You are on page 1of 14

ISSN :2088-9321

IURNAI, T]I{NII( SIPII,


lxDrf,$IUilwilnuspII,
ISSN:088 93ll
Penrsehrt:
DeLm Fallhas Teknik Univ.Biur syixh Kuala

PenanggutrSJrrab:
Kc1u. Juruetr Teknik sipil Unikrilas stl!} Kuala

Prmlmpin Redrki:
Dr. k Taufiq sridi.M Eig
Pcnruniing Pel,ks,ml
clnikr serila Nugftha, ST, YSi
Nuol Malahilali, ST, MSc
NafivhALlluda. ST lvtT
FobriyutiMrtrLina ST MT
Noer Frdhly. ST. MT
Yus Yudhyani.ro, sT M-f
Fitry lnnrw iHasri

?enyuniiDg'hli:
Dr.h Mochahnad nluddir, Y Eng
Dr.1r. raufiq Saidi, M. Eng
Pfl,lDr h. tl. MuniNansyrh M.Sc
Ir Banh (rhairu1lah, M.lng
llubarak, ST MT
Nurira. ST MT
\dtulMalxhayoti, ST M S.
Nunva, ST. MT
Dr. h Altiansyah Yulimur BC
Dr. Eng. Syansidik. ST. M Sc

Ifir!Aeb6rari:
Dr lr. TriTjahl.no M Sc (UI)
Prot Dr.lr Sobitah. V.S (UNS)
Dr. Kusno Ad, Sanbowo S.T (L\S)
Dr.E.g k
Syan i. MT(UNS)
Dr lechn.. h ,\sMndy. MT(ITE\AS)

Altrm.r Srkrci'ritrr/RcdrLsil
Jurus.n Tckrik Sifil unircsnas syiah (uala
JL sye$AbduiirulNo 7
D.ru$!hm, Band. Aceh 2:l I I l
wehsilc hnns:iAir goosle.!on\nc/iurnaliekniksiDil/
. mr r!!!ll4!4!prlrr!b! \e ninihormsilldnl
vo ume 2, Nomor2, ]anuarl2013

IURNAI, T]ITNII( SIPII,


r h.rupak n mdah bagr a uruh clvlbs t l:demrL dlbidan3 konnru
uhal Teknfi srpl] U nlyla h ksl de n
l]'gkuuanmery.mb.ngr.ndanmeigiif'msibnp.ombanganhknoo
ftekuenn i.lbrt nsa r.[ s.bhun Pada

Kajiu Nmrik ,omt Pogrh bad6 DiaSlnal LinL Ge6{ P.tL


Snllat Bnja Eccenbiutty Bnc..t Frune 7W D
KltdL Bmbanq Btdi o, Ynl$an

I\D*AE A foialN*ot Netutt (AM) U,tiMehpcrti*siPsilatu 111- t26


Lmlu! Pro6l KMI (c) Fsoseo
Mocl'a dad AJ{"ddin, Rudiansrah Pdtu, Ahdila .llbat

an lisi Lapkd Do Peltudiurn Dayi Du*ug Tmt Ytng 127 _ 135


Dihitung Den8rn Bebdpa Mciod. Pado lolrsi Rencd! Dm PLTA
PeEmEcn Mfld Mdioh

PeDgmh PeMnbrne Kapu Tqhrdap Xcp.dllln Dm Nilai CBR L1-146


Tdah cM6ut Abu TinEg

Kriin ?ejb* v i.tkh ordr. P!d! Tdnip f.latsanun ?bv.k 141'154


(oi$'l.i I)i Phvinsi Aceh
lbnt Ab6 Majid, Narul Molohotnn

Kdiirn Pmy.bob Do DEnpih Cdr Osur pads }royek Jalm Dan 155 _ 164
Jmbdsn Di PDvinti A(eh
Mubaral. M. IsJn, Pkb Soi
Kajisn Bizyd OE rrad Padc PelabMan IDy.k Gedug Di Bo& 165-172

Durai Proyek Dm UDth TenaS! Kerja Berdsdla Pogalm'n 173_130


Kep'h TukmE Pada Kmtrutsi Rumh Di Kou Bod. Aceh

SrEregyOfcbundMler Conhindion MoMgomot Ar Oxb.w Am 1Al - 190


ofPanisliet vill$p, Bdda Ac.h Munioipality

studi Efisie.si IriSisi I.d. PolrL S'eh Di D&El: higNi Pindnh 191 ' 202
Mqi un Riutihadi, .4nb Fatzi, Iwn Syah.li
rssN 2033 9321
o9. t31- 146

PENGARUE PENAMBAHAN KAPUR TERIIADAP


KEPADATAN DAN NILAI CBR TANAII GAMBUT ABU
TINGGI

YudhYmioro
Yus
,uBs T.*nik sip rokulrs T.loit, Univdsibt svioi Kucla
JL Tgk, syeh Abdul RaufNo. 7, DarusdoE Bod, Acch23l I l, emil: ,uvudhv@tuil.com

