You are on page 1of 129
“ acs shsvsraeonponhra eenvalvvra tel rafssr dum ven flrs Gum ram pve F oe re sta om adn Tam Ais Gm drei ina dee eos ene ino contlac 0 mit tats pls cin feslea = ss rags cam eases fessneléjer- pit ss as pinerc ents conc ole we wo ters ia ur xpi tree pas acts et uot hee ects ger ese ale mats arasdo aot rome Toles eesti lng redo que ua as mahors ls case _mangs cr de poeips aoa sont pla poster sa Tank estate eatin ents qu glue ma arts vgs serecr ena dasitu ezan deers. ‘nce princpos bates stableoc pel fetonesiogs areas alee: ses pps us sree psp wate aban fg enpracate das ances paesagenea astra, Masten cas pret escece aly enone meea de ase suite eas oars afc de sug gral es ci pee Ge ss qua serseure= noma as gua in lig ee fone erie romans «cus A sec iad. are imukos ttl sere sso aus gaa merina =e pep br ds Hea us ees enirhiga seaan tne caaar mos cao Ws 9) Ensundo Fes peat ns passe escanns wascane, tur aia a seo din, ra ancora va doe aoe Pq auese deat sslaniovesieaelygaretacrtr vi cotiana ze ragusau rashes co pt otis senate, sectade qu os alcans pceia ya astra ira ma at a etree ue pesto fee fnlotonne Pease TOW JKEH 270. pep, «deloe an Facog rs ‘Tepins rateon Case ca Peiespéa Urania 4aStePolos ante derleab Mahia dang URS) eno ara ns Pgs ie Tommy Akira Goto INTRODUGAO A PSICOLOGIA FENOMENOLOGICA anova psicolagia de Edmund Huser! Introdugdo a Psicologia Fenomenolégica ‘Arnova psicologia de Edmund lusser! cain Paco 1 Reeds they temoges heed Eon oer ‘toys —_ ‘TOMMYAKIRA GoTo Lntrodugéo 4 Pricolegia Pinomenobogica A nova psicologia de Edmund Huser! a ie Caan Pi (2) (Citra esi don Shh Come Akin mona lenge ame ‘iol Fabs 08 Calera eg) 1 Ver ming, 158.1995 “Tseng ‘ella calor tele sigs sennager ea \UWWERSIOADE FED=RN. CE USERLAND w BIBLGTEGA ‘isa1suru 1000373288 cation i sa) sw cir a se ssintlSpttco A mina amade espora Not, us, com en amor, erin eeeos a0, tem ae acompanhadoealrosamente ceri tados oF momentos do a ex ‘Ans mess pas, Lia oak, quem en deve todo o ge su A catidaspor su presencia ctr agradecio ts pessoa qu contra para elon so dese esto nto €sutient, poem agadegocarcarinho ‘muita etna aor estes Prof De, Mao M. Antz, Pol De Rul da Souza Jongeberg e Prof Emilio Romero eas meat _qerdos amis Ronny Franc Campos, a Wad, Pncone Ferme, New Montforante ¢ Edsbrande Cava Ta bem agradegn + Fotifia Unies Catlen de Campinas = Progiama de Pés-Graduaho em Psicologia, 8 CAPES, cos su programa de bolts a Hato als qua em epi ¢ incendie com sus pablo ins formas nel Apresentagio ‘Un a extasa eu indo So Plo para uma bance exa- ‘nisador a Unedade de Sto Paso compara eum. ito peso, of, gus trabalhava na UNICAMP na srt {a cgto, Durntea vine, convendvanes sobre rome: nologi,pis oer sprinted bane Comecei a falar ale {obe como em prog se is ese assuntaecomo aabonda- fem fenomencligin fi snd adotada por alguns pssogo, ‘carta altar, depo de termos lado see ¢saaos0 Joe) ‘Martins, tambino nome de Arnedeo Corl velo bile Mea empasir de viagem nfo conbaca Gio e soa propsta {de psooogia fencmenoligies, quarto o, elm de algemss ‘Stuns tnhn doa oportunidad Ge astra um euro sou er ums gens quando velo an Bal. A preacopacio de Gog nade ena no mando catia coma evomenolola con nod, Fale! eno do qusto pasos da aie fomenclé- {ca poposta pel pvfsor tana naturals smercana 2 {ia pensveleregortzacin comoxmpaseninterntiroentze 0 terosto 0 quate patos. Ta modelo deadline ta lguzas faractorstion que oaprcksmavam dena Haguagem cena ‘pricy mito enar nfo aco qinntifenio ner sal feces come, por example, podera ocoree as andes fe contd de Daria Era uns sborlagem endaentemente ‘ual, as qu aa