ESP 7 MGA INAASAHANG KAKAYAHAN AT KILOS
Pagtanggap sa mga pagbabago sa katawan at paglapat
SA PANAHON NG NAGDADALAGA / NAGBIBINATA
Mga Palatandaaan ng Pag-unlad sa Panahon ng
Pagbibinata/Pagdadalaga sa Iba’t Ibang Aspekto
1. Pangkaisipan
a. Nagiging mahusay sa pakikipagtalo at pakikipagtalakayan
b. Mas nakapagmememorya
c. Nakapag-iisip ng lohikal tungkol sa mga konsepto
d. Nasusundan at nasusuri ang paraan at nilalaman ng
sariling pag-iisip
e. Nakagagawa ng mga pagpaplano sa hinaharap
f. Nahihilig sa pagbabasa
g. Nangangailangan na maramdamang may halaga sa mundo
at may pinaniniwalaan.
2. Panlipunan
a. Lumalayo sa magulang; naniniwalang makaluma ang mga
magulang
b. Ang tinedyer na lalaki ay karaniwang ayaw magpakita ng
pagtingin o pagmamahal
c. Karaniwang nararamdaman ng labis na mahigpit ang mga
magulang; nagiging rebelde.
d. Dumadalang ang pangangailangang makasama ang
pamilya
e. Nagkakaroon ng maraming kaibigan at nababawasan ang
pagiging labis na malapit sa iisang kaibigan sa katulad na
kasarian
f. Higit na nagpapakita ng interes sa katapat na kasarian ang
mga babae kaysa sa mga lalaki.
3. Pandamdamin
a. Madalas mainitin ang ulo; kadalasang sa mga
nakakatanda o may awtoridad ipinatutungkol ang mga
ikinagagalit.
b. Madalas nag-aalala sa kaniyang pisikal na anyo, marka sa
klase at pangangatawan
c. Nag-aalala sa kasikatan sa hanay ng kapwa mga tinedyer
d. Nagiging mapag-isa sa tahanan
e. Madalas malalim ang iniisip
4. Moral
a. Alam kung ano ang tama at mali
b. Tinitimbang ang mga pamimilian bago gumawa ng pasiya
o desisyon
c. Pantay ang pagtingin o pakikitungo sa kapwa
d. Madalas ay may pag-aalala sa kapakanan ng kapwa
e. Hindi nagsisinungaling
Tatlong Mahalagang Layunin
Ang mga inaasahang kakayahan at kilos (developmental tasks)
sa bawat yugto ng pagtanda ng tao ay may tatlong mahalagang
layunin:
1. Nagsisilbi itong gabay kung ano ang inaasahan ng lipunan
sa bawat yugto ng buhay.
2. Nagsisilbing pagganyak o motibasyon ang mga ito sa
binatilyo o dalagita.
3. Malilinang ang kakayahang iakma ang kanyang sarili sa
mga bagong sitwasyon.
Mga Inaasahang Kakayahan at Kilos na Dapat Malinang
ayon kay Havighurst
1. Pagtamo ng bago at ganap na pakikipag-ugnayan
(more mature relations) sa mga kasing-edad.
Mga Hakbang:
a. Alamin kung ano talaga ang iyong nais sa pakikipag-
ugnayan.
b. Ipakita ang tunay na ikaw. Iwasang magkunwari.
c. Panatilihing bukas ang komunikasyon.
d. Tanggapin ang kapwa at kaniyang tunay na pagkatao.
e. Panatilihin ang tiwala sa isa’t isa.
f. Maglaro at maglibang.
g. Mahalin ang iyong sarili.
2. Pagtanggap ng papel sa lipunan na angkop sa babae o
lalaki. Kailangan hubugin ng mga nagbibinata at
nagdadalaga ang kanilang papel sa   lipunan. Hindi porket
ang isang lalaki ay umiyak, siya ay mahina na. Kadalasan
ang papel na ginagampanan natin sa lipunan ay dikta ng
ating kultura.
3.
ng tamang pamamahala sa mga ito. Magkaroon ng
positibong pananaw sa mga pagbabagong nararanasan.
Kumain rin ng mga masustansiyang pagkain at maglaan
ng oras para sa ehersisyo.
4. Pagnanais at pagtamo ng mapanagutang asal sa
pakikipagkapwa.
5. Pagkakaroon ng kakayahang makagawa ng maingat
na pagpapasiya.
6. Paghahanda para sa paghahanapbuhay.
Mga Hakbang:
a. Kilalanin ang iyong mga talento, hilig, kalakasan at
kahinaan
b. Makipagkaibigan at lumahok sa iba’t ibang gawain sa
paaralan (extracurricular activities)
c. Magkaroon ng plano sa kursong akademiko o teknikal-
bokasyonal na ibig kunin sa hinaharap.
d. Sumangguni sa mga matagumpay na kakilala na may
hanapbuhay o negosyo at magtanong sa kanilang
tagumpay
e. Hubugin ang tiwala sa sarili at ang kakayahang
magpasiya.
f. Hingin ang payo ng mga magulang sa pagpili ng angkop
na kurso para sa iyo.
7. Paghahanda para sa pag-aasawa at pagpapamilya. Ito
ay magaganap lamang sa huling yugto ng pagbibinata o
pagdadalaga. Huwag ito madaliin. Bigyan pansin ang mga
mahalagang bagay tulad ng pag-aaral, pagtuklas ng mga
talento at pagkakaroon ng mabuting kaibigan.
8. Pagkakaroon ng mga pagpapahalaga (values) na
gabay sa mabuting asal. Mahalagang magkaroon ng
positibong pag-iisip, pananaw at damdamin tungkol sa
iyong sarili dahil sa pamamagitan nito mapapataas mo
ang iyong tiwala sa sarili.      
Malilinang ito sa pamamagitang ng:
a. Hayaang mangingibabaw ang iyong mga kalakasan.
b. Huwag matakot na harapin ang mga bagong hamon.
c. Palaging maging positibo sa iyong mga pag-iisip.
d. Isipin mo ang iyong mga kakayahan para sa iyong sarili:
huwag palaging umasa sa opinyon ng ibang tao, lalo na
ang pagtataya sa iyong mga kabiguan at tagumpay.
Friendly Reminder: Kailangang maging maingat at di
padalos-dalos sa mga gagawing pagpapasiya at kailangang
maging bukas sa pagtanggap ng tulong o payo mula sa mga
taong nagmamalasakit at nagpapamalas ng mabuting
pamumuhay. Ang iyong desisyon ngayon ay may epekto sa
iyong bukas.