6* International Advanced Technologies Symposium (1ATS'11), 16-18 May 2011, Elazig, Turkey Epoksi ve Akrilik Bazli Yapistiricilarin Mekanik Ozelliklerinin Belirlenmesi 8. Aydin’, MY. Solmaz’, A. Turgut” ‘cumburiyet Cniversitest Kangal MYO, Sivas Tarkive, sinancan@cumiuciyet edu tr Determination of The Mechanical Properties of Epoxy and Aerylic-Based Adhesives Abstract—The goal of the study, is to specify mechanical properties of epoxy and acrylic-based adhesives common used for bonding of metal comuectons. For this reason, the bulk: specimens, manufactured from Devcon A and Akfix-E300 as epoxy material, Erde GTR and Frde GTS as acrylic based adhesive materia, were cast in accordance with the test standards, The mechanical properties of the specimens obtained from four different adhesive materials were determined by conducting tensile test, According to tensile test results Accomplished, it was pointed out that the Erde GTS acrylic based. adhesive specimen kad maximum tensile strength. Kepwords—Adhesive, Mechanic properties, Bull: specimens. Tensile test, Epoxy 1 GIs ‘Yapistincilar, genel olarak en az iki malzemenin birbitine yapistiilarak bislesurikmesinde istenilen tararum ozelliklerin verea epoksi, fenolik, polyamid, polyimid ve silison gib: malzemeleria kimyasal olarak birleyirilmesinden olujan Kangumdu[]. Yapsyuncaar bislegtrilmeden once film, macun, sii ve foz gibi gepitli formlarda olsbilirler Kimyasal reaksiyon le sertlesen yapistineilara, yapisal yapigtincilar Geniimektedir. Yapssal yapiyuncilar, yok tapyabilen, esnek, sya dayamkh yoksek kayma mukavemetine sahip yapistncilardir. Yapisal yapistincilar, way sanzyi, otometiv gemiciie vb. birgok alanda’skikla kollemimaktadir. Guntmuzée kullanilan Kimyasal reaksiyon ile sertlesenkimyasal_yapsguncilar— Anserobikler, Siyanoalzilatla, Abrilider, Silskonlar, Polstretanlsr, Epoksiler ve Fenoliklersir)2] ‘Metal yapistirmada en cok kullamlan yapystunciar epoksi ve abriliklerdir. Epoksi yapigunedlar, epoksi regime le sertleyuneiden oluyur ve bu yapusuncrlar ile som derece smukavemetl: yaprgmalar elde edalir. Tek bilegeal, ski bilegenls ve film olarak up farkh formdadirlar. Her iki bilesen birlegtildiginde kovalent baglar oluyur ve termoset polimer halini alu. Katalizor ilavest yada im, sestleyme zamaum uslanduabilir Vaksek sicakhklarda serlesen epoksiler daba yogun gapraz baglar olusturduklarindan olay daha endistrss, ‘mukavemetli yapismalar elde edilir. Derinligine serlegme “wat Universitesi Muhendislik Fakultesi, Eazy Turkive, mysolmaz@hotnail.com miktan cok iyidir. Cok farkli tipteki malzemelerin yapisurimasmda kullamlabilsler’3]. Epokst recineler, hemen hhemen bitin uygulamalar isin kullandlabilecek olduksa yidksek mukavemedli bir yapisticidir Regine ve Katlas! feallanilmadan once Kangtinimas: gerekir Oda stcakliginda korleeme suresi, biskse saatlik perivoran birkag cunluk petiyoda kadar olan cok gemiysOrlex: bulunmaktadw[). Tspik olarak sninismam Kirleyme stcakligi 100 °C°sie. Kitlesme surest kuslegme stcaklizina baglidis ve kuslesme atcakligs yukseldikee sure kusali. Normalde serlegtiscivi harekete geyumek ve polimenzasyonu baglatmsk agin gerekli bur ‘minimum sicakhke vardir[5]. Daha_ mukavemetli_ticari cepoksileria kurlesme stcakliklars 200°C'ye kadar gukmaktads. Karlepen yapwtrict