MECELLE’NİN İLK 100 MADDESİ: KÜLLİ KAİDELER

1. İlm-i fıkıh mesail-i şer‘iye-i ameliyeyi bilmektir.

2. Bir işten maksad ne ise hüküm ana göredir.

3. Ukudda itibar makasıd ve meâniyedir, elfaz ve mebâniye değildir.

4. Şekk ile yakîn zail olmaz.

5. Bir şeyin bulunduğu hal üzere kalması asıldır.

6. Kadîm kıdemi üzere terkolunur.

7. Zarar kadîm olmaz.

8. Beraat-ı zimmet asıldır.

9. Sıfat-ı arızada aslolan ademdir.

10. Bir zamanda sabit olan şeyin hilâfına delil olmadıkça bekasıyla hükmolunur.

11. Bir emr-i hâdisin akreb-i evkatına izafeti asıldır.

12. Kelâmda aslolan mana-yı hakikidir.

13. Tasrih mukabelesinde delâlete itibar yoktur.

14. Mevrid-i nassta içtihada mesağ yoktur.

15. Alâ hilâfi’l-kıyas sabit olan şey, saire makisün-aleyh olmaz.

16 İçtihat ile içtihat nakzolunmaz.

17. Meşakkat teysiri celbeder.

18. Bir iş zîk/dîk oldukta müttesi olur.

19. Zarar ve mukabele bi’z-zarar yoktur.

20. Zarar izale olunur.

21. Zaruretler memnu olan şeyleri mübah kılar.

22. Zaruretler kendi miktarlarınca takdir olunur.

23. Bir özür için caiz olan şey ol özrün zevali ile bâtıl olur.

24. Mâni zail oldukta memnu avdet eder.

1
25. Bir zarar kendi misli ile izale olunmaz.

26. Zarar-ı âmmı def için zarar-ı has ihtiyar olunur.

27. Zarar-ı eşed ahaf ile izale olunur.

28. İki fesad tearuz ettikte ahaffi irtikâp ile azamının çaresine bakılır.

29. Ehven-i şerreyn ihtiyar olunur.

30. Def’i mefasid celb-i menafiden evlâdır.

31. Zarar bi-kaderi’l-imkân izale olunur.

32. Hacet umumî olsun hususî olsun zaruret menzilesine tenzil kılınır.

33. Iztırar gayrin hakkını iptal etmez.

34. Alınması memnu olan şeyin vermesi dahi memnudur.

35. İşlenmesi memnu olan şeyin istenmesi dahi memnudur.

36. Âdet muhakkemdir.

37. Nasın istimali bir hüccettir ki anınla âmel vacip olur.

38. Âdeten mümteni olan şey hakikaten mümteni gibidir.

39. Ezmanın tagayyuru ile ahkâmın tagayyuru inkâr olunamaz.

40. Âdetin delâletiyle mana-i hakiki terkolunur.

41. Âdet ancak muttarid yahut galip oldukta muteber olur.

42. İtibar galib-i şayiadır, nadire değildir.

43. Örfen maruf olan şey şart kılınmış gibidir.

44. Beyne’t-tüccar maruf olan şey beyinlerinde şart kılınmış gibidir.

45. Örf ile tayin nass ile tayin gibidir.

46. Mâni ve muktazi tearuz ettikte mâni takdim olunur.

47. Vücutta bir şeye tâbi olan hükümde dahi ana tabi olur.

48. Tâbi olan şeye ayrıca hüküm verilemez.

49. Bir şeye malik olan kimse anın zaruriyatından olan şeye de malik olur.

50. Asıl sakıt oldukta fer‘i dahi sakıt olur.

2
51. Sakıt olan şey avdet etmez yani giden geri gelmez.

52. Bir şey bâtıl oldukta onun zımnındaki şey dahi bâtıl olur.

53. Aslın ifası kabil olmadığı halde bedeli ifa olunur.

54. Bizzat tecviz olunmayan şey bi’t-tab‘ tecviz olunabilir.

55. İbtidaen tecviz olunmayan şey bekaen tecviz olunabilir.

56. Beka ibtidadan esheldir.

57. Teberru ancak kabzla tamam olur.

58. Raiye yani tebaa üzerine tasarruf maslahata menuttur.

59. Velâyet-i hassa velâyet-i âmmeden akvadır.

60. Kelâmın imali ihmalinden evlâdır.

61. Mâna-i hakiki mütaazzir oldukta mecaze gidilir.

62. Bir kelâmın imali mümkün olmaz ise ihmal olunur.

63. Mütecezzi olmayan bir şeyin bazını zikretmek küllünü zikretmek gibidir.

64. Mutlak ıtlakı üzere cari olur, eğer nassan yahut delâleten takyit delili bulunmazsa.

65. Hazırdaki vasıf lâğv ve gaibdeki vasıf muteberdir.

66. Sual cevapta iade olunmuş addolunur.

67. Sakite bir söz isnat olunmaz, lakin ma‘rız-ı hâcette sükut beyandır.

68. Bir şeyin umur-ı batınada delili ol şeyin makamına kaim olur.

69. Mükâtebe muhataba gibidir.

70. Dilsizin işaret-i mahudesi lisan ile beyan gibidir.

71. Tercümanın kavli her hususta kabul olunur.

72. Hatası zahir olan zanna itibar yoktur.

73. Senede müstenid olan ihtimal ile hüccet yoktur.

74. Tevehhüme itibar yoktur.

75. Burhan ile sabit olan şey ıyanen sabit gibidir.

76. Beyyine müddei için ve yemin münkir üzerinedir.

3
77. Beyyine hilâf-ı zahiri isbat için ve yemin aslı ibka içindir.

78. Beyyine hüccet-i müteaddiye ve ikrar hüccet-i kasıradır.

79. Kişi ikrarıyla ilzam olunur.

80. Tenakuz ile hüccet kalmaz.

81. Asıl sabit olmadığı halde fer‘in sabit olduğu vardır.

82. Şartın subutu indinde ona muallâk olan şeyin sübutu lâzım olur.

83. Bi-kaderi’l-imkân şarta müraat olunmak lâzım gelir.

84. Va‘dler suver-i ta‘liki iktisa ile lâzım olur.

85. Bir şeyin nef’i zamanı mukabelesindedir.

86. Ücret ile zaman cem olmaz.

87. Mazarrat menfaat mukabelesindedir.

88. Külfet nimete ve nimet külfete göredir.

89. Bir fiilin hükmü failine muzaf kılınır ve mücbir olmadıkça âmirine muzaf kılınmaz.

90. Mübaşir yani bizzat fail ile mütesebbib müçtemi oldukta hüküm ol faile muzaf kılınır.

91. Cevaz-i şer‘î zamane münafidir.

92. Mübaşir müteammid olmasa da zamin olur.

93. Mütesebbib müteammid olmadıkça zamin olmaz.

94. Hayvanın kendiliğinden olarak cinayet ve mazarratı hederdir.

95. Gayrın mülkünde tasarrufla emr etmek bâtıldır.

96. Bir kimsenin mülküne onun izni olmaksızın ahar bir kimsenin tasarrufu caiz değildir.

97. Bilâ sebeb-i meşru birinin malını bir kimsenin ahzeylemesi caiz olmaz.

98. Bir şeyde sebeb-i temellükün tebeddülü ol şeyin tebeddülü makamına kaimdir.

99. Kim ki bir şeyi vaktinden evvel istical eyler ise mahrumiyetiyle muateb olur.

100. Her kim ki kendi tarafından tamam olan şeyi nakza say ederse sayi merduttur.