‫مرجع مهندسی عمران | ‪https://telegram.

me/civil_arch‬‬

‫کلیات مباحث حقوق مهندسی‬

‫مسئولیت چیست؟‬

‫در اصطالح حقوقی مسئولیت‪ ،‬الزام به جبران خسارت به سبب زیان وارد بر دیگری با مترادف با تحمل کیفر‬
‫است‪.‬بنابراین مسئولیت ممکن مدنی یا کیفری باشد‪.‬‬

‫مسئولیت مدنی ممکن است ناشی از عدم رعایت قانون یا عدم اجرای تعهدات قراردادی باشد‪ ،‬اما مسئولیت‬
‫کیفری ( یا جزایی) همواره ناشی از جرم‪ -‬هر فعل یا ترک فعلی که قانون برای آن مجازات تعیین کرده‬
‫است‪ -‬می باشد‪.‬ممکن است بر اثر ارتکاب عمل مجرمانه مسئولیت مدنی (الزام به جبران خسارت) نیز به وجود‬
‫آید و هر دو مسئولیت به طور توام حاصل شود‪ .‬نوع خاصی از مسئولیت نیز در حرف مختلف از جمله‬
‫مهندسی ساختمان‪ ،‬مطرح است که مسئولیت انتظامی نام دارد‪ .‬مسئولیت انتظامی مترادف با مجازات های‬
‫حرفه ای (مانند محرومیت حرفه ای) است که در خصوص مهندسان ساختمان در مواد ‪ ۹۰‬و ‪ ۹۱‬آیین نامه‬
‫اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب ‪ ۱۳۷۵‬آمده است‪ .‬برای تحقق مسئولیت مدنی وجود‬
‫سه عنصر ضروری است‪:‬زیان‪ ،‬فعل یا ترک فعل زیان بار و رابطه سببیت بین این دو عنصر‪ .‬از موضوعات بسیار‬
‫رایج مسئولیت در مهندسی ساختمان‪ ،‬تقصیر است‪ .‬چه در جنبه مدنی (تعدی و تفریط) و چه در جنبه کیفری‬
‫(بی احتیاطی‪ ،‬بی مباالتی‪ ،‬عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی) به نحوی که به محض بروز حادثه‪،‬‬
‫نقصان یا ادعایی‪ ،‬غالباً تعیین مقصر مدنظر قرار می گیرد‪ ،‬لذا این امر نیز شایسته توجه الزم و دقیق جداگانه‬
‫است‪.‬‬

‫منابع مسئولیت مهندسان ساختمان چیست؟‬

‫قانون مدنی مصوب ‪ ۱۳۰۷‬و اصالحیه های بعدی آن‪ ،‬قانون مسئولیت مدنی مصوب ‪ ،۱۳۳۹‬قانون مجازات‬
‫اسالمی مصوب ‪ ،۱۳۷۰‬قانون شهرداری ها مصوب ‪ ۱۳۳۴‬و اصالحات بعدی آن بویژه تبصره ‪ ۷‬ماده ‪ ۱۰۰‬آن‪،‬‬
‫قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب‪ ۱۳۷۴‬و مباحث بیست گانه مقررات ملی ساختمان‪ ،‬منابع اصلی‬
‫مسئولیت مهندسان ساختمان در ساخت و ساز شهری است‪.‬‬

‫در منابع دیگر مانند رویه قضایی و فتاوی فقهی‪ ،‬کمتر به موضوعاتی که با در نظر گرفتن جمیع عوامل ساخت‬
‫و ساز فعلی پرداخته شده باشد‪ ،‬برمی خوریم‪ .‬در منابع عرفی‪ ،‬تاکید بر عرف بسیار رایج است که بویژه در قرار‬
 ‫مرجع مهندسی عمران | ‪https://telegram.me/civil_arch‬‬

‫ها و نظریه های کارشناسی مشاهده می شود‪ ،‬حال آنکه در حال حاضر الزامات قانونی کافی وجود دارد به‬
‫نحوی که مراجعه به عرف را غیر الزم سازد‪.‬‬

‫[شما میتوانید در اینستاگرام مطالب جدید ما را دنیال کنید ‪.‬‬

‫انواع محکومیتهای مهندس ناظر‪:‬‬

‫الف) حقوقی و مدنی‬

‫ب) کیفری‬

‫در صورت آسیبهای جدی و خسارات مالی شدید در محاکم قضایی و دادگستری بررسی خواهد شد‪.‬‬

