8S900060

~J
3 1A .nH.L-NLL ~NQH.L
1-\iV.L ~Nmi.L
08 1-\iVN d311hN ~NQ ~ yo
 THO~ISON
(Vu'dng Trung Hie'u)
(Bien so(ln)

- - - ?
KY THUAT
•
NUOI THO

NHA XUAT BAN TONG HQP DONG NAI-2006

 A a' a' ?

DOl DIEO VE THO

I. LICH SU VE TH6
C6 nhi@u loru thO khac nhau song (J khilp nai tren the gi&i.
Ngttai ta da tim thily nhung mfiu tho hoa th;;tch tt&c lugng
khoang w 30 den 40 tri~u nam qua! Nhi1ng loru tho nha ngay
nay la ~u du~ cua nhung loai thO hoang da achau Au.
Tho da duqc d@ c~p den trong Kinh Thanh (Leviticus 11:5)
va (Deuteronomy 14:7). Con trong Old Testiment, ngttai ta cho
r~ng chung la loai v~t khong tinh s;;tch d~ an vi chung khong
c6 m6ng che.
N gttai Phoenicians c6 th~ la n.hung ngttai da dtta tho den
Tay Ban Nha vao khoang nam 1100 tru&c Cong nguyen. H<?
da d~t ten cho m(>t hon dao (J Iberi (Iberia) la "peninsula 'i-
shephan-im". Nghia den cua cai ten miy la "hon dao cua tho".
V@ sau ngttai Romans da d6i ten hon dao d6 sang tieng La
Tinh la "Hispania".
Vao the ky XI, ngttai ta da nuoi tho (J nttac Anh va La Ma
vai m~;~c dich lily long va an tbit. H<? nuoi chung trong nhung
vung dilt r(>ng Ian, c6 hang rao vay quanh g<;)i la "warrens"
"(vung dilt c6 nhi@u hang tho), m(>t thu~t ngi1 rna cho den

3
ngay nay v~n la tU g<;>i chung tat ca nhung vung ddt va hang
cua tho. Nhung gi6ng tho nay duqc ph6i gi6ng va s6ng nhtt
nhung loai tho hoang da, nhttng chi trong ph~m vi hang rao.
Ngttai Phap cling da nuoi kha nhi~u tho trong trang tr~i va
da lai t~o ra nhi~u loai tho hi~n nay. Khoang 900 nam truac,
ngttai ta da dtta tho W nttac Phap de"n nttO'c Anh. Nhung ngttai
nuoi tho da trong coi chung rdt chu dao, cho chung an va hao
v~ chung khoi nhung d()ng v~t an thtt khac. Thlnh thoang,
tho cling duqc tha trong nhung canh d6ng c6 hang rao vay
quanh r6i tr&' v~ n<1i elf tru cua minh. Tho thuang ra khoi
hang 6 cua chung d~ dao hang a nhung vung ddt c6 nhi~u cat
ne"u chung thdy n<1i ctt tru eli c~n c6i, khong th~ giup chung
phat tri~n t6t. SO' luqng tho khong giam di, trai l~i ngay cang
nhi~u h<1n tren hanh tinh cua chung ta.

Nhung nam dliu the" ki XVIII, sO' lttqng cac loai tho cang
nhi~u h<1n nua. Do d6, nhung ngttai chan nuoi tren khiip nttO'c
Anh da dung hang rao cay lam thanh nhung hue ttfetng vay
quanh tren nhung canh d6ng ri)ng Ian M nuoi tho. Hang rao
da cung cdp moi truang s6ng li tuang d~ tho c6 th~ dao hang
va c6 mi)t canh d6ng dlly du thtfc philm glln "nha" cua chung.
Khong c6 gi phai ng~c nhien khi thdy sO' luqng cua loai tho
ngay cang tang.
Vao nhung nam 1900, tho hilt dliu tra nen ph6 hie"n a nttac
My. Loai tho rung cua nttac Bl da t~o ra m()t c<1n s6t v~ vi~c
nuoi tho va ngtteti ta da nh~p khilu ao ~t giO'ng tho nay vao
nttO'c My. Day la m()t trong nhung giO'ng tho ph6 hie"n va c6
s6 luqng nhi~u nhdt hi~n nay tren the' giO'i.
Vao nam 1910, Hi~p h9i nuoi thu canh a My (National Pet
Stock Association) da xe"p lo~i duqc 183 loai tho. Day la Mn dliu
tien ngtfeti ta t6ng kf!'t dttqc tat ca cac gi6ng thO vao thai dy.

4
 Ngay nay, tho la d9ng v~t khong chi cung c~p thit va long
cho con ngtfoi rna con dliQ'C nuoi lam canh r~t ph6 bie'n.
Chung la m9t trong nht1ng loai thu cling rna con ngtfoi thich
nuoi nh~t, dung hang thu ba sau ch6 va meo.

II. D~C DIEM CUA THO

1. Coth~
Tuy .theo gi6ng rna tho c6 kich co khac nhau. Song trung
binh, m9t con tho tntang thanh c6 th~ dai 40cm va n~ng tU 1,2
de'n 2kg tra len. Ca con d1Jc va con cai d~u c6 kich thuac tlidllg
dudllg nhau, con tho con thl nho han.
a. Milt
+ Mlit tho c6 t~m nhin r(>ng g~n 180°, quan sat t6t a hai
ben, tren va duai.
+ Tho c6 mQt di~m mu ben phai a da.ng tntac chung.
+ Tho nhin mau slic r~t giai h~n. Chung c6 th~ nhln mau
xanh duang thanh xanh la cay.
+Tho con rna m8:t vao khoang 10 ngay tu6i.
+ Tho c:6 th~ phat hi~n ra sv chuy~n d9ng tU khoang each xa.
+Tho nhin t6t han chung ta trong anh sang lo mo.
+ Tho co th~ nh~n bie't hinh dang, mui va tie'ng n6i cua
m9t ngtfoi d~ nh~n ra ngtfoi do. Vi the', ne'u nuoi mQt con tho
Iau ngay, b~n c6 th~ len tie'ng luc b~n dang m~c chie'c ao mila
truro kin ngtfai ho~c khi dang
. .
khieng mQt v~t Ian che khu~t
ngtfoi rna n6 v§.n nh~n ra b~n.

5
b. Khzru gitic
+ Tho c6 100 tri~u th1,1 quan giup chung nh~n ra mui, con
con ngttai chi c6 5 ho~c 6 tri~u th1,1 quarl.
+ Tho c6 thg nh~n ra b;;tn ttl mui tren than thg b;;tn.
+ Tho con c6 thg nglii biet m9t d9ng v~t l;;t hay m9t ngttai
khi den g~n chung.
+ Tho gi~t gi~t cai mui ttl 20 den 120 llln/phut dg danh hai
nh~n ra mui. Khi tho con th~t Stf binh than thi cai mui cua
n6 ngttng gi~t.
+ Tho nglii I§.n nhau dg nh~n ra d6i phuang c6 th~ lam b~n
"tri k:Y'' cua minh duqc khong.
c. Mi~ng

+ Rang tho phat trign suot dai.

+ M6i nam, cac rang truac phat trign khoang 12,7 em.
+ Cac rang ham tang khoang 7,62cm den 10,16cm.
+ Tho c~n nhai nhung d6 v~t nhu mieng g6 chua gia cong
ho~c nhanh tao. Khong nen cho chung nhai cac lo;;ti cay: rna,
. dao, m~n, anh dao va nhung cay c6 g6 mau do vi c6 d9c.
+ Nhftng b6 co duqi mea kho cit tOt cho sv g~ nham cua tho.
+ Lucri tho c6 khoang 8.000 n1,1 vi giac. Do d6, chung c6
nhung thlic an ua thich rieng.
+ Tho c~n uong nuac s;;tch hang ngay.
+ Khong c6 nuac, tho se an khong ngon mi~ng neu chi
duqc an nhung thlic an vien khO.
+ Tho khong thg phan bi~t duqc cay nao c6 cha't d<)c,
chllng h;;tn nhu nhung cay tr6ng trong nha.

·6
d. Tai
+ Tho c6 doi tai l6'n thong xuong, d~ b! t6n thtt<1ng va c6
th@ xoay m9i httdng. Chung c6 thinh giac r11t tot. Nha the',
tho c6 th@ nh~n bie't nhung gi xay ra chung quanh va canh
giac trttdc m9i nguy hi@m.
+ Doi tai giup tho nh~n ra am thanh tU b1lt ky v! tri nao.
+ Doi tai tho toa nhi~t tU ca th@ d@ giu cho c<1 th@ duqc
mat me.
+ Tho nghe duqc nhung am thanh c6 am v!Jc th11p h<1n so
vdi con ngttO"i.
Chu y: Dung bao gial~t ngttqc doi tai tho len.
d. Chan
+ Tho c6 doi chan sau dai va m9t cai duoi phu long d~
phan bi~t vdi mau den (J phftn tren va mau trling (J dttdi.
I
+ Sac m?flh cu da cua thO c6 th~ lam gay xtt<1ng song cua n6.
+ M9t con tho hoang da c6 th@ nhay xa 3, 7m d@ ·ch~y
tr6n nhung d9ng v~t an th!t.
+ Tho la chuyen gia v~ stJ thao lui.
+ Tho ch~y thanh duang zich ziic M thoat khoi nhung
dqng v~t an th!t.
+ Muon nh11c con tho len ngang ngtJc, b~n nen ~t m9t ban
tay dttdi ngtJc va mqt ban tay dudi mong tho d~ nang n6 len.
Dling d@ tho c6 b1lt ky cu da nao, vi nhu the' chung c6 th~ b! ·
gay chan.
e. Long
+ Tho c6 bq long nglin.,.rn!n ho?c dai (c6 giong thO c6 long
nhtt len). Chung phai chili chuot bq long thuO"ng xuyen. Ne'u

7
khong, b9 long se trO' nen roi bu va mat tinh each di~n. Di~u
nay c6 nghia la thO pha.i tranh xa moi tntb'ng b! dm t16t.
+Tho lam s~ch b<? long khoang 5 Mn!ngay.
+ Ne'u tho c6 mui hoi, b~n hay kigm tra cac tuye'n th<1m
cua tho (scent glands) va lam s~ch chung.
+ Tuyen th<1m cua thO niim 0' hai ben cua h~u mon. B~ hay
lam s~ch v~t dong cung tren hai tuyen nay b~ng nt16'c am
(Nhln chung, cii con dlfc va con cai d~u c6 hai tuyen th<1m).
+ :O~u g9i danh cho ch6 va meo d@u dqc doi v6'i tho.
+ Nhung con be;> chet ph6ng ra ttl c<1 thg ch6 va mea cung
d@u c6 h~i doi v6'i thO.
+ Mqt con tho rung cai se lam t6 b~ng nhung sgi long n6
gi~t ra dugc ttl nglfc n6.
+ Rau va long may dugc tho dung dg cam nh~n nhung
v~t 0' g~n m~t tho va giup chung di ehuygn trong b6ng toi.
+ Rau tho dai b~ng c<1 th~ va mO' rqng ra giup chung
phan doan khoang each.
+ Tho c6 thg nh6' bat cu v~t gi trong lanh th6 cua chung
giong nht.i ta nh6' nhung d6 d~c trong phong.
f. Nhjp tim, mq_ch, nhjp thli va than nhi~t cua tho
Dt16'i day la nhung da'u hi~u v@ Slf s6ng cua tho nha:
- Nhip tim: 180 de'n 300 nh!p d~p/phut.

- M~ch: 140 den 150.

- Nhip·thO': 30 de'n 60 nhip thO'/phut.
- Than nhi~t: 38,5 den 40°C.

8
g. H~ tieu hoa
Qua trinh an va tieu hoa cua tho nhli sau:
Tho cho thuc an vao mi(!ng r6i nhai khoang 300 lfin truO'c
khi nuot thuc an xuong thlfc quan.
Thuc an di vao d~ day, nhling ho~t d(>ng tieu hoa thvc Slf
khong phai iJ d6. D~ day chua thuc an va ti(!t trimg luqng
thuc an d6 r6i chuygn thuc an den ru(>t non.
T~i ru(>t non c6 thg hap thu duqc tO'i khoang 90% chat d~m
(protein), tinh b(>t va duO'ng W luqng thuc an d6. Con nhung
chat xa khong tieu hoa duqc se di tiep va duqc phan lo~i.
Chat xa se di vao ru(>t ket t~o thanh chat thai dl]ic. Rieng
phcin thuc an con l~i san sang cho vi(!c tai tieu hoa se di vao
ru(>t t!t (caecum). Ru(>t t!t lO'n han d~ day.
Chat thai dl]ic di qua ru(>t ket r6i vao m(>t ch8 tron (dung dg
chua phan), sau d6 hoan toan tri!J thanh nhung c1,1c tron dl]ic g9i
la phan.
C6 hai tuyen tham, m6i tuyen nAm m(>t ben h~u mon cua
tho. Tuyen nay ch~m vao nhung c1,1c phan khi chung di qua.
Di~u d6 ly giai vi sao tho sli d1,1ng nhung c1,1c phan dg danh
dau lanh d!a cua chung.
Ru(>t t!t la m(>t ca quan phuc t~p dung dg tai tieu hoa thuc
an. N6 chua dcly nhung enzyme va vi khwln "d~p vfl" thuc an.
Cu m6i 3 den 8 giO', ru(>t t!t co l~i va tong v~t chat vao ru(>t
ket (nai duqc phu lap nhcly). R6i v~t cha't nay di qua h~u mon,
sau d6 ra ngoai. Ngay l~p tUc, tho se an nhung "c1,1c phan"
nay. Di~u nay thuO'ng xay ra vao ban dem. Tho tai tieu hoa
"phan" M nh~n l~i nhi~u cha't dinh duflng han W cha't thai
nay. Day la m(>t phfin ra't quan tr9ng trong qua trinh tieu hoa
va giup cho tho khoe m~nh.

9
)

h. Nhii'ng vdn a~ kh;k v~ tieu h_oa va bai tidt cua tho

- H~ thong tieu hoa cua tho chie'm g~n 20% tr<;>ng lttc;tng CCI
A ? , . •

the cua n6.

- Tho la mi)t d()ng v~t an co, c6 nghia la... an chay!
- Slf tieu hoa cua tho dttc;tc tie'n hanh lien t1,1c.
- Tho khong c6 kha nang "non mtta".
- M9t so tho nha hi h~nh la do che' d9 ari kern.
- Tho khong th~ kh~c ra long h1,1ng nhtt :tneo.
- Tho cdn co kho M giup chung tieu hoa thtic an.
:_ Co duoi meo kho va thtic an vien la tot nhlft cho tho
(khong sit d1,1·ng co linh lang vi n6 qua beo).
- Nttac ti~u cua tho d6i mau (th~m chi thanh mau do) tuy
vao lo~i thtic an.
- Tho khong nhln thlfy ro thtic an phia trttac vi chung c6
m¢t di~m mu (J dling trttac.
- Vi~c lam ddu tien cua tho la ngiii thtic an.
- Tho c6 2 lo~i chlft thai va ca hai d~u cdn thie't cho stic
khoe cua chung.
- Ne'u tho con ngttng an tU 12 de'n 24 gi<) thi qua la dang lo
ng~i. B~n nen m<'Yi hac si thu y de'n cham s6c chung.

"
Ill. SINH SAN
+ Tho cai de m6i ltia tU 3 de'n 7 con. M6i ltia de each nhau
khoang 5 tudn, tU thang gieng cho de'n cuoi mua he. Chung
de trong hang ngdm dttai ddt va cho con bU.
+ Tho cai c6 tM de ltia ddu tien vao luc tU 3 de'n 6 thang tu6i.

10
 + Tho m~ nuoi con b{tng sua cua mlnh va cho con bu m<)t
Mn vao ban dem.
+ Tho dlfc c6 th~ giao ph6i vao luc tU 4 de'n 6 thang tu6i.
+ Cu m6i 31 ngay, tho cai c6 th~ de m<)t lua tU 4 de'n 6 con.
+ Gi6ng tho Flemish Giant c6 th~ nl)ng tren ·9kg.
+Netherland Dwarlla gi6ng tho nho nMt.
+ Tho con s6ng v6'i m~ cho t6'i khi chung duqc 8 tufu tu6i.

IV. NHUNG VAN DE KHAC

1. Tufli thQ ciia tho
Thay d6i tuy theo gi6ng va moi truang nuoi, song nhin
chung, tu6i th9 cua tho trong ph~m vi tU 5 de'n 15 nllm.
2. T~p tlnh va nhu du cua tho
+ Tho c6 tinh xa h<)i, hi~n lanh, d~ thuftn hoa. Chung ham
vui dua va mang nhi~u di~u thu v! de'n cho ngliai quan sat.
+ Do s6ng c6 tinh xa h<)i nen tho cftn c6 m6i quan h~ t6t
v6'i chu nuoi va/ho:iJ.c nhung con tho khac thi chung m6'i th~t
Stf vui ve. Hang ngay' tho cling cftn c6 gia chO'i va ch~y nhay
. ben ngoai chu&ng cua chung.
+ Tho cftn c6 stf chllm s6c phu hqp va thoa dang.
+Tho cftn nhai g~m. Do d6, b~n nen cung cdp nhi~u d6 v~t
c6 th~ gl)m cho chung. Ngoai ra, tho cling cftn c6 chu6ng
tu<1ng d6i l6'n va m<)t khong gian vlia du d~ ch~y nhay.
+ Tho la loai kha ye'u nen chung khong phai la d6i tuqng
thich hqp cho ho~t dqng cua tre em ho:iJ.c nhung nglib'i khong
du c§:n th~n trong luc nhdc chung len ho~c chai dua chung
quanh chung.

II
 + Tho thich a
gftn ngttO'i nuoi chung, nhung thuO'ng th1 -
chung khong muO'n b! n:im gii1.
+ Nuac tii~u cua tho c6 thg n~ng mui. Do d6, b~n clin thay
6 cua chung thuO'ng xuyen (vi~c c:it bu6ng trung va ho~n (J
tho c6 thg lam giam mui nuac tigu). Ngoai ra, nuac ti~u cua
chung c6 ham luqng canxi cao nen khi kho c6 th~ d6ng c~n
tr:ing trong chu6ng khie"n b~n kh6 lau chui (b~n c6 thg slt
dt,mg gia'm M lam s~ch c~n kha. hi~u qua).
3. Hang tho
Tho thich dao hang kho rao, c6 dt;> dO'c d~ thoat nuac tren
ba rut;>ng, d6ng co, vung rung va c6n cat. Chung thuO'ng s6ng
a nO'i c6 nhung dt;>ng vl}t an th!t nhu cao va chim san m6i.
Trong luc bliy tho dang an th1 luon c6 mt;>t con lam nhi~m vt,~
canh gi(ti. Khi c6 st,t nguy higm l}p de"n th1 con canh gi(ti bao
dt;>ng bilng each gil}m chan va toan bt;> dan tho hO'i ha chui
vao hang.
4. B~nh do virus
Vao thl}p nien 50 cua the' ky XX, tho la loai dt;>ng vl}t c6 vu
a
b! che"t vi b~nh nhi~u nha't mtac Anh. NgttO'i ta danh gia st,t
thi~t h~i v~ chung la tren 50 tri~u bang m6i nam. Vao nam
1953, virus Myxoma da ta'n cong loai tho ra't nhanh. Nhung
con b9 chet tren mJ.nh tho da lam lay Ian virus Myxoma tU
tho nay sang tho khac trong nhung hang 6 duai da't. Virus
gay ra b~nh Myxomatosis khie"n tho ra't dau dan va che"t
trong vong 10 ngay. B~nh nay _da tieu di~t han 99% s6luqng
tho trong 2 nam. Ngay nay, b~nh Myxomatosis v~n tan cong
loai tho, d~c bi~t la d6i v(ti nhung dan tho dong due.

12
 >~hliil<
GIOttG Vfi CACH CHOtt
•
GIOttG

I. PHAN LO~I THO

1.rho thit.
Tho th!t la lo~;~.i tho c6 than hinh to Mn. Nhung giong th9
nhu~ New Zealand va ·California duqc sli dt,mg thuong xuyen
nhllt trong nganh thuO'ng _m~;~.i nuoi tho d~ an th!t. Hai giong
nay c6 nang sullt th!t cao va tang tru&ng nhanh. Ngtioi ta c6
th~ khai thac th!t khi tho duqc tU 8 den 12 tuiln tu6i. -Thit tho
duqc che bien thanh nhi~u m6n an, trong d6 m(>t so m6n c6
mui vi nhu ga th!t trling.
2. Tho long
Nhung giong tho long c6 nhi~u kfch ca khac nhau; m(>t vai
giong trong nh6m nay cling la lo~;~.i tho th!t. GiO'ng Rex va
Mini-rex la hai till dt,~ thong thuong nhllt, dign hinh cho
nhung giO'ng tho long. Ngtioi ta nuoi nhung giO'ng tho nay dg
Illy b(> da long day va m~m m(>t each d~c bi~t cua chung (lam
ao khoac bi:lng long ho~c nhung y pht,~c khac).
3. Tho len (long day va xoan)
M(>t vai giO'ng tho, nhu giong Angoras va Jersey, san xullt
len cling giong nhu loai cuu. · f)g My long cua chung, nglioi ta ·
dung keo xen ho~c "nh6" long (nh~? nhang keo long ra khoi cO'

13
th~ tho). NhO' lam nhtt the, hQ khong phai giet m6 chung. Sata
d6, ngttO'i ta xe long tho thanh sgi r6i lam ra nhi~u san phiim
khac nhau, trong do san phiim nit ngtJc M.ng len tho Angora
ban kha ch~y trong cac clia hang qmln ao.

4. Tho canh
La nhung gi6ng thO thich nghi hoan toan vd'i cu()c s6ng con
ngttO'i. Do d6, ngttO'i ta nuoi chung nhtt m()t v~t cling d~ lam
canh hay thoa man thu vui nao d6. HQ c6 th~ nuoi chung
trong nha ho~c trong nhung chu6ng nho va thttO'ng chung san
sang thich nghi vd'i moi truO'ng mai. Tuy nhien, khi . nuoi
nhung gi6ng tho canh, ngttO'i ta phai mat nhi~u cong sue d~
quan tam, cham SOC Chung va ct1ng c~n CO Slf d6ng y cua tat
ca cac thanh vien trong gia dinh.
5. Thu cling cua tre em
Tho thttO'ng la thu cttng cua tre em. Tuy nhien, m()t s6 tre
nho khong biet each cham s6c tho. Chung c6 th~ nhac d~i
con tho len va khong quan tam den vi~c con tho c~n dttgc
nang dcr nhu the nao. Ngoai ra, chung c6 th~ quen cham s6c
tho neu dugc ngttO'i Ian giao cho lam vi~c nay. Do d6, trttd'c
khi quyet dinh mua m<)t con tho lam thu cling cho tre em, b~n
cung c~n can nhlic den nhung di~u k~ tren.

II. NHUNG GIIJNG THO

Dud'i day la danh sach tuy chua d~y du v~ cac gi6ng tho,
b&i vi cac nha khoa hQc chua c~p nh~t dugc het cac gi6ng tho
tren khlip the gioi, nhting danh sach nay ct1ng cung cap cho
b~n kha nhi~u thong tin v~ cac gi6ng thO.

14
1. Gi6ng tho ALASKA
C6 ngu&n g6c tU mt<'ic Due. Day la gi6ng tho pha tr9n giua
gi6ng Argente va gi6ng tho Himalaya. Gi6ng tho nay c6 dang
ve bu&n ba khong thdy c6, long mi~.t den b6ng, mlit nau s~m,
m6ng chan thdm. Gi6ng tho nay can n~ng tU 2, 7 - 3,64kg.
Hi~n nay, Trung tam nghien cuu ARBA chi chllp nh~n giO'ng
tho Alaska c6 mau den. Ban d:iu, ngliai ta nuoi chung d~ lay
b9 long.

Gio'ng tho Alaska

2. Gi6ng tho AMERICAN
B9 long mau trling ho~c xanh ductng, than hinh "ki~u dan
mandolin", cong trung binh a ph:in thlit lting va lting sau. Tu
vai de'n than sau thon d~u. Can n~ng 4 - 5,45kg.

Gifing tho American

15
3. Gi6ng tho AMERICAN SABLE
Day la, giong tho lai tlt giong Chinchilla, can n~ng 3,2 -
4,54kg. Chung c6 mau long nau do tren d~u, lu'ng, tai, chan
va ph~n tren cua duoi. B() long cua tho d~p, r~m va m~m v6'i
ph~n long tren d~u to va tho.

