Γιατί ο Οκτώβριος, ο δέκατος μήνας (!

),
δεν έχει μ;

Γιατί ενώ οι μήνες Σεπτέμβριος, Νοέμβριος και Δεκέμβριος έχουν "μ", ο Οκτώβριος δεν έχει;
Είναι αρκετά συνηθισμένο λάθος να λέγεται και να γράφεται ο δέκατος μήνας του
ημερολογίου ως "Οκτώμβριος" αντί για το ορθό Οκτώβριος.

Ένα λάθος αρκετά παλιό, αλλά και για "του στραβού το δίκιο", δεν είναι και δύσκολο να κάνει
κανείς αφού υπάρχουν τρεις μήνες με αντίστοιχα ονόματα, ο Σεπτέμβριος, ο Νοέμβριος και ο
Δεκέμβριος, που έχουν και οι τρεις "μ".

Τότε, λοιπόν, ο Οκτώβριος γιατί δεν έχει μ; Η εξήγηση βρίσκεται στο ρωμαϊκό ημερολόγιο,
το οποίο έχουν υιοθετήσει αυτούσιο οι δυτικές χώρες.

Αρχικά το ημερολόγιο αυτό είχε 10 μήνες και η χρονιά ξεκινούσε από τον Μάρτιο.

Οι μήνες Ιανουάριος και Φεβρουάριος προστέθηκαν αργότερα,

Το ρωμαϊκό ημερολόγιο στα λατινικά έχει ως εξής:

(1) Martius (στον Άρη)

(2) Aprilis (στην Αφροδίτη)
(3) Maius (στη Μαία)
(4) Junius (στην Ήρα)
(5) Quintilis (πέμπτος)
(6) Sextilis (έκτος)
(7) September (έβδομος)
(8) October (όγδοος)
(9) November (ένατος)
(10) December (δέκατος)
Σύμφωνα λοιπόν με το ρωμαϊκό ημερολόγιο, οι πρώτοι τέσσερις μήνες είχαν ονόματα Θεών
και οι επόμενοι συνέχιζαν αριθμητικά.

1/7
Οι επόμενοι μήνες συνέχισαν αριθμητικά. Η ονομασία του έβδομου μήνα, September,
προέρχεται από τον αριθμό septem (εφτά), του όγδοου μήνα, October, από το octo (οκτώ),
του ένατου μήνα, November από το novem (εννιά) και του δέκατου και τελευταίου,
December από το decem (δέκα).

Επομένως, αφού ο Οκτώβριος δεν είχε μ στα Λατινικά (October), δεν έχει, προφανώς, ούτε
στα Ελληνικά!

Αργότερα, ο πέμπτος και ο έκτος μήνας μετονομάστηκαν προς τιμή των αυτοκρατόρων
Ιουλίου Καίσαρα και Οκταβιανού Αυγούστου, ως Julius και Augustus.

Αργότερα, όταν προστέθηκαν στην αρχή του ημερολογίου οι μήνες Ιανουάριος (Januarius
προς τιμήν του διπρόσωπου θεού Ιανού, Janus) και Φεβρουάριος (Februarius, από το
ουσιαστικό februum, που σημαίνει καθαρμός, κάθαρση, λόγω των θρησκευτικών εορτών
εξαγνισμού και καθαρμού, Februa ή Februatio, που τελούνταν στη Ρώμη στη διάρκεια του
μήνα), η αρίθμηση "χάλασε" και ο Σεπτέμβριος από 7ος έγινε 9ος, ο Οκτώβριος έγινε 10ος, ο
Νοέμβριος 11ος και ο Δεκέμβριος 12ος.

Ωστόσο η ονοματολογία των μηνών αυτών παρέμεινε, χωρίς πλέον να κυριολεκτεί.