Ab'tut: tMdrE o Ratq P1grqar hk otas Pturioa A..h @PtP ,aceh). Pnno'd
as a ,eh ah' na rb m.h"d tu,aaa ho 4d ta tqt Jqo. ltt Dnat NoEo4 RoY-
f,.d selo@ M.] 1..h rntul h th? tdt@4 ol th. try 'o|t 'att. P t 5o t' hdq \n to\]
h@np Mo o,. di. am^ red?.t a tF@v th. propatia oI Prut stk m
*bit;.; k th" e,d h,eh ah Na, o:l abhn.n tn1 D*o t'aDakt a.eL ron dqdto
tm. sab i"d aki,a;ord o.qd 3"o a t21n htu te4'o'd"d aut nJ@ae
",t^dn% at Dhrnat D@n* i.tu&qa noatut .oahl spa ft ErNN
,hc )iru Dahad
...@ o^tdt 6h Md m;;^ rc;ii ad E,r,' a n".r'a.at P4Pn4 hetud.
.".^,*. cBR,cdtfa-iR^E tohq lad sathis lt.,srt\vowdkeo Lndot
b;1% d3r. Attie.t*,6 . AbittRwt oip@t:ota% b onontuaat1)'4 tt"
csR wt tlt?Bd b t t% lar cBp sodd atut B9 p fBR tJn oo*.i o,t
rcnrcrd 24,93% N.llitE vdtre IrM ininab @ndinors. tht' the $f*iE Pat ett
eabilizotion otte'.k Et2%lin kttoft
X@ttu: Nt eil, ndbtlatu,litr, CRR, ttirs

Ab.hr}r Mennt &b Bslei ?mgk jiu Tdmlogi Ptuim A..h (BPT? A@h), lE I'hu
6mb d, PDnm A.fb e4 m.tr('Fi 1,14.000 h! v'nl *.Mr o' a(h iv( Aeh BmL
-N,@
RrE A*h nhb dm'n'a(h sinsli. Ddm rdesm *baga' d s' s'r lurl 16
fror&L bth e,6bd Dm'| . dtv, duubg vsos sslr Endsh srbh stu rindrk'n vls
d;duhn md;.68b!u nIlLtiE hd s'mblr J,rs tx s MsuloDgtx adr!'h
oi,it,*'. o'tm m*ir"^ u* @bu ohu trns€r d'percreh de D.e I mbd.(
h^ 6 dn"b,li"-j L-* ",.d*6 v,nsi s@tr 4\ 3\ du u'0. Phsu)m ^Rh ,zns
d,i,IuLD oHoo rod; mebd. ASTM, r.rdr de pcnsnjis ed {ar filh v,Dg mhplB
l&e u. hsris'fi. mllbh qhA,h, .ds rbu de Ldd o'sm.l dd p.lsujiu rlal
"i. -.;-" ;u-. P..'dd-. cN (ohtmia 8.adap Ratiq ab Ptncrnhznsrt
(J#red. Hc ;detilim mmjuk*tn pasDb'tm ropnr 4% dd 3% mds,}jb lln
;ms;su iil,j-cBR hih gmbur, tbpi p'd! @puEn l2%, nilai cBR nninsht
r?6]r% -n L cBR s",*", dh 139,70% ubl cBR umat , dd iilai p.nssnbdss
be&ms 24,91% d.d kondi.i aulnn D.Dsm d@ildm sbilisdi rain crnhut cf.hif
pdr *ad!r c,mp'lm }!pu I29(
xinru ,h s'dbur. sbbilisi, l.pu, CB& p.lgabrogd.
Ijhd gmhd Dsupik o sulnr doosn duh[* yrns trtsl mdan, ADabila k6,1@
yalg sgnt a6jnL den€& kondhi ,ug pw u.tut mdulug 6e6!' lebih Endai
slolu leBstrg ol.h .ii Taeh Cmhrt dri b.ftr konst hi y!I8 dipihrtq6 tlalc
mlmr6 dislM otet sia{isa veeFbsi Yde ota Ejadi keloss@ (b&r,s .,P,.i4
Edkhulari &lm mktu yag
Dagm t ECon ..$ac,r llirn D.!n Csnbd Mililo Eltu ttbuta
(@ rort sdrlt), l!!,n can$ur mmiliti &ra dil@ slni, pori_poi ntl6, &Lsnn hth
Volume 2, Nomor 2,lanuan 2013 _ 137
lunal Ieknlk SiPll
unrveunas sYrah Ku.l.

sobt didmi$i ol h pdi-loti mihD


jug! nenoib &nss b,an-enth )ms jIB n&t
,Eg b6!d, di ddM ssl 8a.!!t D.44 dil@didrndisl ikis.@t€ld.n-Ldid!p.t
risbn poi $n& dar b.i.l ili hDh yag nayctqt ar ndql,I kcddalBLbikn &n
lrld.lGli bdll i,i ain tuL bntn 8m!ul ,@lm jost! puj!trs ,trg lid.t dalt
jug' n@ilill sibt mdln Mrptl (a'pa_ did6n Tdrh @h$ffrreurrli *6188q
rtr sl, jit!
l6dr4r b.bo y!,s tclEja ]63E dandmk d+Bibilibs ydg lidggi
diabqi ydg aho ffi]!t.6r4 M.lan Amln (2003:2) mde&jsiks lrdrbut
!.!ll@ ydg b6ar blgi stuhE y.!g ale e.toEri mbid .,Etuit (Dti),69 tt@nnn

db64u di al,srr PenM yug ddrk dad nah4hotq oc!,ik s.pan d.dau!.4

,nrtd (ttltaana! celtlawt) dko rcrye bdna, .d6ng do sttr bbuhlL )ang
bablor Ejadr Elrk-ELt stutnt tu keni- bEtEulei dds Lmdbi linghDg{ Ydg
bB.mc u, sn€,r &dil, okiE6 &n
G-nbd Irr,oBia nrrdo, jmis l@'lrm d48i. Gdbll biMy, ignaiik
g,ribdt pis d63e1r@n ra6ilebih di e.tu lo&,€i dilm jd8}l wt'Il s@logis
lol4 14,91 iuh hd(h! (Ami,n 20ni). rtus lon dm E6ll@ b*14i. ]lmbaiit
S.b6xie bMya leEts di surEleE, @Iidgg.k Ebalot€laulrrfu
I&litu dM Popu dqlgm wi6i r.d!h-
Khrinkrd T.nrh G.mb
bdb.da efi! ndprla @l
'@ ,rg Sds @ tnnh Sorrnd daho
gunhf bne *diga di duio Eblrh K,e
sisr.m U6i6lirsi r,sCS (Uni6rd Srrl d@i6'
da Rair d6 Ansi&! So*d Cljahjm,
2m6:l). Badasdor dle Balri P.4*ajim
dlm tsim) d.heri dhbol hmf Pr (Pa,)
Mmurul Amim emld45) Uscs wntogi
Tikbrosi P.ir6im A@n GPT! Adr), lE
I'16 ganbul di Prwisi Aoeh 5ad ini ,]r@-
tdDht {l!ro 3 (risd) krl.8tri u]!m Tairl,
h.lniir lcs. T,sh bdnutn halu dm TrDlt
p6i 144.000 ha yeE hseba di Acei J.t0,
Ac.h B@! NrgM Rrya, A@h Sda d&)
&ngu lode oBnik tinBl. KnNs utrt

Lu @ r.Dat carhn ydg ok&


,4,wian ojsttu ]nAh*$t 8d lh^tptt -
bes nEneaL$ sulu teodrL dalm Fn- rd qtrsi,t) smbur umd* L.LmpoL A-
3, Lrai lid.t dipsifti*B d& dr{tr1 diLlsi-
Bn$6nBDin rstutlu slr vilny€L Dip6-
luld 5utu Gbde pot€itm yrng tD61 u-
ti. ffiperballi sifahi&l yog htu8 rM- M*rdl!.o d,n xdrorh (1965) dola
rnnid o ds linidi Poll) tlmH,Li
goEngkd pada llnan 8@but salah sn$ya
tamhgobln lfu sqa,t ymg l€rllDdtbg

miadi2 (du)k lompolq yoih rqtrm Pd


(6,mbul B.Mt).knge tadDelm s.ri:
Dclu An@m (2001i:3) hEh spnbut dn ,tnor?hM GMttu Pqt (ad.bn
2tr/D

djliEAdilG, eta€E d6h hbrlq ysg Tdat Beld) &rg0 *odEsd sat <
13a - volume 2, I,lomor 2, ,anu.ri 2013
2eZ. K.d. l!tuh San$ul ini d.pat dilelm iurpi l11.@ Tehklir adalai P6tM dengm
pou6, eba€li bMh s!€!i ldb.k dan parla lus stjrr 3.690.921 ha didomi@i grnbul
utmr{ mprnYai tqMrQur mdrd} d,nck (5erqlcm), smbln s.dang (l(rc
l
tur b€bd (daln &hns) rus ffsii Endan 20{kr) &n smnuldd'n (20G300 cs).
d, penE rpttan ra! s8ath€{. MdDl \lhhyuto, d&l em5:25) di
xleeifik'si la,n sarbut nmmt pdau SuMl€$, pEny€b€m lshtu Srnbut
ASTM D ,1427 didisa*m at r lni{ *Et *cm &oiM trdard di drl,fu En&h
lodE ab,, riigr,t keamd:, tnP*,r PaYeF sep6nj0gpubi liru, d@ ln u.g e4ai

ts, do lobpshi tubnlm (Amin, slruhn Ud.A ah,l y'$ dmiN r.dapol
2OOla39), 5.!eti diinju*lcr dnlnn Tat€l I di wa}ah PEvrN Fjrr, siinDlda s.L&q
Jslbi d& SuDdm Uhe Dtld wilarah
)@C Lbin snpit, Ithe gmbutjuga lliLmD
bn di dala@ pdui bM! IihusMya di wi_
larlh PllviBi B&ghiu, Sll]llfu Bd do
(.s@(q@r44) ----r!l:r
\i/stldb, dkt (2005:26) nH,y.b k n
di IEiDd Aeh, l@ Lbs g@bt Pad!
c. B6i@d- eE @ 4444- Tahu 20{, id.lah 274-051 ha, s+eni dihr'
"*.,,*.*,0*"..*
t'Mfu:xseffiyi@d]0z!00n juuo padn Tot€12, dasm tqnpositi sm
.,IigiIr!pdG@&r0.n.n3004e bln ss! do*tl lyms didomian
d Erffi]4 i r!E!Esqi!q!!!::].:99! &prtbzrni*) san'Pr &Lh (Ydg
didomindi Ir@aBlsaprrt)
"tuFPed am,ii'oaa-r
'

