SMP NEGERI 1 TAJURHALANG

TARI JAIPONG

Tugas : Bahasa Sunda

Kelas : 8.8

Kelompok :

- Muhammad Refaliza Akbar

Jaipongan
mangrupa jenis tari sosial tradisional Sunda anu asalna ti wewengkon Karawang sarta
pohara populér di Indonésia.

Sajarah
Jaipongan lahir ngaliwatan prosés kréatif tangan tiis H. Suanda kira-kira taun 1976 di
Karawang, Jaipongan mangrupa karya anu ngagabungkeun sababaraha unsur kasenian
tradisional Karawang saperti pencak silat, wayang golék, topéng banjet, ketuk tilu jeung
sajabana. Jaipongan di Karawang ngembang pesat dimimitian taun 1976, ditandaan ku
mecenghulna rékaman Jaipongan SUANDA GROUP kalawan pakakas basajan anu diwangun
ku kendang, ketuk, kecrek, goong, rebab jeung sindén atawa juru kawih. Kalawan media
kaset anu teu dicap (indi label) Jaipongan mimiti disebarkeun sacara mandiri ku H Suanda di
wewengkon Karawang jeung sabudeureunana. Teu disangka-sangka Jaipongan meunang
sambutan anu haneut, saterusna Jaipongan jadi sarana hiburan masarakat Karawang sarta
meunang aprésiasi anu lumayan ti sakumna masarakat Karawang sarta jadi fenomena anyar
dina rohangan seni budaya Karawang hususna seni pintonan hiburan rahayat. Kalungguhan
jaipongan harita jadi alternatif hiburan seni pintonan ti kasenian tradisional nu geus
tumuwuh jeung mekar baheula di Karawang saperti pencak silat, topéng banjet, ketuk tilu,
tarling jeung wayang golék. Ayana jaipong méré warna jeung pola anyar jeung béda dina
wangun kemasan, mimitian ti susunan komposisi musik nepi ka wangun komposisi tari.

Bisa jadi sabagian urang Sunda ngan ukur nyaho asal-usul tari Jaipong ti Bandung atawa
malah teu apal ti mana asalna. Dicutat ti Kepala Dinas Kebudayaan dan Pariwisata
(Disbudpar) Karawang, Acep Jamhuri “Jaipong téh asalna ti Karawang. Dilahirkeun di 1979 ti
topeng tina topéng. Tuluy dibawa ka Bandung ku seniman di dinya, Gugum Gumilar.
Tungtungna ngarangkep ku nyieun rékaman. Seniman Karawang dibawa ku Suwanda.
Lamun sukses, Bandung teh pang alusna. Karawang ukur dipikawanoh ku kendang atawa
nayaga (pamaén musik). Kumargi kitu ayeuna simkuring Disbudpar baris nyobian ngaguar
deui kasenian tari Jaipong yen ieu kasenian anu sabenerna asalna ti Karawang”. Tari ieu
dibawa ka kota Bandung ku Gugum Gumbira, kira-kira taun 1960-an, kalawan tujuan
mekarkeun tarian ti Karawang di Kota Bandung anu nyiptakeun hiji jenis musik sosial jeung
tari anu sasari tina tradisi artistik euyeub. masarakat Nusantara hususna Jawa Barat. Sanajan
mangrupa kreasi tari anu kawilang anyar, Jaipongan dimekarkeun dumasar kana kasenian
rahayat anu geus mekar saméméhna, saperti Ketuk Tilu, Kliningan, jeung Ronggeng.
Perhatian Gumbira kana kasenian rahayat, salah sahijina nyaéta Ketuk Tilu, ngajadikeun
dirina mikanyaho jeung mikanyaho pisan kana répertoar pola gerak tari tradisional anu aya
dina Kliningan/Bajidoran atawa Ketuk Tilu. Gerak-gerak bukaan, pencugan, nibakeun sarta
sababaraha jenis gerak mincid tina sababaraha kasenian jadi inspirasi pikeun mekarkeun
kasenian Jaipongan.
Saméméh wangun seni pintonan ieu muncul, aya sababaraha pangaruh di balik dibentukna
tari sosial ieu. Di wewengkon pakotaan Priangan, upamana, di masarakat elit, tari sosial
dipangaruhan ku tari Ball Room ti Kulon. Sedengkeun dina seni rahayat, tari sosial
dipangaruhan ku tradisi lokal. Pagelaran tari pergaulan tradisional teu bisa leupas tina ayana
ronggéng jeung pamogoran. Ronggeng dina tari pergaulan lain fungsina pikeun kagiatan
upacara, tapi pikeun hiburan atawa cara silaturahmi. Ayana ronggéng dina seni pintonan
miboga daya tarik anu ngondang simpati ti pamogoran. Upamana dina tari Ketuk Tilu anu
geus dipikawanoh ku masarakat Sunda, kira-kira kasenian ieu populér kira-kira taun 1916.
Salaku seni pintonan rahayat, kasenian ieu ngan dirojong ku unsur-unsur basajan, saperti
waditra anu ngawengku hiji rebab, kendang, dua kulanter, tilu ketuk, jeung gong. Kitu deui
jeung gerakan-gerakan tari anu teu mibanda pola gerak anu baku, kostum penari anu
basajan minangka cerminan masarakat.