··-·.·-:·..
. . :

·~.:·.·
., .

t
. _ ·.·. :¥

.. ···..-~·

. ' ... JriJ,. '

Gifing tho American Sable
4. Gi6ng tho ANGORA
C6 ngu6n goc tlt Ankara, Th6 Nhi Ky. M~t mau h6ng ng9c.
Ra't lanh lqi. Can n~ng khoang 4,4kg. Day la m9t trong
nhung giong tho nha lau dai nha't. Chung duqc nuoi d~ la'y b9
long. NgttO'i ta c6 th~ la'y long cua chung bAng each dung keo
xen ho~c nh6 (nh~ nhang keo tltng nhum nho ra).
C6 nam gi6ng tho Angora:
- Gio'ng tho Angora Anh Quo'c (English Angora)
Day la gi6ng tho tinh khon va ph6 bie'n nha't, thich gay
cttO'i cho ngttO'i xem trong vai tro "anh M". M~t va doi tai tho
c6 long xu mau nh~t trong gi6ng nhtt thu nh6i bOng. Than
hinh tho lun m~p va r~n ch~c trong gi6ng nhtt qua b6ng bAng
long thu. Long m~m, dai. M~t mau h6ng ng9c. Hi~n lanh, ra't
thich lam b~n v6'i con ngttO'i. Angora Anh Quoc la giong tho
nho nha't trong nh6m tho Angora. Can n~ng 2,27 - 3,64kg.
Giong tho nay c6 long ra't phat tri~n tren d~u doi tai va hai
chan tru6'c.

16
 - Gio'ng tho Angora Phap (French Angora)
San xufit long t6t, nht.tng sqi long tho. Tai c6 chum long. Can
n~ng 3,4 - 4,8kg. Chung 16n h<1n doi chut so v6'i giorig Angora
Anh va it cful chru long h<1n.
- Gio'ng tho Angora Satanh (Satin Angora)
La m9t trong nhung giong tho d~p nhfit, nht.tng l~i it ph6
bie'n nhfit trong gi6ng Angora. Can n~ng 3 - 4,3kg. B9 long
rfit d~p, sang b6ng va m~m. Do d6, ngttai ta d~t ten cho giong
tho nay la Satin. Ngttai ta chai long chung cGng d~ dang nhu
chai long giong English Angora.
- Gio'ng tho Angora to Ion (Giant Angora)
La giong tho l6'n han nhung giong khac trong nh6m. Giant
Angora thu~n chl:mg c6 b9 long mau triing. Chung cGng rfit
hi~n lanh.

- Gio'ng tho Angora Due (German Angora)

Hi~p h9i nuoi tho My khong cong nh~n giong tho nay.
Ngttai ta nuoi chung hoan toan d~ lfiy long.

Giffng tho Angora

17
Giting tho Satin Angora Giting tho French Angora

...
··"'·-~
.

Giting tho English Angora

5. Gifing tho AMERICAN CHECKERED GIANT
C6 ngu&n g6c tU nuac Due. Chung dugc lai t~o tU gi6ng tho
Flemish Giant. Can nl}ng khoang 5kg. Than hinh cong va dai.
B() long trling vai nhung mang d6m den hol}c xanh duO'ng.
Chung ra"t gi6ng gi6ng tho English Checkered Giant (khong
c6 nhung mang d6m).

Giting tho American Checkered Giant

18
6. Gi6ng tho ARGENTE
C6 ngu&n goc tU nu6'c Phap. C6 bon giong tho Argente:
Argente Creme, Argente Bleu, Argente de Champagne va
Argente Brun.
- Gi6ng tho Argente Creme: La giong tho Angente nho
nha't. Trang chung tuang tlf nhu giong tho Argente de
Champagne. d du6'i c6 mau cam, a tren mau kern tra.ng rai
rae v6'i nhung sqi long mau cam. Can n~ng 3,64 - 5kg.
- Gi6ng tho Argente Bleu: Can n~g khoang 2, 73kg. LOng a
du6'i mau hoa oru huO'ng (xanh nh~t hai pha do), (J tren mau tclng
h<1i xanh.
- Gio'ng tho Argente de Champagne: L6'n h<1n doi .chut so
v6'i nhi1ng giong thO c6 kich ca trung binh, than hinh b1,1 bfun, can
n~g khoang 3,64kg. Mau b~c. d du6'i c6 mau lam da phien s~
(dark slate blue), con (J tren mau xanh du<1ng h<1i tcing v6'i nhi1ng
dam mau den. Luc m6'i sinh, tho c6 mau hoan toan den; long dftu
mau tra.ng ba.t dftu xuat hi~n vao khoang 4 thang tu6i.
- Gio'ng tho Argente Brun: Vao nhung nam 1920, ngtiO'i
ta nh~p khiiu giong nay tU Phap vao Anh Quae. Hi~n nay,
giong tho nay ra't it tha'y.

Gi6ng tho Argente de Giiing tho Argente de

Creme Champagne

19
7. GiO'ng tho BELGIAN
C6 ngu6n g6c tU Flanders, nuO'c Bi. Than dai, cong
duyen dang. Tai dai, chan dai. Bq long cung, mau do
hung, nau vang nh~t ho~c nau h~t de s~m vO'i nht1ng
mang mau lam da phie'n hay den dQC thea chi~u dai CCJ
th@' va quanh tai. Can n~ng 2, 7 - 4,4kg.

Gi6ng tho
Belgian
8. GiO'ng tho BEVEREN
Can n~ng khoang 3,64kg. Beveren la m9t trong nhung gi6ng
thO san xuat long IO'n nhllCva lau dO'i nhat. Ng110'i ta da nuoi
gi6ng tho nay d§.u tien & B~veren, m9t thanh ph6 nho g§.n
Antwerp, nuO'c Bl. Chung c6 nhi~u mau long: xanh duang,
tr~ng, den, nau va mau hoa ttl dinh huang. I>i~m d~c bi~t nhat
cua gi6ng tho long tr~ng la c6 m~t xanh. Trang gi6ng thO nay
con c6 m9t gi6ng thO khac kha hie'm g<;>i la tho Pointed
Beveren. Chung cung c6 nhung mau nhu vua neu, nhting long
d§.u l~i mau tr~ng.

Gi6ng tho Beveren

20
9. Giil'ng tho BRITISH GIANT
can-n~g tu 5,7kg tra l€m. Bi)long c6 nhi~u mau: xam thep s~,
den, trfulg, xanh dliO'Ilg, na.u, xam va mau ng<;>c miit meo (opal).
10. Gio'ng tho BRITANNIA PETITE
C6 ngu6n gfic tU nu6'c Anh. Gifing tho nay c6 nhi~u mau
long: den, den nii ca, xanh duang, nau h~t de, socola va mfl.U
long ch6n ziberin. Nhllng ph6 bie'n nhat la gifing tho c6 mau
long triing, miit do (ngoai ra, con c6 gifing tho miit xanh).
Long ngiin va d~p. Tinh tinh kh6 ch!u,khong thich hqp dg tre
em. nuoi va chai dua. d My, ngliai ta gQi chung la tho
Britannia Petite.

Gifing tho Britannia Petite

10. Gio'ng tho CALIFORNIAN
C6 ngu6n goc tU nu6'c My. Vao nhung nam 50, ngliai ta
nh~p gifing tho nay vao Anh Qufic. Chung la gifing tho lai tU
cac gifing tho: Himalayan, Standard Chinchilla va gifing tho
triing New Zealand. B() long mau tning v6'i nhung mang den,
socola, xanh duO'ng, ho~c mau hoa tli dinh huang tren mui,
tai,chan va duoi. Miit do. Long m~m, ngiin. Than hinh tron.
Tinh tinh hi~n lanh, di~m tinh. Can n~ng 3,64 - 4,8kg.

21
 t: "'''~ :,.::
Gifing tho Californian

12. Gi6ng tho CHINCHILLA

C6 ngu6n g6c tU mtc:k Phap, dugc bie't de'n Mn dllu sau The'
chie'n thu nhB:'t. Phlin duai cua hi) long c6 mau lam da phie'n,
ch6 thiit lling c6 mau xam ng<_>c trai r6i triing dlin len tO'i
phlin dliu l~i c6 mau den. Than hinh dlly d~n.
Gi6ng tho American Chinchilla can n~ng 4 - 4,45kg, c6 hi)
long b6ng mugt va r~m. Ten ban dliu cua gi6ng tho nay la
"Heavyweight Chinchilla". Con gi6ng tho Giant Chinchilla
n~ng 5,5 - 7,26kg va gi6ng tho Standard Chinchilla n~ng 3,2
- 3,4kg. TB:'t ca d~u nuoi lam canh rB:'t thich hgp .

•
Gifing tho American Chinchilla
13. Gi6ng tho CINNAMON
C6 ngu6n g6c tU Montana. Ch(mg la gi6ng thO lai giua gi6ng
tho triing Chinchilla ci1a New Zealand va gi6ng thO Californian to
Ian. B9 long c6 mau nau vang ho~c gi silt vai nhftng mang mau

22
xam kh6i thuoc tren lu'ng va mau xam tren hl,mg, phful duai mau
cam. Chan sau c6 nhi1ng dom mau gi slit. Can n(mg 3,86 - 5kg.

Gifing tho Cinnamon

14. Gio'ng tho DUTCH
C6 ngu6n goc tU Ha Lan. Mau long: den, xanh dttang,
socola, vang, mau xam thep, xam nau va xam ngQC trai. Can
n~ng 1,6- 2,5 kg. M~c du nho nhung giong tho nay c6 nhi~u
tbit va t§m v6c vung chile. Chung c6 nhung s9c triing dttai c6,
mui mau triing, con miit thi vi~n mau khac (thub'ng la mau
den, ·nau ho~c xam).

Gifing tho Dutch

15. Gio'ng tho ENGLISH SPOT
Ngttb'i ta cho r~ng gi6ng tho nay c6 cung ngu6n g6c nhtt
gi6ng tho Checkered Giant. Chung c6 b9 long mau triing, con
Jlhung day va d6m tren tai va than minh l~i c6 mau xanh
dt!O'ng, den, mau mai rua, xam ho~c socola.
d Phap, ngttb'i ta con g9i chung la tho Lapin Papillon
Angalias, con (J My g9i la tho English Butterfly (vi c6 mui

23
hinh btt6'm). Than hinh cong va dai. Chung la gi6ng chong
l6'n den kinh ng:;tc, can n~ng 2,3 - 3,64kg va c6 di~n m:;to
xinh d~p trong tu6i d~u tien.

Gifing tho English Spot

16. Gio'ng tho FLEMISH GIANT
C6 ngu6n g6c tU Flanders. La m()t trong nhung gi6ng tho
l6'n nhat, can n~ng tU 5,5kg tr& len. Chung c6 b9 long mau
den, xanh dttC1ng, nau vang, xam nh:;tt, xam cat, mau thep
s~m va tr:ing. Than dai. T~m v6c v:;tm vfJ. ·
., I

Gifing tho Flemish Giant

17. Gio'ng tho FLORIDA WHITE

C6 ngu6n g6c tu bang Florida, ntt6'c My. La gi6ng thO lai giua
gi6ng thO tr:ing Ha Lan, giong thO Ba Lan va gi6ng thO New
Zealand. Chung c6 b() long td.ng tinh. Than tron va kha ng:in.
Can n~g 1,8- 2,7kg.

24
 Gieing tho Florida White
18. Giflng tho FOX
Can n~Itng tU 2,5 - 3,2kg, duqc gi6'i thi~u Mn dftu vao nam
1926 v6'i ba mau: xanh duO'ng, socola va mau hoa tli dinh
huO'ng. Day la m(>t trong nhung gi6ng tho long ph6 bien nha-t.

19. Giflng tho HARLEQUIN

C6 ngu6n g6c W nu6'c Phap. Can n~Itng khoang 3,6kg, duqc
lai t~o W gi6ng tho Tortoiseshell Dutch. Ngttai ta da gi6'i
thi~u gi6ng tho nay Mn dl:iu a
Anh Qu6c vao th~p nien so,
Gi6ng tho nay c6 mau den, xanh du<1ng, socola ho~Itc mau
hoa tli dinh huO'ng tren dftu, tai, chan va CO' tht:L C6 hai gi6ng
tho Harlequin chinh la Magpie Harlequin va Japanese
Harlequin. Gi6ng tho Magpie Harlequin c6 long mau trcing
(v6'i vAn mau khac tren C<1 th~), con gi6ng tho Japanese
Harlequin c6 long mau cam pha vang kim lo~i tuO'i sang (cung
c6 vAn mau khac).

Gifing tho Magpie Gieing tho Japanese

Harlequin Harlequin

25
20. Gio'ng tho HAVANA

C6 ngu6n gfic tU Ha Lan. La gifing tho th!t, can n~ng t6'i

3kg. Ngttai ta cho ra.ng gifing tho nay xu:ft hi~n Mn dliu tien a
Havana tU m()t lua de cua gifing tho rung Ha Lan. Chung c6
b9 long dai trung binh, r~m, b6ng va ngiin. Mau long: den,
xanh duang ho~c nau socola. Milt mau h6ng ng9c. Than trim,
riin chile.

Gifing tho Havana

21. Gio'ng tho HIMALAYAN

Tinh tinh ngoan ngoan. Nuoi r~t tfit. Chung c6 b9 long

mau triing, ngiin va b6ng mugt, di~m nhii'ng dfim mau socOla,
den, xanh duang va mau hoa tli dinh huang (J tai, mui, duoi va
chan. Milt tho c6 mau Mng ng9c. Than hinh tl\1, dai. Can
n~ng khming 2, lkg.

Gifing tho Himalayan

22. Gio'ng tho HOTOT
C6 ngu6n gfic tU nuac PM.p. BQ long mau triing, vi~n milt
den. Than hinh dliy d~n va ngiin. Chi~u r()ng tU vai t6'i hong
nhu nhau. Dliu kha Ian vai h()p s9 va mom r()ng. Tai ngiin,

26
phu nhi~u long. Con chuiin mtfc can nliing 3,64 - 5kg; con
thu()c lo~i lun can nliing khoang 1,36kg. Hinh du&i day la m()t
con tho giong Hotot.

Gi6ng tho Hotot

23. Gi6ng tho JERSEY WOOLY
C6 ngu6n goc tU New Jersey. Day la giong tho nho mang
gen lun. Than hinh tron, nglin. B.Q long r~m va dai. C6 nhi~u
mau long. Can nliing khoang 1,6kg.
-·~

Gi6ng tho Jersey Wooly

27
24. Gi6ng tho LILAC

Day la giong tho lai tU giong tho Havana. Ngt1C1i ta nuoi

giong tho nay l§.n d§.u (J Anh Quoc vao khoang nam 1913.
Chung c6 b9 long m~m va r~m, mau h6ng nh:;tt b6ng. Can
n~ng t6"i 3,2kg.

Giffng tho Lilac

·25. Gi6ng tho LION HEAD

Chung c6 ngu6n goc (J mtac Bi. Ngttai ta da lai t:;to gi6ng

tho nay tU giong tho Dwarf vai gi6ng Swiss Fox nho va giong
Belgian Dwarf. Hi~n nay, gi6ng thO nay ph6 bie'n h<1n ca
giong tho Dwarf long dai. Nhung ngttai chan nuoi da nhan
gi6ng va nuoi chung ngay cang nhi~u han.
H9i d6ng nuoi tho Anh Quoc da cong nh~n gi6ng tho nay.
Tuy nhien, (J My, ngttai ta vdn chua cong nh~n chung la m9t
gi6ng tho mai.
26. Gi6ng tho LOP
La m9t trong nhi1ng giong thO nha lau dai nhfft. Gi6ng thO
nay bao g6m cac giong:
- Gi6ng tho French Lop: Ngttai ta cho r~ng day la giong
thO lai giua gi6ng tho English Lop va giong tho Flemish Giants.

28
Can n~ng khoang 4,54kg. Hinh dang n~ng n~. Long r~m va thO.
Quai ham ct'mg r<;>ng W 2,54cm den 3,8cm.
- Gi6ng tho Holland Lop: La giong tho lun cua H~ Lan,
duqc lai tU giorig tho Dwarf v6'i giong tho French L'op va
giong tho Eng_lish -_Lop. Can n~ng khoang 1,8kg. B9 long
ngiin, .ca blip chile khoe, than ·hinh can doi, vai va ngt!c r<)ng,
d:iy d~n, than sa~ cling giong nhu v~y. D:iu to n~m a giua doi
vai va g:in vai nen nhin khong thay c6. Chan ngiin, to m~p,
thllng va ·~liang vung.chiic. Day la giong tho nuoi rat tot.
- Gi6ng ·tho English Lop: Day la giong tho ph6 bien
nhat ,trong bon giong tho Lop. Can n~ng khoang 4,1kg. Ca
th~ gi6ng dan Mandolin. Doi tai rat dai. Khong da d~ng v~
mau long, ph6 bien nhat la mau nau vang pha den M h6ng.
M<;>t so con c6 long mau den va nau vang. Rat than thi~n v6'i
con ng11C1i.
- Gi6ng tho Dwarf Lop: M6'i xuat hi~n. Chung la giong
tho lai giua giong tho French Lop va Dwarf.
- Gi6ng tho American Fuzzy Lop: Con duqc gQi la giong
tho Cashmere Lop. Chung la gi6ng tho lai tU gi6ng tho
Holland Lop va gi6ng tho Angora. C6 t6ng c<)ng 19 mau long:
xanh duang, nau h~t de, mau long s6c chinchilla, mau long
meo rung, ngQC mfit meo, mau long S6C, mau trllng nfii b~t,
long tr&ng miit xanh, socola, mau hoa tlt dinh huang, long
tr&ng miit h6ng ngQc, mau long ch6n zibelin, mau long ch6n
zibelin ~hai Lan, mau kh6i thu6c cua ngQc trai Thai Lan, mau
mai rua (den va xanh duang), nau vang, den va cam.
Than hinh nglin, riin ch&c. M~t b~t. Khong nhin thay c6.
B<) long r~m, sqi tho, dai 2,54- 3,08cm. Tai ru thling xuong,
ham du6'i rna r<)ng tU 1,3 -2,54cm. Can n~ng 1,6 - 1,8kg.

29
 Giflng tho Gi6ng tho Gi6ng tho
Holland Lop English Lop French Lop

Gi6ng tho Seal Point Cashmere Lop Gi6ng tho Smoke

Pearl Cashmere Lop

Gi6ng tho Red-eye White Gi6ng tho

Cashmere Lop Black Cashmere Lop

Gi6ng tho American Fuzzy Lop

30
27. Gi6ng tho NEW ZEALAND
C6 ngu6n gfic W chau My. Mau long: triing, do, den va
xanh duang, nhting mau triing la ph6 bien nh~t. Rieng nhung
con c6 long mau do pha vang kim lo~i ttiO'i sang thi long cua
chung hai tho han so vO'i long ctia nhung con khac.
Gifing tho nay c6 than hinh dai. Can n~ng 4 - 4,3kg.
aMy, vao luc dftu, ngtibi ta nuoi chling vi ml;IC dich thtiang ~·

Gi6ng tho New

Zealand

28. Gi6ng tho NETHERLAND DWARF

C6 ngu6n gfic tU Ha Lan. Gifing tho nay dugc lai t~o tli
gi6ng tho Polish va tho rung nho. Chung c6 nhi~u mau
long khac nhau. Ph6 bien nhdt la mau nau vang nh~t,
cam, mau thep, mau chu9t lang aguti va mau mai riJa.
Gifing tho nay lim, sci h.tgng nhi~u. Tai thlmg, c6 long nhting
nhin c6 ve qua ngful so vO'i d§.u. can n~g khoang 1,4kg.
Chung dtigc dtia vao nuoi t~i Anh Qufic tli nam 1950. Day
la m9t trong nhung gi6ng tho nho nh~t va dugc nhi~u ngtiai
cong nh~n la gifing tho tinh khon, lanh lgi. Nhting luc dliu,
khi m6'i nh~p kh§:u tU Ha Lan vao Anh Qufic, ngt1C1i ta cho
r~ng gifing tho nay c6 tinh tinh th~t dang ghet. Con hi~n
nay, h9 da th~y chung la gifing hi~n lanh, m~nh me va la

31
 .
gi6ng tho nuoi lam canh ph6 bien nhlit (tuy nhien, chung
khong mliy thich hqp d6i vO'i tre em) .
_.,_,

Giong tho
Netherland Dwarf

29. Gio'ng tho PALOMINO

C6 ngu&n g6c tU Washington, mtO'c My. Mau long: vang

kim lo~i va mau long meo rung. ·Can n~ng khoang 4 - 4,6kg.
Than dai trung binh, vO'i doi vai kha phat trign, thit chiic,
than sau dlly d~n. C6 hai gi6ng chinh: Golden va Lynx.

Giong tho Palomino

30. Gio'ng tho POLISH

Dugc nuoi dliu tien a Ha Lan. Gi6ng tho nay c6 long mau
trcing, m:it do, la gi6ng ph6 bien nhlit. Gi6ng tho nay mO'i
duqc nh~p khllu vao mtO'c My trong thai gian glln day va
nglieti ta xep chung thanh m<)t gi6ng rieng gQi la gi6ng tho
Britannia Petite.

32
31. Gio'ng tho REX

C6 ngu6n goc a mt6'c Phap, can n~ng tU 2, 7 - 3,6kg. Day la

m<)t giong tho duyen dang, than sau dlly d~n. Chung c6 nhi~u
mau long khac nhau, nhttng ph6 bien nhat la mau den, mau
den rai ca va xanh dttO'ng. Nhung mau con l~i la mau hoa tli
dinh htiO'ng, socola, mau meo rung, ng9c mllt meo, do, mau
den cua ch6n Zibelin (sable), mau rua bi~n va triing. Chung c6
b<) long rat r~m, thing va dai khoang 1,58cm.
C6 ba giong tho Rex chinh: Castor Rex, Seal Point Rex va
Mini Rex. Trong d6, giong tho Mini Rex can n~ng khoang
1,4kg. B<) long b6ng loang, giong nlitt nhung, than hlnh dE;lp.
NgttO'i ta con g9i tho Mini Rex la tho vai nhung.

Giong tho Mini

Gi6ng tho Castor Rex Gi6ng tho Seal
Rex Point Rex
32. Gio'ng tho RHINELANDER

C6 ngu6n goc a ntt6'c Due. Day la giong tho th!t c6 bQ long

m~m va r~m, mau triing v6'i nhung dom cam pha vang kim
a
lo~i tttO'i sang (khoang 6 - 8 dom m8i ben lttng). Giong tho
nay can n~ng W 2, 7 - 3,6kg, than hlnh hO'i cong, tron tqa.
Chung la giong tho khoe m~nh, lanh lqi.

33
 Gi6ng tho
Rhinelander

33. Giflng tho SABLE

Can n~ng tU 2,27 - 3,2kg. C6 hai gi6ng tho Sable chinh:

Marten Sable (0' dttai c6 long mau tr&ng) va Siamese Sable (0'
dttai khong c6 long mau tr:ing). B9 long r?m va m~m. Rlft
di~m tlnh.

Giong tho Marten Sable

34. Gi6ng tho SATIN
C6 ngu6n g6c 0' bang Indiana, mtac My. Cai ten xullt phat
tU b9 long r?m, day va d~p. C6 tren 20 mau long, tilt ca d~u
m~m nhtt nhung. Mau long ph6 bie'n nhlft la mau nga voi,
den, xanh dttang, mau s6c Sinsin (Chinchilla), socola, mau
d6ng, do va,tr:ing. Can n~ng 2,72- 3,9kg.

34
 Gifing tho Satin
35. Gio'ng tho SATIN ANGORA
Can n?ng khoiing 3,85kg. Chung tuang tlf nhu giong tho
French Angora, nhung l~i c6 bq long b6ng va m~m.

36. Gio'ng tho SIBERIAN

Can n?ng 2,27 - 3,18kg. NgtJO'i ta nuoi giong tho nay dftu
tien a Anh Quoc vao khoiing nam 1930, nhting chung khong
c6 ngu6n goc ro rang. Day la giong tho d~p, c6 bq long mau
den, xanh dt1<1ng, nau ho?c mau hoa ttl dinh huang.

37. Gio'ng tho SILVER

C6 ngu6n goc a nuc1c Phap. Can n?ng khoiing 1,8- 2,27kg.

Chung c6 nhung dom nho mau b~c tren bq long. Giang tho
nay c6 nhi~u mau long: den, xanh du<1ng, nau vang, va nau.
Hinh duai day la giong Black Silver, m9t giong tho nit
ph6 bie'n. Nuoi lam ciinh nit thich hqp.

Gifing tho
Silver den

35
38. Gi6ng tho SILVER FOX
C6 ngudn g6c tU bang Ohio, nuO'c My. Chung can n~ng tU
2,27 - 3,18kg, c6 b6n mau long chinh: den, xanh duO'ng,
socOla va mau hoa tlt dinh hu~g.
Silver Fox la gi6ng tho thj.t va cung la m9t trong s6 nhung
gi6ng tho cung cB:p long ph6 bie'n nhB:t. B9 long cua chung
r~m va dai bB:t thucrng (dai hO'n nhung b9 long thuO'ng m~i
binh thucrng). Ke't ootJo sgi long hO'i tho.
Chung d~ nuoi va lam m~ gioi, thich nghi v6'i bB:t ki moi
truC1ng nao.

Giting tho
Silver Fox

39. Gi6ng tho SILVER MARTEN

dAnh Qu6c, chung con dugc g<;>i la Silver Fox, nhung
chung khong hoan toan gi6ng v6'i gi6ng tho Silver Fox a My.
Gi6ng tho Silver Marten c6 b6n mau long: den, xanh duO'ng,
socola va mau long ch6n Zibelin (Sable). Gi6ng tho nay can
n~ng 2, 7 - 4,3kg.

