Professional Documents
Culture Documents
iy mqj;am;a
2018 m<d;a md,k ue;sjrKh
ms<sn| udOH wdjrKh
ISBN 978-624-5868-01-8
2
wka;¾.;h
fmrjok 04
úOdhl idrdxYh 05
ye|skaùu 08
l%ufõoh 09
m%Odk fidhd.ekSï 10
j.= ,ehsia;=j
m%ia;dr ,ehsia;=j
3
fmrjok
2018 fmnrjdß ui mej;s m<d;a md,k ue;sjrKh ie,lsh fuu m¾fhaIKh iïmdokh lsÍu i|yd ldka;dj iy udOH
hq;= ue;sjrKhls' 2017 § ixfYdaê;, 2012 § m<d;a md,k iduQyslhg fndfyda mqoa.,hskaf.a iydh ,enq‚' m¾fhaIK
uÜgñka y÷kajd ÿka kj fouqyqka ue;sjrK l%uh hgf;a fidhd .ekSï úYaf,aIKh lr m¾fhaIK jd¾;dj rpkd lsÍu
meje;ajQ m<uq ue;sjrKh fuh fõ' fuh ;j;a fya;=jla ksid .ek bfrdañ fmf¾rdg wms wjxlju ia;+;sjka; fjuq' ,sms fidhd
wmg jeo.;a fõ. m<d;a md,k wdh;kj, ldka;djka i|yd .ekSug iy úYaf,aIKh lsÍug oerE W;aidyh fjkqfjka
25] l wksjd¾h fldagdjla l%shd;aul jQ m<uq ue;sjrKh laIud rKjk, ;=Idß uvyfmd, iy tÉ’ bkaÿu§g;a" m¾fhaIKh
fuhhs' ixl,amkh lsÍu yd ixialrKh lsÍu ms<sn|j l=uqÈks
ieuqfj,ag;a fndfyda ia;+;sjka; úh hq;=h' fuu m¾fhaIKh
fuys m%;sM,h jQfha m<d;a md,k wdh;kj, uq¿ isxy, yd fou< NdIdjg mßj¾;kh lsÍu .ek bfkdald
ksfhdað; ixLHdj 4486 isg idudðlhka 8356 olajd jeä ùuhs' m%sho¾YkS iy rdïpkaøka m%sho¾YkSg o ia;+;s lrkafkuq' fuu
ixfYdaOkfha 27 t*a j.ka;sh m%ldrj, iEu m<d;a md,k m¾fhaIKfha NdId ixialrKh iy fidaÿm;a lshùu iïnkaOfhka
wdh;khlu isák uq¿ idudðl ixLHdfjka 25] la ldka;d wmf.a ia;+;sh iS;d rxckS iy l=ydks;s fj; mqo lrkafkuq' fuu
idudðldjka úh hq;=h miq.sh jirj, mej;s 1.8] ldka;d m%ldYkfha msgq ie,iqïl< tï' tia' à. .õß g wmf.a ia;+;sh
ksfhdackhg idfmalaIj fuh ie,lsh hq;= ch.%yKhls' m%ldY lrkafkuq'
fuu miqìu hgf;a" fuu m¾fhaIKh ft;sydisl ldka;d rdclSh fkda¾ùðhdkq ;dkdm;s ld¾hd,fha iydh we;sj fuu
fldagdj l%shd;aul lsÍu ms<sn| mqj;am;a jd¾;dlrKh m¾fhaIKh m%ldYhg m;a lrk ,§' fudksld iafjkaialarEâ
foi wjOdkh fhduq lrhs' m¾fhaIKfha§ wÈhr ;=klska uy;añhf.a iy iqkaoß chiqkaor uy;añhf.a iyfhda.h
mqj;am;a úu¾Ykhg ,la lrkq ,eîh' m<uqjekak" 2017 wxl fjkqfjka wms úfYaIfhka ia;+;sjka; fjuq' miq.sh jir 20
16 orK m<d;a md,k wdh;k ue;sjrK ^ixfYdaOk& mk; ;=< úfYaIfhka m%dfoaYSh uÜgñka ldka;djkaf.a ksfhdackh
md¾,sfïka;=fõ§ iïu; jQ ld,fha isg 2018 m<d;a md,k jeä lsÍu i|yd ldka;dj iy udOH iduQyslh fndfyda Wmdh
ue;sjrKh m%ldYhg m;a lsÍu wh;a jk 2017 iema;eïn¾ ud¾. Ndú;d lr lghq;= lf<ah' j¾;udkfha ldka;dj
isg fkdjeïn¾ olajd ld, mßÉfþohhs' fojeks wÈhr u.ska iy udOH iduQyslh ldka;djkaf.a foaYmd,k ksfhdackh
2017 foieïn¾ isg 2018 fmnrjdß olajd ue;sjrK Èkh Yla;su;a lrñka Y%S ,xldj ;=< wdpdrOd¾ñl foaYmd,k
wdjrKh ld,hhs' fuu ld,jljdkqfõ § ue;sjrK m%pdrl ixialD;shla f.dvke.Sug lghq;= lrñka isà'
lghq;=, ue;sjrK ld,h ;=< u;= jQ .eg¿ iy ue;sjrK Èkh
wdjrKh flf¾ f;jk wÈhf¾ §" 2018 fmnrjdß isg 2018 ta wkqj" m<d;a md,k wdh;kj, ldka;djka i|yd wksjd¾h
foieïn¾ olajd udOHj, fldagdj jd¾;d l< wdldrh f;areï 25] fldagdj wdrlaId lsÍfï wruq‚ka fuu m¾fhaIKh isÿ
.ekSug mdol lr.;a mYapd;a ue;sjrK ld,hhs' lrk ,§'
iekaÑhd n%jqka
jevigyka ks,OdÍ
ldka;dj iy udOH iduQyslh"
2021 ckjdß
4
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
úOdhl idrdxYh
• m<d;a md,k wdh;kj, ldka;djka i|yd jd¾;d úh' úfYaIdx. ,sms 79la o" iïuqL idlÉPd 43la o" úúO
kS;Hdkql+,j fjka lrk ,o 25] l fldagdj l%shd;aul u; m%ldY lrk ,sms 28la o l;=jels 23la o úh' m¾fhaIK
lsÍug m%;spdr oelaùu" foaYmd,kh ;=< ldka;d ksfhdackh ld,mßÉfþoh ;=< ,shk ,o ,sms$jd¾;d 415ka" jd¾;d 30la
ms<sn| oekqu f.dvke.Su iy oekqu fnod.ekSu iy iqúfYaIS uq,a msgqfõ m<lr ;snQ w;r bka 15la bx.%Sis mqj;am;aj, m<lr
l%shdud¾. jeä ÈhqKq lsÍfï wjYH;dj wruqKq lrf.k ;snq‚' bx.%Sis mqj;am;aj, m<jQ jd¾;d 15ka 10la 2018 fmnrjdß
mqj;am;a jd¾;dlrKh ms<sn|j jk fuu m¾fhaIKh lrk udifha§ m<lr ;snq‚' isxy, mqj;am;aj, o m< jQ ,sms 9ka 6la
• fuu wOHhkh i|yd 2017 iema;eïn¾ - 2018 m<lr ;snQ jd¾;d 6ka 3la 2018 ckjdß udifha m<lr ;snq‚'
foieïn¾ ld,h ;=< m< lrk ,o mqj;am;a jd¾;dlrKh 2018 wfma%,a udifha m<uq msgqfjys jd¾;djla m<lr ;snQ bßod
wdjrKh lrk ,§' fuu m¾fhaIK wOHhkh i|yd isxy," ùrflaiß yereKq úg" fuu ld, iSudj ;=< i;sm;d mqj;am;la
fou< iy bx.%Sis hk iEu NdId ldKavhlska u Èkm;d lsisjla uq,a msgqfõ jd¾;djla m<lr fkd;sîu ie,lsh hq;=
mqj;am;a folla iy i;s wka; mqj;am;a fol ne.ska f;dard lreKla fõ'
.kakd ,§' m%Odk Odrdfõ udOH jd¾;d .%yKh lr .ekSfï • 2017 iema;eïn¾ isg 2018 foieïn¾ olajd mqj;am;a
wruq‚ka rdcH yd fm!oa.,sl udOH we;=,;a jk wdldrfhka jd¾;dlrKh foi n,k úg ldka;djka i|yd jQ fldagdj
mqj;am;a y÷kd .kakd ,§' f;dard.;a mqj;am;a jQfha ikafâ l%shd;aul lsÍu wdjrKh lsÍu m%Odk wÈhr ;=klg y÷kd
ghsïia" ikafâ Tíi¾j¾" fâ,s ñr¾" fâ,s ksjqia ^bx.%Sis NdIdj&¦ .; yels h' m<uq jekak kï 2017 iema;eïn¾ - fkdjeïn¾
ÈkñK" is¿ñK" bßod ,xld§m iy ,xld§m ^isxy, NdIdj&( ld, mßÉfþohhs' fuu ld,fha § 2017 wxl 16 orK m<d;a
bßod ùrflaiÍ" ùrflaiÍ" bßod ;sklrka iy ;sklrka ^oñ< md,k wdh;k ue;sjrK ^ixfYdaOk& mk; iy 25] fldagdj
• 2017 iema;eïn¾ - 2018 foieïn¾ w;r jQ m¾fhaIK m<;a md,k ue;sjrKh m%ldYhg m;a lsÍu wdjrKh lrhs'
ld,h ;=<" NdId ;=fkka u ksÍlaIKh lrk ,o mqj;am;a fojekak kï" ue;sjrKhg fmrd;=j ue;sjrK m%pdrl lghq;=
fod<y ;=< ldka;d fldagdj ms<sn|j fyda Bg wod< ,sms 415 yd ta yd iïnkaO .eg¿ iy fmnrjdß udifha § meje;aùug
la m%ldYhg m;a lr ;snq‚' bka 117la bx.%Sis o" 148 isxy, kshñ; ue;sjrKh wdjrKh jk 2017 foieïn¾ - 2018
yd 150la oñ< hk NdIdjkaf.ka jQ mqj;am;aj, m<lr ;snq‚' fmnrjdß ld,hhs' f;jekak mYapd;a ue;sjrKh ld,hhs'
ldka;djka i|yd jQ fldagdj .ek fyda ta .ek i|yka lrk fuys§ fldagdj l%shd;aul lsÍu iïnkaO .eg¿ iy ish¨ u
,sms ixLHdj 2018 fmnrjdß ue;sjrKhg fmr udij, ^2017 iNdjkag 25] l ksfhdackhla we;s nj iy;sl lsÍfï § we;s
foieïn¾ iy 2018 ckjdß& by< uÜgul mej;s w;r 2018 jk wNsfhda. ms<sn|j jeä wdjrKhla lr we;'
fmnrjdß udifha§ WÉP uÜgulg meñ‚ w;r B<Õ udij,§ • 2017 wf.daia;= ui 16 jk Èk wxl 16 m<d;a md,k
• fuu ld, mßÉfþoh ;=< m%ldYhg m;a lrk ,o miqj" fuu mk; u.ska isÿ lrkq ,nk fjkialï fudkjdo
,sms foi n,k úg" tajdhska wvlg;a jvd tkï" 242la m%jD;a;s hkak ms<sn|j mqj;am;a úia;rd;aulj jd¾;d lr ;snq‚' ta
5
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
w;r mqj;am;a iïuqL idlÉPdjkag Ndckh jQ fndfydauhla wfmalaIsldjka uqyqKÿka wNsfhda. o NdId ;=fkka u lr
fofkla mk; u.ska we;s lrkq ,nk m%.;sYS,S fjkialï ;snQ udOH wdjrKh u.ska biau;= lr oelaùh' ldka;djkag
ms<sn|j m%Yxid;aul woyia m%ldY lr ;snq‚' fuu ,smsj, ;rÕ lsÍu ÿIalr lrk o~qjfuka ksoyiaùfï ixialD;sh"
jeäjYfhka u Wmqgd oelaùïj,g fyda iïuqL idlÉPdj,g kdufhdackd ,nd .ekSfï isg foaYmd,k mlaIj, iyfhda.h
Ndckh ù ;snqfKa m<d;a md,k yd m<d;a iNd wud;H *hsi¾ fkdue;slu" wod< ,ehsia;=j,g Tjqkaf.a kï we;=<;a lr
uqia;dmd uy;d h' Tyq ixfYdaOkj, jvd;au jeo.;a wx. .ekSfï ÿIalr;djh yd uqia,sï cd;sl wfmalaIsldjka uqyqK fok
wdrlaId lrk f,i ish¨ foaYmd,k mlaIj,ska b,a,d isá nj iqúfYaIs .eg¿ wd§ .eg¿ mrdihla fuu wNsfhda.j,g wh;a
i|yka lr we;' ldka;d fldagdfõ jeo.;alu ms<sn|j woyia fõ' ue;sjrK ksÍlaIK wdh;k fukau wfmalaIsldjka uqyqK ÿka
iys; wfkl=;a rcfha idudðlhka iuÕ lrk ,o iïuqL wNsfhda. biau;= lr fmkaùu ms‚i ksYaÑ; lafIa;%j, wNsfhda.
