Adli Toksikoloji Laboratuvarında Standardizasyon Dağlıoğlu N, Efeoğlu P, Gülmen MK

DERLEME REVIEW

ADLİ TOKSİKOLOJİ STANDARDIZATION IN

LABORATUVARINDA FORENSIC TOXICOLOGY
STANDARDİZASYON LABORATORY
Nebile Dağlıoğlu, Pınar Efeoğlu, Mete Korkut Gülmen Nebile Dağlıoğlu, Pınar Efeoğlu, Mete Korkut Gülmen
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Adli Tıp Ana Bilim Dalı, Adana, Türkiye Department of Forensic Medicine, Medical Faculty, Cukurova University, Adana, Turkiye

Alındı: 01.08.2012 / Kabul: 14.02.2013 Received: August 1, 2012 / Accepted: February 14, 2013

Sorumlu Yazar: Pınar Efeoğlu Correspondence to: Pınar Efeoğlu

Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Adli Tıp Ana Bilim Dalı 01330 Adana - Türkiye, e-posta: pnrefeoglu@gmail.com Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Adli Tıp Ana Bilim Dalı 01330 Adana - Türkiye, e-posta: pnrefeoglu@gmail.com

başarmada, adli toksikoloji sa- Key words: standardization, qu-

ÖZET hasında çalışan laboratuvarlara ABSTRACT ality assurance/control, forensic
yardımcı olacaktır. toxicology laboratory
Adli bilimler disiplini içerisin- Quality assurance has an impor-
de kalite güvenliği, sonuçların Anahtar Kelimeler: standardi- tant role in forensic science dis-
adalet sisteminde verilen kararı zasyon, kalite güvencesi/kont- cipline since it influences results
etkilemesi açısından önemli rol rolü, adli toksikoloji laboratuvarı of court. Standards and guidelines
oynamaktadır. Adli toksikolojik set up to assure quality of inves-
analizlerde araştırmaların kali- tigation in forensic toxicological
tesini güvence altına almak için analysis by recognized professi-
Avrupa’da, Amerika’da ve tüm onal bodies in the United States,
dünyada tanınan profesyonel Europe and worldwide.
kuruluşlar tarafından standart-
lar ve kılavuzlar hazırlanmıştır. This study is prepared to provide
a viewpoint about existing stan-
Bu çalışma adli toksikoloji labo- dards and guidelines for forensic
ratuvarı için var olan standartla- toxicology laboratory. These gui-
ra ve kılavuzlar hakkında genel delines comprise of seven major
bir bakış açısı sağlamak üzere chapters; personnel, specimen,
hazırlanmıştır. Bu kılavuzlar laboratory organization, labora-
personel, numune, laboratu- tory analysis procedures, quality
var organizasyonu, laboratuvar assurance/control and interp-
analiz prosedürleri, kalite gü- retation of results. Suggestions
vencesi/kontrolü ve sonuçların which take part in guidelines are
yorumlanması şeklinde 7 ana not available for every laboratory.
bölümü içermektedir. Kılavuz- However, these suggestions will
da yer alan öneriler her labo- help laboratories which are wor-
ratuvara uygun değildir. Ancak king in forensic toxicology to achi-
bu öneriler gelecek hedeflerini eve future purposes.

Daglıoglu N, Efeoglu P, Gulmen MK. Standardization in forensic toxicology laboratory. Daglıoglu N, Efeoglu P, Gulmen MK. Standardization in forensic toxicology laboratory.
J For Med 2013;27(2):113-21 doi:10.5505/adlitip.2013.62634 J For Med 2013;27(2):113-21 doi:10.5505/adlitip.2013.62634

Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2 113 114 Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2
 Adli Toksikoloji Laboratuvarında Standardizasyon Dağlıoğlu N, Efeoğlu P, Gülmen MK