Giting tho Silver Marten

36
40. Gio'ng tho SMOKE PEARL
Ng1.tO'i ta da t~o ra giO'ng tho nay vao nam 1925 t~i
Scotland. Ban diiu, chung c6 ten la Smoke Beige. Den nam
1932, ten nay duqc d6i thanh Smoke Pearl. Chung c6 b9 long
mau xam ng9c trai nh~t va mau be.

41. Gio'ng tho SUSSEX

Ng1.tO'i ta moi biet den giO'ng thO nay trong thai gian giln day
va cang ngay chung cang ph5 bien. Ten cua gi6ng thO nay rung
chinh la dia danh noi chung xuat hi~n. Chung c6 hai mau long:
vang kim lo~ va kern.
42. Gio'ng tho SWISS FOX
Can n~ng khoang 2,5 - 3,6kg. GiO'ng tho nay c6 nhi~u
mau long. Long cua chung dai khoang 5,08cm.
43. Gio'ng tho TAN

Giong tho nay c6 ngu6n g6c & Derbyshire, Anh Qu6c.

Chung la giO'ng tho duqc lai t~o tU giO'ng tho hoang da cua Ha
Lan, can n~ng khoang 2kg. GiO'ng tho nay thich hqp nuoi lam
canh. Phiin du6'i cua duoi, bt,mg, dim va tai c6 long mau nau
vang nh~t. Nhung phiin con l~i c6 mau den, xanh duang, nau
ho~c mau hoa ttl dinh huang.

Giling tho Tan

37
44. Gi6ng tho THURINGER
Can n~ng khoang 4kg. Giong tho nay c6 than hl.nh tha'p va
m~p. N gttai ta da dem giong tho nay W Himalayans va
Argentes v~ nuoi a Due. B<) long cua chung mau nau vang
nh~t ho~c mau vang s§.m (da bO), rieng mau long tren d~u hcti
xanh. Tren m?t va g~n g6t chan c6 long mau s§.m hctn. Chung
c6 th~ con c6 nhung mau long kha.c, song mau long ph6 bie'n
nha't la mau vang.
45. Gi6ng tho VIENNA
Can n?ng tli 3,64 - 5,45kg. Chung 1~ gi6ng thO Iau dO'i a
mtac Ao va dttqc nh~p vao Anh Qu6c trong thai gian g~n day.
Chung c6 hai gi6ng: Vienna Blue (ph~n tren c6 mau lam da
phie'n s~m, ph~n dtt6'i c6 mau nh~t hctn) va Vienna White ( c6
b<) long trling, m~m).

Gifing tho Vienna white

Sau day la m()t s6 hinh anh khac v~ cac gi6ng tho:
\#'

Gifing tho American Checkered Giant

38
Gifing tho American Chinchilla
'B""'TI'I"'::t"-..er'IIMIIID"''!!!!'"""''!'ro;~~.~. ?~ · -.
.;r~-
~ < " ~.

Gifing tho American Fuzzy Lop

Gifing tho Angora

39
 Gi6ng tho Belgian Hare

Gi6ng tho Blue Holland Lop

40
 Giang tho Britannia Petite

Giang tho Champagne d'Argent

41
 Gifing tho Chinchilla

Gifing tho Chinchilla (chutin mljc)

42
Giting tho Creme d'Argent

Giting tho Dwarf Hotot

43
 Giling tho Jersey Wooly

Giling tho Netherland Dwarf (long trdng)

44
'.

Giting tho Netherland Dwarf (long den)

. .....
Bdy tho con gifing. Hollcmd Lop .

45.
 Gi6ng tho New Zealand White

Gi6ng tho Tan

46
Giong tho White Jersey Wooly

Giong tho English Spot

47
 Gifing tho English Lop

Gifing tho Mini Lop

48
Giefng tho American Sable

Giefng tho Broken Satin

49
 Gi6ng tho Florida White

Gi6ng tho Californian

Gi6ng tho Broken Mini Rex

50
 Gi6ng tho Himalayan

Ill. CHQN GIONG

Tho c6 nhi~u giong v6'i kich thu6'c, mau sAc va bq long khac
nhau. Cho du moi giong tho c6 nhi~u d~c di~m giong nhau,
nhllng trong tUng con 1~ c6 nhung net ri€mg va la m<;>t ca th~
khong trung l~p. Khi den clia hang mua thO, c6 m<;>t di~u b~
ciln nh6', d6 la hiem khi c6 giong tho thwin chung. Tuy nhien,
di~u nay khong c6 gl dang ng~i, vi tho vftn la m9t v~t nuoi t6t.

Muon mua tho, b~n ciln biet nai ban dang tin c~y. Hay den
cac tr~i nuoi tho va quan sat xem ng1lai nuoi c6 cham s6c tho
tot khong, tho con 16'n len trong moi truang va di·~u ki~n nao
va chung da hoa nh~p bily dan chua.
Thong thuang, b~n nen chc,m mua nhung con tho khoe
m~nh, khong eli t~t, c6 b9 long dai, mau sAc d~p.

Khi ch9n tho, b~n ciln den giln ben n6, quan sat xem n6 c6
kich thu6'c 16'n nho ra sao. Toan b9 ca th~ tho phai kh6ng c6
cho nao hi sung. Ngoai ra, v6'i nhung con tho qua m~p ho~c
qua gily, b~n khong nen mua. Long thO phai min va suon
muqt, khong c6 ba-t ky mang, dom nao tren b9 long. Philn
mong tho khong hi b§:n, vi di@u d6 cho tha-y tho c6 va-n d~ v@
b~nh tieu chay. Neu mAt, mui tho chay ra mt6'c nhily thl d6 la

51
dau hi~u cho thay m(lt con tho khong khoe m~nh. Khi b~n
nhln vao mlit tho, neu thay milt n6 khong sang, tttO'i tinh rna
giong nhtt dang kh6c thl dung la n6 c6 van d~ v~ sue khoe.
Trang truy~n tranh mau, doi tai tho luon c6 mau h6ng va khi
nh!n thl,l'c te, b~n se thay tai n6 chi c6 mau h6ng dung nhtt
v~y, khOng c6 mau nao khac. Tho khong c6 doi tai mau do
ho~c b! gay, neu c6 nhung dau hi~u d6 thl b~n dung mua.

Tho la con v~t luon ho~t d(lng, ch~y nhay loanh quanh.
Neu b~n thay m9t con tho qua lttO'i bieng, luon dung m9t cho
th! d6 khong phai la m9t con tho tot. Nhttng khi muon ch<;>n
m(lt con tho ho~t d(lng nang n6, b~n ciing cftn ki~m tra nh!p
thO' cua n6. Tho hit thO' rat nh~ va yen', con nao rna thO' h6n
h~n th! ciing khong phai la' tho khoe m~nh.

52
 A' '-
< A .,

CHOOttG Vfi DUttG

•
CO• ttOOI THO

I. CHUONG
Chu&ng nuoi tho phai bao dam st,t thong thoang, s~ch se,
mat me trong mua he va am ap vao mua dong. Chu&ng phai
tranh duqc mua t~t, gi6 lua, d~ dang quet d(;m, v~ sinh va
each xa chu&ng heo l§.n chu&ng ga ....
1. Lo~i chufing
M()t cai chu&ng c6 chan song M.ng kim lo~i v6'i khay nht,ta
ho~c kim lo~i luon la chu&ng t6t nhat d6i v6'i hliu het cac
gio'ng tho, d~c bi~t la d6i v6'i tho duqc nuoi trong nha. V6'i
chu&ng lam hoan toan ba.ng thanh kim lo~i thi tho khong th~
nhai nhu' chu6ng lam ba.ng g6. Do d6, chung khong th~ c6 16
h6ng d~ thoat ra ngoai. Tuy nhien, neu day chu6ng lam ba.ng
nhung thanh kim lo~i thi b~n clin phai d~t mieng lot d~ tho
ng6i, b&i vi tho se g~p kh6 khan khi ng6i tren nhung thanh
kim lo~i (chan tho khong c6 phlin d~m nhu ch6 va meo). Neu
khong c6 mieng d~m, tho se ng6i len 6 su6t ngay. Nhu v~y
khong t6t chut nao.

53
 Bliln c6 th~
lam chu6ng v6'i phfin day la nhung thanh nhlfa
ho~c b~ng v~t li~u gi day th~t chiic chiin. Khi tho siip de,
b/iln cfin d~t m<?t cai 6 i1 g6c chu6ng.
Blilfi khong nen sil dyng lo~ chu6ng rna thO c6 thg ng6i tnfc
tiep len 6 ho~c lolili chu6ng rna b/iln phiii thuang xuyen lam S/ilch
n6 nhi~u lfin va hfiu nhli chiic chiin b/iln cling phai lam S/ilch thO.
Tuy nhien, mi?t vai giong thO llili cfin lolili chu6ng rna n6 ng6i
tnfC tiep len 6 hO'n la nhung thanh kim lo~ (tuy theo cau true CO'
th~ va phfin d~m lot cua chan thO). Vi the, b/iln cfin nghien cUu
tnt6'c v~ giong thO siip nuoi d~ ch9n lolili chu6ng thich hqp nhat.
2. Nha nuoi tho (trong nha va ngoai triJi)
Neu nuoi tho i1 ngoai trai, b/iln c6 th~ sil dyng lo~ v~t li~u
b~ng go lam khung d~ bao v~ thO tnt6'c nhung thay d6i rua thai
tiet. Nhting b/iln cfin phai ch9n lolili go nao rna thO khong thg
nhai dUt ho~c gay duqc. Tot nhat, blilfi cfin kigm tra thuang
xuyen M biet thO khong pha hOng go, ~o lo thoat ra ngoai.
Mi?t so ngLtai thich nuoi thO trong nha dg tranh thai tiet xau
va nhung loai thu nguy hi~m doi v6'i thO. Tuy nhien, nuoi thO
ngoai trai cling c6 lqi the rieng. Khi song trong chu6ng (d~t
trong nha (J rigoai trai), thO se hit tha duqc khong khi tu'O'i mat,
giup n6 khang b~nh tOt h<1n. Neu nuoi thO i1 ngoai trai, bliln cfin
c6 h~ thong bao v~, giup thO tranh duqc thai tiet xau nhli: mlia,
hai n6ng, gi6 ffi/ilnh, cai llilfih qua mlic va cac lolili thu.
Blilfi c6 th~ lam nhi~u chu6ng va d~t thanh tling day trong
nha nuoi thO. Nha nuoi thO phai bao dam thong thoang, chung
quanh phai quang dang, S/ilCh se, khong CO cay COi Uffi tum, biJi
neu c6 qua nhi~u cay coi thl chu<;>t, mu6i va nhung con trung, sau
b9 khac c6 th~ tlm den r6i truy~n b~nh cho tho.
Nha nuoi thO cfin c6 di;> lim phu hqp khoang 60 - 70%,
nhi~t dQ khong khi tlt 25 - 28° c la tot.

54
3. Kich thu'oc chu6ng
Kich thuO'c chu6ng con tuy thu<?c vao kich thuac cua tho khi
tnt&ng thanh.
0 nuac ngoai, khi nuoi m(lt con tho nho, ngtlai ta lam
chu6ng c6 kich thuac 70 x 70cm. Nuoi tho c6 tlim v6c trung
binh, kich thuac chu6ng se la 76,2 x 76,2cm. Con tho l6'n thl
clin chu6ng c6 kich thucrc it nha't h\ 91,5 x 91,5cm. Va theo
quan di~m cua h9, chu6ng cang lcrn thi cang tot doi vai tho.
Con <3' Vi~t N am, c6 tai li~u d~ ngh! chu6ng thich hqp
doi vcri tho phai la khoi hQp chu nh~t, dai 90cm, r9ng 60cm,
cao 50cm, c6 th~ chia thanh hai ngan, moi ngan c6 khay lucri
dlfng thuc an tho xanh, mang dlfng thuc an tinh, mang dlfng
nucrc uong cho tho c6 kich thucrc vua phai, bao dam v~ sinh va
khong b! hu. Moi ngan nuoi 5-6 con tho th!t, 2 con h~u b!
ho~c 1 con sinh san. Chu6ng c6 th~ lam m(lt tling ho~c hai
tllng, m9t tllng thl niip m& <3' m~t tren, 2 tling thi clia m& phia
tntcrc, duai day tling tren phai c6 khay hung phan.
M(lt y kien khac cho rAng chu6ng ( ho~c l6ng) tho nen c6
kich thuac 40x60x50cm. V~t li~u sli d~:~ng c6 th~ la tre, go ... ;
m~t day bAng lucri miit cao c6 ducrng kinh 1cm d~ phan d~
dang l9t xuong.
Nhln chung, ngtlai ta c6 th~ lam chu6ng vcri nhi1ng v~t li~u la
kim lo?i, nhlfa hay giL. B~ c6 th~ nghien cU'u, ket hqp nhung y
kien tren d~ lam chu6ng thich hqp nha't cho blly thO cua bl;ln.
Tuy nhien, bl;ln cln lttu y, neu lam chu6ng b~ng tre thlli~u tho
c6 th~ nhai, pha hong tre r6i thoat ra ngoai duqc khong?
Ducri day la m(lt so ki~u chu6ng tho ph6 bien tren the gicri
va each Hip d~t chu6ng:

55
 ;i

•t ·- t.. h I

. -~

('

. .J~ t

'.I

·· M~t lu6'i chu6rtg c6 kicli.. thti&c 2,54 ~ 5;os~m phftn tren a

Vel b6n C~rih Chung quanh;· COn m~t lttdi -pliftn day la 1,27 X. a
2,54cni. Thanh kim lo?i mi;t ·k~m ch~t luqng
, • ~ , ~
""' . ...... • • .
Chu6ng c6
""' ~ I
pao:
#'!. • ' I

clia ra vao va gia treo (neu can thiet):

~ ' , . J

· Lo?i chu6ng nay c6 nhi~l;J kich tht16'c, thao tac Mp d~t dO'n
gian, khop.g dn nhu~g
. . . dyng . cy ,d~c
.. bi~t. · · .,. ~

"56
 ;' ·=~~~:1~::~ .·.
!•" ..•. ,~~~ .• SJII~<W' ~

-~ k .,

Goc chuimg de· 1'1l£Lng thuc an Goc chu6ng chudn mr!c

Lo(l.i chudng dung de' di chuye·n tho

57
 Hf th6ng chufmg trong nha kien c6
a. Kiiu chuang UDO (co nhi~u ngfm bling thep khong gi)

Lo~i chu&ng m\y c6 th~ tha.o cl!a va khay (J ph~n day ra

m9t each d~ dang. N gan dlfng thuc an giin vao elia kim lo~i.
Ne'u sl! dt,mg chai mtac c6 dung tich 750ml, b~n c6 th~ glln n6
vao cl!a d~ dang. Ne'u sl! dt,mg h~ thong mtac tv d9ng,b~n d~t

59
num voi (I phia sau chu6ng. Kich thtt6'c m~t day cua chu6ng:
64cm x 47cm = 3.008cm2 •

Mting an va khay chua phan bdng giiiy (lo(Li gdn vao

tuimg hoij,c khong c6 giti du)
b. Hi) thifng chuting EC2 va EC3
Khung lam ba.ng thep khong gi. Hai c~nh ben va ph§n sau
la tam nhlja, giam dtiQ'C tie'ng bn (thao rap d~ dang, khong
cfin dung cong Cl,l). Mai va nhung khay ben trong cung lam
ba.ng nhlja. Nhln chung,khi sli. d1,1ng lo~i chu6ng nay, b~n lau
chui kha d~ dang.
Dtt6'i day la hlnh anh v~ h~ th6ng chu6ng EC3:

60
19
l9
£9
 - ?
II. Dl)NG Cl) NUOI THO
,:>
1. ode
B~n c6 th~.lam 6 de ch~tho bling g6' mong nh~, c~t tong,
c6t ep d~u duqc. ·Ngoai nhung v~t li(lu nay, b~n c6 th~ thay
the bling nhung v~t li(lu khl'ic, rihung cli:O:..theo kich thu6'c: dai
50cm, r()ng 35cmva cao 20cm;·m~t tren c6 ndp d~y (m()t nlia
co d!nh, m()t nlia: lam clia ~M thO, ra vao).
ThOng thtlb'ng, tru6'c khi de 1:_ 2. ngay, thO m~ se vao 6, nh6
long b1,mg tr()n v6'i v~t l6t 'd{ chu§:n bi "khai hoa n& nh1,1y''. Vi
the, khi nh~n .ffi."nhc'tho da mang thai duqc 27 - 28 ngay, b~n
nen d~t 6 de vaochu6ng cho tho :de r6i lfiy ra khi thO con duqc
tren 20 ngay tu6i. · '
a. Nhilng dl;lng ClJ Jam 6

64
b. DlJ.ng ClJ. sulii fim 6
.----------~ -----~

c. D~m lot chu6ng

r c

•,
f!·, /

D~m l6t chu6ng dg tho ng6i lam b~ng nhlfa nen khong c6
nhung nguy higm trong khi v~n chuygn nhtt d~m kim lo~i, d~
lau chui s~ch, khong mon, it dinh canxi, tn;mg lu<;tng nh~.

65
3. Nhurig lo~i nhlfa t6'ng hcjp d@' lam chu6ng

4. Khay dl}'ng cha't thai cua tho

5. Nhung dl}ng Cl} cat xen

K~m xen lOng tho

K~m xen long tho · .

66
K~m ccit day kim lo{Li, sll df!-ng khi thay nhilng ch6 bi hzi
hong cua chu&ng
6. NhU'ng ki~u chai va mang mtoc cho tho u6ng

· Mifng chai co voi chia ra 4tfl

67
 89

;;•
.,___--..-~·- ----=·-·---·~

l I
 ,
Mang dung
· nztoc
k oA?u mang hQp dung

-------=::~-:·~~~-~~--~
A o thuc an

7. Nhung •e
•.J - .~

69
 1
1
1
1
1
OL 1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
lL
8. Ban chai lam s~ch chufing

72
 THUC Atl- tiHO cfio
DltiH DUOtiG - CACH CHO Atl
I.THUC AN
Tho an bat ki lo~i thtfc v~t nao ma chung c6 th~ tim thay,
k~ ca co, cay tr6ng, VO cay, b~:~i cay nho va nhung cay nong
nghi~p. Tuy nhien, khi nuoi tho, ngttai ta khong cho chung an
t~p nhli v~y. D~c di~m cua tho la thich nhung thuc an ngon
mi~ng. Thong thuO'ng, ngttO'i ta cho tho an rau, thuc an vien
va co kho d~ giU che' d9 an c6 lgi cho sue khoe cua chung,
nhung ne'u cho an nhu the' trong m9t thai gian dai thi tho c6
th~ beo phi va khong con cam thay ngon mi~ng truO"c nhung
thuc an d6 nua.
Co kho, rau cu va thuc an vien la ba ngu6n thtfc phdm
chinh cua tho.
1. Rau cu
Rau cu rat c6 lgi cho sue khoe con ngttai cling nhu d6i vO"i
tho va h~u nhu bat ki lo~i rau nao tho cling an. Rau cu c6 th~

73
cung ca'p cha't dinh dttang va nttac nhi~u han cho tho. Tuy
nhien, b~;tn clin chu y m(lt vai lo~;ti rau cu c6 thg khie'n tho
thai ra phan m~m. Do d6, m6i !lin cho chung an, b~;tn thli
dung nhung lo~;ti rau cu mai.
Trong khdu phlin an cua tho, b~;tn clin cung ca'p nhi~u rau
cu. B~;tn nen cho tho an khoang 2 de'n 4 chen ddy rau tuy theo
d(l Mn cua tho. Ne'u nuoi m(lt con tho lan, b~;tn hay cho n6 an
4 chen rau/ngay, con neu nuoi tho nho thi clin cho n6 an 2
chen rau/ngay.
Ngoai ra, b~;tn clin rlta rau cu th~t s~;tch r6i lam rao nttac
truac khi cho tho an.
Vai lttu y v~ rau cu:
- Hay cho tho an nhi~u lo~;ti rau cu khac nhau. Tho c6
nhi~u digm vi giac han con ngtteti va chung ra't thich cac lo~;ti
thuc an khac n,hau. M¢t s6 ngtteti chan nuoi da cho tho an 3
lo~;ti rau cu khac nhau m6i ngay.

- B~nh
tieu chay kh6ng t6t d6i vai tho. Ne'u tho cua b~;tn b!
b~nh nay, khong nem cho n6 an nhi~u thuc an vien. Ngoai ra,
hang ngay, b~;tn khong nen cho tho an nhi~u lo~;ti rau khac
nhau. Khi mu6n tho an nhi~u rau han, m6i ngay, b~;tn chi clin
cho n6 an them m<)t lo~;ti rau mai. Bi~u nay giup h~ th6ng tieu
hoa cua tho thich nghi d~ dang han.
- Ne'u nuoi tho con dttqc khming 12 tuftn tu6i, b~;tn blit dftu
cho tho an m<)t lttqng rau nhO. Bat ky luc nao b~;tn them m(lt
lo~;ti rau khac vao khdu phftn cua chung thi cftn chu y rlingfho
c6 thg b! b~nh tieu chay.
- Khi de'n ch6 ban rau, b~;tn hay tim nhi~u lo~;ti rau khac
nhau, nhat la nhung lo~;ti rau c6 r~ va la s::lm mau, va nen
mua nhung lo~;ti rau c6 mau khac nhau.

74
 - Rau die'p ra't tot, nhl..fllg chi c6 lo~i mau slim nhu' rau die'p
Romaine m6'i du chit dinh du6'ng. Xa lach cling ra't tot.
Du6'i day la mi)t so lo~i rau cu c6 th~ cho thO an. Luqng canxi
cua tUng lo~i duqc tinh tren dO'n vj chen (it canxi thl tot hO'n):
- Cu cai duang 46mg
- Bong ciii xanh 42mg
- Cu va ng~m ca rot 30mg
- Rau die'p xoan 180mg
- Cai xoong 40mg
- Cay B6 cong anh Trung Quae 103mg
- Cai xoan 94mg
- Rau die'p Romaine 20mg
- Rau die'p la 38mg
-Cay mu t~t 58mg
- Mui tay 78mg
-La bingo 24mg
- Cu cai va la 28mg
- Cu ·ciii Th~:~y Di~n 105mg
Tho cling thich nhi1ng lo~ thao mi)c nhu': cay b~c ha, cay hung
que', cay hu'O'ng thao va nhi1ng lo~ khac v6'i soluqng it hO'n.
M()t s6 lo;;ti rau ell. t6t cho sue khoe cua tho:
Cay bOng cai xanh.
- Cay ca r6t, cu ca r6t.
- Cai xoan
- Rau diep quan.

75
 - Ciii xanh.
- Rau die'p Romaine.
-La mu t~t.

- La cay b6 cong,anh Trung QuO'c.

2. co kho
Co kho la m9t ngu&n cung ca"p cha"t xcr d&i dao, ra't tO't cho
Slf W~u h6a cua tho, lam giiim Stf nguy hi~m cua long bt,mg
tho. Nhttng luc d~u, m9t vai con tho c6 th~ khong thich an co
kho. M6i ngay, b~n nen them vao khiiu ph~n an cua tho m9t
it co kho s~eh, nhu co ye'n m~ch ho~c co duoi meo. Di~u nay
se giup tho quen d~n vai co kho la thuc an c~n thie't trong
khiiu ph~n an cua chung. Ngoai co kho, nhang nha.nh tao non
cling cung ca'p nhi~u ch.ilt xd cho tho.
- Co duoi meo kho la thuc an quan tr<;mg nha't trong
khiiu ph~n an cua tho. N6 khong giau cha't dinh ducrng nhu co
linh lang, nhttng l~i ra't tO't dO'i vai tho truO'ng thanh.
Co duoi meo kho c6 lqi vi it lam mon rang khi tho nhai
(rang thO phat tri~n lien t~,~c). Ngoai ra, lo~i co :nay con cho
tho cam giac no.
- Co linh lang kho ra't giau cha't dinh ducrng va calori.
Tho nha c6 th~ m~p vi an nhi~u co nay. Vi the', co duoi meo .
kh6 tO ra tO't hdn 'co linh lang kho.
Co linh lang thich hqp vai thO nho (6 - 7 thang tu6i), vi
giup chung an nhang lo~i co khac d~ dang hdn v~ sau. Sau
khi tho duqc 6-7 thang tu6i, b~n giiim d~n luqng co linh lang
trong khiiu ph~n cua chung. M6i tu~n, b~n bat m9t chut V'a

76
thay vao d6 b~ng lo~i co kho khac. Ne"u nh~n tha"y tho thich
co linh lang han, b~n hay tr9n them nhung thuc an khac vao
khifu philn cua chung.
- Co y~n m;;tch kho rnt t6t vi tinh da d~g rua chung.
- Rdm kho khong du cha"t dinh dttang nen khong dttc;tc coi
la thuc an chinh danh cho tho.
Hay luon c6 s§:n co duoi meo kho cho tho va c6 th~ cho
chung an co kho ngay khi chung vua cai sua.
Nhin chung, co kho s~ch c6 ich cho tho, giup chung san
xua"t nhi~t va giu stf dinh hinh long bt,mg. B~n hay cho tho an
nhung thuc an chinh la co duoi meo, co ye"n m~ch, ho~c co
d6ng kho. Ne"u cho tho an thuc an vien thi b~n khong c:in cho
chung an them co linh lang vi da c6 nhi~u co nay trong thuc
an vien r6i.
3. Thuc an vien
Thuc an vien la lo~i thuc an do cac nha san xua"t thttO'ng·
m~i lam ra. N6 chua nhi~u cha"t dinh dttcrng, tho d~ an va
tang trttdng t6t. Khifu ph:in an chinh cua tho g6m c6 lo~i thuc
an vien cha"t htc;tng cao. Nhung vien thuc an nay phai m6'i,
chua khoang 16 - 18% d~m (tuy theo gi6ng va nhu c:iu cua
tho) va c6 khoang 18% ltic;tng chllt XO'.
Sau khi mua thuc an viem ve, b~ khong nen d~ lo~ thuc an
nay lau qua 6 tu:in, vi nhtt the" chung se bi hong. N goai ra, b~
cling khong nen cho thO an qua nhi~u lo~ thuc an nay trong che"
d9 an hang ngay cua chung.
D~ giu che" d9 an can b~g cho thO, b~n khong nen cung cip
cho chung qua nhieu thuc an vien, bO'i di~u nay se lam ma"t di stf
can b~g trong che" d9 an rua chung. Lo~ thuc an nay c6 ham
lttc;tng calori cao, ne"u cho an nhi~u, thO se beo phi.