potenio do enter na conversa de ‘Sentsta Eu esta flr com minha expotgs. Ese percca geen eEaE eaten TTR «ue ea poderiasjdaro cole a ostendar tipo de piolosis «queer ratiado a ese que amos examinarentrevicar pe soos sobre um deterainado campo de som experigai,obter tna visto gorl de seu deporte, dvg-o em unidade de ‘ignleado,esrever om Ingiagem psiogice © signfendo Disco do cada una deste uniéades (ou de agrepementos de nidades, ent catgoripaaseanimente exrever on lato constente sobre a compreensio do susie «respelo da tema fem ava om regudsrepetro mesmo prosedimoate com ou aos slo até que emerge um cont de caraceities conus aquela vive afm procedinnto calico ov ‘mens com ito nelcuglo ma corunidace oe cients, Meu clea fiésofo fou sin planer boro! Ble dss Algo como soguinte: “Abi Eno fo ele qu roan eo para Bras! E56 lou diva: ann por cima chemo a aso a fenomenologacintsen” Foon perplex. LA eta ex inte dena um enznto desastrado da Picola som a Flos, is experéncia cas quests que sscitou fearam comign todos esses aos ede cata forma ainda ete cero que @ Fenomenolopa tm muito ater & Pserogi, Nao 26 0 ‘eampo da teora como no de pss onesie da pric, 2 io porn en obign of pttigos a revrem sens conetos Disicose até porto de vst sogund o ql ei comsmind ‘ses cones Sota o pote deve arconectoe cost os sero outs, a pasqu «mesmo a pice sere ox, Se devams do vero mince como um cmpo ques etende Alinta dena de forms indepondonte eos pods ser aalieado ‘guentfcado om tro de parts extreparesmaspassarcs nos vernseris nee ea Voloa partir de none experi, dando-nos conta de qu 0 conteeento pose el wma cue de su leane esgifendo par nso modo Uefa lena os bastante mae eormplenda, Ma tt tmpos de sodemiade no 6 possvel dena de ler esa perpectv sem ‘airm ingenidade Ingenidade den conbaciment qe pode tert belosefcis tenons eae o nema tenses ee tos especiis, mae que oii undo mum interpreta de realidad «contentment fer na mesmice dof dado fem termos deters, Nada dye oe so que noauge da {anlaga dsp ands vivemor um mundo contaditeo «helo de conltseterrvlmente ameapdc. ‘Mas como vinusizar uma nora plea «partir doe on: {inqueefoomenelégices? Como estendero olka da fname: ‘ologa ko epenoe par o fnsmentos de nossa cdacia da ‘subjevdade, mas tabs para ox cotedos opis dessa ‘Henca? Hoste ii a enn aos fondamenis de én modems ilando da cris cursdla avira do seu dezenowe pare ovine Fo lenge as busca desis Tats. Ms teria ele ‘illado a possibldade de se fer pscologa tambien do ‘utr mans gusto ent dese de ser igorasi?O {Ge poderiaos persarhoe que pademe carer age dilogy Aesastrado eoteoflsofo co psiélog? Tusa importante ma scagemia braslein, mat a0 mesmo tempo expnhosn, "Tuy Alea Goto gui langor bases sepurs pars que se presse depois ir mas longs E que bate? Ho = porganta que tein pened Haste em ss dias obs acer do {Hehe chamarimos de psioogla exomenolgin. O que o thet teria queido diner cm esa express que deiaiaen tun campojustaente entra plcologn cence asin com tooo seu sfonde err corn ncn posta psa, cn oso também rigoroen, que lang anv ofr ete sobre ‘ts forts de relagSo pati das qualseonstruimos nessos ennosmentoe sobre © er uaa? Temmy qui onto © pesquisa pensimeste do fondador da fenomenoogi sobre ‘to, 0 qu ase entent por pioogia fonomenohgiea SS ‘aio. Mas & e500 9" qua eradecemos a ele, Peeorrer os meandre da Crs das CéneiesExroplas ea Fenomenolgia Transcendental obra prune «decor fora inaabada, em buses davcrigene da bondage enarenolgiotem iol, Aleta frena gue peste tnzr nas pars nos posto pen. far acerca denote dpa. gos & com vot et. De Meuro Martine Amant odomor ier om a onder go a as eas ransom sage