Ysgol Bro Ingli

Science and Technology policy

1. Introduction
The importance of science and technology in our modern world cannot be overstated. Developments in
these areas have always been drivers of change in society, underpinning innovation and impacting on
everyone’s lives economically, culturally and environmentally. As such, the Science and Technology Area of
Learning and Experience (Area) will be increasingly relevant in the opportunities young people encounter
and the life choices that they make.
Ready access to vast amounts of data requires all learners to be able to assess inputs critically, understand
the basis of information presented as fact, and make informed judgements that impact their own behaviours
and values. They need to develop the ability to meaningfully ask the question, ‘Just because we can, does
that mean we should?’

What matters in this Area has been expressed in six statements which support and complement one another,
and should not be viewed in isolation. Together they contribute to realising the four purposes of the
curriculum.
Through robust and consistent evaluation of scientific and technological evidence, learners can
become ethical, informed citizens of Wales and the world, who will be able to make informed decisions
about future actions. Healthy, confident individuals, ready to lead fulfilling lives as valued members of
society are informed by knowledge of their bodies and the ecosystems around them, and of how
technological innovations can support improvements in health and lifestyle.
Ambitious, capable learners, ready to learn throughout their lives should engage with scientific and
technological change. The knowledge and deep understanding gained through experiencing what matters in
science and technology can help learners live independent and fulfilling lives that sees them contributing to
society and culture in a variety of ways. Learners who are enterprising, creative contributors, ready to play
a full part in life and work embrace such challenges, as they are encouraged to take risks, to innovate and
evaluate, and learn to develop solutions. Thus, they can become more resilient and purposeful learners
across all areas of learning and experience.
This Area draws on the disciplines of biology, chemistry, computer science, design and technology, and
physics to enhance learners’ knowledge and understanding of the world.

2. Statements of what matters

 Being curious and searching for answers is essential to understanding and predicting
phenomena.
Curiosity about science and technology leads us to ask questions about the world around us. By being
encouraged to use logic, evidence and creativity, learners will be supported to inquire into and apply
scientific knowledge to further understanding of how our world works. Developing and testing models will
also help them make sense of its complexity. With evidence derived from observations, new theories can be
developed, and existing ideas may be refined or challenged.
Learners need to be able to evaluate scientific claims to help make informed decisions that affect our
environment and well-being. The choices we make depend on many factors, including moral viewpoints and
personal beliefs. However, rigorous and robust evidence-based research provides a solid foundation on
which to base decisions. As ethically informed citizens, learners will need to consider the impact of our
1
actions and of scientific and technological developments, locally and elsewhere in Wales, as well as in the
wider world, asking ‘Just because we can, does that mean we should?’

 Design thinking and engineering offer technical and creative ways to meet society’s
needs and wants.
By applying their experiences, skills and knowledge, learners can design and shape innovative engineered
solutions. Being part of a user-centred design process will encourage them to use creativity to develop ideas,
manage and mitigate risks, and minimise complexities. When engineering products, services and systems,
they will need to understand and control the interactions between materials, structures, components and
users. The application of engineering processes allows learners to develop accuracy, precision, dexterity and
craftsmanship. By designing and engineering outcomes in response to needs and wants, learners can
become enterprising problem solvers.

 The world around us is full of living things which depend on each other for survival.
By recognising the diversity of living things and how they interact with their environment, learners can
develop an understanding of how these have evolved over significant periods of time. All living things require
specific conditions and resources to survive and they may have to compete with other organisms to do so.
Humans form part of the living world and our decisions and actions, along with natural selection, can have a
significant impact on the diversity of life. Knowing about the structures and functions of living things enables
learners to understand how these things grow, develop and reproduce successfully. Developing an
understanding of the factors which affect the health and success of organisms allows us to make informed
decisions, including about the prevention and treatments of diseases.

 Matter and the way it behaves defines our universe and shapes our lives.
The universe and all living things are made up of matter. The behaviour of matter determines the properties
of materials and allows us to use natural resources, as well as to create new substances. Understanding the
nature of matter can help learners to appreciate the impact that chemistry has on the world around them,
as well as how it contributes to advances in science and technology. Chemical reactions happen continuously
in our environment as well as in living things. Learning how to control and apply these reactions has benefits
to individuals and industry.

 Forces and energy provide a foundation for understanding our universe.

Forces and energy can be used to describe the behaviour of everything from the smallest building blocks of
matter to the motion of planets and stars. Understanding forces and energy helps us to predict and control
the behaviour of our environment. These ideas can be modelled and expressed formally, providing a
consistent mathematical framework to describe physical systems. This has enabled some of society’s
greatest scientific breakthroughs and engineering achievements. An understanding of forces and energy can
help learners overcome future challenges and use our planet’s resources efficiently and sustainably, helping
them become responsible citizens of Wales and the world.

 Computation is the foundation for our digital world.

Computation involves algorithms processing data to solve a wide range of real-world problems.
Computational processes have changed the way we live, work, study and interact with each other and our
environment. They provide the foundation for all software and hardware systems, but learners should also
be aware of the limitations of what computers can achieve. To create and use digital technologies to their
full potential, learners need to know how they work. They also need to understand that there are broad
legal, social and ethical consequences to the use of technology. This can help learners to make informed
decisions about the future development and application of technology.