77
 S6lttqng thuc an vien ma b;;m cln cung cAp cho thO nhu sau:
+ Ne'u tho can n~g 2,27 - 3,2kg: Cho an !A chen thuc an vi€m.
+ Ne'u tho cful ~ 3,63 - 4,54kg: Cho an lh chen thuc an vien.
+ Ne'u tho can n~g 5 - 6,8kg: Cho an % chen thuc an vien.
+ Tho con: Tuy b~n, nhung nen giam xu6ng con lh chen sau
khi chung din n~ng 2, 7kg.
Nhung khi quye't d!nh cho tho an it thuc an vien, b~n c~n
phai cho chung an nhi~u rau va co kho han d~ duy tri slf can
ba.ng trong kh§:u ph~n an.
Ngoai ra, b~n ciing cin chu y m9t s6 di~u v~ lo~i thuc an nay:
- Ne'u cho tho an thuc an vien thi n6 se an it co kho. Do
d6, lam giam qua trinh tieu hoa cua tho va gay ra b~nh.
- Thuc an vien ch~ng nhung khong giup tho nhai t6t ma
con lam mon rang cua chung.
- Nhung thuc an vien kho khong cung cAp du lugng nuac
giup thO giu gin sue khoe va bai tie't t6t.
- Thuc an vien t6t han lo~i vien co duoi meo va cang t6t
han lo~i vien co linh lang vi chung khong qua b6 duong.
- Thuc an vien khOng phai la kh§:u ph~n an duy nhdt
trong ngay d6i vai tho.
- Khong nen cho tho an, thuc an vien lien tt.JC.
4. Trai diy
Trai cay la thuc an rdt hgp kh§:u vi vai tho. M9t s6 lo~i
thuc an rdt thich hgp v6'i con ngl.lai, song l~i khong thich hgp
d6i v6'i thO. Do d6, b~n dung cho tho an. Thi dt.J: ngii c6c, lua,
qua h~ch, banh mi, socola, banh qui gion, mi 6ng ho~c nhung

78
thuc an ban slin trong etta hang c6 chua duang hoi;ic nhung
h~t kho.

Trai cay c6 nhi~u chat xe1 la tot nhat, song nen cho tho an
so ltiQ'ng it. Duang c6 thg lam roi lo~n Slj can b~ng cua rui)t
tit, do d6 nen cho chung an h~n che' nhung lo~i trai cay chua
nhi~u duang.

Du6'i day la m()t so lo~i trai cay b~n c6 thg cho tho an,
nhting chi nen cho an it.
- Tao (lo~i bO h~t vi chung dQC doi v6'i tho)
- Le
- Dao
- Du du
- Dau tay
- Chuoi va nho (cho an v6'i so luQ'ng rat h~n che' vi chung
c6 nhi~u duang)

- Dua
Bg,n co thi cho tho nhai nhung nhanh tao vi tho thich nhai
va c&n mai rang va log,i cay nay an toan d6i vai chung. Tuy
nhien, c6 nhi~u lo~i cay l~i d9c doi v6'i tho. Do d6, b~n clin
c§:n th~n.
5. Thuc an h~p kh~u vi cua tho
Tho rfit thich nhung thuc an hQ'p v6'i kh§:u vi cua chung.
Nhung thuc an nay la trai cay va rau cu tue1i, thi d1,1 nhu tao
thai lat mong, ca rot non (hoi;ic ca rot thai lat mong), nho
kho. Nhung m6n nay khong chua lu<Jng nu6'c cao qua muc. C6
nhi~u thuc an tuy hQ'p v6'i kh§:u vi cua thO, nhung chua nhi~u
nu6'c (nhu qua dua, rau die'p) khie'n tho phai di tigu nhi~u llin.

79
Nhung thuc an hqp kh§'u v! kha.c tot cho sue khoe cua tho la
nhung manh lua mi Vl,ln va chuoi kho.
Tuy nhi€m, khi cho tho an nhung m6n hqp khilu v! cua tho,
b~n c~n h~n che so luqng. B&i nhu b~n da biet, trai cay c6
ham luqng ducmg kha cao va duO'ng se chuygn hoa thanh
calori. Neu so luqng calori khong duqc tieu th~,~ het thi thO se
phat phi. Tru6'c khi cho tho an, b~n c~n rlia s~ch tat ca rau
cu va trai cay. Bi~u nay giup lo~i bo nhung chat hoa h<;>c, b1,1i
va nhung v~t khac dg bao dam sue khoe cua tho.
Du6'i day la m9t so thuc ap. hqp khilu vi rna thO rat thich:
-Tao
- Chuoi va lat chuoi say kho
-Qua mam xoi
- La cua cay mam xoi
- Cay vi~t quat
- Banh mi
- Ca rot
- Rau diep xoan
-Co ba 1a
- Qua dua chu9t
- Cay b6 cong anh Trung Quoc
-Qua nho
- Cai xoo~g

-Qua dua
-Cay b~c ha
- Bi)t yen m~ch

80
 -Qua cam
- Du du
-Cay mui tay (ngo tay)
-Qua Ie
- La cua cay b~c ha cay
-Qua dua
- Nho kh6
- H~t Ilia ml v1,m
-Qua dau tay
Con nhung lo~i thl,ic v~t du6'i day, b~n nen tranh, khong
cho tho an:
- Cay Avacado: Rat dqc doi v6'i chim va c6 nglioi cho rling
n6 cling dqc doi v6'i tho.
- Bong cii xanh: C6 th~ gay nguy hi~m cho d~ day va ru9t thO.
- Blip cai Bruxen: C6 th~ gay nguy higm cho d~ day va
ruqt tho.
- Rau ccin tay: C6 thg gay ra tieu chay cho tho.
- Rau Iceburg lettuce: C6 th~ gay ra tieu chay cho tho.

6. Nuoc u6ng
Tho ccin uong nhi~u nli6'c dg duy tri sue khoe. Tho con ccin.
u6ng khoang 0,3 lit nli6'c/ngay, tho tru&ng thanh ccin uong 0,6
- 0,8 lit nu6'c/ngay.
B~n nen dl}t sl1n nu6'c s~ch dg luc nao tho cling c6 thg
uong dugc. Khong nen dl,ia vao nhung thuc an chua nhi~u
nu6'c dg nghi rling b~n da cung cap du nude cho tho. Vao

81
nhung ngay n6ng nlfc, b~n c~n ki~m tra luqng nuac trong
mang cua tho it nhat 2 Mnlngay va th~t li tuang khi b~n thay
nuac cu b~ng nuac mat, s~ch trong luc ki~m tra.
M(>t so di~u c~n luu y v~ nuac:
- Binh sanh Ian va chai d~u c6 th~ dung d~ dlfng nuac cho
tho uong.
- Thay nuac m8i ngay va 2 Mnlngay ne'u b~n c6 thai gian.
- Tho an rau da riia qua b~ng nuac s~ch se uong it nuac, bai
ngoai luqng nuac c6 slin trong rau, con them m9t ph~n nu6'c
d9ng l~i a ben ngoai rau. Tuy the', vfrn ca'n cho tho uong them
nuac ,cho du nhu ~u cua chung.
- Nuac ti~u cua tho c6 th~ d6i mau tuy theo lo~i thlfc phllm
rna chung da an va nhung silc to c6 trong d6.
- Nuac ti~u cila tho c6 mau silc tU vang chuy~n sang do la c6
kha nang xay ra. Con nuac ti~u trilng c6 th~ do Slf du thua luqng
canxi qua muc.
7. Khong cho tho an gH
- D~u: Khong cho tho an bat k.i lo~i d~u nao, vi d~u kho c6
th~ gay ra chung tao b6n.
- Cay cu ciii duO'ng
- Cai bilp: C6 th~ ~o ra chat gas lam sinh b1,mg thO.
- Ca phe ho~c la che.
- H~t ngG coc: Nhltn.g h~t kho c6 tM gay chttng tao b6n cho thO.
-D~u xanh
- Cu ho~c cay hanh
-Qua h~ch: C6 th~ gay chung tao b6n cho tho.

82
 - D~u Ha Lan: H~t kho c6 th~ gay chung tao b6n cho tho.
- Khoai tay
-Cay d~i hoang.
- Rau d6ng g6i tr{>n llin vao nhau trong tui.

II. NHU CAU DINH DUONG CUA THO VA eACH CHO THO AN
1. Nhu du dinh du'ong cua tho
BB:'t ki loai v~t nao cung c6 nhu c§.u dinh ducrng d~ song va
tang tru&ng, tho cGng v~y. Tuy theo giong, lo~i, giai tinh va
tu6i ... rna tho c6 nhu c§.u dinh ducrng rieng.
Sau day la nhung nhu c§.u dinh dttcrng chinh rna tho dn.
a. Nhu cdu nang lli{lng
- ThO tit 3 tuim tuili dtn 20 tuim tuili: D~ tang 1kg t:f9ng lugng,
thO cin lugng nang lugng thay d6i tit 16 den 40MJ. Luc 3 tu§.n tu5i,
tho cin 16MJ, can khi den 20 tu§.n tu5i thl thO cin 40MJ.
- Tho h¢u bt: D~ tang tr<;mg 1kg, tho c§.n 600 - 700KJ
(140- 170kcal), tuc:mg dti<tng vai 25- 35g tinh b{>t.
Nhln chung, nhu c§.u nang lugng cua thO con phl,l thu{>c vao
nhi~u yeu tO khac nhti: khi h~u, rnoi truang song, tinh t~g sue
khoe hayti 1~ dinh ducrng (d~, nang ltic;>'ng va axit amin) ...
b. Nhu cdu chift dq.m (protein)
D~rn la rn9t trong nhi1ng chdt giup thO tang tru&ng, do d6
cung cdp du chdt d~rn d~ tho phat tri~n.la di~u rdt quan
trQng. Thi d1,1, doi v6"i tho nuoi tharn canh, d~ tang trQng, rn{>t
con tho c§.n 4 - 5g d~mlkg th~ trqng/ngay. Tho 6 - 7 tu§.n
tu6i c6 nhu c§.u d:;trn tieu hoa 7 - 9,5g/kg th~ trQng/ngay.

83
Nhtlng tU 8 twin tu6i tr& di, nhu c§.u cua tho giam xu6ng con
5- 7g d~mlkg th~ tr9ng/ngay.
Tuy theo tM tr~mg rna thO c6 nhu ciu dinh duong khac nhau.
Bang th6ng ke nhu c~u dinh du'ong tu'dng ung vlii th~
trong cua tho
Th~ tr9ng (g) Protein tieu Duang lugng NAng lugng
hoa (g/ngay) tinh b9t (kj)
( (g/ngay)
Duai 500 1,5- 3,0 8- 14 176- 308
500 2,5-4,5 15-22 330-484
1.000 4,9-9,5 25-35 550- 770
2.000 9- 14 50-80 1.100- 1.760
3.000 13- 17 80- 110 1.760- 2.420
4.000 12- 16 80- 120 . 2.420 - 2.640
5.000 15- 17 90- 140 1.980 - 3.080
(Ngufm: Thea tai li~u cila TS. Nguy~n Quang Sac va TS. Binh
VanBlnh
c. Nhu ctiu dinh dr.tong cua tho gifing
Tho kh"ong chi c§.n nhu c§.u dinh duong cho stf s6ng va tAng
tru&ng, rna de'n tu6i tru&ng thanh, tho gi6ng con c6 them ~hu
c§.u dinh duong cho sinh san:·san xu~t tinh trung, te' bao sinh
dl,IC, nuoi thai Va tie't sua ..
- D~ san xu~t te' bao sinh dl,IC, tho c§.n tAng them tU 5 de'n
15% chdt d~m va nang lugng.

84
 - Tho dt,tc giong cling c§.n nhu c§.u dinh duO'ng tu'O'ng du'O'ng
v6'i tho cai c6 chiia. M9t thO dt,tc giong cln 25 - 35g d~m va
2.000- 2.600 kJ/ngay (tu'O'ng du'O'ng 100- 120g tinh b9t).
- Tho cai c6 chiia va cho con bu dn duqc cung cllp toi da
chllt d~m va nang luqng. Ne'u cho tho de lien tt:~c thi giai
do~n nuoi thai va tie't sua cua tho c6 thg trung li~.p, nen b~n
c§.n tang muc dinh duang len gllp doi cho tho.
d. Nhu c&u dinh dr.tong ciia tho chua
- Khi c6 chiia, tho rllt c§.n b6 sung them chllt d~m. N6i
each khac, nhu c§.u protein cua tho con quan tr<,mg hO'n ca nhu
c§.u v~ nang luqng. Do d6, b~n c§.n tang gllp doi luqng protein
duy trl cho tho chiia. M9t con tho m~ c6 thg tr9ng trung binh
c§.n 20 - 40g d~m tieu hoa/ngay (6 - 8g d~mlkg th~
tr9ng/ngay). Trong kh!lu ph§.n an hang ngay cua tho phai c6
khoang 16- 17% d~m tho.
- Trong giai do~n d§.u c6 chiia, tho cai c§.n tang chllt luqng
dinh duang chu khong dn tang nhi~u v~ so luqng. Doi v6'i
tho de nhi~u lua, b~n c§.n tang them 1 - 1,5% nang luqng cho
tho m~ va chu y duy tri th~ lt,tc cua n6. Trong 20 ngay d§.u c6
chiia, m9t con tho m~ n~ng 4,5 kg c§.n 1.600 - 1.800 kJ/ngay
(khoang 70 - 80g tinh b9t). Trong 8 - 10 ngay cuoi giai do~n
mang thai, ngoai nhu c§.u duy trl stj song va tang tru&ng, tho
c§.n c6 them 20 - 30% nang luqng (khoang 1.800 - 2.100
kJ/ngay), We tu'O'ng du'O'ng v6'i 80- 90g tinh b9t.
d. Nhu c&u dinh dr.tong ciia tho tiit sua
Muon bie't tho trong chu ki tie't sua c6 nhu c§.u dinh du'O'ng
ra sao, b~n c§.n · bie't nhung thanh ph§.n hoa h9c va nang
luqng cua sua tho.

85
 Bang 1. Thanh phlin hoa hqc va nang lti(,tng cua sua
tho (Lebas,1975)
Thai V~t Protein Lipit Lactoza Khoang Nang
gian cha't (%) (%) (%) (%) higng
trong kho (MJ/kg)
chu ki (%)
tie't
sua
(ngay)
1 (sua 31,4 13,5 114,7 1,63 1,63 9,32
ddu)
7 25,6 13,6 9,1 0,95 2,03 7,10
14 25,6 13,4 9,0 0,99 2,25 7,00
21 26,7 13,1 10,3 0,95 2,36 7,10
30 37,4 16,9 17,5 0,20 2,78 11,00
Theo Lebas (1975), thanh pMn d~m, cha't beo va cha't
khoang trong sua thO cao h<1n trong sua bo. Ne'u nu6i thO cao
san, b~n se c6 thO cai san xua't khoang 4.000- 6.000ml sua/chu
ki, bl.nh quan m6i ngay khoang 120ml sua. Cao di~m nha't la vao
ngay thu 18, tho se san xua't khoang 200 - 240ml sfia.
Trong thai ki tie't sfia, tho mE;! cdn ra't nhi~u nang lugng.
Trong giai do~n ddu cua chu ki tie't sua, tho mE;! can n~ng
4,5kg cdn 2.100 - 2.500kJ (ttiO'ng dtiang 100 - 130g tinh b9t).
De'n ngay 18 - 21, tho dn khoang 3.500 - 4.500kJ (tuang
duang 150 - 200g tinh b9t).
M6i ngay, tho mE;! tie't ra lugng sua chua khoang 20 - 30g
protein. Do d6, b~n cdn cung ca'p cho tho lugng thuc an c6

86
khoang 40 - 60g proteinlngay (8 - 15g protein/kg th~
tr9ng/ngay).
Bang 2. Nhu c;iu dinh dufing cua tho cai gi6ng d tung
thoi k~ cu th~
Thai ki Tinh b{>t Nang Protein Protein
san xuftt (g/ngay) h.tqng tho tieu h6a
(kj/ngay) (g/ngay) (g/ngay)
Khong 70 1.584 25 20
chlia,
•.
khong de
Tho chlia 90 1.980 35 28
Tie't sua 180 3.960 .60 48
ngay thu
10
Tiet sua 205 4.510 70 56
ngay thu
20
Tie't sua 200 4.400 65 52
ngay thu
30
Tie't sua 165 3.630 55 44
ngay thu
40
(Ngu6n: Bdng 1 va 2 trick til tai li~u ella TS. Nguy~n
Quang Sac va TS.Dinh VanB'tnh).
Con nhung bang du6'i day la nhung each tinh khac v~ nhu
cciu thong thttO'ng va tang trtt&ng cua tho.

87
c. Nhu c6u thong thrtilng (khifu phOn duy tri)
n·ang INh
• u ~ thA
cau ong th' • th·0
li<lng cua
TrQng htgng cua tho (kg) . Khdu phan hang ngay (tfnh
b~ng dO'n vj thuc lln)

0.500 0,030
1,000 0,045
1,500 0,054
2,000 0,064
2,500 0,075
3,000 0,084
3,500 0,095
4,000 0,110
4,500 0,118
5,000 0,130
B.ang 2 • T.1eu
A c h uan
A' th uc
, an
~ c h o th.0 d• At
mQ' so,.., nude
TrQng htgng Tieu chudn Tieu chudn Tieu chudn
tho <kg) Ban M:;tch My Phap
3 0,090 BVTA - 0,103 BVTA
3,5 0,100 BVTA - 0,113 BVTA
4,0 0,110 BVTA 0,135 BVTA 0,124 BVTA
4,5 - · 0,150 BVTA 0,135BVTA

88
f. Nhu cdu tang trrtltng
anJ! 3. NhU cau tiinJ! trlidnJ cua t o
Tr<;mg h.tqng (kg) Tu6i (ngay) Nhu du tinh hang
ngay CDVTA)
Du6'i 0,500 Tu 30- 90 0,120
0,500 - 1,500 90- 150 0,130
1,500 - 2,500 Tren 150 0,170

Bang 4. Nhu c'u dinh duong cua tho mang thai (tho co
t~
am voc trung b'In h)
Thai ki Khftu ph~n hang ngay (tinh
bilng dO'n vi thuc an)
Khi m6'i mang thai 0,120- 0,130
CuO'i ki mang thai 0,130- 0,145
GiO'ng tho l6'n con 0,125 - 0,245
Bang 5. Nhu cdu dinh duong cua tho trong giai do~n
cho con bU.
Thai ki Khfru ph~n hang ngay
(DVTA)
Tho cai v6c trung binh - . 0,157- 0,200
Thang thu 1
Tho cai v6c trung binh - 0,200- 0,312
Thang thu 2
Tho cai to con 0,170- 0,750
Ph~;~ them cho m6i con tho 0,014
(Ngu6n: Bang 1 din 5 trich tit tai li~u ella Vu Van Hoa va
Ngo NgQc Tu).

89
g. Nhu c&u v~ chert xu
Chat X<1 tho la m()t trong nhung ngu6n cung cap nang
lttqng cho tho va la thanh phfrn khong th~ thieu trong qua
trinh tieu hoa cua tho. Chat X<1 tho tht!i'1ng c6 trong co, la ttt<1i
hay kho ho~c trong b()t nghi~n nho (2 - 5 rom). B~n tr9n
nhung lo~i nay vao thuc an Mn hqp (vien ho~c b()t) d~ cho
tho an.
Theo m()t s6 nha khoa h9C, neu tho an thtfc ph:lm ngheo
chat xa thi tho b~ tieu chay. Do d6, trong kh:lu phfin an hang
ngay CUa tho, b~n Cfrn cung cap it nhat 12% chat X<1 tho
(trung binh tho cfin 13 - 14% chat xa tho/ngay).
Thuc an c6 chat X<1 tho giup kich thich ho~t d()ng cua b()
may tieu hoa va nhu d9ng ru()t binh tht!i'1ng cua thO, tac d()ng
tich ctfc den qua trinh len men cua vi khu:ln & manh trang.
Tuy nhien, b~n khong nen cho tho an qua 16% xa th6/ngay,
b&i di~u nay se gay tr& ng~i cho stf tang tr9ng va kha nang
sli dt,mg thuc an cua tho. Rieng d6i v6'i tho gi6ng trtt&ng
thanh, b~n c6 th~ cho an 16 - 18% xa tho/ngay cilng dttqc.
h. Nhu cdu v~ m.t(Jc uifng
Trong e<1 th~ thO, ntt6'c chiem ti 1~ 16'n nhat:
- d bao thai tho c6 85 - 92% ntt6'c.
- Tho sa sinh c6 79% ntt6'c.
- Tho M.u b! c6 65 - 71% ntt6'c.
- Tho trtt&ng thanh c6 50 - 58% ntt6'c.
Tho thai ntt6'c qua dtti'1ng ti~u, phan, ho hap... nhttng lttqng
ntt6'c thai ra nhi~u nhat chinh la & dtti'1ng ti~u. Tuy nhi~t d()
moi trt!i'1ng, thai ki san xuat rna nt!6'c ti~u dttqc thai ra nhi~u
hay it (thong thttang, m()t ngay thO thai khoang 50- 150 ml

90
mJ6'c). Luqng nu6'c trong phan trung binh chiem khoang 68 -
72% t6ng khoi luqng phan thai/kg th~ tr9ng/ngay.
Tho mang thai 6- 8 con d.n nft nhi~u nli6'c d~ tang truang
thai. Trong giai do~n tiet sua, tho c~n 70- 75% nli6'c M ~o
ra sua. Con tho h~u b! thi c~n khoang 58 - 68% ...
Nhin chung, b~n n€m cung ca-p nu6'c s~ch cho tho suot
ngay. Khi sang ngay khac, b~n nen bO luqng nu6'c thua con
trong v~t chU'a, rlia s~ch d1,mg cy dlfng nli6'c r&i cho nli6'c s~ch
va m6'i vao.
2. each cho an
a. Tho nho va tho sdp trilling thanh
- Tho mai sinh din 3 twin tuc/i: Cho bu sua mEi!.
- Tit 3 din 4 tu&n tutJi: Tho bU sua IDEi!, an co linh lang va
thU'c an vien.
- Tit 4 din 7 tu&n tuc/i: Tho v~n bu sua, song an co linh
lang va thuc an vien nhi~u han.
- Tit 7 din 8 tu&n tuc/i: Khong gi6'i h~n thU'c an vien l~n co
kho (xem them m1,1c 12 tu~n tu6i i1 du6'i).
- Tit 8 din 12 tu&n tuc/i: Cho an co kho va thU'c an vien
khong gi6'i h~n, song c~n h~n che toi da luqng thU'c an hqp
khdu v! cua tho.
- Luc 12 tu&n tu{/i: T~p cho tho an rau (m6i Mn cho an s6
luqng rau khong qua 14g).
- Tit 12 tu&n din tuf]i tru?mg thank (6 din 8 thang, tuy thui)c
vao gi6ng): Cho an dung chudn, khoang 28,35g thU'c ani
0,454kg tr9ng luqng ca th~. Tuy nhien, i1 m9t vai giong tho c6

91
sv chuy@n hoa thuc an cao ho~c thap han. Neu thay tho hai
g:iy, b~n
tang lttqng thuc an them, con neu thay chung hai
m~p thi giam lttqng thuc an xuong. Hay cung cap cho tho
lttqng co kho khong giai h~n moi ngay. B~n c6 th@ cho chung
an rau cu va trai cay hang ngay neu chung chiu an. Con
khong, ngay tU d:iu, b~n hay cho tho an moi lo~i m()t it thai.
Nhln chung, khong c:in cho chung an nhi~u lo~i rau cu va trai
cay ngay luc d:iu, rna t~p cho chung quen d:in tUng lo~i thuc
an la hqp li. Khi chung da quen lo~i thuc an nay thi b~n cho
chung an them lo~i thuc an khac.
b. Tho m(li tntling thimh (7 thang den 1 nam tufli)
• T~pcho chung an co kh6, co duoi meo kho · va co yen
m~ch kho, giam bat co linh lang.
• Giam thuc an vien con liz chen/2,7kg tr9ng lttqng ca th@.
• Hang ngay '· tang d:in lttqng rau len.
• Khdu ph:in trai cay hang ngay khong qua 28,35 de'n
56, 70g/2, 7kg tr9ng lttqng cO' th@ (vi muc d() calori).
c. Tho trlii'ing thiinh (1 den 5 nam tuo~i)

• Cho an khong gi6i h~: co duoi meo, co kho, co yen m~ch kho
vardrn.
• Cho an 1/4 de'n 1/2 chen thuc an vien/2, 7kg tr9ng lttqng
va/ho~c sl,f can doi rau).
ca thg (tuy thu()c vao sl,f chuygn hoa
• Toi thigu 2 chen rau bam nhO/ 2, 7kg tr9ng lttqng cO' thg .
• Khdu ph:in. trai cay hang ngay khong qua 56, 70g/ 2, 7kg .
tr9ng lttqng ca thg.