Bareng lunturna rupa-rupa kasenian di luhur, para pamogoran baheula (penonton anu aktif
dina kasenian Ketuk Tilu/Doger/Tayub) ngalieurkeun kana seni pintonan Kliningan anu aya
di Basisir Kaler. Jawa Barat (Karawang, Bekasi, Purwakarta, Indramayu, jeung Subang )
katelah Kliningan Bajidoran anu pola tari jeung pintonanna sarua jeung kasenian-kasenian
baheula (Ketuk Tilu/Doger/Tayub). Samentara éta, ayana tari Topeng Banjet cukup populér,
utamana di Karawang, anu sababaraha pola gerakan Bajidoran dicokot tina tari Topeng
Banjet. Sacara koreografis, tarian masih mintonkeun pola-pola tradisional (Ketuk Tilu) anu
ngandung unsur gerak buka, pencugan, nibakeun sarta sababaraha rupa gerak mincid anu
saterusna jadi landasan penciptaan tari Jaipongan. Sawatara gerak dasar tari Jaipongan
sajaba ti Tilu Tilu, Ibing Bajidor jeung Topeng Banjet nyaéta Tayuban jeung Pencak Silat.

Tari ieu dipikawanoh lega saprak taun 1970-an. Penampilan tari Gugum Gumbira tadina
disebut kekembangan Ketuk Tilu, lantaran dadasar tarian nyaeta mekarna Ketuk Tilu. Karya
munggaran Gugum Gumbira masih kandel pisan ku warna Ketuk Tilu ibing, boh tina segi
koreografina boh iringanna, nu saterusna jadi populer ku tari Jaipongan.
Perkembangan

Karya Jaipongan munggaran anu dipikawanoh ku masarakat nya éta tari “Daun Pulus Keser
Bojong” jeung “Rendeng Bojong” anu duanana mangrupa tari awéwé sarta tari sapasang
(lalaki jeung awéwé). Tina tarian éta muncul sababaraha ngaran penari Jaipongan anu
handal saperti Tati Saleh, Yeti Mamat, Eli Somali, jeung Pepen Dedi Kurniadi. Awal
penampilan tari geus jadi obrolan, vulgar. Tapi, tina paparan sababaraha média citak, ngaran
Gugum Gumbira jadi dipikawanoh ku masarakat, utamana sanggeus tari Jaipongan taun
1980 dipintonkeun di TVRI, stasion puseur Jakarta. Dampak popularitas ieu beuki nambahan
frékuénsi pintonan, boh dina média televisi, hajatan jeung hajatan anu diayakeun ku swasta
jeung pamaréntah.

Ayana Jaipongan geus méré kontribusi anu signifikan pikeun para aktivis tari pikeun leuwih
aktif ngajajah jenis-jenis tari rahayat anu saméméhna kurang perhatian. Ku mecenghulna
tari Jaipongan dipaké ku para aktivis tari pikeun ngayakeun kursus-kursus tari Jaipongan,
ogé dipaké ku pangusaha night pub salaku iming-iming tamu ondangan, dimana
ngembangkeun salajengna kasempetan bisnis sapertos ieu dibentuk ku aktivis tari salaku.
usaha pemberdayaan ekonomi.ngaranan Sanggar Tari atawa rombongan di sawatara
wewengkon Jawa Barat, contona di Subang kalawan gaya Jaipongan “kaleran” (kaler).

Ciri-ciri wanda Jaipongan kaleran, nya éta bageur, érotis, humoris, sumanget, spontanitas,
jeung kasederhanaan (alami wae). Hal ieu katémbong dina pola pintonan tari dina
pagelaranana, aya nu dicorak (Ibing Pola) saperti dina kasenian Jaipongan di Bandung, aya
ogé tarian nu teu dipola (Ibing Saka), upamana dina kasenian Jaipongan Subang. jeung
Karawang. Urang tiasa mendakan istilah ieu dina gaya Jaipongan kaleran, khususna di
daérah Subang. Dina wawacanna, Jaipongan wanda kaléran, saperti kieu: 1) Tatalu; 2)
Kembang Gadung; 3) Buah Kawung Gopar; 4) Tari Pembuka (Ibing Pola), biasana
dipintonkeun ku penari tunggal atawa Sindén Tatandakan (sindén anu teu bisa nembang
tapi nari kana tembang sindén/juru kawih); 5) Jeblokan jeung Jabanan, mangrupa bagian
tina pintonan nalika panongton (bajidor) ningali duit (jabanan) bari ngucapkeun salam.
Istilah jeblokan dihartikeun salaku pasangan tetep antara sindén jeung panongton (bajidor).
Kamekaran tari Jaipongan satuluyna lumangsung dina taun 1980-1990-an, dimana Gugum
Gumbira nyiptakeun tari séjénna saperti Toka-toka, Setra Sari, Sonteng, Pencug, Kuntul
Mangut, Daun Puring, Rawyan, jeung Kawung Anten. Tina tari-tari ieu muncul sababaraha
penari Jaipongan anu handal, diantarana Iceu Effendi, Yumiati Mandiri, Miming Mintarsih,
Nani, Erna, Mira Tejaningrum, Ine Dinar, Ega, Nuni, Cepy, Agah, Aa Suryabrata, jeung Asep.

Kiwari tari Jaipongan bisa disebut minangka salasahiji jatidiri kasenian Jawa Barat, hal ieu
bisa katitén dina sababaraha acara penting anu patali jeung sémah ti mancanagara anu
datang ka Jawa Barat, tuluy dipapag ku pintonan tari Jaipongan. Kitu deui misi seni ka
mancanagara sok dilengkepan ku tari Jaipongan. Tari Jaipongan loba pangaruhna kana
kasenian-kasenian séjénna anu aya di masarakat Jawa Barat, boh dina seni pintonan
wayang, gamelan, genjring/terbangan, Kacapi Jaipongan, jeung ampir kabéh pintonan
rahayat ogé dina musik dangdut modérn anu gawé bareng. Jaipong kana kasenian Pong-
Dut.Jaiponan anu geus dirintis ku Bp. Nur & Leni.