βασικές τριγωνομετρικές ταυτότητες. (1η ώρα).
1. ημ2ω+συν2ω=1. (Υπόψη: ημ2ω=(ημω)2ημω2).
hm sun
2. εφω= , σφω= , εφωσφω=1.
sun hm
3. Να γίνουν οι εφαρμογές 1, 2.
4. Σε ασκήσεις με τριγωνομετρικές ταυτότητες, έχουν εφαρμογή οι γνωστές αλγεβρικές
ταυτότητες.
5. Να γίνουν οι ερωτήσεις κατανόησης 1, 2, 3, 4, 7.
Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2, 3, 4, 5.
Ασκήσεις:
1) Αν 2ημθ–1=0 να βρεθούν οι άλλοι τριγωνομετρικοί αριθμοί.
3π
2) Αν 6ημ2x+ημx–1=0 και π<x< , να βρεθεί το συνx.
2
3) Αν 2συν2x–5συνx+2=0 και 2700<x<3600, να βρεθεί η εφx.
16η ώρα
(3.2) Βασικές τριγωνομετρικές ταυτότητες. (2η ώρα).
1. ημ2ω+συν2ω=1. (Υπόψη: ημ2ω=(ημω)2ημω2).
hm sun
2. εφω= , σφω= , εφωσφω=1.
sun hm
Ασκήσεις:
1) Να απλοποιήσετε τις παραστάσεις:
α) εφxσυνx β) ημxσυν2x + ημ3x γ) 1 - hmx 1 + hmx δ) συν3x+ημ2xσυνx
Σολδάτος Μπάμπης
π 1 1
4) Αν είναι 0<α< , τότε να αποδείξετε ότι: 2 = 2 –1.
2 εφ α ημ α
5) Αν x=συνθ και y=ημθ να υπολογίσετε την παράσταση: x2+y2.
1 3
6) α) Υπάρχει γωνία θ με ημθ= και συνθ= .
4 4
3 4
β) Υπάρχει γωνία θ με ημθ= και συνθ=- . Αν όχι, αιτιολογήστε. Αν ναι, να σχεδιάσετε
5 5
μια τέτοια γωνία πάνω στον τριγωνομετρικό κύκλο. Πόσες τέτοιες γωνίες μεταξύ 0° και
360° υπάρχουν;
17η ώρα
(3.3) Αναγωγή στο 1ο τεταρτημόριο. (1η ώρα)
1. Εκτός από τους τύπους του βιβλίου μπορούμε με...κόλπα
να κάνουμε την αναγωγή.
α) Όταν μια γωνία είναι αρνητική πρώτα απαλείφουμε το −.
β) Υποθέτουμε ότι η γωνία π.χ. ω είναι οξεία.
γ) Κάνουμε χρήση του Ο.Η.Ε.Σ. για το πρόσημο.
Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2.
Ασκήσεις:
1. Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών:
α) 120o, 150o, 135o β) 210o, 225o, 240o γ) –60o, –45o, –30o δ) 300o, 330o, 315o
2. Να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των γωνιών: –225o, –330o, –600o, 1230o
8. Δίνεται ότι: ημ28o=0,47 και συν28o=0,88. Να υπολογίσετε: ημ62o, συν62o, εφ62o, ημ118o,
συν118o, εφ118o
18η ώρα
Σολδάτος Μπάμπης
(3.3) Αναγωγή στο 1ο τεταρτημόριο. (2η ώρα)
1. Αν η γωνία είναι της μορφής 90o �ω ή 270o �ω αλλάζει ο τριγωνομετρικός αριθμός.
2. Να γίνει η εφαρμογή 2
3. Να γίνουν οι ερωτήσεις κατανόησης 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, ΙΙ, ΙΙΙ.
Ασκήσεις βιβλίου: 3, 4, 5, 6.
Ασκήσεις:
19η ώρα
(3.4) Η συνάρτηση f(x)=ημx. (1η ώρα)
1. Ορισμός της περιοδικής συνάρτησης.
2. Να συμπληρώσετε τον πίνακα τιμών της y=ημx και να κάνετε την γραφική παράσταση.
x p p p p 2p
3p 5p π 7p 5p 4p 3p 5p 7p 11p
0 6 4 3 2 3 2π
4 6 6 4 3 2 3 4 6
Ασκήσεις βιβλίου: 2.
Ασκήσεις:
1) Η συνάρτηση f(x)=ημx:
α. Είναι ............................................................... με περίοδο Τ=..........
β. Έχει πεδίο ορισμού το ........και σύνολο τιμών το ..............
Σολδάτος Μπάμπης
γ. Είναι αύξουσα στα διαστήματα ...................και...............και φθίνουσα στο.............
δ. Έχει μέγιστο το ........ όταν x=..........και ελάχιστο το ........όταν x=........
ε. Επειδή ημ(–x)=–ημx λέγεται .........................
20η ώρα
(3.4) Η συνάρτηση f(x)=ρημx και f(x)=ρημωx. (2η ώρα).
1. Να μελετηθεί η f(x)=ρημx.
2. Να μελετηθεί η f(x)=ρημωx. Ο πίνακας τιμών θα είναι T T 3T
0 4 2 4 Τ
Ασκήσεις:
1. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων i) f(x)=2ημx ii) g(x)=–2ημx
p p
2. Αν a b , να συγκρίνετε τους αριθμούς:
4 2
a b
α) ημα και ημβ β) ημ2α και ημ2β γ) ημ και ημ
2 2
3. Να βρείτε τον τύπο των διπλανών
συναρτήσεων:
x 2x
4. Να βρείτε την περίοδο των συναρτήσεων: i) f(x)=ημ3x ii) g(x)=ημ iii) h(x)=ημ
2 3
x p
5. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων: α) f(x)=ημ β) g(x)=2ημ(x– )
3 4
6. Να βρείτε το μέγιστο και το ελάχιστο των συναρτήσεων καθώς και τις αντίστοιχες τιμές
του x, αν x(0,2π).
1 p
α) f(x)= ημ(x+ ) ,
2 3
β) h(x)=3+2ημ(x+π),
γ) g(x)=5–3ημ2x
Σολδάτος Μπάμπης
2. Να συμπληρώσετε τον πίνακα τιμών f(x)=συνx και να κάνετε την γραφική παράσταση.
p p p p 2p
3p 5p π 7p 5p 4p 3p 5p 7p 11p
0 6 4 3 2 3 2π
4 6 6 4 3 2 3 4 6
3. Να μελετηθεί η f(x)=συνxα.