Αξιοσημείωτο είναι ότι η ρωμαϊκή ονοματολογία των μηνών έχει εισαχθεί σε πολλές γλώσσες
του κόσμου (ακόμη και στην Ινδική και σε κάποιες Πολυνησιακές γλώσσες), με ανάλογη
προσαρμογή της προφοράς στο εκάστοτε ιδίωμα. Ωστόσο σε ορισμένες Ευρωπαϊκές
γλώσσες η ονοματολογία των μηνών είναι τελίως διαφορετική (Σερβικά, Κροατικά, Τσέχικα,
Πολωνικά, Ουκρανικά, Μπελαρούς, Φινλανδικά, Βασκικά).

Πάντως, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί, σε όσες γλώσσες έχει ενσωματωθεί η
λατινογενής ονοματολογία (εκτός από τα Βουλγαρικά και τα Σκοπιανά), ο Οκτώβριος δεν
έχει μ!

Και επισημαίνεται εδώ ότι το Ελληνικό μπ αποδίδεται ως mp και όχι ως b, όπως το μβ

αποδίδεται ως mv (το b αντιστοιχεί σε άλλο φώνημα, το οποίο δεν υπάρχει στην Ελληνική,
οπότε Ampelokipi και όχι Abelokipi κατά την φωνητική απόδοση των Ελληνικών με
Λατινικούς χαρακτήρες –λατινογράφηση-, σύμφωνα με το Πρότυπο ISO 843),

Στον παρακάτω πίνακα (για όσους ενδιαφέρονται) επισημαίνεται με ανοικτή πράσινη

διαγράμμιση η μη λατινογενής ονοματολογία των μηνών, ενώ στην περίπτωση των γλωσσών
που δεν χρησιμοποιούν το λατινικό αλφάβητο παρατίθεται η προφορά εντός παρενθέσεως.

2/7
 Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος
Abkhaz (iapvar) (žəabrap) (xəažəkyra) (mšaṗy) (lac̄ar) (iiup)
Afrikaans Januarie Februarie Maart April Mei Junie
Albanian janar shkurt mars prill maj qershor
Alsatian Janner Horni März April Mäi Jüni
Arabic (Egypt,
(yanāyir) (fibrāyir) (māris) (abrīl) (māyū) (yūniyū)
Sudan, Yemen)
Arabic (Levant) (kānūn al-thānī) (shubāṭ) ('athār) (nīsān) ('ayyār) (ḥzīrān)
Arabic (Libya) (aynu n-nār) (an-nuwwār) (ar-rabī) (al-tayr) (al-mā') (al-sayf)
Arabic (Algeria (Mārs/
(Jānfī) (Fīfrī) (Afrīl) (Māy) (Juwān)
& Tunisia) Māris)
Arabic
(yanāyǝr) (fibrāyǝr) (mārs) (abrīl) (māy) (yūnyū)
(Morocco)
Aranese gèr hereuèr març abriu mai junh
Asturian xineru febreru marzu abril mayu xunu
Azerbaijani Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun
Basque urtarril otsail martxo apiril maiatz ekain
Belarussian (studzień) (ljuty) (sakavik) (krasavik) (maj) (červień)
Breton Genver C'hwevrer Meurzh Ebrel miz Mae Mezheven
Bulgarian (januari) (fevruari) (mart) (april) (maj) (juni)
Catalan gener febrer març abril maig juny
Cherokee (dunolvtani) (kagali) (anuyi) (kawani) (anaagvti) (dehaluyi)
Chinese
- Cantonese yātyuht yihyuht sàamyuht seiyuht nǵhyuht luhkyuht
- Mandarin yīyuè èryuè sānyuè sìyuè wǔyuè liùyuè
- Taiwanese it-goeh ji-goeh sa-goeh si-goeh go-goeh la-goeh
Cornish Genver Hwevrer Merth Ebrel Me Methevan
Corsican ghjennaghju ferraghju marzu aprile maghju ghjugnu
Croatian siječanj veljača ožujak travanj svibanj lipanj
Curonian januars fėbruars mêrcs aprils maijs juni
Czech leden únor březen duben květen červen
Danish januar februar marts april maj juni
Dgèrnésiais janvier févérier mar avril mai juin
Dutch januari februari maart april mei juni
Estonian jaanuar veebruar märts aprill mai juuni
Ewe Dzove Dzodze Tedoxe Afɔfiɛ Damɛ Masa
Faroese januar februar mars apríl mai juni
Fijian Jaanueri Feperueri Maji Epereli Mee Junee
Finnish tammikuu helmikuu maaliskuu huhtikuu toukokuu kesäkuu
French janvier février mars avril mai juin
Frisian (North) januuar februaar märts april moi juuni
Frisian (West) Jannewaris Febrewaris Maart April Maaie Juny
Friulian genâr fevrâr març avrîl mai jugn
Galician xaneiro febreiro marzo abril maio xuño
Gascon genèr heurèr març abriu mai junh
German Januar Februar März April Mai Juni
German (Swiss) Januar Februar Merz April Mai Juni
Greenlandic januari februari martsi aprili maji juni
Haitian Creole janvye fevriye mas avril me jen
Hebrew (yanû'ar) (febrû'ar) (mârs) (âprîl) (mây) (yûnî)
Hindi (janvarī) (farvarī) (mārch) (aprail) (maī) (jūn)
Hungarian január február március április május június
Icelandic janúar febrúar mars apríl maí júní

