AIDS

Το σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (αγγλικά: acquired immune

deficiency syndrome, συντομογρ. AIDS) είναι το τελικό στάδιο της λοίμωξης του
ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος που προκαλείται από τον ιό της ανθρώπινης
ανοσοανεπάρκειας (Human immunodeficiency virus, HIV).[1]Η νόσος παρεμβαίνει στο
ανοσοποιητικό σύστημα και παρεμποδίζει τη λειτουργία του, κάνοντας τα άτομα με AIDS
περισσότερο πιθανά να αποκτήσουν λοιμώξεις, όπως ευκαιριακές λοιμώξεις και όγκους που
συνήθως δεν προσβάλουν τα άτομα με λειτουργικά ανοσοποιητικά συστήματα. Αυτή η
ευπάθεια επιδεινώνεται με την εξέλιξη της νόσου.
Έχουν αναφερθεί σχεδόν ένα εκατομμύριο περιστατικών AIDS στις Η.Π.Α.·
περίπου οι 500.000 από αυτούς τους ασθενείς κατέληξαν. Κάθε χρόνο
εμφανίζονται 40.000 νέες περιπτώσεις ασθενών με AIDS. Παγκοσμίως, μέσα
στο 2002, 40 εκατομμύρια άνθρωποι μολύνθηκαν από AIDS και περισσότεροι
από 25 εκατομμύρια κατέληξαν. Επομένως, δικαίως το AIDS θεωρείται η
χειρότερη επιδημία στην ιστορία του ανθρώπου. Τα άτομα που ανήκουν στην
βασική ομάδα κινδύνου για λοίμωξη από τον ιό HIV και το AIDS είναι εκείνα
που δεν λαμβάνουν προστασία κατά την σεξουαλική επαφή· οι χρήστες
ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών· οι άνδρες που έχουν σεξουαλική επαφή με
άλλους άνδρες· και τα παιδιά που γεννιούνται από μητέρες οι οποίες
πάσχουν. Κατά την εποχή όπου δεν γινόταν έλεγχος του μεταγγιζόμενου
αίματος, η μετάδοση του ιού μέσω μετάγγισης ήταν επίσης μια συχνή αιτία
μετάδοσης του ιού.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Οι ευκαιριακές λοιμώξεις που συνοδεύουν το AIDS
προκαλούν καταβολή, πυρετό, ρίγη, εφίδρωση, δύσπνοια, εξελκώσεις του
στόματος, δυσκολίες στην κατάποση, πνευμονία, διάρροια, δερματικά
εξανθήματα, ανορεξία, απώλεια βάρους, σύγχυση, άνοια, συμπτώματα
παρόμοια με αυτά του εγκεφαλικού και πολλές άλλες ασθένειες. Η αρχική
λοίμωξη με HIV-1 μερικές φορές προκαλεί ένα σύνδρομο παρόμοιο με αυτό
της μονοπυρήνωσης, με πυρετό, πονόλαιμο, διόγκωση των αμυγδαλών,
μυαλγίες και αρθραλγίες. Πολλοί ασθενείς είναι τόσο εξουθενωμένοι από το
AIDS, που δεν είναι ικανοί να φέρουν σε πέρας τις φυσιολογικές καθημερινές
τους δραστηριότητες· άλλοι μπορεί να έχουν ελάχιστους περιορισμούς, αλλά
να προσβάλλονται κατά περιόδους από επικίνδυνες για τη ζωή τους
ασθένειες.
Τα στάδια
Το πρώτο στάδιο ονομάζεται οξεία λοίμωξη και ξεκινά συνήθως εντός δύο
έως έξι εβδομάδων μετά τη μόλυνση. Τα συμπτώματα μπορεί να
διαρκέσουν μία εβδομάδα ή δύο. Σε αυτό το στάδιο, τα συμπτώματα
μοιάζουν με αυτά της απλής γρίπης ή μπορεί να είναι παρόμοια με αυτά
άλλων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.
Στο δεύτερο στάδιο, που ονομάζεται ασυμπτωματική περίοδος, το
ανοσοποιητικό σύστημα χάνει τη μάχη με τον ιό HIV και τα συμπτώματα
υποχωρούν. Η περίοδος αυτή μπορεί να διαρκέσει 10 ή και περισσότερα
χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου χωρίς συμπτώματα, ο HIV
σκοτώνει αργά τα CD4 Τ-λεμφοκύτταρα και καταστρέφει το ανοσοποιητικό
σύστημα.
Στο τρίτο στάδιο, ο αριθμός των κυττάρων CD4 έχει μειωθεί κάτω των 200
και ένα άτομο με λοίμωξη από HIV, λέμε ότι νοσεί από AIDS.