Sebrr.n Grnbul 6m!1.ru drn A..h


Anonin (2011:D nEnt6ud@ bhea
srDbr: knyuq &r eM:rO
lE roial lalo gmbrt di 3 (ti9) pul,u ula@
yrinl S@u4 Kditu dn Peu tddon K.rlkter'BllkTrnihGmbutlnd.ned!
14.m5r4 ha lr'ia 8@td blns k dlpor Me]rmr YuliMlo dd HNtsdi i2oll),
di Smdd (6,416.649 h!) ddrgm lu.s stu ydg smsd l5lM dai sihr frsik b.rh
bslnboE m@ ladalam dogkat (5G santut adilrl ni,ai kmdu4e oEanil Fng
loocn) slpai ..nsol d,lan e3mcn). rinsgi su! dengd Pms Pdbcnbls.nY!
s€relah snorro", Irba Smbul K.B,Mun Hil per'liDg lah unruh diFlhalitm,

a&hh leil@ Lc{ii! (4J73.004 ha) dasm bnal gmbd nmpEld PH )@g s8il
ted,l,fro dard,l mp€r snEel ddfln Mdah, hrl ini beuiftr kmif(Md.hLr,20o)
Volume 2, Nomor 2,lanuari 2013 139
)umalT€knlk s,Pil
unrv€Ert s syrah &rl.

s@ um lmju!@,i&l lsit
Tlbel 3 crxo,1. =-! x 1oo% 0)
bffi eobut di Ld.@iE sift n r lairr
Embut bopdrg&uh t itudlp silor lehrilolq,
rs,a". = -Lr 1oo% al
ditunjuldon d!l@ Tlt€I4, Sifrr ydg poling
la&q*r, Pe,!@ I dd 2, hqg! X
@jol adrlrh d!r! d*ug md!,l d6
dar Y mn al@ n lgayog dileitulo' dri
G&ltor I utuk gnfik Imghrg l. ,ib diDe
mlelteEnkd6c h.nin s!.ni leielug 2
Oaeim oml maupstli lmdqEg @kIu),
trrkn hm dilahkm kmksi ehi,8ga niloi X
da Y yrry digDrln ndrl,h X' d.n Y,. NiLi
cBR diDilih yos re66e ditu (ts&r

sfurY'lrlbdxrlfutne.n)

3'!{,a@afuFdb !
1- 4
stur:tubtullild(20r) 7
aTi'
th
Colilo i, RNkE Rdlo GBn
SukiM mn abkan bolM
(1999:30) crhrr.k b posjiu@
sdi Lufu E}d l:0@4)
dqa dubns hrDh daw (sfu,adr) p8da
!.,t]@&n F*.M lenhr dinr{ht6
do8r nilai CBP" CBR Fbr bli dipor?
nnlkn oleh Crllbni, Dirbnx { Eishwars
pada Tahu l%8, CBR ada&n psnaadngh
b.bon,Eg dibutlb}a utuL p€EhEsi
't@
@toh b.ln s.tdsr 0,1 io.n abu 02 inch
l,bodnum drp6r dib€dahn oh3
CBR
dmgd b.b6n sbrla Dad! !.n tE i 0,1 inch
ahu 0'2 ieh, spedi ,ms ditDju*lm ddm
2 (du) !1]@ yiitu cBR llbonbium
lr,lme I dan 2. B€ban snie ad.lci
mdajM (&v["d d6i8, CBR) dm ctsR
tE6o y,!g dituju}}m Tlh€l 5. Nilri cBR Ilboreiu dp6 tuld.,m (tkedtd
d.r,E, CBR), Su}jmo (199c34) mne

140 - Volume 2, Nomor2, lanuari2013


hudc, b.Iwa perbeddr shB Pnsujie dibaiingl@ &igm hlrh griobtil ,mi
SNbn dqip CBR dN UNa*.d datgn n E, dtk Delrh*e Fnolitim
(2003:2)

CBR Ldlht ps& palikuo k@dili b.n& uji brha&, DdbailoD (.bhiUsi) hith 3a$ul
Pbda UBa"rd &ri, CB& Ma uji dd@ ddse ffio ,oildd ja& v (?c.9. Se
t Ddrsi d$d, sd.,8km Pod, Srr&d ini heyak digund.A unrt k@.tul6i
'm
da@ CBR b.rd. uji Ed.bin daiulu y@g lffilulrd pssy@L! I(hls a6!

d.i@d&a dllm !n *lmn 4 (*rp6D bEi k rhou *.d{ sam en6l d4gi

enbil diuku Dduq.h6atuYa (Mrirs)


yme m.ip€l@ p.ridldj'ss FDba
'fu MaLriol,eg di&blt npl&Ien litim
nm dnggi &ngudnej iniM (ddm PGn)
idi odalan hnl gpDrbut ,.ng bgel dai
P@ik'ai. CBR dilrL[u elebh Md!-
D* Lsbrlelq (,bupolen Ac€h JEa PE
vlBi Acet dtu *ryE sbt€ai baho sbilisi
(st titidY ae?,, ,EB dipeol.h d.nsF
Sl.blllrlrl trn.h glmbut d.ng.D Klpur
mnb€li di p6ea selu$ P€Euiim dile
M6mr Hfdiyanm (2010t), sblilisi
kukm di bbo@iM M.ldtik ftEh F _