2
3. Principles of progression
a) Increasing breadth and depth of knowledge
Progression in the Science and Technology Area of Learning and Experience (Area) is demonstrated by
learners exploring and experiencing increasingly complex ideas and concepts that sit within the statements
of what matters. Knowledge moves through exploration from a personal understanding of the world to an
abstract view that enables learners to conceptualise and justify their understandings. Progression of learning
is not linear but cyclical with learners revisiting existing knowledge, linking this with their new learning, and
adjusting schema in light of new discovery.

b) Deepening understanding of the ideas and disciplines within areas of learning and
experience
Progression in this Area includes the development of a deep understanding of the learning expressed within
all the statements of what matters within the Area and the complex relationships and connections which
exist between them. Investigative skills which are developed within the context of one statement of what
matters can be applied in others. Iterative approaches to problem-solving from computer science and design
and technology can also be beneficial to all sciences. Early stage learning will be typified by a holistic
approach to asking questions and exploring the world around the learner, with increasing specialisation at
later stages.

c) Refinement and growing sophistication in the use and application of skills

Investigation, exploration, analysis, problem-solving, and design are key skills required as learners work
along the continuum of learning in this Area. As a learner makes progress, there is increasing sophistication
in the way in which they explore and investigate problems and the resulting formulation of creative
solutions. There is a refinement and increasing accuracy in what learners are able to do and produce both in
the physical and digital environments.

d) Making connections and transferring learning into new contexts

As learners progress across the continuum they will increasingly be able to make links between current
learning and other experiences and knowledge developed within and beyond this Area. This will include
making links with knowledge and experiences from outside the school environment. Problems within science
and technology involve ethical or moral dilemmas and it is an increased understanding in the way in which
these dilemmas are or even should be approached which will signify progression. Learners will develop the
capacity to apply their learning in science and technology to inform their thinking and action beyond the
classroom.

e) Increasing effectiveness as a learner

Problem-solving and design tend to be iterative; the development of skills-related resilience and self-efficacy
become important to enable learning through a ‘trial and improve’ approach. Over time there is an increased
independence in learning, including interdependence in peer group learning. Learners should develop an
awareness of their increasing sophistication of understanding and an ability to regulate their own thinking.

Aims:
 To maintain and/or stimulate pupil curiosity, interest and enjoyment in Science and Technology.
 To enable pupils to see Science and Technology in the context of a wider body of knowledge and
skills.
 To enable pupils to be familiar with a body of scientific and technological knowledge, principles and
vocabulary.

3
  To enable pupils to understand and use scientific and technological methods, with safety being a
major consideration.
 To enable pupils to be able to work independently and as a part of a team.
 To employ teaching methods and resources that allow all pupils to have equal access to Science and
Technology.
 To allow pupils to develop informed opinions and to be able to support them by reasonable
arguments.
 To inspire a sense of responsibility for the environment and the world in which we live.

Roles and Responsibilities:

Each member of the teaching staff will have responsibility for the teaching of Science and Technology. The
role of Science and Technology co-ordinator is:

 To take the lead in policy development and production of schemes of work.

 Support colleagues in teaching content, the planning and the implementation of the scheme of work.
 Monitor progress.
 Keep up to date with developments in Science and Technology.
 Keep people informed of possible visits, exhibitions and courses.

Organisation of teaching and learning.

The organisation of teaching and learning for Science and Technology follows a variety of formats. These
include:

 Whole class lessons with introductions with direct teaching use of video material and visiting
speakers.
 Group work.
 Individual work.
 The use of ICT.
 The use of scientific equipment.

Whole school approach

We have a supportive ethos which encourages high self-respect and ensuring that we fulfil the needs of
every child, no matter what the differences in emotional, social, language, cultural, physical or
understanding. Ensuring the needs of all the pupils in school whether they have a learning difficulty or are
able and talented is our priority.

Outcomes for pupils (More able/ALN)

· All pupils making good progress when being assessed against skills taught.
· Pupils with EAL are given additional support with new vocabulary.
· Pupils who are gifted and talented in literacy will be challenged through written work/enquiry using
challenging texts.
· Pupils with ALN will be given support to access learning. These children have IEP which are reviewed
termly.

4
Skills for the whole curriculum
All teachers in all subjects must also help children and young people learn:

▪ Literacy skills – listening, speaking, reading and writing

▪ Numeracy skills – understanding and using numbers.
▪ Digital skills – being able to learn and understand technology. Being able to use digital devices like
computers, smart phones and tablets.

Curriculum Cymreig:
The teaching of Science and Technology is a means of promoting the Curriculum Cymreig. This is done
through:

 Developing teaching and learning about the local area.

 Develop knowledge and understanding about the physical features of Wales.

Planning:
Pupils and staff will have a significant role in the planning of Science and Technology. It is a process in which
all pupils and staff are involved. We follow Cornerstones scheme of work along with a scheme of work
developed by Collective Learning – Karen Mills which we have mapped across the Cornerstones themes. The
skills taught in Science and Technology permeate other subjects. Themes with a strong Science bias will allow
different aspects to be studied in depth, thus allowing tine for pupils and teachers to gain valuable skills and
knowledge. This enables the staff and pupils to focus on the subject more specifically when needed, and
makes the organization of field work manageable. Teachers will ensure appropriate coverage of the Science
and Technology curriculum through the use of our school devised checklist of content and skills.