3/7
 Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος
Indonesian Januari Februari Maret April Mei Juni
Irish mí an mí na mí an
mí Eanáir mí Feabhra mí Aibreáin
(Gaelic) Mhárta Bealtaine Mheithimh
Italian gennaio febbraio marzo aprile maggio giugno
Japanese
(ichigatsu) (nigatsu (sangatsu) (shigatsu) (gogatsu) (rokugatsu)
(Traditional
(mutsuki) kisaragi) (yayoi) (uduki) (satsuki) (minaduki)
calendar)
Jèrriais Janvyi Févri Mar Avri Mai Juîn
Kapampangan Enero Pebrero Marso Abril Mayo Hunio
Kashubian Stëcznik Gromicznik Strëmiannik Łżëkwiat Môj Czerwińc
Kazakh (Ķaṇtar) (Aķpan) (Nauryz) (Säuïr) (Mamyr) (Mausym)
Korean (ilweol) (iweol) (samweol) (saweol) (oweol) (yuweol)
Ladino Jenero Fevrero Marso Avril Mayo Junio
Latin Iānuārius Februārius Martius Aprīlis Māius Iūnius
Latvian janvāris februāris marts aprīlis maijs jūnijs
Ligurian zenná frevá marsu arví mazzu zûgnu
Limburgish jannewarie fibberwarie miert eprèl meij junie
Lithuanian sausis vasaris kovas balandis gegužė birželis
Low German Januor Februor Moaz April Mai Juni
Luxembourgish Januar Februar Mäerz Abrëll Mee Juni
Macedonian (januari) (fevruari) (mart) (april) (maj) (juni)
Malay Januari Februari Mac April Mei Jun
Maltese Jannar Frar Marzu April Mejju Ġunju
Jerrey- Toshiaght-
Manx (Gaelic) Mayrnt Averil Boaldyn Mean-souree
geuree arree
Maori Kohitātea Hui tanguru Poutū te rangi Paengawhāwhā Haratua Pipiri
Marshallese Jānwōde Pāpode M̧aaj Eprōļ Māe Juun
Mirandese Janeiro Febreiro Márcio Abril Maio Junho
Neapolitan jennaro frevaro màrzo abbrile maggio giùgno
Niuean Ianuali Fepuali Mati Apelila Me Iuni
Normand jaunvyi févryi mâr avri mouai juin
Norwegian januar februar mars april mai juni
Occitan genièr febrier març abril mai junh
Se æfterra
Old English Solmōnaþ Hreþmōnaþ Ēastermōnaþ Þrimilcemōnaþ Sēremōnaþ
Gēola
Papiamento yanuari febrüari mart aprel mei yüni
Plautdietsch Jaunwoa Febawoa Moaz Aprel Mai Jüni
Poitevin jhanvràe fouvràe mar avrell mae jhén
Polish styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec
Portuguese janeiro fevereiro março abril maio junho
Provençal janvié febrié mars abriéu mai jun
Quechua Kamay killa Poqoy Pauqarwara Ayriwa Aymuray Kuski
Romanian ianuarie februarie martie aprilie mai iunie
Russian (janvar') (fevrali) (mart) (aprel') (maj) (ijun')
Sango Nyenye Folondïgi Mbângö Ngubë Bêlawü Föndo
Sardinian gennarju friarju martzu abrili mayu làmpadas
Scots Januar Februar Mairch Apryle Mey Juin
Scottish Gaelic am Faoilleach an Gearran am Màrt an Giblean an Cèitean an t-Ògmhios
Serbian (januar) (februar) (mart) (april) (maj) (juni)
Sercquiais djãvi fevri mar avri me djwĩ
Sesotho Pherekgong Hlakola Hlakubele Mmesa Motsheanong Phupjane
Sicilian jinnaru frivaru marzu aprili maiu giugnu