hal dilalold mnrk Ergrbth sifat{i&r


hrlET.In* uni@ia syiah (,aln
tclois tan L s?cni tlpsB dlkins; toc
Pmsujid yes dil,lo d d.lm Pstli_
pGibilirar, r.nBbnihs, lGmldahs ditq
rim ini tudni d.n p€nerjiil si6t{6t fitis
ir*al Dolesi pens@ban€E dtu sNilifrb!
U]lmY! )ag trlipuri lodd ain bEnt !pBifi!., @li.k
hn dap pdbdn ktde oii sbbi
sinEal *&de abn tbn ktdE o4@ila scrh
lisi l@i'di 2 (du), r{ih
t Mn d,pd dib,gi
Dagujiu s6t*iht mlrds ,sg rlip i
sEbiliss nddnis dm sbilisi dogu
r'ratw. rxr (ctttkdia Bwins Patio)
halh LBbsh (kimi.fli) B*aar. baIE
de ?6s@baisu (Sr-&is). Adbis hiit
tubai yrg sri4 digurutsd ad.lah m4
lopu d,rlaki*@ di t bmtod@ Fnerii
kapu, abu d'hdns (1, dr), ,!Pal OinDo)
Baloi Risd Da S,]dddilsi hd,ei
(B,ARISTAND) Bdda AeL
Penclirio Tjrnyan (1997:lll) &opd
sr.bilisi k pr d6 slM Lrnadlp h'n Iengrmbll.tr stn .l t.n!h Srmbut
g@rbut ydg dinFdi6ldi crtrDl@ bn b Jois mFI hrDh Sobm,mg diebil
orgmik ioEhadlkn pdiigkiEl nil,i (tsR d,i tEFses (ata/red
lok si ad,l,h hMn
utuk (mplm lcDu 5% dE selrm 3%. r@pre) sclffjub)a diLki&d pef,IDat4
s@tu ,tu Ruhini4sih (195) rbl,n sMv uji (6r dqE@ @ ma'cedi b_
"iB).Eieu$lr
i,l sm mBl
NlSDho (2012151) mlrprnk ! b,hM hail dlrd caryful
poElirim l.bdlbnm ]Mmjul&m Pqm_ destapthngsled'lMl 2oI8r?iB
b6hm l0,9/o lopu de Ssla Pa& bn h dig@ks u&k ndgmli kt€liollil b-
ganhut doj8aFamh. 23 tli d.Pit
ru
marnrs}!*s niloi CBR *bds 2,6 kali liFl Dsi Denc@hl prda bid.ng wdikal
tolume 2, Nomor2,lanua. 2013 _ 141
lumal Teknlk Slpll
unrveurtas syrah xuala

&lm lnb6g rdri&, dard diid.nlifitaikdr UDlr* posujim CB& dil,hrkd ba&dt4
jdiFjan brh. r&4 bx\ keddM mL ASTM D 1383 &! @tpuri lmdili,ldaLd
dr taEh don loEmbilu wp.l l'lrh ddi, (&ed,mr) drn U,wlzd (fidlk bmd6)
S.ldin iq ddrh ptugujio CBR ini jug.
P.ngujlrn dfrt{lflt lirh t!n.h dilohron p.neuhe trhid4 nilri !€4@-
PenEuji& siirt{itu tuis EDh ymg dila-
hhr &lm paelitie ini mggbalor m-
ro& ASIM Trhd 2ml (Liu d.n Erc4 2m3).
lensiim @ht
ndiDud Knde An PNrdu Fftlidm M@tan ditEm
(.roi!rE c,,b, ya.s didaedm AslM D oln *pali djnxj!*lar d'lD Gntd 2
2216 B€Et speifik (,M. 6k r) yEg 'qns dihlrula. p€nsljiu rifir*iftt
bqihll S€lebh
di&sl,o ASIM D 354, Anrlisit BuliM 6sir htun e@butdo uulisis hmi lapl,,
(6uft{re ,,,,t&) }6s ddslm ASIM bonm shlilisi lapu dibolan]@I p{d'
D 422, Xdr Abu d$ Xdlr OlEoik (/rI taMn sMhut &nsM aisi 4'lq 8% de l2%

ond OtEaic Anbt).JtEdies.JM ASIM ddi hq* rqinenr Kondim dil,lolcr


D 2q7447 (Amird, 2mlb:35). pa,sujim rsmd.hn ut* ruinB'ruing
B€drsr*rr ASTM D297437, ,.nE!- * **O* dip€Dlel Dilri OMC
jim lcd,r d68r rEfrauth
8bu dilil<ukdn lopttnM Mobfe C.a@l) atu vq da
b€tm uji la&lm o6, de4a sDh! y6g MDD @rdin@ Dry DND) a,arrtu,
diruiklm !fu bebbi! mpoi Imcq€i
.1,4fC. Suhu tbp dip€dh.n*rn p.da $h!
td.bDl hin$a eluflh heida uji mnjadi ab'r
i'nhl.d. pdb6L,! N yire lqjadi
,nitu
sbLh sutu p&iodc p.n8din8e lebin hdul
(Anoriin, 2mlb:47). Krd{ obu d6 hnE
oBdr diMEh deietu 6one@rke Pe-