Assessment, recording and reporting:

Teachers assess children’s work throughout each term, and progress is recorded in each child’s annual
report. Teacher’s assessment will be carried out at the end of KS2 for Science.
We use INCERTS as an assessment and planning tool.

Monitoring and Appraisal

Teachers will monitor and appraise each lesson. Science and Technology will be monitored as part of the
school’s self-evaluation programme including Governors.

Resources:
Audit will be carried out to check resources during annual subject monitoring.
PARENTAL INVOLVEMENT:
At Ysgol Bro Ingli we encourage parents to be involved in their children’s learning by:
 inviting parents into school yearly to discuss the progress of their child. We also have an open door
policy and parents are encouraged to make an appointment to meet with staff if they have any
concerns about their child’s development.
 Parents receive a copy of theme overview every term so that they can be involved in their child’s
learning
 inviting parents into school in the summer term to discuss the annual report

5
  inviting parents to curriculum evenings or circulating information via newsletters when significant
changes have been/are made to the curriculum
 encouraging parents to support in classrooms
 holding workshops for parents focusing on different areas of the curriculum

GOVERNING BODY
At Ysgol Bro Ingli we have an identified governor for Humanities who visits the school annually to carry out
a Learning Walk and talk with the subject coordinator.
They report back to the Curriculum Committee/Governing Body on a regular basis.

6
Gwyddoniaeth a Thechnoleg

4 diben

 Cyfranwyr mentrus a chreadigol sy’n barod i chwarae eu rhan yn llawn yn eu bywyd a'u gwaith.
 Unigolion iach, hyderus sy'n barod i fyw bywydau cyflawn fel aelodau gwerthfawr o gymdeithas.
 Uchelgeisiol, galluog sy’n barod i ddysgu gydol eu hoes.
 Dinasyddion egwyddorol, gwybodus yng Nghymru a’r byd.
Sgiliau trawsgwricwlaidd – Llythrennedd, Rhifedd, Cymhwysedd digidol
Ystyriaethau allweddol wrth gynllunio eich cwricwlwm ar gyfer y Maes hwn
 Sut y gall ymholiad sy’n atgyfnerthu dealltwriaeth gysyniadol, hefyd datblygu gwybodaeth
weithredol?
 Sut y gallwch ddatblygu dysgu cyd-destunol am fodelau ffisegol, mathemategol a chysyniadol?
 Pa ddull fyddwch chi’n ei ddefnyddio i ystyried natur tystiolaeth wyddonol, ochr yn ochr â
goblygiadau ac effaith gwyddoniaeth a thechnoleg ar gynaladwyedd a’r amgylchedd?
 Sut y gallwch danio creadigrwydd ac arloesedd dysgwyr, tra’n datblygu cymhlethdodau dylunio a
chreu?
 Sut y gallwch sicrhau bod gallu dysgwyr i gynhyrchu canlyniadau yn cael ei ddatblygu fel elfen
gynhenid o’r cwricwlwm?
 Sut y gallwch gefnogi dealltwriaeth o fioamrywiaeth, prosesau biolegol, iechyd a haint ac esblygiad?
 Sut y gallwch gefnogi dealltwriaeth dysgwyr o strwythur a phriodweddau defnyddiau, yn ogystal ag
ymchwiliad o adweithiaucemegol?
 Sut y gellir rhoi datblygiad dealltwriaeth sut mae echdynnu, puro a dadansoddi defnyddiau mewn
cyd-destun?
 Sut y gall dysgu am drydan, grymoedd a magnetedd gael ei integreiddio’n ehangach yn eich
cwricwlwm ysgol?
 Sut y gall dysgu am y gofod a’r bydysawd gael ei ddefnyddio i gefnogi dealltwriaeth wyddonol
gysyniadol?
 Sut y gallwch roi dysgu am gymhwyso tonnau mewn cyd-destun?
 Sut y gall dysgu am ddylunio, datblygu a chymhwyso technoleg, meddalwedd a systemau gael ei
archwilio ar draws eich ysgol?
 Sut y byddwch chi’n manteisio ar y dysgu yn y Maes hwn er mwyn cynllunio datblygiad sgiliau digidol
y dysgwyr gan ddefnyddio ystod o dechnoleg a meddalwedd?
Gourmet Byd Eang
Deigiau a chestyll

Asiantau Teithio
Awyr beirianwyr
Ardal Drychineb

Trochiad Mawr
Goedwig Wyllt
Plant Chwildro
Esgyrn gwaed
Iechyd Da

Sensoria

Celtiaid

Gwyddonaieth a Thechnoleg
Ymchwiliad

Defnyddio modelau (o Gam cynnydd 3) gyda dysgwyr yn

adeiladu, mireinio, defnyddio a gwerthuso ystod o fodelau,
gall hyn gynnwys dysgu am sut maen nhw wedi cael eu
datblygu a’u mireinio trwy ddarganfyddiadau gwyddonol a
thechnolegol. Defnyddir ystod eang o fodelau yn y Maes hwn
gan gynnwys: cynrychioli rhyngddibyniaeth, deall cylchred
maeth, modelau haniaethol o gerrynt trydanol, a phrosesau
cyfrifiadurol