4. Να μελετηθεί η f(x)=ρσυνx.
5. Να μελετηθεί η f(x)=ρσυνωx. Ο πίνακας τιμών θα είναι T T 3T
0 4 2 4 Τ
Ασκήσεις βιβλίου: 1ii, 4, 6.
Ασκήσεις:
1. Η συνάρτηση f(x)=συνx:
α. Είναι ........................... με περίοδο Τ=..........
β. Έχει πεδίο ορισμού το ........και σύνολο τιμών το ..............
γ. Είναι αύξουσα στο διάστημα ....................και φθίνουσα στο.............
δ. Έχει μέγιστο το ........ όταν x=..........και ελάχιστο το ........όταν x=........
ε. Επειδή συν(–x)=συνx λέγεται .....................
22η ώρα
(3.4) Οι συναρτήσεις f(x)=εφx και f(x)=σφx.
1. Μελέτη της f(x)=εφx. (Πεδίο ορισμού, μονοτονία, ακρότατα, συμμετρίες, ασύμπτωτες).
Σολδάτος Μπάμπης
2. Να συμπληρώσετε τον πίνακα τιμών f(x)=εφx και να κάνετε την γραφική παράσταση.
p p p p 2p
3p 5p π 7p 5p 4p 3p 5p 7p 11p
0 6 4 3 2 3 2π
4 6 6 4 3 2 3 4 6
Ασκήσεις βιβλίου: 7, 8, 9.
Ασκήσεις:
1) Η συνάρτηση f(x)=εφx:
α. Είναι ................................................... με περίοδο Τ=..........
p
β. Έχει πεδίο ορισμού το R–{kπ+ } και σύνολο τιμών το ..................
2
γ. Είναι αύξουσα στο διάστημα ....................... Είναι φθίνουσα;
δ. Έχει μέγιστο; ......................
ε. Επειδή εφ(–x)=–εφx η συνάρτηση λέγεται .....................
p p
στ. Οι ευθείες x= και x=– λέγονται ...................................
2 2
p p p p 2p 5p
x x 3p 5p 7p 5p 4p 3p 7p 11p
0 6 4 3 2 3 π 3 2π
4 6 6 4 3 2 4 6
y
p p
3) Αν a b , να συγκρίνετε τους αριθμούς:
4 2
p p
1) εφα και εφβ 2) εφ ( - a) και εφ ( - b)
4 4
x
4) Να βρείτε την περίοδο των συναρτήσεων: i) f(x)=εφ3x ii) g(x)=εφ iii)
2
2x
h(x)=σφ
3
5) Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων στο ίδιο σύστημα αξόνων:
i) f(x)=εφx και h(x)=2+εφx σε διάστημα μιας περιόδου.
p
ii) f(x)=σφx και g(x)=σφ(x+ ) σε διάστημα μιας περιόδου.
4
Σολδάτος Μπάμπης
23η ώρα
(3.5) Βασικές τριγωνομετρικές εξισώσεις. (1η ώρα)
1. Εξισώσεις της μορφής ημx=α, συνx=α, εφx=α με α>0.
Ασκήσεις βιβλίου: 1, 3, 9ii, iii
2. Εξισώσεις της μορφής ημx=α , συνx=α, εφx=α με α<0.
Απαλείφουμε το – σύμφωνα με: –ημω=ημ(–ω), –εφω=εφ(–ω), –σφω=σφ(–ω),
αλλά –συνω=συν(π–ω).
3. Να γίνει το παράδειγμα 2/84 , 1/86 και 2/87
Ασκήσεις βιβλίου:2, 4, 8ii, 9i.
24η ώρα
(3.5) Βασικές τριγωνομετρικές εξισώσεις. (2η ώρα)
1. Εξισώσεις της μορφής: ημx=συνθ, εφx =σφθ.
Κάνουμε αλλαγή τριγωνομετρικού όρου σύμφωνα με τις ιδιότητες των συμπληρωματικών
π π
γωνιών: ημω=συν( –ω), εφω=σφ( –ω),
2 2
Ασκήσεις βιβλίου: B: 1, 5
2. Εξισώσεις της μορφής ημf(x)=ημg(x)
3. Να γίνει το παράδειγμα 1/84 , 2/86 και 1/87
Ασκήσεις βιβλίου: B: 1, 5.
Ασκήσεις:
1) Να λυθεί η εξίσωση: εφx=σφx.
25η ώρα
(3.5) Βασικές τριγωνομετρικές εξισώσεις. (3η ώρα)
1. Μια τριγωνομετρική εξίσωση 2ου βαθμού λύνεται με διακρίνουσα ή παραγοντοποίηση.
Ασκήσεις βιβλίου:5, 6, 10, B: 2
2. Εξισώσεις με ρίζες σε διάστημα.
Ασκήσεις βιβλίου: Β: 3, 4, 5
3. Εξισώσεις …κουφές.
Ασκήσεις βιβλίου: 11.
Ασκήσεις:
1. Να λυθούν οι εξισώσεις:
α) ημ2x–3ημx+2=0 β) 4ημ2x–2(1+ 2 ) ημx+ 2 =0
γ) 2συν3x–7συν2x–2συνx+7=0 δ) ημ2x=3συν2x ε) εφx=2ημx
2. Να λυθούν οι εξισώσεις:
Σολδάτος Μπάμπης
p
α) ημx+συνx–ημxσυνx=1 β) ημx συνx=ημx γ) ημ2x=συν2(x+ )
3
3. Να λυθούν οι εξισώσεις στο αντίστοιχο διάστημα: α) εφx (σφx+ 3 )=2, β) 2συν2x+ 3 =0
4. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) ημx+συνx=1 β) σφ2xσφx=1
5. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων:
3 x+2
α) f(x)= , β) g(x)= , γ) h(x)=σφx.
sunx 2hmx - 1
2 p
6. Να βρείτε το μέγιστο και το ελάχιστο της συνάρτησης f(x)= hm(x + ) και για ποιες
3 3
τιμές συμβαίνει αυτό.
7. Να βρείτε όλες τις γωνίες μεταξύ 500ο και 900ο που μηδενίζουν την παράσταση 2ημx–1.