G)

rodu tsutk (%) - 1Do - xtut od l%) (4)

Psqljlon rtflt{iflt ndonu t nlh


(O,?,.rb, ?},4
Pdsujim PenEdahr
dibhto dflsE mssutrl@ retode
&,d.d PlaDr HMt ! AS-[M D 69&
Ddi poBujim pcmlnal,i ini jueo d.pat
dikehii Bd$ volum (U,, Yersno hmh
142 - volume 2, I,lomor2, )anlan 2013
?osrlid cBR dilahlco EihrdrD se Edl Iengujhn Stflt Nini. KrPur
pcl uji yds d$uai Me!@ hail uji Pe- Tab.l 7 lrtmju*lcn hdsil
Fnsujid
md!tu (nihi wa dm'IddJ n*tna-ffirg mllieis ljbja prda MRISTAND Bm&
3 (ds!) buah Ma uji utu* 3tlilp cenpu_ A€h. tblnpak bahw lardmg$ &]5m
ff rya b6lk hlut lndisi ldled d Lh_ Olsida (coo) lebih d.njtu ddl umr f.in

Mt dsb utut p.n!]ljiMst€&ns. nlE hi ddwakn syaqa yag lE!.m


Pengrkle nildi p.nEmbesd dah pening dal@ ka*tirm k'Pe lolw st
(fl! i,rd dilahrkan ddea o@ nm@g lrEl6i densp at tke mjadi k lsiE
Dr"/ CurSe pattd t nda uji CBR ysg d@ hidoksi& ic(oHD Ydg dorat n63trcl
dm eL@ 4 hri. Po8 rm dilablm F daae b€ik lptbila dion+u ddg$ l!.!h.
ri.p IEi, ydg se@ leorilis dikerrhu bahwa
hi.r,. p pquinpr.dLlu' rkprr
hah, EutuE lcmFr& ar,n @8&mi
D.n8@bmgd bila diboi air

Ilstl ?.tr8ujirn s,Iat{if.t rbk Grmb


Hdl poeujim siht{ifol fili. diFli
Il,.ilPelgrji.nPeDa.r in
h6i*o parL Trb.l6 b6ihn ini. Dapo! diidoni_
Gmbe 3 m6up6rm Kwd rml&&n
fi6i*6 !6hw TdiS C@bd A€h JcYa
,as dipebLh d,i posujid P€mad.b d+
t rmaslt eh gmbui de4e kldr
Ydg oir
cm neb& s/rddd Pdror. xlM Lsebr
@gat linggi YaiN 79r,9ela d4 tamn gan'
disuralm &luh ffitu*an Dilri {+ do
bur dengm ladrig{ ibD lirgsi di tu l57q
yd& s.pqn dipdin d.!Ta5.l3

trbd 6, Esoe.4uiLislh..lr i hcsbur Is


I

4 hdkism{bvir oserqt !

Bqd@ld Fnsljid k dd,!M sd_


tdt dmgm @ n@&tltn biergm H Db.r * Enn D.lFjnr Demdt! G.nhur
spdjdg 12 m. d,pa! dip.ni*d kdd& \d&'l@(ryC6)
,M ge$d lebih dei 10 n do hm* yd*(g/m) 0J$ qr52 0ro qry
l*€pn gmbtn dalm, dm34 bulo tir '.
bMn I r dri p€mul6 6ah.
volume 2, Nomor 2, lanuari 2013
lumalTeknlksiPrl
r.liive6ir.s syrah xual.

16 iaebul lsdidi ta@ ko! y63 di


H6il F.ng,jid cBR T.mn Gmbut tubrhld My.bablor erjodior. 6lsi
Aet IE{ dipslihr&ra prd.Tlb€I9 hdik[ timi. dorgo bn h du in yee lskld&g
ddm t nch sMbut Senuhn bqe FEa-
t e trFr ynB dillDholJo,, m,lB s,ri(id
bmr€t lM irul ,@g diik l d.n8a kqu
s.hii$a bab sahbui m6jdi *na*i'i !dd,l

PoingllllD Elci kj6it ,irg b.npa


Pengrtuh X.pur lsrhrdrp X.P.d.t n
Dengikih brn dmgu l,p[ juga lMStki-
Paff$ahm r.aDu pdda Taffn Caoll,t
barto *hdugd at rtrg dibunrit& unuh
bepalgodlt t drai.p p6]mer k@rdaM
mcapsi ld nojodi sn in boloraE,
llnah ,flg bsup6 .ilnior"F deld, se0€ni
s€hingg. wajugo bal<lmg moEpal ?,63%
dinnjutt@ pda G,nbr 4 de 5 hsitu ini.
pd. k dr csmpm klru l2%, rlal ini
$pe i.vsng diiEjukku. d,lin GJmblr 5.