92
d. Tho tren 6 nam tuifi
Neu tr<;mg lt.tqng tho khong thay d6i, b~n tiep tyc cho
chung an theo che di;> an cua tho tru&ng thanh dii neu & tren.
• Rieng tho yeu va dii han 6 nam tu6i, c6 thg c~n luqng
thuc an vien khOng gi6'i h~n dg giU tr<;mg luqng ca thg. C6 thg
cho tho c6 trQng luqng du6'i muc binh thucmg an co linh lang
(neu luqng canxi & muc binh thuong).
• Khi cho tho an so luqng thuc an vien it han, b~n c~n
phai b6 sung them muc dinh dti6'ng trong kh§:u ph~n an cua
tho, nghi:a la c~n tang them rau. Ngoai ra, cung c~n cho tho
an them nhi~u lo~i co kho va ram suot ca ngay ho~c c6 thg
cung cap co kho, s~ch 2 Mnlngay.
d. Vai 111'11 y khi nuoi tho
B~n khong nen nuoi tho hoan toan b~ng rau cu, la cay, co ...
Vi nhu the, chung se ch~m l6'n, tang trQng it, kern hi~u qua
kinh te. Neu nuoi tho thuang m~i, b~n c~n cho chung an
them cac lo~i h~t ngt1 coc (th6c lep, blip, d~u... ) ho~c thuc an
tinh hon hqp (d~ng bqt va vien) c6 ban tren th! truong.
Tho thuong cai sua luc 30 ngay tu6i, b~n nuoi chung them
70 ngay nua r6i ban th!t la vua.
Tho rat thich an dem, h.tqng rau cu va co cua tho vao bu6i
toi thuang chie'm 2/3 k.h§:u ph~n an hang ngay. Ne'u tho an
khong he't, b~n hay bO thuc an thua, khong dg l~i cho chung
an tie'p vao ngay hom sau. B~n c6 thg cho tho an nhung thuc
an ciit lat mong nhti khoai lang tuai, ca rot d~u tot (40 - 50g
thuc an/ngay). Con thuc an tinh thi b~n cung cap cho chung
luc 7 - 8 gia sang; 113 co, rau con l~i cho an luc 9 - 11 gia; cu
va qua cho an tU 14 - 15 gio chi~u. Vao bu6i toi, cho chung an
1/3 luqng rau, co. Be'n 21-22 gio, b~n cho tho an he't so rau,
co con l~i cua kh§:u ph~n an trong ngay.
B~ c~n rila s~ch rau cu, lam rao nu6'c tru6'c khi cho thO an.

93
 CHfiM soc VA PHOI GIOtiG
Ngay nay, tho la loai v~t dti<Jc nuoi phd bie'n khilp ncfi tren
the' gi6'i. NgttO'i ta nuoi tho v6'i nhi~u m~;~c dich khac nhau,
song du v6'i m~;~c dich nao, ngttO'i nuoi cung clin biet ro v~ loai
v~t nay va bie't each cham s6c chung.

., - .,
I. CHAI LONG THO
Ca ngttO'i chan nuoi va bac si thu y ciing d~u clin phai bie't
each chai long cho tho.
1. Dl)ng Cl) chai long va cham soc
Du6'i day la nhung d~;~ng c~;~ clin thiet:
- LuQ'c co rang banh xe: D~;~ng
cy nay rilt thich hgp d~
chai long, d~c bi~t la cho nhung gi6ng thO long dai.
- Giiia kim lo<.J.i: Dung d~ tach m6' long r6i bu cua tho.
- Lu«;tc hinh hQ chet: Dung d~ tach phlin long r6i bu va
lo~i bO phlin nho lugng long r6i.
- D6 ciit mong tay: Dung M cilt mong chan thO.
- Giiia m6ng tay: Dung d~ giiia phlin ngoai cua m6ng trong
luc cfit (chi slt d~;~ng v~t nay neu d6 cfit m6ng tay b! cun).

94
 - Dei hQt (lo9-i dung trong vi~c chai long ng\[a): Dung
d~ lo?i bO ph~n long lung lay cua nhung giong tho c6 long do.
V~t nay sti dt,mg tot han ban chai va htqc.

- Khan lau: I>~lam kho long tho. Ngoai ra, con dung v~t
nay d~ bQC lay tho ne'u n6 khang Clf.
-Khan rll'a m~t: Dung luc tlim thO.
Sau khi da chuiln b! s&n nhung v~t k~ tren thl vi~c chai
long tho rat d~. Tho la mqt dqng v~t S?Ch se, do d6 n6 c~n
duqc chai long.
2. Chai long nhung giO'ng tho c6 b{) long binh thuo~g
Nhung giong tho c6 bq long binh thuO'ng thi rat d~ chai.
Khi chung khong r1,1ng long, ngo?i tru truO'ng hqp c6 mqt so
long roi va biln thl nhln chung, chai long la di~u khong c~n
thie't. Tuy nhien, ne'u chai long b~ng ban chai "slicker" m6i
tu~n m(lt l~n se giup cho long che't ncri ra va kich thich da l~n
b9 long. Khi tho dang fl,lng long, b?n c~n chai thuO'ng xuyen
han va c~n lo?i bO nhung long che't ho~c da b! lung lay.
3. Chai long nhii'ng gi6ng tho long len
Cac giong tho: Angoras, American Fuzzy Lops, Jersey
Woolies va Lionheads c~n duqc chai long han nhung giong
tho c6 bq long binh thuang. Long cua nhung giong tho nay
dai, gQi la "len", d~ roi hO'n nhung giong tho c6 long binh
thuO'ng. Giong tho Angoras c~n duqc chai long m6i ngay.
Nhung con tho tru&ng thanh thuqc cac giong: Jersey Wooly_,
Fuzzy Lop. c~n duqc chai long it nhat m6i tu~n mqt l~n. Vai
con nao co b9 long d~ roi thi c~n phai chai nhi~u Mn han.

95
 , ?

II. KHAM THAI THO

Lam the' nao bi;in bie't tho c6 thai? D~ thoi. Khi c6 thai, tho
thuO'ng biit d:iu lam m<;>t cai 6 r6i gi~t long ra khOi ca th~ d~
l6t 6.
Bi;in c:in xac d!nh tho cai da c6 thai hay chua tru6'c khi qua
mu<;>n va each tot nha't la kham thai cua n6. Bi;in c6 th~ cam
nh~n dti<JC bao thai trong Cd th~ CUa tho m~ qua bQ long, da
va Cd biip cua tho m~. Chi c:in thvc hanh vai Mn, bi;ln se tha'y
lam di~u nay th~t d~ dang.
Bi;in hay d~t tho tren m()t M m~t vung chiic. Vung bt,mg
cua tho c:in duqc tlfa thoai mai tren long ban tay cua bi;in,
trong luc d6 khuyu tay cua bi;in tlfa tren ban. Bi;in sli dt,mg
ng6n tay cai d~ cam nh~n than ben nay cua tho, con bon
ng6n tay thi cam nh~n ph:in than ben kia cua tho - bon ng6n
tay c:in g:in nhau. Hay nang nh~ ca th~ tho len cho t6'i khi
hai d:iu chan sau cua n6 chi;lm vao ban. Bi;in chO' m<;>t lat cho
tho thti gian, ne'u khong bi;ln se khong cam nh~n duqc ba"t cu
di~u gi dang di~n ra trong Cd biip ciing th&ng cua n6. Bi;in biit
d§.u tll ch8 g§.n khung ch~u r6i chuy~n t6'i ph§.n trti6'c CUa Cd
th~ tho, nh~ nhang tham do vung giua khung ch~u va xuang
StiCtn cuoi. C§'n th~n ep ng6n cai va bon ng6n kia vao nhau d~
cam nh~n di~u gi dang di~n ra ben trong Cd th~ tho. Ne'u
kham tho luc n6 da c6 thai tu 20 ngay tr& len, hi;ln se cam
nh~n duqc nhung dl\).c digm rieng cua bao thai va ch6 dl\).c bi~t
nha't chinh la nhung cai d:iu tho con. Ne'u tho cai tr& nen
cang th&ng trong luc hi;ln dang kha.m thi c:in lam cho n6 thu
gian tru6'c khi hi;ln cam nh~n them l:in nua.

96
Ill. PHOI GIONG
Tntac khi phcii gicing, h1;1-n phru c6 con gicing t6t dung vai y
d!nh cua hl;lll, nghia la gicing tho d6 phru dap ling dugc mong
mucin cila bl;lll: nuoi d~ lily th!t, lily long hay lam ciinh. Tu d6, hl;lll
se xac dinh dugc nen ch9n gicing thO nao cho th~t phu hgp.
Mucin c6 gicing tho tcit, h1;1-n nen tim mua & nhung cei s& ban
tho gicing dang tin c~y. Tho gicing phai dap ling dugc nhung
yeu cfiu sau:
- C6 tinh d1,1c m1;1-nh, ho1;1-t d9ng nhanh nh~n, to con, dai
don, c6 nglln, da m~m, ngt!c n&, lttng r9ng, mong va dui n&
nang, long b6ng va dfiy, d~c bi~t la kh6ng b! d6ng huye't (giaa
con dvc va con cai).
- ThO gicing phru c6 ti 1~ th1,1 thai tren 70%, phcii gicing dugc
khoang 8 Mn, m:6i nam phru de 5 - 6 lua va m6i lua phru co
khoang 6 - 7 con. ThO gicing tnt&ng thanh cho phcii lful dfiu khi
n6 d1;1-t t~ng lugng tU 2- 3kg (tuy theo gi~ng thO).
- Tho cai gicing phai c6 tU 8 -18 vu, cac vu phai d~u nhau,
dfiu vu to va 19 ro. Be'n 3 thang tu6i, tho cai gicing phai c6
kha nang sinh de, nhung b1;1-n chi nen phcii gicing khi n6 dugc
6 thang tu6i (rieng tho n9i thl. c6 th~ 5 thang).
- Tho dl,l'c gicing phai c6 hai tinh hoan 19 ro, due1ng v~t th~ng.
- Ti 1~ s6ng cua dan tho con tU luc mai de de'n khi cai
sua phai tren 80%, nu6i de'n luc xuilt chu6ng phai con 5 con
tcit. Tho con phai thich nghi t6t vai m6i truang va di~u
ki~n s6ng, kh6ng b~nh t~t va tang tr9ng nhanh theo tieu
chucfn cua gi6ng tho d6. Blnh quan, m6i con tho phai tang
tr9ng 30g/ngay. Tho con cai sua luc 30 - 32 ngay tu6i phai
d1;1-t tr9ng lugng 500 - 600g/con.

97
 * Cach ph6i gi6ng
N6i chung, tho c8.i d9ng dt,IC quanh nam, nhu'ng vao mua xuan
va thu thl ti 1~ sinh de cao hO'Il, ti 1~ nuoi s6ng thO con sau cai sua
cilng cao hO'n. ThO dtfc it c~u ph6i gi6ng khi thCii ti€t n6ng buc.
ThCii di~m t6t nhat d~ ph6i gi6ng cho tho 1a vao sang sam
trCii mat. NgtJCii ta thuCing cho tho ph6i 2 Mn/ngay, nhu v~y ti
1~ th1,1 thai mai cao va sci con de dugc nhi~u.

N€u nuoi tho thuO"ng philm, bliln cho con cai ph6i gi6ng 2
M.n vai 2 con dtfc khac nhau. Bliln cho con dtfc tre ph6i truac
r6i khoang tU 4 d€n 6 giCI sau cho con dtfc gia ph6i ti€p.
N€u nuoi gi6ng tho thu§.n chung, bliln cho con cai ph6i
gi6ng 2 Mn vai m9t con dtfc duy nhat: ph6i Mn d§.u va Mn thu
hai each nhau khoang 4 - 6 giCI.
Khi thO c8.i di;lng d1,1c, bliln dem n6 d€n chu6ng thO dtfc d~ hai
ben giao ph6i, con lam ngtigc 1~ thl c6 kha nang tho dtfc se
khong c~u giao ph6i ho~c giao ph6i mi)t each mi~n cuong, k€t
qua th1,1 tinh se khOng cao va c6 th~ cha"t 1ugng thai cling kern.

98
 ,.,, ,.,, ., , ... '
CHE BIEn MOn An Tel THO

I. CHAT DINH DUONG TRONG THIT THO .

• Th!t tho c6 ti 1~ phlin tram d~m cao nhdt.
• Thit tho c6 ti 1~ ph§.n tram ma thdp han th!t ga gio, ga
tay, bo ho~c heo va c6 nhung acid beo chua bao hoa a muc
63% trong t6ng s6 ma.
• Muc cholesterol trong th!t tho thdp han nhi~u so vO'i thit
ga gio, ga tay, bo va heo.
• Sau khi nghien cuu, mqt s6 nha khoa hqc d~ ngh! stt
d1,mg th!t tho cho nhung che dq an d~c bi~t, thi d1:1 nhu cho
kh§:u phlln an cua nhung nglib'i bi b~nh tim, nglib'i cao tu6i va
dung trong che d9 an it chdt sodium (Natri) va che dq an
giam can.
• Do thit tho d~ tieu hoa nen m()t s6 bac si da d~ nghi cac
b~nh nhan g~p kh6 khan trong vi~c an nhung lo~i thit khac
stt d1:1ng thit tho.

11. eAcH NAU NliONG

B~ c6 th~ ndu nliO'ng th!t tho bAng nhi~u each, gi6ng nhu
ndu thit ga gio. Thit tho nho thO', mui vi th<1m ngon, d~c bi~t Ia

99
thit tho c6 mau triing. Thit thO la ngu6n cung cap d~m chat
lttQ'Ilg cao.
Tho nho con non, c6 tr9ng lttqng khoang 0,6 - 0,9kg dung
d~ nau mtang rat ngon. B~n c6 thg ran tho ba.ng nhi~u each,
giong nhu ran th!t ga gio. Ngoai ra, b~n c6 th~ h~m nhu th!t
th.o va sli dt,mg nhi@u cong thuc che' bie'n khac nhau M lam
m6n an.·
Ran va quay nhfing con tho Ian hO'n th'i. b~n c~n thtfc hi~n
ch~m va lau d~ thjt tho m~m hO'n. Cach nau th!t tho tot nhat
la ninh (h~m) vai m(lt it nude dang soi va om (d~u ti€m, b~n
ran vang th!t tho trong m(lt it ma r6i om tren be'p. B~n c6
th~ cho ho~c khong cho them chat long cung duqc. Chat long
dung d~ om th!t c6 th~ la nude xot dg lam tang vi ngon ct.ia
m6n an..
Trong ph~n Ian cac cong tht1c che' bie'n m6n an W thit tho,
b~n cin ciit thit thanh tling mie'ng trttac khi nau nuang. Doi vai
tho Ian, b~ ciit 2 chan truac thanh 9 hay 11 mie'ng; 2 chan sau
thanh 4 mie'ng; con than thl ciit thanh 3 ho~c 4 ph~n.
B~n c6 th~ nau c~t, gan va tim tho ba.ng bat kl cong thuc
che' bie'n nao b~n thich. Ngoai ra, b~n cung c6 th~ h~m tung
b(l ph~n nay m(lt each rieng le va sli dt,mg nude th!t.
1. Cari tho
* Nguyen li~u:
- 5oog th!t tho
- 300g khoai tay bi
- 1OOg at xanh
- Cari, ngO vi huO'ng, mau di~u, at b9t

100
 - B9t nem, mu6i, duO'ng, nuac c6t dua, 1 qua dua d~ lily
nuac dua tuai, sua tuai, sa cay, dliu an
* Che' bie'n:
- B~n dung llta than h6ng d~ thui th!t tho de'n chin vang
r6i c~o rtia s~ch, ch~t tUng mie'ng vua an. Ke' tie'p, b~n uap
th!t tho b~ng 112 mu6ng ngfi v! huang, 1 g6i h9t cari, 2 mu6ng
at hQt, 2 mu6ng mu6i, dliu an, sa cay edt khuc va mQt it mu6i
cho vua an.
- B~n gqt vo khoai tay hi, nia s~ch; lily at xanh bO ru(>t
thai tUng mie'ng vuong.
- Bdc chao len be'p, dun n6ng r6i phi the1m toi. Ke' tie'p, bO
th!t tho vao xao san r6i d6 nu6'c dua tuai vao, dun ltia nho. Luc
th!t m~m, b~n cho khoai tay hi, 6't xanh vao, dun tie'p cho th!t
ngllm gia v! va khoai tay chin b&. Cu6i cung, b~n rt.t6'i nu6'c c6t
dua va sua tuai len tren, dun cho soi Mn nua r6i t<it be'p.
- The' la b~n c6 m6n cari tho the1m ngon d~ an v6'i ba.nh mi.
2. Tho xao lan
- B~n lily th!t dui tho con da, xe d<;>c, moi bO xuang va giu
l~i n~c, edt th!t thanh nhung Iat mong. Ke' tie'p, b~n uap m6i
112 kg th!t v6'i nhung v~t li~u sau day, it nhllt trong vong 30
phut: m9t it mu6i, tieu, 4 mu6ng canh nu6'c kh6m ng<;>t
(kh6m chin ep ho~c xay lily nu6'c), 2 mu6ng ca phe toi bam,
112 mu6ng canh cu sa bam th~t nhuy~n. Y2 mu8ng ca phe ngfi
v! huang.
- Ngam nuac 30g nilm meo cho nilm n& 16'n, edt bO phlin goc,
r~ r6i xe thanh mie'ng nho. 100g hanh tay, tach tep, edt lam 6
phlin. Vai cqng rau ng6 ng<lt khuc ngdn, mi)t it la tia tO, ngo gai
c<it thanh sqi nho.
- Phi m9t it hanh, gia gi~p m9t it d~u phi)ng rang.

101
 - Cho 2 - 3 mu6ng d~u an vao n6i, dun n6ng d~u r6i v~n hia
to, cho thit vao xao nhanh va d~u. Luc th!t vtta chin, b?Jl cho 1 -
2 mu6ng mtoc soi vao M th!t khong hi khO. D~ vtta mii;!ng, b~n
c6 th~ nem 1~ voi mu6i ho~c b<)t nem r6i cho hanh tay, ndm
vao. B?Il tie'p t~:~c xao cho hanh chin gion, bO them rau ngCS vao
r6i dao d~u, ldy thit ra, d~ vao dia. Cu6i cung, h?Il rru tia tO, ngo
gai len m6n an, rile m<)t it di}.u phQng va hanh phi.
B~n an m6n nay voi mtoc tuctng va at tucti.
3. Tho xao chua ngqt (tr{)n xa lach d~u giam)
* Nguyen li~u:
- 1;4 chen du<tng
- 1 mu6ng canh b<)t blip
- Vz chen nuoc x6t ca chua
- 3 mu6ng gidm
- 2 mu6ng nuoc tao ep
- 2 mu6ng d§.u
- 2 mu6ng nuoc tuong
- 1 chen ca r6t thai lat mong
- Mqt it tieu
- 2 chen thit tho
- 127g ndm jar (rao nuoc)
- 1 mie'ng dua n~ng khoang 200g.
- 4 qua ca chua do
* Che' bie'n:
B~n cho duang va b()t blip vao m()t cai tO nho, tr<)n d~u hai
thu nay r6i d~t to sang m(lt ben.

102
 Dun xoong ho~c chao cho n6ng len. Cho m{lt mu6ng dAu
vao, dun n6ng. xao ca r6t va tieu xanh trong 2 phut ho~c cho
tai luc chung m~m di r6i d6 ra dla. Tie'p t1,1c cho m{lt mu6ng
dAu khac vao xoong, dun n6ng dAu r6i bO th!t tho vao, xao
khoang 5 phut ho~c t6'i luc th!t chin. Ke' tie'p, b~n cho vao
xoong: duetng, b{lt M.p, nuac x6t ca chua, gi~m, nuac tao ep,
nuac tuang r6i ..na'u tai khi nuac con s~n s~t. B~n bO ca. r6t,
n~m va tii~u xanh vao xoong, n:lu cho t6'i khi hoan toan chin.

Cu6i cung, b~n xe'p rau die'p vao dla r6i ruai m{lt mu6ng
nuac th!t len rau, sau d6 cho tht1c an vao dia r6i cho dt1a va ca
chua vao tren cung. An ngay mai ngon.
4. Tho h~m voi mi sgi
* Nguyen li~u:
- 2 chen th!t tho, thai thanh hinh kh6i
- M{lt g6i mi trltng
- Y2 chen hanh cu, c~t nho
- Y2 chen tieu gia nho
- 2 h{lp tinh ch:lt xup nam
- Mqt it sua
- M9t mie'ng ph6 mat
Thai thjt tho thanh tUng mie'ng mong r6i chien vai m(>t it
dAu trong 10 phut. D6 he't dAu thua ra va d~t sang ben c~nh.
Nau mi trung trong mtac soi cho t6'i khi m~m. D6 he't mtac ra.
Cho vao n6i: thjt tho, hanh cu c~t nho, tieu gia nho, tinh ch~t
nam va sua. Tr(>n cac thanh phAn nay vai nhau r6i d6 ra dia.
D~t dia vao lo mtang a nhi~t d9 350°F trong 20 phut. Lay dla
ra, d~t m()t mie'ng ph6 mat len tren thltc an trong dia r6i an!

103
5. Tho na'u voi inl sqi
* Nguyen li~u:
. - % chen mlctc
- 4 mu6ng b9t bii p
- 2 mu6ng nuac tuong
- 2 chen th!t tho ciit nho (chua ndu)
- 1 chen ca rot
- 'h chen hanh cu thai lat mong
- 1,5 chen d~u Ha Lan
- 2 mu6ng nuac
- 1 chen gia tuai
- 2 chen mi xao
* Che' bie'n:
B~n cho nuac, b9t M.p va nuac tuong vao m9t to nhO, tr9n
d~u r6i dl)t to sang m9t ben. Bun xoong Wn c6 can & nhi~t d9
trung binh cho xoong n6ng len. B6 d§.u vao xoong, dun n6ng
cho tai khi d§.u soi Ian tan. Bo th!t tho vao r6i xao 3 - 4 phut
hol)c cho tai khi th!t chin. B6 th!t ra va gii1 dm th!t.
B~n bo ca rot vao cai xoong d'y, xao 1- 2 phut r6i bO hanh
lat, d~u Ha Lan, ndm va nuac vao xoong. B~y nlip xoong l~i,
ndu khoang 3 phut cho tai khi nhi1ng thanh ph§.n trong xoong
m~m ra. Bo thit thO va b9t blip c6 s8:n nuac tuang vao xoong.
Nd'u cho tai khi con s~n s~t. Xao d~u Ha Lan. Bo d~u Ha Lan
vao xoong dt,tng th!t r6i ndu cho tai khi hoan toan chin. Cho
thuc an ra dia, cho mi sqi len tren thit la c6 thg an duqc.

