Professional Documents
Culture Documents
ΘΕΜΑΤΑ ΕΕΦ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 2020
ΘΕΜΑΤΑ ΕΕΦ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 2020
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
Σελίδα 1 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
ΘΕΜΑ Α
Στις ερωτήσεις Α1-Α4 να γράψετε στο απαντητικό φύλλο, κάτω από τον αριθμό της κάθε ερώ-
τησης, το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρότα-
ση.
Α1. Υλικό σώμα μάζας m 1 kg εκτελεί ομαλή κυκλική κίνηση σε οριζόντιο επίπεδο με
γραμμική ταχύτητα μέτρου 4 m/s σε κύκλο ακτίνας R 2 m . Το μέτρο του ρυθμού
μεταβολής της ορμής του για κάθε χρονική στιγμή, είναι:
Α3. Σώμα μικρών διαστάσεων βάλλεται με οριζόντια ταχύτητα από σημείο που απέχει
κατακόρυφη απόσταση Η από το έδαφος. Στο σύστημα αναφο-
ράς x-y του διπλανού σχήματος, στο οποίο οι άξονες σχηματί-
1 1
ζουν γωνία 60 , έστω ότι K x m x2 και K y m y2 .
2 2
Δίνεται ότι η ταχύτητα του σώματος τη στιγμή που φτάνει στο
έδαφος σχηματίζει με τον άξονα x γωνία φ, για την οποία ισχύει
ότι φ≤60ο. Η αντίσταση του αέρα θεωρείται αμελητέα. Σύμφωνα
με την αρχή της επαλληλίας των κινήσεων η κινητική ενέργεια
Κ του σώματος μέχρι αυτό να φτάσει στο έδαφος, ισούται με:
α. K Kx Ky β. K K x2 K y2
γ. K K x2 K y2 Kx K y δ. K Kx Ky Kx K y
(5 μονάδες)
Σελίδα 2 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
Α4. Στο ηλεκτρικό κύκλωμα του σχήματος, όλοι οι αντιστάτες έχουν την ίδια ωμική
αντίσταση R. Η ισοδύναμη αντίσταση ανάμεσα στα
σημεία Α και Β είναι:
R R
α. β.
2 5
3R 4R
γ. δ.
5 5
(5 μονάδες)
Α5. Να χαρακτηρίσετε στο απαντητικό φύλλο, χωρίς αιτιολόγηση, καθεμία από τις παρακάτω
προτάσεις ως Σωστή (Σ) ή ως Λάθος (Λ).
α. Σώμα μικρών διαστάσεων εκτελεί οριζόντια βολή. Ο στιγμιαίος ρυθμός μεταβολής της
ορμής του, είναι ίσος με το βάρος του.
β. Σώμα μικρών διαστάσεων εκτελεί ομαλή κυκλική κίνηση και μεταβαίνει από σημείο Α
της τροχιάς του στο αντιδιαμετρικό σημείο Β. Για τη συγκεκριμένη μετάβαση η
μεταβολή της επιτάχυνσης του σώματος είναι 0.
γ. Δύο μικρών διαστάσεων σώματα Σ1 και Σ2 συγκρούονται και η μηχανική ενέργεια του
συστήματος των δύο σωμάτων διατηρείται κατά τη διάρκεια της κρούσης. Έστω F1 και
F2 οι δυνάμεις που δέχονται τα σώματα Σ1 και Σ2 αντίστοιχα κατά τη διάρκεια της
κρούσης. Για τη στιγμιαία ισχύ της F1 και τη στιγμιαία ισχύ της F2 ισχύει PF1 PF 2 .
ΘΕΜΑ Β
Β1. Μικρό σώμα μάζας m1 κινείται με ταχύτητα μέτρου υ1 προς τα δεξιά και συγκρούεται
κεντρικά με ένα δεύτερο ακίνητο μικρό σώμα μάζας m2. Μετά την κρούση το δεύτερο
σώμα κινείται με ταχύτητα μέτρου ίσου με το ένα δεύτερο του μέτρου της αρχικής
ταχύτητας του πρώτου σώματος. Αν αμέσως μετά την κρούση το πρώτο σώμα κινείται
προς τα αριστερά, η σχέση που συνδέει τις μάζες είναι:
m2 m2
α. m1 β. m1 m2 γ. m1
2 2
Σελίδα 3 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
i. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση.
ii. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.