4/7
 Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος
Slovak január február marec apríl máj jún
Slovenian januar februar marec april maj junij
Somali Janaayo Febraayo Maarso Abriil Maajo Juun
Sorbian wulki róžk mały róžk nalětnik jutrownik róžownik smažnik
Spanish enero febrero marzo abril mayo junio
Swahili januari februari machi aprili mei juni
Swazi Bhimbidvwane iNdlovana iNdlovu Mabasa iNkhwekhweti iNhlaba
Swedish januari februari mars april maj juni
Thai (makarakhom) (kumphaphan) (minakhom) (mesayon) (pruesaphakhom) (mithunayon)
Toe Palolo Mulifā Takaoga Uluaki Hilga Toe Hiliga Uluaki Utua
Tokelauan
Ianuali Fepuali Māti Apelila Mē Iuni
Tok Pisin Janueri Februeri Mas Epril Me Jun
Turkish ocak şubat mart nisan mayis haziran
Tuvaluan Ianuali Fepuali Māti Apelila Mē Iuni
Ukrainian (sičen') (ljutyj) (berezen') (kviten') (traven') (červen')
Vietnamese tháng một tháng hai tháng ba tháng tư tháng năm tháng sáu
Walloon djanvî fevrî måss avri may djun
Welsh Ionawr Chwefror Mawrth Ebrill Mai Mehefin
Yiddish (yanuar) (februar) (marts) (april) (may) (yuni)
Zulu uJanuwari uFebruwari uMashi uApreli uMeyi uJuni

Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος

Abkhaz (iiul) (nanx̢əa) (cəybbra) (ž’t̢aara) (noiabr) (ṗxynčkəyn)
Afrikaans Julie Augustus September Oktober November Desember
Albanian korrik gusht shtator tetor nëntor dhjetor
Alsatian Jüli Äugscht Septamber Oktower Novamber Dezamber
Arabic (Egypt,
(yūlia) (aġustus) (sibtambar) (uktūbar) (nūfambar) (dīsambar)
Sudan, Yemen)
(tishrīn al- (tishrīn al- (kānūn al-
Arabic (Levant) (tammūz) ('āb) (aylūl)
awwal) thānī) awwal)
(at-tumūr; al-
Arabic (Libya) (nāsir) (hānībāl) (al-fātieh) (al-harth) (al-kānūn)
tumūr)
Arabic (Algeria
(Juwīlyâ) (Ūt) (Sibtambir) (Uktūbir) (Nūfambir) (Dīsambir)
& Tunisia)
Arabic (uktūbǝr;
(yūlyūz) (ġušt) (šutanbir) (nuwanbir) (dužanbir)
(Morocco) ūktūbǝr)
Aranese junhsèga agost seteme octobre noveme deseme
Asturian xunetu agostu setiembre ochobre payares avietnu
Azerbaijani İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr
Basque uztail abuztu irail urri azaro abendu
Belarussian (lipień) (žnivień) (vierasień) (kastryčnik) (listapad) (sniežań)
Breton Gouere Eost Gwengolo Here Du Kerzu
Bulgarian (juli) (avgust) (septemvri) (oktomvri) (noemvri) (dekemvri)
Catalan juliol agost setembre octubre novembre desembre
Cherokee (guyequoni) (galonii) (duliisdi) (duninvdi) (nudadequa) (vsgiga)
Chinese
- Cantonese chātyuht baatyuht gáuyuht sahpyuht sahpyātyuht sahpyihyuht
- Mandarin qīyuè bāyuè jiǔyuè shíyuè shíyīyuè shí'èryuè
- Taiwanese chhit-goeh peh-goeh kau-goeh chap-goeh chap-it-goeh chap-ji-goeh
Cornish Gortheren Est Gwynngala Hedra Du Kevardhu
Corsican lugliu aostu sittembre uttobre nuvembre dicembre
Croatian srpanj kolovoz rujan listopad studeni prosinac