104
6. Tho miong voi banh mi
*Nguyen li~u:

- 2 qua trU'ng ga
-%chen sua
- Y2 chen manh Vt,lll ba.nh nU kho
- 1;4 chen hanh eli thai !at mong
- 1 mu6ng canh mu6i
- Y2 cay xo thO'm da:"t
- 118 mu6ng canh tieu
- 680g thit tho
- 1;4 chen mi6'c xot ca chua na:"m
- 1 mu6ng ca phe duO'ng
* Che' bie'n
Cho trling va sua vao to. Cho vao xoong: banh mi vt,m,
mu6i, hanh, xo tham va tieu, khua:"y d~u r6i cho them thit tho
vao. D~t xoong vao lo r6i nu6'ng nhung thanh phlin nay v6'i
ba & nhi~t di;> 350°F khoang 50 phut. Cho nu6'c x6t ca chua va
duO'ng :vao. Nu6'ng them 10 phut nua r6i d9n ra an.
7. Tho quay voi khoai tay
* Nguyen li~u:

- 1,8kg thit tho (cih lam 8 mieng r6i d~p nh~ cho d~p)
- 8 qua ca chua
- 24 tep toi l6'n
- 6 mu6ng canh dliu oliu

lOS
 - 120g th!t sucm heo, xong kh6i r6i lay ra, c~t thanh
tUng mie'ng day 2,5cm
- 6 muong ca phe la huO'ng thao ho~c 2 muong huO'ng
thao kho
- 2 muong ca phe tieu den
- M9t it muoi h~t to M nem (soluqng tuy khdu vi)
- 6 nhanh huO'ng thao (dung d~ trang tri)
* Che' bie'n:
Lam n6ng lo tru6'c (J nhi~t d9 400°F. Cho khoai tay va tep toi
vao m9t cai chao nong dang rat n6ng. Cho m9t muong xup d~u
oliu vao r6i Hie Me chao. D~t chao vao lo nu6'ngtrong 30 phut.
Trong luc khoai tay va toi con dang n6ng, b~n cho th!t heo
xong kh6i va 2 muong canh d~u oliu vao m9t cai xoong nho c6
can r6i d~t xoong tren lila nhO. Nau cho de'n khi th!t heo biit d~u
m~m thi b~n lay th!t heo ra, d~t vao rna r6i d~ sang ben ~-
Cho tat ca th!t tho vao m9t cai xoong nho c6 can, chien ap
chao cung m9t luc ne'u c6 th~. b~ng khong thi chien tUng dqt.
D~t th!t tho sang m9t ben khi chung da c6 mau hO'i nau. D~
danh 2 muong canh nu6'c rna th!t quay.
Lay chao dang rat n6ng tU trong lo nu6'ng ra r6i h~ nhi~t
d9 lo xuong 350°F.
Bo vao chao: th!t tho, la huO'ng thao, W~u. muoi h~t to, 2
mu6ng canh nu6'c rna th!t quay dt! tru. Gia l~i 3 mu6ng canh
d~u trong chao dtfng khoai tay va toi. Cho chao vao lo, nu6'ng
trong 20 phut.
D~tth!t heo xong kh6i len tren r6i nu6'ng cho t6'i khi th!t
m~m va rau cu c6 mau vang (trong vong 20 phut).
D~t tat ca nhung thanh ph~n da nu6'ng vao dia ph:ing r6i
trang tri b~ng nhung la huO'ng thao.

106
 PHOttG-VA TRI• BEttH
•

I. B~NH TIEU HOA

1. B~nh du trung (Coccidiosis)

- Nguyen nhan: C6 hai d:;mg b~nh cfiu trung: b~nh cfiu
trimg gan (Hepatic Coccidiosis) do sinh v~t d<1n bao Eimeria
stiedae gay ra va b~nh cfiu trimg ru9t (Intestinal Coccidiosis)
do Eimeria flavescens, Eimeria intestinalis, Eimeria
irresidua, Eimeria magna, Eimeria media, Eimeria perforans
hay nhung loai Eimeria khac gay ra.
- Tri~u chung: Long tho xu xi, ti 1~ tang truang kern.
- Di~u trj: Sli dt,mg thu6c Coccidiostat, do bac sl thu y ke
toa. Day chu&ng va tat ca dla, d& chai ho~c ba-t cu v~t gi khac
c6 th~ bi dinh phan tho cfin duqc rlia s~ch hang ngay d~
tranh cac loai Eimeria xam nh~p.
- Phong ngila: Gii1 s~ch rnoi truang s6ng cua tho. Khong
d~ chu&ng tho ch~rn vao rae ruai va phan.

- Ghi chti: Ca hai d~ng ciu trung d~u duqc truy~n bAng
nhung ken hqp til (oocysts) trong thuc an rna th6 da an vao
bt,mg. Nhung ken nay da rnang cac loai Eimeria vao ca th~ tho.

107
Cang c6 nhi~_u ken hQ'p tt1 trong bt,mg thi kha nang tho bi
b~nh cang n~ng han. Do d6, b~n c§.n phong b~nh nay cho tho
han la tim each tri b~nh.
2. B~nh tieu chay (Diarrhea)
- Nguyen nhan:
C6 nhi~u nguyen nhan gay ra b~nh tieu chay. Nhung d(lng
v~t ki sinh trong ru(lt tho la m(lt trong nhung nguyen nhan
gay b~nh ph6 bien nhat. M(lt che d(l an kern (d?c bi~t la neu
tho an nhi~u trai cay va rau cu trong Mn d§.u tien duqc an
thay vi duqc cho an tU tU) c6 thg gay ra cht1ng phan long va
m~m, di~u nay khac v6'i b~nh tieu chay th~t stf. Tho con cai
sua qua sam cling co thg g?p rlic roi trong tieu h6a va thai ra
phan long.
- Tri~u chung: Phan long va m~m thuang dong thanh
mang (J ph§.n mong va duoi thO.
- Di~u tri: Cach di~u tq tuy theo nguyen nhan gay b~nh.
Thong thuang, neu tho thai phan long va m~m thi khong c§.n
den stf giup do cua bac si thu y. B~n chi c§.n t~m ngttng,
khOng cho tho an rau cu trong m(lt thai gian neu rau cu la
nguyen nhan gay b~nh. Khi thO het b~nh, luc d§.u b~n nen
cho tho an rau cu v6'i so luqng rat it. Neu b~nh tra .l~i thi tiep
t~:~c khOng cho tho an rau cu nua. Trong truang hqp tho con
cai sua qua s6'm, b~n c§.n dua n6 v~ v6'i m~ cua n6. Neu khong
lam nhu the, b~n chi c§.n cho. thO an m(lt luqng rat nho
Kaopectate cling c6 thg giai quyet duqc van d~. Neu b~nh
khong thuyen giam thi c6 thg d6 la b~nh tieu chay dich thtfc,
b~n hay dua tho den bac si thu y giau kinh nghi~m dg duqc
di~u tq. Bac si se lay m(lt mau phan M tim ra ki sinh trung
duang ru(lt nao da lam thO bi b~nh tieu chay. Tho con bi b~nh
tieu chay CO thg ttl vong (tuy vao mU'c d(\ mat nti6'C trong CO'

108
th~ tho). Do d6, khi tho con b! b~nh nay, b~n cdn dua ngay
de'n hac si thu y.
- Phong ngila: Cdn cho tho an m9t che' d9 an can ba.ng,
bao g&m ca thuc an vien. Khong cho tho an rau cu va trai cay
qua nhi~u va ct1ng khong nen cung clfp cho chung nhung lo~i
rau cu va trai cay chua nhi~u nu6'c. B~n hay cho tho an
nhung thlfc phllm giau chlft xa nhu co kho chlft lugng t6t.
Khong cung clfp khllu phdn an giau tinh b9t (nhu banh qui
gion, banh ml, ye'n m~ch ... ) ho?c m9t che' d9 an chua nhi~u
duO'ng. Hay tliy giun djnh ki cho tho. Khong cai sua tho con
sam tru6'c khi n6 dugc 6 tudn tu6i (8 tudn la t6t nhlft).
- Chi tie't: Ru(>t tjt cua tho la nai li tuang cho vi khulin tru
n81:1 trong qua trinh tieu hoa. Khong c6 m(>t che' d9 an dung
diin, s6 lugng vi khulin se tang len rlft nhi~u. Ne'u so lugng
nhung vi khulin c6 lgi giam xu6ng con s6 lugng vi khulin c6
h~i tang len thi th~t dang ng~i. Di~u nay se khie'n tho di
phan long, m~m va c6 mui rlft hoi.
An qua nhi~u thuc an chua tinh b9t hay duO'ng se khie'n tho
di phan m~m ho?c long. Khong du chlft xa trong che' d9 an c6
thi3. khie'n nhu d(>ng ru(>t cua tho tra nen kern, roue ho~t d(>ng
cua ru(>t giam xu6ng.
B~nh tieu chay th~t slf thuO'ng do nhung ki sinh trung
duO'ng ru(>t gay ra nhu: Coccidia, Tapeworms hay
Roundworms. Ban than b~nh tieu chay khong gay tli vong cho
tho, rna chinh la do slf mlft nu6'c. Khi b! mlft nu6'c, tho se che't
m(>t each ·d~ dang. N goai ra, m9t s6 luqng l6'n vi khulin se
khie'n tho b! thie'u dinh ducrng, vi vi khulin se hlfp thu cac
chlft dinh ducrng tru6'c khi chung duqc d~ day tho hlfp thu.
3. B~nh u hdi trong de} day- ru{)t (Gastrointestinal Stasis)
- Ten khac: G.I. Stasis
109
 - Nguyen nhan: C6 qua nhi~u carbohydrates trong kh~u
ph~n an khien tho khong an duqc. Ngoai ra, con do nhung
nguyen nhan khac nhu: stress, sl't dt,mg thuoc khang sinh
trong mqt thai gian dai, te li~t Ct,IC bQ hay nhung van d~ V~ Sl/
thay d6i khien vi khu~n phat trign thanh so luqng l6'n, pha
sv
va can bilng vi khu~n thich hqp trong ruqt.
- Tri~u chung: Tho kh6ng an ho?c an it, khong thai
phan ho?c thai ra phan nho hO'n blnh thuong. Tho g~p cong
cO' thg trong sv
dau d6'n, nghl.en rang ken ket. Chung phat ra
am thanh cang l6'n khi cang bi dau nhi~u hO'n.
- Di~u trj: Xoa b6p nh~ ph~n bt,~ng tho M kich thich sv eli
dqng co b6p cua ruqt. Simethicone la lo~i thuoc nu6'c re ti~n
va d~ Slt dt,~ng nhat M tri b~nh nay. Thuoc c6 thg lam giam
CO'n dau do khi u d9ng trong d~ day tho. B~n cho tho uong
thuoc nay v6'i li~u luqng 1 den 2 cc m8i giC1 va cho uong trong
3 gio, sau d6 giam xuong con lee moi 3 den 8 gio. Cho tho an
co duoi meo kho chat luqng tot. Co kho c6 thg pht,~c h6i sv Clt
dqng co b6p binh thliong cua ruqt thO. Nhung lo~i thao mqc
nhi~u Ia nhli: cai xoan, b~c ha, hung que, thia 18.... c6 thg kich
thich,giup tho an ngon mi~ng. B~n ngam la cac lo~i thao mqc
tren trong nu6'c khoang vai phut dg tang dq ~m cho chung.
Khong cho thO an yaourt, vi lo~i thuc an nay c6 thg lam h~i
them bilng each lam tang them svsinh san cua cac vi khu~n
c6 h~i.
sv
mat nu6'c la nguyen nhan chinh d~n tho t6'i cai chet khi
chung bi b~nh nay. B~n c~n cho tho uong lOOcc (xap xi
28,35g)/0,454 kg tr9ng luqng thO m8i ngay dg can bilng muc
hydrate. Ngoai ra, b~n cling ciln hoi y kie'n cua bac Sl thu y
chuyen v~ tho ne'u thay thO kh6ng c6 dau hi~u giam b~nh sau
vai gio di~u tq. B~nh nay c6 thg gie't che't tho mqt each
nhanh chong.

110
 - Phong ngiia: Cho tho an co duoi meo kho hang ngay.
Khong cho tho an nhung thuc an c6 muc carbohydrates cao
nhu: banh qui gion, banh mi...Hay cho tho an lo~i thuc an c6
it nha"t 22% cha"t xa tuai. Glin cho tho uong du nu6'c m6i ngay
d~ phong ngt.ta tho bi ma"t nu6'c.

II. B~NH TAl

1. B~nh Chaffed Ears
- Nguyen nhan: B~nh thub'ng xay ra khi tai tho bi cha
xat vao m<)t v~t gl d6. Doi tai tho cling c6 th~ bi nut ne vi gi6
hay l~nh qua muc neu tho bi ma"t nt16'c.
- Tri~u chung: Da kho va long tai bi rt,mg, d~c bi~t la a
dllu cua doi tai.
_ Di~u trj: Boi vaseline vao ch6 bi thuang tr€m tai tho. Dua
tho vao nai tranh duqc gi6 va l~nh, d6ng thb'i cung ca"p dlly
du nu6'c s~ch cho tho uong. C6 th~ Slt dt,mg thuoc kern khang
sinh neu tha"y r6 ch6 bi thuang tren tai tho.
- Phong ngiia: Khong nhot tho a nai c6 nhi~u gi6 va l~nh
qua muc. Bao dam cho tho c6 du nu6'c s~ch d~ uong suot ngay.
2. B~nh ve tai (Ear Mites)
- Nguyen nhan: Do loai ve Psoroptes cuniculi gay -ra.
_ Tri~u chung: Do b! ng(ta nen tho cao vao tai khien tai bi
trlly xu6'c, sau d6 se c6 nhung vfy mau nau do d6ng trong tai.
- Di~u trj: SU" dt,mg dllu khoang (Mineral oil) 2 Mn m6i
tulln, it nha"t trong vong 25 ngay (ve chi c6 th~ song khoang
21 ngay). Thu6c lvermectin c6 th~ chong duqc sv nhi~m trung
trong m<;>t Mn di~u tq. Neu tai tho bi nhi~m trung (do vi
khwin), b~n xuc vao tai tho thuoc kern khang sinh d~ chua

Ill
lanh vet thuang. Ba't cu vung nao tren CO' th~ tho b! nhi~m
trung, b~n cling nen sti dt,mg thuoc nay.
- Phong ngiia: Khong cho nhung d<)ng v~t c6 vU. khac a g~n
nai nuoi tho, bai vi nhung loai nay thucmg mang ve tren tai.
3. B~nh tr~o cfl (Wry Neck)
- Ten khac: Torticollis
- Nguyen nhan: C6 m<)t so nguyen nhan c6 th~ gay ra
b~nh Wry Neck. Stf t6n thuang a d~u va t6n h~i tai trong c6
thg anh huang den Stf tha.ng b~ng cua thO. Encephalitozoon
cuniculi la m<)t sinh v~t dan bao c6 thg gay ra b~nh nay. Ba't
ki stf nhi~m trung ho:Itc ki sinh trung nao xam nh~p vao trong
tai tho cling c6 thg gay ra b~nh. B~nh nay con c6 thg do vi
khu§:n Pasteurella multocida gay ra va chung lam cho tho b!
ngh~t mlii.

- Tri~u chung: Tho nghieng d~u, Ian qua l~i, thieu thang
b~ng, v:Itn v~o qua l~i lien t1:1c, quay tron.

- Di~u trf: Tuy nguyen nhan rna di~u tq. Neu nguyen
nhan la do stf t6n thuang thi b~n c~n xac djnh tho b! t6n
thuang the nao dg di~u tq kjp thai. Con neu nguyen nhan la
do Pasteurella ho:Itc nhung vi khu§:n khac gay ra, b~n c~n
di~u tq b~ng thu6c khang sinh, thOng thub'ng la dung Baytril.
Neu tho b! Encephalitozoon cuniculi tdn cong, b~n c6 thg sti
d1:1ng thu6c Ivomec 1% dg tiem ho:Itc cho u6ng O,lcc/0,454kg
tr9ng luqng ca thg tho. Neu sti d1:1ng thuoc Piperazine, dung
theo ti l~ 4 giQt/0,454kg tr9ng luqng tho.
- Phong ngita: C6 h~ thong bao v~ va kigm djch tot.
Blft ki b~y tho mO'i nao dua v~, b~n cling dn phong ngua
b! nhi~m trung cho chung.

112
 1. B~nh cu()n mi melt (Entropion and Ectropion)
- Nguyen nhan: ThuO'ng do khuyet di~m v~ di truy~n gay
ra, nhting ciing con do st,t t6n thtiO'ng a mi mfit. ''Entropion" la
cu<)n mi mfit vao trong, con "Ectropion" la cui)n mi mfit ra ngoai.
- Tri~u chung: Nhung mi mfit tho h<1i cui)n vao trong
ho~c ra ngoai chu khong binh thuang nhu luc khep mfit.
- Di~u trj: Ph:iu thu~t d~ di~u chinh mi mfit.
- Ph(.mg ngiia: Tninh lam t6n thuang mfit. Khong gay
gi6ng nhung con tho b! cui)n mi mfit, b&i the h~ sau cua chung
cling c6 th~ b! khuyet t~t nay.
2. B~nh dinh mi melt (Stuck Eyelids in Kits)
- Nguyen nhan: ThuO'ng do nhi~m trung mth gay ra.
- Tri~u chUJ1g: Doi mfit tho khong th~ m& vao khoiing 10
ngay tu6i. Chung c6 th~ b! sting hup va cho tha'y da'u · hi~u b!
nhi~m trung.

- Di~u trj: Di~u tq M.ng thu6c khang sinh. Nho thu6c ma

vao mfit tho b! nh,i~m trung. Khong c~y mfit cua tho, trit khi b~n
da chfic chfin la n6 h! nhi~m trung, ho~c neu n6 v:in khep sau 14
ngay tu6i. Neu mu6n c~y mfit tho m& ra, tnt6'c het, b~n cln khli
trung hai ban tay d~ ngua mfit tho h! nhi~m trung n~ng han.
Hay m& m&t tho mi)t each nh~ nhang. Neu mfit tho khong d~
m&, dung ep bui)c n6 phai m&. T6t nha't nen nhO' hac si thu y
giup da.
- Phong ngiia: Giu s~ch 6 cua thO d~ ngtta Stf nhi~m trung.

113
 3. B~nh viem mang ket (Conjunctivitis)
- Ten khac: Weepy eye
- Nguyen nhan: B~nh nay do mang ket (m6 mau h6ng)
quanh nhan cliu cua tho bi viem ho~c nhH~m trung. Loai tho
thtiO'ng bi nhi~m trung thu cap ?J tuyen nti6'c mlit. Tuyen nti6'c
mlit noi v6'i g6c. mlit cho t6'i mui, ben trong tuyen c6 nhung
chO rat h~p nen d~ bi tlic nghen. B~nh nay c6 thg do nhi~m
trung b?Ji cac vi khu§:n: Pasteurella, Myxomatosis va
Bordatella .. ho~c do qu~m mlit (mi m&t cu(ln vao trong).
- Tri~u chung: Mlit tho dam nti6'c, quanh m&t bi nhi~m
trung, g6c m&t c6 long sung len.
- Di~u trj: Sli dt,mg Neomycin opthalmic 2 - 3 llinlngay
trong 3 - 4 ngay. Lam s~ch cac tuyen nti6'c m&t (c6 thg bilng
ntiOC S~Ch va vi~c nay nen nhCt bac Sl thu y giup d6').
- Phong nglia: Khong d~ m~t thO bi nhi~m trung va bi thu<1ng.

IV. B~NH VE MI~NG

1. Chay m.toc dai (Drooling)
- Ten khac: Slobbers
- Nguyen nhan: ThuO'ng do nhung van d~ v~ rang cua tho
gay ra: rang tho bi bg ho~c do tho bi ap xe trong mi~ng...
Ngoai ra, con c6 thg do tho bi "ham n6ng" qua muc.
- Tri~u chung: Nu6"c dai chay ra tU mi~ng thO.
- Di~u trj: Neu nguyen nhan xuat phat tU rang tho, b~n
hay quan tam nhi~u h<1n den rang cua chung. Con neu do qua
n6ng buc, b~n hay dua thO den ch6 mat me h<1n. B~n c6 thg
chtiO'm nti6'c da vao phlln sau tai thO, vi doi tai di~u ch!nh

114
nhi~t d9 ca thg tho. Neu thO th~t slf b! "ham n6ng", b~n hay
ngam C(J thg tho trong nliCfC hai am ng~p t(fi ph:in c6 CUa n6.
KHONG ngam tho trong nu&c l~nh, vl c6 th~ tho se b! soc do
slf thay d6i nhi~t d9 d9t ng9t.
- Phong ngiia: Giu moi trucmg song cua tho mat me.
N gan nglia nhung van d~ v~ rang.
2. Rang gay (Broken Teeth)
- Nguyen nhan: Rang tho b! htt h~i, thttO'ng la do nhai
day kim lo~i.
- Tri~u chung: Rang se b! gay.
- Di~u trj: D~ rang thO m9c tr& l~i. Rang thO m9c li€m t1,1c
trong suot dO'i n6. Hay quan sat va cM.c rAng rang thO m9c
thiing tra 1~.
- Phong ngiia: Tranh lam t6n thuang d:iu tho. Hay cho
tho d6 chai va nhung tro giai tri khac M tho khong bu6n
chan, "mua vui" bang each nhai day kim lo~i.
3. B~nh Malocclusion
- Ten khac: Buck teeth, Wolf teeth, Mandibular
prognathism, Brachygnathism.
-Nguyen nhan: Thttb'ng la do di truy~n. C6 th~ do rang gay
r6i ffiQC tr& l~i b! cong. Ngoai ra, neu thO tht!O'ng keo gi~t day
kim lo~i (v~t li~u lam chu6ng), rang c6 thg b! lung lay va l~ch.
M9t nguyen nhan khac gay ra la do che d9 dinh du6'ng kern.
- Tri~u chung: Nhung rang du&i lan len nhung rang tr€m.
d mU'c d9 nh~, rang ham dtt&i "vap phai" rang ham tren, tho
se g~p kh6 khan trong an uong, dan t(fi giam can.
- DMu trj: D!nh ki, lam ng~n rang cho tho dg tho an d~
dang han. Bat kl ph:in siic nh9n nao cua rang tho cling c:in
115
dt!Q'C mai nhlln dg phong ngtta Stf t6n tht!ctng lt!oi va phfin
trong cua rna. Neu m6i ngay b~n di~u chinh rang tho m9t s6
Mn thi cu6i cung rang se phat trign phu hqp.
- Phong ngiia: Khong nuoi tho c6 gen di truy~n v~ t~t
nay, bai cho du c6 gi~u tq thanh cong thi the h~ sau cua tho
v:ln bi b~nh nay. Hay cho tho m()t s6 d6 chcti dg chung vui
dua va quen chuy~n nhai day kim lo~i.
- Chi tie't: Rang clia cua tho mc;>c tUng c~p a ham tren va
ham du6'i. Binh thuang thi rang clia ham tren se "n~m ngoai
va sat" rang clia ham du6'i khi tho g~m. Neu bi t~t nay, rang
clia ham tren va ham du6'i se trvc tiep g~p nhau nen tho n1t
kh6 an.
Malocclusion do gen di truy~n a thg l~n gay ra. Tho
B~nh
luon c6 hai gen di truy~n. Neu tho chi c6 m()t gen thi gc;>i la
"tho mang miim b~nh". Neu hai con tho mang milm b~nh nay
giao ph6i v6'i nhau se sinh ra m()t llia tho con, trong d6 philn
16'n se mang b~nh Malocclusion. Nhung con con l~i cua hia d6
ciing d~u mang miim b~nh. Vl ly do nay, b~n khong nen nuoi
tho mang gen b~nh Malocclusion. M()t s6 gi6ng tho c6 khuynh
ht!6'ng mang gen nay la Netherland Dwarfs, Holland Lops,
Dwarf Hotos, American Fuzzy Lops va Jersey Woolies.
B~nh Malocclusion con c6 thg do Stf thieu dinh dt!ong gay
ra. Do d6, b~n c:in cho tho an kh§:u ph:in c6 d:iy du luqng
canxi, vitamin D va phosphor. Anh nling ra't quan trQng trong
vi~c t6ng hqp vitamin D, vi the trong chu6ng tho c:ln c6 anh
nling ttf nhi€m ·rc;>i vao trong ngay.

116
 - ~ ...... ~
V. BI;NH NHIEM TRUNG VA Kl SINH TRUNG
.,

1. B~nh E. cunniculi
- Ten khac: Encephalitozoon cuniculi
- Nguyen nhfm: Do sinh v~t dO'n bao Encephalitozoon
cuniculi gay ra. ThO an vao bt,mg nhftng bao tu c6 tro~g mt6'c ti~u.
- Tri~u chung: Nghieng dliu, Me Itt, quay tron, m:lt cam
giac m9t ho~c nhi~u chi, an khong ngon, thay d6i hanh vi,
chet thinh linh.
- Di~u tri: Khong c6 each di~u tzi hi~u qua.
- Phong ngiia: Gill chu&ng s~ch, each li tho c6 d:lu hi~u
b~nh ra khoi dan.

- Chi tie't: Nhung ki sinh trung do tho an vao se tU b9

may tieu hoa di vao mau va den nhung CO' quan khac trong CO'
th~ tho. Th~m chi chung c6 th~ chui vao nao, gay h~i cho h~
thfrn kinh.
2. B~nh Toxoplasmosis
-Nguyen nhan: Do sinh v~t dO'n bao Toxoplasma gondii
gay ra. Meo c6 th~ truy~n nhung ki sinh trung trong phan
cua n6 cho tho ho~c m9t con tho dang mang thai cling c6 th~
truy~n ki sinh trung cho nhung tho con chua sinh ra.

