2.4.2.

PHẢN ỨNG CÁC HỢP CHẤT CƠ KIM VỚI CÁC PHÂN TỬ CACBON
ELETROPHIN.

2.5.2.1. Các hợp chất cơ Natri và cơ Liti:

Các hợp chất ankyl natri và ankyl liti có nhiều điểm giống với tính chất của các hợp chất cơ
magiê nhưng có khã năng phản ứng cao hơn. Để tạo thành liên kết cacbon – cacbon, các hợp
chất ankyl natri và ankyl liti được sử dụng trong nhiều phản ứng khác nhau. Ví dụ phản ứng
tổng hợp Vuyếc để điều chế các hợp chất ankhan xảy ra theo sơ đồ sau:

Trong phản ứng này các ankyl halogenua có phân tử lượng càng cao thường cho hiệu suất cao
và phản ứng thường được sử dụng để điều chế các hyđrôcacbon mạch dài:

Tuy nhiên phản ứng tổng hợp này chỉ có ý nghĩa dùng để tổng hợp ankan đối xứng R – R, còn
đối với các ankan bất đối R – R’sẽ tạo ra một hỗn hợp nhiều sản phẩm.

Các hợp chất ankyl cơ liti có thể tác dụng với những hợp chất có nối đôi, nối đôi liên hợp với
nhân thơm và các đien
Các ankan liti cộng vào butađien -1,3 ở các vị trí 1,4 và 1,2 nhưng nếu tiến hành ở nhiệt độ
cao thì phản ứng cộng vào vị trí 1,4 là thuận lợi. Phản ứng được sử dụng để tổng hợp
polibutanđien có cấu trúc điều hoà tập thể làm cao su giống cao su tự nhiên.

Khác với hợp chất cơ magiê, cơ kẽm tham gia phản ứng với các hợp chất
cacbonnyl tạo thành ancol bậc ba có độ phân nhánh cao. Ví dụ:
trizôpropylcacbinol có thể được điều chế từ izôpropylxêtôn và izôpropyl liti như
sau:
2.5.2.2. Hợp chất cơ kẽm, catmi:

Tương tự như hợp chất cơ magiê, cơ kẽm tham gia phản ứng với các hợp chất cacbonyl tạo
thành các ancol khác nhau tuỳ thuộc vào tác nhân cacbonyl tham gia phản ứng: focmađêhyt

   ancol bậc một  ancol bậc hai  ancol bậc

Điều đáng lưu ý là phản ứng của anđêhyt hoặc xêtôn với kẽm và este của các axit - halogen
thế ta được - hyđrôxiaxit (phản ứng Refocmatxki).

Để tạo mối liên kết cacbon – cacbon có thể sue dụng phản ứng của hợp chất cơ catmi với hợp
chất clorua axit:

Khác với phản ứng của hợp chất cơ magiê với clorua axit là sau khi tạo ra sản phẩm xêtôn,
hợp chất magiê tiếp tục tác dụng với hợp chất này tạo thành ancol bậc ba, trong khi đó hợp
chất cơ catmi có tính hoạt động hoá học yếu hơn nên sản phẩm thu được chỉ dừng lại ở hợp
chất xêtôn. Mặt khác hợp chất cơ catmi cũng không phản ứng với nhiều nhóm chức khán
nhau như – NO2 – CN - , - COOR. Vì vậy sự có mặt của các nhóm chức khác trong phân tử
clorua axit sẽ không gây cản trở đến phản ứng tổng hợp xêtôn. Ví dụ: