រ ំឭកមេមរៀន

១.ត អ្
ើ វីតៅដែលតៅថា “ ំបន់ជាយទ្វីប”
ត ើ ំបន់តនេះផ្តល់សារៈសំខាន់តសែឋកិច្ចអ្វីខ្លេះ?
២.តេ ុអ្វីបានជាតេនិយាយថា សមុទ្ទ្ជាឃ្លំងអ្ំបិលននពិភពតោក?

៣.តេ ុអ្វីបានជាទ្ឹកសមុទ្ទ្មានរសជា ិនទ្ប? ច្ូបញ្ជលក់។

៤.តេ ុអ្វីបានជាែង់សុីត ទ្ឹកសមុទ្ទ្តកើនពីតអ្ក្វលទ្័តៅបូល?

២. បានជាតេថា សមុទ្ទ្ជាឃ្លំងអ្ំបិលននពិភពតោក តទ្រេះថាអ្ំបិលដែល
តទ្បើទ្បាស់កនុងពិភពតោកភាេតទ្ច្ើនទាញយកមកពីទ្ឹកសមុទ្ទ្ តេើយកនុង
ទ្ឹកសមុទ្ទ្មានដរ៉ែអ្ំបិលតទ្ច្ើនទ្បតភទ្ សំខាន់ជាងតេេឺអ្ប
ំ ិលសមល(សូែលយូមកលរួ
NaCl) ដែលមានែល់តៅ77.8%ននច្ំនួនអ្ំបិលទាំងអ្ស់។
៣. បានជាទ្ឹកសមុទ្ទ្មានរស់ជា ិនទ្ប តទ្រេះអ្ំបិលដែលរោយកនុងទ្ឹក
បានមកពីទ្បភពពីរ៖
- ទ្បភពពីទ្វីប : ផ្លននរតបច្តមក្និច្និងេីមីតៅតលើទ្វីប ដែលែឹកជ
ញ្ជួនតោយផ្លូវទ្ឹកចាក់ច្ូលតៅកនុងសមុទ្ទ្។
- ទ្បភពកនុងសមុទ្ទ្និងមហាសមុទ្ទ្ : បន្ុេះភនំតភលង
ើ កនុងសមុទ្ទ្ បតញ្ចញ
សារធា ុដរ៉ែរោយកនុងទ្ឹកមានជា ិអ្ំបិល។
រតបច្តមក្និច្និងេីមីននសិោបា សមុទ្ទ្ រួមទាំងស វសមុទ្ទ្ែូច្ជា
តងៀវ តលៀស ទ្េំ ជាមូលតេ ុសំខាន់មួយតផ្លេងតទ្ៀ
៤.បានជាែង់សុីត ទ្ឹកសមុទ្ទ្តកើនត ើងពីតអ្ក្វលទ្័រតៅបូលតទ្រេះសី ុ
ណ្ហភាពទ្ឹកសមុទ្ទ្ថយច្ុេះពីតអ្ក្វលទ្័រតៅបូល។ កនុងមួយខានល មាឌែូច្គ្នល
ទ្ឹកត្ដលមានមាលសមាឌ ូច្ជាងទ្ឹកទ្ ជាក់ តរលេឺទ្ឹកត្ដលមានែង់សុីត
ូច្ជាងទ្ឹកទ្ ជាក់ ែង់សុីត ទ្ឹកសមុទ្ទ្នឹងក្ន់ដ ខា្លំង/ខ្ពស់ តបើសី ុ
ណ្ហភាពក្នដ ទ្ ជាក់។
 សំណួរយល់ដឹង

១.បានជាអ្នកតទ្សច្រអាច្តផ្េកខ្លួនតៅតលើនផ្្ទ្ឹកសមុទ្ទ្កលេ័យ(Mer
Morte) តោយមិនភ័យទ្ពួយពីក្រលង់ទ្ឹកសា្លប់បាន តទ្រេះទ្ឹកសមុទ្ទ្
កលេ័យមានែង់សុីត ខ្ពស់ជាងែង់សុីត ខ្លួនមនុសលេ(អ្នកតទ្សច្រ):វ ថុមួយ
មានែង់សុីត ទាបជាងទ្ឹកដ ងអ្ដណ្ែ តលើទ្ឹក។
 កិច្ចការផ្ទះ