8. Να λύσετε τις εξισώσεις: i) ημx+ 3 συνx=0 ii) 3ημx = 3συνx iii) ημx= 3 συνx
26η ώρα
(3.6) Τριγωνομετρικοί αριθμοί αθροίσματος γωνιών. (1η ώρα)
1. Δεν ισχύει ημ(20o+30o)=ημ20o+ημ30o, ούτε ημ(70o–30o)=ημ70o–ημ30o
2. Να δοθεί το τυπολόγιο:
1. ημ(α+β)=ημασυνβ+συναημβ 2. ημ(α–β)= ημασυνβ–συναημβ
3. συν(α+β)=συνασυνβ–ημαημβ 4. συν(α–β)=συνασυνβ+ημαημβ.
3. Να υπολογιστούν: ημ15ο, συν15ο, ημ75ο, συν75ο.
4. Να γίνουν τα παραδείγματα 1, 2.
Ασκήσεις:
1) Να δείξετε ότι: α) ημ(60ο+α)+ημ(60ο–α)= 3 συνα
β) συνx+συν(120ο+x)+συν(240ο+x)=0
p p 1
4) Να λύσετε την εξίσωση ημxσυν +συνxημ =
6 6 2
1 p p
5) Αν συνα=– και <α<π να υπολογίσετε το ημ( +α)
2 2 3
Σολδάτος Μπάμπης
27η ώρα
(3.6) Τριγωνομετρικοί αριθμοί αθροίσματος γωνιών. (2η ώρα)
1. Δεν ισχύει εφ(20o+30o)=εφ20o+εφ30o, ούτε εφ(70o–30o)= εφ70o– εφ30o
2. Να δοθεί το τυπολόγιο:
eja + ejb eja - ejb
1. εφ(α+β)= 2. εφ(α–β)=
1 - ejaejb 1 + ejaejb
sjasjb - 1 sjasjb + 1
3. σφ(α+β)= 4. σφ(α–β)=
sja + sjb σφβ - σφα
ο ο
3. Να υπολογιστούν: εφ15 , εφ75 .
4. Να γίνει το παράδειγμα 4.
Ασκήσεις:
p 3 1
1) i) Αν α+β= και εφβ= , να δείξετε ότι εφα=
4 4 7
p
ii) Αν εφ(x–α)=1, να δείξετε ότι εφα=εφ(x– )
4
1 1 p p
iii) Αν εφα= και εφβ= , με α,β (0, ) , να δείξετε ότι α+β=
3 2 2 4
2) Αν α+β+γ=90ο, να δείξετε ότι:
i) εφαεφβ+εφβεφγ+εφγεφα=1
ii) σφα+σφβ+σφγ=σφασφβσφγ
28η ώρα
(3.7) Τριγωνομετρικοί αριθμοί της γωνίας 2α. (1η ώρα)
1. Δεν ισχύει ημ40ο=2ημ20ο.
2. Να δοθεί το τυπολόγιο:
sun 2 a - hm 2a
�
� 2eja
2. συν2α= � 1 - 2hm a
2
1. ημ2α=2ημασυνα 3. εφ2α=
� 2sun 2 a - 1 1 - ej2a
�
3. Όταν σε άσκηση εμφανίζονται όροι της μορφής 1+συν2α ή 1–συν2α από τις τρεις εκφράσεις
του συν2α, (τύπος 2) επιλέγουμε αυτόν που θα απαλείψει το 1.
Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
1) Να δείξετε ότι:
1 sa + 1 sun 2a
i) 1+εφα·εφ2α= ii) = iii) συν4α – ημ4α=συν2α
sun2a sa - 1 1 - hm 2a
sa - ea hm3a sun3a
iv) sa + ea = sun2a v) hma - suna = 2
4
2) Αν 4ημ2x+3συν2x=3, να δείξετε ότι εφx=0 ή εφx=
3
3) Αν ημx+συνx=α, να δείξετε ότι: i) ημ2x=α2–1 και ii) - 2 a 2 .
x
4) Να λυθούν οι εξισώσεις: i) συν2x+2ημx=1 ii) συνx=3συν -2 iii) ημ2x– 3 συνx=0.
2
1 2 1
5) Αν α+ =2συνx, να δείξετε ότι a + 2 =2συν2x.
a a
6) Για τη γωνία α ισχύει ότι: 5συν2α–14συνα–7=0.
3
α. Να δείξετε ότι συνα=–
5
3π
β. Αν π α , να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς: ημ2α, συν2α, εφ2α.
2
29η ώρα
(3.7) Τριγωνομετρικοί αριθμοί του ημίσεως μιας γωνίας. (2η ώρα)
1. Να δοθεί το τυπολόγιο:
� 2a a
� sun - hm 2
2 2 a
� 2ej
a a � a 2
β) συνα= � 1 - 2hm
2
α) ημα=2ημ συν γ) εφα=
2 2 � 2 a
1 - ej2
� 2 a 2
� 2sun 2 - 1
�
1 - sun 2a 1 + sun 2a 1 - sun 2a
δ) ημ2α= ε) συν2α= στ) εφ2α=
2 2 1 + sun 2a
ζ) (ημα+συνα)2=ημ2α+2ημασυνα+συν2α= 1+ημ2α
η) (ημα–συνα)2=ημ2α–2ημασυνα+συν2α= 1–ημ2α.
Ασκήσεις:
hm2a suna a α hma 1 - suna
1) Να δείξετε ότι: i) = e i) εφ = = ,
1 + sun 2a 1 + suna 2 2 1 + suna hma
Σολδάτος Μπάμπης
2p 2p
iii) sun - a - hm - a = ημ2α
4 4
A
2) Αν σε τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει 1=2ημ2 , να υπολογίσετε την γωνία Α
2
3) Αν συν56 =0,56 να υπολογίσετε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς των 28o.
o
4 2 1 a b g
4) Αν συνα= , συνβ= και συνγ= , να δείξετε ότι εφ2 +εφ2 +εφ2 =1
5 7 2 2 2 2
1 - sun 2a a
5) Να δείξετε ότι = e
2hma + hm 2a 2
30η ώρα
(4.1) Η έννοια του πολυωνύμου.
1. Μονώνυμο αxv.
2. Πολυώνυμο, (Όροι, συντελεστές, σταθερός όρος).
3. Σταθερό πολυώνυμο.
4. Μηδενικό πολυώνυμο.
5. Ίσα πολυώνυμα.
6. Ανάλυση κλάσματος σε άθροισμα κλασμάτων.
Ασκήσεις βιβλίου: 1, 3, 4.
Ασκήσεις:
1. Αν P(x)=x2–5x+6 να βρείτε τo P(x–3)+P(x).