(1+5 μονάδες)
Β2. Μικρό σώμα ( 1 ) μάζας m1 εκτελεί ομαλή κυκλική κίνηση κινούμενο σε κυκλική
τροχιά (Κ) κέντρου Ο, ακτίνας R με γραμμική τα-
χύτητα μέτρου . Τη χρονική στιγμή t0 0 το
σώμα διέρχεται από σημείο Α της κυκλικής τροχιάς
(Κ), ενώ στο αντιδιαμετρικό σημείο Β είναι ακίνη-
το δεύτερο μικρό σώμα ( 2 ) μάζας m2 . Για τις
μάζες των δύο σωμάτων ισχύει ότι m1 3 m2 . Τα
δύο σώματα συγκρούονται πλαστικά και το
συσσωμάτωμα συνεχίζει να εκτελεί ομαλή κυκλική κίνηση κινούμενο στην ίδια κυκλι-
κή τροχιά (Κ). Το μέτρο της μεταβολής της ορμής του σώματος ( 1 ) από τη χρονική
5 R
στιγμή t0 0 έως τη χρονική στιγμή t1 ισούται με:
3
1 5 7
α. m1 β. m1 γ. m1
4 4 4
i. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση.
ii. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.
(1+5 μονάδες)
Β3. Πάνω στην ίδια ευθεία ενός λείου οριζόντιου επιπέδου βρίσκονται ακίνητες 2020
μικρές σφαίρες ( 1 ) , ( 2 ),
..., ( 2020 ) ίδιας μάζας m.
Δίνουμε στην πρώτη σφαίρα
αρχική ταχύτητα μέτρου
με κατεύθυνση προς τη δεύτερη σφαίρα, οπότε η κινητική της ενέργεια είναι K. Όλες
οι κρούσεις που ακολουθούν είναι πλαστικές. Όταν γίνει και η τελευταία κρούση, το
ποσοστό της αρχικής κινητικής ενέργειας Κ που θα έχει μετατραπεί σε θερμότητα Q θα
ισούται με:
2020 2017 2019 2019
α. β. γ.
2021 2018 2020 2020
i. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση.
ii. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.
(1+5 μονάδες)
Σελίδα 4 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
Β4. Λιώνουμε ένα κομμάτι καθαρού μετάλλου και το λιωμένο μέταλλο, με τη βοήθεια ει-
δικού ζυγού το χωρίζουμε σε δύο μέρη, για τις μάζες των οποίων ισχύει m1 2 m2 .
Ψύχουμε σε καλούπια τα δύο μέρη του μετάλλου, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε δύο
κυλινδρικά σύρματα ( 1 ) και ( 2 ) με ωμικές αντιστάσεις R1 και R2 και μήκη L1 και
L2 αντίστοιχα. Συνδέουμε τα δύο σύρματα ( 1 ) και ( 2 ) σε ηλεκτρικό κύκλωμα πα-
ράλληλα και διαπιστώνουμε ότι διαρρέονται από ηλεκτρικά ρεύματα εντάσεων I1 και
I 2 αντίστοιχα, για τα οποία ισχύει I 2 8 I1 . Ο λόγος των μηκών των δύο συρμάτων
L1
ισούται με:
L2
α. 2 β. 4 γ. 8
i. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση.
