e‐book 
 
Čeština 
pro 
ukrajinsky mluvící 
 

Tento výukový e‐book vznikl jako reakce na urgentní potřebu znalosti českého 
jazyka pro ukrajinské uprchlíky a akutní nedostatek učebnic. Částečně vychází 
z učebnice Čeština pro ukrajinsky mluvící pro začátečníky a samouky od autorky 
Štěpánky Pařízkové z vydavatelství Pavel Pařízek. 

Pokrývá základní potřeby a komunikační okruhy – dorozumění při prvním 
příchodu do České republiky – seznámení, poskytnutí osobních údajů a údajů o 
vzdělání, povolání a rodině. Poskytne slovní zásobu z oblasti jídla, zdraví a hledání 
práce.  

E‐book je poskytován zdarma a ve studiu českého 
jazyka je možné pokračovat v učebnici Čeština pro 
ukrajinsky mluvící, která je určena pro samouky, stejně 
jako tento e‐book.

1 

 
Samohlásky (Голосні) 

Ukrajinský 
Samohláska  Grafická podoba 
příklad 
Český příklad 

a  a  a / мама  matka 

e  e, ě  е / лев  pes 

i  i, y  і / вікно  pivo 

o  o  о / голос  horký 

u  u  у / дуб  sud 

á  á  ‐‐  láska 

é  é  ‐‐  mléko 

í  í, ý  ‐‐  mletý, mír 

ó  ó  ‐‐  gól 

ú  ú, ů  ‐‐  hůl, úterý 

 
Souhlásky (Приголосні)

Souhláska Ukrajinský příklad Český příklad

b б / бути být

c ц / цапля citron

č ч / черешня český

d д / дерево dům

ď дь / дідусь dělat

f ф / Філіп Filip

g ґ / ґудзик gram

h г / гриб houba

ch х / ходити chodím

2 

 
 j й / йти jahoda

k к / кава káva

l л / ліки lék

m м / малий malý

n н / ножиці nos

ň нь / німецький německý

p п / Петро Petr

r р / рука rychlý

ř рж /кінь  tři; řepa
Пржевальського

s с / син syn

š ш / шишка šiška

t т / ти ty

ť ть / тільки tikat

v в / великий velký

w в (подвійне) WC

x ікс maximum, existovat

z з / зима zima

ž ж / життя život

 
SLOVNÍ PŘÍZVUK (НАГОЛОС СЛІВ) 
Чеська мова відноситься до мов з постійним наголосом. Він стоїть на першому складі. Це, так званий, 
головний наголос. Цей наголос не є настільки сильний, як в українській мові, а наголошений склад не є 
довшим. Так само і довгі склади не є автоматично наголошеними. 

У сполученні з односкладовим прийменником, головний наголос переміщується на прийменник. Aле 
якщо після прийменника стоїть довше слово, то наголос буде на слові за прийменником. 

Довші прийменники зазвичай непереймають наголос. 

Так звані клітики зазвийчай є без наголосу. 
3 

 
Kdo to je? (Хто це?)  
 
 Це ...     
 

   

To je muž.                                                                                       To je žena.        

                                                

To je chlapec.                                    To je dítě.                                  To je dívka.
 
 
 
Co to je? (Що це?)  

 
 
 
 
To je auto.  To je autobus.  To je letadlo.  To je vlak. 
 
 
 
 
 
To je kolo.  To je motorka.  To je mobil.  To je pas.   
4 

 
 
 
 
 
To jsou peníze*.  To je peněženka.   To je klíč.   To je taška. 
 
 
 
 
 
 
To je batoh.  To je počítač.  To je televize.  To je foťák. 
 
 
 
 
 
 
To je pes.  To je kočka.  To je nádraží.  To je letiště. 
 
 
 
 
 
 
To je obchod.  To je hotel.  To je škola.  To je dům. 
 
 
 
 
 
 
To je zastávka.  To je město.  To je koupelna.  To je záchod. 
 
 
  * 3. osoba č. mn. (див. Lekce 2) 

+ interaktivní cvičení 
 
5 

 
 Dobrý den. 
 

‐ Dobrý den, vaše doklady prosím. 

‐ Promiňte*, neumím dobře česky. Co znamená „vaše doklady“? 

‐ Váš pas prosím. 

‐ Aha. Tady je. 

‐ Děkuji. Jak se jmenujete*? 

‐ Andrej Tvardovskyj. 

…… 

‐ Vše v pořádku. Šťastnou cestu a příjemný pobyt. 

‐ Děkuji. Na shledanou. 

‐ Na shledanou. 

* Це звертання на «Ви», котре ми застосовуємо для ввічливого звернення, з пошаною. Для товаришів, близьких родичів, студентів, 
молоді застосовуйте Promiň, jmenuješ, ty jsi, pojď. 

‐ Dobrý den. 

‐ Dobrý den. Já jsem Andrej Tvardovskyj. Vy jste* Petr Holý? 

‐ Ano, já jsem Petr Holý. Těší mě. 

‐ Taky mě těší. 

‐ Pojďte* se mnou. Představím Vás kolegům. 

Dobrý den, to je Andrej Tvardovskyj. Náš nový kolega. 

‐ Ahoj! 

‐ Já jsem Martin. A já jsem Sylva. Já jsem Petr. A to je Iveta. 

  To je Pavel. A já jsem Honza. 

