ĆWICZENIA WARG

 
Należy polecić dziecku naśladowanie logopedy (rodzica)   i patrząc w lustro:
                1. nadymać policzki przy zwartych wargach;
                2. nadmuchiwać gumowe zabawki, baloniki, puszczać bańki mydlane;
                3. nadymać policzki z uwolnieniem nagromadzonego w jamie ustnej powietrza;
                4. nadymać policzki i zatrzymać powietrze w jamie ustnej na około 4 -5 sekund,
następnie oddychać przez nos bez zmiany położenia warg i policzków;
               5. nadymać policzki na zmianę lewy i prawy, przesuwać powietrze z jednej strony
jamy ustnej do drugiej przy zwartych wargach;
               6. wciągać policzki do jamy ustnej (policzki ściśle przylegają do łuków zębowych,
wargi tworzą zajęczy pyszczek);
               7. przy zaciśniętych zębach zwierać i rozwierać wargi (zwarcie ma być silne,
rozwarcie możliwie największe);
               8..zaokrąglać i rozciągać (spłaszczać) wargi przy zwartych szczękach; przy
zaokrąglaniu wargi wysuwają się do przodu i całkowicie zwierają, przy spłaszczeniu wargi
ściśle przylegają do łuków zębowych, zęby dolne i górne powinny być widoczne;
               9. zaokrąglać i rozciągać wargi przy zwartych szczękach; przy zaokrąglaniu wargi
wysuwają się do przodu i całkowicie zwierają, przy spłaszczeniu wargi są też zwarte, a łuki
zębowe niewidoczne;
               10. przy zwartych szczękach i wargach odciągać na przemian kąciki ust na boki;
               11. cmokać przy dowolnym układzie warg (powstający szmer przypomina
pocałunek); cmokać przy wysuniętych i zaokrąglonych  wargach oraz zwartych szczękach;
              12. wymawiać samogłoski ustne z przesadną artykulacją, np. a-i-o-e-u-y, łączyć przy
tym w pary samogłoski o skrajnych układach  warg  i kilkakrotne powtarzać każdą z par: a-i-
a-i, a-u-a-u, u-i-n-i, i-a-i-a, j-n-i-n, n-a-u-a;
               13. wymawiać samogłoski ustne przy zwartych szczękach;
               14. przy lekko rozwartych szczękach naciskać palcami wskazującymi na kąciki ust
w kierunku do środka szpary ust (wargi wysuwają   się do przodu   i uwypuklają na zewnątrz
do góry i do dołu w kształcie luków), przy takim układzie polecamy wykonać zwarcie warg;
              15. przy zamkniętych szczękach unosić wargę górną (widoczne są tylko zęby górne),
a następnie opuszczać wargę dolną (widoczne  są tylko zęby dolne);
              16. przy zamkniętych szczękach wysuwać wargi do przodu i zaokrąglać  kształcie
wąskiego lejka (jak przy wymowie u); stopniowo  opuszczać szczękę dolną i poszerzając we
wszystkich kierunkach odległość między wargami, przejść do najszerszego okrągłego 
otwarcia szpary ustnej, następnie stopniowy powrót do poprzedniego położenia warg, nie
zmieniając położenia wargi dolnej (należy zwracać uwagę na symetryczny układ warg);
               17.  górne siekacze oprzeć na wardze dolnej, warga górna jest lekko uniesiona, tak
że widoczne są siekacze górne (jak przy artykulacji głosek w, f); wdychać i wydychać
powietrze przez szczelinę wargowo-zębową;
              18. dolną szczękę przesuwać do przodu i do góry, tak, aby widoczne dolne siekacze
dotykały do spłaszczonej wargi górnej;
              19. górnymi siekaczami lekko dotykać wargi dolnej, równocześnie wargi wykonują
ruch spłaszczenia i powrót do pozycji neutralnej; te  same ruchy warg wykonuje się przy
kontakcie zębów dolnych z górną wargą;
             20. wargi wysuwać do przodu, zaokrąglać i zwierać, a następnie wykonać ruch w
prawo i w lewo (lub do góry i do dołu); szczęki przez cały czas są zwarte;
              21. przy rozwartych szczękach wciągać w głąb jamy ustnej wargi, tak by całkowicie
zasłaniały zęby górne i dolne; następnie stopniowo unosić szczękę dolną, zbliżać wargi i
wciągać powietrze;
              22.wargę górną położyć możliwie najdalej na wargę dolną i wykonywać ruchy
ssania; to samo ćwiczenie wykonujemy przy ułożeniu wargi dolnej na górną;
              23. oblizywać wargą drugą wargę, na przemian górną i dolną;
              24.wykonywać ruch kolisty wysuniętych, zaokrąglonych i zwartych warg; ruch warg
może być wykonywany samodzielnie lub łącznie z ruchami szczęki   dolnej;
             25. utrzymywać przy pomocy warg patyczek obciążony plasteliną; wdech  i wydech
wykonywać kącikami ust; w celu wyeliminowania oddychania przez nos zaciskać nozdrza;
             26.dmuchać na płomień świecy, skrawki papieru, watkę, pingpongową piłeczkę przy
różnym układzie warg: wargi ułożone w kształcie  wąskiego lejka (jak przy n), wargi ułożone
w kształcie szerokiego lejka (jak przy sz), układ właściwy spółgłosce f,
             27. naśladować parskanie konia;
              28.naśladować warkot motoru.
  