ΘΕΜΑ Γ
Μικρή σφαίρα Σ μάζας 3 kg , βρίσκεται σε οριζόντιο δάπεδο. Η σφαίρα είναι δεμένη
σε αβαρές και μη εκτατό νήμα, μήκους 0,8 m . Δίνουμε στη σφαίρα κατακόρυφη
ταχύτητα μέτρου 0 5 m / s με φορά προς τα πάνω. Τη στιγμή που η σφαίρα φτάνει σε
ύψος ίσο με , ελάχιστα πριν τεντωθεί το νήμα, η σφαίρα εκρήγνυται σε τρεις μικρότερες
σφαίρες Α, Β και Γ, με μάζες m1 1,5 kg , m2 0,5 kg και m3 1 kg αντίστοιχα. Η σφαίρα
Α παραμένει συνδεδεμένη στο νήμα (από τη στιγμή που δημιουργήθηκε η σφαίρα Α
θεωρούμε ότι το νήμα είναι τεντωμένο) και εκτελεί, οριακά (με την ελάχιστη απαιτούμενη
ταχύτητα), κυκλική κίνηση, μέχρι να βρεθεί στο έδαφος. Η σφαίρα Β αποκτά ταχύτητα
μέτρου 2 ' 6 2 m / s με κατεύθυνση προς τα δεξιά και εκτελεί οριζόντια βολή. Τέλος, η
σφαίρα Γ αποκτά κατακόρυφη ταχύτητα με φορά προς τα πάνω και ανέρχεται σε μέγιστο
ύψος h 11, 25 m πάνω από το σημείο της έκρηξης. Να υπολογίσετε:
Σελίδα 5 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
Γ1. Το μέτρο της ταχύτητας 1 ' της σφαίρας Α αμέσως μετά την έκρηξη, καθώς και το
μέτρο της ταχύτητας 1 '' ελάχιστα πριν ακουμπήσει στο έδαφος.
(3+3 μονάδες)
Γ2. Το βεληνεκές της οριζόντιας βολής που θα εκτελέσει η σφαίρα Β, καθώς και την ισχύ
του βάρους της ελάχιστα πριν ακουμπήσει στο έδαφος.
(3+3 μονάδες)
Γ3. Την ενέργεια που προσέφερε η έκρηξη στο σύστημα των σφαιρών.
(5 μονάδες)
Γ4. Το μέτρο της τάσης του νήματος, τη στιγμή που το νήμα σχηματίζει γωνία θ με την κα-
τακόρυφη διεύθυνση, μετά την έκρηξη. Δίνονται 0, 6 και 0,8 .
(8 μονάδες)
Δίνεται το μέτρο της επιτάχυνσης της βαρύτητας g 10 m / s 2 . Θεωρήστε αμελητέα την αν-
τίσταση του αέρα.
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Εισαγωγή
Στην ευθύγραμμη κίνηση η μεταβολή του μέτρου υ της ταχύτητας που δεν αλλάζει κατεύ-
θυνση είναι το αποτέλεσμα της άσκησης μιας συνισταμένης δύναμης F σταθερής κατεύθυν-
σης, η οποία ταυτίζεται με την κατεύθυνση της ταχύτητας. Σύμφωνα με το δεύτερο νόμο του
Νεύτωνα ισχύει F = mα (1) με την επιτάχυνση α να εκφράζει σε αλγεβρική μορφή το ρυθμό
μεταβολής του μέτρου της ταχύτητας: α = (2).
t
Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση των κινήσεων που παρατηρείται μεταβολή στην κατεύ-
θυνση της ταχύτητας; Με βάση τον διανυσματικό ορισμό της επιτάχυνσης περιμένουμε να
ισχύει η σχέση: = (Δt 0) (3). H μελέτη μιας κυκλικής κίνησης ενός σώματος με τα-
t
χύτητα της οποίας το μέτρο δεν μεταβάλλεται (ομαλή κυκλική κίνηση) είναι το πιο απλό πα-
ράδειγμα για να δείξουμε ότι ισχύει η εξίσωση (3) και επομένως και η αντίστοιχη της (1) ε-
ξίσωση που περιγράφει το δεύτερο νόμο του Νεύτωνα σε διανυσματική μορφή:
F=m (4).
