Thanks for your message.

Two brief comments:

(1) I'm sure you are well aware that Soviet authors' publications need
to be treated as historical sources: one has to read them critically. I
would mainly use them as a source for facts, as chronology of important
organizational reforms and curriculum changes. Evaluative statements
need more caution and critical interpretation.

(2) Yes, there is a lot of literature on Soviet education, many books

and articles. For example, there used to be journal Soviet Education
(now Russian Education and Society) published by the famous Western
publisher:

https://www.tandfonline.com/journals/mres19

So it is necessary to remain focused on Soviet curriculum, or more

specifically curriculum in Georgia (and its neighbors) in relation to
Russian model. Again, you surely know that the way to succeed in
scientific publishing is to have your own limited topic, where you will
be an expert.

Sincerely, Dominik

The Curricula in Caucasian Republics

Georgia: The Transformation of National Curricula from the Georgian Soviet Socialist Republic
(1970s) to the Republic of Georgia (Comparative Analysis)

The transformation of Georgia's education system began shortly after the country attained its
independence. The changes taken place in 1991-2021 have varied in scope, structure, power, and
impact (Chakhaia & Bregvadze, 2015, P. 178).

In Georgia, as one of the three South Caucasian post-Soviet republics, the First-Generation National
Curriculum was approved in 2006 and operated for 4 years, from 2006 to 2010. In 2010, as a result of
its revision, the Second-Generation National Curriculum was developed functioning from 2011to
2016. In 2014, the National Curriculum Department decided to revise the second-generation national
curriculum. In the revision process, there emerged a need to make significant changes to the national
curriculum. Within the frames of the Third-Generation National Curriculum, the Unified Strategy
for Education and Science for 2017-2021 (MoESCS, 2017) was approved.

მოსწავლეთა შედეგები - სომხეთი, აზერბაიჯანი, საქართველო

https://netgazeti.ge/news/194025/

უკან, საბჭოტა კავშირში - https://tabula.ge/ge/news/540490-ukan-sabchota-kavshirshi

ჩვენი აზრით, განათლების სისტემის ძირითადი პრინციპების დაცვისა და მმართველობის

გეგმაზომიერი წარმართვისათვის, ამ ეტაპზე, სწორედაც რომ საჭირო იყო
ცენტრალიზებულობა და ნაკლები დელეგირება, რადგან რამდენიმე ფრონტზე მიმდინარე
სამამულო თუ სამოქალაქო ომის, ეკონომიკური სიდუხჭირისა და სოციუმის უკიდურესად
მძიმე ფსიქო-მენტალური მდგომარეობის გათვალისწინებით, შეუძლებელი იქნებოდა
სისტემას ჰორიზონტალური მართვის პრინციპი გაეტარებინა. ვფიქრობთ, საზოგადოება
ამისთვის მზად არ იყო, მით უფრო, თუ მხედველობაში მივიღებთ საბჭოთა გამოცდილებას,
სადაც, სისტემის მეორე რიგის მმართველობით დონეზე ინიცირების ნულოვანი ხარისხი
იყო.

თუ განათლების სისტემის აგების პოლიტიკურ ხედვაზე ვისაუბრებთ, ნათელია, რომ

განათლების სისტემისათვის ყველაზე არამომგებიანი მდგომარეობა პოზიციათა
პოლარიზებულობაა, რაც იმას ნიშნავს, რომ არჩეული კურსი არ შეიძლება იყოს ცალმხრივი,
ერთგვაროვან ლოგიკას დაქვემდებარებული.