GİRİŞ Tablo 1: Adli toksikoloji uygulamaları için bazı organizasyonlar konularla ilgilenir. Bir labora- manda laboratuvar personelinin zaman bu kılavuz değiştirilirse
tarafından yayımlanan kılavuzlar tuvarın kalite sistemi içerisinde yeterli şekilde eğitilmesi ve tec- veya ilk kullanım konumuna ge-
Adli bilimlerin mahkemeye yer alabilmesi için organizas- rübelendirilmesinden sorumlu tirilirse yeniden gözden geçirilip
katkısındaki değeri laboratu- Kılavuz Organizasyon yonel bir plana ve yapıya sahip olmalıdır. Personelin yetenek- tarih ve imza atılmalıdır. Stan-
varlarda yürütülen testlerin olması gerekir. Bu plan ve yapı; lerini ve çalışma performansını dart işletme metodu; uygulanan
United Nations Office drug control and crime
güvenilirliğine ve yorumlarının UN-ODCCPa laboratuvarın fiziki durumunu, personel performans testleriyle her analitik yöntemin teorisi ve
prevention
geçerliliğine dayanır. Yeni ana- amacını, tüm çalışanların gö- takip etmelidir. Geçerli olan yeni prensibini, reaktif, kalibratör
litik yöntemlerin de hızla ge- Forensic toxicology laboratory SOFT/AAFSb rev ve sorumluluklarını, ens- analitik yöntemler için bir pro- ve kontrollerin hazırlanması ile
lişmesine paralel olarak adli trümantal cihazları, kullanılan sedür ve uygun işleyişi sağlaya- ilgili talimatları, güvenliği sağ-
bilimlerle ilgilenen ulusal ve Toxicological analysis TIAFTc kimyasalların hazırlanmasından cak bir kalite kontrol programı lamadaki gereklilikleri, kalitatif
uluslararası tüm enstitüler- Toxicological analysis in the context of deter- etiketlenip saklanmasına kadar- hazırlamalıdır (4,5). veya kantitatif sonuçların kabul
de adli analitik toksikoloji hızla GTFChd ki aşamaları, yöntem validasyo- veya reddedilmesindeki validas-
mining brain death
gelişmeye başlamıştır. Bundan nunu, kalite planı ve risk değer- yon kriterlerini içermelidir. Ay-
önce Avrupa’da sadece birkaç Workplace drug testing programme SAMSHAe lendirmesini ve ayrıca güvenliği Standart İşletme rıca, analitik çalışmaları yapan
adli bilimler enstitüsü adli tok- Gas chromatography/mass spectrometry içermektedir (3). Aynı zamanda ve örnekleri hazırlayan kişilerin
sikoloğa sahipken 1950 sonları confirmation of drugs blood and urine testing
CLSIf cihaz kalibrasyonu, uygulanan Metodları adını ve imzalarını atacağı bir
ile 1960’lar boyunca hemen he- testin yeterliliği ve laboratuvar defter tutulmalı ve eski defter-
Drugs of abuse testing guidelines AGSAg
men tüm Avrupa’da adli toksi- genel ihtiyaçları EN ISO/CEI Laboratuvar; güncel uygulama ler arşiv bölümünde saklanma-
koloji laboratuvarları kurulmuş European Laboratory Guidelines for Legally 17025:2005 Avrupa standardı ve testleri yapan, tüm eleman- lıdır (4,6).
EWDTSh
ve bu analizlerin kalitesini kont- Defensible Workplace Drug Testing akreditasyon çalışması içerisin- lara uygun olan eksiksiz bir
rol etmek için ilk çabalar yine de yer almaktadır. standart işletme metot kılavu-
Avrupa’da başlamıştır. 1990 yı- Forensic Science zuna sahip olmalıdır. Bu kılavuz; Numune toplama