Η 1η Δεκεμβρίου έχει οριστεί από το 1988 ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS με
απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και στη συνέχεια της Γενικής Συνέλευσης του
ΟΗΕ.

Από το 1981 που υπήρξαν τα πρώτα δείγματα της ασθένειας που το 1982 πήρε την

ονομασία AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) μέχρι σήμερα, το AIDS έχει
αποτελέσει αιτία θανάτου για 39 εκατομμύρια ανθρώπους ενώ υπολογίζεται πως
περίπου 78 εκατομμύρια είναι οι αναγνωρισμένοι φορείς του ιού. 

Παρόλο που υπάρχουν αισιόδοξα μηνύματα για την οριστική θεραπεία του ιού καθώς
η επίσημη δήλωση της UNAIDS, η υπηρεσία του ΟΗΕ για την καταπολέμηση του AIDS, ήταν
πως «το τέλος της επιδημίας του AIDS δεν είναι πλέον απλώς ένα όραμα, μπορεί να γίνει
πραγματικότητα έως το 2030», και παρόλο που ο ιός αντιμετωπίζεται χάρη
στα αντιρετροϊκά φάρμακα, ο ιός HIV (όπως είναι η πιο σωστή ονομασία του) παραμένει
μια σοβαρή επιδημία.
Η ακόλουθη αναδρομή στην ιστορία του ιού αποδεικνύει πως 32 χρόνια μετά την επίσημη
αναγνώριση του AIDS η πρόληψη παραμένει η πιο σημαντική λύση αντιμετώπισης του:

1931: Η προέλευση του ιού

Πιστεύεται πως ο HIV-1 M, η πιο θανατηφόρα μορφή του ιού HIV, πρωτοεμφανίστηκε το
1931 σε πληθυσμούς χιμπαντζήδων στο Νότιο Καμερούν. Οι επιστήμονες θεωρούν πως η
μετάδοση του ιού από τον χιμπαντζή στον άνθρωπό έγινε όταν εκτέθηκαν σε μολυσμένο
αίμα κυνηγοί της περιοχής.

1959: Το πρώτο δείγμα

Το πρώτο δείγμα του HIV-1 συλλέχτηκε το 1959 από έναν ναύτη από το Μάντσεστερ που
απεβίωσε την ίδια χρονιά από ασθένεια που θυμίζει έντονα τα συμπτώματα του AIDS.

1981: Η πρώτη ιατρική αναφορά του AIDS/HIV

Μπορεί να μην έχει δοθεί ακόμα επίσημη ονομασία αλλά στις 5 Ιουνίου του 1981
δημοσιεύεται ιατρικό άρθρο σε εβδομαδιαίο newsletter όπου αναφέρονται οι θάνατοι 5
ομοφυλόφιλων αντρών από μια μορφή πνευμονίας.  Το δημοσίευμα προκάλεσε
αναστάτωση στην κοινότητα των γκέι. Αναστάτωση που διήρκεσε χρόνια…