დამოუკიდებლობის ამ საწყის ეტაპზე საქართველოს სახელმწიფოს მხრიდან საჭირო გახდა

აღზრდის პროცესის განხორციელებისათვის საჭირო ორი ძირითადი პოსტულატის -
განათლებისა და სწავლების შინაარსისა და ფორმის გადასინჯვა, რომლებიც, თავის წილ,
სწორედ განათლების მიზანს ექვემდებარებიან. შესაბამისად, დაიწყო სერიოზული
ცვლილებები განათლების პოლიტიკის, აღზრდა-განათლების მიზნის განსაზღვრის
მიმართულებით. ცხადია, ლოგიკური იქნებოდა, სწავლებისა და განათლების შინაარსი
ორიენტირებული ყოფილიყო მსოფლიო საგანმანათლებლო სივრცეზე, რაც განაპირობებდა
სისტემის პროგრესსა და საერთაშორისო საგანმანათლებლო მოთხოვნების შესაბამის
შედეგებს. ეს ყოველივე კი სახელმწიფოს ერთიანი საგანმანათლებლო პოლიტიკის
შემუშავებისა და განხორციელების უცილობელ საჭიროებას განსაზღვრავდა.
Georgia: The Transformation of National Curricula from the Georgian Soviet Socialist Republic
(1970s) to the Republic of Georgia (Comparative Analysis)

The transformation of Georgia's education system began shortly after the country attained its
independence. The changes taken place in 1991-2021 have varied in scope, structure, power, and
impact (Chakhaia & Bregvadze, 2015, P. 178).

In Georgia, as one of the three South Caucasian post-Soviet republics, the First-Generation National
Curriculum was approved in 2006 and operated for 4 years, from 2006 to 2010. In 2010, as a result of
its revision, the Second-Generation National Curriculum was developed functioning from 2011to
2016. In 2014, the National Curriculum Department decided to revise the second-generation national
curriculum. In the revision process, there emerged a need to make significant changes to the national
curriculum. Within the frames of the Third-Generation National Curriculum, the Unified Strategy
for Education and Science for 2017-2021 (MoESCS, 2017) was approved.

Georgia: The Transformation of National Curricula from the Georgian Soviet Socialist Republic (1970s)
to the Republic of Georgia (Comparative Analysis)

Georgia, as one of the three South Caucasian Post-Soviet republics, has come a long way in terms of
education. The transition from a centralized education system (the Georgian Soviet Socialist Republic) to
a decartelized system (the Republic of Georgia) caused tremendous shifts varying in scope, structure,
power, and impact.

Soviet censorship and the concept of “ideological struggle” were based on the state policy of the time.
Therefore, the education system in all Soviet Republics was rigid and, most importantly, was managed by
the subjective perceptions.

The polarization of positions, the Soviet Union used to aim at, was the most unfavorable approach to
molding an effective education system. The selected course could not be one-sided and a subject to
uniform logic.
The concept of “educating children” must be based on a diverse approach. Hence, one of the most
important achievements of the withdrawal from the Soviet Union was the versatility and an escape from
the “dogmatic canon” of designing the curriculum.

At the early stage of independence, it was tremendously important for the Republic of Georgia to revise
the content and form of the two main postulates: education and teaching. The Republic of Georgia had to
implement serious changes in terms of education policy, in particular, of designing national curricula
being compatible with western standards and responding to the challenges of education. The mentioned
factors emphasized the urgent need to develop and implement a unified educational policy of the state.

In our chapter, we analyze the peculiarities of the education system, in particular, the curriculum of the
Georgian Soviet Socialist Republic in the 1970s. In the second part of the chapter, we discuss the shifts in
the curricula documents in the Republic of Georgia implemented in the period of 1991-2022 (after
gaining independence in 1991 following the dissolution of the Soviet Union). The last part of the chapter
is devoted to the comparative analysis of the data related to the curriculum development in both the
Georgian Soviet Socialist Republic (in the 1970s) and the Republic of Georgia’s (in the period of 1991-
2022) education systems.

We also show the positive and negative consequences of strict centralization in the implementation of the
curricular framework.

In our chapter, we analyze the ideological, epistemological, and pragmatic reasons that led to the
emphasis on scientific knowledge in the curricula of Czechia as a case of the Soviet bloc country.
We stress that the concept of scientific knowledge differed fundamentally in STEM disciplines from
the social studies, where it was not possible to deviate from rigid Marxism. We also show the
positive and negative consequences of strict centralization in the implementation of the curricular
framework. In the second part of the chapter, we show a gradual departure from the emphasis on
knowledge after the fall of communism, its causes and some undesirable consequences. A specific
feature of contemporary Czech education is the very high proportion of upper secondary students
in vocational programs, and the myriad of qualifications and corresponding curricular documents.
We also describe the latest curriculum revision launched in 2021.
, be of the nature and complexity of the relevant issue.