6 

 
a  та, і    
ahoj  привіт  prosím  будь ласка 
cesta (Ж)  дoрога  představím  (1 ос. од., ОФ představit)  представлю, 
česky  по‐чеськи   відрекомендую 
den (Ч)  день  příjemný  приємний  
dobrý  добрий, хороший   šťastnou  (4 в. од., Ж, ОФ šťastná)  щасливої  
dobře  добре  tady  тут 
doklady  (мн., Ч, ОФ doklad)  документи  děkuji  дякую 
kolegům  (6 в. мн., Ч, ОФ kolega)  колегам   v  в, у 
mě  мені  váš  ваш 
neumím  (зап., 1 ос. од., ОФ umět)  я невмію  vaše  ваше 
pobyt (Ч)  перебування  vše  все 
(v) pořádku  (6 в. од., Ч, ОФ pořádek)  добре  vy  ви 
promiňte  вибачте  znamená  (3 ос. од., ОФ znamenat) це означає 
 

FRÁZE 
 
Dobrý den.  Добрий день. 
Vaše doklady prosím.   Будь ласка, Ваші документи. 
Promiňte, neumím dobře česky.  Вибачте, я невмію добре розмовляти по‐чеськи. 
Co znamená „…“?  Що означає„…“? 
Váš pas prosím.  Ваш паспорт, будь ласка. 
Děkuji.  Дякую. 
Jak se jmenujete?  Як Вас звати? 
Těší mě.  Дуже приємно. 
Taky mě těší.  Взаємно. 
Jmenuju se …  Мне звати .... 
Na shledanou.  До побачення. 
Pojďte se mnou.  Ходімо зі мною. 
Představím vás kolegům. Я Вас представлю колегам. 
 
Pozdravy (Привітання) 
 
Найбільш поширеним є привітання «Добрий день/Dobrý den». Застосовується при знайомстві, вході у приміщення, купе потягу, 
публічні місця, як наприклад зали очікувань, менші магазини, ресторани тощо. Це привітання можна використовувати будь‐коли 
протягом дня. Ввечері ми використовуємо «Добрий вечір/Dobrý večer“, а на прощання «Надобраніч/Dobrou noc». Універсальне 
формальне привітання на прощання є «До побачення/Na shledanou».  
У розмовній мові у сім’ї, між товаришами, студентами тощо  ‐ «Агой/Ahoj», інколи «Чау/Čau» чи «Наздар/Nazdar». Всі вони 
використовуються і для вітання і для прощання. 
 
Gesta  (Жести) 

Кількість жестів, котрими користуються чехи, у порівнянні наприклад з італійцями, менша і вони менш помітні. Подібно до 
Німеччини чи Австрії. 

Найважливіші: застережно піднятий вказівний палець, вказівний палець на губах, коли ми хочемо тишину, помах рукою на знак 
незацікавленості, незнання у формі пожаття плечами, кивок головою на знак згоди, хитання головою на знак незгоди. Ви можете 
бачити також вульгарні жести, такі як застережно піднятий кулак чи середній палець. 

7 

 
Sloveso „být“ (Дієслово «бути») 
 
já jsem/nejsem я (є/не є) my jsme/nejsme ми (є/не є)

ty jsi/nejsi ти (є/не є) vy* jste/nejste ви (є/не є)

on je/není він (є/не є) oni jsou/nejsou вони (є/не є)

ona je/není вона (є/не є) ony jsou/nejsou вони (є/не є)

ono je/není воно (є/не є) ona jsou/nejsou вони (є/не є)

 
* 2 oс. мн. також застосовується для «викання», тобто звертання до незна‐йомих, старших чи людей 
вищого рангу. Воно формальне (див. LEKCE 4) 
Дієслово «být» неправильне дієслово. Воно застосовується як дієслово з повним значенням чи для 
створення минулого часу. (див. LEKCE 21) 
Чеські речення не обов’язково повинні містити підмет, особові займенники у позиції підмету часто можна 
вилишити. У якій особі дієслово дуже легко можна визначити з форми дієслова (завдяки закінченням). 
Наприклад у реченні Neumím dobře česky (já). Představím vás kolegům (já). (див. LEKCE 5) 
Займенники у 3 особі часто як у однині так і у множині замінюються вказівним займенником «to»: To je 
Petr. To jsou peníze. 
Заперечення усіх дієслів утворити дуже легко. Досить додати префікс ne‐. (УВАГА! НЕ‐ з дієсловом 
пишеться разом!) Дієслово «být» ‐це виняток, у 3 особі однини має іншу форму: on je – on není. 
+ interaktivní cvičení 

 
RODINA 
babička  dědeček 
 

  Marie  Josef 
Nováková  Novák 
 
maminka  tatínek  maminka  tatínek 
 

  bratr 
Soňa  Petr  a  Hedvika  Tomáš 
Tereza 
  Nováková  Novák  sestra  Soukalová  Soukal 
Nováková 
 

 
dcera  syn 
8 

  Sofie  Jiří 
Nováková  Soukal 
 babička  dědeček 
 

 
Marie  Josef 
  Nováková  Novák 

  teta  strýc/strejda  teta  strýc/strejda 

 
Soňa  Petr  Hedvika  Tomáš 
  Tereza 
Nováková  Novák  Soukalová  Soukal 
Nováková 
 

  Sofie  Jiří 
  Nováková  Soukal 
 
 
neteř  synovec 
  sestřenice a bratranec 
 
 
 
 
manželka a manžel 
 
 
 
  Часто почуєте: 
 
  Soňa  Petr  maminka = matka (neutrální) 
  Nováková  Novák  tatínek = otec (neutrální) 
 
chlapec = kluk (hovorové) 
 
dívka = holka (hovorové) 
 
muž = chlap (hovorové) 
 
dcera  žena = ženská (hovorové) 
 
 
  Sofie 
  Nováková 
 
  jejich  їх 
babička (Ж)  бабуся  maminka (Ж) мама 
bratr (Ч)  брат  manžel (Ч)  чоловік 
bratranec (Ч)  двоюрідний брат   moje  моє  
dcera (Ж)  донька  můj  мій  
dědeček (Ч) дідусь  náš  наш  
její  її   ne  ні  