lında Uluslararası Adli Toksi- numune alma, transfer etme ve
kologlar Birliği (TIAFT) konfe-
c The International Association of Forensic Toxicologist
Personel koruma zinciri, kalite güvence ve ve etiketleme
ransında Avustralyalı Kimyager d German Toxicological and Forensic Chemistry kontrol, analiz, veriyi gözden ge-
De Zeeuw analitik toksikolojide Adli toksikoloji laboratuvarı çirme ve rapor etme gibi ayrın- Toksikolojik analiz için uygun
kalite güvenliği ve performansı e Substance Abuse and Mental Health Services Administration idari ve yönetimsel, eğitimsel, tılı tanımları içermelidir. Her ne numunenin seçimi, toplanması
konularını yansıtarak kalitatif kurumsal ve profesyonel so-
f Clinical and Laboratory Standards Institute
analizlere nasıl yaklaşılması ge- rumlulukları için uygun eğitim Tablo 2: SOFT tarafından önerilen numune miktarları
rektiği ile ilgili konuları günde- g Swiss Working Group for Drugs of Abuse Testing Guidelines almış ve tecrübe sahibi olan bir
me getirmiştir (1). Bu tarihten kişi tarafından idare edilmelidir.
h European Working Defensible Drug Testing Postmortem Analiz Antemortem Analiz
itibaren adli toksikoloji alanına Laboratuvar müdürlüğü için Fen
daha gerçekçi ve uygulama- bilimlerinde doktora derecesi Beyin 50 g Kan 15 ml
lı olabilen bütünleyici pek çok ve akıl sağlığı servisi (SAMHSA) alkol analizlerinde ise Alman ki- ve en az üç yıl adli toksikolojide
kılavuz ve standart, ulusal ve kitapçığı ise kıyaslanabilir genel tapçığı (GTFCh) kullanılabilmek- tüm gün laboratuvar çalışması Karaciğer 50 g İdrar 30 ml
uluslararası organizasyonlar yapısal plana sahiptir. Birleş- tedir (2). veya Fen bilimlerinde master
Böbrek 50 g Tükürük, salya 1 ml
tarafından yayımlanmıştır. Tab- miş Milletler Narkotik İlaçlar derecesi ve en az beş yıl tüm
lo 1’de çeşitli organizasyonların Birimi (UN-ODCCP) ilaç analiz- Akreditasyon prosesi periyodik gün laboratuvar tecrübesi ya Kardiyak kan 25 ml
listesi ve yayınladıkları klavuzlar lerinde maddelerin analitik gö- olarak yürütülen ve kendi bün- da Fen bilimleri mezunu olup,
verilmiştir. rünüşlerini belirlemede gerekli yesinde iyileştirmeler yapan en az 7 yıl tüm gün laboratuvar Periferik kan 10 ml
ihtiyaçları ortaya koymaktadır. öz-değerlendirme işlemidir. çalışması koşulları aranmalıdır.
Tümü
Adli Toksikologlar Birliği (TIAFT) Birkaç analit, basit donanım ve Laboratuvar denetimi ve akre- Laboratuvarda çalışacak olan Safra
kullanılabilir
ve Amerikan Adli Bilimler Aka- yetenekli elemanlarla ilgili ko- ditasyon seçenekleri arasında diğer personellerin sayısı ve
demisi (AAFS) tarafından yayın- nularla ilgilenmektedir. Aynı işleyiş ve yöntemsel farklılıklar türü laboratuvarın amacına ve Tümü
İdrar
lanan kitapçık adli toksikolojinin zamanda saç, ter ve salya gibi olmasına rağmen laboratuvar büyüklüğüne göre değişir. kullanılabilir
uygulamaları için bütünleyici bir biyolojik materyallerin analizine hizmetlerinin değerlendirilmesi Tümü
Mide içeriği
kılavuzdur. Madde bağımlılığı de değinmektedir. Adli amaçlı pek çok alanı kapsayan temel Laboratuvar müdürü aynı za- kullanılabilir

Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2 115 116 Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2

ve teslimi önemlidir. Toksiko-
lojik değerlendirmede ihtiyaç
duyulan doku örnekleri ve vücut
sıvılarının minimum miktarı be-
lirlenmelidir. Toplanan örneğin
miktarı tekrar gerekebilir dü-
şüncesi ile yeterli miktarda ol-
malıdır. Tablo 2’de antemortem
ve postmortem çalışmalarda
önerilen numune miktarları yer
almaktadır (4).
Olay yerinden laboratuvara ge-
len örnek için transfer ve koru-
ma zinciri formu hazırlanmalı
ve laboratuvar istem formuna
eklenmelidir. Taşımada zarar,
kontaminasyon ve bozunma
olasılığını en aza indirmek için
numune doğru bir şekilde sak-
lanmalı ve taşınmalıdır. Taşıma
kutuları sadece güvenlik alanla-
rında açılmalıdır. Güvenlik alanı
yetkisiz kişilerin giremeyeceği
yer olarak tanımlanır. Numune
kayıt makbuzunun basılı kopyası
sürekli olarak muhafaza edil-
Tablo 3: AGSA, EWDTS ve SAMSHA tarafından önerilen idrar geçerlilik kriterleri
Yorum(Yorum)
Dilüe idrar*
İdrar matriksi değil
Karıştırılmış idrar
*verilen referans değerleri bu aralığın dışında ise idrar dilüedir.
Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2
Adli Toksikoloji Laboratuvarında Standardizasyon Dağlıoğlu N, Efeoğlu P, Gülmen MK
melidir. Bu kayıt elde yazılmış laboratuvarların ayrı bir ulaşım Araştırma (Ön izleme) ön izleme testlerindeki cut-off türevlendirme işlemi gerektir-
veya bilgisayarda oluşturulmuş alanına sahip olması tavsiye değerleri yer almaktadır (4,8). mediği ve daha hassas olduğu
olabilir. Her örnek kutusunun edilmektedir. Bu alanda örnek Testleri için GC/MS’e iyi bir alternatiftir.
bütünlüğü, doğruluğu kontrol alınır, geliş sayıları verilir, 24 Doğrulama testlerinde immu-
edilip farklılıklar kayıt edilmeli- saatlik numuneden alınan ör- Ön izleme testleri; negatif ör- Doğrulayıcı Testler noassay analizi doğrulamak için
dir (4,5). nek dondurucuda saklanır. Eğer nekleri elimine etmek, pozitif ikinci bir immunoassay sistemi-
çoklu örnek içeriyorsa bir grup örnekleri ise tanımlamak için Bilimsel ve adli ilkenin genel nin kullanılması kabul edilebilir
formu hazırlanır. Örnekler ana- kullanılan immunoassay test bir maddesi olarak ilaçların ve değildir. Çünkü cross reaktifi
Güvenlik ve Koruma liz edildikten sonra bir standart tekniğidir. İmmunoassay testler diğer toksik maddelerin teşhisi aynı zamanda ikinci araştırma
işletme prosedürü hazırlanma- maddelerin olası kullanımının farklı bir kimyasal ilkeye daya- için olasıdır. Farklı cross reak-
Zinciri lıdır (4). hızlı bir şekilde tespitini içerir. nan ikinci bir teknik tarafından tifleri ile ikinci bir immunoassay
Laboratuvara alınan idrar örne- doğrulanmış olmalıdır. Kütle analizi ilk araştırmaya ek olarak
Adli toksikoloji laboratuvarına ğine genellikle amfetamin, ko- spektrometresiyle eşleşmiş gaz kullanılabilir. Bir analiti kimlik-
giriş sınırlandırılmış olmalı- Analitik Prosedür kain, opiyat, fensiklidin ve esrar kromatografi (GC/MS) doğrula- lendirme için seçilmiş iyon iz-
dır. Laboratuvar müdürü belirli tayini için ön izleme testi uygu- yıcı analiz olarak önerilir. Doğru leme modlu kütle spektrometri