pore o homen =f nos cae eta fer tras moe aise mata htc hana ae ue se ‘dbf son do arg decaaor (ie Contra de Prag, 3938) A soll enomenoligica, cones por Edmund Hs ser (1859-1938), ¢ ums nova dciplna quo pretnde ee um fundamento metodoegico sobre qual se pode eguer una priclogia cientifeamente rigorosa. Hussed, ejelindo todo Sioniczmo naturals eprocurando funda una fosota ‘prom, depirou com anseessade de formular uma pcologia ‘clonal pur emf experimental no ext da sje. Diant iz, pts a ltoraremapricolg exomalgica dentro da fenonendlogia Moai, poestilitndo, moos mie tanle a fonnagie de uma nove abordagen a citi sce ex: 8abordage fenomenol ‘ttn do vimn picolgis fonomenoéeica tem ersido conetntemerte no nel snacieeprinepimente brs, tanto asindepsées Moss quanto nspritieas poo, ‘medica que oe most promisors cao una concep of ‘entero campo d lost, ds cienis polls esac [No enent, ede um ado o ereacimento dar etd om ‘spect slisments poses, de ovtroapretena equ econ fasnes cocci grads na peal, sp coor po to Aleta abordagem nie teria rn contigo pel pla clog onomenolgi oxpost por Husa Anda, ao ves dee pacolgiefenomenoligic ero fundament incon ‘nalmentenecasiio par edieagto ca piologiacetie ‘cr posto Hse el, em mito eo, tomas apenas fame compreenao © uma viso de mundo da euomenolgl, Diane destasqustospreliminaes aelir tem ointsta do (constr 2 eancopgto de polo fenomenoligea (de Edsnind Huser! com a intongSo do reeuperar 2 autos ‘arf dein diiin io mpenns em concst-la como wma shordagem fcnomenolgica, como ¢ usuelmenteentendida ro Brasil Ndo queremos sor um “eseolstico™ de Huser no que se refer bfenomenolgla, mas apenas resaltar ie © crscimento da psizologis fenomenolopen xo Dra tea Segui uma orieatagio assem, quae ere no uso rétodo e pov fundamentado em sews prestupostos como fenoinenolgic. (Conseientenene, ess proposta caro acento de sits picologias de aborgens eaomenolgcas com formas ‘rads lesplleng dormetocose modos de faze lenin Psicologia, lo tendo, deste modo, una peeocupas rises ‘100 propo Huse arto prezava come tsa, fenomend. tego lileomatemdtic, ainda, ess pscoogis nab fomalzandose emo cetros de formas, casos de ps ad so epritinspscoterpiens dforonts ents gerandonovae ‘endéacis so otto de pszalogs feromenaligin Estudos sénossobse eugene fanrrenblogi pio logiase manic fandanensimente aa rang, ma Ean, slgurs par da América do Sul en9s EUS, com essai amo Aron Curie (2966, 1988), Amedeo Clorg 1978, 1985, 2001, ulloVarss (1999) ese Kockelmans (1967s, 19670, 1986, 1987). Com o interes de compreender melhor 1 elgg da iologls cm etomenoogia, eros ma sta ¢ verndspolieaio em ivrore artigos cents sob ete ssn, querraniestam aenme tnbaho detest date oncastesotcas fenomeneigea) spteogiess 29 nuito de consti una picloga propria 3 Ine da fenomenoloia. ‘mimeo de peaqiet te aumenodo, porque ada de ‘uma pscologi fenomenoigien nose resting pense on capt do Hasse, masts dives flosofa fenorenolgias ‘que pessbtaram 9 surement de ums psiolgia crete ada atusimente como sbrdagen fexomenoligeoexstenclal Dente elas podemor Gtr a fesomenologia flows de ME Heidegger, E Levinas, , Sein A, Seuliz camo as msssig+ lflestivaseuliosdas nests abongens ‘No caso espectic do Bras em nosso entender, 0s e& pecans da ren no tn conrbida dvetamente pra tal ‘tudo, memo heverdo uma cacente rodugio bibogécs ‘epeaquss coma nomenclta de solo enomennégea ‘Ogquesetemproduida so pesquss vlads contig ‘de nitoresextngeies,extbelecende, Ae eae, agai alleges, Com so nde alinuermascategriamente que no lemospequidons conpaen na rads pniogiafoname ‘olde, apenas queremos cama senso de que ces N30 tm ae proneupadosuflentemente