Σολδάτος Μπάμπης
2x + 1
9. Να αναλύσετε το κλάσμα σε άθροισμα κλασμάτων.
x - 5x + 6
2
34η ώρα
(4.1) Βαθμός και αριθμητική τιμή του πολυωνύμου.
1. Βαθμός πολυωνύμου είναι ο μεγαλύτερος εκθέτης μη μηδενικού όρου.
2. Βαθμός σταθερού πολυωνύμου. Βαθμός μηδενικού πολυωνύμου.
3. Αριθμητική τιμή πολυωνύμου, ρίζα.
4. Η έκφραση: Το 5 είναι ρίζα του Ρ(x) σημαίνει Ρ(5)=0.
Η έκφραση: Η αλγεβρική τιμή του Ρ(x) με το x=2 είναι 20 σημαίνει Ρ(2)=20.
Ασκήσεις βιβλίου: 5, 6 Β: 2, 3, 4
Ασκήσεις:
1. Να βρείτε πολυώνυμο P(x) 2ου βαθμού έτσι ώστε Ρ(0)=6, Ρ(2)=0 και Ρ(–1)=12.
2. Να βρείτε πολυώνυμο P(x), 2ου βαθμού τέτοιο ώστε P(0)=3 και P(x)–P(x–1)=2x+1.
� 2 1 �
3. Δίνονται τα πολυώνυμα P(x)= �λ - λ �x2+(6λ–1)x+2λ+27 και Q(x)=33x2+(λ2–1)x+λ2+3.
� 2 �
Να βρείτε το λ ώστε: i) P(x)=Q(x) ii) Το P(x) να είναι 2ου βαθμού.
35η ώρα
(4.1) Πράξεις με πολυώνυμα.
1. Πρόσθεση, αφαίρεση και πολλαπλασιασμός πολυωνύμων.
2. Βαθμός του αθροίσματος δύο πολυωνύμων.
3. Βαθμός του γινομένου δύο πολυωνύμων.
Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις βιβλίου: 2, Β: 1, 5.
Ασκήσεις:
1. Αν οι βαθμοί των πολυωνύμων P(x) και Q(x) είναι ίσοι με 4, τότε το πολυώνυμο
[P(x)+Q(x)]2 έχει βαθμό: Α:4, Β:8, Γ:16, Δ: το πολύ 8, Ε: το πολύ 16.
36η ώρα
(4.2) Αλγοριθμική διαίρεση.
1. Με αριθμούς ισχύει: Δ=δπ+υ, 0υ<δ.
2. Με πολυώνυμα ισχύει: Δ(x)=δ(x)π(x)+υ(x), όπου:
α) βαθμΔ(x)βαθμδ(x).
β) υ(x)=0 ή βαθμυ(x)< βαθμδ(x).
3. Τα πολυώνυμα να είναι διατεταγμένα κατά τις φθίνουσες δυνάμεις του x.
4. Αν ο διαιρέτης είναι 1ου βαθμού, τότε υ(x)=α ενώ αν είναι 2ου βαθμού τότε υ(x)=αx+β.
5. Να γίνει το παράδειγμα του βιβλίου.
6. Αν υ(x)=0 η διαίρεση είναι τέλεια και:
α) Το δ(x) διαιρεί το Δ(x) ή
β) Το δ(x) είναι διαιρέτης του Δ(x) ή
γ) Το δ(x) είναι παράγοντας του Δ(x) ή
δ) Το Δ(x) διαιρείται από το δ(x).
Ασκήσεις βιβλίου: 1, 10
Ασκήσεις:
1. Να γίνουν οι διαιρέσεις:
α. (2x5–x3+2x2–9):(x2–1) β. (x4–7x3+2x–15):(x3+5)
γ. [7x3–(9α+7α2)x+9α2]:(x–α) δ. (x4+3x2–4x+2):(x2+x+1)
ε. (x3–3x2+3x):(x+3) στ. (x4–3αx3+6α2x2–3α3x+α4):(x2–αx+α2)
ζ. (2x4–7x3+18x+2):(x2–3x+1) η. (x6–2x):(x3+1)
Σολδάτος Μπάμπης
37η ώρα
(4.2) Διαίρεση πολυωνύμου με x–ρ.
1. Μαγικό! Μπορούμε να βρούμε το υπόλοιπο της διαίρεσης Ρ(x):(x–ρ) χωρίς να κάνουμε την
διαίρεση.
2. Να γίνουν τα θεωρήματα.
3. Η έκφραση: το υπόλοιπο της διαίρεσης του Ρ(x) με το x+3 είναι το –2 σημαίνει Ρ(–3)=–2.
Η έκφραση: το x–2 είναι παράγοντας του Ρ(x), σημαίνει Ρ(2)=0.
Η έκφραση: το x2–5x+6 είναι παράγοντας του Ρ(x), σημαίνει Ρ(2)=0 και Ρ(3)=0.
Η έκφραση: το 5 είναι ρίζα του Ρ(x), σημαίνει Ρ(5)=0.
Η έκφραση: η αλγεβρική τιμή του Ρ(x) με το x=2 είναι 20, σημαίνει Ρ(2)=20.
Η έκφραση: το υπόλοιπο της διαίρεσης υ του Ρ(x) με το x–7 σημαίνει ότι υ=Ρ(7).
4. Να γίνουν τα παραδείγματα 1, 2.
Ασκήσεις βιβλίου: 2, 3, 6, 7, 8, Β: 2
Ασκήσεις:
1. Να βρείτε το υπόλοιπο των παρακάτω διαιρέσεων χωρίς να γίνει η διαίρεση:
α) (x3–2x2+5x–6):(x–2) β) (2x5–x4+6x2+3):(x+1) γ) (x3–5x+3):(x+2)
6. Για ποιες τιμές του λ το υπόλοιπο της διαίρεσης του Ρ(x)=x3+2λx2+(λ–1)x+λ–λ2 με το x–λ
είναι 24;
9. Αν το υπόλοιπο της διαίρεσης του P(x) με το x+2 είναι 5, να βρείτε το υπόλοιπο της
διαίρεσης του Ρ(4x+2) με το x+1.
Σολδάτος Μπάμπης
38η ώρα
(4.2) Διαίρεση πολυωνύμου με (x–α)( x–β) και με (x–α)2.
1. Αν ένας αριθμός διαιρείται με ένα γινόμενο, θα διαιρείται και με τους παράγοντες του
γινομένου.
2. Επειδή ο διαιρέτης είναι 2ου βαθμού, τότε υ(x)=0 ή υ(x)=αx+β.