Ο ιός, μολύνοντας τον άνθρωπο, τον καθιστά φορέα για όλη του τη ζωή. Ο
φορέας δεν παρουσιάζει συμπτώματα και είναι άτομο ικανό για κοινωνική
δραστηριότητα έχοντας κάθε δικαίωμα να συνεχίσει την επαγγελματική και
κοινωνική του ζωή ανάμεσά μας. Οι φορείς, όπως και οι ασθενείς, μπορούν
να μεταδώσουν τον ιό στους άλλους, με τρεις συγκεκριμένους τρόπους:
1. Με τη σεξουαλική επαφή (κολπική, πρωκτική ή στοματική) τόσο μεταξύ
ατόμων του αντιθέτου φύλου, όσο και μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου.
2. Με το αίμα, όταν αίμα μολυσμένου ατόμου εισέλθει στην κυκλοφορία του
αίματος του άλλου.
3. Από τη μολυσματική μητέρα στο νεογνό κατά την κύηση, τον τοκετό και τον
θηλασμό.
Δηλαδή, ο ιός του AIDS μεταδίδεται με το αίμα, το σπέρμα, τα κολπικά υγρά
και το μητρικό γάλα.

Ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει εάν έχει μολυνθεί με τον ιό του AIDS,

κάνοντας το τεστ αντισωμάτων του ιού, στο αίμα. Απαιτούνται συνήθως 2 ή 3
μήνες από τη στιγμή που κάποιος μολύνθηκε έως τη στιγμή που αντισώματα
μπορούν να ανιχνευθούν στο αίμα, αν και το μολυσμένο άτομο μπορεί να
μεταδώσει τον ιό σ΄ αυτό το χρονικό διάστημα. Εάν κάποιος πιστεύει ότι έχει
μολυνθεί πρέπει να περιμένει 2 έως 3 μήνες πριν κάνει το τεστ. Θετικό
αποτέλεσμα δε σημαίνει ότι κάποιος έχει AIDS μόνο ότι μολύνθηκε από τον ιό
του AIDS. Το τεστ δεν μπορεί να προσδιορίσει εάν και πότε κάποιος θα
εκδηλώσει την ασθένεια. Το αρνητικό αποτέλεσμα δεν προφυλάσσει κάποιον
από μελλοντική λοίμωξη. Η εξέταση γίνεται εμπιστευτικά και δωρεάν στα
Κέντρα Αναφοράς και Ελέγχου του AIDS, σε όλα τα μεγάλα νοσοκομεία και τις
κλινικές της χώρας.
Η άγνοια για το AIDS προκαλεί πανικό. Η ελλιπής ενημέρωση μας κάνει να
ξεχνάμε το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Όταν η κοινωνία είναι
απορριπτική προς τους φορείς και του ασθενείς με AIDS, αυτοί προτιμούν να
μην καταφεύγουν στο γιατρό, να κρύβουν τη μόλυνσή τους φοβούμενοι τον
κοινωνικό αποκλεισμό. Είναι απαραίτητο, ο φορέας να μπορεί να υπολογίζει
στη συμπαράσταση και βοήθεια των συνανθρώπων του. Η συμπαράσταση
αυτή, όχι μόνο δε μας εκθέτει σε κίνδυνο αλλά συμβάλλει στον περιορισμό της
εξάπλωσης της νόσου.