სისტემის მართვის კონცეფცია ზუსტადაც რომ ცალსახად უნდა ეყრდნობოდეს

მრავალფეროვან მიდგომას, იყოს შესაბამისი საკითხის ხასიათისა და სირთულის. ეს
მსჯელობა უკავშირდება სახელმწიფოებრივი აზროვნების იმ მიმართულებას, რომელიც
განათლების სისტემის მართვისა და დაგეგმვის მხოლოდ ერთ, ,,ჭეშმარიტ― გზაზეა
ორიენტირებული.

საბჭოეთის სივრციდან გამოსვლის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან მონაპოვარს სწორედ ეს

მრავალმხრივობა, თავს მოხვეული კანონიკისაგან თავდაღწევა წარმოადგენდა, შესაბამისად,
საქართველოს სახელმწიფოს მიეცა საშუალება, თავად შეექმნა და განესაზღვრა საკუთარი
პოლიტიკური აქცენტები განათლებაში და მოეწყო ეროვნული სისტემა.

დამოუკიდებლობის ამ საწყის ეტაპზე საქართველოს სახელმწიფოს მხრიდან საჭირო გახდა

აღზრდის პროცესის განხორციელებისათვის საჭირო ორი ძირითადი პოსტულატის -
განათლებისა და სწავლების შინაარსისა და ფორმის გადასინჯვა, რომლებიც, თავის წილ,
სწორედ განათლების მიზანს ექვემდებარებიან. შესაბამისად, დაიწყო სერიოზული
ცვლილებები განათლების პოლიტიკის, აღზრდა-განათლების მიზნის განსაზღვრის
მიმართულებით. ცხადია, ლოგიკური იქნებოდა, სწავლებისა და განათლების შინაარსი
ორიენტირებული ყოფილიყო მსოფლიო საგანმანათლებლო სივრცეზე, რაც განაპირობებდა
სისტემის პროგრესსა და საერთაშორისო საგანმანათლებლო მოთხოვნების შესაბამის
შედეგებს. ეს ყოველივე კი სახელმწიფოს ერთიანი საგანმანათლებლო პოლიტიკის
შემუშავებისა და განხორციელების უცილობელ საჭიროებას განსაზღვრავდა.
უნდა აღინიშნოს, რომ ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირის შემადგენლობაში ყოფნისას, 1989/90
წლებში საქართველოში დაიწყო სახელმწიფო განათლების კონცეფციაზე მუშაობა, რომლის
მომზადებაში ჩართული იყო აკადემიური პროფესიული საზოგადოება, ასევე, ამ წამოწყებამ
სტიმული მისცა განათლების საკითხებზე მომუშავე სხვადასხვა მუშაკს თავიანთი ვერსიები
შემოეთავაზებინათ, თუმცა ამ კონცეფციებმა არ მიიღო სისტემური სახე და სტიქიურად,
საკუთარ მოსაზრებათა პერიოდიკის ფურცლებზე განთავსებით შემოიფარგლებოდა. თუმც,
ნამდვილად ვერ ვიტყვით, რომ საქართველოს დამოუკიდებლობამდელი სახელმწიფოს
(საბჭოთა სახელმწიფოს) მუშაობა არასისტემური იყო, პირიქით, იგი საკმაოდ გეგმაზომიერ
და გამიზნულ შთაბეჭდილებას ტოვებს.

და ცდილობს შექმნას ეროვნული, ქართული ეთნო-ფსიქოლოგიით ნაკარნახევი მოდელი,

რადგან ეპოქა, რომლის პირმშოც გახდა ჩვენი განათლების სისტემა, საბჭოთა იდეოლოგიით
იყო ნაკარნახევი. შესაბამისად, ეს უკვე თავისთავად აძლევდა საფუძველს განათლების
ისტებლიშმენტს და, ზოგადად, ხელისუფალთ,

ეჭვის თვალით შეეხედათ ამ ეპოქაში გააზრებული და შეფასებული ხედვებისათვის, რადგან

საბჭოთა ცენზურა და იდეოლოგიური ბრძოლის კონცეფცია ეყრდნობოდა მაშინდელ

სახელმწიფო პოლიტიკას, განათლების სისტემაც ხისტი და, რაც მნიშვნელოვანია,
სუბიექტური მახასიათებლებით უნდა ყოფილიყო განსაზღვრული.