com a presuposion des {rex do onhetinenea,o que sebou grado mite conte plano comiteal e sestrtpoo deal pseoogia Se,quisrmos comasaraetaara fanomenoogia eo Sto ‘ho fenomenolico como possibiidade pars psesogla, nao pdemor descarraimporsnte nea dene pla eneme holga de amend Haren =findadoreesisor ds eno rmenologs. No cso de Br, pars os pseslogosoberem ese ‘Sonhesiment, és teu orate nos pica ‘eto de peocgafenomencga, or a sma, 8 ‘maisexltencal Mesmo atin, no soeonraros am bo sg fm pensar e prtcnrumapiologa no eniea que Danas ‘mites vas, depaanoscom auiasteadéndias diferentes ‘eantagdrica que ecbem 0 meso name dopicloga no ‘enolic, Eyer conta com mits putleagdesneconak po encontrar, em nenhuma dese, wma elas coneia fundamonagto 1 fenomenologh hurerans, nem quanto a0 percurso realizado pelo autor para chega una ploogla Fenomeneligca. Come un cso osoeicn de pos dar mee prio depomento, “Empeniei-me na tarts de suc des‘psicologlasfeaome- oles brass ustamente por eae nd eslareceemn Sufcentementefenomenologa no seusetio mssespertco ‘ prinslmente pela mans como mantém a relagi fo: rmenologialpsiolgi.Ecomo pesgusacr, resolv andoner rovisoriamente o campo da pioogia eps ae deca os etude da fnomencloga Hobie, mas especticaments ‘po cma dsciereine da ion qe pdeseres, es, fentende: meio a elagioextabcecda enti a esomenslogia a5 dots cldncls Tv a ntengio de aprofania enome: ologia husaliana,compreendendo sin fndamentagio © rmeteologis, bem come « aude fecomeaolégea em dete ‘naa nvr. ‘Nace seatido,chegel is casderaies decoma pclogts lonomeroliga brat ct poue fandom ponkard, nto, a certezs de que meu diema iniatmenteasnaiado 6 pertinent, desde o momento em que comecet meus etudes a psieciogi Ge abordagm fonomenoligc. Ese diam ex: pros que a scolopiditafenomenldgics brs, > inv de ssa cetaments na comecnse a pcongin Fenomenol6gka de Hussed, fondament-se na visto flosétea as fenomesolaglas ou dot existences delasdecorventes ‘que trata om scent area o que o proprio Hume ‘hamou de pkeotogi fenomenolgles No Bras a peeologs fenomenoligicaeomesoa, aprox smadamente ma décads de 70, como uma abondagem da pico- logiasendo desenelvids, rzeipaont, pelos pssogos de neat Iumanstae as especzamente pelos segideres Ale Caal Rogen. Como a entrada da enomenolga ono sétodo da pscolegaapareou em 1945 com a publcagio da {eso O Métndo Fenomonoigio na Paicolgin, do Pret. De Nila Campos, ao Rio de Janezo cu tabalho defenden © mode ieemenslogco come um reuse melodie perk a peiolgia ec nasia no Brasil. Comenta Campos (195) ‘8, meditando sobre os bjetivosprimorins do enino em Picologn om um curso de float, prefer a métodofeno- meno, afatendo-s, dead logo dada do um tabalho seperti "Log depois de Nilln Campos, em 1947, maniesion se ‘studa do Pot Dr Elo Amida defend sob til de Ensaio ‘de Paiolgine Pacopatoogirhaserona, quo represen tua tentative de resume o pensamento cent] de E, Huse pa a picolgin, pita « picopatlogia No preticio do sido, Amoda (1947) mesa que o seu nal € amar a tengo dos etutiosos du piquntriae iol em neas0 ‘nei de plead de rabalos, port dei aces con ‘ementorasplcain da fenomenolega de Huss piolgia (28 pcoptoogin. Anda recomend o ator que: © stesnelo dh pica nomen repo rience tor gcse sta stun sna ‘Cho ado de danse Somers tear et wna copia Fprenpodeaos exist + pagan [psig 89 Cpline que stader tape en Uesorovment cone ‘Stacia atom, (ARKUDA, 1947, 2.248) Dp esos prniros pesquzadores da pce foo menos, demos dizer que vemos um nimero crescent= A: outros exemplos na histris des pseslogos no Bra que isa a raudenge da orentgao 43 psicoiogia huzansta par fenomeroégiselow existe A