362 DK 64.1314 JUGOSLOVENSKI oe Geomehanitke ispitivanjs SreNoar ODREDIVANJE SADRZAJA KARBONATA TLA U.B1.026 8A OBAVEZNOM 1.1968. PRIMENOM. od LVIL-1968. 18-1449/1 of $10L-1968; Stutbenl lst SFRY br. 10/1968, Testing of soils, Determination of the carbonate of content of a soll 1 Predmet standarda Ovaj standard propisuje nadin odredivanja sadr2aje karbonata tla, 2 Definicija Pod sadrlajem karbonata podrazumeva se onos mase, kalcijumkarbonat vwzorku materijala tl, prema ukupno} suvo} mati Uzorks, (CaCO), sadrtanog u 3 Namena Rezultat_odredivanja suki 2a ocenu postojanosti tla prema izlutivanju i 2a potrebe obognéenia tla karbonatima, SadrZaj karbonata se odreduje istovremeno sa odredivanjem sadrtaja sagorlivih i lorganskih sastojaka Zarenjem, prema JUS U.BI.024. 4 Princip odredivanja Uzorak materijala tla se v zatvorenom prostoru izmeda sa razblatenom sonom kiselinom (HCL), pri demu se meri koligina razvijenog ugliendioksida. 5 Oprema i materijal Za odredivanje stuti sledeta oprema i material: — Sajblerov (Scheibler) kalcimetar, prikazan na slici; — analititka vaga; — sunica s1 moguénoiu odrlavanj — barometar; — termometar za merenje sobne temperature; — mrezasto sito, otvora okaca 0,5 mm; — sona kiselina (HCL), razblaieca u destilisanoj vodi u zapreminskom odnosu 1:3. temperature od 105* do 110°C; 6 Navin odredivanja ot prevodenje w cslost! ft w trvocima timo ut_odebrenle_fusedorenteog savoda ta sandardizaciiy — Beorrad Material tla mase 100 g usta se, proseje kroz sito otvore okaca 0,5 mm, osuii na temperaturi od 105°C do konstantae mate i obladi na sobnu temperaturu, Potom se uznie vzorek do 5,0 g (m) i stavi u staklenu boticu (poz. 1) U boticu se stavi i epruveta,sa razblaenom sonom Kiseinui, Pri otyorenom ventilu na gornjem kraju graduisane cevi (poz. 3), & pre stavljanja kepa na bodicu, treba izjednaziti nivoe vode u cevima (pot, 3 i 4) dizanjem ii spuStanjem cevi (poz. 4) sve dok nivo ode ovaj cevi ne dode na nulu, Staklenu boticu, w kojoj se nalaze uzorak i sona yumenim fepom i ive nati tako da se kiselinn razlije po uzorku, Pri tome se, radi uspetnije reakeije, botica Gide tese. U boticu se baci cev i oslobodent ugljendioksid (CO) prolazi kroz cev (por. 2) i potinje da pot kkuje vodu u graduisano} cevi (poz, 3), a preko nje 1 vodu u eevi (por. 4). Proces traje dok se reakclja ne zavili, odnosno dok nivo vode u graduisano} cevi ne stagnira, Posle 2avrtene hemijske reakcie, pritiske vodenih stubova u cevima (pox. 3 i 4) spullanjem cevi (poz. 4), ina graduisano} covi (poz. 3) ofiteti zapreminu oslobodenog upljendioksida (W), kad su nivoi vode'u cevima (poz. 3 i 4) ijednateni Prostamperanie JUGOSLOVENSKI ZAVOD ZA STANDARDIZACLU‘Strana 2 JUS U-B1.026 363 ‘Odmah poste toga na barometry se ofita i Zapremina V se odreduje na Eetiei komm Hg, a oa termmetru temperatura w °C. ork, &1 kao rezultat se uzima prose, 7 aragunavanje rezultata Sadréaj kalcijumkarbonata, (CaCO3), # izratunava se po sledeéem obrascu: oe ade je: V_ = zapremina ugliendioksida, u em: dobivena vrednost 1 em} CO; preratuna se u CaCO, ne koefivjenti &ije su veednosti za odredene pritiske i temperature date u tabelama 1, 2 i mgs: musa suvog uzorka, ug. Tabela 1 Tempe |___. — act == ratura Hig, mum i a ogame ates oT ee E 03941 | 0.3946 | 0.3952 | 0.3958 | 0.3964 | 0.3969 14 0.3931 } 0.3937 | 0,3942 | 0.3948 | 0.3954 | 0,3959 15 0.3907 | 0,3913 | 0.3919 | 0,3924 10 | 0.3935 10.3890 | 0.3895] sags 0.3860 03a 0.3811 23404 | 901 10,3877 0.3871 ate 0,3877 | 0.3882 0.3739 0.3752 0.3725 0.3659 0.3691 | (0.3675 9 |0,3664 [0.3704 0.3680 0.3696 | 0,3702 |364 JUS U. -1.028°Strana 3 Tabeln 2 Tempe- z Veednosti 70) 7a) 7 ia] 133796 [37 139.3975 [0.3981 | 0.3986 | 0,3992 | 0.3997 | 0.4003 [0.4009 | 0.4014 | 0.4020 3938 | 0.3958 7 [oss | oss So20 | osva4 0.390¢ | 03910 03899 | 0.004, 03356 033932 0.3926 03903 03877 3868 [0.8870 O88, 043829 | o.i83« | o3niv 03791. 0.3791 | 0.3797 | 0.3802 | 03808 | 03813 | 03795 |03779'|o3784'| 0.3790'| 03795 | 0.380) | 0350 | gare | osnz|aars | oa | oats |aame |r 0. r é 3747 2 Ma 735 TaSe TOAST | Babes ana sane | aes 0.4022 | 0.4027 | 0.4033, cae | oases {oasrt [users inames “| 0.3954 | 0.3960 | 0.3965 | 0.3971 ! 0.2976 | 0. 1@..93 [0.3940 0.2946 10 NSh 0.3904 | 0.2910 | 0.3915 [0.3921 0.3920 0.3898 | 0.2903 | 0.3909 19.2014 0.3920 0.3833 | 0.3846 | 0.3851 | 0.3857 | 0.3862 § | 03406 |o.saa9 | oaeas | oes | 085s 0,3780 | 0,3812 | 0.3817 | 0.3823 | 0.3828 0.3772 | 0.3785 | 0.3790 | 0.3796 10,3401 0.5817 Vers sa drugim standari JUS U.B1.024 — odredivanje sadr¥aja sagorljivih i organskih materija tla