9 

 
neteř (Ж)  племінниця  tatínek (Ч)  тато 
přítel (Ч)  приятель  ten  той  
rodiče (мн.)  бaтьки  teta (Ж)  тітка 
rodina (Ж)  родина, сім’я   toto  це 
sestra (Ж) сестра  uprostřed  між 
sestřenice (Ж)  двоюрідна сестра   vlevo  зліва, ліворуч (levý = лівий) 
soused (Ч)  сусід  vnučka (Ж)  внучка  
strýc, strejda (Ч)  дядько   vnuk (Ч)  онук 
syn (Ч)  син  vpravo  зправа, праворуч (pravý = правий) 
synovec (Ч)  племінник  vpředu  спереду 
tamto  оте  vzadu  ззаду 
 

Přivlastňovací zájmena (Присвійні займенники у 1 відмінку (1. pád = 1. p.) 
 
já můj syn/dům moje/má sestra moje/mé dítě мій

ty tvůj syn/dům tvoje/tvá sestra tvoje/tvé dítě твій

on jeho syn/dům jeho sestra jeho dítě його

ona její syn/dům její sestra její dítě її

ono jeho pes/batoh jeho sestra jeho letadlo його 

my náš syn/dům naše sestra naše dítě наш

vy váš syn/dům vaše sestra vaše dítě ваш

oni jejich syn/dům jejich sestra jejich dítě їхній

 

Оберіть правильний займенник. 
 
a) To je můj/moje bratr. b) Martina je můj/moje sestra. c) Pan Zeman je naše/náš soused. d) Jeho/její manželka 
je moje/můj sestra. e) Můj/moje manžel se jmenuje Erik. f) Její/jeho přítel se jmenuje Libor. 
 

+ interaktivní cvičení 

 
10 

 
Mít (мати) (+ 4. pád = 4 відмінок) 
 

já  ‐ám  mám ‐ nemám 

ty  ‐áš  máš – nemáš 

on, ona, ono  ‐á  má ‐ nemá  

my  ‐áme  máme ‐ nemáme 

vy  ‐áte  máte ‐ nemáte 

oni  ‐ají  mají ‐ nemají 

Mám sestru. Jmenuje se Jana.                 Mám ráda* Janu. 

Máš bratra? – Ne, mám jen sestru.  Helena nemá ráda* Miloše.   

Nemáme máslo. Koupíš, prosím, nějaké?  Miloš nemá rád* Janu.   

* rád ми застосовуємо для чолов., ráda для жіноч. 
 

Допишіть займенники: 
 

…………… mám  …………… mají  …………… máš 

…………… máte  …………… máme  …………… má 

Доповніть правильну форму дієслівa MÍT. 
 
já ……………  Martin ……………  Šárka …………… 

my ……………  ty a Petr ……………  máma a táta …………… 

Jitka i já ……………  Petře, ……………  paní Nováková …………… 

náš učitel ……………  pane doktore ……………  Novákovi …………… 

11 

 
Оберіть правильне слово. 
 

Jana má rád/ráda Honzu. Tereza má rád/rád Tomáše. Tomáš má rád/rád Terezu. Honza má rád/rád Janu. 
Jmenuji se Štěpánka. Mám rád/rád děti. Moje sestra má rád/rád maminku. Můj bratr má rád/rád Janu. 

 
4. pád podstatných jmen (4 відмінок іменників)  
 

  1. p. č. j. 4. p. č. j.

Ч  Неж.  mobil, počítač, batoh,  1. p. = 4. p.  

autobus, řidičský průkaz,  (mobil, počítač, batoh, ...)
inzerát, e‐mail 

Живе  Tvrdá souhl.: student, Robert,   ‐a studenta, Roberta,     

kamarád, pes, Marek      kamaráda, psa, Marka

Měkká souhl.: muž, Tomáš,   ‐e muže, Tomáše, učitele,  
učitel, přítel       přítele

Samohl.: kolega, strejda, táta   ‐u kolegu, strejdu, tátu, dědu
(= tatínek), děda (= dědeček)

Ж   –a  žena, Lenka, studentka,   ‐u ženu, Lenku, studentku,  
matematika, brigáda       matematiku, brigádu 

‐e  chemie, Julie, Marie, praxe, práce ‐i chemii, Julii, Marii, praxi,  
   práci

Souhl.: pomoc, znalost, neteř,  1. p. = 4. p.  
domácnost, odpověď (pomoc, znalost, neteř, ...)

С   jméno, město, kolo, auto, dítě,  1. p. = 4. p.  
letiště, vzdělání, doučování  (jméno, město, kolo,...)
 
 

Слова у дужках доповніть у речення правильною формою. 
 

a) Nemáme ................. (pivo). Koupíš nějaké? b) Máš s sebou ................. (slovník)? c) Petr nemá ................. 
(syn). d) My máme ................. (pes) a Novákovi mají ................. (kočka). e) David má ................. (dědeček) 
v Plzni. f) Mám nové ................. (kolo). g) Vy s sebou nemáte ................. (pas)? h) Martino, nemáš, prosím, 
................. (tužka)? i) Moje dcera nemá očkovací ................. (průkaz). 

 
12 

 
Těší mě. 
 