7
Dosbarthiad pethau byw a’r amodau maen nhw eu hangen i
oroesi, ochr yn ochr â ffactorau sy’n effeithio ar brosesau
biolegol ac iechyd organebau
deall eu hiechyd eu hunain: sut y gall ymddygiad effeithio ar
iechyd corfforol y dysgwyr (gan gynnwys maeth, defnydd o
sylweddau a gweithgaredd) yn ogystal ag atgenhedlu rhywiol,
datblygiad dynol a rôl hormonau

dysgu sut y gellir trin defnyddiau:

o trwy chwarae yn y camau cynharach, cymysgu
defnyddiau a gwybod y gall defnyddiau newid, ac o dan
rai amodau byddan nhw’n adweithio a ffurfio rhywbeth
newydd, yn ogystal â chael eu cyfuno i greu cynhyrchion
newydd
o yn y camau diweddarach, gellir archwilio gwahanol
fathau o adweithiau cemegol gan gynnwys: niwtraliad,
ocsideiddio, adweithiau ecsothermig ac endothermig, yn
ogystal â dadleoliad a rhydwythiad

natur defnyddiau a’r gwahanol ffyrdd y gellir dosbarthu

sylweddau.
 gall adeiladu ar ddysgu archwiliadol trwy chwarae, dysgu
am briodweddau ffisegol defnyddiau a chyflyrau (megis
solidau, hylifau a nwyon) arwain mewn dysgu
diweddarach at ddatblygu gwybodaeth am strwythurau
molecylau
 dros gyfnod o amser, dealltwriaeth o briodweddau
metalau ac anfetelau, sut mae priodweddau yn cael eu
heffeithio gan eu strwythurau (e.e. dargludedd, pwynt
toddi a hydrinedd), natur sylweddau organig ac
anorganig, a gwahanol fathau o ymbelydredd

defnyddiau naturiol (e.e. olew a mwynau) a’u prosesu, ynghyd

â gwahanol brofion cemegol.

gwybodaeth o sut mae priodweddau deunyddiau yn

gweithio (gan gynnwys gorffeniadau), yn ogystal â thechnegau
gwneud, gweithgynhyrchu ac adeiladu (gan gynnwys y rhai na
fydd dysgwyr yn gallu eu profi yn yr ysgol, ond bydd angen
iddyn nhw ddeall)

sut y gellir cefnogi deall tueddiadau mewn adweithedd gyda

dysgu trwy’r tabl cyfnodol mewn camau cynnydd
diweddarach:
o gwybodaeth am y berthynas rhwng elfennau; adnabod
tueddiadau a phatrymau a rhagfynegi ynghylch
gwahanol fathau o fondio
o sut effeithir ar gyfraddau adweithiau gan ffactorau
(megis tymheredd, crynodiad ac arwynebedd arwyneb)

8
 sy’n arwain at ffactorau eraill (megis defnyddio
catalydd neu newid gwasgedd)
o gweithredu cyfrifiadau ar y priodweddau ffisegol sy’n
ymwneud ag adweithiau; masau, crynodiadau,
cyfeintiau ac egni gan ddefnyddio hafaliadau â geiriau
a symbolau, a dehongliad o fformiwlâu cemegol

ystod o dechnegau ymarferol, sy’n dod yn gynyddol gymhleth

wrth i ddysgu ddatblygu (gan gynnwys cymryd mesuriadau a
gwneud arsylwadau), yn ogystal ag ystyried sut mae
technegau gwahanu a dadansoddi penodol yn briodol ar gyfer
gwahanol ddibenion, a dulliau echdynnu

datblygu gwybodaeth gysyniadol a threfniadol o ystod o

ddefnyddiau a thechnegau trwy brofiadau ymarferol i
oleuo meddylfryd dylunio dysgwyr a chefnogi eu gallu i wneud
pethau a pheirianneg

prosesau dylunio iteraidd, gan gynnwys profi a gwerthuso

cyson. Mae methiant ac ymateb beirniadol yn brofiadau
pwysig ac mae dysgu ymateb i’r rhain yn gymorth i adeiladu
gwydnwch. Mae defnyddio prototeipio bras a manwl a
chynhyrchu o safon uchel hefyd yn cefnogi prosesau dylunio
iteraidd

datblygu sgiliau motor manwl a sgiliau motor bras yn arwain

at gywirdeb, manylder a chrefftwaith trwy ystod o
weithgareddau dysgu sy’n cynyddu mewn amrywiaeth wrth i
ddysgwyr ddangos cynnnydd

archwilio’r defnydd o donnau fel modd o wneud arsylwadau a

chynnal profion. Gall arbrofi gyda phlygiant syml golau yn y
camau cynharaf, er enghraifft, adeiladau dealltwriaeth sut
mae microscopau a chwyddwydrau yn gweithio

defnyddio gweithgareddau ‘di-blwg’ trwy’r continwwm 3 i

16 i fod o gymorth i droi cysyniadau cyfrifiadurol yn weledol.
Mae gweithgareddau ymarferol gydag ystod o offer a
dyfeisiau yn arbennig o berthnasol ar gyfer dysgu
egwyddorion rhaglennu a datblygu dealltwriaeth gysyniadol
ddyfnach o gystrawen a lluniadau allweddol cyn gweithredu a
chymhwyso

profiadau sy’n pontio’r byd ffisegol a’r byd digidol, trwy

ddefnyddio synwyryddion, ysgogyddion a dyfeisiau sy’n
rhyngweithio gyda’u hamgylchedd, ac yn ei drin, gan fonitro a
chasglu data. Wrth ddylunio arteffactau digidol gellir
archwilio dysgu sy’n canolbwyntio ar ryngweithio dynol-
gyfrifiadurol a dylunio sy’n ddefnyddiwr-ganolog (fel sy’n cael
eu mynegi yn y datganiad o’r hyn sy’n bwysig sy’n ymwneud a
dylunio a pheirianneg).