იმდროინდელმა განათლების რეფორმამ მოითხოვა ახალი პედაგოგიური მიდგომები და

სტრატეგიები, რაც სავსებით უცხო იყო საბჭოთა პედაგოგიკისათვის და მასთან
ინტეგრირებული ქართული პედაგოგიკური ტრადიციებისათვის. მიუხედავად ამ სახის
პრობლემებისა, აღმავალი ძვრები ეკონომიკურ და სოციალურ სფეროებში, მოქალაქეობრივი
მენტალობის განცდაში, ქვეყანაში მაინც დაიწყო. 1997 წელი განათლების სისტემის
ფუნქციონირების პროცესში მნიშვნელოვანი თარიღია. ამა წლის 27 ივნისს სახელმწიფოში
იქმნება საქართველოს კანონი განათლების შესახებ.

დასკვნა

საქართველოს სახელმწიფოს განათლების პოლიტიკა და, შესაბამისად, მიზანიც

ორიენტირებულია საბჭოთა მემკვიდრეობისათვის თავის დაღწევასა და ახალი, ეროვნული,
ოპტიმალური განათლების სისტემის მშენებლობაზე.

 ამ მიზნით სახელმწიფო მაქსიმალურად ცდილობს შექმნას სამართლებრივი ნორმატიკა,

რომელიც ერთ სისტემურ არეალში მოაქცევს ზოგადი განათლების მიმართულებას.
სახელმწიფო ცდილობს გააკონტროლოს ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში
სწავლის ხარისხი და შეიმუშავოს რეკომენდაციები, რომლებიც ხელს შეუწყობს სისტემის
გამართულად ფუქნციონირებას, თუმც გაუსაძლისად მძიმე სოციალურ-პოლიტიკური თუ
ეკონომიკური მდგომარეობის პირობებში ამის პრაქტიკული რეალიზაცია თითქმის
უტოპიურია.

 სახელმწიფოს, ცხადია, გააჩნია სურვილი მართოს და გეგმაზომიერად წარმართოს

სახელმწიფო პოლიტიკა ზოგადი განათლების მიმართულებით, თუმცა საამისოდ არც
ეკონომიკური და არც ადამიანური რესურსი არ გაჩნია.

 ხაზგასმით აღსანიშნია საქართველოს სახელმწიფოს მხრიდან განათლების სფეროს

პრიორიტეტულ მიმართულებად დასახვის ტენდენცია, მით უფრო, თუ გავითვალისწინებთ
ქვეყნის ეკონომიკურ და სოციალურ კრიზისს. თუმც, აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ საწყის 69
ეტაპზე სახელმწიფო საკუთრივ ქართული ძალებითა და ქართული ორიენტაციით
ვითარდება.
 შემდეგ წლებში სამწუხაროდ ქართული ეროვნული განათლების პოლიტიკის
საერთაშორისო დონორი ორგანიზაციის დაკვეთის შესაბამისი გადასინჯვა-რეფორმირება
ხორციელდება.

 სახელმწიფო პოლიტიკა განათლების მიმართულებით მეტწილად დამკვეთისაგან

ინიცირებული და სტიმულირებული მოდელით ხორციელდება.

განათლებისა და სწავლების შინაარსი ცალსახად განათლების პოლიტიკიდან

გამომდინარეობს და სახელმწიფო ხედვებითაა განსაზღვრული. თუ აქამდე საბჭოთა
განათლების სისტემასთან ყველაზე მნიშვნელოვან სადავოს იდეოლოგიზაცია
წარმოადგენდა, 90-იან წლებში სახელმწიფომ განათლების შინაარსი გაათავისუფლა
იდეოლოგიური მარწუხებისაგან, მაგრამ არსებითი შინაარსობრივი ცვლილებები არ
განუხორციელებია.