Andrej: Jé, Petře, to je hezká holka. Kdo to je? Jak se jmenuje? 
Petr: Která? 
Andrej: Ta vlevo. 
P: Karla. 
A: Seznámíš nás? 
P: Jasně. 
P: Karlo, mohu ti někoho představit?  
Karla: Určitě. 
Petr: To je Andrej, můj nový kolega. 
Petr: Andreji, to je Karla, moje manželka. 
Karla: Karla, těší mě. 
A: Andreji, mě také těší. 
K: Odkud jste, Andreji? 
A: Z Ruska./ Z Ukrajiny. 
K: Co děláte? 
A: Jsem programátor. A vy? 
K: Jsem učitelka.  
 

děláte (2 ос., мн.)  робите  odkud  звідки  
hezká (Ж, 1 в.)  гарна  programátor (Ч)  програміст  
holka (Ж, роз.)  дівчина  seznámíš (2 ос., од., ОФ seznámit) ознайомиш 
jé  вау  ti (3 в., од., ОФ ty)  тобі 
která  котра  učitelka (Ж)  вчителька 
mohu (1 ос., од., роз. = můžu)  можу  určitě  певно 
nás (4 в., мн., ОФ my)  нас  z  з 
někoho (4 в., од., ОФ někdo)  кого‐небудь  
 

FRÁZE 
 
Seznámíš nás?  Познайомиш нас? 
Jasně. /Jistě. /Určitě./ Samozřejmě.   Звичайно. Авжеж. 
Mohu ti někoho přestavit?/Mohu vám někoho představit? Можу тобі/Вам когось представити? 
Mě také (těší).  Дуже приємно. 
Odkud jsi?/ Odkud jste?  Звідки ти/Ви? 
Co děláš?/Co děláte?  Чим ти займаєшся? 
Jak se máš?/Jak se máte?  Як ти/Ви? 
Děkuji, dobře.  Добре, дякую. 
Dobře.  Добре. 
(U)jde to. Нормально.  
Hm. Nic moc.  Так собі.  
Špatně. Погано. 
 

13 

 
Povolání (Професії) 
účetní  (M/Ж) бухгалтер  řidič(ka)  водій 
lékař(ka)  лікар (‐ка)   policista(stka)  поліцейський 
učitel(ka)  вчитель (‐ка)   úředník(‐dnice)  службовець 
student(ka)  студент (‐ка)   letuška (Ж)  стюардеса  
právník/právnička  юрист (‐ка)   stevard (Ч)  бортпровідник 
prodavač(ka)  продавець  asistent(ka)  aсистент (‐ка)  
manažer(ka)  менеджер  architekt(ka)  aрхітектор (‐ка) 
 

+ DOPLŇKY 

FRÁZE  Souhlas ‐ Nesouhlas (Згода ‐ Hезгода)  
 
  Ano nebo ne?  Так чи ні? 
Myslím, že ano. Я думаю, що так.  Ano?  Так? 
Nechceš jít s námi?  Ти нехочеш йти з нами?  Co říkáš/říkáte?, Co ty/vy na to? Як ви вважаєте? 
Podívej se. Дивись.  Jsi pro/Jste pro? Ви згідні?  
Co ty na to?  Як ти вважаєш?   Souhlasíš/souhlasíte?  Погоджуєтеся?  
Půjdeš s námi?  Підеш з нами?   Máš čas? ...  
Tak co? Souhlasíš?  Ну то що, погоджуєшся?   ‐ Ne./Bohužel ne./Myslím, že ne./Asi ne./Promiň, promiňte, ale 
To mám radost.  Я така/такий радий.  ne. 
Už se těším.  Вже з нетерппінням чекаю.  ‐ Ano, rád(a)./Myslím, že ano./Tak jo./Tak dobře. 
  Ви маєте час? 
  ‐ Ні./Нажаль ні./Я думаю, що ні./Напевно ні./Вибачте, але ні. 
  ‐ Так, із задоволенням./Я думаю, що ні./Так, добре.

 
Časování sloves (Дієвідмінювання дієслів) 

Більшість чеських дієслів можна віднести у одну з чотирьох основних груп згідно з кінцівкою інфінітиву. 

1. Перша група включає дієслова, котрі закінчуються на ‐at чи ‐át, напр.:  «dělat» чи «dát». 
Дієвідмінюються наступним чином: 
 
Číslo jednotné Číslo množné

1. (já) dělám 1. (my) děláme

2. (ty) děláš 2. (vy) děláte

3. (on) dělá 3. (oni) dělají

(ona) dělá

(ono, to) dělá

14 

 
DĚLAT:  DĚL‐AT  → DĚL+ÁM/ÁŠ/Á/ÁME/ÁTE/AJÍ 
 
Однакові: běhat, але НЕ hrát (у теперішньому часі відмінюють‐ся як 2 група, оскільки –át це не кінцівка, 
але –á‐ відноситься до кореня дієслова). 
 
 
2. Друга група  закінчується на ‐ovat чи ‐ýt/‐ít, напр.: «kupovat», «mýt» чи «lít». –ova‐ у таких дієсловах як 
«kupovat» при дієвідмінюванні міняється на «u». 
 
 
Číslo jednotné Číslo množné

1 (já) kupuji* 1 (my) kupujeme

2 (ty) kupuješ 2 (vy) kupujete

3 (on) kupuje 3 (oni) kupují*

(ona) kupuje

(ono, to) kupuje
 
KUPOVAT:   KUP‐OVAT  →   KUP+UJI/UJEŠ/UJE/UJEME/UJETE/UJÍ 
HRÁT:  HRÁ‐T  →  HRA+JI/JEŠ/JE/JEME/JETE/JÍ 
 
Однакові: pracovat працювати, cestovat подорожувати, ubytovat поселяти 
 
* У розмовінй мові кінцівки ‐uju/‐ujou: (já) kupuju, (oni) kupujou. 
 
Дієвідмінюйте:  
 
pracovat  ............................................................................................................. 
cestovat  ............................................................................................................ 
hrát  ..................................................................................................................... 
ubytovat  ............................................................................................................. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
15 

 
3. Третя група дієслів закінчуються на  ‐it чи  ‐et/‐ět, напр.: „prosit“ (запитати) or „rozumět“ (зрозуміти). 
 