idlÉPd /.;a úfYaIdx. ,sms lsysmhla o m<lr ;snq‚' kuq;a" iy .eg¿ ms<sn| WodyrK iemhQ isú,a iudc lKavdhï úiska
mk; iïu; lsÍu iïnkaOj ldka;djka iu. iïuqL idlÉPd lrk ,o m%ldY iy udOH hdj;ald,Sk lsÍï u.ska fuu udOH
mj;ajd fkd;snq‚' tfukau" fldagdfõ jeo.;alu ms<sn|j jd¾;dlrKh m%Odk jYfhka fufyhjkq ,eîh'
NdId ;=fkka u m<lr ;snQ Wmqgkhka md¾,sfïka;= uka;%Sjreka • ue;sjrKhg bÈßm;a jQ wfmalaIsldjka ms<sn|j
úiska lrk ,o m%ldY úh' NdId ;=fkka u m<jQ fndfyduhla isxy, yd fou< udOH ;=< ue;sjrKhg fmr úYd, wdjrKhla
,sms" f,dj m%:u w.%dud;Hjßh iy m%:u ckdêm;sjßh Y%S ;snq‚' fuu udOH wdjrKhg iuyr wfmalaIsldjka ms<sn|
,xldfjka ìysù ;sìh§;a" m%dfoaYSh" m<d;a iy md¾,sfïka;= hk úia;r iy Tjqka ;rÕ lsÍug fya;=j" Tjqkaj f;dard.;fyd;a
iEu uÜgul§ u ldka;d ksfhdackh ol=Kq wdishdkq l,dmhg Tjqka Èh;a lsÍug ie<iqï lr we;s foa wdÈh ms<sn|j woyia
idfmalaIj b;du;a wi;=gqodhl ;;a;ajhl mj;sk nj fmkajd olajk iïuqL idlÉPd fyda úfYaIdx. we;=<;a úh' fujeks
• m<d;a md,k ue;sjrKhg fmr lrk ,o ue;sjrK fuu ,sms uÕska fjk;a rgj,a yd ixikaokd;aulj Y%S ,xldfõ
m%pdrK ld,h ;=< §" mqj;am;a wdjrKh" úfYaIfhka u bx.%Sis md,k jHqyh ;=< ldka;d ksfhdackh" Y%S ,xldfõ ldka;djkaf.a
udOHfhka m<jQ mqj;am;a wjOdkh fhduqlr ;snqfKa ue;sjrK foaYmd,k b;sydih iy Y%S ,xldjg fldagdfõ we;s jeo.;alu
ksoyia yd idOdrK ue;sjrKhla i|yd ck;d l%shdldß;ajh • fou< udOH mqj;am;a úfYaIfhka u f;a j;= lafIa;%fha
ue;sjrK m%pKav l%shd ksÍlaIK uOHia:dkh iy ksoyia yd ldka;djka ue;sjrKhg bÈßm;a ùfï jeo.;alu wjOdrKh
idOdrK ue;sjrKhla i|yd jQ ck;d jHdmdrh hk ixúOdk l< w;r foaYmd,k ixialD;sh fjkia lsÍug iy jeú,s wxYh
úiska lrk ,o lghq;=" m%ldY yd hdj;ald,Sk lsÍï wvx.= ksfhdackh lsÍu i|yd ;rÕ lsÍug Tjqkaj Èßu;a lrk ,§'
jd¾;d fukau ldka;d l%shdldÍ cd,h jeks isú,a iudc lKavdhï iuyr iïuqL idlÉPd iy úfYaIdx. uÕska fldagdj muKla
úiska lrk ,o úia;rd;aul úYaf,aIKhka o wka;¾.; úh' ldka;djkag j;= lafIa;%fhka ;rÕ lsÍug Woõ fkdjk nj
wfmalaIsldjka f,i fjkia lrkak tfrys m%pKav;ajh iïnkaO fmkajd § ;snq‚' ta" Tjqka Ôj;a jk mS;DuQ,sl iudch lsis
úu¾Yk iy tjeks m%pKav;ajhg tfrysj .; yels l%shdud¾. úfgl;a Tjqkag foaYmd,ksl jYfhka muKla fkdj kdhl;aj
ms<sn| wk;=re weÕùï iys; ue;sjrK fldñiu úiska ks;=;a ;k;=re o ,nd § fkdue;s ksidfjks' tu ksid foaYmd,k
lrk ,o m%ldY lsysmhla o úh' ue;sjrK fldñiu úiska ks;=;a mlaIj,g kdhl;aj ixj¾Okh i|yd wdfhdackh lsÍug isÿjkq
lrk ,o m%ldYj, ldka;djkag tfrysj m%pKav;ajh mej;s we;' iuia;hla f,i .;aúg" fou< udOHj, foaYmd,k mlaI
m%foaYj, ue;sjrK l,a ouk njg lrk wk;=re weÕùï o yd ldka;d foaYmd,k{hska iuÕ fldagdfõ we;s jeo.;alu
we;=<;a úh' iy $ fyda ue;sjrK i|yd ;rÕ lrk ldka;djka uqyqK fok
• ue;sjrK m%pdrK iufha § m%pKav;ajhg wu;rj .eg¨ ms<sn|j jeämqr iïuqL idlÉPd m<lr ;snq‚'
6
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
• mkf;a úêúOdkj,g wkqj 25] fldagdj imqrd fukau kS;s lvlr we;s wdldrh iy .;hq;= l%shdud¾. ms<sn|
.ekSug iNd lsysmhlg fkdyels jQ ksid iNdj msysgqùu f;dr;=re fuu lKavdhï úiska kej; kej; wjOdrKh lr
bÈßhg f.k hdug fkdyels jQ neúka" ue;sjrKhg miqj jd¾;d lr ;snq‚' flfia fj;;a" fou< udOH yd ii|k úg
udOH wdjrKfhka nyq;rhla fldagdj l%shd;aul lsÍfï bx.%Sis udOH ;=< jd¾;d lsÍu ks;r ks;r isÿ jq‚' fuhska
ÿIalr;djh ms<sn|j idlÉPd lr ;snq‚' ue;sjrK fldñifï meyeÈ,s jkafka ksÍlaIK wdh;k úiska NdId ;=fkkau
iNdm;sjrhdf.a m%ldY iy iïuqL idlÉPdj,§ ,ehsia;= f;dr;=re .,dhdu iy;sl l< hq;= nj;a" ue;sjrK ld,j,
fofla l%ufõoh fuu fm%fya,sldjg n,mE ldrKh f,i § lrkq ,nk jd¾;d lsÍïj, § fou< udOH wdh;k iajdëk
fodaIo¾Ykhg Ndckh úh' ld,h f.ù h;au" udOH wdjrKh ksÍlaIK wdh;kj, jd¾;d jeä jYfhka Ndú;d l< hq;=
fldagdj l%shd;aul lsÍug fmr fuu ue;sjrKfhka mdvï bf.k • mqj;am;a jd¾;dlrejka úiskau lrkq ,nk
.; hq;= nj iuyr idlÉPdj, i|yka úh' tu ,sms kS;sfha úYaf,aIKhka b;d w,am jk w;r ie,lsh hq;= úYaf,aIKhka
meyeÈ,s;djhla we;slsÍu i|yd kS;sh ixfYdaOkh l< hq;= nj fndfydauhla ,efnkafka isú,a iudc ixúOdkj,ska fyda
fmkajd § ;snq‚' ;j;a iuyfrla fldagdj m%dfhda.sl fkdjk l%shdldÍka $ m%;sm;a;s iïmdolhska iu. lrkq ,nk iïuqL
nj iy;sl lr m%ldY lf<dah' m<d;amd,k yd m<d;a iNd idlÉPd yrydh' ksoiqkla jYfhka" bx.%Sis mqj;am;aj,
weu;s uqia;dmd uy;d iy fld<U k.riNdfõ k.rdêm;s mq¿,a f,i m< lrk ,o ldka;d l%shdldÍ cd,fha m%ldYhka
frdais fiakdkdhl uy;añh jeks m%Odk mqoa.,hska fldagdjg wfmalaIsldjkag tfrys m%pKav;ajh" úfYaIfhka uqia,sï
iyh m< lrñka m%ldY ksl=;a lrk ,o w;r wud;H uqia;dmd wfmalaIsldjka iy Tka,hska ffjÍ m%ldYk oelsh hq;= wdldrh
uy;d úiska ldka;djka i|yd jk 25] fldagdj wvq lsÍug ms<sn|j idlÉPd lrhs' tjeks m%ldY iy iïuqL idlÉPdj,ska
;uka ysi fkdkuk nj m%ldY lf<ah' ue;sjrK fldñIka msg; tjka .eUqre úYaf,aIKhka olakg fkdue;'
iNdfõ iNdm;s uyskao foaYm%sh uy;d fuu kS;suh jxpdjka • wfmalaIsldjkaf.a iqÿiqlï iy fhda.H;djh idlÉPd
ms<sn|j uq, isgu kS;sm;sjrhdg wk;=re weÕjQ nj m%ldY l< jd¾;d lsÍïj, § iïuqL idlÉPdj,g iyNd.SjQjkaf.