Κατά τη διάρκεια μιας στροφής στην κυκλική τροχιά, το διάνυσμα θέσης που συνδέει το
κέντρο της κυκλικής τροχιάς με τη θέση του κινητού διαγράφει με την κορυφή του ένα μή-
2 R
κος 2πR στο χρόνο μιας περιόδου Τ. Το μέτρο της ταχύτητας είναι: (5) και η
T
R
διανυσματική της έκφραση = (Δt 0) με το διάνυσμα R να είναι κάθετο στο διά-
t
Σελίδα 6 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
νυσμα θέσης R επομένως και το διάνυσμα της ταχύτητας είναι κάθετο στο διάνυσμα θέ-
σης R συνεπώς εφαπτόμενο της κυκλικής τροχιάς.
Μπορούμε κατά αναλογία εξετάζοντας το διάνυσμα της ταχύτητας κατά τις χρονικές στιγμές
t και t + Δt (Δt 0) να σημειώσουμε ότι το είναι κάθετο στην όπως ακριβώς το R
Σελίδα 7 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
Nήμα από πετονιά με μήκος 2 m περίπου
Λαστιχένιο πώμα με μάζα m=12 g
Σιδερένιες ροδέλες με μάζα 6 g η καθεμιά
Χρονόμετρο
Μεζούρα.
Επιλέγοντας ένα αριθμό ροδελών που το βάρος τους παίζει το ρόλο της κεντρομόλου
Σελίδα 8 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
Πίνακας 2
Αριθμός Χρόνος Αριθμός Μάζα Βάρος
Περίοδος Ακτίνα
Περιφορών Περιφορών Ροδελών Ροδελών Ροδελών
T (s) R (m)
N t (s) Nροδ mροδ (Kg) F (N)
2,60 24 0,20
3,80 24 0,40
4,50 24 0,60
5,00 24 0,75
5,50 24 0,90
(4 μονάδες)
δ. Να μεταφέρετε τα δεδομένα των πινάκων (1) και (2) και να συμπληρώσετε τις στήλες
των πινάκων (3) και (4).
Πίνακας 3 από Πίνακα 1
1
R (m) F (N) T (s) T2 (s2) 2
(s-2) FT2 (Ns2)
(4 μονάδες)
ε. i) Από τα δεδομένα του πίνακα 3 να υπολογίσετε τη μέση τιμή του όρου F T 2 :
...... ...... ...... ...... ......
FT 2 = = …………
5
ii) Η θεωρητική τιμή είναι: FT2 = 4π2mR =…………
iii) H απόκλιση της πειραματικής τιμής από την θεωρητική υπολογίζεται ότι είναι:
( F T 2 ) | F T 2 F T 2 | ............
(F T 2 )
και σε ποσοστό: % 100% .............
F T2
(3 μονάδες)
Σελίδα 9 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
στ. Να σχεδιάσετε σε σύστημα ορθογώνιων αξόνων τη γραφική παράσταση της δύναμης
1
F (κατακόρυφος άξονας) σε συνάρτηση με το πηλίκο 2
(οριζόντιος άξονας) χρησιμοποιώ-
ΤΕΛΟΣ ΘΕΜΑΤΩΝ
Σελίδα 10 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
ΑΠΑΝΤΗΤΙΚΟ ΦΥΛΛΟ
ΘΕΜΑ Α
Α1 Α2 Α3 Α4 Α5 α β γ δ ε
→
Β1. i. Σωστή απάντηση είναι η _____
ii. Αιτιολόγηση:______________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Σελίδα 11 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
Β3. i. Σωστή απάντηση είναι η _____
ii. Αιτιολόγηση:______________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Σελίδα 12 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
ΘΕΜΑ Γ
Γ1. _______________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Γ2. _______________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Σελίδα 13 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Γ3. _______________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Γ4. _______________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Σελίδα 14 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
α. ________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Σελίδα 15 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
β. ________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
γ. _______________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
δ. _______________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Σελίδα 16 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
ε. _______________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
στ. _______________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Σελίδα 17 από 18
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ
ος
30 Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικής Β’ Λυκείου 2020
ζ.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
ΤΕΛΟΣ
Σελίδα 18 από 18