Dik’ ve satir: Béyle bir murabba seklinde yani dértgende
yukaridan asagiya dogru ¢izilen dogru gizgilerden meydana gelen
kisimlara (Dil) ve saSdan sola gizilen dogru gizgilere (satir) adi
verilir.
KUTUR: Karsilkli késeleri birlestiren gizgilere (kutur),
bunlarin arasinda kalan hanelere (kutur haneleri) denir. Mesela:
Uli vefkde sagdan 2, 5, 8 ve soldan 4, 5, 6, yazili haneler kutur
haneleridir. .
Baslangi¢ ve son: Her hangi bir vefk kacli olursa olsun
birinci hanesi baslangi¢ dokuzuncu hane son hanesidir.
ORTA: Mebde' ile Miinteha adedinin yarisidir. Vasiti
bulmak igin Miinteha adedine bir katilir ve ikiye béliniir. Cikan
adet o vefkin vasati yani orta hanesidir. Ugli vefkde 9'a bir zam
edilir 10 olur. Yarisi olan 5 iiglii vefkin vasatidir.
Bir vefkde dilin veya satirm veyahut kutunun ihtiva ettigi
adedi bulmak i¢in, o vefkin vasat adedini idla' adedi ile carpmakla
bulunur.
Mesela: Uclii_ vefkde vasat adedi S'tir. Idla’ (kenar haneleri)
adedi olan 3 ile garpinca gikan (15) ticlii vefkin bir dilinin
kenarinin ihtiva ettigi sayilarin toplamint bildirir. Ug dilt yani
kenar haneleri toplam: ki buna vefkin mesahasi denir. Burada
(45)dir. 15 Havva'ya 45 Adem'e isarettir.
Vefkin Kontrolii: Herhangi bir vefkin dogru olup
olmadigin1 anlamak i¢in gerek bir dilinim, (kenarinin) gerek bir
satirin ve gerekse sag ve sol kuturlarinin herhangi tarafindan
olursa olsun toplamlarmm birbirine miisavi=esit olmasi lazimdur.
Aksi halde vefk yanligtir.
Uclii vefklerde | kesir artarsa sol kuturda 1 noksan gikar, 2
kesir artarsa sol kuturda 2 fazla gikar. Bu sebeple iiglii vefklerde
vefk haneye bir misli zamla ikinci haneye ve sonuna kadar her
haneyi birer misli arttirarak vefk doldurulur.
258Herhangi bir adedi vefke almak icin:
Vefkler | Tar 1. | 2./)3.K) 4.) 5.) 6K) 7.) 8
K.|K.| . | K.| K K. | K.
Usliide 12
Dortliide | 30 13 [9 5
Beslide 60 21/16| 11 | 6
Althda | 105 31 | 25 {| 19 | 13
Yedilide | 168
43 [36] 29 | 22/15] 8
Sekizlide | 248 57 | 49 | 41 [33 [25] 17 [9
Dokuzlu | 360 |
\0} 00] ~2] oy] nfs Jus ae
| 73 | 64| 55 |. 46 | 37] 28 | 19] 10
da
Uslii vefkten dokuzlu vefke kadar herhangi bir seklin igine
bir adet vefk edilmek istense yukaridaki cetvelde gériildiigii gibi
o vefkin tarh adedini vefk olunacak adetten ¢ikanp, kalan taksim
edilecek adetle bélerek vefkin birinci hanesine yazip birer zamla
vefk tamamlanir. Ancak taksimde kesir kalmis ise; o vefkin hangi
cebir hanesine konulmak gerekiyorsa o haneye bir fazla zam edip
nihayete gitmek gerekir. Buna ait misaller asagida sirasi geldikce
gésterilecektir.
Mesela: Lafza-i celal (Allah) adedi olan (66) yt iiclii vefk
etmek istersek cetvelde gériildiigii gibi iigliintin tarhi ikiyi (66)
dan gikarir, kalan 54 i tice béleriz. Cikan harici kismet (18) i
igliintin birinci hanesine yazar ve birer artirarak yan sekilde
goriildigii gibi nihayete kadar vefki doldururuz.
259Usla vefk diger vefklerin en cabuk tesir edenidir. Herkes
kendi mensup oldugu mizac ve unsurlara gére ve kendisine en
uygun olan esmayi secerek vefk yapip iizerinde tasir ve mensup
oldugu yildizin saatinde 0 esmaya adedi kadar zikri adet edip
devam ederse ok kisa zamanda bityiik basarilara erisir ve halk
arasinda derhal sivrilir.
Toprak
4 9
3 5
8 1
Ates'
8 % 3.
1 5
6 7
7401
5
Su
2 7 6
5
4 3 8
Unsurlarin vefkleri yukariya gikarilmistir.
Vefklerden ulvi ve siifli miiekkillerin yani isgdrevlilerinin
isimlerinin crkarilmasi usulii:
Her vefkin sekiz muhtelif (makam1) vardir. Mesela: Ugliide
Birincisi: Miftah yani (anahtar) olup en kiigiik hanesidir. 1. H.
Ikincisi: Muglak: Vefkin en son hanesidir,
Usiine! dil: Miftah ile muglakin toplamidir
Dérdiinciisii: Vefkdir ki bir dilinin yani bir kenar
hanesinin toplamidir,
Besincisi: Mesaha olup mecmu’ idlain tam adedi
yani kenar haneleri toplamidir.
Altincisi: Zabit Vefk ve mesehanin mecmuudur
Yedincisi: Gaye Zabitin iki misline denktir.
Sekizincisi: Asil, Gayenin muflakla garpiminin
toplamidir. <
261
9. H.
10. H.
15. H.
45.H.
60. H.
120. H.
1080. H.Her vekfin sekiz ulvi ve sekiz de siifli maekkili yani isgdreni
vardir. Ulvi miiekkillerin isimlerinin elde edilmesi icin kelimenin
aslindan (51) ¢ikariip geri kalan nutk (*) edilir. Cikan kelimenin
sonun (Ayil) eklenir. Siifli miekkillerinin isimlerini bulmak igin
de kelimenin: aslindan (319) gikarilir. Ve kalan kelime nutk
olunur. Sonuna (Tayis) kelimesi eklenir. Eger kelimenin asli
(319) dan kiigitk ise O zaman kelimenin aslina (Devri Felek) (**)
adedi olan (361) rakami ilave olunur. Mitekkillerin esmalara
bundan sonra gikarilirlar.
._ Mesela: (18) adedinden (51) ¢ukarilamayacagina gore
(18+361=319) olur. Bundan (51) cikarriz 328 kalir ki nutk
edilince (Sekhayil) ismi gikar. Bu da 18 adedinin ulvi
miiekkilinin ismidir.
Vekfin asli gayesine hitkiim eder, Gayesi de vekfin diger
biitiin hanelerine hiikiim ederler.
Ucli vekf Zithal yildizina mensuptur. Ulvi melegi
(Kesfiyait), Arzi Melegi de (meymun) dur.
DORTLU VEFK
8 J iu |] 14 1
a, 2 7 | 12
3. | 16
10 | 5 4 | 15
* Nutk edilmek: Rakamlarin kargiligi olan harfleri (tabiidir ki bunlarda arap
harfleridir.) bulup siralamakur.
** Devri Feleki: 19x19=361 yani Bismillahirrahmanirrahiym ile eflakin zikir
ve tesbihine igarettir.
262