• isxy, yd fou< udOHhkays" jvd;a lemS fmfkk ifydaoßhla fyda ìß|la fkdù wOHdmkh yd iqÿiqlï ,;a
f,i" ,xld§m ^,sms 7la&" ùrflaiß ^,sms 16la& iy ;sklrka mqoa.,hska úh hq;= nj;a m%ldY lf<dah' flfia fj;;a" msßñka
^,sms 6la& hk mqj;am;aj," m%dfoaYSh iNdj, fldagd l%shd;aul tjeks m%ñ;shlg hg;a lr we;aoehs hkak idlÉPd lrk fjkia
lsÍu isÿ jkafka flfiao hkak ms<sn| miq úmrï mqj;a wdLHdkhla fyda úYaf,aIKhla iys; lsisu iïuqL idlÉPdjla
rdYshla m<úh' fuu mqj;aj,g iudrïNl /iaùï" Èjhsk fyda ,smshla fkd;snq‚' tajdf.au" m,d;a md,k wdh;kj,
mqrd msysgd ;sfnk úúO m<d;a md,k wdh;kj, iqúfYaIs; isák msßñkaf.a fyda wfmalaIlhskaf.a fhda.H;djh m%Yak
jd¾;d we;=<;a úh' fuu /iaùï jd¾;dj, .kakd ,o ;SrK" lrk fyda foaYmd,k ixialD;sh ;=< .eUqßka uq,anei mj;sk
uka;S%jßhka woyia m%ldY l< wdldrh iy fmdÿfõ Tjqkf.a {dd;s ix.%yh jeks ldrKdjka iïnkaOfhka o wjOdkh
iyNd.S;ajh wka;¾.; úh' fou< udOH úiska w¨;ska f;aÍ fhduqlr fkd;snq‚'
m;a jQ uka;%Sjßhka iy isú,a iudc l%shdldÍka iuÕ mYapd;a • ue;sjrKhg fmr we;eï udij, §" fndfyda
ue;sjrK w;aoelSï iy fldagdfõ id¾:l;ajh ms<sn|j iïuqL i;sm;d mqj;am;aj, fldagdj fyda ldka;d ksfhdackh ms<sn|j
idlÉPd rdYshla mj;ajd ;sfí' wdjrKhla fkd;snq‚' ffoksl mqj;am;a yd ii|k úg ck;dj
• mqj;am;a fyda udOH wdh;k idudkHfhka ue;sjrK i;sm;d mqj;am;a lshùug jeä keUqrejla olajk neúka
ksÍlaIK wdh;kj, lghq;=j,ska úYd, f,i m%;s,dN ,nk .eUqre úYaf,aIKhla iys; ,sms fukau úfYaIdx. ,sms o tu
nj meyeÈ,sh' ue;sjrK m%pKav;ajh ms<sn| fndfyda wdjrK mqj;am;aj, ;sîu jeo.;a fõ'
7
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
ye|skaùu
fuu jd¾;dj" wdl,am ^uki& fjkia lsÍu( ish¨ ksfhdað;hskaf.a ^j¾;udkfha mj;sk 2%isg 25% olajd
ck lKavdhï we;=<;a jk wdldrfhka md,kh lsÍu iy jeäùula& yelshdj j¾Okh lsßuh' fudjqkaf.ka nyq;rhla
foaYmd,kfha ldka;d ksfhdackh jeä lsÍu i|yd .kq ,nk m<d;a md,khg kjlfhdah'
iduQyslh ksr; ù isák ld¾hhkaf.a tla wx.hls' m<d;a md,kh 2017 m<d;a md,k ue;sjrK mk;g lrk ,o
;=< ^m<d;a md,k wdh;kj,& ldka;djka i|yd y÷kajd fok ixfYdaOkhla ^2017 wxl 16 orK m<d;a md,k ue;sjrK
,o 25] fldagdjg m%;spdr oelaùu iy l%shd;aul lsÍu ms<sn|j ^ixfYdaOk& mk;& u.ska iudkqmd;sl ksfhdack l%uhlg wkqj
lrk ,o fuu mqj;am;a m¾fhaIKfha wruqK jQfha foaYmd,kh m<d;a md,k ksfhdað;hska f;dard m;a lr .ekSu iy;sl lrk
;=< ldka;djkaf.a ksfhdackh ms<sn| oekqu f.dvke.Su;a yd ,§' iudkqmd;sl ksfhdack l%uh hgf;a iudðlhskaf.ka 60% la
fnod.ekSu;a ta iïnkaOj m%;sm;a;suh yd m%dfhda.slj iaÒridr ;ks idudðl fyda nyq idudðl fldÜGdY ksfhdackh lrk w;r
l%shdud¾. jeä ÈhqKq lsÍfï wjYH;djh fmkajd §u;a fõ' 40% la w;sf¾l mqoa.,hska f,i kï lr we;s
,hsi;
a =fjka f;dard .kq ,efí' m<d;a md,k wdh;kj, uq¿ idudðl
ldka;dj iy udOH iduQyslh úiska foaYmd,kfha ixLHdj 4486 isg wdikak jYfhka idudðlhka 8356 olajd
ldka;dj iïnkaOfhka lrf.k hk iuia; ld¾hh foaYmd,k jeä lrk ,§' ixfYdaOkfha 27 t*a j.ka;sh m%ldrj" iEu
wdh;kj, ldka;djkaf.a ksfhdackh iïnkaOj Y%S ,xldj m<d;a md,k wdh;khlu isák uq¿ idudðl ixLHdfjka
1
;=< m%cd;ka;%jd§ yd iodpdrd;aul foaYmd,k ixialD;shla 25% la ldka;d idudðldjka úh hq;=h ' m<d;a md,k wdh;k
f.dvke.Sug n,mdk m%Odk wNsfhda. ;=kla wduka;%Kh wdikj,ska 25% la ldka;djkag ;yjqre lrk 2017 m<d;a md,k
lsÍug m%h;ak orhs' m<uqjekak kï foaYmd,kfha wvq wdh;k ue;sjrK mkf;a fuu iy;sl lsÍfï m%;smdok fuu
ldka;d ksfhdackh iy ldka;djkaf.a foaYmd,k ksfhdackh jeä wOHhkfha § ldka;d fldagdj fyda fldagdj f,i ye¢kafõ'
lsÍu iïnkaOj m%isoaO l;sldjla f.dvke.Sfï wjYH;djhhs' fldagdj l%shd;aul ùu;a iuÕu" 2018 fmnrjdß 10 jk Èk
fojekak" ldka;djkaf.a foaYmd,k iyNd.S;ajh ms<sn| m<d;a md,k ue;sjrKfhka miqj m<d;a md,k wdh;kj,
2
.eg¿j iy jHjia:dodhl foaYmd,kho we;=<;aj ldka;djkaf.a ixLHdj 89 isg 1991 olajd jeä úh' 2018
foaYmd,kfha ksr;ùu i|yd ldka;djka i;= yelshdj ms<sn| ue;sjrKfhka frdais fiakdkdhl uy;añh fld<U uy k.r
3
ck;dj is;k wdldrh yd iïnkaO fõ' tu ksid iNdjg f;aÍ m;ajQ m%:u k.rdêm;sksh úh '
jHjia:dodhlh ;=< ldka;djkaf.a ueÈy;aùu Yla;su;a lsÍfï fuu jd¾;dj i|yd m¾fhaIK lghq;= laIud rKjk" ;=Idß
.eg¨j wduka;%Kh lsÍfï wjYH;djh mj;S' f;jekak m<d;a uvyfmd, iy úÆ;=" udkj iïm;a ixj¾Ok uOHia:dkh úiska
1. https://groundviews.org/2018/02/07/the-significance-of-the-25-quota-for-women-in-local-government/
2. https://www.colombotelegraph.com/index.php/governments-womens-quota-a-total-success/
3. https://www.democracyspeaks.org/blog/empowering-female-councilors-sri-lanka
8
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
l%ufõoh
fuu wOHhkfhka 2017 iema;eïn¾ - 2018 foieïn¾ mqia;ld,h mqoa.,fhl=g l,ska ;SrKh l< mqj;am;a ixLHdjla
ld,h ;=< m< lrk ,o mqj;am;a jd¾;dlrKh wdjrKh úh' lshùug muKla wjir § we;s w;r bka miqj ;j;a mqj;am;a
isxy," fou< iy bx.%Sis hk iEu NdId ldKavhlu Èkm;d fj; m%fõY ùu i|yd f.ùula l< hq;= úh' ^wE& fuu ia:dk
mqj;am;a folla iy i;s wka; mqj;am;a fol ne.ska mqj;am;a fol ,emafgdma mß.Kl Ndú;h i|yd wjir § ;snqKo"
y;rla f;dard .kakd ,§' rdcH yd fm!oa.,sl udOH we;=<;aj 2019 wm%sfh,a 21 fndaïn msmsÍfuka miqj fuh w;aysgqjk ,§'
m%Odk Odrdfõ udOH jd¾;d .%yKh lr .ekSfï wruq‚ka fuu ia:dk foflysu wuq;a;ka i|yd jhs-*hs iïnkaO;djhla
mqj;am;a y÷kd .ekSu lrk ,§' fkd;snQ w;r thska woyia lf<a f;dr;=re tla/ia lsÍfuka
m¾fhaIldjka ;sfofkla" 2019 ckjdß isg 2019 miqj" m¾fhaIlhd ksjfia § wka;¾cd,h yryd m%jD;a;s
iema;eïn¾ olajd ld,h ;=< tla tla NdIdfjka m<jQ ish¨ mÍlaId l< hq;= njhs'
ksr; jQfjdah' fuu mqj;am;a fld<U uyck mqia;ld,h" Y%S mqj;am;a ,sms lshjd ,nd.;a f;dr;=re tiekska u
,xldfõ cd;sl mqia;ld,h" ldka;dj iy udOH iduQyslfha tlafi,a o;a; .nvdjlg we;=<;a lrk ,§' tlafi,a o;a;
ld¾hd,fhka ,nd .; yels msgm;a fukau ú¨;= jeks fjk;a iuqodh my; f;dr;=re /ia lf<ah -
Tka,hska msgm;a fj; m%fõY ù Tjqyq wdikak jYfhka w& mqj;amf;a ku" m%ldYhg m;a l< Èkh" ,sms j¾.h ^m%jD;a;s
mqj;am;a 2900 la úu¾Ykh l<y' ,smsh" úfYaIdx.h" iïuqL mÍlaIKh wdÈh&" msgq wxlh jeks uQ,sl
f;dr;=re'
f,aLkd.drh Ndú;d lsÍu i|yd m¾fhaIsldjkag idudðl wd& tla tla ,smsfha idrdxYhla" tu ,smsfha i|yka foa fyda lshkq
ldâm;la ,nd .ekSug isÿ úh' fuu wdh;k fofla f,aLkd.drh ,enQ foa iy m%Odk Wmqgd oelaùï" ue;sjrK kS;s W,a,x>Kh
Ndú;d lsÍfï § Tjqka uqyqKÿka wNsfhda. iuyrla fuys i|yka lsÍï" m%pdrl lghq;= ms<sn| f;dr;=re" fldagdj iïnkaO .eg¿"
lsÍu jeo.;a fõ' ^w& jrlg udihlg muKla mqj;am;a fj; fldagdj l%shd;aul lsÍu" iy fldagdfõ wkd.;h hk ldKavj,g
msúish yelsùu ^wd& uyck mqia;ld,h m%ldYhg m;a lsÍfuka jeà we;ao jeks úia;rd;aul f;dr;=re
9
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
2017 iema;eïn¾ - 2018 foieïn¾ olajd jQ mqj;am;a úiska m< lrk ,o ,sms .Kk úYaf,aIKh lsÍfï
iïnkaO jQ ,sms 415 la NdId ;=fkka u m<jQ úu¾Ykh lrk ,o ixLHdjla úh' Èkm;d mqj;am;a w;r fou< NdIdfjka m<jQ
bx.%Sis ikai;s
fâ wka
ghs;ïia i;sTíi¾j¾
ikafâ wka; oskñr¾
fâ,s m;d fâ,sosks
kj m;d
qia
mqj;am;a fod<y ;=< m%ldYhg m;a lr ;snq‚' bka 117 la bx.%Sis mqj;am;aj, ldka;d fldagdj fyda ta yd iïnkaO ,sms jeä
bx.% Sis ikafâ ghsi;s
ïiawka; ikafâ¿Tíi¾j¾ i;s wka; fâ,s ñr¾ oskm;d fâ,s ksj osqi
ka m;d
mqis
j;axy,
m;aj, o" 148 isbßod 150 la oñ< NdId mqj;am;ais
xy, yd,xld§m ;snq‚' isxy, NdIdfjka jQ ,xld§m
j, ñKm%udKhla m< lrÈkñK mqj;am;aj, óg
isúh'
xy,
ofou< ldka;bx.%
d fldaSi s bßod
gdj ,xld§m
ikalrk
.ek i|yka fydaïtaia.ek m< is
fâ ghs ¿ñK
jQika fióm
â Tíi¾j¾ ÈkñK
w.hlska hq;a ,s fâ,s;snñr¾
ms m<lr q‚' fâ,s ksjqia
,xld§m
bßod ùrflaiß brsod ;sklrka ùrflaiß ;sklrka