9
Gwerthuso tystiolaeth, gyda dysgwyr yn dod o hyd I ac
ymwneud ag ystod o dystiolaeth o ddilysrwydd,
dibynadwyedd a hygrededd

Effaith gwyddoniaeth a thechnoleg ar gymdeithas a sut

mae hyn yn cael ei werthuso, gan gynnwys yng nghyd-destun
argyfwng yr hinsawdd

archwilio modelau o Gam cynnydd 3. Dylai dysgwyr ddysgu am

wahanol fodelau a sut y gallan nhw gael eu defnyddio i
ddatrys problemau, gwylio tueddiadau, esbonio a rhagfynegi
ymddygiad

technoleg dylunio, gyda dealltwriaeth ddofn o ddymuniadau

ac anghenion dysgwyr, gan ddefnyddio empathi ac archwiliad.

Cymhwyso gwahanol gwahanol ddefnyddiau

Defnyddio ystod o dechnolegau digidol, offer a sysytemau

meysydd magnetig a natur magnetau parhaol, gyda

chysylltiadau sy’n galluogi dysgu ehangach am foduron a
generaduron. Mae’r cyfuniad o feysydd a grymoedd magnetig
yn galluogi trydan i gael ei gynhyrchu a’i ddefnyddio i greu
mudiant sy’n datblygu tuag at ddealltwriaeth o Ddeddfau
Fleming mewn camau cynnydd diweddarach

trawsnewidiad egni i amrywiol ffurfiau defnyddiol neu

wastraff trwy gynhyrchu neu ddefnydd o drydan. Gall hyn
arwain at werthfawrogiad o Ddeddf Cadwraeth Egni

Gall trydan a gynhyrchir gan eneraduron arwain at naill ai

gerrynt union neu gerrynt eiledol. Yn achos cerrynt eiledol,
mae angen dealltwriaeth o donnau. Am y rhesymau hyn, gall
ysgolion ystyried trydan, grymoedd, mudiant, egni a
magnedau yn holistaidd wrth gynllunio eu cwricwlwm

gall rôl gwahanol fathau o donnau alluogi dysgwyr i ddeall

sut rydyn ni’n diddwytho cyfansoddiad y Ddaear, darparu
tystiolaeth ar gyfer damcaniaethau o esblygiad a strwythur y
Bydysawd, o gyfathrebu digidol cyfrifiadurol a chysyniadau
archwilio diagnostig gan ddefnyddio tonnau a chasglu data.
Gall gwybodaeth am donnau hefyd gefnogi dealltwriaeth
gysyniadol dysgwyr o sain, acwsteg a seingylchedd

sut mae’r gofod yn cynnig cyfleoedd cyfoethog i gyffroi

dysgwyr, gan gynnwys cyd-destun ar gyfer
ystyried trosglwyddiad egni, yn ogystal â thonnau a’r
sbectrwm electromagnetig i alluogi arsylwadau a chasglu
tystiolaeth. Gan adeiladu ar wybodaeth am y system solar,
gall dysgwyr ystyried mudiant cyrff wybrennol a achoswyd
gan y grymoedd maen nhw’n eu profi ac yn ei weithredu ar
wrthrychau eraill er mwyn adeiladu dealltwriaeth o Ddeddfau
Mudiant Newton
10
 creu atebion meddalwedd sy’n addas i’r diben. Mae gwybod
sut i ddylunio, creu, profi a defnyddio meddalwedd sy’n
ymarferol, yn gadarn ac yn ystyriol o gynulleidfaoedd
amrywiol yn darparu dysgwyr
gyda’r wybodaeth, sgiliau a phrofiad sylfaenol o sut mae
technolegau modern yn gweithio a’r modd y gellir eu
cymhwyso

mae cyfrifiadura ffisegol yn canolbwyntio ar y

rhyngweithiadau rhwng pobl a'n hamgylchedd, gan ddefnyddio
technolegau a all ein galluogi i ymestyn, gwella ac
awtomeiddio. Mae cyfrifiadura ffisegol yn fframwaith
creadigol ar gyfer deall cysylltiadau dynol yn well i'r byd
digidol

systemau cyfathrebu. Mae cael dealltwriaeth ddyfnach o

sut mae technolegau sy'n cysylltu ein byd yn gweithredu, eu
nodweddion a'u budd-daliadau - a'r potensial ar gyfer
camddefnydd – yn medru ein galluogi i fyw'n fwy diogel a
chyfrifol yn ein byd rhyng-gysylltiedig

cadw a phrosesu data. Trwy lythrennedd data a rheoli data,

gall dysgwyr ddeall yn well sut mae data yn ysgogi ein byd
cyfrifiadurol. Gallant ddefnyddio ystod o offer meddalwedd i
greu, rheoli ac archwilio setiau data er mwyn ymchwilio
elfennau ymholi. Mae defnyddio gweithredyddion rhesymegol
a mathemategol hefyd yn cefnogi dysgu a fynegir ym Maes
Dysgu a Phrofiad Mathemateg a Rhifedd.