3. Η έκφραση: το x2–5x+6 είναι παράγοντας του Ρ(x) σημαίνει Ρ(2)=0 και Ρ(3)=0.
Η έκφραση: το Ρ(x) διαιρείται με το (x–α)(x–β) σημαίνει Ρ(α)=0 και Ρ(β)=0 και
Ρ(x)=(x–α)(x–β)π(x), όπου π(x) είναι το πηλίκο της διαίρεσης του Ρ(x) με το (x–α)(x–β).
Η έκφραση: το Ρ(x) έχει παράγοντα το (x–2)2 σημαίνει Ρ(2)=0 και π(2)=0, και
Ρ(x)=(x–2)2π(x).
Ασκήσεις βιβλίου: Β: 3, 5.
Ασκήσεις:
1. Να δείξετε ότι τα x–2 και x+3 είναι παράγοντες του πολυωνύμου Ρ(x)=2x3+5x2–9x–18. Στη
συνέχεια να το παραγοντοποιήσετε.
5. Αν το πολυώνυμο Ρ(x) διαιρούμενο με x+1 και x–2 δίνει αντίστοιχα υπόλοιπα 2 και –3, να
βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης Ρ(x): (x2–x–2)
6. Να δείξετε ότι το υπόλοιπο της διαίρεσης ενός πολυωνύμου Ρ(x) με το x2–α2 (α0) είναι
P(α) - P ( -α ) P(α) + P ( -α )
υ(x)= x+ .
2a 2
7. Να βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης [(2x2–1)2012+3(x2–1)2011–7x1821+6x–3]:(x3–x).
8. Αν τα πηλίκα των διαιρέσεων Ρ(x):(x–2) και Ρ(x):(x–5) είναι αντίστοιχα π1(x) και π2(x), να
δείξετε ότι π1(5)=π2(2).
9. Έστω P(x) ένα πολυώνυμο το οποίο διαιρούμενο με το x2–4 δίνει υπόλοιπο 2x. Να βρείτε τα
υπόλοιπα των διαιρέσεων με τα x–2 και x+2.
11. Αν το πολυώνυμο Ρ(x) διαιρούμενο με x+2 αφήνει υπόλοιπο 3 και με το x2–4x+3 αφήνει
υπόλοιπο 2x+7 να βρείτε το υπόλοιπο της διαίρεσης Ρ(x):(x+2)(x2–4x+3)
13. Να βρείτε τα α και β ώστε τα πολυώνυμα x–1 και x+2 να είναι παράγοντες του πολυωνύμου
Σολδάτος Μπάμπης
Ρ(x)=(2α–β)x3+3αx2–(5β–2α)x+α+β+1.
39η ώρα
(4.2) Σχήμα Horner.
1. Μαγικό! Μπορούμε να βρούμε το πηλίκο και το υπόλοιπο της διαίρεσης Ρ(x):(x–ρ) χωρίς να
κάνουμε την διαίρεση με το σχήμα Horner.
2. Το σχήμα Horner είναι μία ακόμα περίπτωση παραγοντοποίησης
3. Να γίνει το παράδειγμα 1.
Ασκήσεις βιβλίου: 4, 5, 6, 9, Β: 3.
Ασκήσεις:
1. Με το σχήμα Horner να βρείτε το πηλίκο και το υπόλοιπο των διαιρέσεων:
α) (2x3–5x2+6x–10):(x–2) β) x5:(x+1)
3 2
γ) (x –3x +3x):(x+3) δ) (2x3–11x2+17x–6):(x–2)
ε) [6x3–(2α+6α2)x+3α2]:(x–α) στ) (x6–4x5+x2–2):(2x–1)
3 2
ζ) (x –3x +3x):(x+3)
Σολδάτος Μπάμπης
11. Να βρείτε ένα πολυώνυμο Ρ(x) τετάρτου βαθμού τέτοιο ώστε να διαιρείται από το (x–1)3 και
Ρ(2)=–1, Ρ(3)=8.
40η ώρα
(4.3) Πολυωνυμικές εξισώσεις.
1. Ορισμός πολυωνυμικής εξίσωσης.
2. Ρίζα πολυωνυμικής εξίσωσης.
3. Να γίνει το θεώρημα ακεραίων ριζών.
4. Για να λύσουμε εξίσωση βαθμού μεγαλύτερου του 2ου μεταφέρουμε όλους τους όρους στο
πρώτο μέλος και κάνουμε παραγοντοποίηση ή εφαρμόζουμε το σχήμα Horner.
5. Η γραφική παράσταση μιας συνάρτησης τέμνει τον άξονα x'x στα σημεία με τετμημένες τις
ρίζες της.
6. Να γίνουν τα παραδείγματα 1, 2.
Ασκήσεις:
1. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) x4–9x3=0 β) x3+x2–12=0 γ) x4–x2–4x–4=0
δ) 3x3–4x2–x+2=0 ε) (x+2)2+(x2–4)2=0.
5. Ένα σφαιρικό δοχείο με ακτίνα R και ένα κυλινδρικό με ακτίνα επίσης R και ύψος 2 cm
έχουν συνολικό όγκο 54π cm3. Να βρείτε το R. (υπόψη: Vσφ=4/3πr3, Vκυλ=πR2υ)
Σολδάτος Μπάμπης
41η ώρα
(4.3) Πολυωνυμικές ανισώσεις.
1. Για να λύσουμε μια ανίσωση βαθμού μεγαλύτερου του πρώτου, λύνουμε την αντίστοιχη
εξίσωση.
2. Μια συνάρτηση f βρίσκεται "πάνω" από τον άξονα x′x αν f >0.
3. Όταν οι ρίζες είναι περισσότερες από δύο φτιάχνουμε πίνακα (όχι άξονα !)
Ασκήσεις βιβλίου: 6, 8.
Ασκήσεις:
1. Να λύσετε τις ανισώσεις: α) x3+5x2+3x–9 � 0
β) x3+6x2+12x+8>0
γ) x4–6x3+11x2–6x>0.
4. Να βρείτε τα σημεία τομής της γραφικής παράστασης της f(x)=x3–2x2–5x+6 με τον άξονα
x′x και να βρείτε τα διαστήματα στα οποία η γραφική παράσταση είναι "πάνω" από τον x′x.
5. Να βρείτε τα διαστήματα στα οποία η f(x)=x3–2x2+1 βρίσκεται πάνω από την ευθεία y=x–1.