fou< isxy, bßod ùrfla
,sms .Kk 2018 fmnrjdß ue;s jbßod i,xld§m
rKhg fmr
ß
udi ls y s m h ;= <
brsod ;sklrka is¿ñK
^2 jk m% i a ; drh n,kak'& ÈkñK
ùrflaiß ,xld§m
;sklrka
j .=j 1 (;srndQ w;r
jeäfhka cH th
yd 2018
f mfmnrjdß
! oa., sludifha
u d OHby<
j,uk s w.hla
a f ;d ard .;a mqj;am;a
)rdcH fou< bßod ùrflaiß brsod ;sklrka ùrflaiß ;sklrka
j
f.k 1udOH
.=jB<Õ (r d cH §yflfuka
udij, d f m!wvq
oa.úh'
, s l u d O H j, k s a f ;d ard .;a mqj;am;a
)rdcH
^1 jk m%iudOH
a;jdrh
.=jn,ka
1 ( kr&d cH yd f m! oa., sl u d OH j, k
s a f ;d ard .;a mqj;am;a
)rdcH udOH
50
40
30
20
10
10
i;s wka; i;s wka; oskm;d oskm;d
bx.%Sis ikafâ ghsïia ikafâ Tíi¾j¾ fâ,s ñr¾ fâ,s ksjqia
isxy, bßod
ldka ,xld§m
;dj"
is¿ ÈkñK ,xld§m
ñKm<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
fldagdj iy mqj;am;a- 2018
fou< bßod ùrflaiß brsod ;sklrka ùrflaiß ;sklrka
j.=j 1 ( rd cH yd f m! oa., sl u d OH j, k
s a f ;d ard .;a mqj;am;a
)rdcH udOH
43
44
16
14
61
62
14
60
68
16
fuu ld, iSudj ;=< m%ldYhg m;a lrk ,o ,sms m¾fhaIK ld,h ;=< ,shk ,o ,sms$jd¾;d 415 ka
j¾. foi n,k úg" ,smsj,ska wvlg jvd m%jD;a;s jd¾;d ^,sms jd¾;d 30 la mqj;amf;a uq,a msgqfõ m< úh' bx.%Sis mqj;am;aj,
242& úh' bka wk;=rej úfYaIdx. ,sms 79 la o" iïuqL idlÉPd jd¾;ds 15 la m<lr ;snqK w;r thska 9 lau 2018 fmnrjdß
43 la o" woyia 28 la iy l;=jels 23 la m<lr ;snq‚ ^3 jk udifha§ m<lr ;snq‚' isxy, mqj;am;aj, m< jQ jd¾;d 9
11
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
bx.%Sis mqj;am;aj," úfYaIfhka u 2018 fmnrjdß ^ixfYdaOk& mk; .eiÜ lsÍug wod< m%jD;a;s we;=<;a úh'
udifha § yd ue;sjrKfhka miq uq,a msgqfõ m< jQ ,sms fmnrjdß udifha § m<uq ‘wdÈjdiS’ m%dfoaYSh iNd uka;%Sjßh jk
fndfyduhla" m%dfoaYSh iNd msysgqùfï m%udoh iïnkaOfhka foysw;a;lKaäfha ví,sõ' tï' Ysfrdaud,d ms<sn|j m%jD;a;shla
4
úh' tu ,smsj,ska m%udo ùug fya;= ms<sn|j uyskao foaYm%sh uq,a msgqfõ m<úh ' fldagdj l%shd;aul lsÍfï § ue;sjrKfhka
uy;d iuÕ mj;ajk ,o iïuqL idlÉPd" m<d;a md,k wdh;k miq iNd msysgqùfï § we;s jQ .eg¨ fukau ue;sjrKh l%shdj<sfha
m%udohlska f;drj msysgqjk njg iy;sl jk f,i ue;sjrK fh§ isák w;r;=r ldka;djka uqyqK ÿka m%pKav;ajh iy
flduidßiajrhdf.ka b,a,d isàu" fldagdj l%shd;aul lsÍfï wmfhdackh ms<sn| m%jD;a;s o isxy, mqj;am;aj, uq,a msgqj,
§ we;s jQ kS;suh ndOd" m<d;a md,k yd m<d;a iNd wud;H jd¾;d w;r úh' fou< mqj;am;aj," lef*a ixúOdkfha úOdhl
*hsi¾ uqia;dmd uy;d fldagdj ms<sme§ug ue;sjrK fldñiu wOHlaIljrhd Wmqgd olajñka W;=f¾ foaYmd,k mlaI i|yd
úiska mlaIj,g ksfhda. l< hq;= nj m%ldY lr isàu wdÈh ldka;djkag m%uqL;ajh §fï jeo.;alu fukau ldka;djkag
iïnkaOfhka wjOdkh fhduq lr ;snq‚' ue;sjrKhg fmr tfrys m%pKav;ajh wvq uÜgul mej;Su ms<sn|j uq,a msgqfõ
udij, ^2017 foieïn¾ iy 2018 ckjdß& uq,a msgqj, m< jd¾;d ù ;snqKs' W;=f¾ ldka;djka m%dfoaYSh iNdj,g f;aÍ
lrk ,o jd¾;dj, ue;sjrK m%pKav;ajhg wod< f;dr;=re" m;aùfï jeo.;alu ms<sn|j ldka;d wfmalaIsldjka olajk ,o
ue;sjrK meje;aùu" 2017 wxl 16 m<d;a md,k ue;sjrK woyia iys; m%jD;a;s o uq,a msgqfõ m< úh'
4 http://www.dailymirror.lk/article/Shiromala-first-Adiwasi-public-representative-145742.html
2017 iema;eïn¾ isg 2018 foieïn¾ olajd mqj;am;a wjYH fõ' tu.ska l=m%lg ukdm Pkao l%ufhka bj;a ù
jd¾;dlrKh foi n,k úg ldka;d fldagdj l%shd;aul lsÍu ir, nyq;r Pkao l%uh iu. taldnoaO lr iudkqmd;sl
wdjrKh lsÍu m%Odk wÈhr ;=klg fnÈh yelsh' m<uq ksfhdackfha jdis r|jd ;nd f.k fouqyqka l%uhla bÈßm;a
jekak kï 2017 iema;eïn¾ - foieïn¾ ld, mßÉfþoh' fï lrkq ,efí' ukdm Pkaoh wfydais lsÍfuka ue;sjrKhl fh§u
ld,fha § 2017 wxl 16 orK m<d;a md,k wdh;k ue;sjrK jvd;a ,dNodhS lrk w;r ñ< uqo,a wysñ wfmalaIsldjkag
^ixfYdaOk& mk;;a 2018 fmnrjdß udifha meje;aùug ue;sjrKhg m%fõY úh yels ;;a;ajhla Wodlr foa' tfukau
kshñ; jQ 25] fldagdj l%shd;aul lrk m<uq ue;sjrKh uqo,a u¨ u; hemSu o wvq lrkq ,nhs' ˜
5
m%ldYhg m;a lsÍu;a isÿúh' fojekak kï" 2017 foieïn¾ - fâ,s ksjqia úfYaIdx.h" 2017 iema;eïn¾
ue;sjrKh iy Bg fmr jljdkqj ;=< isÿ jQ ue;sjrK m%pdrl m<d;a md,k wdh;k uÜgñka ldka;djka i|yd
lghq;= yd ta yd iïnkaO .eg¿ fuu ld,h ;=< oS wdjrKh 25] fldagdj kS;s.; l< 2017 wxl 16 orK m<d;a md,k
;r we;' f;jekak kï mYapd;a ue;sjrKh ld, mßÉfþohhs' ue;sjrK ^ixfYdaOk& mkf;ka wk;=rej 2017 iema;eïn¾
fuu ld,fha § fldagdj l%shd;aul lsÍu iïnkaO .eg¿ iy udifha § md¾,sfïka;=j úiska m<d;a iNd ue;sjrKh
ish¨ iNdjkag 25] l ksfhdackhla we;s nj iy;sl lsÍfï ^ixfYdaOkh& iïu; lrk ,§' l=uk fjkialï ^m<d;a md,k
6
ÿIalr;d ms<sn|j jeä wdjrKhla lr we;' wdh;k mk; & f.k tkq we;ao hkak mqj;am;a wdjrKh
m<uq wÈhr ^2017 iema;eïn¾ isg foieïn¾ olajd& jQ fndfyda fofkla fuu fjki m%.;sYS,S hehs m%Yxid ,la
—l,ska m<d;a md,k ue;sjrK kS;sh fjkqjg kj uy;d fuu ,smsj, jeämqru iïuqL idlÉPdj,g fyda Wmqgd
kS;s iïmdokh lsÍu m%cd;ka;%jdofha ÈhqKqjla' m<uq j;djg .ekSuj,g Ndckh jQ w;r Tyq ixfYdaOkj, jvd;a jeo.;a
m<d;a md,k wdh;kj,g 25] ldka;d ksfhdackhla iy;sl wx. wdrlaId lrk fuka foaYmd,k mlaIj,ska b,a,d isáfhah'
lr ;sfí' mqreIhska wdêm;Hh orK foaYmd,k mlaI mj;sk ldka;d fldagdfõ jeo.;alu ms<sn|j l:d l< mej;s rcfha
iy ldka;djkaf.a foaYmd,k l%shdldrlï i|yd ixialD;sl wfkl=;a idudðlhska iuÕ lrk ,o iïuqL idlÉPd lsysmhla
ndOdjka mj;sk ikao¾Nhla ;=< tjeks wksjd¾h fldagdjla iys; ,sms o m<lr ;snq‚'
5 http://www.dailynews.lk/2017/09/08/features/127589/lg-polls-and-local-interests
6 In this study we concentrated particularly on reportage of the Amendments to the Local Authorities Act.
13
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
—wd¾Ólfha m%Odk wx.hla jk ldka;djka wd¾Ól lafIa;%fha fndfyduhla isxy, yd bx.%Sis mqj;am;aj, m< úh' fldagdfõ
Wiia ;ekaj,g f.dia ;sfí' ldka;djka wd¾Ólh Yla;su;a wjdisodhl me;s ms<sn|j úmlaIfha weu;sjreka fyda úmlaIfha
lr ;sfnkakdla fuka foaYmd,k n,h o Yla;su;a lrkq we;' foaYmd,k{hka fyda fcHIag mqj;am;a l,dfõ§ka yd úYaj
rcfha wruqK jkafka o fuhhs' ldka;djkaf.a ksfhdackh 25] úoHd, wdpd¾hjreka olajk ,o woyia Wmqgd olajk iuyr
la ,nd fok w;r foaYmd,k lafIa;%fha Tjqkag Yla;shla ,nd ,sms o úh' uka;%Sjßhkaf.a jeäùug bv ie,iSu ksidfjka m<d;a
Èk m%ldYhg m;a l< ,smshl udOH yuqjlska wk;=rej ysgmq —úfYaI úêúOdk bÈßm;a lrkjd fjkqjg ieug
wud;H iqo¾YŒ m%kdkaÿmq,af,a uy;añh lrk ,o m%ldYhla m%fhdackj;a jk ue;sjrK l%uhla ilia l< hq;=h' mj;akd
Wmqgd olajd ;snq‚' tys§ weh ldka;djka i|yd 25] la b,a,d l%uh hgf;a ldka;djkag muKla fkdj" wjxl mqoa.,hskag mjd
isá w;r" wdik 1400 la fyda ldka;djka i|yd 16] la muKla ch.%yKh l< fkdyelsh' tu l%uh u.ska uerhskag ;ekla ,nd
fjka l< l,ska mej;s úêúOdkhg tfrysj Pkaoh ,ndfok § we;' tneúka hym; ms<sìUq jk mßÈ ue;sjrK l%uh fjkia
nj o tu ,smsfha jd¾;d lr ;snq‚' l< yels kï ldka;d ksfhdackh o Yla;su;a l< yelsh' wm
—m<d;a md,k wdh;kj, ldka;djkaf.a ksfhdackh jeä hd hq;af;a t;ekgh' tfia fkdfõ kï" f;aÍ m;ajk ldka;djka
jqjfyd;a rg ;=< fjkila isÿ jkq we;' fjk;a rgj, hkq jákdlula ke;s msßñka yd iïnkaO jk wh ñi fjk;a
ldka;djkaf.a foaYmd,k ksfhdackh by< uÜgul mj;sk ldka;djka fkdfõ' tneúka th ldka;djkag m%fhdackj;a fõ
kuq;a wfkla rgj,a fuka fkdj Y%S ,xldfõ foaYmd,kfha hehs uu úYajdi fkdlrñ' ˜
ldka;d iyNd.S;ajh wvq h' ˜ Y%S chj¾Okmqr úYaj úoHd,fha foaYmd,k úoHdj ms<sn|
;sklrka mqj;a ,smsh" 2017 fkdjeïn¾ fcHIag lÓldpd¾h wkqreoaO m%§ma lrKiQßhf.a ,smsh" 2017
foieïn¾ ui ,xld§m
l%uhla hgf;a ;rÕ lsÍfï§ ldka;djka uqyqK fok wNsfhda. 2018 fmnrjdß udifha meje;aùug kshñ; m<d;a