5/7
 Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος
Curonian juli augusts sêptêmbirs oktōbirs novêmbirs decêmbirs
Czech červenec srpen září říjen listopad prosinec
Danish juli august september oktober november december
Dgèrnésiais juillet avout séptembre octobre novembre décembre
Dutch juli augustus september oktober november december
Estonian juuli august september oktoober november detsember
Faroese juli august september oktober november desember
Fijian Julai Okosita Sepiteba Okotova Nooveba Tiiseba
Finnish heinäkuu elokuu syyskuu lokakuu marraskuu joulukuu
French juillet août septembre octobre novembre décembre
Frisian (North) juuli august septämber oktoober nowämber detsämber
Frisian (West) July Augustus Septimber Oktober Novimber Desimber
Friulian lui avost setembar otubar novembar decembar
Galician xullo agosto setembro outubro novembro decembro
Gascon julhet agóst seteme octobre noveme deceme
German Juli August September Oktober November Dezember
German (Swiss) Juli Auguscht Septämber Oktober Novämber Dezämber
Greenlandic juli augustusi septemberi oktoberi novemberi decemberi
Haitian Creole jiyè out septanm oktòb novanm desanm
Hebrew (yûlî) (âvgûst) (september) (ôqtôber) (nôvember) (december)
Hindi (julāī) (agast) (sitambar) (aktūbar) (navambar) (disambar)
Hungarian július augusztus szeptember október november december
Icelandic júlí ágúst september október nóvember desember
Indonesian Juli Agustus September Oktober November Desember
Irish Deireadh
Iúil Lúnasa Meán Fómhair Samhain Nollaig
(Gaelic) Fómhair
Italian luglio agosto settembre ottobre novembre dicembre
Japanese
(sichigatsu) (hachigats) (kugatsu) (jūgatsu) (jūichigatsu) (jūnigatsu)
(Traditional
(fumiduki) (haduki) (nagatsuki) (kaminaduki) (shimotsuki) (shiwasu)
calendar)
Jèrriais Juilet Août Septembre Octobre Novembre Dézembre
Kapampangan Hulio Agosto Septiembre Octubre Nobiembre Diciembre
Kashubian Lëpińc Zélnik Séwnik Rujan Lëstopadnik Gòdnik
Kazakh (Šïlde) (Tamyz) (Ķyrküjek) (Ķazan) (Ķaraša) (Želtoķsan)
Korean (chilweol) (palweol) (guweol) (siweol) (sipilweol) (sipiweol)
Ladino Djulio Agosto Sietembre Oktubre Noviembre Disiembre
Latin Iūlius Augustus September Octōber November December
Latvian jūlijs augusts septembris oktobris novembris decembris
Ligurian lûggiu agustu settembre ottubre nuvembre dexembre
Limburgish julie augustus september oktober november desember
Lithuanian liepa rugpjūtis rugsėjis spalis lapkritis gruodis
Low German Juli August September Oktober November Dezember
Luxembourgish Juli August September Oktouber November Dezember
Macedonian (juli) (avgust) (septemvri) (oktomvri) (noemvri) (dekembri)
Malay Julai Ogos September Oktober November Disember
Maltese Lulju Awissu Settembru Ottubru Novembru Diċembru
Manx (Gaelic) Jerrey-souree Luanistyn Mean-fouyir Jerrey-fouyir Mee Houney Mee ny Nollick
Maori Hōngoingoi Hereturikōkā Mahuru Whiringa ā nuku Whiringa ā rangi Hakihea
Marshallese Juļae O̧kwōj Jeptōm̧ba Oktoba Nobōm̧ba Tijem̧ba
Mirandese Julho Agosto Setembre Outubre Nobembre Dezembre
Neapolitan luglio aùsto settembre ottovre nuvembre dicembre
Niuean Iulai Aokuso Sepetema Oketopa Novema Tesemo