១.ជាទ្ូតៅផ្កលថមែុេះលូ ោស់លអតៅទ្ីណាខ្លេះនិងកនុង
លកខខ្ណ្ឌដបបណា?តៅកនុងសមុទ្ទ្កមពុជាតយើងមានផ្កលថម
ដែរឬតទ្?
 រ ំឭកមេមរៀន

១. ត ើទ្ ីច្ូលច្ិ តរស់តៅ ំបន់ណាខ្លេះ?

២. ត ើអ្នកសាគលល់ជំនួបដខ្លេទ្ឹកសំខាន់អ្វីខ្លេះ?ជំនួបដខ្លេទ្ឹកទាំងត េះផ្េល់អ្ ថ

ទ្បតយាជន៍អ្វីខ្លេះ?

៣. ត ើលំោប់ននក្រចាប់ទ្ ីកនុងសមុទ្ទ្សពវនថៃមានភាេរយែូច្តមេច្?

៤. ត ើមជលឈមណ្ឌលតនសាទ្ធំៗតៅតលើពិភពតោកមានតៅទ្ីណាខ្លេះ?

៥. ត ើក្រតនសាទ្តៅកមពុជាតយើងអាច្ទ្បទ្ពឹ តតៅតៅទ្ីណាខ្លេះ?
១. ទ្ ីច្ូលច្ិ តរស់តៅ ំបន់ណាដែលសមលបួរបលង់ ុងែូច្ជា៖
• ំបន់បូលខាងតជើង និងបូលខាង លបូង(សមលបូរបលង់ ុង)។
• ំបន់ជាយទ្វីប(ជតទ្ៅទ្ឹករាក់ៗ ពនលឺអាច្មានទ្េប់ទ្គ្ន់សទ្មាប់ក្រ
លូ ោស់រុកខជា ិ និងបលង់ ុង)។
• ំបន់ជំនួបគ្នលរវាងដខ្លេទ្ឹកទ្ ជាក់ និងដខ្លេទ្ឹកត្ដលទ្ ូពិក។
២.+ ជំនួបដខ្លេទ្ឹកសំខាន់ៗមាន៖
- ដខ្លេទ្ឹកត្ដលេុលស្ទស្ីម និងដខ្លេទ្ឹកទ្ ជាក់ឡាទ្បាែរ ជួបគ្នលតៅែីថមី។
- ដខ្លេទ្ឹកត្ដលកូរ៉ែូសុីវ៉ែូ និងដខ្លេទ្ឹកទ្ ជាក់អ្ូយាលសុីវ៉ែូ ជួបគ្នលតៅខាងតកើ
ទ្បតទ្សជបុន។
+ ជំនួបដខ្លេទ្ឹកត្ដលនិងដខ្លេទ្ឹកទ្ ជាក់ជា ំបន់សមលបូរទ្ ីអ្នុតទ្គ្េះខា្លំងែល់
ក្តនសាទ្។
៣. លំោប់ននក្រចាប់ទ្ ីកនុងសមុទ្ទ្សពវនថៃមាន មហាសមុទ្ទ្បាលសុីេវិក
60% មហាសមុទ្ទ្អា លង់ ិច្30% និងមហាសមុទ្ទ្ឥណាឌ1
ល 0%។
៤. មជលឈមណ្ឌលតនសាទ្ធំៗតៅតលើពិភពតោកមានតៅ៖