6. Μία εταιρεία ηλεκτρικών συσκευών έχει υπολογίσει ότι το κόστος κατασκευής x χιλιάδων
συσκευών δίνεται από τον τύπο K(x)=x4+x2+6 σε χιλιάδες €, ενώ τα έσοδα από την πώληση
τους αναμένεται να είναι E(x)=4x3–x2–x χιλιάδες €. Πόσες χιλιάδες συσκευές πρέπει να
παραχθούν ώστε η εταιρεία να έχει κέρδη;
42η ώρα
(4.3) Πολυωνυμικές ανισώσεις.
1. Πρόσημο γινομένου.
2. Ανισώσεις της μορφής Α(x)Β(x)...>0.
3. Όταν οι ρίζες είναι περισσότερες από δύο φτιάχνουμε πίνακα (όχι άξονα !)
Ασκήσεις βιβλίου: 4, 5, 6, 8.
Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
1. Να λυθούν οι ανισώσεις: α) x3–x2–2x0 β) (x–2)3·(x–3)2·(x2+x+5)·(4–x2) 0
γ) x3+x >2x2+2 δ) |x+1| ≤ |2x+1| ε) x3+3x2–4x–12<0.
43η ώρα
(4.4) Εξισώσεις που ανάγονται σε πολυωνυμικές. (1η ώρα)
1. Κλασματικές εξισώσεις.
Ασκήσεις βιβλίου: 1.
Ασκήσεις:
2x - 2 5 x+7 6
1. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) = β) x = + 2
x -1 x +1 x +1 x + x
2x 2 5 x 2 + 13 -2
γ) + =- 2 δ) x2+x+3= 2 .
x +1 3 - x x - 2x - 3 x +x
x-2 4 8 2x x+2
2. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) + = 2 β) + =2
x x - 2 x - 2x x+2 2x
x x-α x 2 + a2 x 2 + 2x - 4
γ) + = για κάθε x0, xα. δ) = x2
x-a x x( x - a ) x-2
9
3. Να βρείτε τα κοινά σημεία των συναρτήσεων f(x)=x3+4x2+4x και g(x)= .
x
44η ώρα
(4.4) Εξισώσεις που ανάγονται σε πολυωνυμικές. (2η ώρα)
1. Εξισώσεις που λύνονται με αντικατάσταση.
2. Εξισώσεις διτετράγωνες, αντίστροφες.
Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
1. Να λύσετε τις εξισώσεις α) ημ3x–3ημx+2=0.
β) 2ημ3x+3συν2x–3ημx–1=0.
γ) 2συν3x–7συν2x–2συνx+7=0.
δ) (2ημx–1)4+6(2ημx–1)2–7=0.
2
5. Να λύσετε την εξίσωση �
2x � 2x
� � - 4� +3= 0 .
�x - 1 � x -1
45η ώρα
(4.4) Άρρητες εξισώσεις- Ανισώσεις.
1. Απομονώνουμε το ριζικό και υψώνουμε στο τετράγωνο. Επειδή δημιουργούνται και άλλες
ρίζες ελέγχουμε αν αυτές που βρήκαμε είναι δεκτές.
Ασκήσεις:
1. Να λύσετε τις εξισώσεις: α) 2x–3= x 2 - 2x + 6 , β) 2+ x -5 = 13 - x ,
γ) x 3 - x 2 + 1 = 1 , δ) x + 32 = 16 - x .
ε) 2x = -3x
46η ώρα
A(x)
(4.4) Ανισώσεις της μορφής >0.
B(x)
A(x)
1. Η ανίσωση >0 είναι ισοδύναμη με την Α(x)B(x)>0, B(x)0.
B(x)
2. Να γίνει το σχόλιο.
Ασκήσεις βιβλίου: 4, 5.
Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
x +3 2x - 1 1 2
1. Να λυθούν οι ανισώσεις: α) 0, β) 3, γ) ,
x-4 x+2 x - 1 3x + 1
25 1
δ) x– ≤ 0, ε) x + <0.
x x
5x 3 + 1 3 x2 2
2. Να λύσετε τις ανισώσεις: α) + 1 2 . β)
x -1 1- x
2
x -1 x -1
x -3 x+4
3. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων: α) f(x)= β) g(x)=
x +3 4-x
(1 - x)(x - 4)
2
(x + 2x)(9 - x 2 )
2
4. Να βρείτε το πρόσημο των παραστάσεων: α) K= β) Λ=
x2 +1 x2 - x
47η ώρα
(5.1) Εκθετικές εξισώσεις. (1η ώρα)
1. Δυνάμεις, ιδιότητες.
1) αν∙αμ=αν+μ 2) αν:αμ=αν+μ 3) (αν)μ=ανμ 4) (α∙β∙γ)ν=ανβνγν
n -n n
�a � a n 1 �a � �b � m
5) � � = n –ν
6) α = n 7) � � = � � 8) n a m = a n
�b � b a �b � �a �
2. Ειδικές περιπτώσεις: α =1, α =α, 1 =1, 0ν=0, 104=10.000, 10–4=0,0001.
o 1 ν
Ασκήσεις βιβλίου: 2.
Ασκήσεις:
2x -1
2
-4x
=
1 �3 � 8 -7x +12 =1
γ) � � =
x 2
1. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) 3 =27 x
β) 3 δ) x x
27 �2 � 27
( )
2 x 2 - 2x 2
-9 - 3x
θ) ( x - 1) x =1
2
ε) e2x–1=1 στ) 43x-2=8x+1 ζ) 3x -1
=9x+1 η) 7 x =1
48η ώρα
(5.1) Εκθετικές εξισώσεις. (2η ώρα)
1. Εξισώσεις που ανάγονται σε δευτεροβάθμιες.
2. Πολύπλοκες εξισώσεις.
3. Να γίνει το παράδειγμα 1.
Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
1. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) 2x–5 2 x +4=0 β) 3·2x+3=192·3x-3
β) 52hm x -hm 2x =1
2
4. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) 4ημx=2, x(–π,π)
49η ώρα
(5.1) Εκθετικά συστήματα.
1. Να γίνει το παράδειγμα 2.
Ασκήσεις:
50η ώρα
(5.1) Η εκθετική συνάρτηση. (1η ώρα)
1. f(x)=αx με α>1.
2. Να γίνει το παράδειγμα του βιβλίου.
3. f(x)=αx με 0<α<1.
4. Να γίνει το παράδειγμα του βιβλίου.