6/7
 Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος
Normand juilet âot s'tembre octobe novembe décembe
Norwegian juli august september oktober november desember
Occitan Julh, julhet agost setembr octobre novembre decembre
Old English Mǣdmōnaþ Wēodmōnaþ Hāligmōnaþ Winterfylleþ Blōtmōnaþ Gēolmōnaþ
Papiamento yüli ougùstùs sèptèmber òktober novèmber desèmber
Plautdietsch Jüli August Septamba Oktoba Novamba Dezamba
Poitevin jhullét àut sébtenbre octoubre nouvenbre décenbre
Polish lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień
Portuguese julho agosto setembro outubro novembro dezembro
Provençal juliet avoust sètembre óutobre nouvèmbre desèmbre
Quechua Hawkaykuski Situa Chawawarki Kantarayki Ayamarka Hatun Raymi
Romanian iulie august septembrie octombrie noiembrie decembrie
Russian (ijul') (avgust) (sentjabr') (oktjabr') (nojabr') (dekabr')
Sango Lêngoa Kûkurû Mvuka Ngberere Nabändurü Kakaûka
Sardinian arjolas austu cabudanni ladàmini donnyasantu idas
Scots Julie Augist September October November Dizember
Scottish Gaelic an t-luchar an Lùnastal an t-Sultain an Dàmhair an t-Samhain an Dùbhlachd
Serbian (juli) (avgust) (septembar) (oktobar) (novembar) (decembar)
Sercquiais djwilet u septãb oktobr novãbr dezãb
Sesotho Phupu Phato Lwetse Mphalane Pudungwana Tshitwe
Sicilian giugnettu austu sittèmmiru uttùviru nuvèmmiru dicèmmiru
Slovak júl august september október november december
Slovenian julij avgust september oktober november december
Somali Luuliyo Agoosto Sebteembar Oktoobar Nofeembar Diseembar
Sorbian pražnik žnjenc požnjenc winowc nazymnik hodownik
Spanish julio agosto septiembre octubre noviembre diciembre
Swahili julai agosti septemba oktoba novemba desemba
Swazi Kholwane iNgci iNyoni iMphala Lidvuba / Lweti iNgongoni
Swedish juli augusti september oktober november december
Thai (karakadakhom) (singhakhom) (kanyayon) (tulakhom) (pruesajikayon) (thanwakhom)
Toe Utua Vainoa Faka-Afu Kaununu Oloāmanu Uluaki Palolo
Tokelauan
Iulai Aukuho Hētema Oketopa Novema Tēhema
Tok Pisin Julai Ogas Septemba Oktoba Novemba Disemba
Turkish temmuz ağustos eylül ekim kasım aralık
Tuvaluan Iulai Aukuso Sētema Oketopa Nōvema Tēsema
Ukrainian (lypen) (serpen) (veresen) (zhovten) (lystopad) (hruden)
Vietnamese tháng bảy tháng tám tháng chín tháng mười tháng mười một tháng mười hai
Walloon djulete awousse setimbe octôbe nôvimbe decimbe
Welsh Gorffennaf Awst Medi Hydref Tachwedd Rhagfyr
Yiddish (yuli) (oygust) (september) (oktober) (november) (detsember)
Zulu uJulayi uAgasti uSebutemba uOkthoba uNovemba uDisemba

7/7