▪ មជ្ឈមណ្ឌលនេសាទអឺរ៉ុបខាងលិច ពីទ្បតទ្សន័រដវសរេូ ែល់ទ្បតទ្សតអ្ស្

បាលញ។

▪ មជ្ឈមណ្ឌលនេសាទអាស៉ុ៊ីខាងន ើត ពីក្ំឆា ់ក្រេូ ែល់កទ្មងតក្េះបាលសុី

េវិកខាងលិច្។
៥. ក្រតនសាទ្តៅកមពុជាតយើងអាច្ទ្បទ្ពឹ តតៅទាំងតៅទ្ឹកសាប និងតៅទ្ឹកនទ្ប៖

- ក្រតនសាទ្ទ្ឹកសាបទ្បទ្ពឹ តតៅតាមទ្តនល ស្ឹងដទ្ពក បឹងបួ ជាពិតសស

តាមទ្តនលតមេងគ និងតៅបឹងទ្តនលសាប។

- ក្រតនសាទ្សមុទ្ទ្ ទ្បទ្ពឹ តតៅតាមតននរកមពុជាតយើងជាតរៀងរាល់ឆានលំ កនុងតខ្ ត

ដកប កំព ទ្ពេះសីេនុ និងតក្េះកុង មានតននរទ្បដវង440km ។
 កិច្ចការផ្ទះ

១.តេ ុអ្វីបានជាសមុទ្ទ្កមពុជាតយើងសមលបូរទ្ ?
ី
=> សមុទ្រកមពុជាយ ើងសមបូរទ្រីយទ្រោះ៖
- សមុទ្រកមពុជាយ ើងជាទ្រយេរសមុទ្រសងរ់(សងរ់យៅរដូវទ្រាំង រញ្ជួ រន្តចបិ រន្តួចបយៅរដូវវសសា)
- ជយទ្ៅរឹករាក់(ជាមធ្យម៥០មម៉ែទ្រ) ពន្លឺទ្ពោះអារិរយចាំងដល់ររដី នាំឲ្យរុកខជារិររសមុទ្រដុោះលូរលាស់លអ
មដលជាចបាំណីទ្រី។
- សមបូរចបាំណីអាហារ(ចបរន្តរឹករន្ហូរនាំសារា ន្ិងរលង់រុងពីឯន សមុទ្រមកចក់រងគរយៅយនេរយ ើង) ន្ិង
សមបូរជទ្មក(យោោះទាំងឡា ព្ទ្ពយោងោងន្ិងជួរផ្កាថ្ម)
- ោរយន្សារយៅសមុទ្រកមពុជាយ ើងយៅមាន្លកខណៈរូចបតាចបយៅយ ើ
- ភាពសមបូរទ្រីយន្ោះយហើ មដលនាំឲ្យនវាយន្សារទ្រយរសជិរខាងចបូលមកលួចបចរ់ទ្រីកេុងមដន្សមុទ្រកមពុជា
យ ើងជាញឹកញ ។
មេម ៀនទី២ ៖ សេុទ្ទជាធនធានធេមជាតិេ ួយ(២)
• ឧរករណ៍យន្សារមដលយេយទ្រើពីមុន្មាន្ លរ ទ្រូ សន្ទូចប មងសរព្សរុកខជារិ ន្ិងរូករូចប
• រចបចុរបន្េយេយទ្រើនវា-យរាងចបទ្កធ្ាំ ផ្ទកុ កមមករយន្សារ មដលមាន្រន្ទរ់ទ្រជាក់រកសារទ្រីផ្ងន្ិងមាន្ឧរករណ៍រាំយន្ើ
រ ដូចបជារា៉ាដា មដលអាចបដឹងពីជទ្មកន្ិងហវងូ ទ្រី។
✓ ជាយន្សារមររទ្រព្ពណីទ្រទ្ពឹរតយៅតាមមារ់
យនេរ រូករូចប កទ្មយដកផ្លូវណាស់ យទ្រើមន្ុសស
យទ្ចបើន្ យទ្រើឧរករណ៍សាមញ្ញមាន្សន្ទូចប មង
អួន្ឡាក់រូចប ....។
✓ ផ្លមដលយន្សាររន្េឺលក់យៅមារ់យនេរ។
✓ 95%ព្ន្អេកយន្សារពិេពយលាករស់យៅកេុង
ទ្រយរសទ្កីទ្ក យហើ យន្សារមររទ្រព្ពណី។