5. Να μάθουν απέξω την γραφική παράσταση. Κερδίζουν την αντίστοιχη θεωρία.
6. Να γίνει το παράδειγμα 4.
Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις βιβλίου: 1, Β: 1, 4, 5.
Ασκήσεις:
1. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων: f(x)=2x, g(x)=2x+3, h(x)=2x–3 στο ίδιο
σύστημα αξόνων.
2. Να γίνει η γραφική παράσταση των συναρτήσεων: f(x)=2x, g(x)=2x+3, h(x)=2x–3 στο ίδιο
σύστημα αξόνων.
x
f1(x)=5
x
f2(x)=2
1 x
f3 (x) = 2
2
–x
f4(x)=23
–x
f5(x)=3
51η ώρα
(5.1) Η εκθετική συνάρτηση. (2η ώρα)
1. Μελέτη της εκθετικής συνάρτησης.
2. Η έννοια του e.
Ασκήσεις βιβλίου: 1, Β: 1, 4, 5.
Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις:
1. Να βρείτε την εκθετική συνάρτηση f(x)=αx, αν διέρχεται από το α) Α(3,8), β) Β(–3,8).
7. Αν f(x)=ex να διατάξετε σε αύξουσα σειρά τους αριθμούς f(0), f(–1), f(3), f(1/2), f(4).
Αν f(x)=10–x να διατάξετε σε αύξουσα σειρά τους αριθμούς f(0), f(1), f(–1), f(1/2), f(2).
52η ώρα
(5.1) Εκθετικές ανισώσεις.
1. Στηρίζονται στην μονοτονία της αντίστοιχης συνάρτησης.
Αν α>0 και αx<αy, τότε x<y, αφού η f(x)=αx είναι αύξουσα.
Αν α<0 και αx<αy, τότε x>y, αφού η f(x)=αx είναι φθίνουσα.
2. Να γίνει το παράδειγμα 3.
Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις βιβλίου: 4
Ασκήσεις:
x -1 3x - 7 7 x -3
1�
1. Να λυθούν οι ανισώσεις: α) �
3 4
� � 1 β)
4
3
γ) 3x+2>0
�2 �
x+1 x
στ) 2|x|–8>0 ζ) 5x+51–x<6
2
δ) 3 +3 <108 ε) 2 x - 2 x 8x - 2
1- 2x 3x
�4 � 16 1� 1 3x - 9
η) � � θ) �
� � ι) 16x+8x–2x+1<0 ια) 0.
�5 � 25 �2 � 8 5x + 2
2. Να συγκρίνετε τους αριθμούς: Α= α1+ 3
και Β= α 2 - 2
αν: i) 0<α<1 ii) α>1.
5. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=αx, α>0. Να βρείτε για ποιες τιμές του α ισχύει:
�2 � �1 � �2 � �1 �
α) f � � f � � β) f � � f � � γ) f(x2+1)=f(x)
�5 � �3 � �5 � �3 �
53η ώρα
(5.1) Προβλήματα με εκθετικές εξισώσεις.
1. Ο νόμος της εκθετικής μεταβολής.
2. Να γίνει το παράδειγμα.
Ασκήσεις βιβλίου: 6, 7, 8.
Ασκήσεις:
54η ώρα
(5.2) Λογάριθμοι. (1η ώρα)
1. Εφευρέθηκαν κατά κύριο λόγο για την λύση εκθετικών εξισώσεων της μορφής π.χ. 2x=3.
2. Επειδή οι λογάριθμοι είναι "ξένο σώμα" μετατρέπουμε τις λογαριθμικές παραστάσεις σε
εκθετικές με βάση την ισοδυναμία: αx=θ x=logαθ, 0<α1.
(Να θυμάστε: Η βάση της δύναμης είναι βάση και στον λογάριθμο).
3. Να γίνουν τα παραδείγματα του βιβλίου.
Σολδάτος Μπάμπης
Ασκήσεις βιβλίου: 1, 2, 3.
Ασκήσεις:
1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις ισότητες που ακολουθούν:
i) log5 ... = 2 ii) log525... iii) log2...=3 iv) log 0,5 ... = -3 v) log a (ar ) = ...
1
vi) log5 5 = ... vii) log 6 = ... viii) log6...=2 ix) ln...=2 x) ln...=–1.
6
2. Να συμπληρώσετε τα κενά στις ισότητες που ακολουθούν:
1 1
i) logα1=... ii) logαα=... iii) log a a = ... iv) log... k = v) log a ... =
2 3
1
vi) log...α2=1 vii) log...α=1 viii) log...α3=3 ix) logα =.... x) logα…=0.
a
3
3. Να βρείτε το x στις παρακάτω ισότητες: i) logx32=–5 ii) logx64= iii) log4x=3
2
1 2
=-
iv) logx 9 5 v) logx25=2 vi) log4x–1=2.
55η ώρα
(5.2) Ιδιότητες των λογάριθμων. (2η ώρα)
1.
�q1 �
logα(θ1θ2)=logαθ1+logαθ1 logα � �=logαθ1–logαθ2. logαθk=klogαθ.
�q2 �
1
logα n q = logαθ
n
Ασκήσεις βιβλίου: 4.
Ασκήσεις:
1. Να δείξετε ότι: 3log3 5+ log3 2 =10.
56η ώρα
(5.2) Δεκαδικοί και φυσικοί λογάριθμοι. (3η ώρα)
1. Υπόψη: 10x=θ x=log10θ=logθ.
ex=θ x=logeθ=lnθ.
Με βάση το 10 Με βάση το e
log10x=x lnex=x
Σολδάτος Μπάμπης
10logθ=θ elnθ=θ
log10=1 lne=1
log1=0 ln1=0
log(αβ)=logα+logβ ln(αβ)=lnα+lnβ
�a � �a �
log � �=logα–logβ ln � �=lnα–lnβ
�b � �b �
logαν=νlogα lnαν=νlnα
Ασκήσεις:
a2 b
1. Αν logα=0,5, logβ=0,3 και logγ=3 να υπολογίσετε την παράσταση x=log 3
g
2. Αν logα=5, logβ=3 και logγ=4, να υπολογίσετε τις παραστάσεις log(α2γ3) και log(α3 b ).
3. Αν log2=α και log3=β, να υπολογίσετε συναρτήσει των α και β τους αριθμούς: log5, log6,
log8, log50, log72.