gecrek olup aemli ortamlara karst hhassasur ve uzun gevrevel exkiler alunda mukavemet kaybina ugramaktady. Kirlesme emasinda yapiytineida bir miktar aralma olugur ve bu da istenmeyen arnk gerilmelecin olugmatma neden olur. Epoksi baglanular 140°C'vi agan sicaklsklarda bozulus. Epoksinin metal ve plastik yozeylere yapisman zayifur ve bundan dolay: baglantida olusan hasar, koheziv olmaktan cok adheaif vani yapigtuncs ile esas malzeme ara yuzeyinde olusmaitadu. Butusla beraber, epoksi ile yapisurimis algap yapilarda hacar, baglann yerioden cok abyazin kendi igerisinds meydana gelmektedu[4], Epokeler avantajlanmn gokiugu ve fim clyaf_ malzemelerde kkullemlabilme nedeniyle, havaciiie sanayide yayein bir Kkullemm alana sahiptirler. Genellikle karbon lyaflar ile bishkte kullamlilar(6] Akrilik yapistincilar oda sicakhginda oksijensiz ortamda alsivator ile Krrlesir. Yapistines yalnizea altivatorle temas ettiginde Lorleytigi igin, moutaj esnasinda agika bekleme sirest veya kangtinlan malzemelerin hemen kullarulmas: gibi problemler yoktir Oksijenle temasia kesilmes: ipin yapigma ‘Suzeyinin en az 5 mm genigliginde olmast gerekir Yapyunicimn turone gore, yapignncr ve alnivaror yapisunlacak yazeylere ayn ayn: uygulanabilir veya hemen nuygulama Sncesinde bir stank mikserde karygtinlabili. Bazi ‘apigtnealar duguk viskoziteli bir aktivator ile kullamlir. Bu yapisunclar higbir zaman aktivatorle kanshnlmamabd. ‘Yapistini ve aktivatOr her zaman ayn: ayr tatbik edilmelicir ki parga birbirine temas cttigince yapistiner kiirlesmeye foaylar. Sit aktivators omadan Kaldiran, yapyunc: ile aktivatoran ayn kuvamda olduge akrilie yapiguncilar da vader. Bualat iki bilegeali sistemlesdir ve yapiyucics ileaktivatcr yan yana veya ost aste geritler halinde uygulams ‘Yapiyuunlacak pargalar bislestiniirken yapisince da kaniginiy olur. Eger kargmig haldeki yapistuict 5 dakika veya daha uzun beklevebiliver ise bir statik mikser de kullealabilis. Statik smukser tarafindan oncedea kangunlaus yapsstsict kullazmann avantas), karigmanin parcalar: birlestirme esnasindaki harckete bagi olmamasici{5} Alsilikler, hem metaller hem de plaster icin iyi soyulma mauavemetine sabiptisler 110°C le 120°C arasinda elastik Seelliklerin: degigtimmeden kocurlar Bu yapigtuncilar rutubetl ontamlara karst direnglidir ve nemdea_dolayi mmukavemetlerinde tozulma soz koausu degildir. Sunuala berber bu yapyyuntcdar yam olup yoksek sicablidacda zamanla boruluslay{7] ‘Yapisal_—yapiytnielardan —uygua_boyutlarda bulk omunelerin fazurlonmast, mohenditlikte kllomlan standart éeney yontemlerinin fark yok sartaninds yapijuriedann mckanik Szelliklerinm belirlecmesine umkin saglamabiads, Bult oumuselerin mekanik Ozelliklerinin belirlenmesinde, sekdl degisimlerini hesaplayabilmek icin gekme veye kayma erilimleri altnda numunede oluyan Lugak deformasvonlann Slgilmesi gereklidir Kargilasilan baz: problemlerde uygulanan kuvvetin dlpilmesine ragmen, yer degistirmelerin belisienmesi sekil degisim oram ve siddetine. yapistinesnin mukavemetine bapumh oldugundan bu tor olgomferin vapslmas: zor ve olgom cihaslaninéan kaynaklanan hatalar soz konvevdus[s]. Bit yapistincinin mekanik dzelbikleri tespit edilrken, bulk formda ya da baglanti formunda cumuceler kullaniltr. Baglants formuadski aumonelerin kullanimas: uvzulama verindeki