 សកមមភាពយៅកេុងនវា-យរាងចបទ្កមួ
➢ ជាោរយន្សារមររលកខណៈឧសសាហកមម មដលទ្រទ្ពឺរតយៅ
ភាេយទ្ចបើន្យៅកេុងកណាាលលាំហសមុទ្រ កេុងមដន្សមុទ្រ
អន្តរជារិ។
➢ ោរយន្សារយទ្រើរូកធ្ាំ នវា-យរាងចបទ្ក អួន្ឡាក់ធ្ាំ
អូសដល់ររសមុទ្រ ន្ិងមាន្ឧរករណ៍សទ្មារ់មសវងរក
ទ្រីរាំយន្ើរ (ឧរករណ៍សូណា រា៉ាដា..) មាន្រន្ទរ់រកសាទ្រី
ន្ិងមកព្នេផ្លិរផ្លទ្រីជាអាហារកាំរ៉ែុង ជាយមៅ៉ែ ទ្រីជាយដើម។
➢ ទ្រយរសមដលនាំមុខយេកេុងវិស័ យន្ោះមាន្៖ ជរ៉ែុន្ ចបិន្
រូសសុី សហរដឋអាយមរិក យរ៉ែរូ សុីលី មដលសទ្មាចប់រន្2/3
ព្ន្ផ្លិរផ្លទ្រីពិេពយលាក។
ឧរករណ៍យន្សាររាំយន្ើរ
រចបចុរបយន្ោះយន្សារធ្ុន្ធ្ាំ ទ្រមូលផ្ាុាំនវាយន្សាររហូរដល់យៅ3.5លាន្យទ្េឿងមដលកាំពុងរាររាររសយពញព្ផ្ទ
មហាសមុទ្រ មដលយធ្វើឲ្យមហាសមុទ្រមាន្ “ជាំងឺយន្សារហួសយហរុ”
យទ្ៅពីធ្ន្ធាន្មរ៉ាមដលមាន្កេុងរឹក ដីររសមុទ្រក៏មាន្កាំណរ់មរ៉ាមដរ ពិយសសមរ៉ា
យទ្រងោរ។
២.១. មរ៉ាយទ្រងោរ
មរ៉ាយទ្រងោរ រាំរន្់ជា រវីររន្ោល ជាមុខសញ្ញញសាំខាន្់
រនទ រ់ពី មរ៉ាយទ្រងោរយៅយលើរវីរ។ អាជីវកមមមរ៉ាយទ្រងោរយៅ
រីយនោះ មាន្លកខណៈលអទ្រយសើរជាងរាំរន្់អាងមហាសមុទ្រ
មដលមាន្ជយទ្ៅយទ្ៅជាង។
សពវព្ថ្ងយន្ោះ ទ្កុមហុន្យទ្រងធ្ាំ កាំពុងចបុោះកិចបចសន្ាយធ្វើោររុករក
ន្ិងយធ្វើអាជីវកមមយទ្រងោរតាមរយណាា ជា រវីរព្ន្ទ្រយរសទ្កី
ទ្កមួ ចបាំន្ួន្កេុងពិេពយលាក។
 ២.២. ធ្ន្ធាន្មរ៉ាដព្រយរៀរ
កំណ្ប់ដរ៉ែ មិនដមនមានដ តៅតលើទ្វីប និងជាយទ្វីបបុតណា្លេះតទ្ មហាសមុទ្ទ្ក៏មាន
កំណ្ប់ដរ៉ែដែរ។ ដរ៉ែរោយកនុងទ្ឹក និងដរ៉ែតទ្ក្មបា សមុទ្ទ្។
❖ ដរ៉ែកនុងទ្ឹកៈ កនុងទ្ឹកសមុទ្ទ្តេបានរកត ើញ អ្ងគធា ុតទាលច្ំនួន 50 កនុងច្ំត ម
អ្ងគធា ុតទាលទាំងអ្ស់។ អ្ងគធា ុតទាលមានតលើសតេរួមមាន៖ សូដ្យូមក្លរួ ម្
ញេស្យូមក្លរួ ម្ញេស្យូមស៊ុលផាត បូតាស្យូមស៊ុលផាត។
❖ ដរ៉ែកនុងែីៈ(ែីបា សមុទ្ទ្)មានដរ៉ែែូច្ជា៖ ររ៉ែមង់ការែស ររ៉ែក្ូបាស អាល៊ុយមីេូ
ម ររ៉ែរដក្ ររ៉ែអ៊ីដ្ដូកាបួ ររ៉ែញដ្បងកាត។
 សំណួរពិភាកា