Pengrruh x.pur rerh.d$ Nll.l cBR


t- I€4anh mn u6n kapu riiathp lilai
CBR dip€niha&in prdo Gmbor 6, Tmpon
t* bih$! nihi Ura*ad
CBR S,al?d d,n CBR

t,, p!&ldiasi mputrn krpu 4Yo, 3% &n l?Z


mourr'uttrn kdddmnsan lerjoninya

GMbe 4 lmpdindb! bonm nilai ks trem Fnincka|D dlai @&


YJ* MAdmi !eiiil*.6 siiinE dmga! *reni yDg ditujtrl:ltu Cmbs 6, s@
btuhalnyn penmlae kar,q clnplm jelc bjdi lsda @rplnm *.rpur l2olq s-
kror, ,mpai 13,a3% dd lddi.i Mlnya dogtxn D6da mplm 4% &n 3% psing-

pa& vui6i 6plm kaDu l2qla ?aing- knMya b€lM sisDfild. Hrl ini dis6sbt&
144 - Volume 2, Nomor 2, lanuarl 2013
klw pa& crnDl@ 4% rld 3% jtobn Rorri *imio hjrdi balpl penEfuh
k pr,@g dibnbohtm nEsih ldiki. e obn hn h l6npmg &4e
llM krDE 'ang
hinssoMl6i tiuJa yds djdi ylitu pdrel& s:dniry, l'futrn DfiDullm laryus
r.nmtu lr.pu denge ll,M Er.h ,6ih yrry b.muah! id ncgalif. Hal ini l@8'}j-
k$ng. P!d! 6ptm lrru 87q Painera_ bdlm kffipuo ralur, lopbg htuk
m mins-m"nS nilri CBR Soat d d$ nmik an GI2O) mmiadi bshEnE *trng-
cD'R u$oabn adalai 9,14/r de 32,!5% B nild D.ng@ho'Ee pm n*lru.

Pad!lcds cldrptr t4u l2lq Iilri


cBR hEn n6{rLni p.niiebb hingga
ml.bini nihi CBR Mdn {, @iog.ming
nar.tpoi 93.00% uEk CBR 9,1"d dd
96,61% ulut @R Unn@, ?ain8lotu
nil,i cB* ini lerjodr rm c,DDlm l4r
12% cukip eGhif @Bh4iI@ ihl@ mtu
u:M &n n de4er I@u Yd,g tciftt l.bih
konpak sdirya M8hsiltm dxya dnhrg

cmbu 6 just tE@dinadon tohm


pad! kador c,rplm l6pur 12% n'jidi pe
H6il p*litiu nEmju$e ce4Dtr
kapur 4% dm 8% Fdd 6nah gmhrl
bs dilondingkd CBR So4&d, E l ini 'rBg'
is lm D.nirytll8 .ihi (tsR ydg b.lw
mmuju&,n Ya PaeNn an bddap
'd siSnifil@,Ijtu} 6npum 12% poins*nlar
n l6i hD' @s hjidi Pdrh!@ t€nd!
&i *ondisi cmlnva minx-ming lerldi
uji slau 4 (enwo hei m*Eakbdld
pa& nil,i keprdohn s.!@ 1333%, nnaj
gunp,l'n€urDrls y&g leit€ntul dio@
cBR S,zlzd s.6etu 93.m',6 der nila CBR
klpEd'! h'n nmjadi lenai lcn$oli
!r!&*ad eb$ 96,64%, sql! nilri
Pelgaruh Kopw t rhadrp N[.t pcEembdnEa b.&!ng hin38! 2483%.
De4D deriLd shilisi erci gmbut
Iaudlrt wrsi Fanb.ftd k.pu cfiT efe*lifpoda lodc @Dlm *.Fr l2yc
iqn{bp nilri pe4@tegE (trIirg) dah
sarbul ditnju]:km Fd! cmba ?, Tmpok
Unri. p*liliD ymg hal.lojuhl
brh*a sidne dengan 6.tub€bn{ tad{
s.boihlrq ju!! dilrhlo! utuk tush Smbul
kpuE ldnilaiFng@bugm bMh Sarnbul
tki lo*lri loin dj Psvisi Aeh, seet Ac.h
lME lMi pau@ MDd 2ar3% rlai
B@rAc.h Sdaes dln snlEtil
kddisi lwalnla DarL c@pum @u 17"
Volume 2, Nomor 2,lanuari 2013 _ 145
)umalT.rnkslpll
uilveclt s syrrh Kuala