oijinal yokleme upini temsil etmesine Karpin, bu upieki ssomunelerde yapsptincanin herhangi bir mieksaule Szellidinin ‘espitinden ziyade yapsytuslan malzemenin yapisabilmesi test edilmiy olur. Bu gibi dezavantajlar bulk numunelerin Eollaulmasiyla giderilebilir[S]. Bulls aumuneler bazulanuken: blir: bir Kaluliga sabup iki levha ve bunlar arasina yapistirici ftabakasimn Kalimligin: ayarlamak amacryla yerlestniiy Kaliplar tollamimalsadi. Yapisuriet bu kaliplar igerisine dokblmekiedix. Kalp ozesindeki bir levka yarduaayla basing uygslamp yapiytinc: igerisimdeki gaz bosluklann ve sureksizliKler giderilmektedir. Kurlesme esaasinds meydana gelen isty1 uzaidastrmak icin kalibin alunda ou vb. sogutucular ‘Kollam ve gereldi koslesme gartlan uygulanarak aumunelerin retin gergeklestirilir [10] Genellikle mekanik davransg, ytk altnda malzemelerin bunyesinde meydana gelen gerilme-gekil desistimmeleri aiklayea ea genel kavramdy. Yapgtincilarin meksaik Gavraniglan, plastikler agin gelitinlmiy standarlara uyzun olarak hazirlanmrs nummunelerin gekme cihazina baglamp tek eksenli gerilme uygulanmas ile belirlenebiir(11]. Duncan ve atk[12], esuek vapiyuncidar Kollanarak elde enikledt bulk numuneler ile degipik geometnk jekillerdek: yapistma baglantilanm inceleyen galismalar yapmuslar ve bulk ‘yapijunic: umucesinia gekme dayamm ile yapyurma baglansinin days arasindali dighinin istaiksel youtemler ullanlarak formolleste apiklanabilecegini belitmislerdi ‘Vapsgtincilane mekank Szelhikierinin dog olarak blislenmesi maruz kaldiklan kuvvet souues olujan yer ezistimmelerin tam olarak tespitedilmesi ile mumiandac. Yer SAydin, MY Solmaz, A Turgut etigtimeler vapsstunewan mukavemetine, gekil deaiyim oran ve yiddetine bagh olcugundan Slpilmesinde cestls zorluklar conaya cekmaktadir. Sekil degigtirmeler aumuce ile temas hhalinde olan ve aumuneye tema: etmeven olpum aletleri ile cgekme edhazizan gene pozisyonuna gure belilenis. Numune de temas edenler extensometre ve strain gauge, temas etmeyenler ise optik ve video extensometrelerdir Dean ve Duncan[13], Kaliniklan 0,5-4 mm arasinda degigen bulk numuneler fhazulayarak, yapyuncinin mekanik tzelltderinin kalnlikla dedisip deGigmedigini mcelemiglerdix. Bir ve aki bilegenl: cepoksi, iki bilegesli akrilik ve akt bulesenlt politietan olmak zee don ayn tipe yapssal yapistine: kollanarak bulk numunsler hazlaysp gekme deneyi yapmilads. Deney sonuglanna gore bulk numune kalinhgs ile yapigtinc: malzemenin Ozelliklerinin degigmedigini ve kal mumunelerden daha dogra_conuclarelde _edildigini bolitmislersir. Lillcheden[14], farkls kalibelardaki vapsgtine: bulk cumuneler ile yapmiy olduge deneylerde elastik celliklerin yapiginct kalingi ile baglantisiz oldugumy belirtmistir. Bulk mumune ve baglann tipinden elde edilen rmekanik deperlerin fark olduduou gsteren yayinlarda hata olduduna beliterek bu batalan, bulk ve yapistirma Daglantisimn Kirleyme durumlarindaki farklara, hassas olmayan oleam youtemlerine ve baglant durumundaki sserilmelern tam olarak tansmlanamamasiaa baglemsgts Bu caligmada, standariara uygun gekilde dokolen bulk sumunler gekme deneyine tabi tutularak epoksi ve akailik baal: 4 fark yapigtincam mekanik Azelbiklen tespst edilmig ve elde edilen ~ sonuplar kargilagtnlarake yapisal yapistirma vygulamalanina kata saglanmaya ¢alilmagi ILMATERYAL VEMETOD Bu caligmada metal baglantlanin yapsstirimasinda yayei olarak kullanilan epoksi ve akrilik yepsstinctlarm mekeanike ozellikleri tespiti ve karglajteman yapiaust. Epoksi yapistineilardan iki adet ve abrilik yapishriedardan iki adet olmak uzere toplam 4 fark: ozelukte yapssurie: Kallang. Gncelikle bull: mumunelerin ucetimt iin kalip hazselanmsy ve daha sonra yapisuneilarm her birinden kal icerisine dokulecek ISO 527-2 te belinilen boyurlarda bulk mumneler colugtucuimugsus[14] (Sekil 1). Daha sonra ASTM D1002'de temmlanan cekme deney prosedora wygulanarak gerilme-gekil egigtizme davranijlan teepitedilmistir[15] 4. KULLANILAN FAPISTIRICILAR ‘Bu galismada 2 adet epoksi (Deveon A ve Akfix-E3D0) w adetaksilik yapistines (Erde GTR ve Erde GTS) kullanslmastir J) Devon A Plasitk Geltk Macun Epokst. Genel amaylt bakim ve tamiratlar icin gelik dolgula gift bilegenli epoksi macundus. Metal yazeylerde yapiytrma, dolgu ve eksik parea tamamlanmati igin ideal bir malzemedir. Agamy ve metal yorgunluguna ugsamsy metallesée, ddokimlerdcki tim yama islemlerinde yerine, sablon yapimi ve sabitleme islemlerinde, vana ve pompa govdelerinde aginan ustmlarmn tamamlanmasinda, agsnmay saft, mil, aks pareast ve 384Epoksi ve Abritie Bazl Yapisteciarm Metanit Ozelliblerinin Belirlenmesi rolmea yataklarindakibilyaKanallaninsn —_yeniden olugturulmasinda kullanlir Regine ve sertlegtirici karim ram: agilkea 9:1, hacimce 2:1 dir. Yaprytincimn tretici Table 3. Erde GTR Teknik Ozellikler a firma tarafindan verilen teknik ozellileri Tablo I'de gosterilnagui. ‘Tablo 1. Deveon 4 Teknik Ozellikler Rank — ‘Kangim Viskortesi ‘Sallik Derecest ‘Yoruaiue ‘Sestlesuede Caine, ASTDISGE Gzgul Hacin | Kanjunla Cali Sore Basing Makavemet: ASTM DIO02 ‘Seal Shore D ASTMD2240 Rau G ‘Macon e100 233gren 10,0006 cx car Oem gr cake 196 kyent sD Isak Oram °C Eury Onan VC Sica Da 2) Alf E300 Sues Dayambh Plastik Epoxy Vapigtrac: Git Bilesenlidir. metal yazeylerin _yapistirimasinda, alaminyum, cam, porselen, seramit vb. yuzevlerin yapiyunimasnda ve vamirinde, her trld onanm gerekicen imobulya gibi ev eqyalarimin tamisinde kullambr. Seyreltk asi, su ve alkali cozeltlere dayamikhidir. Elektrik gesitmeyen ve sertleyme esnacinda reak degigimi. catlama, bazulme Canim Yelampane alan st SOOTISOD ToT=0.02 Vicker eID) Gzgil agi (em 20°C) 5 100 alii OS mm ye kadar Bosiak Doldurma Tuma Mukavene (Geiik-Geltk) 4) Erde GTS: (uf bilesenlt yoksek performansls meth! methacrylate bazl aknlik yapsal bir yapiytnesd. Genel olarak ayn tir malzemelerin yapistilmasinda knllanlir. Yoksck sicaklik ve Kimyasallara dayamikblik istenen aoicalarda makemmel somug veri. Yaps olarak sert bis yapiyurma saglar. Yoksck darbe dayanumt vardir Boyal ve kaplanimy yizeylerde iyi tutanma kabiliyeti vardie lk totma sucesi 3-3 dakikadir. 1 saat iginde olarak donar. Yapisuneimim uretici firma tarafindan verilen eink Ozellikles Tablo 4de gostcxlmayta, Tablo 4. Erde GTS Teknik Ozellikler yapmayan bir yapsumesdir. Uretici fiona tarafindea verilen teknsk Szellikler Tablo 2'de gBsterilmigtr ‘Tablo 2. Akfix £300 Teknik Ozellitler Rollanna oar ollanma ramaat (23°C.%50 bag nem) Ths Pm 30-40 dakika x z Yeal tansparan | Kama akigkan svt Coens OOTSOOT L.0120.02 Vioate Ges) Ozu aguide (gin 20°C) Sicaklik Dav 3PCOTE Seniegme zaman (23°C.