Mae bod yn chwilfrydig a chwilio am atebion yn hanfodol i ddeall a rhagfynegi ffenomenau.

Cam 1 Cam 2 Cam 3

Rwy’n gallu dangos chwilfrydedd a Rwy’n gallu gofyn cwestiynau a Rwy’n gallu nodi cwestiynau y mae
chwestiynu sut mae pethau’n defnyddio fy mhrofiad i awgrymu modd eu hymchwilio’n wyddonol, a
gweithio. dulliau ymholi syml. gallu awgrymu dulliau ymholi addas.

Rwy’n gallu archwilio’r amgylchedd,
gwneud arsylwadau a mynegi fy
syniadau.
Rwy’n gallu adnabod patrymau ar
sail fy arsylwadau a’m
hymchwiliadau, ac rwy’n gallu
mynegi fy nghanfyddiadau.
Rwy’n gallu defnyddio
fy ngwybodaeth a’m dealltwriaeth i
ragfynegi effeithiau fel rhan o’m
hymchwiliadau gwyddonol.
Rwy’n gallu awgrymu canlyniadau ar
sail fy ngwaith ymchwil.
Rwy’n gallu gwerthuso dulliau er
mwyn awgrymu gwelliannau.
Rwy’n gallu mynd i’r afael â
materion gwyddonol a thechnolegol
i lywio fy marn fy hun.

11
 Rwy’n gallu adnabod y gall yr hyn a Rwy’n gallu deall sut y gall yr hyn a
wnaf, a’r pethau a ddefnyddiaf, wnaf fi a phobl eraill gael effaith
gael effaith ar fy amgylchedd ac ar yr amgylchedd ac ar bethau
ar bethau byw. byw.

Rwy’n gallu archwilio’r berthynas Rwy’n gallu disgrifio effeithiau

rhwng pethau byw, eu cynefinoedd
a’u cylchoedd bywyd.
Rwy’n gallu arsylwi ar a disgrifio’r
ffyrdd y mae defnyddiau yn newid
wrth eu cymysgu gyda’i gilydd.
gwyddoniaeth a thechnoleg, y
gorffennol a’r presennol, yn fy
mywyd pob-dydd.

Rwy’n gallu archwilio gwahanol

ffurfiau o egni, a sut y mae’n gallu
cael ei drosglwyddo.

Rwy’n gallu archwilio a mynegi

priodweddau sylfaenol golau, sain,
trydan a magnetau.

Rwy’n gallu nodi pethau yn yr

amgylchedd a all fod yn niweidiol, a
gallu gweithredu er mwyn lleihau
risg i mi fy hun ac i eraill.

Mae meddylfryd dylunio a pheirianneg yn cynnig ffyrdd technegol a chreadigol i ddiwallu

anghenion a dymuniadau cymdeithas.

Cam 1 Cam 2 Cam3

Rwy’n gallu dylunio wrth wneud, a
chyfathrebu am yr hyn rwyf yn
ei wneud.
Rwy’n gallu defnyddio offer
syml, defnyddiau a chyfarpar yn
ddiogel er mwyn adeiladu a
dadadeiladu.
Rwy’n gallu archwilio
priodweddau defnyddiau, a dewis
Rwy’n gallu cynhyrchu dyluniadau
Rwy’n gallu dwyn ysbrydoliaeth o
i fynegi fy syniadau mewn
ffynnonellau hanesyddol a
ymateb i gyd-destunau penodol.
diwylliannol ymhlith eraill er mwyn
dylunio.
Rwy’n gallu gwneud
penderfyniadau dylunio, gan
Rwy’n gallu ymateb yn greadigol i
ddefnyddio fy ngwybodaetham
anghenion a dymuniadau’r
ddefnyddiau a chynnyrch sy’n
defnyddiwr, yn seiliedig ar gyd-
bodoli eisoes, ac awgrymu
destun ac ar yr wybodaeth a
gwelliannau dylunio.
gasglwyd.