1 1 1
5. Να δείξετε ότι : i) 3log2+log5–log4=1 ii) log 25 + log 8 + log 32 - log 2 = 1
2 3 5
log 125 + log 27 - log 8 3
iii) = .
log15 - log 2 2
57η ώρα
(5.2) Αλλαγή βάσης λογάριθμων. (4η ώρα)
log a q
1. Υπόψη: logβθ= , όπου α είναι η νέα βάση και β η παλιά.
log a b
log q ln q
2. Υπόψη: logβθ= και logβθ= .
log b lnb
Ασκήσεις:
1. Να δείξετε ότι: log23log34log45log78=3
Σολδάτος Μπάμπης
1 1 1
2. Να δείξετε ότι: log x + log x = log x
α β αβ
3. Αν οι αριθμοί logαθ, logβθ, logγθ είναι όροι αριθμ. προόδου, να δείξετε ότι logαβ+logγβ=2
log 2 2 3
5. Η παράσταση είναι ίση με: Α. log B. log23 Γ. log32 Δ. log
log 3 3 2
58η ώρα
(5.2) Προβλήματα με λογάριθμους. (5η ώρα)
1. Να γίνουν τα παραδείγματα 1, 2, 3.
Ασκήσεις βιβλίου: 5, 6, 7, 8.
Ασκήσεις:
1. Ο τρίτος όρος μιας αριθμητικής προόδου (αν) είναι ίσος με α3=log125 και η διαφορά της είναι
ίση με ω=log5.
α. Να δείξετε ότι ο πρώτος όρος α1 είναι ίσος με τη διαφορά ω.
β. Να υπολογίσετε το άθροισμα Α=α21+α22+…+α29
γ. Έστω (βν) μία γεωμετρική πρόοδος με β1=α1 και β2=α2, όπου α1 και α2 είναι ο πρώτος και ο
δεύτερος όρος της παραπάνω αριθμητικής προόδου. Να υπολογίσετε το άθροισμα
Β=β1+β3+β5+…+β1999+β2001
59η ώρα
(5.3) Λογαριθμική συνάρτηση.
1. f(x)=logx, x>0
x 1 10
logx 0 1
Σολδάτος Μπάμπης
2. f(x)=lnx, x>0
x 1 e
lnx 0 1
Ασκήσεις βιβλίου: 2, Β: 1
Ασκήσεις:
1. Να βρείτε το πεδίο ορισμού των συναρτήσεων:
α) f(x)=log(x+6)+log(5–x) β) f(x)=ln(|x–2|–5) γ) f(x)=log(16–x2) δ) h(x)=ln x - 2
3- x
ε) f(x)=log στ) g(x)=log(x2–1)–2log(4–x2) ζ) φ(x)=ln( x 2 + 1 - x )
3+ x
60η ώρα
(5.3) Λογαριθμικές εξισώσεις.
1. Στηρίζονται στην ισοδυναμία: Αν logx=logy τότε x=y.
Ασκήσεις βιβλίου: 5, 6, Β: 5.
Ασκήσεις:
1. Να λυθούν οι εξισώσεις: α) log(x+1)+log(x–2)=log18 β) log[log(2x2+x–11)]=0
1 log x log x + 13 31
γ) log( x + 1) + log 5x = 1 δ) + =
2 log x + 2 log x - 1 2
175
ε) log[log(x2+x+4)]=0 στ) 5
log x
- log x = 18
5
Σολδάτος Μπάμπης
ζ) log(110–10x)=2x η) x1+logx=100
p p
2. Αν ισχύει log(ημx)=0 τότε είναι: Α. x = 2kp + Β. x = 2kp + Γ. x=2κπ
2 4
p
Δ. x=2κπ+π Ε. x = 2kp -
2
p p p
3. Αν ισχύει log(εφx)=0 τότε είναι: Α. x = 2kp + Β. x = kp + Γ. x = 2kp +
3 4 6
p
Δ. x=kπ E. x = 2kp -
4
4. Αν log50–log2=logx τότε το x είναι ίσο με: Α. 100 Β. 52 Γ. 25 Δ. 48 Ε. 12,5
2 log x + 1
5. Δίνεται η συνάρτηση f(x)= .
2 log x - 1
1 2 log x - 1
α. Να δείξετε ότι f = .
x 2 log x + 1
1
β. Να βρείτε τα πεδία ορισμού των f(x) και f .
x
1 10
γ. Να λύσετε την εξίσωση f(x)+ f = .
x 3
61η ώρα
(5.3) Λογαριθμικές ανισώσεις.
1. Επειδή οι συναρτήσεις f(x)=logx και g(x)=lnx είναι αύξουσες, τότε:
Αν logx< logy x<y
Αν lnx < lny x<y.
Ασκήσεις:
1
1. Να συγκρίνετε τους αριθμούς log(x + ) και log2, x>0.
x
2. Να δείξετε ότι: i) log7>1 ii) log7>log3.
Σολδάτος Μπάμπης
3. Να λυθούν οι ανισώσεις: α) log(1+x2)+log(x–5)>log(x2–10x+1)
x +1
β) log 0 γ) ln[log(3x+1)]>0
x -1
e2 x - 1
4. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=ln x
e +5
α. Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
β. Να λύσετε την εξίσωση f(x)=2ln2.
γ. Να λύσετε την ανίσωση f(x)>0 .
2x x
6. Α. Να βρείτε τo πεδίο ορισμού της f(x)= -2 1 1
+ 3 -1 .
5 5
x
Β. Δίνεται η συνάρτηση f(x)=5 .
125(550 - 1)
Γ. Να λύσετε την εξίσωση: g(x)+g(x+1)+g(x+2)+g(x+3)+...+g(x+49)= .
4
7. Έστω Q(t) η τιμή ενός προϊόντος, t έτη μετά την κυκλοφορία του στην αγορά. Η αρχική τιμή
του προϊόντος ήταν 3 €, ενώ μετά 6 μήνες η τιμή του είχε μειωθεί στο μισό της αρχικής του
τιμής. Αν είναι γνωστό ότι ισχύει lnQ(t)=αt+β, t 0, όπου α,βR.
α. Να δείξετε ότι Q(t)=34–t
β. Να βρείτε σε πόσο χρόνο η τιμή του προϊόντος θα γίνει ίση με 1/16 της αρχικής του τιμής
γ. Να βρείτε τον ελάχιστο χρόνο για τον οποίο η τιμή δεν υπερβαίνει το 1/9 της αρχικής του
τιμής.
Σολδάτος Μπάμπης
Μαθηματικός ε.α.
Σολδάτος Μπάμπης