១. ចបូរន្ិយា ពីសកមមភាពយន្សារទ្រីររស់“នវា-យរាងចបទ្ក” មួ ។
២. យរើោររុករកយទ្រងោរយៅខពង់រារររសមុទ្រយ ើងររួលរន្លរធផ្លអវីខលោះ
យហើ មករល់រចបចុរបន្េយន្ោះ?
១. សកមមភាពតនសាទ្ទ្ ីរបស់“ វា-តរាងច្ទ្ក” មួយមាន៖

- អាច្ផ្្ុកកមមករ ឧបករណ្៍តនសាទ្និងតនសាទ្កនុងដែនសមុទ្ទ្អ្នតរជា ិ

- អាច្រកលាទ្ ីកនុងបន្ប់ទ្ ជាក់និងតៅកនុងលំេសមុទ្ទ្បានតទ្ច្ើនសបាដលេ៍

- បំរក់តោយទ្បោប់រាលោ ទ្បោប់ស្ង់តទ្បើសតមលងអ្ុលទ្តា និងអាច្ទ្បាប់ពី

ជទ្មកនិងេវង
ូ ទ្ ។
ី ថមីៗតនេះមានឧបករណ្៍សតមលងអ្៊ឺ តៅទ្ ី ងាយទ្សួលកនុងក្រ
ចាប់ទ្ ី។

- ដកនច្នផ្លិ ផ្លទ្ ីជាអាហារកំបុង និងតមលៅទ្ ី។

២. ក្ររុករកតទ្បងក្ តៅខ្ពង់រាបបា សមុទ្ទ្តយើងទ្ទ្ួលបានលទ្ធផ្ល៖
➢ រាជរោឋលភិបាលបានអ្នុញ្ញល ឲលយទ្កុមេុនតទ្បងបរតទ្ស មួយច្ំនួនតធវើក្ររុករកតទ្បង
និងបានដបងដច្កដែនសមុទ្ទ្តយើងជាតទ្ច្ើន ំបន់(បលុក)។ ដ ទ្កុមេុនខ្លេះក៏បាន
តបាេះបង់តចាលក្ររុករកតនេះតៅវិញ។
➢ ថមីៗតនេះមានទ្កុមេុនតទ្បងរបស់អាតមរិកត ្លេះនេវវ៉ុេ(Chevorn) ដែលទ្បក្សថា
នឹងអាច្យកតទ្បងមកតទ្បើទ្បាស់បានកនង
ុ ដែនសមុទ្ទ្កមពជា
ុ តយើងតៅតែើមឆានលំ២០១៣
តេើយតេបទ្មុងនឹងកសាងតរាងច្ទ្កច្ទ្មាញ់តទ្បងក្ មួយតៅតខ្ តទ្ពេះសីេនុ។
➢ រោឋលភិបាលសងលឃឹមថា តនេះជាអ្ំតណាយផ្លពីធមមជា ិែីមួយ ដែលអាច្ជួយអ្ភិវឌលឍ
សងគម តសែឋកិច្ចកមពុជាតយើងជាក់ជាមិនខាន។
 កិច្កា
ច រផ្ទះ

នេត៉ុអវ៊ីបាេជានេនោលថា
មហាសម៉ុទ្ទមាេ “ជំងឺនេសាទេួសនេត៉ុ”?