dd Ewlu io!, New Imey: Pr.licr


Poniis rMympoikd uEPm erim
lGih k@ado suddt Ddi ,ilmdintlr ST. Nugmhq s. A., 2012, sEini!.si Tanrh
les !€.lr@y6 &LB pfl.lirim ini, Cmbul Ri6u Mcn8guoto Canpu-
m Tan h Non Orgoik Dlt S.D{
S.b4oi B'ntiTimbu@ ,.1 .
Aninim 2001a. Pddum Geotekni* I
Jumdl Dinmita Toloil SiPjl, Hal :
?h..( Iembmbkdn dan sif'rsifil
l5l-t56. Suakan! : Univdit r
DM Tdah Lun,l. Bindug : Tin
Mulmdiyc[ StrEkana.
Pur Litbmg Pruo!@ Tmsporlaei
Su*i,:@, S., 1999. Pe*msm tator
Anonim, 2001b. Podum GeotokJ,il 3 - Jalar R!t!, B.ndu4 : Noo.
?ayolidik'n Tm.h LundL lmeljio!
Tjonjono, J. A. 1., 2006. xtjis Pol@si
kbmlorium, B'ndlrg : nm Pusar
E d.rsn Gmlut Indmir
Litlcng Posolm Trmsp.tui
Berd'dlon A.D.k LingtDgd.
Amnim, 2003, Tdya dd Jamb S.Putcr
lnp://psda.bgl.6dD.go.id
Ginbul di Asia Te.8gra, Kbu$snYa
H,, 199?. shbilisi T.nil,
Tj.hyoti,
di I.donsi!. Pale8k! Rcyal
Oeeik M.nsgurld xlpur d@
(NNiuD Cenhd Kdilfulhn
SeEo. NttioMl SeniDft m
Technolqy o, Rs& snd Bndge. m
An.nin 2011. Pclo l,ohm Gimbut
soa soik. Hol : 106.113. J.t tu:
Indonesie J.l@iB Blhi Bese Penc_
Dirjo Bin' Mrer, Lilbug PU.
lirim dd Pog.nrbdgm SumleE
\tuliub. E 8., dm l]aMdi, F, 2oll.
d.y! loto Ie6!im. Mensbkd Mctode Perb.ikm
Hordiyatno, C. H,, 2006. M.kanil! Tsah
l. Yogyakorta : FI UGM.
Ilrrs, T., Rohayq W:, dd Arifin, D.S.,
w.hranlq Ritu& s. D0 HerYanto, B,
2003. Studi Prild*u K.luaLn Tmah
2005. Inv@bi..si I-.ho Rlss
cmbur Krlinmhn Y g DbLbili
lcmbur di Pulau sudr@ Befiois
sikon Derpn Semo Potltnd.
T.loololi Pcrginder@ Jauh du
Juml TeL.oloEi. Eal : I 3
(SIG)- Bosd : Bilti Pmelitiu Tarh.
J.lrr6 : Telnik siDil FI uL
Khllid, J., 2012. BII? Aceh Jalin
Kedsom d@sm Unileuilas Teulu

hdpr/Pw.n d.hbsg.d.phtr.so.id
!iu, C., d.n Even, ,. B., 2001. soil
Pbpcni.s : Tdtin& Meowhmi
146 - volume 2, Nomor2,lanu.rl2013
.lum.l T.knlk Slpll
uilve6itE sylah (uala

r.d Evaluilid. Nee J6oy: !@ric.


PcnuIs ,mran4o]d uepd ttim
hrin keprdr $ld@ Ddi R.hldilltb S.T. Nugroho, S, A.. 2012. Shbilisai TerI
ill botsqt d.lNla*lirim ini. GrDbDt Riou Mergigudm CmpG
m Tu.t N@ o,aoik Dm scEe!
SchlgaiBmnobumJald.
Am'iq 2001i. Pand@ O*reknit I-
Junsl Dinsnika T.knik Sipil. Hal :
Proses Pembentrknn dd Sifahifct
15l-156. Suta&tu : UniveBih.
D$or Tdoh Lurli Binddg : Tin
Mubinniniyoh sDm*a1!.
Pusst Litbmg Pruom TrDspotui.
sutiDe, S,, 1s99. lerkrds L nu
AnoDiD, 20016, Pandum G.ol.krik 3
Llu Rayc, Bodurg : Now,
Pe.yeliditd Tdri ,,una* Pogajim
Tjanjom, J, A. 8., 2006. Kajim PoteBi
LaboEioriun. Bandug : Tin Pus.t
EndlDm O0Sut IndorcBin
Lilb6ng Pt@Tlxnpotui.
BeldM*m A3pel LitrgtD8p.
AmDiD, 2m3. Tdy! don JaMb S.pud
hnpr/psdg,bgl.sdm.3o.id
Gmhn di Adn Tdg8am, Khusstyr
Tjihyati, Ii.. S$bilhai Tmai
199?.
di lDdor.si& Polu*i Rila:
Orgmih Md$ra*m Kopu do
KoneBium cenlnl Kalims&n
Smen. Nalioml Snimr o,
Tehnolo8J of Roa{Ls 0d B;dgE d
anoDin.201l. P.i. Lrim C'mbui
soi soils, Hrl : 106-113. Jo&El!:
IDdoneia, Jakda: Btlri B*r Pcne-
Dilm Bino MorEA Lilba,g PU.
lili do Pongembu8tn SDmbets
\tulimb. F. E., ds HNadi F., 2011,
di,, Lrhe Petuiin.
M.nstuks Mddde P.rbaikat
Ho.diyalno, C. H.. 2006. Mekanilo Tddr
I. Yogyrlana : FI UGM.
IlrG, T.. Rrhdra, W, dt Arifm, D.S,,
wahyuto, tuluDg, S. Dan Hdydio, B.,
2003. Studi Prilrku K.kuoton Tuoh
2005. Invenlarbai lotm R @
C'mbur x.li]rmb Yog Distabili-
Soobin di Pnliu s!6dm Bdbsis
s6iln D.ngan Sem.n Ponlard.
T.*aologi Pengjnddm Jilh &,
JllmlTeLnoloAi.Hol:I-8
(SIG). Bo*or : Bd.i Paelilim ToBh.
,al@d : Teloik sipil FI UL
Kldid, J,. Ac.h Jolin
2012. BPTP
Kerjosm deDgd Univmilrt Tdla

Itrp/wjrd.lilba4.d.pian.gp.id
Liu, C,, dd E1€n, J. B., 2003. Soil
I,ropeties : T.sin& M.cmmcnl,
146 . Volume 2, Nomor2,lanlarl2013

You might also like