Číslo jednotné Číslo množné

1. (já) chodím 1. (my) chodíme

2. (ty) chodíš 2. (vy) chodíte

3. (on) chodí 3. (oni) chodí

(ona) chodí

(ono, to) chodí
 
 
CHODIT:  CHOD‐IT    CHOD+ÍM/ÍŠ/Í/ÍME/ÍTE/Í 
 
Однакові: jezdit їздити, souhlasit погоджуватися, схвалювати, myslet думати, bydlet проживати, mluvit 
говорити 
 
Дієвідмінюйте:  
 
jezdit  .................................................................................................................. 
souhlasit ..................................................................................................................... 
myslet  ................................................................................................................ 
bydlet  .................................................................................................................... 
mluvit  .............................................................................................................. 
 
4. Четверта група включає дієслова, що закінчуються на  ‐out, ‐ci, напр.: „zapomenout“ (забути), „moci“ 
(могти), чи інші дієслова, такі як „nést“ (переносити) чи „brát“ (брати), „jít“ (йти), „psát“ (писати), jet (їхати ) 
 
Číslo jednotné Číslo množné

1. (já) píšu, jdu 1. (my) píšeme, jdeme

2. (ty) píšeš, jdeš 2. (vy) píšete, jdete

3. (on) píše, jde 3. (oni) píšou, jdou

(ona) píše, jde

(ono, to) píše, jde
 
 
 

16 

 
Особисті займенники використовуютьяс здебільшого для наголошення. Точніше кажучи, особистий 
займенник непотрібен, тому що з кінцівки дієслова ми дізнаємося, хто є підметом. А з контексту чи 
звернення ми можемо дізнатися, чи використовується звернення на «Ви» чи тільки другої особи множини. 
 
Chodím na fotbal. Plavu. (já) x Já chodím na hokej. (наголос) 
Chodí na fotbal a plave. (on, ona)  x  Chodí na fotbal a plavou. (oni) 
Pane Nováku, chodíte na fotbal? (vykání)  x  Petře, chodíš na fotbal? (tykání) 
x  Děti, chodíte na fotbal? (2. os. č.mn.) 
 
+ interaktivní cvičení 
 
Chtít (хотіти) + 4. в чи дієслово 
 
Číslo jednotné Číslo množné

1. (já) chci 1. (my) chceme

2. (ty) chceš 2. (vy) chcete

3. (on) chce 3. (oni) chtějí

(ona) chce

(ono, to) chce
 
 

Strakonická 5 ... 
 
Julie: Ahoj Ireno, máš čas? 
Irena: Jasně. Co potřebuješ? 
‐ Potřebuji vyplnit tohle. Můžeš mi, prosím, pomoct? 
‐ Co to je? Aha, žádost o ubytování na kolejích. 
‐ Vím, co je to jméno a příjmení. Nevím, co je to číslo OP/pasu, bydliště, PSČ, datum narození DDMMRR. 
‐ OP je občanský průkaz, ty jsi cizinka, tak máš jen pas.  
‐ Pas je „паспорт“, že? 
‐ Ano.  
‐ A datum narození DDMMRR? 
‐ DDMMRR je den, měsíc, rok. Tedy datum narození jsou narozeniny, „день рождения “.  
Národnost je, odkud jsi. Ty jsi z Ruska, tak myslím, že národnost je ruská. 
‐ Promiň, jak se to píše? Můžeš mi to vyspelovat? 
‐ R ‐ u ‐ s ‐ k ‐ á.  
‐ Nestihla jsem to. Můžeš mi to prosím zopakovat? 
‐ R ‐ u ‐ s ‐ k ‐ á.  
17 

 
‐ Bydliště, to je adresa. Takže Tábor 5, Strakonická. 
‐ Nejdřív se píše ulice, potom číslo popisné a potom město. 
‐ Aha, takže Strakonická 5, Tábor. 
‐ Ano. 
‐ A co je číslo popisné? 
‐ To je to číslo pět. 
‐ A co je to PSČ? 
‐ PSČ je poštovní směrovací číslo. Rusky „почтовый индекс“. A tady to podepíšeš. Tady, jak je „podpis“. 
‐ Moc děkuji. 
‐ Není zač. 
 
anglická (прикм., Ж)  англійська  podpis (Ч)  пiдпис 
bydliště (С)  місце проживання   pomoct (ОФ)  допомогти 
cizinka (Ж)  іноземка  potom  потім 
číslo (С) номер   potřebuješ (2 ос. од., ОФ potřebovat)  потребуєш 
datum (С)  дaта  potřebuji (1 ос. од., ОФ potřebovat)  потребують 
den (Ч)  день  promiň  пробач 
jméno  (С)  ім’я   průkaz  (Ч)  посвідчення 
kolejích (6 в., мн., Ж, ОФ koleje) гуртожитках  příjmení (С)  прізвище 
měsíc (Ч)  місяць  PSČ  поштовий індекс  
mi  мені  rok (Ч)  рік 
moc  багато  takže  тому 
na  на  tedy  тому  
národnost (Ж)  нaціональність  tohle  це 
narozeniny (мн.)  день народження  ubytování (С)  надання житла 
nejdřív  спочатку, в першу чергу  ulice (Ж)  вулиця 
o  прo (žádost o)  vím (1 ос. од., ОФ vědět)  (я) знаю 
OP  внутрішній паспорт   vyplnit (ОФ)  заповнити 
pasu (2 в. од., ОФ pas)  паспорті  vyspelovat  прочитати по буквам 
podepíšeš  (2 ос. од., ОФ podepsat)  підпишеш  žádost (o něco) (Ж)  заява 
 

Fráze 
 
Co potřebuješ?  Що тобі потрібно? 
Můžeš/můžete mi prosím pomoct? Можеш/можете мені допомогти, будь ласка? 
žádost o ubytování na kolejích  заява про поселення у гуртожиток 
datum narození дата народження 
občanský průkaz  внутрішній паспорт / посвідчення громадяна 
....., že? ......, правда? 
Myslím, že ....   Я вважаю, що ..... 
Promiň, jak se to píše? Вибач, як це пишеться? 
Můžeš mi to vyspelovat? Ти можеш мені прочитати по буквах? 
Nestihla jsem to.  Я невстигла. 
Můžeš mi to prosím zopakovat?  Будь ласка, можеш повторити? 
Nejdřív se píše ... (пасивний стан) Спочатку пишеться ... 
Moc děkuji.  Дуже дякую. 
Není zač.  Будь ласка. 
 