- Tri~u chung: C6 hai d~ng b~nh. d d~ng c:lp tinh, tho

bieng an, sot va hon me la nhung tri~u chung dliu tien. Tiep
theo la stf htt h~i h~ thfrn kirih trung tiO'ng, dcln t6'i than sau
cua tho b! m:lt cam giac .tto~c roi lo~n cam giac. Khoang m9t
tufrn sau khi c6 tri~u chung dliu tien, tho d~ b! chet. d d~ng·
man tinh, tho b~nh thttO'ng khong c6 tri~u chung nao r6 rang.
Khi. b! b~nh, tho se m:lt cam giac than sau r&i chet.

117
 - Di~u trf: Chua c6 each di~u tq hi~u qua.
- Phong ngiia: Giu ki thuc an cua tho, khong cho dinh
phan meo (b~ng each khong cho meo vao khu vtf.c chua thuc
an cua tho). Li tuang nhat la khong cho tho tiep xuc v&i meo,
ho~c it ra b~n khong cho meo lam b~n khu vtf.c nuoi tho b~ng
phan cua n6.
- Chi tie't: d d~ng b~nh cap tinh, khi m6 CC1 thg tho, ta se
thay nhung b<) ph~n ben trong sling ph6ng. Quan sat b~ng
kinh hign vi se thay c6 ki sinh trtmg.
3. B~nh Tyzzer (Tyzzer 1s Disease)
- Nguyen nhan: Do vi khu~n Bacillus piliformis gay ra~
- Tri~u chung: Tieu chay, mat nli&c, han me r6i chet.
- Di~u trf: Rat kh6 tr! dliQ'c b~nh nay. T6t nhat, b~n nen
nhb' bac si thu y giup da.
- Phong ngiia: Clin c6 h~ th6ng bao v~ va chung ngua t6t
chotho. C6 giam stress cho chung.
- Chi tie't: Vi khu~n c6 thg lay truy~n tU phan thai va c6
th~ tan cong ca gan liln tim tho bj b~nh.
4. B~nh h~u mon (Bent Disease)
- Ten khac: Treponematosis, Rabbit Syphilis
-Nguyen nhan: Do vi khu~n Treponema cuniculi gay ra.
- Tri~u chung: Bliu tien, xuat hi~n nhung cho loet nho,
v~ sau dong thanh vay, bao phu tren vung sinh dt,IC. Nhung
cho loet nay cling c6 thg xuat hi~n tren moi liln mi mlit.
N goai ra, ban dliu, chung cling c6 thg xuat hi~n tren da nhu
nhung m1,1n nhQt nho, mau trling.

118
 - Di~u trj: Dung thuoc Benzathine penicillin theo chi dinh
cua bac si thu y.
- Phong ngiia: Khong tie'n hanh phoi giong doi v6'i nhung
con tho b! b~nh nay, vi b~nh se hly Ian luc giao phoi. Nen
each li tho con ra khoi m~ cua chung.
·- Chi tie't: Giai doan u benh tU 3 de'n 6 tu~n. Sau khi dtt<1c
di~u tr!, v~y hay. ch6. loet thttong lanh trong vong 10 - i4
ngay va khi d6, c6 thg cho tho giao phoi vida an toan.
5. B~nh Hutch Burn
-Ten khac: Urine burn, Urine scald
- Nguyen nhan: Do chu6ng b! b~n va Sl)' ~m tt6't cua ntt6'c
tigu da gay b~nh cho tho.
- Tri~u chung: Vung da quanh C<1 quan sinh dl,lC cua tho
b! nut ne va c6 mau do. Long de rt,mg, m<;>c ltta thtta ho~c
th~m chi (J vung da quanh C<1 quan sinh dl,IC CUa tho hoan toan
khong c6 long.
- Di~u trj: Boi thu6c. khang sinh rna vao vt1ng b! nhi~m trung.
- Phong ngiia: Gilt moi trttong song cua tho kho va s~ch.
Bo m9t it cha't hut ~m vao khay d~t trong chu6ng dg lam
giam b6't sl)' ~m tt6't do ntt6'c tigu gay ra.
6. B~nh Myxomatosis
-Nguyen nhan: Do virus Myxoma gay ra.

119
 - Tri~u chung: Da tho n6i nhi@u m~;~t sling ph6ng (d~c
bi~t la & tai, miii va chan). Ngoai ra, con c6 nhung tri~u
chung khac (tho c6 th~ bi chay mtac miii, ngh~t mui... ). Song &
d::;tng nay, ta kh6 phan bi~t dttgc la tho bi b~nh Myxomatosis
hay tho chi bi ngh~t miii binh thttO'ng.
- Di~u tri: C6 th~ di@u tq cho thO b&ng Myximatosis,
nhling hi~u qua khong cao. B::;tn hay cho thO an va u6ng r6i slt
d~;~ng thu6c khang sinh d~ ki~m soat nhung b~nh nhi~m bung
khong quan tr~mg. Ngay ca khi di@u tq nhtt the', da s6 tho ciing
khong chiu n6i StJ tan cong cua virus. T6t nhllt, b::;tn nen each li
tho b~nh, d~ tranh truy@n b~nh cho nhung ccin thO khac.
- Phong ngita: Cach phong ngl.ta duy nh!lt la dung vlicxin.
Tuy nhien, ne'u khu vt,tc b::;tn nuoi thO c6 nhi@u thO ritng thl
vi~c chung ngl.taviicxin cho tho khong mlly hi~u qua. B~nh
Myxomatosis lay Ian la do con trung chich hay ciin tho, vi the'
vi~c tieu di~t dttgc cang nhi@u con trung thi cang t6t. Bi@u
nay giup ngl.ta b~nh kha hi~u qua.
- Chi tie't: Virus truy@n b~nh Myxomatosis c6 ngu6n g6c &
N am Mi. Chung dii gay ra m9t chung b~nh nh~ cho cqng d6ng
loai tho hoang dii. K~ tU d6, tho hoang dttgc mi~n dich m()t
phlln. Nhttng vi khong dttgc mi~n dich ho~m toan nen tho
hoang dii v!n c6 th~ bi b~nh nay r6i che't. V@ sau, loai virus
nay lay lan sang cac gi6ng tho & chau Au Chao g6m ca tho
nuoi trong trang tr::;ti), b~nh c6 th~ gay tlt vong 100%. Vao
ngay thu ba sau khi b! nhi~m trung, da thO b! thttang, virus
se lay lan khiip ca th~ tho trong nhung ngay ke' tie'p. Nhung
ve't thttang tr~n ca quan sinh d1,1c va dllu tho la ph6 bie'n nh!lt.
Con nhung ve't thttang tr~n miit c6 th~ lam thO bi mu. Tho
thttO'ng bi che't vao ngay thu mttO'i ba sau khi bi nhi~m trung.

120
7. B~nh giang mai lJ tho (Rabbit Syphilis)
- Ten khac: Spirochaetosis, Vent Disease
- Nguyen nhan: Do vi trung Treponema cuniculi gay ra.
Lay Ian b&i st,t giao ph6i giua tho dt,tc va tho cai.
- Tri~u chung: Nhung vung b! thuang trliy xuc1c, do va
dau bu6t r6i bien thanh nhung mang rQp, sling ph6ng, c6 thg
nhin thlly quanh ca quan sinh d1,1c ngoai, miii va moi. Nhung
ch6 sung nay se t~o thanh vay khi chung duqc chua khoi. DO'i
vO'i tho tre, nhung ch6 sling thuO'ng c6 mau hai trilng.
- Di~u trj: B~n tiem thu6c khang sinh Penicillin cho tho
b~nh m6i tulin va lien t~,~c trong vong 3 tulin. Nen tham khao
y kien cua hac si thu y dg vi~c di~u tq d~t hi~u qua.
- Phong ngiia: Khong cho nhung con tho c6 dllu hi~u
b~nh tiep xuc vO'i th6 khoe m~nh. Rlia s~ch tay va thay toan
b9 qulin ao sau khi tiep xuc tho b~nh. Cach li tho mO'i dem v~
it nhllt hai tulin truO'c khi cho chung lam quen vO'i dan cu
trong chu6ng.
8. B~nh bQ chet (Fleas)
- Nguyen nhan: Do b<;> Ctenocephalides gay ra. Thong
thuO'ng, tho d~ b! nhi~m d9c bai b<;> Ctenocephalides felis, ho~c
b<;> chet cua meo.
a
- Tri~u chung: B<;> chet trong lO'p long va cAn tho, t~o
ra nhung vet cAn co mau nau do tren da.
- Di~u .trj: Cach meo va tho W xli li b<;> chet d~u gi6ng
nhau, nghia la chung W liem long va c6 thg an b<;> vao b1,1ng.
Tuy nhien, van khong th~ het duqc b<;> tren CC1 th~ chung. Do
d6, khi mu6n di~t b<;> cho thO, b~n nen dung thu6c Pyrethrin,
khong nen sli d1,1ng Frontline.

121
 - Phong ngila: Khong cho nhung d(lng v~t c6 vu de'n glln
tho, k~ ca nhung loai thu hoang thu(lc bQ g~m nham.
9. B~nh do ru6i (Fly Strike)

- Ten khac: Myiasis

- Nguyen nhan: Ru6i de trung cua n6 tren C(J th~ d()ng
v~t (trong d6 c6 tho), trung n& thanh doi va doi se an vao
th!t cua d()ng v~t. TruO'ng hqp nay thuO'ng xay ra khi tho c6
ve't thtic:Jng th~t SIJ. Tuy nhi€m, m(lt vai loai ruoi c6 th~ an vao
16'p da vlin con lanh l~n cua thO.
- Tri~u chung: Trung ru6i (giong nhu m(lt bao nh<)ng nho
c6 mau tr~ng) thuO'ng t~:~m thanh dam tr€m da tho. B:;m c6 th~
thay doi tren M m~t da tho, nhung ve't thuc:Jng se khong lanh
va cang phat tri~n 16'n hc:Jn. Khi bi nhti the', tho se hi s6c.
- Di~u trj: Dung nhip g~p bO trung va doi tren ve't thtic:Jng
cua tho. Ne'u doi n~m sau hc:Jn du6'i 16'p da tho, b~n d.n nhO'
hac si thu y giup dO'. B&i ne'u kh6ng di~u tq kip thai, tho se bi
m:lt m()t so phlln da va mo C(J b~p. Bi m:lt nhi~u mo se anh
hu&ng de'n sue khoe cua tho.
- Phong ngiia: Giu tho s~ch se. Ru6i chi ua de trung
trong b(l long va da b::ln ho~c & nhung ve't thuc:Jng. Giu s~ch
ve't thuc:Jng cua thO va bang l~i. Ne'u tho tang tr9ng qua muc,
da n6 se c6 nhung duO'ng ranh. Do d6, clin giu cho tho s~ch se
thuO'ng xuyen. Dieu nay cling clin thljc hi~n v6'i nhung con tho
c6 dm chay X~. Nhung tho gia hc:Jn ho~c c6 v:ln de ve rang
mi~ng cling c:in duqc gill s~ch se. N6i chung, c:in cham s6c ki
nhung con tho thu(lc cac lo~i k~ tren. Giu s~ch chu6ng va b:lt
ki nc:Ji dau thO thuO'ng lui t6'i. Vai loai thO c6 th~ che't sau vai
giO' ru6i de trung tren cc:J th~ n6 ne'u nhi~t d(l cao. Do d6, ne'u
nhi~t d() tang len, b~n Clln ki~m tra va lam S~Ch Cd th~ tho.

122
 - Chi tie't: Neu trung da nO' thanh doi r6i, ph~n long
chung quanh vung hi doi pha ho~i c~n duqc cAt ngAn va nia
s~ch. La'y nhip gAp tat ca doi ra khoi h9 long tho. BO'i neu
con m9t con doi cling du gay ra thi~t h~i dang k~. Ngoai ra,
b~n c~n gAp bO nhung mo da chet d~ phong ngtta tho b!
nhi~m trung.

10. B~nh Encephalitozoonosis

- Nguyen nhan: Do sinh v~t d<1n bao Encephalitozoon
cuniculi gay. ra.
- Tri~u chung: Hiem c6 tri~u chang nEw b€m ngoai, du stf
mat cam giac c6 th~ xay ra. B~nh Wry neck cling la m9t d~ng
cua bl%nh Encephalitozoonosis.
- Di~u trj: Moi b~n d9c l~ each di~u t:ri b~nh Wry neck d~
biet each di~u t:ri b~nh Encephalitozoonosis.
- Phong ngiia: C6 bi~n phap bao v~ tot, d6ng thai phong
ngtta thli'c an va nll6'c uong b! nu6'c ti~u cua tho lam biin.
11. B~nh Roundworms
- Ten khac: Pinworms
-Nguyen nhan: Do giun ki sinh Passalurus ambiguus gay
ra. Phan thu chli'a loai ki sinh nay rai vao thli'c an va m16'c
uong cua tho lam bl%nh lay Ian.
- Tri~u chung: C6 nhung con giun trAng b6ng, dai 1,3cm
tren M m~t phan tuai. Thong thuong, chung khong gay h~i
nhi~u cho tho. Nhung trong truong hqp b! nhi~m trung n~ng,
tho se giam can va c6 b9 long tho nham.
Di~u trj: Cho mu6i piprazine citrate vao nu6'c uO'ng cua tho
m6i ngay, li~u luqng lOOmg/lOOml nu6'c.

123
 - Phong ngita: C6 bi~n phap bao v~ tot, d6ng thai phong
ngtta thuc an va nuac uong cua tho b! phan lam b~n. T~y giun
. thuang xuyen b~ng muoi piprazine. '
- Chi tie't: Giun truO'ng thanh trO' nen h~i bieng, chung
rO'i khoi ru()t t!t cua tho trong nhung CI;IC phan.
12. B~nh san day (Tapeworms)
- Nguyen nhan: Do giun ki sinh Cittotaenia variablis gay
ra (tUc loai san day trong ce1 th~ tho), ho?c thong thuang he1n,
do trung va a'u tzung cua loai Taenia pisiformis thuO'ng s6ng
trong ccJ thg ch6 gay ra. Lan truy~n tU thuc an va nuac u6ng
bi nhi~m biln. Trong truO'ng hqp b! nhi~m Taenia pisiformis,
a'u trimg hinh thanh m()t tui bao va khi ch6 an vao b~;~ng thi
tui nay phat tri~n thanh mQt san day truO'ng thanh.
- Tri{lu chung: Thong thu<'>'ng, san day khong gay h~i
nhi~u cho tho. Trong truO'ng hqp b! nhi~m trung n?ng, thO se
b! b~nh tieu chay, tang tr~mg kern ho?c giam can tha'y ro.
- Di~u tri: Lo~i bO a'u trung trong ce1 th~ tho khong phai
la di~u quan tqmg nha't, cai chinh la phai quan li t6t, nghia
la cdn ki~m smit stf nhi~m trung.
- Phong ngila: C6 bi~n phap bao v~ t6t, d6ng thoi phong
ngtta thuc an va nude u6ng cua tho bi phan lam biln. Khong
cho ch6 vao khu vtfc nuoi tho.
13. B~nh do virus Calici (Viral Hemorrahic Disease)
- Ten khac: VHD, Rabbit Hemorrahagic Disease (RHD),
Rabbit Calcivirus (RCV), Rabbit CalicivirusDisease (RCD)
- Nguyen nhan: Do virus Calici gay ra, song loai virus
nay chl gay h~i cho tho nupi trong trang tr~i, tho lam canh
va tho s6ng 0' chau Au (Oryctolagus cuniculus):

124
 - Tri~u chung: Tho an mat ngon, s6t cao, hon m~. co
th~t. tho kh6 khan, mi~ng va moi c6 mau h<ti xanh ho~c mui
sui bQt, chay mu, mau r6i che't thinh linh.
- Di~u tri: Chua c6 each di~u tq.
- Phong ngiia: Sit dt,mg vacxin se chi c6 hi~u qua a vai
qu6c gia nao d6. Cach li tho ft nhat m9t tudn truac khi tha
chung nh~p dan, d~c bi~t la nhung gi6ng tho nh~p kh~u tU
nhung qu6c gia khac.
- Chi tie't: Vlji~la mqt b~nh truy~n nhi~m nhanh ch6ng.
NgLtb'i ta ghi nh~n b~nh nay xua't hi~n ldn ddu ti~n vao nam
1984 a Trung Qu6c. K~ tU d6, b~nh Ian truy~n sang Mexico,
Israel, Australia (n<1i dang c6 y dinh ki~m soat s4tlLiqng tho
hoang da), New Zealand va nhi~u qu6c gia khac a chau Au.
Nhung ca b~nh n~ng ddu ti~n a My la vao ngay 10 thang 4
nam 2000, xuat hi~n a h~t Crawford (ti~u bang Iowa). Chi con
hai con tho trong trang tr~i la s6ng s6t.
Giai do~n u b~nh eve ki nglin va cai che't c6 th~ xay ra
trong vong 48 gib' sau khi virus da tan . cong. Ty 1~ che't
khoang 50% va toan b9 100% tho trong trang tr~i b! nhi~m
b~nh do virus lay Ian. M9t so' ft con mang b~nh vlin s6ng duqc
de'n 42 ngay. Virus c6 th~ s6ng nhi~u ngay trong bat ki moi
trub'ng nao c6 nhi~t d() tU 39° F tai 68° F.
Virus c6 th~ lay Ian trvc tie'p tU phan thai cua tho b~nh.
Bat ki trub'ng hqp nhi~m b~nh VHD nao, d~c bi~t la khi tho
che't bat ngb' va khong giai thfch duqc nguy~n nhan, b~n cdn
bao cho bac si thu y bie't la b~n nghi ngb' tho b! b~nh VHD
truac khi mang tho de'n cho bac si kham nghi~m.

125
VI. B~NH 0 H~ THONG SINH SAN

1. Thai che't trong bt.mg tho m~

- Nguyen nhan: Bao thai che"t trong d~;t con va khong bao
gia dugc sinh ra.
- Tri~u chung: Neu cai thai qua l6'n kh6 ra ngoai, n6 se
bi mile k<;lt roi chet trong bt,mg thO m<;l.
- Di~u trf: Nha bac si thu y ph§.u thu~t d~ la"y cai thai ra.
- Phong ngiia: Khong cho phoi giong tho cai v6'i tho dlfc
c6 th~ hlnh to qua muc so v6'i thO cai.
- Chi tie"t: Khi thO con chet trong bt,mg thO mf?, n6 c6 th~
tr& thanh "xac ti6'p" ben trong CCf th~ thO mf?. Neu cai xac d6
thoi rua thl nhung d()c to se dugc san xua"t ra va c6 th~ lam
chet tho cai.
2. Tho cai co thai gi<i (False Pregnancy)
- Nguyen nhan: Do hocmon. Khi tho cai d()ng d~:~c, neu c6
nhung tac nhan gay hung pha"n thl trung cua tho cai se bi
kich thich roi ~ng, hlnh thanh qua trinh di~u tiet hocmon d
cef quan sinh d~:~c, gay tr& ng~;ti cho kl d()ng d~:~c tiep thea va
tho cai c6 bi~u hi~n nhli dang mang thai th~t.
- Tri~u chUn.g: ThO cai cho thily dilu hi~u lam 5, th~m chi c6
m()t it sua tiet ra, nhling khong c6 thO con nao dugc sinh ra ca.
- DMu trf: Khong d.n. Muon biet thO cai c6 thai th~t hay
gia, b~;tn phai kham thai cua n6 sau khi phoi giong 12 ngay.
Neu chile r~ng n6 c6 thai gia chu khong phai thai th~t thl
b~;tn chi ccin phoi giong cho n6 them m()t lcin sau d6 la du.

- Phong ngiia: Ciit buong trung thO cai neu kh6ng slt'
d~:~ng n6 d@' gay giong ho::tc tri~n lam.

126
3. S~y thai (Miscarriage)
- Nguyen nhan: Nh!n chung, tho cai b! hoang sq, b!
stress ho~c c6 cai gl d6 nic roi trong 6, song cling c6 thg xay
ra rna khong c6 li do ro rang.
- Tri~u chung: Khi tho sinh th! ra nhau dlim mau, con
nhung con tho con th! phat trign khongd:iy du.
- Di~u trj: Khong c6 each di@u tr! Cl,l thg.
- Phong ngiia: Cach li tho cai v6'i nhung loai v?t khac,
d~c bi~t la ch6 va meo. Khi tho b! stress, b~n hay lam d!u
cO'n stress cua n6. Khong "khoe" tho dang mang thai v6'i ngttai
1~ ho~c di chuygn n6 den nO'i khac. C:in ch~c ch~n la tho cai
duqc cung cap d:iy du chat dinh du'O'ng thich hqp.
4. Tho cai sinh mu{ln
- Nguyen nhan: Bao thai b! giu l~i, nhung tho con qua
16'n (thai 16'n qua muc), khong ro li do.
- Tri~u chlll1g: Tho cai da qua giai do~n mang thai rna vlin
chua sinh. B~n c6 thg kham va biet duqc la n6 dang mang thai.
- Di~u trj: Tru6'c khi lam bat eli di@u g!, b~n dn phai biet
ro da phoi giong cho thO vao ngay nao cho chinh xac. B~n
kh6ng c:in lam gl ca, neu thay cac tho con trong bt,~ng tho cai
vlin phat trign d:iy du. Nhung giong tho 16'n (d~c bi~t la
nhung giong "kh6ng 16" nhu' Flemish Giants) c6 khuynh
hu6'ng mang thai lau hO'n nhung giong tho nho hO'n. Chu k!
mang thai binh thu'C1ng cua tho tU 28 den 32 ngay, nhu'ng doi
v6'i nhung giong tho nho th! khoang 32 ngay la tot, con
nhung giong 16'n thi khoang 34 ngay m6'i hqp li. Neu tho cai
th?t stf sinh mu(>n, b~n c:in nhC1 bac si thu y giup dO'.

127
 - Phong ngiia: Khong phoi giong tho cai v6'i tho dlfc c6
th~ hinh to qua mlic so v6'i tho cai. Di~u nay giup phong ngua
tntetng hqp tho con trong bt,mg tho m~ qua l6'n.
5. Tho cai vo sinh
- Nguyen nhan: Ngoai li do sinh mu9n neu & phlin tren,
truetng hqp tho cai ch~m sinh va vo sinh, lau ngay khong
d9ng d~:~c ho~c phoi giong nhi~u llin rna khong th~:~ tinh thi c6
kha nang chung b! tac d9ng b&i nhung nguyen nhan sau:
- Tho cai c6 b~nh v~ ccJ quan sinh d~:~c (tli cung, bu6ng
trling, roi lo~n hocmon)...
- Tho dlfc chua thanh th~:~c v~ tinh d~:~c ho~c gia ye'u hay
b~nh t~t d~n t6'i truetng hqp tinh d~:~c kern.
- Do kh:lu phlin thlic an qua dan di~u nen thO chan an,
anh hu&ng de'n slic khoe. Ngoai ra, con do thlic an kern dinh
duO'ng, nha"t la thie'u d~m, khoang va vitamin. Cling c6 th~ do
tho qua m~p ho~c qua om. ..
- Moi truetng song ch~t ch(>i, n6ng blic, lim u6't, b! mua gi6
t~t vao ho~c do che' d9 cham s6c kern.
- Di~u trj: Tuy nguyen nhan rna di~u tq. Ne'u do moi
trt!Ctng song va che' d9 cham s6c thi b~n c6 th~ khlic ph~:~c
duqc, con ne'u- do thO hi b~nh t~t thi tot nha"t khong nen tie'p
t~:~c phoi giong, hay lo~i thai ngay.

6. B~nh Caked Breasts

- Nguyen nhan: ]))thO san xua"t qua nhi~u sua.
- Tri~u chung: Cac tuye'n vu cua tho thuetng cang ph6ng
vi sua. Chung c6 th~ bi sua d6ng thanh c~:~c.
- Di~u tri: Ne'u tho cai khong b~n cham s6c bliy tho con,
· hay phoi giong cho n6 !lin nua M t~m gian do~n vi~c san

128
xuat sua ho~c d~ n6 t1! giai quye't. Ne'u tho cai dang nuoi blly
tho con, n6 se cho con bu cho t6'i khi cam thay d~ chtu. Con
khong, hay d~ tho cai t1! nhien.
- Phong ngll'a: Khong cho tho cai an qua muc va tranh
nhung chat b6 sung c6 ham h.tgng d~m va chat beo cao, tru
phi tho cai clln dtiQ'C b6i dtiO'ng VI b$nh.
7. Chung viem vu
- Nguyen nhan: Thub'ng do vi khuftn Staphylococci gay
ra, song cac lo~i vi khutin: Streptococci, Pasteurella va nhi~u
loai vi khutin khac cling c6 th~ gay ra chung nay.
- Tri~u chung: Tho bt sot, giam Slf them an va vu tho c6
th~ c6 mau hO'i xanh, dlln t6'i vi$c tho c6 th~ che't.