ĆWICZENIA  JĘZYKA
Należy polecić dziecku naśladowanie logopedy (rodzica) i patrząc w lustro:
                1. wysuwać język za jamę ustną, na dół, na boki, do góry;
                2. wysuwać język naprzemiennie — wąski i szeroki; na początku ruchy wolne,
potem coraz szybsze;
                3. unosić język za wargę dolną, następnie górną;
                4. oblizywać wargę górną wysmarowaną dżemem lub czekoladą;
                5.  unosić język do wewnętrznej strony wargi najpierw dolnej, potem górnej;
               6. lizywać dżem lub czekoladę z wewnętrznej strony wargi górnej;
               7. unosić język do zębów najpierw dolnych, potem górnych;
               8. liczyć czubkiem języka zęby górne najpierw od zewnętrznej, następnie od
wewnętrznej strony;
          9. wykonywać najpierw wolne, potem coraz szybsze ruchy na boki, w górę i w dół
językiem w powietrzu — jak wąż; następnie stopniowo cofać język  w głąb jamy ustnej;
         10. wolno, następnie coraz szybciej masować czubkiem języka zęby, następnie wałek
dziąsłowy, podniebienie;
         11.  żuć język;
         12. udawać ssanie cukierka;
         13. naśladować grę na trąbce;
         14.ostrzyć czubek języka o górne zęby, przy szeroko otwartych ustach;
         15. masować język poprzez nagryzanie czubka języka zębami;
             16.szybko unosić i opuszczać język w kierunku dolnych i górnych zębów, przy
szeroko otwartych ustach i nieruchomej żuchwie;
             17. wsuwać język między wprawione w drgania wargi;
             18.dmuchać na czubek języka uniesiony do walka dziąsłowego;
             19.wymawiać ttt najpierw wolno, potem coraz szybciej przy szeroko otwartych 
ustach;
              20.  wymawiać ddd najpierw wolno, potem coraz szybciej przy szeroko otwartych
stach;
             21.szybko wymawiać / (lllll...);
         22.szybko wymawiać sylaby: la, lo, le, lu;
        23.szybko wymawiać naprzemiennie głoski /, n (Inlnln..)
             24.szybko, naprzemiennie wymawiać głoski t, d, n;
             25. śpiewać: najpierw lalal, lalala, lalala..., lelele..., lololo..., następnie llulu, lulu,
lulu...; powtarzać ten materiał,   
              26. podstawiając kolejno  samogłoski: e, o, u: następnie ćwiczyć wymowę wyrazów:
lato, lotnik (l -t), lada, lody (l - d): len, kolano (l - n); tata, tutaj (t - t); Tola, hotel (t  - l);
Adela, kundel (d - /): tunel, ten (t - n); nota, Aneta (n - t);
  26.zdmuchiwać skrawek papieru umieszczony na czubku języka;
              27.szerko rozciągnięty język wysuwać, a następnie cofać do jamy ustnej; język
powinien być tak szeroki, aby jego brzegi dotykały zębów trzonowych; ująć szeroki język
między zęby trzonowe i delikatnie żuć;
             28.ułożyć szeroki język na dnie jamy ustnej i przy lekko otwartych ustach 
wykonywać wdech i wydech przez usta;
              29.ująć brzegi języka między zęby trzonowe, a czubek unosić do wałka dziąsłowego
i opuszczać;
              30. rozluźniony język podnieść do podniebienia twardego i lekko go dotknąć;
              31. nabrać powietrze przez nos i szybko, mocno wydychać przez usta
 
 
              źródło:
                   E.M.Skorek, Reranie. Profilaktyka, diagnoza, korekcja.
                   IMPULS, Kraków 2001’, s. 60 –63.