ms<sn|j idlÉPd flfrk ,sms lsysmhla o úh' fïjd md,k ue;sjrKh iïnkaOfhka ue;sjrK fldñIka iNdfõ
14
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
iNdm;s uyskao foaYm%sh uy;d iuÕ l< iïuqL idlÉPdj,g iïuqL idlÉPd yd Tjqkaf.a l;d wdjrKh lsÍfuka fldagdfõ
fldagdj l%shd;aul jkafka flfiao hkak ms<sn| úia;r fukau m%;s,dN ms<sn|j ,xld§m jeks mqj;am;aj, .eUqre wdjrKhla
fldagdj l%shd;aul lsÍfï § we;sjk wjq,a iy.; ;;a;ajhka lr ;snq‚' mk; iïu; lsÍu fyda fldagdfõ jeo.;alu ms<sn|j
j<lajd .; yels wdldrh ms<sn| f;dr;=re we;=<;a úh' ta ta uyck u;h wdjrKh fkdùh'
m<d;a md,k wdh;khg f;dard.; hq;= ixLHdfõ wjq,a iy.; zzt,aààB ld,h ;=< ldka;djkag tfrys m%pKav;ajh iy
fkdjk nj iy;sl lsÍu i|yd" iEu m<d;a md,k wdh;khla ;¾ck .ek ud wid ke;' kuq;a wmfhdackh jeä fjñka mj;sk
i|ydu kdufhdackd ,ehsia;=jg we;=<;a l< hq;= ksYaÑ; ldka;d w;r ldka;djlf.a oDIaáfldaKfhka fjkialï isÿlsÍu i|yd
wfmalaIlhska ixLHdj ue;sjrK fldñIka iNdj úiska kshu foaYmd,khg ldka;djkaf.a iyNd.S;ajh wjYHhs ˜
7
lr we;s nj o jd¾;d úh' ue;sjrK ksÍlaIK lKavdhïj,ska W;=re m<d;a iNdfõ idudðl yd ldka;d lghq;= wud;H wdkka;s
jd¾;d jQ f;dr;=re u.ska ue;sjrK l%ufha isÿjk uQ,sl iisorka uy;añh iuÕ iïuqL idlÉPdj" 2017 foieïn¾ 1 jk
Èk ;sklrka
fjkialï meyeÈ,s lf<a h' kj ixfYdaOk u.ska ;reK fldagdj
7 http://www.sundayobserver.lk/2017/12/10/news/female-candidates-minimum-number-mandatory
8 http://www.dailynews.lk/2017/09/25/features/129195/exclusion-youth-politics
15
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
^2017 foieïn¾ - 2018 fmnrjdß ue;sjrK Èkh olajd& iyfhda.h fkdue;slu" wod< ,ehsia;=j,g Tjqkaf.a kï we;=<;a
m<d;a md,k ue;sjrKhg fmr lrk ,o ue;sjrK fok iqúfYaIs .eg¿ wd§ .eg¿ mrdihla fuu wNsfhda.j,g
m%pdrK ld,h ;=< §" mqj;am;a wdjrKh" úfYaIfhka u bx.%Sis wh;a fõ'
udOHfhka m<jQ mqj;am;a wjOdkh fhduqlr ;snqfKa ue;sjrK —wmrdO fpdaokdj,g ,lajQ fyda ßudkaâ Ndrfha miqjQ
m%pKav;ajh iy ue;sjrK m%pdrl ld,h ;=< ldka;djka uqyqK ;rÕldßhka fkdùh' flfia fj;;a" Tjqyq mqreIdêm;Hh
ÿka fjk;a ldrKd" tkï foaYmd,k mlaIj, iydh fkdue;slu fya;=fjka foaYmd,khg msúiSfï wNsfhda.hkag uqyqK fo;s'
jeks lreKq ms<sn|jh' fuhg ue;sjrK ksÍlaIK wdh;k jk ;ukaf.a u Pkao fldÜGdYfha msßñ ;rÕlrefjda ue;sjrK
ksoyia yd idOdrK ue;sjrKhla i|yd ck;d l%shdldß;ajh jHdmdrh ;=< ldka;djkaf.a kduhg wmydi lr;s' ta ksid
ue;sjrK m%pKav;aj l%shd ksÍlaIK uOHia:dkh iy ksoyia yd ldka;dfjda t<shg weú;a ue;sjrK jHdmdrfha ksr; ùug ìh
úiska lrk ,o isÿùï" m%ldY yd hdj;ald,Sk lsÍï wvx.= 2018 ckjdß 14 jk Èk ;sklrka mqj;amf;ys m< jQ ,smsh
úiska lrk ,o úia;rd;aul úYaf,aIKhka o wka;¾.; úh' —kS;s úfrdaë wdhqO fiùfï uqjdfjka fmd,sia
ldka;d wfmalaIlhskag tfrys m%pKav;ajh iïnkaO úu¾Yk ks,OdÍka msßila miq.sh i;sfha wef.a ksjig lvd jeÿfKdah'
iy tjeks m%pKav;ajhg tfrysj .; yels l%shdud¾. ms<sn| wehf.a ue;sjrK m%pdrK m;%sld ÿgq úg Tjqyq wehf.ka
wk;=re weÕùï iys; ue;sjrK fldñiu úiska ks;=;a lrk wfmalaIl;ajh .ek úuiQy' fmd,sish mejiqfõ ksjdi fidaÈis
,o m%ldY lsysmhla o úh' ue;sjrK fldñiu úiska ks;=;a lrk lsÍu wú wdhqO ms<sn|j iy jHdc uqo,a fkdaÜgq uqøKh lsÍu
,o m%ldYj, ldka;djkag tfrysj m%pKav;ajh mej;s m%foaYj, iïnkaOj fmd,Sisfha 119 Wmldrl ÿrl:k ud¾.hg ,enqK
ue;sjrK l,a ouk njg lrk wk;=re weÕùï o we;=<;a úh' ks¾Kdñl weu;=ula mokï lrf.k njh' kuq;a" ta jk úg
—Pkaoh m%ldY lsÍfï ksoyi j<lajk hï ndOl mj;skafka uq¿ .fïu ñksiqka wfma mdf¾ /iaj isá ksid mjq,g ,eÊcdjla
kï" tuu m%foaYj, ue;sjrKh l,a oeóug ue;sjrK fldñiu yd wmyiq;djhla we;s jq‚' ud iy uf.a mjqf,a idudðlhskag
miqng fkdjkafkaz hhs foaYm%sh uy;d mejiSh' Èia;%sla ks,OdÍka uv .eiSug hful= fuh ie,iqï lr we;ehs uu iel lrñ"˜
o tu m%foaY ms<sn|j iómj wOHhkh lrñka isák w;r we;eï hkqfjka ßkQid mejiSh'
kï ue;sjrK f,alï ld¾hd,hg oekqï fokq we;ehs wfmalaId ;u m%foaYfha ;j;a fndfyda wfmalaIsldjka ;rÕ lsÍug
uyskao foaYm%sh uy;d 2018 ckjdß 6 Èk fâ,s ksjqia ,smshl mqreIhskaf.a fldamh Wmhd .;a njo weh mejiqjd h'
Wmqgd oelaùula úúO foaYmd,k mlaI hgf;a ;rÕ lrk mq;a;,fï wfmalaIsldjka
16
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
m%pKav;ajh iy .eg¨ ms<sn|j ikafâ ghsïia mqj;amf;a m<jQ —fuu ue;sjrKfha§" ldka;djkag fndfyda
,smshl mq;a;,ï l,amsáh m%foaY iNdj i|yd Y%S ,xld uqia,sï wNsfhda.j,g uqyqK §ug isÿù ;sfí' óg fmr iudkqmd;sl
fldka.%ifhka ;rÕ jÈk wfmalaIsldjla jk ldo¾ bn%dysï ksfhdack l%uh hgf;a" foaYmd,k mlaI úiska wfmalaIsldjkaf.a
9
ßkQid uy;añhf.a Wmqgd oelaùula' kï kdufhdackd ,ehsia;=jg we;=<;a l< hq;= úh' ta wkqj
jd¾;dlrKh m%Odk jYfhka ue;sjrK ksÍlaIK mqreoao úh' kuq;a fujr 25] fldagdj iy 10]la ldka;djka
wdh;k fukau isú,a iudc lKavdhï úiska lrk ,o m%ldY wksjd¾hfhka we;=<;a lsÍu l< hq;= ksidfjka ldka;djkag b;d
iy udOH hdj;ald,Sk lsÍï u.ska fufyhjd ;sfnkq olakg jeo.;a ia:dkhla ,eî ;sfí' fï fya;=fjka ldka;djkag úúO
,enq‚' Tjqyq wfmalaIsldjka uqyqKÿka wNsfhda. biau;= lsÍu wNsfhda.j,g uqyqK §ug isÿfõ' ;ukaf.a Pkao fldÜGdYfha
i|yd ksYaÑ; lafIa;%j, wNsfhda. iy .eg¿ ms<sn| WodyrK Pkaoodhlhska fyd¢ka okakd iuyr ldka;djka fjk;a Pkao
iemhQy' ksoiqkla jYfhka" 2018 ckjdß udifha ikafâ ghsïia fldÜGdYj, kdufhdackd m;%j,g we;=<;a lr we;' l%shdYS,S
mqj;amf;a m< jQ ldka;d l%shdldÍ cd,h úiska wka;¾cd,h yd §ma;su;a ldka;djkaf.a kï ,ehsia;=fjka ;j;a my<g ;,a¨
yryd wfmalaIsldjkag tfrysj ffjÍ m%ldY lsÍu" fndfyda lr we;' ,hsia;=fõ by<ska u we;af;a mlaI ixúOdhlhska
wfmalaIsldjka uqyqK fok pß; >d;kh iy ujq,újreka okakd fyda Tjqka yd iïnkaO ldka;djkaf.a kïh' fldagd l%uh
ksidfjka uqia,sï wfmalaIsldjka uqyqK fok úfYaIs; .eg¿ wdrlaId lsÍu i|yd fuu wNsfhda. ch .ekSug wm uykais ù
iïnkaOfhka fmd,Sish iy ue;sjrK fldñiu jeks wdh;k lghq;= l< hq;=h' iuyr m%foaYj, ldka;djkag .eg¨ ;sfí'
fukau foaYmd,k mlaI o ksy~ ms<sfj;la wkq.ukh lsÍu iuyr wjia:dj, § ue;sjrK m%pdrK lghq;= j, ksr;jQjkag
—fï olajd fuu wfmalaIsldjka wh;ajk lsisÿ isá;s' tneúka fuu fldagd l%uh id¾:l lr .ekSu i|yd fuu
foaYmd,k mlaIhla" kS;sh wdrlaId lsÍug j.lsj hq;= fmd,Sish" wNsfhda. ch .ekSug wm lghq;= l< hq;=h' msßñ ixúOdhlhska
ue;sjrK fldñiu fyda lsisÿ foaYmd,k mlaI kdhlfhla iuÕ ldka;d ixúOdhlhska o m;a l< hq;= hehs wms ks¾foaY
whqßka ffjÍ m%ldY lsÍu fyda wd.ñl yd foaYmd,k miqìula ldka;dj iy udOH iduQyslh úiska ixúOdkh lrk ,o udOH
we;s msßñkaf.a jdÑl yd udkisl m%pKav;ajh fy<d oel ke;s yuqjl § ia;%S iïm;a uOHia:dkfha úOdhl wOHlaIsld iqñld
fmf¾rd uy;añhf.a Wmqgkhla - 2018 ckjdß 27 jk Èk
ùu fõokdldÍ yd .eg¿ iy.; lreKla nj ldka;d l%shdldÍ
ÈkñK
cd,h ksÍlaIKh lf<ah' —Tjqkaf.a ksYaYío;djh ldka;djka
9 http://www.sundaytimes.lk/180128/news/intimidation-insults-attempt-to-deter-women-poll-candidates-278866.html
17
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
jQ ue;sjrK m%pKav l%shd ksÍlaIK uOHia:dkfha jd¾;d Wmqgd .; hq;= hs' ldka;d jHdmdrh Yla;su;a úh hq;=hs' fï fjkqfjka
oela jQ udOH wdjrKhka o úh' uv .eiSu iy msßñ i.hkaf.a fmkS isáh hq;= hs' ˜"
iyfhda.h fkdue;slu ms<sn|j hï mqj;am;a wdjrKhla o úh' frdais fiakdkdhl uy;añh" fâ,s ñr¾ mqj;am; iuÕ iïuqL
idlÉPdj" 2018 ckjdß 16
fukau fldagd l%uh l%shd;aul jkafka flfiao hkak .ek;a" ldka;djkaf.a ksfhdackh iy fldagdfõ jeo.;alu
kdufhdackd ld,h iy iuia; 25] iE§ we;s wdldrh ms<sn|j;a ms<sn|j mqrjeishka iuÕ l< iïuqL idlÉPdj,ska fmkakqï
meyeÈ,s lrk fndfyda ,sms m<lr ;snq‚' ,sms yd iïuqL lf<a m<d;a md,k wdh;kj,g f;aÍ m;ajk ldka;djkaf.