pesquisadora Yolanda (Farge 2007, e, baeando oem sua taetri pessoal ‘hn plcologi,dastaen que fo com a ini ds aborégora rogetanae com 0 const com a flosofia exon «com a Fenomeoologa de ter, qu algae peelogee pasar a linea rogerlana a clink fenersenolgic ‘ase acontecnianto § bom expresso no depolmento do orgie ~peslog mbm conser prosora da ce leg fenomenolgia no Brasil- porque mostra ms coarei9 A fenomesolgi pla via hunni, Arma 8 astra qe, mt efsn do seu douorado, ple cnet segundo observagaes (de um examinndor "queer mais fenomendlogs do que roge- tana" (FORGHIER, 1995p 7, por ese ato que passou 5 evindar a fencmenologia © as ies piolgin extendas ‘Dea mesma mane, uo outos importantes pile 0s qve contribu ainda conusbuem como pesqusadores Importantesnpicologn do Dra, pesca por expands ints 4 deeerta por Foghiert A partir de ent, temae maciferado malas pialogias fenomenolgias como também nites vertentes da picloga que se classiea como Feno- enolic ou fenemenolipenetenias apresntands em ‘Seu corpo ttc, diferentes mania de ser pealogis tanto ‘pega quanto pietorepin Fs frglepodeserjasticuda pel apareinento de vi- cums de pr gradang itso asloesde formagio {em pleninga ferorenogk exten hananiaelsteclal tov apense easel que ma sun airs tm come ponto de Pata aenomesologia Hoesen, No entant, ees etttos ‘emulipticnn em oni dena poli enomenelégia que ‘em muitos carr nfo oinid com a propia dingo do que ‘ria uma picolgin enomenolieapropreimente dia ‘Arla de pioiogisfeomenoigcas que én ido ecenvolvids no dato brio eto tem dedo sufcionts tengo & qaesto de pederem realmente sr couideradas pricologias fenomencldgiss, no sentido da feromenalog.a Interian, plo fat de elas nto team eonestulmente caro ‘gue sen a psolgia enomenolgien. Adena, bi diversas pablagderncionais cate eg ios, que tem abordado © tems, rinspmente no quo se relere a0 métdofenome- okie. Podomor tamer ier que nso encontramos expat mente resesesidor un spofuesment, nam uns cone tuakzagio sere «eutnten ping feromenolica. Amn so, tem se eqoeccooagnorad maior vere perciyods ‘ide enoctenoligies em rage ncinpsiclgic,O gue encoatracos ma iis des cael de picologi ovomeno ‘gia sto justaposbes do mstodofenomenchgin lowico 4 dona plcliges como uma transprigo menage qe ‘io repels, em mites caos a distingto ene a flosofa oa Prcolopin. Asim alguna Seam parsidas com dna flosofia ‘linia eutas com uma psicologia fundeds mama visio de ‘mundo ede ide, Se recortermos as fforéneasbblgraicas dos princiais autores brass de pscloga eoomenolic, nfo enon “raemios sontetdossfentes que expresien & preocupagso em anal e etomar equ que o proprio Hussed descevev, Tivo aconiece tle pe fst do ot pracpasiniidores da coogi fenomanolgic 29 Bras teem se apraxia de “Mereatesfeaonenolgis, mais pla experince, via pulcologia huenists ou existenca do que pla proport lo- fees eepistemelyea deada por Huse. An desas uma ots ponsiildads a provenione da ila equvocada gue a icologia homanisia veda enomenologia,coma DeRaber pont: © sve ds fenomenotgin mpl vn une Iesicopesconapo equnceadh do gu ovoneraaga ‘egesemonimete 20 pe de pclae cm {can Rogerson de Ababa Nason Fa nc ‘tant um eo Enon o de frome ala ‘ua mm pcg fapmeolg ale eran ut coo Al des peop Rumania er {bs fequstente plo enon eel elev religen ne empeepim e metas Fnorenlgic anda or Him DEROBERTIS, 196,99) ‘0 qu acamtsca a pea que o propio cone de pie tologafenoenoégis sind no fo er efindo ox di tudo plorpegsaders bres nam mania come ces fampreendem a relagio entre a pologis 2a fenomog (Um leer bam stent persber, apie urn pesquisa sabre 9 ‘ue estamos expend, s,m pines cas aborgens f=

You might also like