- Di~u trj: Clin phai di~u trt ngay l~p ttlc b~ng khang
sinh do bac si thu y chl dtnh, ne'u khong se nguy hi~m cho cac
tuye'n vu. Khong d~ tho_ b$nh & chung v6'i tho cai khac, vi n6
c6 th~ truy~n b$nh cho nhung con nay.
- Phong ngll'a: Giu s~ch chu6ng va khu vlfc chung quanh.
V$ sinh 6 tru6'c va sau khi sl't dl,lhg.
8. Tho cai san xua't sua kern
-Nguyen nhan: Do di truy~n ho~c che' d() dinh du'ong kern.
- Tri~u chung: Tho glly ye'u r6i che't.
- Di~u trj: Clin chcic ch~n la tho cai nh~n dugc nhung
chat dinh duang phu hgp. Ngoai ra, b~n cling clin cung cap
cho tho nhung thuc an c6 nhi~u d~m hO'n. Hay lo~i bO nhung
tho cai san xuat sua kern lien tf,!C.
- Phong ngll'a: Cho tho cai an nhung thuc an c6 du chat
dinh dtiO'ng clin thie't.

129
9. B~nh ung thu' tu cung fi tho
- .Tri~u chung: ThuO'ng khong phat hi~n duqc, tru phi
b:;tn "kham ky" tho cai.
- Di~u trt: NhO' bac si thu y pha~u thu~t ciit bO mo ung thu.
Phat hi~n va di~u tq b~nh cang sam thi cang c6 nhi~u ca h()i
cuu song tho.
- Phong nglia: Ciit bu6ng trung tat ca nhung con tho
khong dung M gay giong.
- Chi tie't: Tho khong c6 CUQC song lau dai. Chung la loai
sinh ra dg lam m6i cho nhung loai thu an thit khac. Va philn
Ian tho hoang da chet vao luc 2 tu6i. Vi the, chung phai sinh
de nhi~u den muc c6 thg duqc M duy tri noi giong.
Tho cai bi b~nh ung thu thuO'ng giam lua de, sliy thai
thuO'ng xuyen, tho con chao dO'i se chet non ho~c tho m~ tU
choi nhung dua con mai sinh cua chung.

VIII. B~NH {j TH~N

1. Nu'oc ti~u cua tho c6 nhi~u mau

- Nguyen nhan: Nuac tigu c6 nhi~u mau thuO'ng la dau
hi~u cua cac chung nhu: bi nhi~m trung bang quang, soi th~n
ho~c ung thu (d~c bi~t la ung thu til' cung).

- Tri~u chung: C6 mau th:%t Stf trong nuac tigu cua thO thi
nuac tigu c6 mau do ho~c h6ng. Nhting c6 truO'ng hQ'p nuac tigu
chi c6 mau hai do pha cam, g9i la "nuac tigu do", trong nu6'c
tigu kh6ng c6 mau thi di~u nay b:;tn kh6ng ciln phai lo ng:;ti.
- Di~u trt: Xil' li tuy nguyen nhan gay b~nh.

_ Phong nglia: Tuy nguyen nhan gay b~nh.

130
2. Nuoc ti€u do
- Nguyen nhan: C6 slic t6 trong m16'c tigu.
- Tri~u chung: Nu6'ctigu cua tho c6 mau do pha cam.
- Di~u trj: Khohg cfu1 thiet, vi di~u nay hoan toan blnh thuang.
- Phong ngila: Khong c~n thiet.
- Chi tie't: Slic t6 porphyrin trong nu6'c tigu thO la nguyen
nhan gay ra chung nay. Ngt.ib'i ta thub'ng thay di~u nay xiiy ra
sau khi tho an m(lt lugng lO'n rau cu chua beta-carotene, thi d~;~
nhu ca r6t. Cay b6 cong anh Trung Qu6c (Dandelions) cling c6
thg lam cho nu6'c tigu cua thO c6 mau do. Di~u nay thub'ng chi
keo dai vai ngay r6i het.

VIII. NHUNG VAN flE KHAC

1. Thu thu~t d.t Cl}t chi
- Nguyen nhan: Do tho b! k~t chan trong chu6ng (d~c
bi~t la tho con) ho~c do tho cai nhai dut chan con cua n6.
- Tri~u chung: Chi ho~c ng6n chan tho hi thuctng.
- Di~u tri: C6 tht1 c~n den thu thu~t edt bO chi ho~c ng6n
chan hi thuctng. Di~u nay do hac si thu y cua h~n quyet dinh.
C~n giu vet thuctng cho s~ch dt1 tranh hi nhi~m trimg.

- Phon:g ngila: Khong dt1 tho con hi k~t chan vao mlit lu6'i
day kim lo~i. D~ phong stf t6n thuctng.
2. Tho bi gay xliong sO'ng
- Nguyen nhan: Do xuctng s6ng cua tho hi t6n thuctng
ho~c h! gay.

131
 - Tri~u chung: Tho b! li~t, khong di~u khi~n duqc phlin
than sau.
- Di~u tri: Cho tho uong thuoc chong viem c6 th~ lam giam
nguy hi~m do ch6 sling gay ra. Ne'u chung li~t khong cho thay
dau hi~u thuyen giam trong vong 2 tulin, b~n nen lo~i bO con
tho ay thl hO'n.
- Phong ngiia: Tranh lam tho hoang sq dqt xuat. Thi dt,~:
mqt stJ chan di)ng m~nh thinh linh cling du lam mi)t con tho
"ye'u tim" gi~t nay minh va ke't .qua la n6 b! t6n thtiO'ng ho~c
gay xuang song. ThuO'ng thi b~n c6 th~ tranh van d~ nay mi)t
each d~ dang. Khi nhac tho len, b~n clin d~t n6 tren nil)t
di~m ttJa vung vang d~ n6 khong CtJa qu~y lay thang b~ng
ho~c b! rO'i xuong.

- Chi tie't:, Xuang song cua tho c6 khoi luqng rat nho so
vai nhung di)ng v~t c6 vu khac nhu meo. Xuang song cua tho
chi chie'm ~hoang 8% khoi luqng cua n6, trong khi xtiO'ng song
cua meo chie'm tai khoang 13%. Phlin lting duai va c6 cua tho
kha mong manh, va hai nO'i nay d~ b! t6n thtiO'ng ho~c b! gay
xuang nhat.
3. Chung dj d~ng v@ hlnh th~ lJ tho
- Nguyen nhan: Do di truy~n, siJ phat tri~n kern trong tli
cung ho~c b! t6n thuO'ng.
- Tri~u chung: Nhung d! d~ng thuO'ng thay la thie'u chi,
lung gl.t ...
- Di~u tri: Khong c6 each di~u tq.
- Phong ngiia: Khong gay giong nhung con tho c6 tinh di
truy~n d! d~ng v~ hinh th~. Clin cung cap cho tho cai dliy du
chat dinh du6'ng phu hqp tru<Jc va trong thO'i ky mang thai.

132
4.Changch~nb~tath~

-Nguyen nhan: Nhi~u ngttai cho ding chung chan b~t a

tho la do di truy~n, c6 th~ lien quan den vi~c xuang b! cong.
- Tri~u chung: Nhung chan cua tho (truac, sau ho~c ca
.b6n chan) choai r()ng ra ngoai va khong th~ ch6ng do tr~mg
luqng cO' th~.
- Di~u trj: C~n glin nhung thiet b! ch6ng chan khi tho
con nho d~ giup n6 phat tri~n binh thuong. Khong ph6i gi6ng
nhung con tho b! chung b~t chan vi chung nay c6 th~ truy~n
cho the h~ sau cua n6.
- Phong ngiia: Khong nuoi tho tren san chu6ng trO'n, kh6
dung d~ ngtia truong hqp tho b! te r6i chdn thuang. Neu do di
truy~n thi khong ph6i gi6ng nhung tho bi chung nay.

5. Chang ap xe a th~
a
- Nguyen nhan: Do nhung vet thuang tho b! vi khucln
lam nhi~m trimg. St! nhi~m tri.mg con c6 th~ do hai loai vi
khucln: Pasteurella multocida va Staphylococcus aureus gay
ra, dAn tai tho b! ap xe.
- Tri~u chung: Nhung ch& b! ap xe tren cO' th~ tho
thuong cung va c6 th~ c6 mau hai h6ng, c6 nhan trling duai
lap da. Neu ch& bj ap xe ha mi~ng thl c6 th~ muse ri ra.
- Di~u trj: B!itn c6 th~ g~p kh6 khan trong vi~c rlitch va
hut mu ch6 bj ap xe, vi da a chB Stlng day va kh6 hut Sli\Ch
mu. Neu thlfc hi~n vi~c nay khong hi~u qua, b~itn c~n phai
phllu thu?t ch& bj ap xe. B!itn c~n giu ch& bj ap xe th?t s~ch
va dung thu6c khang sinh cho tho.
- Phong ngiia: C~n chlic chlin la moi truong s6ng cua tho
khong c6 v?t g1 slic ben lam thO b! thuang. Neu tho b! thuang,

133
b?n hay lam S?Ch vet thtiO'Ilg ngay va hOi thuoc kern khang sinh
vao ch6 d6. Giu vet thtidng th~t S?Ch cho t6'i khi lanh hiin.
6. Chung khuyu chan sau cua tho bj 1<1 loet
Khuyu chan sau cua tho bi 10' loet khi phkln long tr€m ban
chan bi t6n h?i va nhi~m khwin. Thui'mg thi tho ngQi len day
kim lo?i hay v~t gi d6 ben nh9n khien ban chan n6 bi
thudng. Ngoai ra, con nhi~u trucmg hgp khac nua. aday, chi
xin gi6'i thi~u 6 d?ng b~nh chinh:
1. D?ng sung huyet ca"p tinh (Acute Hyperemic
Pododermatis): Tren ban chan thO c6 it long va hdi do.
2. D?ng Chronic Fibrous Pododermatis: Phkin da tr€m ban chan
tho cung hO'n, giong nhu m('>t "vet chai" va ma"t long rift ro.
3. D?ng Hyperkeratinized Pododermatis: ChO vet thucmg
tren ban chan hoan toan khong c6 long. B~ m~t da cung,
triing ho~c xam nh?t va dong v§.y skin sui.
4. D?ng Hyperkeratinized Pododermatis c6 chat thai: Vet
thtidng (J khuyu chan sau cua tho nut h& va c6 dich trong chay
ra. Trong vung bi thtidng c6 mu.
5. D?ng Hyperkeratinized Pododermatis c6 mau: a giai
do?n 4, dich trong c6 chua mau.
6. D?ng Hyperkeratinized Pododermatis ulcurations:
Ch6 bi thtidng giong nhu m('>t mieng ph6 mat da g?n kern.
Vung bi thtidng cua khuyu chan sau m~m va h&.
M('>t khi thO bu6'c vao giai do?n 2, kh6 c6 th~ phyc h6i va
tai m9c long. Do d6, b?n ckin di~u tri cho tho ngay khi phat
hi$n tho bi b$nh nay. D~t m('>t ta"m van phiing trong chu6ng
d~ tho kh6ng ng6i tren day kim lo?i. Giu chu6ng s?ch d~
giam st,t xam nh~p cua v.i khwln. Xuc thuoc rna chuyen dung
cho vet thtidng vao khuyu chan sau cua thO hang ngay.

134
7. Chung nu6t phai long {j tho
- Nguyen nhan: Do thO nuot phiii long cua n6, c6 tM tU tru®g
hqp b~ chill long cho thO ho~c W n6 g?rn long vi ng(ta ...
- Tri~u chUn.g: ThO an giam ngon ho~c khOng th8:y ngon
rnii;!ng. Long dinh trong pharr. Giam can. Phan c6 d;;tng vien nho.
- DMu tri: D:iu tien, b;;tn c6 th~ cho tho uong mtO'c dua,
nhung ne'u long da vao de'n d;;t day thi c:in nhO' de'n ba.c si thu
y d~ di~u tq. D:iu khoang (mineral oil) c6 th~ giup b6i trO'n d;;t
day va ru9t d~ long troi ra ngoai. Trong truO'ng hqp nghiem
trQng thi dn phai phllu thu~t. Ne'u tho bO an, b;;tn c6 th~
dung thuoc khang sinh va ep tho an thljc phllm danh cho tho
con. Ngoai ra, b;;tn c6 th~ sli dyng them Nutri-Cal d~ h6i
phyc l;;ti slj co b6p thuO'ng l~ cua nhu d<;lng ru<;lt.
- Phong ngiia: C:in thuO'ng xuyen chai long cho tho, d~c
bi~t la khi b;;tn nuoi nhung giong tho long dai ho~c giong hay
thay long. Sli dyng Petromalt cling la m9t bi~n phap phong
nglia tot. Cho tho an thuc an c6 nhi~u chat xO' (nhu co kho) d~
giup d? day va ru<;lt ho?t d<;lng tot.
-Chi tie't: Tho khong th~ non kh;;tc, do d6 chung khong c6
each nao d~ tong long ra khoi mi~ng duqc.
NuO'c dua chua enzyme bromelain c6 th~ giup long khong
dinh vao nhau ho~c khong dinh vao thanh d;;t day hay ru9t. B;;tn
c6 th~ sli dyng nuO'c ep dua tuai ho~c dong l;;tnh d~u duqc.
8. Tuoc m6ng chan tho
- Nguyen nhan: M9t vai ngttO'i nuoi thO da tuO'c he't m6ng
chan tho d~ ngua truO'ng hqp m6ng chan tho b! tr:iy xuO'c. Tuy
nhien, lam nhu the' thi kha dau cho tho. Ciit g<;m cac m6ng
chan d~ chung khong b! ph6ng da chan gay dau dO'n la tot nh8:t

115
 - Chi tie't: Khi tuac m6ng chan tho, nhung day th§.n kinh,
gan va xuO'ng len den cho noi d§.u tien se bi dt bO. Va sau
khi lanh vet thtfO'ng tU vi~c tuac m6ng, tho se guqng g~o buac
b~ng nhung chan khong binh thucmg do bi thieu ph§.n m6ng.
Ngoai ra, con nhi~u va:n d~ c6 thg xay ra. Chan tho c6 thg se
khong bao giC1 lanh l~n nhu binh thuang. Bi~u nay c6 nghia
la. tho se buac di b~ng nhung ng6n chan "h&" va d~ bi chay
mau. Slf thang b~ng khong con nua. Chung viem khap c6 thg
xay ra sau vai nam (tuy muc d9 va each di nhti the nao).
Khong c6 m6ng, tho se bu6'c di kh6 khan (vi thieu kha nang
bam da:t, dcly than hinh v~ phia tru6'c). Di~u nay c6 thg khien
tho bi truqt chan va t6n thtiO'ng xtfO'ng song ho~c chan.
9. H{li chung tho cai che't thlnh llnh
- Nguyen nhan: Chua ro nguyen nhan. C6 thg do di~u gi
d6 tac d(>ng khien tho bO an chet d6i, doi khi la do tho nuot
phai qua nhi~u long bt,mg cua n6. Tho cai c6 tr<;mg luqng qua
muc thuC1ng g~p rui ro nha:t.
- Tri~u chung: Tho bi rna mlit, c6 va:n d~ v~ h6 ha:p, chet
thinh linh vai ngay trtf6'c khi sinh.
- Di~u tri: Thuang khong c6 da:u hi~u tru6'c khi tho cai
chet, do d6 kh6 rna di~u tq duqc. Neu nh~n ra b~nh, b~n di~u
tri b~ng nhung dung dich chua glucose c6 thg c6 hi~u qua.
- Phong ngila: Phoi giong cho thO cai g§.n 6 den 8 thang
tu6i, tru6'c khi n6 tr& nen beo qua muc. Khong M cho tho qua
m~p. Phong nglia tho nuot long bt,mg.

10. B~nh Sore Hocks

- Ten khac: Pododermatitis
- Nguyen nhan: Do chu6ng ho~c vung danh cho thO nghi
ngO'i bi bcln, v~t l6t chan cha:t luqng kern, thO bi t6n thttO'ng &

136
phfrn g6t chan. Nhung m6ng chan dai cua tho cilng c6 th~ gay
r:ic r6i them.
a
- Tri~u chung: Long phia tntcrc va sau chan 11,1ng ra't
nhi~u, d~ 19 da ben trong. Trong m9t s6 tntb'ng hqp, da c6 th~
nut ne va chay mau.
- Di~u trj: Ne'u long tho chi 11,1ng rna khong lam viem da,
b~n d~t ta'm van cho tho nghi ngai va quan sat n6 th~t ky. Sli
dyng thu6c m6' di~t khuifn nhti Neosporin ho~c Bag-balm ne'u
vung da b! nhi~m trung. Thu6c Preperation H c6 th~ giup
giiim sung. Ne'u c6 ve't thuang ha, hay lam s~ch ch8 d6 d~
ngan nhi~m trung.
- Phong ngiia: Giu chu6ng va van nghl ngai s~ch se.
Ki~m tra san chu6ng xem c6 v~t gi nh<;>n khong, ne'u c6 hay
lo~i bo n6, ngay ca cat cilng v~y. Cham s6c d~ tho duy tri
tr<;>ng luqng binh thuO'ng. C:it m6ng chan tho.
11. Cac loai thu khac ta'n cong tho
- Nguyen nhan: Theo W nhien, c6 m9t s6 loai thu thuO'ng
ta'n cong tho, ph6 bie'n nha't la meo, ch6 va chuc)t.
- H~u qua: Ca th~ tho c6 nhung ve't c:in, chu6ng hu hong,
rna toang....
- Khiic ph~c: Ne'u ve't thuang khong gay h~i, tho v§.n c6
thg b! s6c. Do d6, b~n clin giu "binh yen" cho cuc)c s6ng cua
tho. Ngoai ra, b~n clin each li tho b! thuang ho~c dem chon
tho da che't. Clin ch:ic r~ng nhung loai thu khac khong thg
ta'n cong tho llin nua. Tuy muc d9 nghiem tr9ng cua ve't
thuang, c6 thg b~n se clin khau ve't thuang cua tho l~i. T6t
nha't nen nhO' bac si: thu y. Thu6c khang sinh va nhung bi~n
phap bao v~ t6t c6 thg giup ve't thuang khong b! nhi~m trung.

137
 N gay ca tho kh6ng b! thttO'ng, b~n cling cftn kiem tra cO' th~
n6 khi bie't c6 loai thu khac xam nh~p vao chu6ng. Hay ki~m
tra m9i nO'i M phong ngua, b&i ne'u b! tan c6ng, du kh6ng
trlfc tie'p b! c:in nhttng tho c6 th~ W gay thttO'ng tich cho n6 vi
hoang sg. Va chuy~n tho b! gay xttO'ng la ph6 bie'n nhat sau
khi b! tan c6ng.
- Phong ng\ia: Nu6i tho & nO'i rna cac loai thu khac kh6ng
xam nh~p dttgc. Ch6 c6 the pha toang chu6ng, th~m chi c6
th~ gie't tho du c6 khung day kim lo~i cua chu6ng bao v~. Do
d6, khong nen d~ ch6 de'n glin chu6ng tho. Ngay ca nhung con
ch6 than thi~n nhat cling c6 the tr& thanh "sat thu" dang sg
d6i v6'i tho. Chu(>t la loai kh6 eh6ng l~i nhat, b&i vi chung
chui vao chu6ng tho de dang. Vi the', b~n clin dung thu6c di~t
chu(>t cho vao thuc an de nhli chung. Song cftn ch:ic ding thuc
an c6 d(>c d6 kh6ng gay h~i cho ngttCii va khOng b! chu(>t
mang vao "t~ng" cho tho.

138
 ' " ?
TAl LII_:U THAM KHAO

"¢- ALPINE PET SHOP: Caring For Your Rabbit.

"¢- AMERICAN RABBIT BREEDERS' ASSOCIATION
(ARBA): All About Breeds of Rabbits, Rabbit FactsStomach &
Digestion, Rabbit Legs.
"¢- ANIMAL CARE PRODUCTS, INC. Rabbit Breeding racks.
"¢- BASSEQUIPMENT.COM: Cages; metal pans;
FlushKleen Cage & Rack System; Cage Accessories;
Accessories & Combo Cage; Wire by the Roll; Cage Assembly
Tools; Cage Components.
"¢- BUNNY-RABBITS . COM: Choosing a Healthy Rabbit;
Rabbit Food;
"¢- DEBMARK RABBIT EDUCATION: Rabbit Genetics;
Raising Rabbits - The Basics.
Furry Friends; Rabbit eyes; Nosey Rabbits; In a Rabbit's
Mouth; Rabbit Ears; Reproduction.
"¢- HOPPERHOME: Rabbit Diet; Lettuce start learning
about Rabbit Digestion!; Hay there!; vegetables; Fruit; Scoop
on Pellets; Water; Rabbit Anatomy; Rabbit Fact Sheet.
"¢-HOUSE RABBIT SOCIETY (PAQS): What are the basics
of a good house rabbit diet? Basic Rabbit Facts; Bonding
Multiple Rabbits; Litterboxes and Liver Disease; Bunnies

139
Teaching Bunnies; Lap Rabbits; Interpreting Body Language
and Behavior; Honorary Rabbit.
KS. DANG T~NH (Bao Nang nghi~p so 196,
-9-
18/10/2002): Ky thu~t ch9n va phoi giong, lam chu6ng va 6 de
cho tho.
-9- Ky su NGUYEN NGQC NAM (E- Nhan dan theo bao
Nang than ngay nay): Nuoi tho.
-¢- LIANNE MCLEOD: Rabbit Care Guide.
-¢- PAN-AMERICAN RABBIT SCIENCE AND NAT'L
FERRET WELFARE SOCIETY: Rabbit Recipes.
-¢- RABBITWORLD.COM: Litter Training Your Rabbit; RabbitS
and Their Sense of Humor; Cottontail Rabbit; Wild rabbits.
-¢- ROCKINB.COM:Different Kind Of Rabbits.
: Rabbit Cage Systems.
-¢- TS. NGUYEN QUANG SUC vaTS. DINH VAN BINH
(Trung tam Nghien cuu de va tho S<:m Tay): Nhu c§.u dinh
duang cua tho.
-¢- UNO ROESTVASTSTAAL BV: CAGES and CAGE
RACKS FOR RABBIT
-¢- USAGI NO TSUKYO RABBITRY: Rabbit Body Types;
What Breed Is my Bunny?; Detailed Breed Profiles; Breed
Abbreviations; Posing Compact Breeds; Hindquarter Faults;
Breeding Rabbits; Reproduction Problems; Is Your Bunny
Pregnant?(Palpating); Breeding By The Moon; Feeding
Orphan Kits; Which Kits To Keep; Ethical Breeding;
Understanding Pedigrees; Pedigree Abbreviations; Breeding
Forms; Diseases and Treatments; Rabbit First Aid Kit;
Choosing The Right Vet; Drug Dosage Calculator; Info On

140
Sore Hocks; Pastuerella - Why It's So Hard To Cure; Housing
Rabbits; Feeding Rabbits; Essential Nutrients; Safe Treats
For Rabbits; Poisonous Plants; Nutrition Facts; Toys For
Rabbits; Litterbox Training Rabbits; Grooming Supplies;
Clipping Nails; Cleaning Equipment & Rabbits; Weather
Extremes; Myths About Rabbits; Rabbits and Other Animals.
-¢- VERMONTQUALITYRABBITS.COM: Cooking with
Rabbit Meat; Nutrition Information About Rabbit Meat.
-¢- vU NGQC HOA - NGO NGQC Tu': Nhu c<lu dinh duang
cua tho.

141
 MUC
•
LUC
•

Chu<1ng 1: Doi di§u vEl thO ............................................................. 3

Chu'<1ng 2: Giang va each ChQn giong .......................................... 13
Chu<1ng 3: Chuang va dt,mg C\J nuoi thO ....................................... 53
Chu<1ng 4: Thuc an-nhu d.u dinh ducrng-cach cho an ............... 73
Chu<1ng 5: Cham soc va phoi giong .............................................. 94
Chu<1ng 6: Che' bie'n m6n an W thO ............................................. 99
Chu<1ng 7: PhOng va trt b~nh ....................................................... 107

142
 - ,.. "' ?
KY THU~ T NUOI THO
Bien so(;ln: Tho<;1i Son
(Vuong Trung Hie'u)

Chiu tnich nhi~m xua't ban:

D~NG TAN Hu'ONG
Bien t~p: vO DUC TU
Si'ta ban in: ANH VU
?

B1a: PHI HAl

Thtfc hi~n lien doanh:
DOANH NGHitP TlJ
NHAN SACH THANH NGHIA

In 1.000 cu6n, kh6 14,5 x 20,5cm

In tq.i Cong ty c6 phan In Ben Tre
S6 dang ky KHXB: 88 - 2006/CXB/28 - 03/D 0 N.
Cue Xuat ban xac nh?n ngay 25 - 1 - 2006.
Quyet djnh xuat ban so: 273/QD- D 0 N do NXBTH Dong Nai cap
ngay 20 - 6 - 2006.
In xong va n(>p ILJu chi~u quy 3 nam 2006.
~ 8 5 9 0 0 0 6 0 1 J •

1111111~
~ J..
111111111111111111111111111111111111111111·
.:'. -G·. ··~'~ ~-·
_00()'.Gl_900Ult/so-'""'-

t;J!jjjf'
jlliVJO N~
··=:~era•=~
"""'illl'l• I ril

r/