12
gwahanol ddefnyddiau at
ddefnydd penodol.
Rwy’n gallu nodi, dilyn a dechrau
creu dilyniannau a phatrymau
mewn gweithgareddau pob-dydd.
Rwy’n gallu archwilio sut mae
Rwy’n gallu nodi ac ystyried
gwahanol gydrannau yn
ffactorau wrth ddatblygu cynigion
cydweithio.
dylunio.
Rwy’n gallu ddefnyddio ystod o
Rwy’n gallu defnyddio meddylfryd
offer, defnyddiau a chyfarpar yn
dylunio i brofi a mireinio fy
ddiogel er mwyn adeiladu at
mhenderfyniadau dylunio, heb ofni
amrywiaeth o ddibenion.
methu.
Rwy’n gallu cymhwyso
Rwyf wedi cael profiad o
fy ngwybodaeth a’m sgiliau wrth
ddefnyddio dulliau prototeipio
wneud fy mhenderfyniadau dylunio
sylfaenol i wella fy
er mwyn cynhyrchu canlyniadau
nghanlyniadau.
penodol.
Rwy’n gallu ystyried sut y bydd fy
Rwy’n gallu nodi pethau yn yr
nghynigion dylunio yn datrys
amgylchedd a all fod yn niweidiol,
problemau a sut y gall hyn
a gallu gweithredu er mwyn
effeithio ar yr amgylchedd.
lleihau risg i mi fy hun ac i eraill.
Rwy’n gallu defnyddio dulliau
Rwy’n gallu archwilio a disgrifio
cyfathrebu dylunio i ddatblygu a
priodweddau defnyddiau, a
chyflwyno syniadau, ac ymateb i
chyfiawnhau’r defnydd a wneir
adborth.
ohonyn nhw.
Rwy’n gallu cyfuno cydrannau,
defnyddiau a phrosesau er mwyn
sicrhau bod y cyfan yn weithredol
ac i wella effeithiolrwydd fy
nghynnyrch terfynol.
Rwy’n gallu dewis a defnyddio
offer, defnyddiau a chyfarpar
addas yn ddiogel i sicrhau cynnyrch
terfynol pwrpasol.
Rwy’n gallu ddefnyddio dull
prototeipio fel cyswllt rhwng fy
nylunio a’m gwneud.
13

Mae’r byd o’n cwmpas yn llawn pethau byw sy’n dibynnu ar ei gilydd i oroesi.
Cam 1
Rwy’n gallu adnabod bod
planhigion ac anifeiliaid yn
bethau byw sy’n tyfu.
Rwy’n gallu nodi, dilyn a dechrau
creu dilyniannau a phatrymau
mewn gweithgareddau pob-dydd.
Mae mater, a’r ffordd y mae’n ymddwyn, yn diffinio ein bydysawd ac yn ffurfio ein bywydau.
Cam 1
Cam 2
Rwy’n gallu adnabod patrymau ar
sail fy arsylwadau a’m
hymchwiliadau, ac rwy’n gallu
mynegi fy nghanfyddiadau.
Rwy’n gallu defnyddio
fy ngwybodaeth a’m
dealltwriaeth i ragfynegi
effeithiau fel rhan o’m
hymchwiliadau gwyddonol.
Rwy’n gallu adnabod y gall yr hyn
a wnaf, a’r pethau a ddefnyddiaf,
gael effaith ar fy amgylchedd ac
ar bethau byw.
Rwy’n gallu archwilio’r berthynas
rhwng pethau byw, eu
cynefinoedd a’u cylchoedd
bywyd.
Cam 2
Rwy’n gallu cymryd i ystyriaeth yr
effaith y bydd fy ngwaith llunio yn
ei gael ar yr amgylchedd.
Cam 3
Rwy’n gallu disgrifio sut mae
pethau byw yn cystadlu am
adnoddau penodol ac yn dibynnu ar
ei gilydd er mwyn goroesi.
Rwy’n gallu disgrifio nodweddion
organebau ac adnabod sut mae’r
nodweddion hyn yn galluogi’r
organebau i fyw, tyfu ac
atgenhedlu er mwyn gallu goroesi
yn eu hamglychedd.
Rwy’n gallu esbonio’r rôl gwahanol
organau a systemau sy’n galluogi i
blanhigion ac anifeiliaid fyw a
thyfu.
Rwy’n gallu disgrifio rhai
newidiadau mewn tyfiant a
datblygiad sy’n cael eu hachosi gan
hormonau.
Rwy’n gallu nodi’r bygythiadau i
ddatblygiad ac iechyd organebau
ac yn adnabod rhai
amddiffynfeydd naturiol, ataliad
haint a thriniaethau.
Cam 3
14
Rwy’n gallu archwilio Rwy’n gallu adnabod
Rwy’n gallu adnabod bod
priodweddau defnyddiau, a patrymau ar sail fy
newidiadau mewn defnyddiau, o
dewis gwahanol arsylwadau a’m
dan wahanol amodau, yn effeithio
ddefnyddiau at ddefnydd hymchwiliadau, ac rwy’n
ar eu priodweddau a’r defnydd a
penodol. gallu mynegi fy
wneir ohonyn nhw.
nghanfyddiadau.
Rwy’n gallu nodi, dilyn a
dechrau creu dilyniannau a Rwy’n gallu defnyddio
phatrymau mewn fy ngwybodaeth a’m
gweithgareddau pob-dydd. dealltwriaeth i ragfynegi Rwy’n gallu adnabod bod ein
effeithiau fel rhan o’m planed yn darparu defnyddiau
hymchwiliadau gwyddonol. naturiol, a gallu esbonio pam y
Rwy’n gallu gwneud gellir eu bod wedi cael eu prosesu
penderfyniadau dylunio, gan i’w gwneud yn ddefnyddiol.
ddefnyddio
fy ngwybodaetham
ddefnyddiau a chynnyrch
sy’n bodoli eisoes, ac
awgrymu gwelliannau
dylunio.
Rwy’n gallu archwilio a
disgrifio priodweddau
defnyddiau, a chyfiawnhau’r
defnydd a wneir ohonyn
nhw.