18 

 
Další slovesa (Інші дієслова)  
 
Яким взірцевим дієсловам з лекції 5 подібні дані дієслова? У третю колонку доповніть інфінітив та 
підкресліть кінцівку. 
 
potřebovat: potřebuji/‐u, potřebuješ, potřebuje, potřebujeme, potřebujete, potřebují/‐ou 
vyplnit: vyplním, vyplníš, vyplní, vyplníme, vyplníte, vyplní                                    
vyhláskovat: vyhláskuji/‐u, vyhláskuješ, vyhláskuje, vyhláskujeme, vyhláskují/‐ou 
podepsat : podepíšu, podepíšeš, podepíše, podepíšeme, podepíšete, podepíší/‐ou                                      
 
Vědět (знати) 
 

Číslo jednotné Číslo množné

1. (já) vím 1. (my) víme

2. (ty) víš 2. (vy) víte

3. (on) ví 3. (oni) vědí

  (ona) ví      

  (ono, to) ví      
 
 
Číslovky (Числівники) 
 
  0 nula  9  devět  18  osmnáct  30  třicet   
  1 jeden, jedna, jedno  10  deset  19  devatenáct  40  čtyřicet 
  2 dva, dvě, dvě  11  jedenáct  20  dvacet  50  padesát 
  3 tři  12  dvanáct  21  dvacet jedna  60  šedesát 
  4 čtyři    13  třináct  22  dvacet dva  70  sedmdesát 
  5 pět  14  čtrnáct  23  dvacet tři  80  osmdesát 
  6 šest  15  patnáct  24  dvacet čtyři  90  devadesát 
  7 sedm  16  šestnáct      100  sto 
  8 osm                              17   sedmnáct                                                            1000     tisíc 
     
Abeceda (Алфавіт) 
 
A   B   C   D   E   F   G   H   CH   I   J   K  L   M   N   O   P   Q   R   Ř   S    Š   T   U   V    W   X  Y   Z   Ž       
 
I = měkké „i“ 
W = dvojité „v“ 
Y = tvrdé „y“, ypsilon 
Á, É, Í, Ó, Ú, Ý  = dlouhé A, E, I, O, U, Y (довге A, ...) 
Ů = „u“ s kroužkem (з кружечком) 
19 

 
Určování času (Визначення часу) 
 
a) частини дня 
 
  ve dne                                              v poledne 
 
 
                         dopoledne                                                 odpoledne     
                      
                             ráno                                                            večer 
 
 
 
  v noci 
  
                                                          o půlnoci 
 
b) вираз «... hodin» 
 
V kolik hodin?  ‐ V jednu hodinu.            Kolik je hodin?   ‐ Je jedna hodina. 
(О котрій годині?)  ‐ Ve 2, 3, 4 hodiny.          (Котра година?)   ‐ Jsou 2, 3, 4 hodiny. 
  ‐ V 5 ‐ 11 hodin.    ‐ Je 5 ‐ 12 hodin. 
  ‐ Ve 12 hodin. 
 
 
 
 
 
 
     (Ve) čtvrt na jednu.  (O) půl jedné, druhé,  (Ve) tři čtvrtě na jednu, 
  (Ve) čtvrt na 2 ‐ 12.                třetí, čtvrté,                          na 2 ‐ 12. 
                  páté, šesté, 
 
                  .... 
                   
 
 
 
 
 
za pět minut  za pět minut  za pět minut  za pět minut 
čtvrt na osm  půl osmé  tři čtvrtě na osm  osm 

20 

 
 
 
 
 
 
čtvrt na osm   půl osmé   tři čtvrtě na osm  osm hodin 
a pět minut  a pět minut  a pět minut  a pět minut 
 
 
+ interaktivní cvičení 
 
                                    
Hledám práci 
 
 
Julie studuje matematiku a chemii na univerzitě v Praze, bydlí na kolejích a hledá brigádu. Každý den čte 
inzeráty. Chce brigádu v Praze. Její kamarádka Irena má taky brigádu v Praze. Pomáhá jí hledat práci. Sedí u 
počítače a čtou inzeráty. 
 
     Hledám studentku na doučování ruštiny. Zn. Rychle a kvalitně. 
 
     Hledáme učitele ruštiny. Požadujeme dobrou znalost jazyka, praxi, zkušenosti. Vhodné pro rodilého mluvčího.     
Nabízíme 200 – 300 Kč/hod. 
 
A tady, podívej: 
 
     Nabízím práci na doma. Potřebujete počítač, telefon a řidičský průkaz B.  
     Zn. Jen dlouhodobě. 
 
To se mi líbí, ale nechci to. Nemám auto. 
 
     Hledáme učitele, obor matematika a ruština. Jen na plný úvazek.  Požadujeme vysokoškolské vzdělání, 
vhodné i pro rodilé mluvčí.  Ruské gymnázium, Nerudova 44, Praha  
 
     Přijmeme studenta/‐ku na krátkodobou pomoc v domácnosti, na nákupy ap. 
 