%50 bag nem) ‘Vigulama Sica Carta ‘Serie 8525 Shore saat 3) Erde GTR. (Gift bileyenli voksek performansl: methy! methacrylate bazly akrilik yapisal bir yapytincadir Celik, bakir, aliiminyum, piring, paslanmaz gelik gibi metallere ‘lave olarak zor yapisan ‘mike, Pve, fleksigias gibi bir gok plas rarunn yapigurmada ‘kollambir. Yapr olarak esnek bir yapigtuma saglar. Uzun boy farkl metal plastik yapisimalart en uygimn uygulama alanadir ie tuma suresi 3-5 dakikadsr Bir saat iginde tam tutma performansimin 75%" ini gdsteric. Tam tutmas: ve testler igin pllanabilecek suresi 24 saatic. Neme ve cere jartlanaa kari isin dayamm sgl. Yapisncuma Gretici fina Bulga 6 100 ake ‘Bogiuk Doldorma Tuma Mukaverset elik-Celil) 2B YAPISTIRICILARIN GERILME-SERTL DEGISTIRME (OZELLIRLERINEY SELIRLENMES! Sekil 1 de mekanik Szellikleri belislemek igin gekme deneyine tabi ttolacak olan yapistuicilanin bulk snumuneleriain boyvtlan verilmigtic. phe te s + ‘tarafindan verilen teknik ézelliklers Pablo 3’de gosterilmistir. T mi ‘Sekil 1. Bul numuneler icin standart gekme oummunesi oyutlar, dbsSAydin, MY Solmaz, A Turgut Galizmada Lullanlan yapigtniedarm basing ve stcakhk Shimadzu AG-I oniversal (100 KN) oniversal test cihazinda alunda Kuslejmesinden dolay: hem bulk hem de ceytli video extensomete kullanslarak yapalmayus. Cekane deneylest yapistimma badlast tplerinin tretilmesine olanak saglayacak oda sicakhdmda ve °450 nem ortaminds yapilmgjtir. Hata olan pres kullanskmastir (Sekil 2). olugumuny engellemek isin, numunelerin serbest uslar gekme cihazinm senelerine tutturslurken miimkin cldugunca eit basin uygulanmays ;aligdmgtir Ayres eksealemeys dikkst cedilmsstir — i Sekil 2. Sicak presleme cikazs, Bulk numoacler hazulanusken spadida verilen streglertakip cedalmastir ‘Sekil 4. Bilgisayar kontrollu Shimadzu gekme cihazt Silikon Kalip aysict Kalip igesine stttlerek ince bir film tabakas: olusturuliug béylece bulk yapiptincm Kaiba Yapigincuanin elastisite modal belisenirien, mumuneler ‘yapssmast Snlenmig ve ayrica Kirleyme sonrasinda mumuneain 1$0 $27-2 ve 180 527-1'de tasive edilen 1 mm/dk’ lik cekme ialiptan gikmasi kolaylagmstir hhazwla yoklenmistir. Calgmada kullanlan yapystneiann Kollamlan her yapigtincr icin 3 adot bulk mimune —elastisite modulo 0.001-0.01 arahgindaki gelil dezigtimeler tacilanmis ve presn icine omslrak hem gaz boalutlarnin (ee) ve bu degerlere Karp gelen gerineler (01,03) fiderlmesi saglanaus hem de yapisuncinm Kulegebilmest isin. tarak denklem (1)'dcks fonmblden hevaplanatr gereken basing vygulanmgt. Bulk mumuneler test edilinceye kadar yatay' komuméa ve a-% a 22°C ortam scakliginda muafaza edilmistir ah Elastisite modi tespt edildikten sonra maumunclerdcki yk boyaltiimss ve nomunelerin tamamryla énceki durumlarina donmeleri saglenmisir. Daba sonra yapigtincilarin hasar anna kadar sergiledikleri gerilme-sekil degistinne davranislanm: balisevebilmek icin, cumuneler kopma gergeklesinceye kadar 1 mun dk. gekil degiztinme hiziyla yollenmistc. Kopma anina kadar olugan yok-uzatua verilerinden (P-A), enklem (2) ve (3) kllanularak da gerilme-pekil degistieme (c 6) diyagrams ede eds. @ se Yn a ol : fi mamma line, IG mn, wt at ww Universitesi Makine Muhendistigi Boia —-Mekanik ee atolyesinde bulunan Sekil 4'te gostenlen bilgisayar kontroll Kali) 386