idlÉPd fldagdfõ we;s Okd;aul me;s lsysmhla idlÉPd ka by< n,dfmdfrd;a;= ;snqK nj;a" ldka;djka m%;sm;a;s
lf<ah' fldagdj .%dóh yd kd.ßl ldka;djkag jvd;a l%shdldÍ iïmdokhg lghq;= lsÍfuka ch.%yKh ,nd .; yelsh hkak;a"
foaYmd,khg yd foaYmd,k Ôú;hlg msúiSug yelshdj we;s ldka;djkag muKla ixfõ§ úh yels hï hï .eg¿ fyda wxY
lrkq ,efí' fodrgq md,lhka f,i lghq;= lrk foaYmd,k we;s neúka tajd l%shd;aul lsÍug yelsh hk úYajdihhs'
m;a jk ldka;djka úiska ia;%S mqreI iudcNdjhg ixfõ§ —ldka;djka i|yd fldagdjla fjka lsÍfï mshjr idorfhka
jk m%;sm;a;s iïmdokh y÷kajd fokq we;s nj;a fuu ,smsj, ms<s.ksñka foaYmd,kfha ldka;djka isàu wfkla ldka;djkag
i|yka lr ;snq‚' wfmalaIsldjka w;r ldka;d fldagdj w;am;a bÈßhg meñK Tjqka uqyqK fok úúO .eg¨ .ek l;d lsÍug
lr .ekSu i|yd lghq;= l< Y+ßhla iuÕ lrk ,o iïuqL myiqlï imhk nj rdcks mejiqjd h' —msßñkag fkdf;afrk
idlÉPd iïnkaOfhka .;a úg" fld<U k.rdêm;s frdais neúka msßñka iuÕ idlÉPd lsÍug wlue;s fyda msßñkag
fiakdkdhl uy;añh lemS fmfkk pß;hla f,i lrk ,o fkdf;afrk foaj,a ldka;djkag ;sfí'˜ hkqfjka weh tla l<d h'
iïuqL idlÉPd fyda m%ldY lsysmhla mqj;am;a jd¾;dlrKfha uvl,mqj yskaÿ úoHd,fha wOHdmkh ,enQ wehf.a foaYmd,kh
wka;¾.; lr ;snq‚' ms<sn| oekqu fm< fmd;a mokï lr f.k Wiia fm< úNd.h
—jeä jeäfhka ldka;djka foaYmd,khg tlajk nj iy;sl fiaúldjla f,i jir .Kkdjla jev lsÍu ;=<ska ,enQ mßph
lrk w;ru" B<Õ mshjr úh hq;af;a md¾,sfïka;= wdik i|yd foaYmd,kfha jvd;a l%shdldÍ N+ñldjla rÕ oelaùug wjYH
fldagdjlah' md¾,sfïka;= l%ufha §" uu ;rfha úYajdi lrkafka l=i,;djka TmuÜgï lr we;' Yla;su;a ldka;d ksfhdackhla
ldka;djkag Tjqkaf.a ksis m%fõYh wysñ lrkafka ukdm wjYHhs lsh, ug fmfkkjd' jir 30 l hqoaOh wmj Yla;su;a lr
Pkao l%uhhs' ue;sjrKhla i|yd w;s úYd, uqo,la wjYHhs' ;sfnkjd' foaYmd,k lafIa;%h ;=< wr., lsÍug we;s wNsfhda.
foaYmd,khg msúiSug leu;s fndfyda ldka;djka wdhqO ikakoaO hkag wmg uqyqK Èh yelshs' jvd fyd| ùÈ wdf,dallrKhla"
ixialD;sh iy pß; >d;kh yryd hd hq;= neúka wffO¾hu;a ld¾hlaIu c,dm%jdyk moaO;shla" <ud idhk iy WoHdk fyda
fõ' ug kï" 25] m%udKj;a keye' bÈßhg hd yels tlu iqidk N+ñ jeä ÈhqKq lsÍu hk ish,a,u m<d;a md,k wdh;kj,
ud¾.h kï fjkila we;s lsÍu wruqKq lr.;a m%;sm;a;s yd úIh m:hg wh;a fõ˜ hkqfjka weh m%ldY l<dh' Y%S ,xld
Ndú;h iy;sl lsÍfï l%shdj<shhs' fï ;uhs wju wjYH;djh fou< mlaIfha uvl<mqfõ wfmalaIsld ,laIañ rdcks fcam%ldYa
úh hq;af;a" kuq;a Bg;a jvd jeäkï fyd|hs' wm th wksjd¾h uy;añh iu. meje;a jQ iïuqL idlÉPdj" ikafâ ghsïia 2018
10
ckjdß 14
lr fï rfÜ ue;sjrK l%u iïnkaOfhka fjkila we;s lsÍu
10 http://www.sundaytimes.lk/180114/news/people-gutted-by-war-drought-speak-out-277078.html
18
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
idlÉPd mej;S w;r foaYmd,{fhl=f.a ujla" ifydaoßhla fuu wmsßisÿ foaYmd,k l%uh fjkia lsÍu wm .fuka .ug
fyda ìß|la f,i fkdj iqÿiqlï ,nd foaYmd,khg wäh ;eìh wdrïN l< hq;=hs'˜
hq;= nj;a idlÉPdjg Ndckh ùu is;a.kakd lreKla' fuh lE.,a, uy k.r iNdj i|yd ;rÕ l< tlai;a cd;Sl
wud;H *hsi¾ uqia;dmd uy;d úiska iuyr m%ldY iy l:d mlaIfha wfmalaIsld äiakd rxcks uyrdÉÑ uy;añh iu. lrk
,o iïuqL idlÉPdj ÈkñK" 2018 fmnrjdß 5
j,§ wjOdrKh lrk ,o lreKla o úh' 2017 foieïn¾
jQ wdjrKhla bx.%Sis mqj;am;aj, olakg fkd,enq‚' fuu ,sms fou< udOH mqj;am;a úfYaIfhka u f;a j;= lafIa;%fha
fjk;a rgj,a yd ixikaokd;aulj Y%S ,xldfõ md,k jHqyh ldka;djka ue;sjrKhg bÈßm;a ùfï jeo.;alu wjOdrKh
;=< ldka;d ksfhdackh" Y%S ,xldfõ ldka;djkaf.a foaYmd,k l< w;r foaYmd,k ixialD;sh fjkia lsÍug iy jeú,s wxYh
b;sydih iy Y%S ,xldjg fldagdfõ we;s jeo.;alu ms<sn|j ksfhdackh lsÍu i|yd ;rÕ lsÍug Tjqkaj Èßu;a lrk ,§'
idlÉPd lr ;snq‚' ÈkñK jeks isxy, udOH mqj;am;a fldagdj iuyr iïuqL idlÉPd iy úfYaIdx.j,ska fldagd muKla j;=
iïnkaOfhka Y%S ,xldfõ úYaj úoHd, wdpd¾hjreka iy isú,a lafIa;%fhka ;rÕ lsÍug ldka;djkag Woõ fkdjk nj fmkajd
iudch iuÕ iïuqL idlÉPd meje;aùh' § ;snq‚' ta" Tjqka Ôj;a jk mS;DuQ,sl iudch lsis úfgl;a
—uu ;rÕ lrkafka uu ck.ykfhka 53]ka flfkla jk Tjqkag foaYmd,ksl jYfhka muKla fkdj kdhl;aj ;k;=re
ksid muKla fkdj" mj;akd l%uhg wNsfhda. lsÍug iy kj o ,nd § fkdue;s ksidfjks' tu ksid foaYmd,k mlaIj,g
foaYmd,k iïm%odfha fldgila ùug;ah' ldka;djka msßñkag kdhl;aj ixj¾Okh i|yd wdfhdackh lsÍug isÿjkq we;'
jvd wvqfjka ¥Is;hs hkak Tmamq lrk ,o i;Hhls' ud ;rÕ — mqreIdêm;H l%uh u.ska j;=lrfha ldka;d kdhl;ajh
lrkafka kj foaYmd,k iïm%odhg ud¾. we;s nj fmkaùughs' m%;slafIam lsÍu ksidfjka fuu 25] fldagd l%uh wms w.h
19
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
lrkjd' m%Odk Odrdfõ foaYmd,khg wj;S¾K ù ixj¾Okh whs;sjdislï ixúOdk úiska lrk ,o udOH idlÉPd ms<sn|j
<Õd lr .ekSug Tjqkag fuu wjia:dj m%fhdackhg .; yelsh' f;dr;=re o iuyr udOH wdjrK w;r ;snq‚'
˜
;sklrka" iudc ixj¾Ok wdh;kfha wOHlaI mS' uq;=,sx.ï —fudKr., id¾:l jHdmdrhla mj;ajdf.k hk jHjidhsldjl
uy;d iuÕ iïuqL idlÉPdj 2017 foieïn¾ 10 jk fidaud Èidkdhl Y%S ,xld ksoyia mlaIh fjkqfjka fmkS
mejiqjdh'
;=kajk wÈhr ^ue;sjrKhg miq udOH wdjrKh& l%shdOrhska iy wfmalaIsldjka lsysm fofkl= iuÕ Tjqkaf.a
ue;sjrK iy mYapd;a ue;sjrK w;aoelSï ms<sn| fâ,s ksjqia
iuyr ,sms$jd¾;dj,ska ue;sjrKh wjika ùfuka
,smsh" 2018 ud¾;= 1
miq lrk ,o udOH wdjrKh wfmalaIsldjka uqyqK fok .eg¿
flfia fj;;a" mYapd;a ue;sjrK wdjrKfhka jeä
ms<sn|j È.ska È.gu idlÉPd lrk ,§' ue;sjrK Èkh olajdu
m%udKhla fldagdj l%shd;aul lsÍfï ÿIalr;djh ms<sn|j
foaYmd,k mlaI úiska Tjqkaj rjgd we;s wdldrh" ue;sjrKhg
wjOdkh fhduq lr ;snq‚' iuyr iNdj,g 25] ldka;d
bÈßm;a ùug fyda fldÜGdYh ch.%yKh lsÍug fkdyels
wjYH;d imqrd,Sug fkdyels jQ w;r mk;g wkqj mjd wjYH
ùu fyda fyd| ìï uÜgfï w;aoelSï we;s ldka;djka w;sf¾l
ixLHd iïmdokh lsÍug fkdyels úh' tu ksid iNdj msysgqùu
,ehsia;=jg we;=<;a lr ;sîfïs m%;sM,hla f,i wdikhla
bÈßhg f.k hdug fkdyels úh' —m<d;a md,k wdh;k
fkd,eîu ta w;r úh' iuyr mlaI úiska fldagdj wksis f,i
ue;sjrK mkf;a we;s ysveila ksid˜ wju jYfhka m<d;a
Ndú;d l< wdldrh yd wdik fjka lrk wdldrh jeäÈhqKq
md,k wdh;k oyhlj;a 25] ldka;d ksfhdackh mj;ajd .;
l< hq;= wdldrh ms<sn| ks¾foaY bÈßm;a lsÍu i|yd ldka;d
20
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
fkdyels nj ue;sjrK flduidßia uyskao foaYm%sh m%ldY —fuu m%;smdokh msgqmi we;s .dul n,fõ.hla
lf<ah' kd.ßl yd m%foaYSh uÜgñka m<d;a md,k wdh;k f,i" ldka;djkaf.a wju ksfhdackh ms<sn| kS;sh meyeÈ<sj
340 la ;rÕ jeÿ‚' ue;sjrK fldñIka iNdfõ iNdm;sjrhd mj;sk nj ug ksielju mejish yelsh' ixfYdaê; mkf;a
iuÕ l< m%ldY yd iïuqL idlÉPdj,§ fuu jHdl+,;ajhg 27 t*a j.ka;sh hgf;a —iEu m<d;a md,k wdh;khlu isák
fya;= f,i ,ehsia;= fofla l%ufõoh fodaIdfrdamKhg Ndckh uq¿ idudðl ixLHdfjka ishhg úismylg fkdwvq ixLHdjla
úh' kj ue;sjrK l%ufha mj;sk m%dfhda.sl .eg¿ fya;=fjka ldka;d idudðldjka isáh hq;=h˜ fuu fldgi b;d meyeÈ,shs