Hm. To se mi líbí. Ale asi platí málo. 
 
Tak se zeptáme. E‐mailová adresa je  novak.j@seznam.cz 
 
 
 
21 

 
Dobrý den, 
 
zaujal mě Váš inzerát. Hledám brigádu a ráda bych se zeptala, jaká je odměna. 
Děkuji za odpověď.  
  Julie Cvetajeva 
 
 
 
 
brigádu (4 в. од., Ж, ОФ brigáda)   підробіток  plný  повний 
čte  (3 ос. од., ОФ číst)  читає  počítače (2 в. од., Ч, ОФ počítač) комп’ютери 
čtou (3 ос. мн., ОФ  číst)  читають  pomáhá  (3 ос., од., ОФ pomáhat)  допомагає 
dlouhodobě  довгостроково  pomoc (4 в. од., Ж, ОФ pomoc)  допомога 
dobrou (прикм., 4 в. од., Ж, ОФ dobrá) хорошу  požadujeme  (1 ос. мн., ОФ požadovat) вимагаємо 
domácnosti  (6 в. од., Ж, ОФ domácnost)  домашнього  práci (4 в. од., Ж, ОФ práce)  роботу, працю 
господарства  praxi (4 в. од., Ж, ОФ praxe)  стаж 
doučování (4 в. од., С, ОФ doučování)  репетиторство   pro  для 
e‐mailová (Ж)  електронна пошта   průkaz (4 в. од., Ч, ОФ průkaz)  посвідчення 
gymnázium  (С)  гімназія  přijmeme (1 ос. мн., ОФ přijmout)  приймемо  
hledá (3 ос. од., ОФ hledat)  шукає  rodilého (прикм., 4 в. од., Ч ж., ОФ rodilý) за походженням, 
chemii (4 в. од., Ж, ОФ chemie)  хімію  rodilého (mluvčího) носій мови (від народження) 
i і, також  ruštiny (2 в. од., Ж, ОФ ruština) російської 
inzeráty (4 в. мн., Ч, ОФ inzerát) оголошення   rychle  швидко 
jaká  яка  řidičský  водійський  
jazyka (2. в. од., Ч, ОФ jazyk)  мови  se zeptáme (1 ос. мн., ОФ zeptat se)  (ми) спитаємо 
jí (займ., 3 в. од., ОФ ona)  її  sedí  (3 ос. мн., ОФ sedět)  сидить 
kamarádka (Ж)  подруга  studentku (4 в. од., Ж, ОФ studentka) студентку 
každý  кожен   studuje (3 ос. од., ОФ studovat)  навчається  
krátkodobou (прикм., 4 в. од., ОФ krátkodobá)  tečka (Ж) крапка 
короткострокову   u  біля 
kvalitně  якісно  učitele (4 в. sg, Ч, ОФ učitel)  вчителя 
málo  мало  univerzitě (6 в. од., Ж, ОФ univerzita)  університеті 
matematiku (4 в. од., Ж, ОФ matematika) математику  úvazek (Ч) ставка (робоча)  
mluvčího (4 в. од., Ч ж., ОФ mluvčí)  речника   vhodné  відповідне 
nabízíme (1 ос. мн., ОФ nabízet) пропонуємо  vysokoškolské (прикм., 4 в. од., С, = ОФ) вища 
nákupy (4 в. од., Ч, ОФ nákup)  закупівлі  vzdělání (4 в. од., С, = ОФ) освіта 
obor (Ч) спеціалізація  zavináč (Ч)  @, собачка 
odměna (Ж) винагорода  zkušenosti (4 в. од., Ж, ОФ zkušenost) досвід 
odpověď (Ж)  відповідь  Zn. (značka) марка  
platí  (3 ос. мн., ОФ platit)  платить  znalost (4.в. од., Ж, ОФ znalost)  знання 
 
 

FRÁZE 
 
studovat na univerzitě навчатися в університеті 
studentka na doučování angličtiny/ruštiny студент на репетиторство англійської/ російської 
To se mi líbí.  Мені це подобається. 
práce na doma  робота на дома  
Jen na plný úvazek.  Тільки на повну ставку.  
Tak se zeptáme.  То спитаємо. 

22 

 
Zaujal mě Váš inzerát. Мене зацікавило Ваше оголошення. 
Ráda bych se zeptala, jaká je odměna.  Я хотіла запитати, яка винагорода. 
Děkuji za odpověď.  Дякую за відповідь. 
 
 
 
Co studujeme? (+ 4. p . = 4 відмінок) (Що ми вивчаємо?) 
 
Studujeme: matematiku, jazyky (češtinu, angličtinu, němčinu, španělštinu, francouzštinu, italštinu, ruštinu*), 
chemii, ekonomiku, fyziku, práva, medicínu 
 
Chodíme na: základní školu, na střední školu, na učiliště (С), na gymnázium (Ч), na vysokou školu/na univerzitu 
 
Máme: základní, středoškolské, vysokoškolské vzdělání, maturitu (держав. атест.) 
 