Η αρχή 
Ο ιός που προκαλεί το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS)
έκανε την αρχική του εμφάνιση το 1981 στην Νέα Υόρκη αρχικά αλλά και
στην Καλιφόρνια, όταν νέοι ομοφυλόφιλοι άντρες προσβλήθηκαν από μια
επιθετική μορφή του Σαρκώματος Kaposi (KS). Ακολούθησε μια σειρά από
κρούσματα πνευμονίας PCP στην Άτλαντα και για την αντιμετώπιση αυτών
έγινε αυξημένη χρήση πενταμίνης, ενός σπάνιου φαρμάκου. Η πνευμονία
αυτή «χτύπησε» κι άλλους άντρες την ίδια χρονιά και το CDC σε έκθεση
του, την αναφέρει ως την «αρχή» του AIDS στις ΗΠΑ. Βέβαια, σε εκείνο το
στάδιο δεν γνώριζαν πολλά για τον τρόπο μετάδοσης. Ενώ οι πρώτοι
ασθενείς ήταν ομοφυλόφιλοι και δεν είχαν άγχος οι γιατροί για άλλες
ομάδες του πληθυσμού, στην συνέχεια διαπιστώθηκε ότι ο ιός προσβάλλει
και τους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Επίσης, το 1983 φάνηκε ότι η
μετάδοση γίνεται και με το ετεροφυλόφιλο σεξ, όταν απουσιάζει το
προφυλακτικό.
Τελικά τον Μάιο της χρονιάς εκείνης, το Ινστιτούτο Παστέρ στην Γαλλία
έβγαλε σχετική ανακοίνωση ότι έχουμε έναν νέο ιό, που θα μπορούσε να
είναι αυτός που προκαλεί το AIDS. Οι ερευνητές Λυκ Μοντανιέ και
Φρανσουάζ Μπαρ-Σινουσί βρήκαν έναν ιό στον πρησμένο λεμφαδένα ενός
ασθενή AIDS και τον ονόμασαν ιό που σχετίζεται με λεμφαδενοπάθεια ή
LAV. Εν τω μεταξύ, ο ερευνητής Jay Levy στο UCSF βρίσκει τον ιό ARV ή
ιό σχετιζόμενο με το AIDS. Αργότερα, το 1986 δόθηκε η ονομασία HIV,
δηλαδή ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας.

Τα συμπτώματα

Το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών, περίπου δηλαδή το 87% έχει

έντονα συμπτώματα, αλλά υπάρχουν και άνθρωποι με μηδαμινά
συμπτώματα. Μερικά όμως από τα συμπτώματα που θα εμφανιστούν μετά
από 2 ως 4 εβδομάδες (περίοδος πρωτολοίμωξης) από την μόλυνση είναι ο
πυρετός, η κούραση, η αλλεργία, ο πονοκέφαλος, ο πονόλαιμος και οι
πρησμένοι αδένες. Σημαντικό εδώ είναι να πούμε ότι τα παραπάνω
μοιάζουν και με άλλα ΣΜΝ, ενώ μπορεί να εκδηλωθούν ακόμη και σε
άτομα απολύτως υγιή, λόγω άγχους ή φόβου, ότι έχουν κολλήσει AIDS.

Μετάδοση
Σε αυτό το σημείο να πούμε, πώς αν και δυστυχώς εν έτη 2019, υπάρχουν
άνθρωποι που πιστεύουν ότι ο ιός HIV μεταδίδεται απλά με ένα άγγιγμα
των χεριών ή με ένα φιλί, ή τρώγοντας από το ίδιο πιάτο, αυτό δεν ισχύει.
Είναι λίγο πιο περίπλοκο να κολλήσεις AIDS και με τα κατάλληλα μέτρα,
που πρέπει ούτως ή άλλως να εφαρμόζει κανείς στην καθημερινή του
σεξουαλική ζωή ειδικά, δεν κινδυνεύει.

Μέτρα πρόληψης

Χρήση προφυλακτικού στην σεξουαλική επαφή.

Χρήση ατομικής σύριγγας κατά τις αιματολογικές εξετάσεις.

Προσοχή όταν κάνουμε κάποιο τατουάζ ή piercing.

Αν επίσης έχουμε κάποια υποψία πώς μπορεί να κολλήσαμε, είναι

απαραίτητο να κάνουμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στα εξειδικευμένα
κέντρα που υπάρχουν το τεστ για την ανίχνευση του ιού HIV, τα οποία
μάλιστα γίνονται και ανώνυμα και με άμεσα αποτελέσματα.