25] l%shd;aul l< fkdyels nj fjk;a iïuqL idlÉPdj,§ iy ir, hs' wr: ksrEmKhg újD; ke;'˜ k.rdêm;sks frdais
Tyq m%ldY lf<ah' fuu m%ldYhkag hï ;,a¨jla o ,enq‚' fiakdkdhl uy;añh udOH fj; ksl=;a l< udOH ksfõokhl
WodyrKhla f,i k.rdêm;s frdais fiakdkdhl uy;añh udOH oelafjkafka" m<d;a md,k Pkao úuiSfï§ ldka;djka i|yd 25]
fj; ksl=;a l< ksfõokhl fufia i|yka úh' ˜ ishhg 25 la fldagdj jydu l%shd;aul lsÍug mshjr .kakd f,i ue;sjrK
jk wju ldka;d iNd idudðl;ajh l%shd;aul l< fkdyels nj fldñifï iNdm;sjrhdf.ka b,a,d isàu"
mejiSu wmlS¾;shla yd whym;a úYajdihla˜' weh ue;sjrK fâ,s ñr¾" 2018 fmnrjdß 16
widOdrK˜ fyda —nrla˜ f,i fkdie,lsh hq;= nj ;jÿrg;a ˜oekgu;a f;dard m;a lr f.k we;s wh yereKq úg
lshd isáhdh'iuyr mlaIj,g oeka Tjqka n,dfmdfrd;a;= jQjdg jeä wdik ixLHdjla we;s mlaIj,g jeä ldka;d idudðldjka
jvd jeä ldka;djka ixLHdjla Tjqkaf.a ,ehsia;=fjka kï m%udKhla we;=<;a lr.; fkdyel'˜ tneúka" ldka;d
l< hq;= ksid kS;sh mfilg oeñh fkdyel' kS;sfha meyeÈ,s idudðlhka ;sfofkl= isáh hq;= kuq;a f;dard m;a lr .;a tla
wNsm%dh mrdch l< fkdyels˜ hhs weh m%ldY l<dh' kS;sh ldka;d idudðldjla muKla isák mlaIhl" kS;suh ndOlfhka
fkdi,ld yeÍu ldka;dj fjkia fldg ie,lSu muKla fkdj" ñ§u i|yd w;sßla; ldka;djka fofokd m;a lsÍug iNdfõ
m%cd;ka;%jd§ l%shdj,sh iy Pkaoodhlhskaf.a wfmalaIdjka u. wfkla mlaIj,g n, flf¾' th Tjqkaf.a 25] mlaI fldagdj
yeÍula o fõ' blaujd hdug odhl úh yelsh' —25] Í;shg wms fld;rï
úiska ldka;djka i|yd jk 25] fldagdj wvq lsÍug ;uka ue;sjrK ksÍlaIK lKavdhï m%udo ùu ms<sn|j
ysi fkdkuk nj m%ldY lf<ah' ue;sjrK fldñIka iNdfõ lkiai,a, m< lrk w;r f;dard fkd.;a wfmalaIlhska
iNdm;s uyskao foaYm%sh uy;d fuu kS;suh jxpdjka ms<sn|j meñŒug we;s yelshdj ms<sn|j wjOdkh fhduq lrk fuu
uq, isgu kS;sm;sjrhdg wk;=re weÕjQ nj m%ldY lf<ah' udOH wdjrKh 2018 ud¾;= olajd wLKavj mj;=‚' tu ld,h
m<d;amd,k yd m<d;a iNd weu;s uqia;dmd uy;d iy fld<U ;=< me*ar,a wdh;kh úiska ksl=;a l< m%ldY fndfyda iNdjka
k.riNdfõ k.rdêm;s frdais fiakdkdhl uy;añh jeks 25] fldagdj imqrd we;s neúka tajd m%udohlska f;drj msysgqúh
m%Odk mqoa.,hska fldagdjg iyh m< lrñka ue;sjrKhg miq hq;= nj;a b;sß tajd miqj úi¢h yels nj;a fhdackd lf<ah'
i;s lSmh ;=< m%ldY ksl=;a lrk ,oS' fuu ld,h ;=< m< jQ fndfyda ,smsj,g ue;sjrK fldñIka
21
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
iNdj" ue;sjrK ksÍlaIK lKavdhï iy isú,a iudch fukau mrdchg m;aúh yels we;eï fcHIag ckm%sh idudðlhska
foaYmd,k{hskaf.a iïuqL idlÉPd fyda m%ldY we;=<;a úh' iNdjg f;aÍ m;a ùug ndOdjla ù ;sfí' ukdm ,ehsia;=fõ
iuyr ,sms u.ska iNd msysgqùfï m%udohka iy myiq úi÷ula ish¨u wfmalaIlhska ldka;djka úh hq;= Èlaje,a, jeks ia:dkj,
fkdue;s nj idlÉPd l< w;r" fuu ue;sjrKfha§ fldagdj § fcHIag ckm%sh idudðlhskag ukdm ,hsia;=fjka iNdjg
l%shd;aul jQfhao ke;fyd;a th ;j;a .eg¨ we;s lf<a oehs meñŒu iïmQ¾Kfhkau wjysr lr ;sfí' fuh úYd, .eg¿jla
m%Yak lf<ah' fldagdfõ we;s idOkSh ,laIK ms<sn|j fukau iy Tjqka úYd, ld,hla" uqo,a yd Yla;shla wdfhdackh lr
moaO;sh mer‚ l%uhg wdmiq hd hq;=o hkak;a idlÉPd flre‚' ;sfnkq we;' ˜ hkqfjka fldäldr fmkajd ÿkakdh' flfia
flfia fj;;a isú,a iudc lKavdhïj,ska fï iïnkaOj úYd, fj;;a" fldagdj l%shd;aul lsÍu i|yd iïuq;Ska we;s l<
úfrdaOhla t,a, jQ w;r ue;sjrK fldñIka iNdfõ iNdm;sjrhd hq;= nj weh wjOdrKh l<dh' —tneúka iuyr mqoa.,hskag
mjd fldagdj È.gu mej;sh hq;= nj m%ldY lf<ah' fï wdldrfhka n,mdkq ,eîu fjkia l< fkdyelsh' th
—25] ldka;d ksfhdackh .eg¿ iy.; nj mk;a flgqïm; lrkafka thhs" ˜ldka;djka ft;sydisl jYfhka uqyqK § isák
ilia lrk wjia:dfõ § wms fmkajQfhuq' kuq;a iEu flfkl=u fjkia fldg ie<lSï iy fldka lsÍu wduka;%Kh lsÍug
Pkao úuiSula meje;aùug leu;s jQ neúka wmg ta .ek lror fldagdj W;aidy l< nj weh m%ldY l<dh' —hï msßñfhl=g
fkdù ue;sjrKh mj;ajk f,i mejiSh' oeka wms lSjdla fuka" we;=,a ùug fkdyels jQ nj;a foaYmd,kh ms<sn| w;aoelSï
m%dfhda.sl .eg¿ ;sfí' ;rÕlrejkaf.a ,ehsia;=fjka 10] fkdue;s iuyr jevlg ke;s ldka;djla ,ehsia;=jg we;=,a jQ
ldka;d ksfhdackhla ;sîu wksjd¾h fõ" kuq;a tla mlaIhla nj;a ñksiqka mjikq we;' tu ldka;djg foaYmd,kh ms<sn|
ish¨ u fldÜGdY ch.%yKh l< úg ldka;d ksfhdackh 25] w;aoelSï fkdue;af;a foaYmd,k mlaI fï rfÜ jev lr we;s
g jvd my; jefÜ' idudðlhska y;rlg jvd wvq ixLHdjla wdldrh ksid fjks' ck;dj fuh f;areï .; hq;=hs'
f;dard m;a lr .;a úg ldka;djka m;a lsÍu wksjd¾hh fkdfõ' m¾fhaIsldjla iy l%shldßkshla jk pQ,ks fldäldr 2018 ud¾;=
wksjd¾hfhka 25] la imqrd,Su .eg¨jla njg m;ajk wjia:d udifha fâ,s ñr¾ mqj;amf;a mu. meje;a jQ iïuqL idlÉPdjla
;sfí' ˜
uyskao foaYm%sh 2018 fmnrjdß 18 jk Èk is¿ñK mqj;am; ue;sjrKh iy fldagdj l%shd;aul lsÍu n,h iys;
iu. iïuqL idlÉPdjl § ldka;djka jeä m%udKhla iu. m%cd;ka;%jdofha ch.%yKhla
22
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
m<d;a md,k wdh;k ksfhdackh lsÍfï wjia:dj fldagdfõ id¾:l;ajh ms<sn|j fou< udOH úiska w¨;ska f;aÍ
ldka;d wfmalaIlhskag wysñ lsÍug Tjqyq ^foaYmd,k mlaI& m;a jQ ldka;d uka;%Sjreka iy isú,a iudc l%shdldÍka iuÕ
iEu ksoyig lreKla foi n,ñka isá;s' iïuqL idlÉPd rdYshla mj;ajd ;snq‚' fuu wdjrKfhka jeä
frdais fiakdkdhl iNd msysgqùfï m%udohka ms<sn|j woyia m%udKhla isÿ jQfha ud¾;= iy wfma%,a udij,§h'
olajñka" 2018 ud¾;= fâ,s ñr¾ mqj;amf;a Wmqgkhla
23
ldka;dj" fldagdj iy mqj;am;a- 2018 m<d;a md,k ue;sjrKh ms<sn| udOH wdjrKh
jd¾;dlrKfha m%Odk
.eg¿ iy ÿ¾j,;d
• wfmalaIsldjkag tfrys m%pKav;ajh ms<sn| jd¾;d idlÉPd yrydh' ksoiqkla jYfhka" bx.%Sis mqj;am;aj,
úYd, m%udKhla mej;=ko" tu isÿùï ms<sn|j miq úmrula mq¿,a f,i m< lrk ,o ldka;d l%shdldÍ cd,fha m%ldYhka
isÿ fkdùh' jerÈlrejka w;awvx.=jg f.k ;sfío" kvq mjrd wfmalaIsldjkag tfrys m%pKav;ajh" úfYaIfhka uqia,sï
;sfío hkak iy tys m%;sM, fudkjdo hkak ms<sn|j lsisÿ wfmalaIsldjka iy Tka,hska ffjÍ m%ldYk oelsh hq;= wdldrh
• mqj;am;a fyda udOH wdh;k fmdÿfõ ue;sjrK • wfmalaIsldjka iu. lrk ,o iïuqL idlÉPd fyda
ksÍlaIK wdh;kj,ska úYd, f,i m%;s,dN ,enQ nj meyeÈ,sh' Tjqka ms<sn| f;dr;=re bx.S%is mqj;am;aj, m<jQfha b;d w,am
ue;sjrK m%pKav;ajh ms<sn| fndfyda wdjrK fukau kS;s jYfhks' fldagdj" wfmalaIsldjka uqyqK fok wNsfhda. iy
lvlr we;s wdldrh iy .; hq;= l%shdud¾. ms<sn| f;dr;=re fldagdj l%shd;aul lsÍu ms<sn|j k.rdêm;sks frdais fiakdkdhl
fuu lKavdhï úiska kej; wjOdrKh lr ta wkqj jd¾;d uy;añh iu. lsysm j;djla u iïuqL idlÉPd l< o" isxy,
lrk ,§' flfia fj;;a" fou< udOH yd ii|k úg bx.%Sis udOH yd fou< mqj;am;aj, fuka fjk;a wfmalaIsldjkaf.a y~
;=< jd¾;d lsÍu ks;r ks;r isÿ ù ;snq‚' fuhska woyia jkafka wdjrKh fkdùh' bx.%Sis mqj;am;aj, ue;sjrKhg miq n,hg
ksÍlaIK wdh;k úiska NdId ;=fkka u f;dr;=re fnodyeÍu m;ajQ ldka;djka iy Tjqkaf.a w;aoelSï fln÷o hkak ms<sn|j
isÿ l< hq;= nj;a" ue;sjrK ld,j,§ lrk jd¾;d lsÍïj,§ lsisÿ jd¾;djla m< lr fkd;snq‚'
• mqj;am;a jd¾;dlrejka úiskau lrkq ,nk nrm;, ldrKhla jQ w;r fuu m%Yakh ms<sn| ldka;d l%shdldÍ