alanlara girebilmeleri için per- Laboratuvara gelen idrar örne- lanır. Her bir ilaç sınıfını belirle- bir şekilde kullanıldığında has- kullanılır (GC/MS-SIM). Kont-
sonele belge ve yetki vermelidir. ğinin seyreltilip seyreltilmedi- mede farklı immunoassay kitleri sasiyet ve spesifiklik açısından rol veya kalibratöre uygun olan
Yetkilendirilmemiş personele ğini ya da sahte olup olmadığını kullanılmaktadır. İmmunoassay daha güvenilir sonuçlar sağlar. iyon oranları için kabul edilebilir
eşlik edilmeli ve ziyaretin ama- tanımlamak amacıyla idrar ge- testler diğer ilaç ve ilaç meta- Doğrulayıcı test hedef analit için kriter %±20’dir. Tanımlama için
cı, tarihi ve zamanı kayıt edilip çerlilik testi uygulanmaktadır. bolitleri ile çapraz reaksiyon ilk testten daha spesifik olma- niteleyici iyonlar olarak izotop
laboratuvar giriş ve çıkışta gün- Bu testteki belirleyici paramet- gösterebilmektedir. Bu nedenle lıdır. Yüksek performanslı sıvı ve yaklaşık iyonların kullanımı
lük deftere imza attırılmalıdır. reler kreatinin, pH ve spesifik yanlış pozitiflik ve yanlış negatif- kromatografi (HPLC) amfetamin geçerli değildir (9).
Numune; şüphelinin ismi, vaka yoğunluktur. Tablo 3 idrar ge- lik gibi sonuçların ortaya çıkma- ve sentetik ilaçlar veya bunla-
numarası, örnek tipi (kan, idrar, çerlilik parametrelerinin ka- sı söz konusudur (9). Tablo 4’de rın metabolitlerinin tespitinde
saç vb.), tarih ve örneği alan ki- bul değerlerini göstermektedir Kalibrasyon ve
şinin kimliği ile etiketlenmelidir. (7,8). Tablo 4: Ön izleme testlerindeki idrar cut-off konsantrasyonu
Örnek güvenliğini korumak için Geçerlilik Metodu
EWDTS SAMSHA
Madde AGSA µg/L
µg/L ng/ml Kalibrasyon bir enstrümanın
Amfetamin 300/1000 500 500 performans parametrelerini ta-
nımlamak ve doğrulamak için
Analit(Analit) AGSA EWDTS SAMSHA Cannabis 50 50 50 kullanılan olmak üzere grupları
Kreatinin 0.4-1.8 mmol/L 0.5-2 mmol/L 2-20 mg/dL Kokain veya metaboliti hazırlanarak oluşturulur. Farklı
300 300 150 materyallerde mümkün olduğu
Spesifik ağırlık 1.001-1.003 1.001-1.020 1.001-1.003 Benzoilekgonin
kadar uygun matris kalibratörü
Barbitürat 300 200 - kullanılmalıdır. Bir laboratuvar;
Kreatinin ≤0.4 mmol/L ≤0.5 mmol/L <2mg/dL
uyguladığı immunoassay test-
Spesifik ağırlık <1.001 Out of range <1.001 Benzodiazepin 100 200 -
lerde kör veya negatif kalibratör
1.001-1.020 ve bunların standart sapmasının
Opiyat 300/2000 300 2000
Nitrit >500mg/L >500mg/L >500mg/L cut-off değeri ile çakışmaya-
Phencyclidine - 25 25 cağını ispatlayabilmelidir. Kro-
pH <3 veya >11 <3 veya >11 <3 veya >11 matografik analizler için uygun
Methadone 300 300 - internal standart kullanılma-
Diğer Ekzojen veya Ekzojen veya lıdır. İnternal standart örnek
endojen maddeler endojen maddeler Methaqualone 300 300 -
içindeki analite olabildiği kadar
bulunmuş bulunmuş benzer kimyasal ve fiziksel özel-
LSD 0.5 1 -
likte olmalıdır. Spesifite, kesin-
117 118 Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2
 Adli Toksikoloji Laboratuvarında Standardizasyon Dağlıoğlu N, Efeoğlu P, Gülmen MK