Rwy’n gallu arsylwi ar a

disgrifio’r ffyrdd y mae
defnyddiau yn newid wrth eu
cymysgu gyda’i gilydd.

Mae grymoedd ac egni yn gosod sail i ddeall ein bydysawd.

Cam 1 Cam 2 Cam 3

15
 Rwy’n gallu nodi, dilyn a dechrau Rwy’n gallu adnabod patrymau ar
creu dilyniannau a phatrymau Rwy’n gallu archwilio sut mae
sail fy arsylwadau a’m
mewn gweithgareddau pob-dydd. gweithredu grymoedd penodol yn
hymchwiliadau, ac rwy’n gallu
gallu effeithio ar fudiant
mynegi fy nghanfyddiadau.
gwrthrych.
Rwy’n gallu
Rwy’n gallu defnyddio
ddefnyddio modelau syml mewn
fy ngwybodaeth a’m
amrywiaeth o ffurfiau i ddisgrifio’r
dealltwriaeth i ragfynegi
grymoedd sy’n gweithredu ar
effeithiau fel rhan o’m
wrthrych.
hymchwiliadau gwyddonol.
Rwy’n gallu archwilio gwahanol
Rwy’n gallu esbonio y gellir
ffurfiau o egni, a sut y mae’n
trosglwyddo egni o un lle i’r llall, a
gallu cael ei drosglwyddo.
sut y gellir defnyddio hyn i
ddarparu’r egni sydd ei angen
Rwy’n gallu mynegi’r effaith y
arnom yn ein bywydau modern.
mae grymoedd yn ei gael arnaf fi
ac ar wrthrychau.
Rwy’n gallu disgrifio’r ffactorau
Rwy’n gallu archwilio a mynegi
sy’n effeithio ar gylchedau
priodweddau sylfaenol golau,
trydanol, a bydd hyn yn galluogi i
sain, trydan a magnetau.
mi addasu newidynnau a rhagfynegi
beth fydd yn digwydd.

Rwy’n gallu esbonio sut mae

priodweddau sain a golau yn
effeithio ar sut maen nhw’n cael eu
profi.

Wrth drin priodweddau sain a

golau, rwy’n gallu cynhyrchu
effaith pendodol.

Rwy’n gallu disgrifio sut mae

meysydd magnetig yn ymddwyn, ac
archwilio gwahanol ffyrdd
ymarferol o’u defnyddio.

Mae cyfrifiaduraeth yn gosod sail i’n byd digidol.

Cam 1 Cam 2 Cam 3

16
Rwy’n gallu nodi, dilyn a dechrau
creu dilyniannau a phatrymau
mewn gweithgareddau pob-dydd.
Rwy’n dechrau dilyn cyfres o
gyfarwyddiadau.
Rwy’n gallu arbrofi ag ystod o
dechnolegau cyfrifiadurol yn y
byd o’m cwmpas, a nodi pa
ddefnydd a wneir ohonyn nhw.
Rwy’n gallu defnyddio ystod o
Rwy’n gallu defnyddio datganiadau
offer, defnyddiau a chyfarpar yn
amodol i ychwanegu rheoli a
ddiogel er mwyn adeiladu at
phenderfyniadau at algorithmau.
amrywiaeth o ddibenion.
Rwy’n gallu nodi patrymau
ailadroddol a defnyddio dolennau i
Rwy’n gallu defnyddio technegau
wneud fy alorithmau yn fwy cryno.
meddylfryd cyfrifiadurol gan
Rwy’n gallu esbonio a
ddefnyddio gweithgareddau di-
dadfygio algorithmau.
blwg neu all-lein.
Rwy’n gallu defnyddio
Rwy’n gallu creu algorithmausyml
synwyryddion ac ysgogyddion mewn
ac yn dechrau esbonio
systemau sy’n casglu a phrosesu
camgymeriadau.
data am amgylchedd y systemau.
Rwy’n gallu dilyn algorithmau i
ddarganfod eu pwrpas a
Rwy’n gallu nodi elfennau dylunio
rhagfynegi canlyniadau.
cadarnhaol a negyddol sy’n
effeithio ar sut mae defnyddwyr
Rwy’n dechrau esbonio
yn rhyngweithio.
pwysigrwydd data cywir a
dibynadwy er mwyn sicrhau
Rwy’n gallu esbonio sut y gellir
canlyniad boddhaol.
rhyng-gysylltu dyfeisiau digidol yn
lleol a byd-eang.
Rwy’n gallu ddilyn
cyfarwyddiadau er mwyn
Rwy’n gallu esbonio pwysigrwydd
adeiladu a rheoli dyfais ffisegol.
diogelu’r dechnoleg rwy’n ei
defnyddio a phwysigrwydd
gwarchod safon fy nata.
Rwy’n gallu esbonio sut mae fy nata
yn cael eu defnyddio gan
wasanaethau er mwyn fy helpu i
wneud penderfyniadau mwy
gwybodus wrth ddefnyddio
technoleg.
Rwy’n gallu esbonio sut mae data yn
cael ei storio a’i brosesu.
17
Rwy’n gallu storio a thrin data yn
effeithiol er mwyn cynhyrchu a
dangos gwybodaeth ddefnyddiol yn
weledol.

18