‫ج) انتظامی‬

‫در صورت آسیبهای کمتر و شاکی خصوصی در شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی استان تهران بررسی‬
‫خواهد شد‪.‬‬

‫چند نفر از همکاران و دوستان مهندس ما در محاکم قضائی محکوم شده اند ؟‬

‫چند نفر از مهندسان در زندان هستند؟‬

‫*کلیه پروندههای ریزش ساختمانهای مجاور در حین گودبرداری به دادسرای حقوقی جنایی ارجاع داده‬
‫میشوند(قاضی جمشیدی)‬

‫* علت اصلی محکومیت مهندسین پس از بررسی ‪ ۶۰۰‬پرونده ‪ ،‬عدم آگاهی آنها از اختیارات و مسئولیت‬
‫آنهاست‪.‬‬

‫*اسلحه ناظر قلم او در نگارش گزارشها میباشد و در صورت نقص ایمنی حتماً باید راه حل صحیح‬
‫ارائهشده و دستور توقف صادر شود و گزینه خالف دارد انتخاب گردد و نباید در گزارش بعدی ایمنی را‬
‫تأیید نمایید‪.‬‬

‫* در صورتی که متوفی زیر ‪ ۱۸‬سال و یا اتباع خارجی بدون پروانه باشد‪ ،‬بیمه دیه یا خسارات را پرداخت‬
‫نخواهد کرد (استفاده از کارگر اتباع خارجی و یا زیر ‪ ۱۸‬سال تخلف می باشد)‬
 ‫مرجع مهندسی عمران | ‪https://telegram.me/civil_arch‬‬

‫*در موارد خطر ‪ ،‬ناظر باید مستندات کافی را جمعآوری کند و این امر از طریق مستندات زیر انجام‬
‫میگیرد‪:‬‬

‫الف)دفتر خدمات الکترونیک شهر(ثبت گزارشات)‬

‫ب)دستور کار به مالک در هر مرحله ساختمانی( با قید کلمه ابالغ و تفهیم گردید)‬

‫ج)ناحیه شهرداری در صورت تخلف‬

‫د)شهرداری منطقه‬

‫ر)سازمان نظام مهندسی استان تهران‬

‫ز)بازرسی و وزارت کار خیابان هویزه(ماده ‪ ۷‬آئین نامه ساختمان)‬

‫ه)وزارت راه و شهرسازی (به استناد ماده ‪ ۳۵‬قانون نظام مهندسی استان تهران)‬

‫*قبل از صدور پروانه ناظر به هیچ عنوان نباید در امر نظارت دخالت کند ‪(.‬مجرم و ضامن )‬

‫* ابالغ رسمی و قانونی را میتوان از طریق دفاتر اسناد رسمی به صورت اظهارنامه قضایی انجام میگیرد که‬
‫حداکثر ‪ ۱۰‬روز‬

‫زمان میبرد‪.‬‬

‫*تعهدات کتبی مالک و پیمانکاران جز در زمینههای ایمنی کارگاه به هیچوجه رافع مسئولیت مهندس ناظر‬
‫کارگاه نیست‪.‬‬

‫*بعد از وقوع حادثه جانی ‪:‬معموالً بازرس وزارت کار حادثه را گزارش میدهد‪ .‬بنابراین ناظر باید نامه عدم‬
‫رعایت موارد ایمنی را به اداره بازرسی وزارت کار هم ارسال نماید‪.‬الزام ارسال این گزارش در ماده ‪ ۷‬آئین‬
‫نامه حفاظت از کارگاههای ساختمانی آمده است‪.‬‬

‫الف)چنانچه فوت اتفاق بیفتد‪ ،‬کالنتری راسا کار را تعطیل میکند و پرونده را به دادگاه میفرستد ‪ ،‬سپس‬
‫کارشناس رسمی از کارگاه بازدید کرده و پس از بازخوانی گزارشات ناظر و… مقصر را شناسایی میکند‪.‬‬

‫ب)در صورت وقوع خسارات جانی غیر از فوت تا زمانی که حادثهدیده شکایت نکند ‪ ،‬به خسارت او رسیدگی‬
‫نخواهد شد‪.‬‬