* Назви мов пишуться з малої літери, назви країн та національність пишуться з великої літери: ukrajinština ‐ ukrajinský 
‐ Ukrajina ‐ Ukrajinec/nka (більше на Doplňky www.jazykoveknihy.cz) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

23 

 
OBLEČENÍ A TOALETNÍ POTŘEBY 
 

 
sukně 
  košile  tričko 
kalhoty (džíny) 
 

 
bunda 
  svetr  sako 

  šaty 

  čepice 
  šortky/kraťasy 
mikina 
 
trenky 
 

 
kalhotky 
 

  ponožky 
 
boty 
podprsenka  24 

 
 

 
houbička 
  pasta na zuby 

 
kartáček na zuby 
 

  mýdlo 

 
zrcátko 
 

Oblečení  + mám, mám na sobě 

 
ručník  hřeben 
šampón 
 

  toaletní papír 

 
tampón 
 

 
plenka  papírové kapesníky  vložka 
 

25 

 
Barvy 
 

       bílá                     černá                      šedá                         červená                       žlutá                         modrá 

    růžová                  zelená                   oranžová                     fialová                       hnědá 

1. pád: 

жіночий: bílá, černá, šedá, červená, ..... (bílá sukně, modrá bota, černá bunda, ...)  
чоловічий неж.: fialový, hnědý, zelený, žlutý, ... (fialový svetr, hnědý ručník, ...) 
середній: zelené, žluté, modré, ... (zelené tričko, žluté mýdlo, modré sako, ...) 
 

4. p. (mám ...): 

жіночий: bílou, modrou, zelenou, ..... (bílou sukni, modrou bundu, zelenou čepici, ...)  
 
bíl‐ý  bíl –ou: Mám bílou sukni. 
 
чоловічий неж.: fialový, hnědý, zelený, žlutý, ... (fialový svetr, hnědý ručník, ...) 
 
1. p. = 4. p.: Mám fialový svetr. 
 
середній: zelené, oranžové, černé, ... (zelené sako, oranžové tričko, zelené mýdlo, ...) 

1. p. = 4. p.: Mám zelené tričko. 

 
26 

 
Potraviny 
mléčné výrobky 

 
tvaroh 
  máslo  jogurt 
Nápoje  sýr 

 
káva  džus 
voda 
 

 
mléko 
 

 
čaj 
Pečivo  pivo 

  víno 

 
rohlík 
houska 
  chléb/chleba 

27 

 
Maso, uzeniny 

  salám 
 
maso 
ryba 
 

 
párky 
  paštika  šunka 

Zelenina 

 
mrkev 
 

  zelí 
salát 
  paprika 

 
rajče, 2 rajčata  květák 
 
česnek 
 
ředkvičky 
 

 
okurka 
ovoce: 
cibule 
  brambory 

28 

 
Ovoce 

 
jahoda 
banán 
 

  jablko 

 
pomeranč 
 

  švestka 

 
citron 
  hroznové víno  hruška 

Sladké 

 
sušenka 
  čokoláda 
bonbony 
 

 
marmeláda, džem  buchta 
dort 
 

 
29 

 
 Ostatní 

 
vejce, vajíčko 
  sůl a pepř 
(houskový) knedlík 
 

  talíř 

 
vidlička 
  nůž 
ryže 
lžíce  cukr 
 

Jíst (+ 4. p.) 
 

já  ‐m  jím ‐ nejím 

ty  ‐š  jíš – nejíš 

on, ona, ono  ‐  jí ‐ nejí 

my  ‐me  jíme ‐ nejíme 

vy  ‐te  jíte ‐ nejíte 

oni  ‐í  jedí ‐ nejedí 

 
30 

 
Pít (+ 4. p.) 

já  ‐i/‐u  piji/u ‐ nepiju 

ty  ‐eš  piješ – nepiješ 

on, ona, ono  ‐e  pije ‐ nepije 

my  ‐me  pijeme ‐ nepijeme 

vy  ‐te  pijete ‐ nepijete 

oni  ‐í/ou  pijí/ou – nepijí/ou 

Lidské tělo 
ucho, 2 uši  vlasy 
 
oko, 
 
loket  2 oči 
 
zápěstí  rameno 
 
nos 
  hlava 

  prsty 
ruka 
 
prsa 
  hrudník 
ústa/pusa  krk 
 
břicho 
  záda 

 
noha 
  kotník 

  koleno 
 
31 

 
Bolí mě .... (+ 1. pád) 

Mám ( + nemoc + 4. pád) 

Mít:   kašel (Ч) кашель    alergie na (Ж + 4 в.)  алергія (на);  silná/mírná alergie  

  rýmu (Ж)  нежить  сильна/легка алергія  
  teplotu (Ж) температуру     být alergický na prach/pyl/roztoče,.. мати алергію на 
  horečku (Ж) гарячку   пил/пилок/кліщі  
  průjem (Ч) діарею     astma (С, 3 в. proti astmatu)  асма 
  vyrážku (Ж) висипання  zubař/zubařka  стоматолог  
  pohotovost (Ж)  невідкладна допомога, черговий лікар  
zvracet  блювати  ordinace (Ж)  прійëм у лікаря, прійëмная у лікаря, кабінет 
dieta (Ж) дієта  čekárna (Ж) зал чекання, приймальня (у лікаря)  
  ordinační hodiny (Ж, мн.)  години прийому 
lék:   na bolest  проти болю  zdravotní sestra (Ж)  медсестра  
  na teplotu  на температуру    preventivní prohlídka (Ж)  профілактичний огляд  
  na spaní  на спання  pacient/ka  пацієнт 
  poliklinika (Ж)  поліклініка 
antikoncepce  контрацепція  nemocnice (Ж)  лікарня  
očkování proti … (+ 3 в.)  щеплення  sanitka (Ж)  карета швидкої допомоги  
   
Nemoci: chřipka (Ж)  грип  Neklepat. Не стукати. 
  angína (Ж) ангіна  Nevstupovat. Незаходити. 
  cukrovka (Ж)  діабет 
 
Užitečné výrazy  
 
Au. Ай. 
Kolik vážíte?  Яка ваша вага? 
Kolik je vám let?  Скільки вам років? 
Jak se to užívá?  Як це приймати? 
Jste očkovaný/‐á proti tetanu?  Ви маєте щеплення від правця? 
chronický  хронічний 
akutní  гострий 
zdravý  здоровий 
 

 
32