HISTORIA

Autorzy: Szymon Krawczyk, Mariusz Włodarczyk

Redaktor serii: Marek Jannasz
Korekta: Paweł Pokora
Koncepcja graficzna serii: Teresa Chylińska-Kur,
KurkaStudio
Opracowanie graficzne: Piotr Korolewski

www.cel-matura.pl
© Copyright by Wydawnictwo Lingo sp. j.,
Warszawa 2014
ISBN: 978-83-7892-237-7
Spis Treści
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu....... 1
Dział II: Cywilizacje śródziemnomorskie............ 21
Dział III: Cywilizacje wieków średnich................. 66
Dział IV: Średniowieczne korzenie Europy...............86
Dział V: Polska Piastów i Jagiellonów............... 111
Dział VI: E wolucja cywilizacji nowożytnej
Europy – renesans, barok,
oświecenie.................................................. 161
Dział VII: Europa i Rzeczpospolita w XVI w............ 176
Dział VIII: Europa i Rzeczpospolita w XVII w................... 206
Dział IX: E uropa i świat w XVIII wieku. Europa
Napoleońska.............................................. 236
Dział X: Świat w XIX w. (do 1918 r.)........................ 276
Dział XI: I wojna światowa w Europie
i na ziemiach polskich............................. 316
Dział XII: Świat między wojnami............................. 331
Dział XIII: Polska między wojnami........................... 366
Dział XIV: II wojna światowa.................................... 401
Dział XV: Świat powojenny i ład jałtański............431
Dział XVI: Polska po II wojnie światowej.............. 486
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Najdawniejsze dzieje człowieka

Wszystkie źródła pisane oraz źródła pozyskiwane

metodą prac archeologicznych należą do kategorii
źródeł materialnych.
ÄÄJakie źródła historyczne nazywamy
źródłami niematerialnymi?

1
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Najdawniejsze dzieje człowieka

Relacje ustne, nazwy oraz nazwiska to rodzaj

historycznych źródeł niematerialnych.
ÄÄJakie źródła historyczne nazywamy
źródłami materialnymi?
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Najdawniejsze dzieje człowieka

Metoda porównawcza, metoda filologiczna i meto-

da statystyczna to najpowszechniejsze metody badań
historycznych.
ÄÄJaka dyscyplina zajmuje się metodą badań historycznych,
czyli m.in. sposobami postępowania ze źródłami?

2
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Najdawniejsze dzieje człowieka

Metodologia historii zajmuje się metodą badań historycz-

nych, czyli m.in. sposobami postępowania ze źródłami.
ÄÄJakie znasz metody badań historycznych?
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Najdawniejsze dzieje człowieka

Termin rewolucja neolityczna oznacza rozwój, jaki nastąpił

po opanowaniu przez człowieka uprawy roślin.
ÄÄCo było podstawą gospodarowania ludzi
w okresie paleolitycznym?

3
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Najdawniejsze dzieje człowieka

W okresie paleolitycznym podstawą gospodarowania ludzi

stało się zbieractwo i myślistwo.
ÄÄCo oznacza termin rewolucja neolityczna?
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Najdawniejsze dzieje człowieka

Termin homo sapiens tłumaczymy jako człowiek rozumny.

ÄÄKiedy i gdzie narodził się gatunek zwany homo sapiens?

4
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Najdawniejsze dzieje człowieka

Między 190 000 a 130 000 lat temu na kontynencie

afrykańskim pojawił się gatunek zwany homo sapiens.
ÄÄCo oznacza termin homo sapiens?
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Najdawniejsze dzieje człowieka

Epoka brązu rozpoczęła się ok. 3000 lat p.n.e.

Lokalnie trwała jeszcze do poł. I tys. p.n.e.
ÄÄCzym jest brąz?

5
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Najdawniejsze dzieje człowieka

Brąz to twardy stop metali miedzi i cyny.

Brąz pozwolił na wytwarzanie nowych trwalszych
narzędzi, m.in. broni.
ÄÄKiedy rozpoczęła się epoka brązu?
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Narodziny cywilizacji

Przed przybyciem Sumerów do Mezopotamii na wschodnim

wybrzeżu Morza Śródziemnego powstało ok. 8000 lat p.n.e.
Jerycho.
ÄÄJaką umiejętność posiedli Sumerowie, będącą ważnym
składnikiem sumeryjskiej cywilizacji?

6
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Narodziny cywilizacji

W czasie, kiedy Sumerowie budowali miasta,

posiedli już umiejętność pisania i czytania.
ÄÄJak nazywało się pierwsze miasto na świecie?
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Narodziny cywilizacji

Najstarsze osadnictwo na terenie Egiptu datuje się

na VI tysiąclecie p.n.e.
ÄÄGdzie na obszarze Egiptu osiedlali się ludzie?

7
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Narodziny cywilizacji

Osadnictwo w Egipcie objęło początkowo deltę Nilu,

a potem całą dolinę rzeki.
ÄÄNa jaki okres datuje się najstarsze osadnictwo
na terenie Egiptu?
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Narodziny cywilizacji

Sumerowie to lud o niezbadanym pochodzeniu,

który osiedlił się w południowej Mezopotamii
ok. poł. IV tysiąclecia p.n.e.
ÄÄJaką formę państwowo-organizacyjną stworzyła
cywilizacja sumeryjska?

8
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu

Narodziny cywilizacji

Sumerowie nie stworzyli jednolitego państwa, lecz

liczne miasta-państwa prowadzące często ze sobą wojny.
ÄÄJak nazywał się tajemniczy lud przybyły do Mezopotamii,
który stworzył wysoko rozwiniętą cywilizację?
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Narodziny cywilizacji

Rozwój wytwórczości narzędzi oraz wymiany sprawił,

że czynności te stały się wydzieloną dziedziną ludzkiej aktyw-
ności jako rzemiosło i handel.
ÄÄJaki skutek przyniosło
wydzielenie się rzemiosła i handlu?

9
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Narodziny cywilizacji.

Wydzielenie się handlu i rzemiosła, czyli społeczny podział

pracy, spowodowało przyspieszenie powstawania osad
i miast.
ÄÄJakie zjawiska doprowadziły
do społecznego podziału pracy?
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Narodziny cywilizacji

W starożytności Egipt nazywano darem Nilu,

ze względu na regularne wylewy rzeki użyźniające ziemię.
ÄÄJakie było w starożytności główne zajęcie
większości ludzi w dolinie Nilu?

10
Matura: Historia
Dział I: Cywilizacje Starożytnego Wschodu
Narodziny cywilizacji

Większość ludzi nad Nilem, gdzie znajdowała się żyzna gleba,

trudniła się rolnictwem.
ÄÄCzy wiesz, jak nazywano w starożytności Egipt?