ANALYSE KINDEROPVANG WORDT FORS DUURDER
Met bezuinigingsbril op,
is de kinderopvang in
Nederland terug bij af
K
inderopvang moest een
basisvoorziening worden.
Zonder betaalbare kinder-
opvang zouden Neder-
landse moeders nooit ach-
ter het aanrecht vandaan komen en
nooit aan het werk gaan zoals hun
Europese zusters. Met het oog op de
naderende vergrijzing, economisch
gezien geen wenselijke situatie, zo
vonden achtereenvolgende kabinet-
ten. En dus kwam in 2005 de Wet
Kinderopvang.
In de wet werd geregeld dat de
kosten voor kinderopvang voortaan
eerlijk verdeeld zouden worden tus-
sen ouders, werkgevers en de over-
heid. De wet werd een groot succes.
Het aantal kinderen op de opvang
nam rap toe, de kinderdagverblijven
maakten een grote kwaliteitsslag en
de vraag bleef toenemen, met
wachtlijsten als gevolg. Werkende
ouders leken zich te ontspannen in
hun dubbelrol, waardoor de ar-
beidsparticipatie van vrouwen een
boost kreeg.
In 2007 werd nog een slag ge-
maakt met de motie van de toenma-
lige fractievoorzitters Van Aartsen
(VVD) en Bos (PvdA) die basisscholen
verplichtte voor- en naschoolse op-
vang aan te bieden. Ook die regeling
werd een succes; eindelijk waren
ook kinderen op de basisschool de
hele dag onder de pannen. De kin-
deropvang groeide met soms wel 10
procent per jaar.
Met het ‘witten’ van oma’s en
buurvrouwen als oppas dreigde de
wet zelfs een openeinderegeling te
worden, waar ook honderden be-
middelingsbureaus een slaatje uit
wisten te slaan. De totale kosten na-
men evenredig toe: van 800 miljoen
euro in 2005 tot dik 3 miljard nu.
En toen kwam de economische cri-
sis. Met de bezuinigingsbril op werd
de kinderopvang gestaag gedevalu-
Kinderopvang is weer
net zo duur als voor
de wet invoering
eerd van basisvoorziening tot kos-
tenpost. Maandag maakte minister
Kamp (Sociale Zaken, VVD) de laatste
in een serie bezuinigingen bekend.
Ouders gaan opnieuw enkele tien-
tjes tot honderden euro’s per maand
meer betalen voor kinderopvang.
Daarnaast worden de kosten voor
het tweede kind op de opvang veel
hoger en wordt het aantal uren op-
Van consistent beleid
in de kinderopvang is
nooit sprake geweest
vang gekoppeld aan het aantal uren
dat de ouders aan het werk zijn.
Kinderopvang is hiermee voor ou-
ders weer net zo duur als voor de in-
troductie van de wet. En daarmee is
Nederland volgens critici terug bij
af: met onbetaalbare opvang en dui-
zenden moeders die de knuppel in
het hoenderhok gooien en besluiten
maar weer thuis bij de theepot op
hun kroost te gaan wachten. Het
schamele loon uit hun kleine deel-
tijdbaantje weegt immers niet meer
op tegen de kosten voor kinderop-
vang.
Hoewel het kabinet zegt lage inko-
mens te ontzien, staat het volgens
het Centraal Planbureau (CPB) vast
dat zo’n 7.000 vrouwen zullen stop-
pen met werken. Dat valt eigenlijk
wel mee, vindt het CPB en verbindt
daaraan de conclusie dat ingrepen
in de betaalbaarheid van kinderop-
vang helemaal niet zoveel effect
hebben op de arbeidsparticipatie
van vrouwen. Kortom; bezuinigen
kan geen kwaad.
Met die argumentatie wordt de
kern van de Wet Kinderopvang on-
deruit gehaald. De wet was bedoeld
een eind te maken aan de achter-
stand van Nederlandse vrouwen,
waarbij de arbeidsparticipatie met
gemiddeld 24 uur per week het
laagst van Europa is en waar maar
een op de drie vrouwen financieel
onafhankelijk is; de eigen broek kan
ophouden na een echtscheiding en
pensioen opbouwt.
Dat die trend alleen te keren valt
met langdurig consistent beleid,
waarbij ouders vertrouwend op ‘be-
taalbare’ voorzieningen van de over-
heid carrière en gezin kunnen plan-
nen, hebben de ervaringen in Scan-
dinavische landen geleerd. Elke in-
greep in de kosten, hoe klein ook,
zorgt voor onrust bij ouders en stag-
natie van de investeringen in extra
kindplaatsen door de ondernemers
in de kinderopvang.
Van consistent beleid in de kinder-
opvang is nooit sprake geweest. En
steeds waren het de ouders die de
tol moesten betalen. Waarom werk-
gevers – de derde partner in de wet –
steeds buiten schot werden gehou-
den, is voor de branche een raadsel.
Werkgevers betalen nog maar een-
vijfde van de kosten in plaats van de
afgesproken 33 procent.
Met een krimpende arbeidsmarkt
profiteren toch juist zij van beschik-
bare vrouwen?, zo redeneren onder-
nemers en ouders. Wanneer de over-
heid zich had gehouden aan de be-
ginselen van de wet – een basisvoor-
ziening evenredig bekostigd door
drie partijen – was het zwalkende be-
leid overbodig geweest.
Carlijne Vos