‫بعد از مرحله شکایت دادگاه از بازرس وزارت کار درخواست بازدید و بررسی شواهد و مدارک جهت تعیین‬
‫خسارت و مقصر را مینمایند‪.‬‬

‫*اگر طرفین دعوی سازش کنند پای ناظر وسط نخواهد آمد(نام ناظر در رضایتنامه قید گردد)‪ ،‬اما اگر کار‬
‫به شکایت برسد و قرار شود دادگاه حکم دهد‪،‬ناظر هم در تخلف سهیم میگردد‪.‬‬
 ‫مرجع مهندسی عمران | ‪https://telegram.me/civil_arch‬‬

‫ج) وارد شدن خسارت حین تخلف و نداشتن صالحیت‪:‬چنانچه خسارت در حین تخلف رخ دهد ‪ ،‬مثالً ناظر‬
‫پایه ‪ ۳‬نظارت ساختمان ملزم پایه یک را نظارت نماید‪ ،‬بیمه هیچگونه خسارتی را پرداخت نمینماید‪.‬اگر‬
‫اشتباهی در اثر عدم داشتن صالحیت صورت گیرد عالوه بر پرداخت خسارت مهندس ناظر محکوم به یک الی‬
‫سه سال زندان میگردد‪.‬‬

‫* طبق ماده ‪ ۱۹‬قانون مجازات اسالمی کلیه کسانی که عوامل موثر در وقوع حادثه میباشند باید مجازات‬
‫گردند‪.‬‬

‫*ناظر فقط مجاز به انجام امور نظارت در شهر محل صدور پروانه میباشد و در صورت تخلف از آن ناظر سه‬
‫ماه لغو پروانه میگردد‪.‬‬

‫* ناظر همزمان نمیتواند مجری ‪ ،‬پیمانکار و یا تأمین کننده مصالح پروژه نیز باشد‪ .‬از گرفت پول به صورت‬
‫قرضی از مالک ‪ ،‬معرفی پیمانکار جدا خودداری فرمایید‪.‬‬

‫ماده ‪ ۵۴۰‬قانون مجازات اسالمی در خصوص صدور گواهی های خالف واقع است ‪.‬‬

‫متن ماده ‪ ۵۴۰‬قانون مجازات اسالمی مصوب ‪:۱۳۷۰‬‬

‫”برای سایر تصدیق نامه های خالف واقع که موجب ضرر شخصی ثالثی باشد یا آنکه خسارتی بر خزانه دولت‬
‫وارد آورد‪ ،‬مرتکب عالوه بر جبران خسارت وارده به شالق تا ‪ ۷۴‬ضربه یا به ‪ ۲۰۰‬هزار تا دو میلیون ریال‬
‫جزای نقدی محکوم خواهد شد‪“.‬‬

‫آیا میدانید درصورت ریزش گود و ازبین رفتن شخصی پرونده شما به دادگاه جنائی ارسال می شود …‬

‫از خطرات کار نظارت و حقوق اولیه خود آگاه شوید‬

‫لطفا در مورد کارهایی که در طول روز انجام میدهید کمی تامل و تفکر کنید ‪.‬‬

‫طبق ماده ‪ ۱۹‬قانون مجازات اسالمی تمامی کسانی در وقوع جرم مقصر هستند باید مجازات شوند‬

‫آیا میدانید درصورت ریزش گود و ازبین رفتن شخصی پرونده شما به دادگاه جنائی ارسال می شود‬
 ‫مرجع مهندسی عمران | ‪https://telegram.me/civil_arch‬‬

‫مشاوره رایگان حقوق مهندسی و مهندسین ناظر‬

‫نظارت ساختمان و مسائل شورای انتظامی‬

‫یک شمع روشن می تواند هزاران شمع خاموش را روشن کند و ذره ای از نورش کاسته نشود‬

‫‪Thousands of candles can be lighted from a single candle, and the life of the candle will‬‬
‫‪.not be shortened‬‬

‫از خطرات کار نظارت و حقوق اولیه خود آگاه شوید‬

‫لطفا در مورد کارهایی که در طول روز انجام میدهید کمی تامل و تفکر کنید‬

‫طبق ماده ‪ ۱۹‬قانون مجازات اسالمی تمامی کسانی در وقوع جرم مقصر هستند باید مجازات شوند‬