lik, doğruluk, tekrarlanabilirlik, rol çalışmaları önem kazanmış- maları (kromatografik pikin sin- lar) yükselen beklentileri, artan
doğrusallık, tespit limiti ve geri tır. Pek çok ülkede hukuk otori- yal gürültü oranı), kalite kontrol iletişim ve bilinçlenme, hasta
kazanım uygulanan yöntemin teleri adli veya klinik tespitlerde verisini içermelidir. Bu işlem hakları ve tüketiciyi koruma ha-
validasyon parametreleridir. belli örneklerin analizini yapan yapıldıktan sonra ilgili makama reketleri, maliyet baskıları, özel
Doğrusallık en az dört kalib- laboratuvarlarda uluslararası rapor edilmelidir. Bu raporda sigortalar, adalet reformları,
ratör kullanılarak saptanmalı- standardizasyon organizasyonu- hem nitel hem de nicel sonuçlar teknolojik ve bilimsel ilerleme-
dır. Doğrusallık (linerlik) kriteri na (ISO) göre yeterlilik testlerini bulunmaktadır. Nitel sonuçlar ler, rekabette artış potansiyeli
olarak korelasyon katsayısı (r) veya akreditasyonu uygulamaya pozitif veya bulunmadı olarak kalite standartlarının benimsen-
kullanılmaktadır ve çoğu çalış- koymuştur (11). takip edilen testte isimlendirme mesini zorunlu hale getirmiştir.
mada kabul edilebilir korelas- yoluyla gösterilmelidir. Nicel
yon katsayısı 0,99’dur. Ancak bu Standart işletme metotları; suç sonuçlar uygun terminoloji kul- Ülkemizde sadece şimdilik kli-
değerin 0,98 olduğu durumlar- veya adli bilimler laboratuvarla- lanılarak belirlenmelidir. Tercih nik laboratuvarlarda akreditas-
da olabilir. Diğer bir validasyon rının sonuçları nasıl yorumlaya- edilen birimler; sıvılar ve doku- yon istenirken yakın gelecekte
parametresi olan geri kazanım cağı, delilleri nasıl test edece- lar için mg/L, mg/kg’dır. Diğer Adli Toksikoloji laboratuvarla-
ilaç, ilaç metabolitleri veya in- ğini kontrol etmektedir. Kalite birimler ise mg/dL, mg/100g rında da standardizasyon zorun-
ternal standardın yüzdesi ola- sistemindeki temel ilke “yaptı- olarak kullanılır (4). lu hale gelecektir.
rak tanımlanmaktadır. Analitin ğın şeyi yaz, yazdığın şeyi yap”
geri kazanımının %100 olması ifadesidir. Analitik ilerlemenin
gerekmez. Fakat ölçütü tutarlı tüm yönlerini içerir. Kalite gü- Kayıtların
(tüm konsantrasyonlar ölçül- venliğinin adli bilimler disiplini
meli), tekrarlanabilir (%20’den içerisinde tek bir rolü varsayılır, Tutulması
daha yüksek) ve hassas olmalı- o da yanlışı tespit etmek ve uy- NOT: Bu çalışma “4. Mediterra-
dır (4,10). gun iyileştirici yöntemi başlat- Kayıtlar en az beş yıl muhafaza nean Academy of Forensic Sci-
maktır (12). edilmelidir. Bunların içerisinde ence Meeting, Antalya, Turkey,
raporun bir kaydı, istek ve ko- Ekim14-18,2009”da poster bildi-
Kalite Güvenliği ve Laboratuvarlarda kullanılan ruma formu, laboratuvar verisi, risi olarak sunulmuştur.
standartlar yapılan test için kalite kontrol ve uzmanlık test
Kalite Kontrol uygun olmalıdır ve referans kayıtları olmalıdır. Aynı zaman-
materyalin kimliği ve saflığı la- da CD, DVD gibi ortama uygun
Suç laboratuvarlarında kalite- boratuvar tarafından doğrulan- aygıtlarla elektronik veri dosya-
yi sağlama sadece doğru şeyi malıdır. Laboratuvar müdürü ları arşivi yapılması için uğraşıl-
yapmak değil aynı zamanda bu kalite kontrol ve yeterlilik testi- malıdır.
doğru şeyi gerçekten yapmak nin sonuçlarını düzenli bir şekil-
ve bunu kanıtlamak için ob- de gözden geçirmelidir (13).
jektif bilgiye sahip olup olma- SONUÇ
dığından emin olmaktır. Ulus-
lararası bilimsel komiteler; Verilerin Gözden Toksikoloji laboratuvarlarındaki
tekrarlanabilirliği, geçerliliği farklılıklar göz önünde bulun-
ve kıyaslanabilirliği olan yayım- Geçirilmesi durulduğunda özel prosedürler
lanmış araştırma sonuçlarına ve prosesler gerekecektir. Adli
gereksinim duyarlar. Örnekler Sonuçlar rapor edilmeden önce toksikoloji laboratuvarlarında
farklı bir metot veya teknikle analitik veri uzman olan bilim- yapılan analizlerin yeterliliği ve
başka bir laboratuvar tarafından sel bir personel tarafından göz- geçerliliği için laboratuvarların
analiz edildiğinde laboratuvarı den geçirilmelidir. Minimum akredite olması gerekmektedir.
kullanan kişi aynı sonuç beklen- koşullarda bu inceleme; koru-
tisi içerisinde olacaktır. Son 20 ma zinciri belgelemesi, analitik Adli bilimlerde hizmet alanının
yıldır validasyon ve kalite kont- verinin geçerliliği ve hesapla- (adalet mekanizması, yurttaş-

Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2 119 120 Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2
 Adli Toksikoloji Laboratuvarında Standardizasyon

KAYNAKLAR
1. Battista HJ, Meyer LV, Wehinger G.
Quality assurance in forensic toxicological
analysis. Accred Qual Assur 1996;1:201-6.
2. Penders J, Verstraete A. Laboratory
guidelines and standards in clinical and
forensic toxicology. Accred Qual Assur
2006;11:284-90.
3. Berte LM. Laboratory quality manage-
ment: a roadmap. Clin Lab Med 2007;27:
771-90.
10. United Nations Office on Drugs and
Crime (UNODC). Guidance for testing of il-
licit drugs in seized materials and biologi-
cal specimens: validation and verification
of analytical methods. New York, 2009:5-
38.
11. Wille SMR, Peters FT, Fazio VD, Samyn
N. Practical aspects concerning validation
and quality control for forensic and clinical
bioanalytical quantative methods. Accred
Qual Assur 2011;16:279-92.

4. SOFT/AAFS Forensic Laboratory Guide- 12. Mozayani A, Noziglia C. The Forensic

lines. Forensic Toxicology Laboratory Laboratory Handbook Procedures and
Guidelines. 2006 Version. Practice. Second Edition, Humana Pres,
2011:335-55.
5. Cooper GAA, Paterson S, Osselton MD.
The United Kingdom and Ireland Asso- 13. Bissell MG. Regulatory issues in ac-
ciation of Forensic Toxicologists. Forensic creditation of toxicology laboratories. Clin
toxicology laboratory guidelines(2010). Lab Med 2012;32:525-42.
Science and Justice 2010;50:166-76

6. Li H, Adeli K. Laboratory quality regula-

tions and accreditation standards in Cana-
da. Clinical Biochemistry 2009;42:249-55.

7. Substance Abuse and Mental Health

Services Administration (SAMSHA): Di-
vision of Workplace Programs. Manda-
tory guidelines for federal workplace drug
testing programs. Specimen Validity Test-
ing, 2005.

8. AGSA. Drugs of Abuse Testing Guide-

lines, 2006.

9. Substance Abuse and Mental Health

Services Administration (SAMSHA): Di-
vision of Workplace Programs. Manda-
tory guidelines for federal workplace
drug testing programs. Analytical Testing
methods, 2010.

Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2 121 Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2