úYaf,aIKhka b;d w,am jk w;r ie,lsh hq;= úYaf,aIKhka cd,fha m%ldYhla yereKq úg lsisÿ mqj;am;la tys nrm;,lu
fndfydauhla ,efnkafka isú,a iudc ixúOdkj,ska fyda iy ksoyia yd idOdrK ue;sjrKhla hkqfjka woyia lrkafka
l%shdldÍka $ m%;sm;a;s iïmdolhska iu. lrkq ,nk iïuqL l=ulao hkak wdjrKh lf<a ke;'
24
• wfmalaIsldjkaf.a iqÿiqlï iy fhda.H;djh ms<sn|j • ue;sjrKhg fmrd;=j we;eï udij, §" fndfyda
jd¾;d lsÍfï§ iïuqL idlÉPdj,g Ndckh jQjkaf.ka i;swka; mqj;am;aj, fldagdj fyda ldka;d ksfhdackh ms<sn|j
nyq;rhla l;d lf<a ldka;d wfmalaIlhska iqÿiqlï,;a yd wdjrKhla fkd;snq‚' Èkm;d mqj;am;a yd ii|k úg ck;dj
wOHdmkh ,;a mqoa.,hska úh hq;= nj;a foaYmd,k{fhl=f.a i;swka; mqj;am;a lshùug jeä keUqre;djhla olajk neúka
uj" ifydaoßh fyda ìß| fkdúh hq;= nj;ah' flfia fj;;a" .eUqre úYaf,aIKd;aul ,sms fukau úfYaIdx. ,sms o i;swka;
iïuqL idlÉPd fyda ,sms lsisjla ;=< msßñka tu m%ñ;shlg hg;a mqj;am;aj, ;sìh hq;=h' ue;sjrKhg fmr i;swka; mqj;am;aj,
lr we;ao hkak iy iNdfõ fyda msßñ wfmalaIlhskaf.a iqÿiqlï m< jQ ,sms ixLHdj my; j.=fõ olajd ;sfí'
ikafâ Tíi¾j¾ 1 0 1 1 4 5 2
ikafâ ghsïia 0 1 1 2 6 4 0
bßod ,xld§m 1 0 0 0 5 5 0
is¿ñK 2 0 1 2 1 2 1
bßod ùrflaiß 2 2 2 2 2 2 2
brsod ;sklrka 0 2 0 3 3 1 0
25
ks¾foaY iy
hym;a Ndú;djka
• ue;sjrK m%pdrl lghq;=j, § iy ue;sjrKhg fmr ,nd .ekSu i|yd f;dr;=re NdId ;=fkkau fnod yeßh hq;=h'
ld,h ;=< § mqj;am;a ldka;djkag fjka lr ;snQ wjldYh fuu lKavdhï úiska imhkq ,nk f;dr;=re ms<sn|j mqj;am;a
fndfyda ÿrg ue;sjrK m%pKav;ajh fyda kS;Hdkql+,j kshu lr wdh;k o hdj;ald,Sk ù isáh hq;=h' fujeks isÿùï jd¾;d
we;s fldagdj wdjrKh lsÍu iy Y%S ,xld ue;sjrKh i|yd lsÍfï§" isoaêh muKla wdjrKh lsÍu m%udKj;a fkdfõ'
thska woyia lrkafka l=ulao hkak jd¾;d lsÍu i|yd fjka Tjqkaf.a m%;sl%shdj iy Tjqka .; hq;= l%shdud¾.h ms<sn|j
lr ;snq‚' m%cd;ka;%jdoh iy hymd,kh m%j¾Okh lsÍu o ue;sjrK fldñifuka m%ldY ,nd .; hq;=h' ;jo" m%Odk
i|yd udOHhg j.lSula we;s w;r fï i|yd Tjqka l%shdldÍ isÿùï ms<sn| miq úmrï lsÍu iy lsishï w;awvx.=jg .ekSula
jkjdg jvd wkd.; .eg¿" wjYH;d yd fjkialï y÷kdf.k isÿù we;ao" kvq mjrd ;sfío hkak iy fmdÿfõ isÿùfï m%;sM,
l%shd;aul ùu wjYH fõ' ldka;d wfmalaIlhska f;aÍ m;ajqjfyd;a ms<sn|j o wdjrKh l< hq;=h' fuh fjk;a wdldrhlska
Tjqkaf.a ie,iqï iy Tjqkaf.a w;aoelSï ms<sn|j isxy, yd ldka;djkag wkd.;fha § ue;sjrKhg bÈßm;a ùu j<lajd .;
fou< mqj;am;aj, hï jd¾;dlrKhla mej;=ko" fï wdldrfha yels N+ o¾Ykhla ks¾udKh lrkq we;' ldka;ds wfmalaIsldjkag
jd¾;d lsÍula bx.%Sis udOHj, ÿgqfõ b;du;a wvqfjks' flfia tfrys m%pKav;ajh .ek muKla oek .kakd w;r tu isÿùï
fj;;a" fuu ish¨ wdjrKhkays úia;r rdYshla wdjrKh lr iïnkaOfhka lghq;= l< wdldrh ms<sn| lsisÿ f;dr;=rla oek
fkd;snQ‚ - ksoiqkla f,i m%;sm;a;s" Tjqka wjOdkh fhduq lsÍug fkd.kS' miq úmrula fyda m%;sM,hla fkd;sîu fukau jrog
woyia lrk .eg¿ fyda Tjqkaf.a foaYmd,k ÈYdjka ms<sn| jeä o~qjï fkd,nd isàfï ixialD;sh ms<sn|j jd¾;d.; lr ;sîu
úia;r jeks foa' k.rdêm;s frdais fiakdkdhl uy;añh iuÕ wjOdkh fhduq l< hq;= jeo.;a jd¾;dlrKhls'
th rg mqrd isá wfkl=;a wfmalaIsldjka iuÕ wkq.ukh lrk • ue;sjrKhla i|yd ;rÕ lsÍfï§ ldka;djka
iïu; Ndú;djla olakg fkd,enq‚' ysxikhg fyda m%pKav;ajhg uqyqK fok úúO l%u jd¾;d lrk
• ue;sjrK m%pKav;ajh ms<sn|j mq¿,a f,i jd¾;d nrm;,lu uyckhdg oekqï Èh yels ud¾. fidhd .; hq;=h'
lsÍu b;d jeo.;a jk w;r" ish¨ isÿùï ms<sn|j fidhd ne,Su ksoiqkla jYfhka" wfmalaIsldjka iuÕ iïuqL idlÉPd fyda
udOH wdh;kj,g wmyiq úh yelsh' fujeks wjia:dj, §" úfYaIdx. ,sms fyda ue;sjrK m%pdrl ld, mßÉfþohla ;=<
ue;sjrK ksÍlaIK wdh;k iy l%shdldÍ lKavdhï ;SrKd;aul ldka;djla f,i thg uqyqK §u jeks foa yryd .eUqre yd
ld¾hNdrhla bgq lrhs' ue;sjrK m%pKav;ajh ms<sn| ldf,daÑ; iQlaIu wdLHdkhla bÈßm;a lrkq ,nhs'
hdj;ald,Sk lsÍï" m%Odk isÿùïj,ska miq lrk ,o laI‚l • f;dr;=re ck;dj fj; .,d tk wdldrh iïnkaOfhka
mqj;am;a ksfõok w;HjYH jk w;r m%udKj;a wdjrKhla ue;sjrK ksÍlaIK wdh;k iy isú,a iudc ixúOdk ;SrKd;aul
26
ld¾hNdrhla bgq lrk nj meyeÈ,sh' ie,lsh hq;= wdjrKhla o;a; Ndú;d lsÍu ms<sn| jvd;a Yla;su;a jd¾;dlrKhla
iy .eUqre úYaf,aIKhla fuu lKavdhïj, m%ldY yd Tjqka iy úYaf,aIKhla ;sìh hq;=h' fuh uqøs; udOH ;ju;a je<|
iu. lrk ,o iïuqL idlÉPdj,ska ,eî ;sfí' tfyhska fnod fkd.;a fohls'
mqj;am;a úiska u ie,lsh hq;= úYaf,aIKhla fyda wdjrKhla • m<d;a md,kfha fh§ isák ldka;djkag Tjqkaf.a
,nd fkdfoa' mqrjeishkag ldf,daÑ; wdldrhlska ksjerÈ N+ñldjka" Tjqka uqyqK fok wNsfhda." wNsfhda.hkag uqyqK §u
f;dr;=re ,nd .ekSu iy;sl lsÍu i|yd fuu lKavdhïj, i|yd Tjqka Ndú;d lrk Wmdhud¾. iy wêldÍ ;k;=rej,g
ld¾hhka Yla;su;a lsÍug iydh oelaúh hq;=h' Tjqka we;=<;a lr .ekSu m%;sm;a;s iïmdokhg iy md,khg
• flfia fj;;a" ish¨u ue;sjrK ksÍlaIK lKavdhï fuu wdjrKh i|yd jir .Kkdjla ;siafia foaYmd,kfha $
fufyhjkq ,nkafka msßñka úiska nj wjOdrKh l< hq;= w;r md,k ld¾hNdrh bgq l< ldka;djka fukau w¨;ska f;aÍ m;a jQ
tneúka Tjqkaf.a ksuejqï u; mQ¾K f,i hemSula ks¾foaY ldka;djka o we;=<;a l< yelsh'
whs;sjdislï ixúOdkj, udOH m%ldY wdjrKh l< o iïuqL • ñ;% mdlaIslhska f,i ie,lsh yels f;aÍ m;a jQ
idlÉPd" úfYaIdx. fyda odhl;ajhka i|yd Tjqka tajd l%shdldÍ wdh;kj, msßñkaf.a woyia iy u;" md,kfha yd m%;am;a;s
f,i fidhd fkdhk nj fuu m¾fhaIKfhka meyeÈ,s fõ' iïmdokfha jeä ldka;djka ixLHdjla we;=<;a ùu m<d;a md,k
ldka;d ixúOdk úiska lrkq ,nk odhl;ajfha jákdlu jdÑlj wdh;kj, md,khg n,md we;af;a flfiao" w¨;ska f;aÍ m;a
m%;sksIamdokh lrk m%ldY iy ixlaIsma; u.ska fmkakqï flf¾' jQ ldka;djkag iyfhda.h oelaúh yels wdldrh" úúO iNdj,
tneúka udOH wdh;k iy udOHfõ§ka Tjqkag jvd ie,lsh hq;= fuf;la ,nd we;s w;aoelSï wdÈh md,kfha ldka;d ksfhdackfha
wdjrKhla ,nd Èh hq;=h' we;s jeo.;alu ms<sn| wdjrKhg jákd tl;= lsÍula lrkq
we;'
wdldrhlska ue;sjrK wdjrKh lrhs' wka;¾cd,h" iudc udOH • md,kfha fhfok ldka;djka fyda ue;sjrK i|yd
iy cx.u ÿrl:k jeks foa ue;sjrK l%uhla ;=< kj wdldrfha ;rÕ lrk ldka;djka udOH ;=< ksrEmKh jk wdldrhg jvd
;¾ck yd m%pKav l%shd jd¾;d lsÍug tajd m%udKj;a f,i fyd| iunr;djhla iy;sl lsÍug udOHfõ§ka W;aidy l<
mßKduh ù fkdue;' fuu .eg¿ jgd b,lal.; mqyqKq lsÍï hq;=h' fuhska ,sx.sl taldlD;sj, ldka;djka ksrEmKh lsÍu
iy tajd uqøs; udOHfhka jd¾;d lrkafka flfiao" ue;sjrK muKla fkdj" wfmalaIsldjka fyda ldka;d ksfhdackh bÈßm;a
ld,j,§ Tjqka wka;¾cd,h yryd olsk foa úYaf,aIKh lrk wdldrh ms<sn|j iïuqL idlÉPd l< mqoa.,hskaf.a woyia
lrkafka flfiao hkak jeo.;a wjYH;djhls' fyda m%jD;a;s jd¾;d lsÍu yryd m%;s-wdLHdk bÈßm;a lsÍu
• iudc udOH Ndú;d lrñka lrk" úfYaIfhka iy {d;s ix.%yh hk ud;Dldj hgf;a" mqreIhska fuu
ue;sjrKhl§ iy ue;sjrK jHdmdrhl § f*aianqla Ndú;d lsÍu m%ñ;Skag wkql+," hg;a fkdjk wdldrh;a" mj;akd foaYmd,k
we;=<;a iuia; jd¾;dlrKhla fkdmej;=‚' ue;sjrKj, § ixialD;sfhka bj;a ùug wjYH jkafka l=ulao hkak;a biau;=
27
ldka;dj iy
udOH iduQyslh