Professional Documents
Culture Documents
Κατά τη μεγάλη του εκστρατεία η οποία ξεκίνησε το 334 π.Χ. και οδήγησε στην
κατάλυση της Αχαιμενιδικής-Περσικής Αυτοκρατορίας η οποία κυβερνούσε την Ασία, ο
Αλέξανδρος γνώρισε τις πρώτες πραγματικές δυσκολίες στην Ανατολή κατά την παραμονή
του στην Κεντρική Ασία. Μετά τις περιοχές του σημερινού Ιράν και την κατάληψη των
βασιλικών πόλεων των Αχαιμενιδών, το 330 ο στρατός του συνάντησε μία απρόσμενη και
λυσσαλέα αντίσταση από τις ανατολικότερες επαρχίες του αχαιμενιδικού κράτους πέραν
του εμβληματικού όγκου του σημερινού Hindu Kuhsh (τις αρχαίες Παροπαμισάδες): τη
Βακτρία, τη Σογδιανή και την Αραχωσία, οι οποίες ήλεγχαν τους εμπορικούς δρόμους με τη
γειτονική Ινδία και κατοικούνταν από σκληροτράχηλους πληθυσμούς, οι οποίοι έχοντας
βρει τρόπους συνδιαλλαγής με τους Αχαιμενίδες, είχαν έναν μεγάλο βαθμό ανεξαρτησίας.
Πρόκειται σε γενικές γραμμές για τις σημερινές περιοχές του Αφγανιστάν, Ουζμπεκιστάν
και Τατζικιστάν αντίστοιχα. Οι τοπικοί αρχηγοί, χρόνια εκπρόσωποι της υφιστάμενης
κεντρικής εξουσίας και έχοντας στενούς δεσμούς με το προηγούμενο καθεστώς, αψήφησαν
προκλητικά τον Αλέξανδρο. Ο πληθυσμός για αιώνες πηγή δυναμικού για τον στρατό των
Αχαιμενιδών και σκληραγωγημένος από τις συγκρούσεις με τους νομαδικούς πληθυσμούς
των Σακών, ή Σκυθών όπως ήταν γνωστοί στους Έλληνες, οι οποίοι περιτριγύριζαν τα
σύνορα της αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας, αντιστάθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικά με
επικεφαλής τον σατράπη της Βακτρίας Βήσσο, ο οποίος είχε δολοφονήσει τον τελευταίο
Αχαιμενίδη Δαρείο Γ΄ και είχε λάβει τον τίτλο του βασιλέα με το όνομα Αρταξέρξης.
Χρειάστηκαν ακόμη 3 περίπου έτη προκειμένου ο Αλέξανδρος να επιβληθεί στην περιοχή,
να αναγνωριστεί ως ηγεμόνας και να συνεχίσει την προέλασή του στην Ινδία το 327.
Μάλιστα η αναγνώρισή του δεν βασίστηκε μόνο στην ωμή βία και καταπίεση, αλλά και στη
μεθοδική προσέγγιση της τοπικής αριστοκρατίας όπως δείχνει και γάμος που προφανώς
περισσότερο για διπλωματικούς λόγους σύναψε με τη Ρωξάνη, την κόρη ενός τοπικού
άρχοντα, του Οξυάρτη.
Οι ελληνικές κοινότητες της Κεντρικής Ασίας έχουν τη θέση τους σ’ αυτόν τον
κόσμο. Παρά το γεγονός ότι αποτελούν μειονότητα απέναντι σε ένα πλήθος αυτοχθόνων η
παρουσία τους παραμένει ισχυρή, όπως δείχνουν οι αποσπασματικές πηγές που
διαθέτουμε. Οι πολιτικές αναταράξεις που συγκλόνισαν την περιοχή της Κεντρικής Ασίας
κατά τη σύγχρονη εποχή δυσκολεύουν την αρχαιολογική έρευνα ενώ οι σκόρπιες αναφορές
στις φιλολογικές μας πηγές δεν βοηθούν στη σύνθεση μια ξεκάθαρης εικόνας.
.
*
Ο Κλεάνθης Ζουμπουλάκης είναι Διδάκτωρ Αρχαίας Ιστορίας από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
με ειδίκευση στις σχέσεις του Ελληνισμού με την Ανατολή κατά την αρχαιότητα.