Η θεραπεία

Η θεραπεία που ακολουθείται για τον ιό HIV και κατά συνέπεια για το AIDS
είναι τα αντιρετροϊκά φάρμακα, αφού ο συγκεκριμένος ιός είναι ρετροϊκός.
Όσο πιο γρήγορα γίνει η διάγνωση, τόσο μεγαλύτερο το ποσοστό για
επιτυχή θεραπεία, που έχει ως στόχο της να μην μολυνθούν νέα κύτταρα,
έτσι ώστε ο ασθενής να έχει μια φυσιολογική ζωή. Οι μελέτες πάντως για
νέα φάρμακα, που θα εξαλείψουν εντελώς το AIDS, δεν έχουν σταματήσει
να πραγματοποιούνται και σίγουρα στο μέλλον θα είναι πολύ πιο
αποτελεσματικά. Επίσης, να πούμε πως υπάρχουν και άνθρωποι που είναι
απλώς φορείς του HIV, αλλά λόγω της φαρμακευτικής αγωγής που
λαμβάνουν, οι πιθανότητες να τον μεταδώσουν είναι πολύ μικρές.

Οι δύο άνθρωποι που «νίκησαν» το AIDS

Υπάρχουν όπως έχει γίνει γνωστό, δύο ασθενείς που κατάφεραν να βγούνε
νικητές απέναντι στην δύσκολη αυτή μάχη. Πρώτος ήταν «ο ασθενής του
Βερολίνου», ο Timothy Ray Brown. Είχε διαγνωστεί με τον ιό το 1995 και
μετά την αντιρετροϊκή κλασσική θεραπεία για δέκα χρόνια και με οξεία
μυελοειδή λευχαιμία που έκανε ακτινοβολίες και χημειοθεραπεία για να τα
αντιμετωπίσει , υπεβλήθη τελικά σε μεταμόσχευση μυελού των οστών από
έναν δότη, ο οποίος είχε μια σπάνια μετάλλαξη στο γονίδιο CCR5, που
χάρη σε αυτή την μετάλλαξη ο ιός του HIV δεν προσβάλλει τα κύτταρα του
ανθρώπου.
Έπειτα και από εξετάσεις που έκανε μετά από χρόνια ο συγκεκριμένος,
πρώην ασθενής φαίνεται πώς όντως θεραπεύτηκε και είναι υγιής 100%.
Έχουν περάσει από τότε 9 περίπου χρόνια, ένα αρκετά καλό διάστημα, που
δημιουργεί αισιοδοξία τόσο στον ίδιο, όσο και στους γιατρούς.

Τέλος, έγινε γνωστό όπως αναφέραμε και στην αρχή του άρθρου μας, ότι
βρέθηκε και δεύτερος άνθρωπος που θεραπεύτηκε εντελώς. Ο «ασθενής
του Λονδίνου», που τα στοιχεία του δεν τα ξέρουμε, υπεβλήθη κι αυτός σε
θεραπεία με μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων μυελού των οστών, πριν
από τρία χρόνια. Ο άγνωστος άντρας είχε διαγνωσθεί με τον ιό το 2003, το
2012 επίσης βρέθηκε να έχει λέμφωμα Hodgkin, που είναι μια μορφή
καρκίνου στο αίμα. Εν τέλει, η μεταμόσχευση έγινε το 2016.

Ο δωρητής του, που όπως φαίνεται του χάρισε μια νέα ζωή στην ουσία,
έχει ανθεκτικότητα στον ιό της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας. Μετά από
ενάμιση περίπου χρόνο, από το τέλος των αντιρετροϊκών φαρμάκων, ο
«ασθενής του Λονδίνου» έκανε ιατρικές εξετάσεις, που δείχνουν επίσης
πλήρη ίαση.  Συγκεκριμένα, ο καθηγητής Ραβίντρα Γκούμπτα , που είναι ο
επικεφαλής των ερευνητών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ δήλωσε : «Δεν
υπάρχει καθόλου ιός που να μπορούμε να μετρήσουμε. Δεν μπορούμε να
ανιχνεύσουμε τίποτε». Αλλά επισήμανε ότι «είναι πολύ νωρίς για να
μιλήσει κανείς για θεραπεία».

Ένα πάντως από τα αρνητικά της μεταμόσχευσης μυελού των οστών σε

ασθενείς με AIDS είναι το υψηλό κόστος της, όπως επίσης πως είναι
δύσκολο να βρεθούν άνθρωποι με ανθεκτικότητα στον ιό HIV.